colofon
| inhoud
commentaar | jan medendorp
Personeel- en organisatieontwikkeling
4 Het sportieve en financiële topjaar voor Bert Mirra 7 Erwin Seinen groeit door in subsidieland 8 Eddy van Heel wordt eindelijk serieus genomen 11
Column Financieel Accent
12 Angst en wantrouwen in de financiële sector
Ellen bellen.
4 Bert Mirra, handelaar
Voetbal is razend populair, zeker als het grote wedstrijden betreft. Bert Mirra verdient veel geld met het grote spel van vraag en aanbod: hij weet wanneer, waar en hoe hij kaarten kan kopen voor belangrijke wedstrijden tegen courante prijzen om ze vervolgens met winst door te verkopen.
14 Carrie ten Napel portretteert succesvolle vrouwen: Melliena Beckman 17
Column Juridisch Gezien
18 Saskia Kosterink voor het eerst en laatst naar Olympische Spelen 21
Jan-Herman Houdels passie voor wijn
22
Memphis in beeld
28 Henk-Jan Koershuis kent het belang van sportvoeding 30 Thermen Bussloo goudmijntje voor echtpaar Dolman
8 Eddy van Heel, pionier De directeur van het bedrijf Prescan in Hengelo werd nog niet zo lang geleden door de medische sector niet voor vol gezien, maar eerder als halve crimineel. Die negatieve houding is inmiddels omgebogen naar respect en de samenwerking neemt serieuze vormen aan, zelfs internationaal.
33 Twentevisie reed een dag mee met eigen rijder Peter van Gessel 34
Nieuws en Feiten
36 Saskia Borgers benoemd tot Directeur Generaal Milieu bij VROM 39
Opmerkelijke personeelstransacties
40
Onroerend Goed Transacties
43 Gerrit Rook stelt met Auto RenZ zijn klanten centraal 44
IKTelgids
30 Echtpaar Dolman, relaxed
Lang geleden waren ze al ondernemers met hun eigen doe-het-zelfzaak. Dat ging niet helemaal naar wens en Hans Dolman trad in loondienst. Totdat daar de sleet in kwam en hij een paar jaar geleden met zijn vrouw besloot om de luxe sauna thermen Bussloo te bouwen. Met succes…
Colofon Twentevisie is een onafhankelijk economisch magazine dat maandelijks (m.u.v. juli/augustus) verschijnt voor ondernemers in Twente. In dit blad zijn onder meer verhalen opgenomen van inter views die hebben plaatsgehad in het economische programma ‘Memphis’. De opnames vinden maandelijks op dinsdag plaats in de TOS-ruimte van het Arke Stadion in Enschede. De data vindt u elders in dit magazine. Daarnaast fungeer t Twentevisie als of ficieel mededelingenorgaan voor deelnemers van de Industriële Kring Twente Uitgever Twentevisie b.v., Getfer tsingel 41, Enschede, Postbus 268, 7500 AG Enschede, Telefoon 053-4842180, Fax 053-4842189, E-mail:
[email protected], Website: www.twentevisie.nl Directie André Odding Bladmanager Frederik van Leersum Redactie Jan Medendorp (hoofdredacteur), Anno Oude Engberink (eindredactie), Eric Brinkhorst (fotografie) Redactie IKT Niko Wind, Saskia Rikhof-Slot, Jaap Baar t (fotografie) Secretariaat IKT Hengelosestraat 585, Postbus 5501, 7500 GM Enschede, Telefoon 053-48 49 980, Fax 053 - 48 49 985 E-mail:
[email protected], Website: www.ikt.nl Adver tentie-exploitatie MediaSales Nederland bv., Ageeth Vehof, Aleid Kluivers, Henno van Aalst, Telefoon 053 - 484 21 80, Fax 053 - 484 21 89, E-mail:
[email protected] Acquisitie IKTelgids Angela Heijboer Basis lay-out & vormgeving TerZake. reclameadvies, Hengelo Druk Roelofs, Enschede Cover foto Eric Brinkhorst Oplage De oplage bedraagt ongeveer 7.000 exemplar en en wor dt verspr eid onder IKT-deelnemers, bedrijven met meer dan 5 werknemers, en zogenoemde ‘decision makers’. Ar tikelen uit deze uitgave mogen niet zonder toestemming van de uitgever worden overgenomen. Aan de inhoud van dit blad kunnen geen rechten worden ontleend. © MediaSales Nederland bv
Twentevisie 09/2007
Loek de Vries
De bestuursvoorzitter van Koninklijke Ten Cate zit in een lastig parket. Er wordt door justitie met ‘scherp’ op hem geschoten (vanwege mogelijke 074 250 16 25 belastingfraude halverwege de jaren negentig 50 Kennispark als slinger van de www.pamsolutions.nl via aan- en verkoop van de failliete Spinnerij economie Nijverdal), de beurswaarde van ‘zijn’ bedrijf is gedaald tot circa 400 miljoen euro (waar voor 52 Wim Boomkamp wil excelleren Grolsch het nu schier onwaarschijnlijke bedrag van bijna 900 miljoen werd betaald), terwijl hij 54 Minder uitval door zijn prognoses (minstens 25% winstgroei over Scholingsboulevard 2007) gestand houdt. Of dat helemaal autoUw partner in opleidingen noom is, zal blijken bij de officiële presenta56 Duurzaamheid bij KKT tie van de jaarcijfers, maar het verleden heeft geleerd dat de koopzucht van Ten Cate (zes 59 Scope en IKT-nieuws bedrijven in de laatste maanden) onder leiding van De Vries zelden leidt tot miskleunen. 60 Twente Agenda Maar dat De Vries anders tegen acquisities aankijkt dan andere ondernemers blijkt wel uit het mooie verhaal van Gerard Sanderink met www.maatwerktwente.nl wie De Vries samen Edelgrass in Genemuiden heeft overgenomen. De Vries kijkt vooral naar de strategische positie terwijl Sanderink oog heeft voor de kwaliteit van de cijfers. De vasthoudendheid van Sanderink (en het regelmatig dreigen met opstappen) heeft beide bedrijven in totaal vier ton op de aankoopprijs bespaard. De Vries heeft weinig waardering voor de pers in zijn algemeenheid en de regionale media in het bijzonder. Zo liet hij zich eens ontvallen dat hij Twentevisie en De Roskam alleen in de T 0546 454244 gaten houdt omdat die op de burelen van het F 0546 454243 Financieele Dagblad en FEM Business worden Het kennispark begint vorm te krijgen. Een
[email protected] gelezen. Zo werd een paar maanden geleden eengesloten terrein (de Campus van de UT en het www.mailfactory.nl uitvoerig geciteerd uit Twentevisie over de kwesB&S-park) zal over 15 jaar werk bieden aan zo’n tie van de Spinnerij Nijverdal. 10.000 mensen. Belangrijk voor deze ontwikkeToen bij TV Oost hardop werd gesproken over ling is High Tech Factory, de test- en productiede geruchten dat De Vries bezig zou zijn met ruimte voor bedrijven in de nanotechnologie. het vinden van investeerders (plus een andere Kees Eijkel en Miriam Luizink zijn de stuwende NIEUW IN OOST-NEDERLAND! invulling van het masterplan in Nijverdal) liet hij krachten binnen deze projecten.. halsoverkop een personeelsbijeenkomst organiseren (door zijn nieuwe communicatieadviseur COMMERCIEEL Jaap de Cartentier Wolf, eerder van TUI - Arke) KLANTGERICHTHEID om de ongerustheid onder de werknemers weg LEIDINGGEVEN te nemen. COMMUNICATIE Ik denk dat vrij gemakkelijk is aan te tonen (werkgelegenheid, omzet, strategie, innovatie, Zie de bijsluiter in deze uitgave voor onze internationale groei) dat Loek de Vries de beste open trainingen en kijk op www.XL10.nl CEO uit de geschiedenis van Ten Cate is. Maar tegenover zijn kracht, zijn ondernemerschap, zijn inzet (een workaholic is in vergelijking met hem een lapzwans) staat zijn kinderachtige gezeur over miskenning, zijn grootdoeneJOBO5012 AD 50x40mm 1 06-01-2006 12:27:00 rij, zijn geldzucht. Wat weegt zwaarder? Justitie zal deels het antwoord moeten geven. FEM Business en het Financieele Dagblad zien hem dit jaar sneuvelen. Ik heb dat eerder ook geschreven. Ik begin nu te twijfelen. Niet omdat hij zo ontzettend kinderachtig is mij niet meer te groeten sinds ik dat geschreven heb. Maar omdat hij een ‘survivor’ is.
50 Kennispark
Twentevisie 09/2007
Zelfs KNVB-directeur heeft ooit overwogen zaken met hem te doen
interview | evenementen
Bert Mirra: mondiale tovenaar (door Jan Medendorp) Voor Bert Mirra wordt 2008 een absoluut topjaar met het Europees Kampioenschap voetbal in Oostenrijk en Zwitserland, de Olympische Spelen en natuurlijk de reguliere evenementen als Wimbledon en de Champions League. Mirra is namelijk een tovenaar in het regelen van toegangskaartjes. Maar dan moet wel de portemonnee worden getrokken. Tot voor kort werkte hij bij het Amsterdamse Ticket Unlimited, maar de Tukker werkt sinds een halfjaar voor zichzelf. Het werk van Mirra lijkt vrij simpel: waar het aanbod relatief klein is, de vraag extreem groot, schieten de prijzen omhoog. En als je in zo’n markt het gewenste product kunt leveren, ben je spekkoper. De hamvraag is natuurlijk: waar haalt Mirra de kaarten vandaan? Maar hij is niet voornemens dat tot in detail uit de doeken te doen. En gelijk heeft hij. Zoals Mirra werkt, werken er wereldwijd hooguit nog een paar mensen. Wereldwijd ja, want in Nederland is het grote geld niet te verdienen. Immers, wie heeft vijfhonderd euro over voor de Nederlandse uitverkochte topper Ajax-Feyenoord of de derby FC Twente-Heracles? In het buitenland ligt dat anders, voor wedstrijden als MadridBarcelona, Inter-Milan en vooral Celtic-Glasgow Rangers hebben mensen een klein fortuin over om dat mee te mogen maken. “Die kaarten zijn heel moeilijk te krijgen. Als je over Celtic tegen Rangers praat, praat je over protestanten en katholieken die tegen elkaar voetballen, dat heeft op zich niets meer met voetbal te maken.” Bovendien zijn de originele kaarten in Engeland al drie, vier keer zo duur als in Nederland. “Een kaart voor de lange zijde kost daar via de officiële kanalen al honderd pond.”
Fiscus Bij tijd en wijle duiken er slechte verhalen op in de pers over zwarthandelaren die desnoods met geweld toegangskaarten voor unieke concerten en of speciale gelegenheden weten te bemachtigen. “Van dat soort praktijken heb ik me altijd verre gehouden,” zegt Mirra. Kaartjes via de parallelmarkt worden natuurlijk vooral cash verhandeld. Kopers en verkopers hebben vaak weinig zin om dat via internetbankieren te regelen en de tussenhandel al helemaal niet. Dus als Mirra van een voetbalbond ergens in Afrika of Zuid-Amerika honderd kaarten overneemt, dan wel graag boter bij de vis. “Ik zal nooit met heel veel cash geld reizen. Ik werk ook niet veel met cash, daar moet je altijd mee uitkijken, daar heb
Twentevisie 02/2008
Bert Mirra, tovenaar in toegangskaarten. “Ik werk vooral in het buitenland.”
in toegangskaarten ik bepaalde constructies voor en die houd ik voor mezelf.” Bovendien, zo zegt hij, is hij geen zwarthandelaar. Hij betaalt netjes belasting. “Ik heb een heel goede jurist die voor mij mijn officiële bedrijf Mirra Sportevents op poten heeft gezet en afspraken met de fiscus heeft gemaakt. Ook niets spannends, want er bestaat een soort margeregeling.” De omzet zal hoog zijn, ook daar wil hij weinig over zeggen, maar hij heeft veel kosten. Zo woont hij bijkans in vliegtuigen om letterlijk op de hele wereld mensen te ontmoeten en zaken te doen. Deze maanden verblijft hij veel in China met de Olympische Spelen in aantocht.
EK De schrijver van dit artikel staat op goede voet met de directeur van de KNVB, Henk Kesler, en ook met Almeloër Marc Timmer, die een topbaan heeft op het hoofdkantoor van de UEFA in Nyon (bij Geneve). Stel dat Nederland tot verbazing van iedereen de voorronde van het EK overleeft en daarna zelfs de finale haalt. Kaarten voor die finale, wie van de drie (Kesler, Timmer of Mirra) moet hij bellen? Eenstemmig wijzen ze naar Mirra. Sterker nog, Kesler erkent dat hij in het verleden op het punt heeft gestaan zelf Mirra te bellen, omdat de KNVB voor een bepaalde wedstrijd slechts een handjevol kaarten van de FIFA had gekregen. “Uiteindelijk hoefden we toch geen gebruik te maken van de diensten van Mirra omdat de FIFA extra kaarten leverde.” “Het werkterrein van de heer Mirra is vooral het buitenland. Bovendien, mijnheer Mirra doet niets illegaals. Dat wordt anders als er wetgeving komt die dit soort handel verbiedt. Ik kan me nog herinneren dat er voor Euro 2000 dergelijke plannen lagen, maar die zijn door het kabinet terzijde geschoven,” vertelt Kesler. De relatie tussen Mirra en Kesler stamt al uit de tijd dat Kesler bestuurslid was van FC Twente en Mirra voorzitter van de supportersvereniging Vak P.
FC Twente Mirra is nog steeds een vurig aanhanger van FC Twente. Hij heeft voor de verhuizing van het Diekman naar het Arkje Stadion Vak P mede geherstructureerd waardoor deze aanhangers ook in het nieuwe stadion een honk konden krijgen. Later stond Mirra (die Heao in Utrecht heeft gedaan) ook aan de basis van de BOVS (Belangen Organisatie Voetbal Supporters - nu SOVS). Volgens de laatste berichten zou deze club overigens niet meer bestaan. Twentevisie 02/2008
Hij zat dus al vroeg in de ‘frontlinie’. En hij kreeg toentertijd al vragen voor kaarten voor uitwedstrijden en dergelijke. En van het een kwam het ander.
‘Ik werk ook niet veel met cash, daar moet je altijd mee uitkijken, daar heb ik bepaalde constructies voor en die houd ik voor mezelf’ Als er al onenigheid zou zijn tussen Timmer en Mirra dan heeft dat te maken met hun liefde voor een club. Waar Mirra verstokt aanhanger is van FC Twente, daar volgt Timmer met een zwart-wit hart vanuit Nyon de verrichtingen van zijn club Heracles. Timmer heeft nog nooit zaken gedaan met Mirra en vindt dat ook vanuit zijn positie onwenselijk. “De werknemers van de UEFA kunnen twaalf kaarten bestellen voor het hele toernooi; daarvan zijn er twee gratis en tien moeten we betalen.” De enorme handel in, in dit geval, EK-wedstrijden is voor een niet onbelangrijk deel te wijten aan de UEFA die een heel raar verdelingssysteem hanteert. Op het oog heel eerlijk: elk land krijgt voor alle wedstrijden kaarten. Maar er zullen weinig Polen, Roemenen of Italianen interesse hebben in een (bijvoorbeeld) halve finale Duitsland-Nederland. De niet verkochte kaarten moeten dan eigenlijk worden teruggegeven, maar dat gebeurt natuurlijk niet altijd. “In de praktijk blijkt dat de kaartverkoop rond grote evenementen altijd een groot probleem is.”
Athene De doorverkoop op zich is nog niet het allergrootste probleem, maar het uit elkaar houden van supportersgroepen kan daardoor wel in het honderd lopen. Zoals een paar jaar terug in Athene bij de finale van de champions league toen Liverpool en Milan elkaar troffen. Italiaanse en Engelse supporters gaan sinds het Heizel-drama toch al niet lekker samen. In Athene liep het net niet uit de hand. “De problemen in Athene waren niet te wijten aan het doorverkopen van kaartjes, er waren daar 10.000 mensen zonder kaart of met een valse kaart die voor herrie zorgden,” zegt Timmer. Als Mirra opduikt, is dat ook een compliment, want het betekent niets minder dan dat het evenement een groot succes is. Timmer begint
te lachen: “Ja, wat dat betreft verkeren de FIFA en de UEFA in een luxe positie; de vraag naar kaarten overtreft ruimschoots het aanbod. We kunnen daar wel moeilijk over doen, maar het is gewoon een feit dat kaarten heel erg gewild zijn en dat mensen bereid zijn om heel veel te betalen voor die kaarten en dan ontstaat er natuurlijk een handel.” Voor het EK-voetbal, zelfs voor het grootste tennistoernooi Wimbledon waar bijna een waterdicht kaartverkoopsysteem is bedacht, kan Mirra kaarten regelen. Verder is hij al druk aan het werk voor de finale van de UEFA-cup die in Manchester wordt afgewerkt en het kampioenenbal in Moskou. “Ik werk ook op de Russische markt. De vraag voor kaarten van die wedstrijden is natuurlijk sterk afhankelijk van de ploegen die zich plaatsen.”
Peking China zal zich later dit jaar aan de wereld presenteren als nieuwe wereldmacht en gebruikt daar de Olympische Spelen voor. “Alleen al de openingsceremonie zal een spektakel worden die haar weerga niet kent,” vermoedt Mirra. “Grote internationale bedrijven willen daar met hun klanten naar toe.” Verder zijn het vooral Chinezen in Amerika die graag dit evenement in hun vaderland willen bijwonen. “Ik adverteer in Amerika. Nee, vanuit Nederland is voor de Olympische Spelen nog niet zo’n grote vraag.” Voor alle duidelijkheid, Mirra is niet zo’n jongen die met kaarten langs de kant van de weg naar het stadion zijn kaarten opbiedt. Hij werkt met grote bedrijven, reisbureaus en natuurlijk ook particulieren. “Voetbal International biedt voetbalreizen aan en die hebben wel eens bij mij geïnformeerd. Ik heb in Nederland weinig klanten, het zijn vooral de buitenlandse reisbureaus in Indonesië, China, Japan, Rusland, veel in het Oostblok, Scandinavië, Engeland. Waar kan zelfs Bert Mirra geen kaarten voor krijgen? Na enig nadenken schudt hij zijn hoofd. “Het meest moeilijke evenement was het Nieuwjaarsconcert in Wenen. Dat is wel een leuk verhaal. Iemand is al tien jaar op zoek naar kaarten daarvoor. Hij beloofde mij een speciaal cadeau als ik dat kon regelen. Die kaartverkoop loopt daar via adelshuizen. Ik heb al die adelshuizen afgebeld. Bij nummer negen was het raak. De klant wou het niet geloven tot ik de kaarten voor hem op tafel legde.” n
‘Elke regeling heeft aparte voorwaarden, criteria en rapportageverplichtingen’
interview | subsidies
Ondoorzichtige grabbelton van subsidies (door Jan Medendorp) Het bedrijfsleven verdient hét geld voor Nederland, het bedrijfsleven (vooral het MKB) zorgt voor banen, daarom stimuleert de overheid ondernemers. Met geld, met subsidies, om bedrijven te enthousiasmeren om bijvoorbeeld werklozen aan te nemen, om te investeren, energie te besparen, milieuvriendelijker te produceren of om te internationaliseren. Al die overheden (van de lokale gemeente tot aan ‘Brussel’) bedenken daarvoor regels en wetten. Los van elkaar en vaak heel ingewikkeld. Inmiddels zijn er meer dan tweeduizend (2.000) regelingen en honderden fondsen. Als ondernemer zie je door de bomen het bos niet meer. Of je haakt af of je stapt naar een bedrijf dat al die regelingen en fondsen op zijn duimpje kent en dat voor jou de subsidieaanvraag regelt. In Hengelo zit Europa’s grootste subsidiezoeker PNO (zo’n twintig jaar geleden opgericht) wat staat voor Pecunia Non Olet (geld stinkt niet). Volgens oud-werknemer Erwin Seinen (42) is PNO te groot geworden en onvoldoende met de tijd meegegaan. Hij heeft daarom het Nederlands Subsidie Instituut (Wierden) opgericht. De kritiek van klanten van subsidieadviseurs is volgens Seinen, dat die zich focussen op het aanvraagtraject. “Op het moment dat de ondernemer het project gaat uitvoeren, loopt hij tegen problemen aan en dan kan hij het adviesbureau natuurlijk ook weer inschakelen, maar dan kost het opnieuw geld.” Bovendien heeft de klant geen idee wat de subsidieadviseur allemaal doet. “En daar wel behoorlijke ‘fees’ voor in rekening brengt. Bij ons krijg je een totaaloverzicht van met welke instanties wij hebben gesproken, welke regelingen wij adviseren - we noemen gewoon de naam, wij willen dat helemaal niet beschermen, wij willen de ondernemer zo optimaal mogelijk van subsidies voorzien.”
Rapportages Als de subsidieaanvraag is goedgekeurd, sturen de meeste adviseurs de factuur, die circa 15% bedraagt van het te verkrijgen subsidiebedrag. Naast het vaste basisbedrag. Dan heeft de bedrijf dat aast op de subsidie zelf nog geen euro uit Brussel, Den Haag, Zwolle of de gemeente ontvangen. En niet zelden krijgen de bedrijven uiteindelijk de subsidie ook niet (volledig) of moeten een deel terugbetalen omdat de bedenkers van de subsidieregeling wel graag op tijd uitgebreide rapportages Twentevisie 02/2008
Er win Seinen gaat bedrijven bij het aanvragen van begin tot het einde van het project begeleiden. “De afhandeling van de subsidieaanvraag tijdens het project is misschien nog wel lastiger dan het aanvragen zelf.”
willen hebben en het verslag moet aan specifieke voorwaarden voldoen. Daar zit voor Seinen de handel, vermoedt hij. Hij biedt zijn diensten aan voor het hele subsidietraject, inclusief kwalitatief hoogwaardige rapportages en hij stuurt zijn factuur pas als die van de ondernemer ook is betaald. “De uitvoering van de gesubsidieerde projecten conform de gemaakte afspraken is misschien nog wel lastiger dan het aanvragen zelf. Dit komt door de ondoorzichtigheid van de regelingen en de complexheid; elke regeling heeft aparte voorwaarden, criteria en rapportagemomenten.” Seinen gaat dus nog meer dan andere bureaus werken op basis van succesafhankelijkheid.
Banken Seinen werkte zo’n acht jaar bij PNO, bouwde acht jaar aan een subsidiedatabase op internet (subsidies.nl) dat onlangs door het Engelse bedrijf J4bAdvisor.nl is overgenomen. Dat betekent niet dat Seinen daardoor financieel onafhankelijk is
geworden. Hij heeft zijn spaarcentjes ingezet voor zijn nieuwe bedrijf en wilde graag een krediet van de bank. Hij heeft meer verstand van subsidies, want bij alle banken waar hij aanklopte, kreeg hij nul op het rekest omdat hij zowel starter is als in de zakelijke dienstverlening (“voor die sector bestaan weinig subsidiemogelijkheden”) zit. “Ik werk in totaal twaalf jaar in deze branche, ik heb in totaal drie ton eigen geld en wilde een krediet van 75.000 euro, maar geen van de banken wilde mij dat geven.” De banken zullen zich wel weer verdringen als hij als een razende groeit, zo gaat het helaas meestal. En de toekomstperspectieven zijn goed, want Seinen heeft in de paar maanden van zijn bestaan inmiddels al een aardig lijstje opgebouwd van tien klanten waaronder twee multinationals. “Sorry, ik kan geen namen noemen, maar het zijn bedrijven met meer dan tienduizend werknemers. Nee, ook dergelijke grote bedrijven nemen daarvoor niet altijd eigen mensen aan, maar besteden dat werk uit.” n
Acceptatie door medische wereld: zorgverzekeraars gaan samenwerken met Prescan
interview | gezondheidszorg
Prescan verwacht in 2008 ook
in Nederland te kunnen werken gevaarlijke straling in Duitsland waarover zelfs de minister van volksgezondheid zich negatief heeft uitgelaten. “In Duitsland schijnt een aantal bedrijven ‘full-body CT’ gebruiken. Dat doen wij dus niet zonder medische indicatie.”
Eddy van Heel, directeur van Prescan, werkt inmiddels internationaal samen met negen ziekenhuizen. Maar niet in Nederland: “Ik ver wacht dat er in de loop van dit jaar een wetswijziging komt, waardoor preventieve onder zoeken zullen worden toegestaan.”
Inspectie De inspectie voor de volksgezondheid heeft vorig jaar volgens eigen zeggen de jacht op bedrijven als Prescan geopend. “Ja, Prescan werd wel in de pers genoemd, maar de inspectie is al in 2004 bij ons geweest. Toen is duidelijk gesteld dat er bij ons niets mis is. Een concurrent van ons doet dergelijke onderzoeken ook in Nederland. En dat is niet toegestaan zonder vergunning.” Dat Prescan altijd wordt genoemd is logisch, het bedrijf was het eerste dat dergelijke onderzoeken aanbiedt, en Prescan deinst er niet voor terug om via de advertentierubriek Speurders in de Telegraaf en bij Harry Mens’ Business Class grootscheepse reclame te voeren.
‘Als ik zie hoeveel klanten we krijgen dankzij Business Class van Harry Mens, dan doen we het dus goed’ Niet zelden nogal confronterend. Om nog maar niet te spreken over stands bij de Miljonairsbeurs, wat natuurlijk ook een bepaald slag mensen trekt. “Je gaat kijken waar je doelgroep zit en daar ga je dan adverteren. Als ik zie hoeveel klanten we krijgen dankzij Business Class van Mens, dan doen we het dus goed.”
Database van topspecialisten
(door Jan Medendorp) Een deel van de politiek viel over hem heen, een groot deel van de medische sector verafschuwde hem, hij werd zelfs genomineerd door de vereniging van kwakzalvers, maar de preventieve medische onderzoeken die zijn bedrijf Prescan aanbiedt, voorzien in een vraag. Niet alleen in Nederland, maar tegenwoordig ook in Duitsland, Oostenrijk en Engeland. Er werken in Hengelo op het hoofdkantoor van Prescan al 48 mensen en als je alle gedetacheerden bij de negen ziekenhuizen meetelt, dan kom je al gauw op 120 werknemers. En er zijn plannen voor DNA-analyses en diagnostische centra
in samenwerking met zorgverzekeraars. Een profeet wordt in eigen parochie niet gehoord, maar Eddy van Heel lijkt een voorloper van een andere manier van denken en werken in de gezondheidszorg. In Nederland doet de gezondheidszorg geen onderzoeken als je niets mankeert. In dat gat is Prescan (opgericht in 2002) gedoken. Voor een fiks bedrag (circa 1500 euro) word je in een Duits ziekenhuis net over de Nederlandse grens binnenstebuiten gekeerd. De kritiek op bedrijven als Prescan (er zijn er inmiddels meer die hetzelfde bieden) is dat zij zorgen voor tweedeling in de gezondheidszorg (niet
iedereen kan 1500 euro op tafel leggen), de medische sector is niet enthousiast, het zou maar leiden tot extra werk en sterker nog: al die straling van die apparaten zou niet goed zijn voor de gezondheid. Al die verhalen ten spijt laten hele volksstammen zich controleren. Want die 48 mensen op het hoofdkantoor zitten niet de hele dag appeltjes te schillen. Over die straling bestaan nogal wat tegenstrijdige gedachten. “Wij werken vooral met MRI, en daarbij komt geen röntgenstraling vrij. De CT wel. In Amerika wordt daar veel mee gewerkt, maar dat is in Europa niet toegestaan. Hier mag alleen CT op medische gronden worden ingezet.” Vlak voor het interview ontving de redactie een mailtje over Twentevisie 02/2008
Van Heel was de markt ver vooruit, kun je ook stellen. In heel veel ziekenhuizen wordt voorzichtig geëxperimenteerd met commerciële zorg, zoals in Hengelo door Previtas (afvalkliniek) en Travel Health (inentingen). Van Heel merkt dat er door de specialisten anders tegen hem en zijn bedrijf wordt aangekeken. Per 1 februari van dit jaar mogen specialisten bijverdienen. “We hebben in de afgelopen weken al verschillende reacties van specialisten ontvangen.” Waar Prescan in het prille begin alleen de klant vertelde of hij wel of niet wat onder de leden had en hem vervolgens verwees naar zijn huisarts voor behandeling, kan Prescan dankzij een uitgebreid netwerk van medisch specialisten (van wie 32 op de eigen payroll) direct zorgen voor behandeling. Twentevisie 02/2008
En Prescan gaat verder. Het bedrijf is nu bezig met het opzetten van een database voor topspecialisten. En dat is hard nodig, volgens Van Heel: “Op het moment dat er wat gevonden wordt bij iemand, dan moeten mensen het medische circuit in. Bij de schoonvader van mijn broer werd een tumor ontdekt in de wervelkolom. Een chemokuur sloeg niet aan, bestraling niet omdat de artsen niet precies wisten wat voor een tumor het was en waar de primaire tumor zat. En dat betekent dat de uitzaaiingen gewoon doorgingen. Wat die man nodig had, was een PET-CT en die zijn er bijna niet. Wij hebben hem geholpen aan die PET-CT en de primaire tumor is gevonden. Zonder onze bemiddeling was dat niet gelukt, dat durf ik zo te zeggen.”
Zorgverzekeraars Naar de efficiënte manier van werken bij Prescan kijken zorgverzekeraars likkebaardend. Een aantal daarvan is met Prescan in gesprek om diagnostische centra op te zetten. “Wij kunnen mensen op een wachtlijst voor MRI-scans binnen een dag helpen en de uitslag meegeven. Nee, we zijn niets duurder dan gewone ziekenhuizen. Eerder goedkoper, echt waar.” In het recente verleden hebben zorgverzekeraars als ONVZ en Nationale-Nederlanden ook al bodyscans van Prescan aan hun patiënten vergoed. “Een paar verzekeraars zoals Menzis, in het oosten van het land een grote verzekeraar, wil daar niet aan. Ik zat begin februari met een aantal zorgverzekeraars om tafel om daarvoor voorwaarden op te stellen. Het moet wel medisch relevant zijn om voor vergoeding in aanmerking te worden, vinden de zorgverzekeraars.” Dankzij het succes werkt Prescan inmiddels internationaal samen met vijf ziekenhuizen in Duitsland, twee in Londen en twee in Wenen. “Het grote verschil is dat de radioloog, cardioloog en internist met elkaar samenwerken in één team. En niet los van elkaar ergens in het ziekenhuis. Op een middag heb je ze allemaal gesproken en ze overleggen ook nog samen.” Daarvoor huurt Prescan in die ziekenhuizen een soort afdeling. De apparatuur is van Prescan, de artsen worden gedetacheerd bij Prescan. En de gasten worden ontvangen door een vriendelijke gastvrouw met een kopje koffie om de gesprekken en onderzoeken bij de artsen door te spreken en de klant op zijn gemak te stellen.
Vergunning
bijna dezelfde naam als Prescan) het werken onmogelijk probeert te maken. “Ik weet waar dat verhaal vandaan komt. Prescan heeft samen met een ziekenhuis een afdeling opgebouwd. Het is onze apparatuur. Wij hebben er veel tijd en geld ingestoken om dat op te zetten. Dan kan een ander niet zomaar even komen en ook met dat ziekenhuis een coöperatie optuigen.” Blijft één vraag overeind: als Van Heel met Prescan zo innoverend werkt in de gezondheidszorg, waarom krijgt hij dan geen vergunning om die ‘checkups’ gewoon in Nederlandse ziekenhuizen te doen? “Ik verwacht dat er in de loop van dit jaar een wetswijziging komt, waarbij dat onder bepaalde voorwaarden zal worden toegestaan. Hoe dan ook: het is niet meer tegen te houden.” En die afkeer van nog steeds een deel van de medische sector, is dat alleen maar jaloezie? “Het is iets wat zij niet kunnen leveren, dan ben je snel tegen. En wij zijn commercieel en dat is een vies woord in de gezondheidszorg. Bovendien is het een tegenstelling: de reguliere gezondheidszorg moet zo goedkoop mogelijk werken, wat ook vaak ten koste gaat van de kwaliteit. Onze klanten eisen kwaliteit en willen daarvoor betalen.” n
Eddy van Heel is verpleegkundige, later heeft hij gezondheidswetenschappen gestudeerd. Hij lijdt aan een nierziekte. Dankzij een vriend die een nier afstond, leeft Van Heel nog; die transplantatie had plaats in 2006. Om afstoting van die nier door het lichaam te voorkomen, slikt hij de nodige medicijnen. Van Heel voelde zich al lange tijd niet gezond. Bij een controle in 2004 door het bedrijf Prescan (dat hij in 2002 met Jan Zantinge heeft opgezet) werd zijn nierziekte aangetoond. “In het reguliere gezondheidscircuit had ik al diverse onderzoeken gehad, maar daaruit was die nierziekte niet gebleken.” Van Heel staat nu onder controle van medici in Groningen en Enschede. Daaraan kan Prescan weinig doen. “Ik gebruik veel medicijnen die mijn weerstand deels afbreken, daardoor heb ik meer kans op hart- en vaatziekten en kanker. Ik doe daarom wel elk jaar een volledige bodyscan bij Prescan.”
Er duiken verhalen op dat Prescan zo groot en machtig is geworden dat het concurrenten (met
Vrijblijvend persoonlijk advies? Kijk op www.twentevisie.nl
column | financieel accent
Bedrijfsoverdracht; een zaak van tijdig voorsorteren. Op allerlei fronten, of het nu vanuit de (belasting)advieswereld is of vanuit de bankwereld, wordt de laatste tijd veel aandacht besteed aan de bedrijfsoverdracht. Een van de belangrijkste oorzaken van deze belangstelling is (waarschijnlijk) het feit dat er op dit moment veel ondernemers zijn die kort na de Tweede Wereldoorlog zijn geboren en (derhalve) nu een leeftijd hebben bereikt, waarop een overdracht aan de orde is/komt. Een bedrijfsoverdracht is echter niet iets wat van vandaag op morgen is geregeld. Naast de emotionele aspecten (die in veel gevallen niet moeten worden onderschat), spelen ook financiële en fiscale aspecten een belangrijke rol. In deze bijdrage wil ik met name ingaan op de laatstgenoemde aspecten en een aantal zaken de revue laten passeren. In beginsel moet als uitgangspunt worden gehanteerd dat overdracht van een onderneming leidt tot heffing van belasting. Dit kunnen verschillende belastingen zijn: inkomsten- en/of vennootschapsbelasting, schenkings- of successierecht en overdrachtsbelasting. Omdat heffing van één of meerdere van deze belastingen een onoverkomelijke horde voor een soepele bedrijfsoverdracht zou kunnen vormen, heeft de wetgever een aantal faciliteiten in de wet opgenomen, om een overdracht op een acceptabele wijze te kunnen laten plaats vinden.
Ondernemer/natuurlijk persoon De overdracht van de onderneming door een natuurlijk persoon wordt gezien als een staking van de onderneming. Over de bij staking gerealiseerde meerwaarden moet worden afgerekend tegen het progressieve tarief van box 1, maximaal 52%. Staking, en dus afrekening, van de onderneming is (uiteraard) aan de orde bij een overdracht bij leven, maar ook in geval van overlijden van de ondernemer. In geval van staking als gevolg van overlijden kunnen de erfgenamen (of de erfgenaam die de onderneming voortzet) bij de inspecteur aangeven dat geen sprake is van staking en dus geen afrekening. Er wordt in dat geval verzocht om een zgn. geruisloze doorschuiving. De voortzetter wordt geacht fiscaal in de plaats te treden van de overledene en is verplicht dezelfde fiscale boekwaarden te hanteren. De in de onderneming aanwezige stille reserves blijven beclaimd met inkomstenbelasting. Ook in de situatie van een overdracht bij leven bestaat een zgn. doorschuiffaciliteit, d.w.z. dat de overdracht niet wordt gezien als een staking. Om Twentevisie 02/2008
voor de faciliteit in aanmerking te komen moet de onderneming worden overgedragen aan een persoon met wie de (overdragende) ondernemer in de 36 maanden voorafgaand aan de overdracht een samenwerkingsverband had, danwel aan een natuurlijke persoon die in de 36 maanden voorafgaand aan de overdracht als werknemer in de onderneming van de overdrager werkzaam is geweest. Als de onderneming wordt overgedragen tegen een te lage prijs, kan ook heffing van schenkings- of successierecht aan de orde komen. In dat geval kan gebruik worden gemaakt van de zgn. BOF, de bedrijfsopvolgingsfaciliteit. Deze faciliteit komt neer op een (voorwaardelijke) vrijstelling van schenkings- of successierecht. Deze vrijstelling betreft op dit moment 75% van het aan het ondernemingsvermogen toe te rekenen schenkings- of successierecht. Om voor de faciliteit in aanmerking te komen gelden ook weer enkele voorwaarden: er moet sprake zijn van voortzetting van de onderneming door de verkrijger gedurende een periode van tenminste 5 jaar en bij schenking dient de schenker tenminste 55 jaar oud te zijn of tenminste 45% arbeidsongeschikt. Als tot het over te dragen ondernemingsvermogen ook onroerende zaken behoren, is overdrachtsbelasting verschuldigd. In de Wet is een vrijstelling voor de overdrachtsbelasting opgenomen voor de verkrijging door één of meer kinderen van onroerende zaken die tot het ondernemingsvermogen van de ouders behoren. Sinds enkele jaren is deze vrijstelling uitgebreid tot verkrijgingen tussen broers en/of zusters.
voorkomen, wordt in veel gevallen gekozen voor een zgn. holdingstructuur. In dat geval verkoopt de holding-B.V. van de overdrager de aandelen in de werkmaatschappij aan een door de overnemer opgerichte holding-B.V. De koopsom voor de aandelen komt, door de toepassing van de deelnemingsvrijstelling, vrij van vennootschapsbelasting binnen bij de holding van de overdrager. De hiervoor geschetste holdingstructuur kan, zonder heffing van vennootschapsbelasting worden gerealiseerd, door bijvoorbeeld de toepassing van de bedrijfsfusiefaciliteit of de fiscale eenheid. Om de overdracht op deze wijze geheel zonder belastingheffing te laten verlopen dient echter wel een termijn van tenminste 3 jaar in acht te worden genomen. Ook in de situatie dat u uw onderneming uitoefent in de rechtsvorm van een B.V. kan bij een overdracht als gevolg van overlijden voor wat betreft het successierecht de BOF (bedrijfsopvolgingsfaciliteit) worden toegepast. Om deze faciliteit te kunnen toepassen dient echter door de besloten vennootschap wel een onderneming te worden geëxploiteerd.
Conclusie Een bedrijfsoverdracht is in veel gevallen zowel emotioneel, financieel als fiscaal een complex traject. Om op fiscaal gebied niet in de messen van de fiscus te lopen, danwel optimaal gebruik te maken van de verschillende faciliteiten, is veelal een voorbereidingstijd van enkele jaren nodig. Begin daarom tijdig aan het traject en laat u bijstaan door uw belastingadviseur. ■
)Ondernemer/rechtspersoon. Als de onderneming wordt gedreven in de vorm van een besloten vennootschap, vindt de bedrijfsoverdracht plaats door middel van overdracht van de aandelen. De winst die wordt behaald met de overdracht van aandelen door een natuurlijk persoon, wordt in box 2 belast met 25%, de zgn. aanmerkelijk belangheffing. (uitgaande van de veronderstelling dat de overdrager tenminste 5% van de aandelen bezit). Deze belastingheffing kan worden “doorgeschoven” indien de aandelen worden verkregen door vererving. Om deze doorschuiffaciliteit te kunnen toepassen dienen de aandelen wel binnen 2 jaar aan overlijden aan de voortzetter te worden toegedeeld. In die situatie hoeft voor de inkomstenbelasting niet te worden afgerekend. Om de hiervoor geschetste aanmerkelijk belangheffing bij overdracht van de onderneming te
Drs. J. Boersma De auteur is als belastingadviseur werkzaam bij Ten Kate & Huizinga, vestiging Denekamp
11
TKH naar smallcapindex en Wavin opgenomen in Midcap
achtergrond | beurs
Ten Cate handhaaft (door Jan Medendorp) “De angst en het wantrouwen ten opzichte van de financiële sector zijn zichtbaar in de markt geslopen,” zegt Wim Steenkamp, beleggingsadviseur van de Rabobank Midden-Twente. In januari daalde de AEX met tien procent, ten opzichte van drie maanden daarvoor is de daling al twintig procent. “Angst is een slecht raadgever, beleggers worden in deze tijd getest op hun mentale weerbaarheid.” De problemen zijn alom beschreven, het begon op de Amerikaanse huizenmarkt. De banken leenden elkaar niet meer, de centrale bank pompte miljarden in het rond, de economische groei in de VS valt vies tegen. De macro-economische cijfers zijn de afgelopen weken ronduit tegenvallend geweest, zegt Steenkamp. “Het Amerikaanse ondernemersvertrouwen is sterker gedaald dan verwacht, de banengroei in de Verenigde Staten viel tegen en de detailhandelsverkopen namen ook onverwacht af. Daarnaast wijzen de cijfers op een onverminderd zwakke huizenmarkt.”
Forse afschrijvingen In de financiële sector waren banken en andere hypotheekverstrekkers gedwongen forse afboekingen op ‘subprime’ hypotheken te doen. ‘Subprime’ hypotheken zijn hypotheken waarvan de ontvanger een lage kredietwaardigheid heeft. “De wanbetalingen zijn fors opgelopen. De initiële schattingen van de subprime afboekingen lagen rond de vijftig miljard dollar. Analisten houden er inmiddels rekening mee dat die afboekingen kunnen oplopen tot tweehonderd miljard dollar of zelfs nog hoger. Daarnaast moesten ook verzekeraars die tegen wanbetaling verzekeren flink extra betalen. Amerikaanse obligatieverzekeraars als ACA, Ambac en MBIA blijken een lagere kredietwaardigheid te hebben dan eerder gedacht zodat ook de kans dat zij aan hun betalingsverplichtingen kunnen voldoen, afneemt.” De problemen in de financiële sector zijn een rem op de economische groei. Hoe zwakker de balans van een bank, hoe minder geld zij kunnen uitlenen. Banken zijn kritischer in de kredietverlening en hanteren hogere risico-opslagen. Daarnaast zoeken zij balansversterking. Zo heeft bijvoorbeeld Citigroup al in een vroeg stadium contact gezocht met nieuwe financiers om een belang in het bedrijf te nemen. De Fed, de Amerikaanse centrale bank, heeft buiten de reguliere rentevergader-cyclus om besloten de rente te verlagen. “Het is met 0,75% ook een verrassend grote renteverlaging. Normaal gesproken bewandelt een centrale bank bij voorkeur
12
winstvoorspelling van 25% Beleggingsportefeuille Punt Komma Titels
datum aankoop
aankoop koers
stuks
startwaarde
huidige koers
huidige waarde
koersresultaat
dividenden
resultaat %
Arcelor Mittal
11/01/2008
€ 45,65
219
€ 10.000
€ 47,18
€ 10.335,16
€ 335
€ 0,00
3,35%
SNS Reaal
11/01/2008
€ 14,40
694
€ 10.000
€ 12,60
€ 8.750,00
€ 1.250-
€ 0,00
-12,50%
TKH Holding
11/01/2008
€ 12,90
775
€ 10.000
€ 13,35
€ 10.348,84
€ 349
€ 0,00
3,49%
Randstad
11/01/2008
€ 27,10
369
€ 10.000
€ 25,93
€ 9.568,27
€ 432-
€ 0,00
-4,32%
Imtech
11/01/2008
€ 13,33
750
€ 10.000
€ 13,98
€ 10.487,62
€ 488
€ 0,00
4,88%
Intel
11/01/2008
€ 14,85
673
€ 10.000
€ 14,45
€ 9.728,62
€ 271-
€ 0,00
-2,71%
Crucell
11/01/2008
€ 11,95
837
€ 10.000
€ 9,75
€ 8.159,00
€ 1.841-
€ 0,00
-18,41%
Fortis Equity Turkey
11/01/2008
€ 256,30
39
€ 10.000
€ 213,78
€ 8.341,01
€ 1.659-
€ 0,00
-16,59%
Black Rock Merill Lynch Latin America Fund
11/01/2008
€ 57,61
174
€ 10.000
€ 53,06
€ 9.210,21
€ 790-
€ 0,00
-7,90%
Sam Smart Energy Fund
11/01/2008
€ 22,25
449
€ 10.000
€ 18,86
€ 8.476,40
€ 1.524-
€ 0,00
-15,24%
€ 6.595-
€ 0,00
-6,59%
Spaarrekening 3 % wekelijks renderen
€ 0,00
Totaal
Het Rabo-beleggingsspel is een simpel maar leuk spel dat gespeeld wordt tijdens (en vooral in de weken voor) het maandelijkse radiocafé Memphis. Bezoekers kunnen een formulier invullen, anderen kunnen meespelen via internet (www.twentevisie.nl) en de vraag beantwoorden hoe hoog de AEX zal staan tijdens de eerstvolgende Memphis-bijeekomst, dat geldt nu dus voor 4 maart. De winnaar van januari was mevrouw Wagenaar-Schuil. Zij kreeg van Steenkamp een RaboMobiel als prijs.
de weg van de geleidelijkheid. Een verlaging van deze orde is sinds 1984 niet meer voorgekomen.” De kortlopende rente gaat daardoor omlaag van 4.25% naar 3.50%. Daarna is op 30 januari de rente verder verlaagd met 0.50% tot 3.00%. “Kortom, met een agressief rentebeleid trekt de Fed nu alles uit de kast om de Amerikaanse economie te stimuleren en het bankwezen te ondersteunen.” Een lagere rente maakt sparen onaantrekkelijker en lenen goedkoper zodat het als een aanjager van de economie werkt.”
te zijn, dan is er een goudgerande instapkans. Daar staat tegenover dat er een reële kans is dat we een milde recessie ingaan in de Verenigde Staten en een serieuze groeivertraging van de wereldeconomie tegemoet kunnen zien. Winsten zullen niet groeien of licht dalen. Dit scenario is wat ons betreft inmiddels ingeprijsd. Wij hebben daarom besloten om ons advies voor aandelen te verhogen van neutraal naar positief.”
Tip van de Week Aandelen De waardering van aandelen volgde in rap tempo de gebeurtenissen op de financiële markt. “De koersen dalen zelfs harder dan gedacht; analisten passen hun winsttaxaties aan. Beleggers betalen nu wereldwijd 12.8 keer de verwachte winst van aandelen, net zo weinig als begin jaren negentig. Alleen vanaf medio jaren zeventig tot en met medio jaren tachtig heeft deze waarderingsmaatstaf structureel lager gelegen dan nu.” “Bij eerdere beurscrises is gebleken dat de angst voor een recessie niet altijd bewaarheid wordt, denk aan de krach van 1987 en de Rusland/LTCMcrisis van 1998. Mocht dat nu ook het geval blijken
In de afgelopen jaren gaven Wim Steenkamp en Martin landkroon elke vrijdagmiddag een tip van de week. Dat is iets uitgebreid. De tip is verplaatst van radio naar televisie: elke woensdagavond tijdens In de Wandelgangen bij TV Oost. De tips in januari staan in een kader op de pagina hiernaast. “Met name Arcelor Mittal was een schot in de roos. De tip heeft circa 20% opgeleverd in veertien dagen tijd.” TKH lijkt ook op een goed moment te zijn getipt. Want dit bedrijf zal per 4 maart worden opgenomen in de Amsterdam Small Cap Index, tot tevredenheid van topman Van der Lof. Om de kwaliteit van de tips te beoordelen zijn in het kader ook de benchmarkTwentevisie 02/2008
ontwikkelingen opgenomen. In 2007 heeft de redactie 57 aan- en verkopen gedaan. Daar zat ook het grootste deel van het verlies (zie het januarinummer van Twentevisie voor dat overzicht). En dat zou in werkelijkheid nooit gebeuren, aldus Steenkamp en Landkroon. Daarom is nu aan hen gevraagd om (naast de weektip) ook een pakket aan het begin van het jaar samen te stellen, een pakket aandelen van tien bedrijven waarvan zij hoge verwachtingen hebben. Natuurlijk mag dat af en toe aangepast worden, maar wel zo min mogelijk. Die tien fondsen staan bovenaan deze pagina. “We hebben gekozen voor zowel Nederlandse als buitenlandse ondernemingen, large-, mid- en smallcaps en een aantal beleggingsfondsen.” Er wordt fictief 10.000 euro per aandeel/ beleggingsfonds ingezet. In de eerste maand is het pakket zes procent minder waard geworden. “Niet goed, maar altijd nog beter dan de AEX die tien procent verloor.”
Oostelijke fondsen Ook de oostelijke ondernemingen hebben de afgelopen maand fors moeten inleveren met uitzondering van Grolsch en Stork, maar die verdwijnen binnenkort van de beurs. Grootste verliezers waren TKH, Ten Cate en Wavin. TKH wordt zoals gezegd binnenkort opgenomen in de AcSX en Wavin in de AMX (mid-caps). Nedap presenteerde goede resultaten, 14 miljoen winst (+15% hoger), een dividend van 1,191 per aandeel. “Wij handhaven ons koopadvies.” Nedap kwam redelijk ongeschonden uit de strijd op Twentevisie 02/2008
€ 100.000
€ 93.405
In de wandelgangen tips 2008 Index 09.01.2008
AEX AScX AMX
09.01. TKH Group 16.01. SNS Reaal 23.01. Arcelor Mittal 30.01. Ahold
01.02.08.
Verschil
492,00 605,00 616,00
451,00 615,00 612,00
-8,33% 1,65% -0,65%
12,77 13,20 39,25 8,75
13,40 12,56 47,13 8,75
4,93% -5,09% 20,00% 0,00%
de beurs evenals Oranjewoud. “Vooralsnog zal er nog enige tijd koersdruk blijven op de small-caps. Voor beleggers die het geduld kunnen opbrengen, bieden de huidige beursniveaus interessante instapmogelijkheden. U kunt rustig uw favoriete aandeel vijf tot toen procent lager inleggen, de beweeglijkheid doet wellicht de rest.”
Ten Cate Ten Cate was de afgelopen maanden uitvoerig onderwerp van het geruchtencircuit. Zo erg dat de top van het bedrijf zich eind januari genoodzaakt zag een grote personeelsbijeenkomst te houden. Waar topman De Vries uitlegde dat er niets aan de hand was; vervolgens stapte hij voor de zoveelste overname in korte tijd in het vliegtuig. Vandaar dat Frank Spaan (investor relations) bij TV Oost uitvoerig tekst en uitleg gaf. Over het masterplan om in Nijverdal kennis en kunde van Ten Cate te bundelen in een nieuw groot park hebben het bedrijf en de overheid afspraken (ook financiële) gemaakt. Ten Cate investeert sneller en de
overheid houdt zich vast aan de eerder overeen gekomen termijn, aldus Spaan, dus eerder goed dan slecht nieuws. Topman De Vries is onderwerp van onderzoek van het Openbaar Ministerie naar belastingfraude door De Vries halverwege de jaren negentig bij de overname door Spinnerij Nijverdal. Sindsdien is De Vries in het openbaar weinig gesignaleerd. Spaan weerlegt dit. “We hebben erg veel overnames gedaan in de afgelopen tijd en bij elke overname wil De Vries persoonlijk aanwezig zijn. Het onderzoek is momenteel voor Ten Cate geen issue, zijn functioneren leidt er niet onder.” De beurswaarde (inmiddels gezakt tot circa 400 miljoen) baart het bedrijf wel zorgen, maar geruchten dat De Vries bezig zou zijn met investeerders om Ten Cate van de beurs te halen, kloppen niet, zegt Spaan. “Natuurlijk houden we alle mogelijkheden wel scherp in de gaten om niet overvallen te worden, maar er speelt niet iets concreet.” Tot slot, Ten Cate handhaaft de eerder gedane uitspraak voor 2007 dat de nettowinst tenminste 25% hoger zal zijn dan in 2006. n
13
De opvallende loopbaan van tv-journaliste Melliena Beckmann
interview | carrièrevrouw
gedaan. Hij vond het prima. Vervolgens vroeg hij of ik met hem mee wilde naar Zambia. Ik ben op één voorwaarde gegaan: ik wilde een vriendin meenemen. Een half jaar later hielpen we hem met zijn campagne: conventies opzetten, toespraken typen, persberichten schrijven en dergelijke. Zambia is zo verschrikkelijk corrupt. We zijn zelfs een keer beschoten tijdens een van zijn toespraken. Het licht viel ineens uit en we hoorden buiten schoten. De ‘security’ zei ons rustig te blijven zitten. Op een gegeven moment werden we de tent uitgetrokken, in een busje gezet en naar een geheime locatie gebracht. Dan denk je wel even: waar ben ik mee bezig? Hij is uiteindelijk vice-president geworden. Maar wij moesten na een halfjaar terug, omdat we geen geld meer hadden. Van hem kregen we alleen kost en inwoning. De corruptie leverde ons niks op, haha. Maar wel weer een ervaring rijker.”
Terug naar Amerika en niet naar Nederland. “Ja, de liefde hè. Ik ben na Zambia aan de slag gegaan bij 2Vandaag, nu Netwerk. Daar heb ik vijf jaar gewerkt. Mijn eerste verhaal was best spannend, want ik had mezelf alles aangeleerd in Canada. Maar dit kun je of je kunt niet. Het zit in je.”
Kom op met die romantiek
Beschoten in Zambia Voor Twentevisie portretteert Carrie ten Napel een aantal succesvolle vrouwen uit het oosten des lands. In dit nummer Melliena Beckman, 31 jaar, tv-babe in Amerika, afkomstig uit Kampen. Ten Napel kreeg thuis de journalistiek met de paplepel ingegoten van vader Evert (Studio Sport). Ze werkte zelf als sportjournalist voor Tien (het televisiekanaal van John de Mol, inmiddels ter ziele) en ze werkt sinds een paar maanden als presentatrice van het praatprogramma Edned van TV Oost.
14
(door Carrie ten Napel) Wat is nou eigenlijk een carrièrevrouw? Een vrouw met succes? Macht? Geld? Of een vrouw die hetzelfde presteert als een man. Want als je ‘carrièrevrouw’ googled, gaat het bijna altijd over de vrouw in vergelijking met de man. Ik bepaal aan het einde van elk verhaal of ik te maken heb met een carrièrevrouw. Mijn zoektocht naar de carrièrevrouw begint in IJsselmuiden bij Melliena Beckmann, 31 jaar. Opgegroeid in Kampen, nu woonachtig in de Verenigde Staten. Melliena maakt onder de rook van New York reportages voor Netwerk. Een ‘tv-babe’ dus, maar daar ga ik niet voor. Beckmann was ook betrokken bij het opzetten van een tv-station en ze leidde een campagne voor een presidentkandidaat in Zambia.
Carrie ten Napel in gesprek met Melliena Beckman, het eerste van een reeks protretten van succesvolle zakenvrouwen uit het oosten van het land.
Ben jij een carrièrevrouw? “Nee, ik vind mezelf helemaal geen carrièrevrouw. Ik zet voor mijn gevoel er niet alles voor opzij. Ik ben wel ambitieus in het maken van verhalen. Daar doe ik alles voor. Ik kan anderhalf jaar met een reportage bezig zijn. Ik wil de beste verhalen maken en daarvoor ga ik tot het uiterste. Ik heb een keer in een reportage een corrupte kerk aan de kaak gesteld. Als ik dan voor ‘vriend van Satan’ word uitgemaakt en word bedreigd, dan neem ik dat voor lief. Ik kan me helemaal in een verhaal vast bijten. En zoals ik het wil, moet het gebeuren. Ik kan dan behoorlijk mijn zin door drijven. Ik heb ooit de prijs ‘de gouden tape’ gewonnen voor een verhaal over mijn opa en oma. Die werden na zestig jaar huwelijk van elkaar gescheiden. Mijn oma moest naar een verpleegtehuis en mijn opa mocht niet mee. Ik vond dat zo erg dat ik daar een documentaire over heb gemaakt voor 2Vandaag. Twentevisie 02/2008
Maar of het nou familie is of niet, die mensen wordt onrecht aan gedaan. En dat moet verteld worden. Het is het mooiste verhaal dat ik gemaakt heb. Ik houd vooral van dat soort noem het kleine verhalen. Menselijk leed. Nieuws met pijnpunten.”
Hoe belangrijk is werk voor je? “Ik zou niet zonder kunnen. Werk is mijn passie. Maar ik zet mijn relatie er niet voor op het spel. Ik houd werk en privé gescheiden. Vroeger was dat anders. Toen kon ik alleen maar met mijn werk bezig zijn, had ik niet eens zin om op vakantie te gaan. Nu ik getrouwd ben en er een kind op komst is, wordt het toch anders.”
Wist jij vroeger ook al zo goed wat je wilde? “Ik had altijd al een fascinatie voor camera’s, maar op een of andere manier wist ik niet hoe ik daar iets Twentevisie 02/2008
mee kon doen. Ik heb eerst een jaar verpleegkunde gedaan, maar dat was niets. Ik werd niet ingeloot voor de School van Journalistiek in Zwolle en dus heb ik de opleiding in Ede gedaan. Voor mijn tweede stage ben ik naar Canada gegaan. In de buurt van Calgary werkte ik voor een regionaal TV-station. Na mijn studie werd ik gevraagd daar te komen werken. Want ze wilden nationale televisie gaan maken. Dus ben ik daar op mijn 20ste naar toe gegaan. Ik mocht alles doen. Echt een superervaring, maar ik had geen flauw idee of ik het goed deed. Niemand leerde me daar hoe je TV maakt.”
Hoe kwam je dan in Zambia terecht? “In een van de uitzendingen zat een presidentskandidaat uit Zambia. Er was een boek over hem geschreven, die hij bij ons kwam promoten. Hij vroeg mij een promotiefilm te maken over dat boek. Dat heb ik
“Ik ben Steve tegengekomen op een christelijke conferentie in Arizona waar ik gewerkt heb. In het begin vond ik het een echte bla-bla-Amerikaan. Hij zei ‘ben jij een televisiemaker? Kom eerst maar eens naar New York om te zien hoe wij het doen." We hebben eerst een tijd gemaild. Daarna kwamen de bezoekjes en een jaar later waren we getrouwd. Ik heb huilend afscheid genomen bij Netwerk. Vond het verschrikkelijk om daar weg te gaan. Een half jaar later hadden ze een correspondent nodig en dat werd ik. Steve en ik hebben nu samen een bedrijf, dus ik stuur gewoon facturen. Het is wel anders werken hoor. Je doet alles zelf. Interviews regelen, cameraman reserveren, vluchten en hotels boeken. Het land is zo groot. In Nederland doe je drie interviews op één dag. Hier moet je dan drie keer vliegen. Daar baal ik wel van. Ik heb net een verhaal af over Amerikaanse vrouwsoldaten, die hebben gevochten in Irak. Ik heb er anderhalf jaar over gedaan om ze zover te krijgen hun verhaal te vertellen. De een mist twee benen, de ander een arm en bij de derde vrouw is een stuk uit haar hoofd weggeslagen. Ze krijgen nooit meer hetzelfde leven. Maar op de vraag of ze het weer zouden doen antwoorden ze allemaal ‘ja’. Dat zijn pas wereldvrouwen.”
Wat is je volgende project? “Ik ga eerst met mijn familie naar Sri Lanka. Werken in een weeshuis van een vriend van me. Daar zitten kinderen die door de tsunami alles verloren hebben. Geen ouders, geen huis. Misschien gaan we het weeshuis overnemen. Ja, ook daar zou ik terecht kunnen komen. Dat weet je bij mij nooit. Maar Netwerk wil me ook terug hebben in Nederland. Steve en ik denken er hard over om hierheen te komen. Steve kan dan in eerste instantie voor de kleine zorgen en een inburgeringcursus doen. En ik kan doen waar ik goed in ben! Mooie verhalen maken. Dat is toch wat ik het allerleukste vind om te doen.” n
15
Vrijblijvend persoonlijk advies? Kijk op www.twentevisie.nl
column | juridisch gezien
Aandeelhouders, sluit een overeenkomst Als u met één of meer anderen samenwerkt in een B.V. als aandeelhouder, doet u dat op basis van met elkaar gemaakte afspraken. Vaak zien dergelijke afspraken slechts op de basis van de samenwerking zelf. U kunt met de andere aandeelhouders op voorhand echter veel meer afspraken maken. Met een goede aandeelhoudersovereenkomst kunt u bijvoorbeeld voorkomen dat een onderling geschil uw gehele onderneming verlamt. De nachtmerrie van iedere (samenwerkende) ondernemer: onenigheid tussen de aandeelhouders. Die onenigheid kan een negatieve weerslag hebben op de gehele onderneming. Slepende en kostbare rechtszaken kunnen het gevolg zijn. Dergelijke gevolgen kunnen echter voor een belangrijk deel voorkomen dan wel ingedamd worden. Met een paar A4-tjes.
Spelregels en afspraken Binnen een B.V. gelden ‘spelregels’, ook voor de aandeelhouders. Die spelregels volgen uit de wet en worden voor een belangrijk gedeelte vastgelegd in de statuten. Daarnaast kunnen afspraken worden gemaakt tussen aandeelhouders en eventueel de B.V. zelf. Dergelijke afspraken kunnen in een aandeelhoudersovereenkomst worden opgenomen. Statuten gelden voor iedereen die bij de B.V. betrokken is. Een aandeelhoudersovereenkomst geldt in beginsel slechts voor degenen die hem hebben gesloten. Een aandeelhoudersovereenkomst laat zich echter sneller en eenvoudiger aanpassen. Bovendien kunnen onderwerpen worden aangesneden die zich niet in de statuten laten plaatsen, zoals stemgedrag en financiering buiten het op aandelen te storten kapitaal. In beginsel staat het aandeelhouders vrij de afspraken te maken die ze willen. Afspraken mogen niet in strijd zijn met de wet of de statuten. De aandeelhouders kunnen wel afspreken de bestaande statuten te zullen aanpassen aan afwijkende afspraken.
Soorten bepalingen Het soort bepalingen in een aandeelhoudersovereenkomst is mede afhankelijk van de aard van de samenwerking. Zijn de aandeelhouders uitvinders en investeerders, zien we voor een gedeelte andere afspraken dan die gemaakt worden tussen samenwerkende beroepsbeoefenaren. Twentevisie 02/2008
Regelmatig in aandeelhoudersovereenkomsten terugkerende onderwerpen zijn: • stemrecht: hoe gaan aandeelhouders in de vergadering over bepaalde onderwerpen stemmen en wat gebeurt er als de stemmen in de aandeelhoudersvergadering staken; • dividendbeleid: aandeelhouders kunnen een minimum eigen vermogenseis afspreken, bijvoorbeeld door te bepalen dat geen dividend wordt uitgekeerd indien en zolang het eigen vermogen onder een bepaald percentage van het balanstotaal blijft; • liquiditeitstekort: aandeelhouders spreken af bij tekorten in de B.V. bedragen bij te storten of dat de aandelen in een dergelijk geval aan één of meer aandeelhouders worden overgedragen; • bestuur: afgesproken wordt wie er als bestuurder worden benoemd dan wel wie kandidaten voor vacatures kan voordragen; • goedkeuring: in aanvulling op de statuten kunnen bepaalde besluiten van het bestuur onderworpen worden aan goedkeuring van de algemene vergadering van aandeelhouders;
Persoonlijke holdingvennootschappen Soms is een aandeelhouder (formeel) een B.V. terwijl de samenwerking juist is aangegaan met het oog op de natuurlijke persoon die alle aandelen in die B.V. houdt. Het kan dan wenselijk zijn in een aandeelhoudersovereenkomst en de statuten op te nemen dat in het geval de aandelen in die holdingvennootschap/aandeelhouder worden verkocht, voor die holdingvennootschap een verplichting tot het aanbieden van de aandelen in de B.V. aan de andere aandeelhouders ontstaat. Daarnaast is het verstandig een natuurlijke persoon achter een dergelijke holdingvennootschap persoonlijk te laten instaan voor de verplichtingen van die holding uit de aandeelhoudersovereenkomst.
Begin op tijd Een goed opgestelde aandeelhoudersovereenkomst kan veel problemen, schade en kosten voorkomen. Het aangaan ervan is geen kwestie van wel of geen vertrouwen in elkaar hebben, maar met name het over en weer formuleren van verwachtingen en intenties. Dit geldt ook - en juist - als uw medeaandeelhouders vrienden of familie zijn. Zijn de onderlinge verhoudingen tussen de aandeelhouders goed, is dat juist het moment afspraken te maken en vast te leggen. Begin dus op tijd. Uw onderneming is het waard. ■
• aanbieding: in bepaalde gevallen is een aandeelhouder verplicht zijn of haar aandelen aan te bieden aan de andere aandeelhouders (bijvoorbeeld als zijn of haar actieve betrokkenheid bij de B.V. eindigt) of aan een derde (met name als die naar het oordeel van een meerderheid van de aandeelhouders een gunstig bod doet op de aandelen); • concurrentie: in hoeverre mag een aandeelhouder die al dan niet werkzaamheden verricht binnen de B.V. aandelen houden in of betrokken zijn bij een met de B.V. concurrerende onderneming; • financieel beleid: de wijze waarop in de B.V. geïnvesteerde gelden zullen worden gebruikt. Tussen twee aandeelhouders wordt ook wel eens afgesproken dat in het geval zij niet langer met elkaar in de aandeelhoudersvergadering samen willen werken, zij een bod op elkaars aandelen kunnen uitbrengen; degene die het hoogste bod per aandeel heeft uitgebracht, heeft vervolgens het recht (en de plicht) de aandelen van de ander te kopen.
Michaël S. van Knippenberg De auteur is werkzaam als advocaat bij Van Knippenberg Advocatuur te Enschede
17
Saskia Kosterink voor het eerst en laatst naar Olympische Spelen
olympische spelen | huishoudboekje
‘Niet verwend, wel een naar wat duizenden kandidaten uit de hele wereld kunnen. Ik kreeg samen met Debby Connor, die ook in het Nederlands team speelt, een contract bij Gulf Coast College en heb daar een geweldige tijd gehad. Van september tot mei was ik daar om te softballen, deed een studie sportmanagement en kreeg ook nog eens 30 dollar per week voor persoonlijke uitgaven. In de tussenliggende periode speelde ik bij Tex Town Tigers en het Nederlands team, woonde in Oldenzaal en pakte de studie aan het CIOS weer op. En nu woon ik grotendeels in Haarlem, speel daar bij Sparks en Oranje in voorbereiding op de Olympische Spelen. Elf speelsters van Oranje komen uit voor Sparks om op die manier het rendement van trainingen en wedstrijden zo groot mogelijk te maken. In mijn schaarse vrije tijd probeer ik nog de laatste modules van de CIOSopleiding af te werken.”
In augustus van dit jaar worden de Olympische Spelen in Peking gehouden. Tot die tijd zal in Twentevisie een serie verschijnen van Twentse sporters die daar acte de presence geven, over hun leven en hun financiën.
(door Gerhard Nijboer) Ronchi dei Legionari, Italië, 16 juni 2007. Om exact 16.14 uur wordt daar de finale van het Olympisch kwalificatietoernooi softbal beslist. De winnaar gaat naar de Spelen, de verliezer nooit meer. Italië is huizenhoog favoriet, de Nederlandse vrouwen zijn kansloze outsiders. In de verlenging bezwijkt de Italiaanse werpster Breana de Santa onder de druk. Ze produceert een wilde worp, Oranjemidfielder Saskia Kosterink grijpt haar kans en brengt het winnende punt over de thuisplaat. Een droom is werkelijkheid: het Nederlands softbalteam gaat naar Peking. Met Saskia Kosterink, inmiddels verworden tot heldin van softballend Nederland, maar vooral een nuchtere 23-jarige globetrotter uit Oldenzaal. De naam van Saskia Kosterink werd op die memorabele dag in juni definitief gevestigd. Ook Oldenzaal ontdekte haar, onder andere tot uiting gebracht door de kroning tot Sportvrouw van 2007 van Boeskoolstad. “Heel mooi, zo’n waardering in eigen omgeving,” geniet ze na van de huldiging in haar woonplaats. En ze was toch ook al gekozen in het All-starteam van de hoogste College-competitie in Amerika, werd uitgeroepen tot beste speelster van het toernooi om de Canada-Cup en tot beste outfielder tijdens het Europees Kampioenschap van 2006. Saskia Kosterink was 13 jaar toen een buurmeisje haar vroeg om eens een balletje met haar te gooien. Tot dat moment speelde ze tennis bij Quick’20 en hockey bij Bully. Maar na die eerste kennismaking met de plaatselijke softbaltrots Run’71 raakte ze nooit meer een hockeystick of tennisracket aan. “Ik was meteen verkocht. En het is nooit meer over gegaan,” zegt Kosterink. “Softbal is zo verschrikkelijk leuk, vooral omdat elke wedstrijd anders is en iedere keer weer nieuwe dingen te leren. Het is nooit hetzelfde en je kunt dag en nacht trainen om beter te worden.”
18
Peking
Softbalster Saskia Kosterink gaat naar de Olympische Spelen in Peking: “Iedereen denkt dat we laatste worden, maar als we net zoals in Italië vrijuit durven spelen, zit er volgens mij meer in.”
Tex Town Tigers Met haar wellicht aangeboren talent en de ijzeren wil om telkens het onderste uit de kan te halen, struinde Saskia Kosterink als een wervelwind door alle jeugdteams om al op 16-jarige leeftijd de hoofdmacht van Run’71 op te vrolijken. Ook Jong Oranje ontdekte het Oldenzaalse bijtertje: één selectietraining was al voldoende om het ‘mooiste shirt’ nooit meer uit te hoeven trekken. De overgang naar het grote Nederlandse team verliep ook vlekkeloos, maar niet nadat daarvoor Run’71 ingewisseld moest worden voor het Enschedese Tex Town Tigers. “Run degradeerde naar de derde klasse, maar de bondscoach wilde alleen internationals die met hun club in de hoofd- of eerste klasse speelden.” Tijdens een zogenoemde showcase in Amerika werd Saskia Kosterink in 2004 gescout door de coaches van het Gulf Coast Community College in Panama City in de staat Florida. “Een geweldige belevenis. Bij zo’n showcase komen zo’n 300 coaches van allerlei clubs, universiteiten en colleges kijken
In Oldenzaal is Saskia Kosterink in de periode naar Peking nauwelijks nog te aanschouwen. Familie en vrienden in Twente moeten het tot minimaal begin september stellen zonder de fysieke aanwezigheid van de softballende globetrotter. Het leven van een internationale softbalster die zich voorbereidt op de Olympische Spelen bestaat namelijk nauwelijks uit iets anders dan spelen, trainen, krachtoefeningen, spelen, trainen, medische verzorging, spelen, trainen en slapen. Zes keer in de week staan er trainingen op het programma en zelfs op de dagen dat er getraind wordt, dienen er ook wedstrijden gespeeld te worden. “Maar het verveelt me niet. Dit is de enige manier om het maximale uit jezelf en uit het team te halen. Keihard werken, veel spelen en vooral veel dingen niet doen. Als alles een beetje meezit kunnen we ook nog voor een verrassing zorgen in Peking.” Tot de Spelen woont Kosterink samen met Debby Connor en haar eveneens uit Oldenzaal afkomstige teamgenote Nathalie Timmerman, een talentvolle catcher, in een vooroorlogse benedenwoning, waar nauwelijks comfort in te ontdekken is. “Dit krijgen we ter beschikking van de bond. Niet luxe, maar dat hoeft ook niet. We zijn hier alleen maar om te slapen en te eten. Douchen doen we na trainingen en wedstrijden en we lopen de hele dagen in trainingspak of in sporttenue. Buiten het eten en drinken hebben we niet zoveel nodig. Ik durf zelfs te stellen dat ik een bevoorrecht mens ben. Ik krijg alle kansen om fulltime met mijn sport bezig te zijn, ik hoef er nauwelijks geld bij te leggen, kan Twentevisie 02/2008
bevoorrecht mens’ studeren en doe enorm veel levenservaring op. Ja, we zijn niet zo verwend als sommige andere sporters en strijken ook geen tonnen euro’s op.”
Media Minder te spreken is de Oldenzaalse over de manier waarop softbal in de media behandeld wordt. Er is nauwelijks aandacht voor en de persmuskieten draven alleen op als er sensationele zaken aan de hand zijn. “En zelfs dan weten velen onze prestaties niet op waarde te schatten,” foetert de anders zo stralende Kosterink. “Televisie zie je nauwelijks. Studio Sport heeft bijvoorbeeld alleen wat beelden laten zien van de finale van het Olympische kwalificatietoernooi, omdat we ons daar plaatsten. Verder hebben we ze al een paar jaar niet gezien. Ik begrijp best dat softbal in Nederland een kleine sport is, maar we plaatsen ons wel voor de Olympische Spelen. In de hele wereld, vooral in Amerika, Azië en Zuid-Europa, waar softbal een heel grote sport is, staan ze versteld van onze plaatsing. En hier worden we genegeerd. Ik snap dat niet.” Saskia Kosterink beseft dat ze in augustus in Peking een historisch toernooi gaat spelen, want na de Chinese hoofdstad worden soft- en honkbal van de lijst van Olympische sporten afgevoerd. “Kwestie van te weinig lobbykracht. Ik denk dat het vooral politieke spelletjes zijn geweest die onze sport de Olympische kop hebben gekost.” De weg naar Peking is voor de softbalsters lang en intensief. Daarbij wordt volop geprofiteerd van de kennis en contacten die bondscoach Kelly heeft in met name de Verenigde Staten. Zo zit Kosterink c.s. medio februari een maand in Amerika om daar elke dag tegen een Collegeteam uit de hoogste klasse te spelen. Na een aantal toernooien in Europa (waaronder met Sparks in Enschede) volgt in mei opnieuw een trip naar de States, waar dan een groot aantal wedstrijden tegen University-teams op het programma staan. “We spelen dan gewoon iedere dag tegen de wereldtop. Meer kun je niet doen als voorbereiding op de Spelen.”
Baltimore En na Peking gaat het leven van Saskia Kosterink gewoon op de oude voet verder. Ze heeft inmiddels een contract getekend bij de University van Baltimore in de staat Maryland. Daar gaat ze twee jaar softballen op het hoogste niveau en een vervolgstudie sportmanagement doen. “Ze hebben me gevraagd vanwege mijn prestaties in het Collegeteam van Panama City en de uitverkiezing in het Amerikaanse College-Allstar-team. Na twee Twentevisie 02/2008
jaar kom ik in principe definitief terug naar Oldenzaal. Dan ben ik 26 jaar en zou dan het spelen van softbal bij Tex Town Tigers of misschien wel Run’71 willen combineren met een baan in het sportmanagement. Zoiets als het Olympisch Steunpunt in Hengelo zou misschien iets voor mij zijn, wellicht in combinatie met een baan bij een sportbond. Van dat Steunpunt heb ik overigens nog bitter weinig gehoord. Ooit heb ik begrepen dat ik gekoppeld ben aan een bedrijf, die daarvoor een bepaald bedrag aan het Olympisch Steunpunt zou betalen. Maar ik heb er weinig meer van gehoord.” n
De Olympische Huishouding van Saskia Kosterink Saskia Kosterink heeft door de plaatsing van het Nederlands softbalteam voor de Olympische Spelen een zogenoemde A-status. Dat betekent dat NOC*NSF een salaris betaalt, onder voorwaarde dat de sporter minimaal 32 uur per week actief met zijn of haar sport bezig is, alsmede minimaal acht uur passief. Dat houdt tevens in dat er geen ‘normaal’ werk meer gedaan kan worden en sporters bij hun werkgevers onbetaald verlof moeten krijgen. De A-status geldt maximaal twee jaar. Sporters die (nog) geen nominatie hebben, maar wel kansrijk geacht worden, krijgen de B-status en de helft van het salaris van een Asporter. Voor een gesponsorde Olympische leaseauto moeten de sporters 120 euro per maand betalen, alsmede de brandstof. Voor onkosten (reis- en verblijf buitenland, extra verzekeringen, extra medische verzorging of extra voedingsmiddelen) mogen de sporters maximaal 350 euro per maand declareren bij NOC*NSF. De praktijk leert dat deze kosten voor de sporter hoger uitvallen en ze zijn derhalve niet in onderstaand staatje meegenomen. Om te besparen deelt Kosterink met 2 andere speelsters de kosten van onder meer huur, auto en levensonderhoud.
Inkomsten (netto-bedragen): Salaris NOC*NSF
870,00
Uitgaven: Gedeelde huur woning Haarlem incl. gas, water, licht Gedeelde kosten lease-auto Bijdrage kosten gezamenlijke huishouding Persoonsgebonden verzekeringen (reis, zorg, W.A., etc.)
260,00 50,00 140,00 80,00
Persoonsgebonden uitgaven, bijv. persoonlijke verzorging Abonnementen kranten/ tijdschriften/telefoon/internet Studiekosten (extra boeken) Kleding Diversen (zoals cadeaus bij familiegelegenheden/vrienden) Totaal uitgaven per maand
50,00 730,00
Totaal nog te besteden/sparen
150,00
35,00 45,00 10,00 60,00*
Volgens Saskia Kosterink zijn de kosten voor kleding zo laag, omdat ze nauwelijks in normale dagelijkse kloffie loopt: “Van ’s ochtends vroeg tot bedtijd heb ik sportkleren of een trainingspak aan, die ik van de bond krijg. Alleen als we eens samen buiten de deur gaan eten of als ik op familie- of vriendenbezoek ga, trek ik gewone kleren aan.” Kosterink streeft er naar maandelijks minstens 150 euro te sparen voor ‘later’, als de Olympische Spelen voorbij zijn. “Dan zal ik helemaal weer in mijn eigen onderhoud moeten voorzien. In het begin zal dat lastig zijn, want dan heb ik geen baan, geen auto en geen huis. Ik ga in september dan wel weer naar Amerika, maar dan heb ik ook wat geld nodig om iets van een appartementje of zo in te richten.” Saskia Kosterink benadrukt dat zij ten opzichte van een groot aantal medespeelsters in een riante positie verkeert, omdat ze de afgelopen jaren als student heeft geleefd, met een beurs in Amerika, en geen huishouding had.”Anderen hebben hun baan tijdelijk opgezegd, hebben een eigen huishouding. Die moeten fors inleveren om naar de Spelen te kunnen.”
19
Wijn voor bier geeft Jan-Herman Houdel veel plezier
interview | wijnkoperij
‘Kookprogramma’s wakkeren interesse in wijn aan’
Jan-Herman Houdel besloot zijn carrière in het bier op te geven en sloot zich aan bij de wijnkopers van Henri Bloem.
(door Martijn Albers) Het zendingswerk van Albert Heijn is geslaagd: zelfs de meest nuchtere Nederlander drinkt wel eens een glaasje rood of wit. Maar waar aan de ene kant de schappen uitpuilen van massa, daar wordt het steeds interessanter om iets speciaals op tafel te zetten. Jan-Herman Houdel (46) besloot zijn carrière in het bier op te geven voor zijn passie voor wijn. Hij begon voor zichzelf en sloot zich aan bij de wijnkopers van Henri Bloem. Sinds december heeft Twente de eerste en enige vestiging van deze club ambachtelijke wijnkopers die alles zelf proeven, selecteren en importeren. Het resultaat is een collectie van vijfhonderd wijnen. Hij draait zelf al wat jaartjes mee in de horeca. Via bierimporteur De Bierboer en slijterij Berendsen werd hij vertegenwoordiger bij brouwerij De Koninck in Antwerpen. In de avonduren volgde hij wijncursussen. Dat bier steeds vaker voor wijn wordt verruild is een feit, maar Jan-Herman Houdel nam dit wel erg letterlijk. Hij gaf zijn baan als vertegenwoordiger bij de Antwerpse brouwer op om voor het ondernemerschap te kiezen. “Er zijn in Nederland zeventien vinotheken van onze groep. Iedere ondernemer heeft een eigen verzorgingsTwentevisie 02/2008
gebied en daarnaast een bepaalde taak binnen de groep. Denk aan kennis over bepaalde wijnlanden en gebieden, maar ook zaken als marketing en logistiek.” Ze beoordelen de eigen wijnen en die van de concurrent door blindproeven. “Als je concurrenten een hoger cijfer krijgen, dan word je gedwongen nog betere wijnen te selecteren.” Dat deze aanpak effectief is, blijkt wel uit het predicaat dat wijngoeroe Hubrecht Duijker hun gaf: ‘Beste Wijnspeciaalzaak van Nederland’.
Tussenhandel Doordat de wijnkopers van Henri Bloem rechtstreeks bij de boeren inkopen, wordt de tussenhandel uitgeschakeld. Dat scheelt zo’n 20 tot 25% van de inkoopprijs, een voordeel voor de klant waardoor dure wijnen betaalbaar worden. Helaas heeft de overheid ook de wijn ontdekt om de schatkist te spekken. Op een gemiddelde fles gaat het om zo’n twintig eurocent extra accijns en heffingen, maar bij mousserende wijnen loopt dit al snel op tot vijftig eurocent. “Een goede fles wijn onder de vijf euro wordt hierdoor wel steeds lastiger te vinden. Maar slechte oogsten en stijgende grondstofprijzen hebben een grotere invloed op de prijs.” De wijnindustrie is volop aan het innoveren, zo is menige fles tegenwoordig voorzien van schroefdop of plas-
tic kurk. “Wijn is trendgevoeliger geworden, denk aan rosé en prosecco. Maar ook de opkomst van nieuwe wijngebieden zoals Zuid-Amerika zorgt voor meer keus. De concurrentie is groot.”
Wijn en spijs Met zo veel keuze moet het ook wel eens mis gaan. “Je ziet dat mensen meer geld aan eten uitgeven, met dank overigens aan alle kookprogramma’s en sterrenkoks. Wijn en spijs zijn vervlochten. Ook de wijnen krijgen daardoor meer aandacht: voor elke gang een bijpassende wijn. Goed advies en ruime keuze worden daarom steeds belangrijker.” De droom van een wijnkelder is voor velen realiteit geworden. Steeds vaker worden ook bovengronds ruimtes aangepast om wijnen te kunnen opslaan. Dit is te merken in de handel. “Wijn wordt steeds vaker per doos verkocht, want een lekkere wijn willen mensen graag aan familie en vrienden laten proeven. Daarnaast zijn, door de opkomende markten zoals Rusland en China, de bijzondere flessen beperkt beschikbaar. Steeds meer wijn wordt dan ook via de voorverkoop verkocht. Niet zo zeer als investering, maar gewoon om een fles een tijd te koesteren en perfect op dronk te laten komen. En dan: de kurk eraf en drinken, want van wijn moet je genieten.” n
21
onderdeel
xx
| onderwerp
Autobedrijf Kamp uw officiële dealer
voor Opel en Chevrolet voor al uw opsporingen
24
Almelo Weezebeeksingel 4, tel. (0546) 822661 Rijssen Butaanstraat 4, tel. (0548) 531500 WWWPDRECHERCHEADVIESNL , Alle nieuwe auto s en occasions: www.autobedrijfkamp.nl
onderwerp | onderdeel impressie | memphis
Special Events De expert in groepsreizen www.specialevents.nl T: 0546 628 629 Tubbergen
voor al uw opsporingen WWWPDRECHERCHEADVIESNL
25
Voedingsdeskundige Henk-Jan
Juiste voeding als hét (door Eddy van der Ley) In het conservatieve wereldje van de Nederlandse topsport is voeding een schromelijk onderschat fenomeen. Henk-Jan Koershuis, sportvoedingsdeskundige uit Almelo, hoopt met zijn programma’s een omslag te bewerkstelligen in denken en doen, ter meerdere eer en glorie van een optimaal sportklimaat. “De juiste voeding kan het verschil bepalen tussen goud en zilver, tussen winst en verlies,” stelt hij. “Let maar op: over tien jaar wordt niemand meer wereldkampioen zonder de juiste voedingssupplementen.” Hij kan er met zijn hoofd niet bij: betaald voetbalclubs en andere topsportploegen die, anno 2008, alles pico bello voor elkaar hebben, behalve… een doortimmerd beleid inzake sportvoeding. “Werkelijk onbegrijpelijk,” zegt de 28jarige sportfreak uit Almelo. “Als je bezig bent met topsport, zouden alle facetten op niveau moeten zijn. Oók op het gebied van voeding. In mijn optiek is er sprake van een gouden driehoek: training, voeding en voedingssuppletie. Als de training op orde is, moeten die andere facetten ook op orde zijn, anders bereik je nooit het optimale rendement. Ik bedoel, een topsporter moet gericht eten en optimaal herstellen. Ik zeg altijd maar: je bent zo goed als je laatste herstel. Daarom verbaast het mij in grote mate dat sportvoeding een ondergeschoven kindje is. Trainers, maar ook dokters en verzorgers hebben er vaak geen kaas van gegeten.”
‘Ik zeg altijd maar: je bent zo goed als je laatste herstel’ Broodje kaas
Henk-Jan Koershuis is deskundige op het gebied van spor tvoeding. Hij heeft zichzelf een persoonlijke missie opgespeld: de Nederlandse topsport(ers) aan de voedingsadviezen en -supplementen krijgen.
28
Het bruggetje is achteloos gemaakt: Nederlandse sporters denken te vaak op een broodje kaas een topprestatie te kunnen leveren. “Een misvatting,” weet Koershuis. “Het andere uiterste is dat je doping pakt, maar daartussen zit nog een hele, nauwelijks ontgonnen wereld. In feite is intensieve training slecht voor het lichaam, omdat het voor afbraak van spieren zorgt. Met de juiste voedingssupplementen kun je daar goed op anticiperen. Zij bevorderen het herstel en remmen de spierafbraak. En nogmaals, met doping heeft het niets van doen. Op de verboden lijst van de mondiale dopingautoriteit WADA zul je die producten Twentevisie 02/2008
Koershuis uit Almelo krijgt steeds meer respons
interview | sport en voeding
verschil tussen goud en zilver niet tegenkomen, al is de scheidslijn soms dun. Daarom is een goed advies erg belangrijk. Er zijn zoveel producten te koop, dat je door de bomen het bos niet meer ziet.” Waar Koershuis zijn onmetelijke wijsheid vandaan heeft? Van studies, opleidingen en cursussen die hij - een sportfreak pur sang - in binnen- én buitenland volgde. Zoals in de Verenigde Staten, dat veel verder is dan Nederland, betoogt hij. “Daar is het fenomeen wel zo goed als ingeburgerd, zoals ze ook in Zuid-Afrika, Australië en zelfs Engeland op de goede weg zijn. Om mezelf nog meer te bekwamen, ga ik de universitaire opleiding van het Internationaal Olympisch Comité volgen. Ja, ik ben erg leergierig, dat zit nu eenmaal in me. Ik wil álles van de materie weten.” De Almeloër is in het dagelijks leven personal trainer. In die hoedanigheid bewijst hij keer op keer een troebele geest in een uitgezakt lichaam binnen de kortste keren te kunnen transformeren tot een energieke spirit in een jaloersmakend strakke body, al dan niet voorzien van een spiermassa om U tegen te zeggen. Waar zijn directe collega’s uit het westen des lands zich toeleggen op het afbeulen en ‘optrainen’ van glamourtypes als Gordon en René Froger richt Koershuis zich in Twente en omgeving op sporters en relatief onbekende particulieren.
doel? Honderd procent acceptatie van sportvoeding als schakel in het traject naar succes.” Zijn ‘evangelie’ begint zich langzaam te verspreiden. Snowboarder Nicolien Sauerbreij, motorcrosser Erwin Plekkenpol, een mondiale topkarateka, het Honda-team dat Parijs-Dakar reed, de Nederlandse lichtgewicht acht roei-equipe: ze doen met succes een beroep op zijn voedingsadviezen.
‘Over tien jaar is er niemand meer, in welke sport dan ook, die zonder de juiste supplementen wereldkampioen kan worden’ Koershuis: “Van de roeiers kreeg ik een mooi compliment. Zonder mijn adviezen hadden ze op het WK nooit bereikt wat ze bereikt hadden, schreven ze op een kaart. En enduro-rijder Erwin Plekkenpol is ook dolenthousiast geraakt van mijn aanpak. Ik heb hem verboden nog langer hoog gedoseerde koolhydraatrijke energiedrank voor een wedstrijd tot zich te nemen. Je bent dan een half uur energiek, maar daarna zak je ver terug. Dat kost je de kop. Helemaal fout dus. De verbetering is bij hem duidelijk zichtbaar.”
Gertjan Verbeek Metamorfose “Ik voel een enorme gedrevenheid om mensen naar een bepaald doel te begeleiden, om rendement uit zo’n trainingsproces te halen,” zegt hij. “Zonder uit de hoogte te willen doen - ik ben en blijf een nuchtere Tukker - denk ik op dit gebied tot de besten van Nederland te behoren. Dat leert ook de praktijk. Als ik eenmaal één op één met mensen werk, boek ik ongekende resultaten, vaak al binnen twaalf weken. En inderdaad: zo’n metamorfose kan niet los worden gezien van de juiste voeding en de bijbehorende supplementen. Ook de basisvoeding die je tot je neemt, moet overigens juist zijn. Anders heb je ook niets aan een vervolgtraject. In die zin blijft suppletie een aanvulling, maar wel een noodzakelijke.” Los van de dagelijkse praktijk heeft Koershuis zichzelf een persoonlijke missie opgespeld: de Nederland topsport(ers) aan de voedingsadviezen en -supplementen krijgen. Financieel gewin is daarbij van ondergeschikt belang, want hij verkoopt zelf geen producten. “Mijn algemene Twentevisie 02/2008
De grootste markt is in Nederland zonder twijfel de voetbalindustrie. Een gesloten cultuurtje, maar Koershuis begint langzamerhand gaten te schieten in het broze pantser van conservatisme. Bij SC Heerenveen is zijn filosofie inmiddels gemeengoed. Dankzij Gertjan Verbeek, die gelóóft in andere dan puur voetbalgerelateerde theorieën. “Ik kende Verbeek nog van de periode dat de selectie van Heracles Almelo aan krachttraining deed in de sportschool waar ik werkzaam was,” zegt Koershuis. “Toen ik hem benaderde met de opmerking dat ik iets had waarmee ik het rendement kon optimaliseren, was hij gelijk enthousiast. Dat gold ook voor de club. Zij onderkennen het belang van een goed en snel herstel.” De spelers van Heerenveen consumeren tegenwoordig onder andere in de rust van een wedstrijd een energie-gel en na afloop een herstel-shake. “Op zich simpele dingen, maar o zo belangrijk. Als je ziet dat veel clubs na de wedstrijd in de bus pasta’s en broodjes nemen, weet je dat er nog een wereld te winnen valt, want dat herstelt niet
snel genoeg. Bij Heerenveen hebben ze dat nu goed door.” Dat zijn aanpak effect sorteert, merkt Koershuis ook aan de reacties van uitgevlogen Heerenveen-spelers. “Lasse Nilsson vertrok vorige zomer naar St. Etienne, maar daar kreeg hij niet de middelen die hij gewend was. Kreeg ik een mailtje van hem, of ik niet iets kon regelen. Tja, als je het plotseling niet meer gebruikt, voel je dat gelijk.” Koershuis hoopt zijn voedingsadviezen ook op de regionale voetbaltrots FC Twente los te laten. “Ik heb er een presentatie gegeven voor de gehele technische en medische staf. Een beslissing hebben ze nog niet genomen. Ik hoor het wel.” Zonder te willen pushen, stelt Koershuis: “De voedingsleer heeft de toekomst en kan bepalend zijn voor het verschil tussen goud en zilver, tussen winst en verlies. Over tien jaar is er niemand meer, in welke sport dan ook, die zonder de juiste supplementen wereldkampioen kan worden.” n
‘Body for life’ doorslaand succes In 2005 was Henk-Jan Koershuis de initiator van ‘Body for life’, een van de grootste fitnesswedstrijden die Nederland ooit gekend heeft. Honderd Almeloërs gaven zich op voor een letterlijke afvalrace, in de hoop weer enigszins toonbaar door het leven te kunnen gaan. Dat lukte glansrijk. In no time wist Koershuis, ondersteund door collega instructeurs, er bij iedereen veel kilo’s af te krijgen. “De deelnemers kregen een trainings-, voedings- en supplementenprogramma. Gebaseerd op de werkwijze van een Amerikaanse fitnessgoeroe, maar door mij verfijnd met details. Na mijn broer met succes als proefkonijn te hebben ‘misbruikt’, werd ook de ‘challenge’ een enorm succes. Met z’n allen hebben we een perfect resultaat gehaald. Veel van de deelnemers gaan tegenwoordig met veel meer zelfvertrouwen door het leven. Kijk, daar doe je het voor. Als je lekker in je vel slaat, krijgt ook je psyche een ‘boost’.”
29
Thermen Bussloo vanaf de opening 1,5 jaar geleden een groot succes
interview | wellness
‘Onze bezoekers schrappen dagje sauna
liever een vakantie dan een met massage’ gebouwd mag worden. “De moed zakte ons in de schoenen. We gingen met de gedeputeerde praten die ons toezegde ons te helpen bij het zoeken naar een andere plek.” De provincie wilde zelfs de al gemaakte kosten vergoeden en de grond terugkopen en heeft een paar keer een nieuwe locatie aangeboden. “Maar daar hadden wij niet het goede gevoel bij.” De Dolmannen gingen zelf ook op zoek en een ambtenaar van de gemeente Voorst attendeerde hen op Bussloo. Anderhalf jaar geleden werd Thermen Bussloo opgeleverd, een investering van circa tien miljoen euro. Ze zullen best wel een paar spaarcenten hebben gehad, een uitstekend businessplan, maar tien miljoen is veel geld. “Onze middelen waren beperkt, de bank ging ook niet verder dan dat onze polsstok lang was. Dus we hebben een plan neergezet dat heel veel geld kostte, maar waarvan we zeiden: dat kunnen we financieel behappen en we kunnen er ook rustig bij slapen.”
Hans en Ineke Dolman: “Mensen willen kwaliteit. Op het moment dat je de deur wagenwijd opzet, verdien je die dag veel geld, maar ik ben er van overtuigd dat je die mensen nooit meer terugziet.”
Succes
(door Jan Medendorp) Sauna, dat werd een jaar of tien, vijftien geleden nog geassocieerd met homo’s en bordelen. Nu is de wellnesssector een bedrijfstak die groeit en bloeit. Links en rechts verrijzen ware paleisjes waar vermoeidheid en stramme spieren worden weggemasseerd en de verschillende baden als zeer onspannend worden ervaren. Vlak over de IJssel ligt Thermen Bussloo van het echtpaar Hans en Ineke Dolman. Zij hebben er liefst zeven jaar over gedaan om hun droom gerealiseerd te krijgen. Maar het is vanaf de opening anderhalf jaar geleden een groot succes. Thermen Bussloo is een van de grootste werkgevers (120 werknemers) in de regio. Uitbreidingsplannen liggen klaar.
30
Ineke Dolman was een fervent saunabezoekster, met haar zussen. Echtgenoot Hans wist niet wat hij miste, want hij ging nooit mee. Hij werkte tot voor kort (zestien jaar lang) bij een grote bouwmarkt, als bedrijfsleider en als adviseur in den lande van mensen die zelf een bouwmarkt wilde beginnen. “Dat was een leuke baan.” Maar ook bij hem kwam het ‘Doe Maar’-moment: is dit alles? Een eigen doe-hetzelf-winkel had het echtpaar had gehad. “Dat was wel een succes, maar daar is van alles gebeurd waar ik nu niet over wil uitweiden en daarom wilden we met die zaak niet verder.” Hans Dolman ging dus wel verder in die sector, maar niet als ondernemer, vrouw Ineke startte een eigen praktijk in reflexzone-therapie en allerlei soorten massages. Dus toen Hans met zijn bekende gevoel van mannen die op mid-
delbare leeftijd komen, aanklopte bij zijn vrouw, zei die ‘laten we dan een wellness-centrum beginnen’. En Hans was ‘om’ toen hij een keer met zijn vrouw meeging.
Tien miljoen Dat was zeven jaar geleden. “Het begint met een goed businessplan, daar heb ik in mijn vorige baan veel mee te maken gehad, dus dat plan was niet het allergrootste probleem.” Maar was wel de locatie, Dolman had een paar hectare grond gekocht in Hattem (onder de rook van Zwolle) naast een golfterrein. Hij had op een bepaald moment zelfs al een bouwvergunning toen een provincieambtenaar er (vlak voor kerst 2003) achter kwam dat het gebied in een ecologische verbindingszone lag waar niet Twentevisie 02/2008
Thermen Bussloo is vanaf de opening een groot succes, zo succesvol dat klanten regelmatig lang moeten wachten voordat ze iemand aan de telefoon krijgen. “Klopt, er zitten nu drie mensen aan de telefoon en we zijn met dat probleem aan het werk.” Maar waar is dat succes aan te danken? “De marketing en de logistieke planning zijn de basis van het succes.” In Oldenzaal, Zutphen, Zwolle en Hierden zitten grote Wellsness-centra. Als er een schaatsbaan in Enschede komt, heeft dat toch gevolgen voor de baan in Deventer. Ineke Dolman, die de inrichting voor haar rekening nam: “Het gaat om de sfeer, de faciliteiten. We hebben alle trends op dit gebied in de wereld bekeken. We hebben ons steeds afgevraagd wat we kunnen neerzetten in Nederland wat nog niet vertoond is. We hebben geprobeerd de beste ideeën en ontwikkelingen mee te nemen.”
‘Wij hebben hier veel gasten die één keer per week volledig ontspannen; die mensen zullen eerder minder of korter op vakantie gaan, dan dat ze het wekelijkse bezoek aan ons schrappen’ Waar de meeste bezoekers in elk geval een hekel aan hebben is het bij wijze van spreken trekken van een nummertje voor een saunaplekje. “Precies, Twentevisie 02/2008
en daarom kan er ook een beperkt aantal bezoekers naar binnen en adviseren we iedereen via internet of telefoon te reserveren.” Er worden echt mensen weggestuurd? “Op het moment dat je de deur wagenwijd opzet, verdien je die dag veel geld, maar ik ben er van overtuigd dat je die mensen nooit meer terugziet,” aldus het echtpaar dat vorig jaar al de ondernemersprijs van de regio stedendriehoek kreeg. Thermen Bussloo heeft met die opvatting veel succes; mensen komen steeds terug en zorgen voor goede mond-tot-mondreclame. Maar ook met dank aan de collega’s van de Zwaluwhoeve in Hierden die echt heel veel adverteren in de meest uiteenlopende bladen en kranten. “Wij zijn de Zwaluwhoeve dankbaar dat zij zo veel investeren in marketing. Ik denk ook dat bedrijven zoals dat van ons toegankelijker zijn geworden voor de gemiddelde Nederlander.”
Verbouwing
om er ook weer van te leren. En we blijven zelf ook heel vernieuwend. De gasten hebben er alleen maar voordeel van, want het niveau in Nederland wordt daardoor steeds hoger.” Dolman denkt dat het verzadigingspunt nog lang niet bereikt is. “Veertig procent van de Duitsers gaat één keer per week naar de sauna. Dat percentage zullen we in Nederland niet halen, maar er is nog een enorme groei mogelijk. Ik ben ervan overtuigd dat een grote groep mensen blijft gaan, als ze het een keer ervaren hebben.” En daarom is Dolman ook niet bang dat zijn gasten niet meer of minder komen als het economisch minder gaat. Want laten we wel zijn, een bezoek aan de sauna, plus een massage, wat eten en drinken en je bent per persoon tussen de vijftig en honderd euro kwijt. “Wij hebben hier veel gasten die één keer per week volledig ontspannen. Die zullen eerder minder, korter of goedkoper op vakantie gaan dan dat ze het wekelijkse bezoek aan ons schrappen.”
Anderhalf jaar na de opening liggen de plannen voor uitbouw klaar. “Toentertijd hadden we die plannen al, maar er was nog geen geld voor. In de kast liggen ook plannen klaar voor de derde en de vierde fase. We zitten hier gelukkig op een locatie waar we kunnen groeien.”Maar goed, andere ondernemers hebben ook plannen om elders in de regio (Twente, Veluwe) ontspanningsoorden te bouwen. Diplomatiek: “Daar zullen we dan zeker gaan kijken
Dat alleen de mensen die een paar keer modaal verdienen zich de ontspanning van een thermen kunnen aanleunen, weerspreekt het echtpaar ook. “We krijgen mensen op bezoek uit alle lagen van de bevolking. “We hebben afspraken met heel veel bedrijven voor hun personeel. Verder organiseren we acties, met bijvoorbeeld Grolsch of Optimel. Met bonnen of spaaracties.” n
31
Twentevisie reed een dag mee met een eigen rijder
interview | vrachtwagenchauffeur
Overheid stimuleert starters, behalve beroepschauffeurs (door Gerrit Strijbis) Eén tel licht, twee tellen donker. In een vast ritme verlichten straatlantaarns het interieur van de vrachtauto. Bomen duiken op in het licht van de koplampen om weer snel langs de zijportieren te verdwijnen. Zelfs op een laag pitje overstemt Radio 2 op deze vroege morgen het zachte geronk van de motor. Chauffeur Peter van Gessel (58) uit Noordijk (vlakbij Goor) is een zogeheten eigen rijder: transportondernemers met één vrachtauto. De eigenaar zit zelf achter het stuur, verzorgt de planning, het onderhoud van zijn vrachtauto en de administratieve afwikkeling. Nederland telt ongeveer 12.500 transportbedrijven waarvan er 3.700 over één vergunning beschikken. Er zijn in totaal 107.000 vergunningen afgegeven wat omgerekend betekent dat eigen rijders drie procent van het totale beroepsgoederenvervoer voor hun rekening nemen. Van Gessel heeft een vrachtauto en drie trailers. Hij verricht hoofdzakelijk binnenlandse transporten, maar wanneer zijn klanten dat willen gaat hij ook naar België en Duitsland. Vijftien jaar geleden ruilde hij zijn baan als vrachtautomonteur in voor een eigen transportonderneming. Dat zijn vader aan het hoofd stond van een transportbedrijf en zijn affiniteit met deze bedrijfstak doorgaf aan zijn nageslacht speelde eveneens een rol. Zijn keuze veranderde zijn leven, werkweken van tachtig uur vormden geen uitzondering. “Eigen rijder ben je 7 dagen per week, 24 uur per dag,” vertelt Van Gessel terwijl hij bij het ochtendgloren zijn vrachtauto op een bedrijventerrein bij Enschede parkeert; hij verwijdert de sjorbanden en in een mum van tijd staat een gedeelte van de lading hout naast de vrachtauto. Het aanbod van een kop koffie slaat hij af, dat brengt de planning in gevaar. Met nog los- en laadadressen in Deventer, Zwolle, Kampen en Almelo op het programma wil Van Gessel geen minuut verspillen. Aan het einde van de middag moet zijn vrachtauto weer geladen klaar staan voor de volgende dag. Koffie uit een meegebrachte thermosfles is het alternatief.
Files Op de A1 richting Deventer loopt het verkeer vast. Van Gessel laat het gaspedaal los, schakelt zijn waarschuwingslichten aan en pakt de telefoon. De file maakt het mogelijk zijn werkzaamheden voor de komende dagen te plannen. Met de economie op volle toeren stijgt de vraag naar transport. Dit Twentevisie 02/2008
Peter van Gessel uit Noordijk bestuurt een van de vele eenmans transpor tbedrijven in Nederland.
lijkt een uitstekende gelegenheid om daar als zelfstandig transportondernemer van te profiteren door een aanpassing van de tarieven. “Kortzichtig, transportbedrijven en verladers moeten in goede en slechte economische tijden op elkaar kunnen rekenen.” Langzaam lost de file op en schakelt Van Gessel de ‘cruise control’ weer in. Van files heeft hij normaal gesproken weinig last, omdat hij zijn planning afstemt op de spitstijden. Hij vertrekt in alle vroegte om de files te vermijden. Met ruim een kwartier vertraging blijft het tijdverlies vandaag binnen de perken en verdwijnt de lading hout in Deventer en Zwolle zonder verdere vertraging van de trailer.
Betaalbaar, maar de onvoorspelbaarheid van de transportopdrachten maakt dit lastig. De aanschaf van een nieuwe vrachtauto lijkt de oplossing, maar Van Gessel twijfelt: “Voor die paar jaar voor mijn pensionering ga ik me niet diep in de schulden steken.” Een andere, schonere motor vindt hij een aantrekkelijker optie. Hij vindt dat de maatregelen van de overheid vooral de eigen rijders treft. “Grote transportbedrijven hebben specialisten in dienst, ik moet alles alleen doen.” Tegenover die inspanningen staat een goede boterham: “Ik heb een goed inkomen, maar verdien zeker niet meer dan chauffeurs in loondienst.” Toch peinst hij niet over een rustiger bestaan in dienst van een transportbedrijf. “Een eigen bedrijf geeft veel voldoening.” n
Inkomen Tijdens de rit naar Kampen voor de terugvracht naar Almelo uit Van Gessel zijn tevredenheid over deze dag. Hij vertelt dat het inkomen van een eigen rijder voor een belangrijk deel afhangt van het aantal loze kilometers. “Zorg voor terugvracht in de regio waar je lost. Dat kost soms moeite, maar loze kilometers halen de krenten uit de pap.” Om succesvol te ondernemen, doceert Van Gessel, moet je klanten hebben die op tijd betalen en je moet klanten vinden zonder tussenkomst van tussenpersonen. “Die verkleinen de marges substantieel.” Op de kilometerteller van zijn DAF 95 staan inmiddels meer dan een miljoen kilometers. De vrachtauto presteert naar behoren, maar het overheidsbeleid dwingt Van Gessel tot ingrijpende besluiten. Vanwege de milieuprestaties is zijn vrachtauto niet langer welkom in een aantal Nederlandse binnensteden. Een ontheffing kost 35 euro per dag.
De 42-jarige Edwin Asbroek uit Enter startte enkele jaren geleden met een aantal voormalige collega’s een transportbedrijf. Onvrede met het beleid van hun werkgever vormde de aanleiding. Ze transporteerden in eerste instantie met goede resultaten metaal naar bestemmingen in Duitsland en Frankrijk. Door een te hoge druk op de ritprijzen besloot hij begin vorig jaar zijn onderneming te staken. “Wanneer ik niet in vijf maar slechts door zes dagen hard werken mijn inkomen op peil kan houden, is het tijd naar iets anders uit te zien. Het ondernemerschap is leuk, maar niet op die manier. Ik hoop met een klussenbedrijf meer succes te hebben.”
33
nieuws en feiten
| actueel
Ondernemersnieuws Op vrijdag 16 en zaterdag 17 mei vindt in het Expo Center in Hengelo de zevende editie plaats van de Banenbeurs. Na vier stille jaren besloot organisatiebureau Exposure Beursmanagement in 2007 de beurs opnieuw te organiseren. Het aanbod van banen en de economische situatie vormden de voorwaarden voor het succes van de beurs. Er waren mee dan 70 deelnemers, heel veel bezoekers en een groot aantal ingevulde vacatures. Projectleidster Marjolein Granneman leidt uit de inschrijvingen en de animo tot nu toe af dat er opnieuw een goede mix zal zijn van bedrijven die uiteenlopende beroepen presenteren voor elk niveau en in elke branche. Diverse mediairs en intermediairs zullen hun vacatureaanbod presenteren. Maar er is ook plek voor carrièreadvies, leerplaatsen, opleidingen, cursussen, reïntegratie-, loopbaan- en outplacementbegeleiding. De overheid is ook aanwezig met stands van de Marine, de Landmacht, de Politie en de Marechaussee.
actueel | nieuws en feiten
is ook actief in Oldenzaal. Een onderdeel van de hulp voor ondernemers die in de laatste drie jaar gestart zijn is microfinanciering - samen met partners als de Almelose zusterorganisatie SNOR, het Ondernemersklankbord van de Kamer van Koophandel en lokale vestigingen van banken. Daarnaast wordt coaching aangeboden, waarvoor zich inmiddels 25 (oud-)ondernemers beschikbaar hebben gesteld. In 2008 wil ROZ liefst 265 mensen helpen bij het opzetten van een eigen bedrijf. Het aantal startersadviseurs is daarom fors uitgebreid. Allochtone beginnende ondernemers krijgen de komende maanden extra aandacht; omdat zij veel animo tonen om voor zichzelf te beginnen. ROZ wil tevens het deeltijdondernemerschap voor alleenstaande ouders bevorderen. Jeroen Peddemors, Rob Filart en Gert Huzink, jonge Twentse ondernemers, hebben een vliegmaatschappij opgericht voor zakelijk vliegverkeer. De maatschappij heer Fly Home en beschikt over een vliegtuig en een helikopter. Ze konden deze investeringen doen omdat ze alle drie al succesval waren in de zakenwereld, hoewel ze de rsico’s onderkennen vanwege de hoogte van de investeringen. Het vliegtuig staat nu in Nordhorn, maar gaat mogelijk vanaf Twente of Teuge vliegen. Fly Home huurt piloten van de KLM en Transavia. Eijsink Afrekensystemen heeft de Horecava Innovation Award 2008 in de categorie services gewonnen met het Kelner Oproep Systeem, dat overzicht en rust creëert onder horecapersoneel en haar gasten. Het juryrapport spreekt over ‘een slimme, zeer eigentijdse vinding waarbij optimaal gebruik wordt gemaakt van de nieuwste technieken’.
Op 16 en 17 mei wordt in het Expo Center Hengelo de zesde editie van de Banenbeurs georganiseerd.
De belangrijke wegen in onze regio, zoals de A1, dreigen dicht te slibben. Dat was reden voor de Kamer van Koophandel Oost Nederland om in actie te komen. Aan bureau Arcadis is gevraagd in kaart te brengen waar de problemen te verwachten zijn en wat daaraan gedaan zou kunnen worden. Vervolgens is hiermee een forse lobby naar de Haagse politiek in gang gezet. Dat werkte, want minister Eurlings heeft de volgende toezeggingen gedaan: het knooppunt Beekbergen op de A1 wordt verbeterd, de spitsstroken op de A1 worden doorgetrokken van Deventer-Oost naar afslag Lochem en de planstudies voor een definitieve driebaans A1 worden opgepakt. Met hulp van de Regionale Organisatie Zelfstandigen (ROZ) zijn in de afgelopen twee jaar meer dan 250 personen in Twente gestart met een eigen bedrijf. ROZ, met de hoofdvestiging in Hengelo, is een samenwerkingsverband tussen de gemeenten Hengelo en Enschede en
34
Het Kelner Oproep Systeem, waarmee Eijsink Afrekensystemen de Horecava Innovation Award 2008 heeft gewonnen.
Het Hengelose bedrijf Norma neemt de mechanische productieactiviteiten over van Thales Nederland en daarmee tevens 170 medewerkers. Norma telt (voor de overname) 220 medewerkers en heeft vestigingen in Hengelo, Drachten en Bandung. De omzet bedraagt 25 miljoen. Norma is een systeemleverancier gespecialiseerd in high precision mechanische productie en montage en heeft als grote klanten onder andere ASML, Philips, FEI en Zeiss. Er zijn mogelijkheden om de komst van megastallen in de Hof van Twente te voorkomen door regelgeving in het nieuwe bestemmingsplan. Althans, volgens wethouder Jos Sijbom, die daarbij wel te kennen geeft hulp van minister Kramer van Milieu te kunnen gebruiken. Tegen de komst van deze enorme varkens- en kippenbedrijven is in verschillende gemeenten in Twente en de Achterhoek protest ontstaan, vooral door omwonenden van de zogeheten landbouwontwikkelingsgebieden. Er is veel vrees voor overlast door stank, intensief vrachtverkeer en aantasting van het landschap. Daarbij komt dat varkenshouders van buiten Twente geïnteresseerd zijn in de bouw van megastallen en daar zijn veel inwoners in deze regio op tegen. Henk Bolk (65) heeft aangekondigd dat hij afscheid zal nemen van het transportbedrijf in Almelo waar hij 40 jaar werkte. Bolk Transport wordt voortgezet door een driemanschap: operationeel manager Joop Savenije, financiële man André Pluimers en manager Gerco Linthorst van Containerterminal Twente (CTT) in Hengelo, waarin Bolk Transport participeert. Bolk blijft financier en commissaris en houdt nog enkele operationele taken zoals de inkoop. Oud-minister Henk Kamp (VVD) en oud-directeur Tangelder van Rabo Almelo treden toe tot de raad van commissarissen. Henk Bolk kreeg begin jaren zestig op 21-jarige leeftijd de leiding over het familiebedrijf, waarvan zijn vader mede-oprichter was. Met Henk Bolk aan het roer groeide Bolk Transport uit tot een bedrijf met 220 medewerkers en 150 wagens op de weg. Bolk Transport is onder meer een van de huisvervoerders van Grolsch. Het zorgcomplex Rohaan in Markelo is door Stichting De Goorse Volkswoning gekocht van Hestiacura. Deze ontwikkelaar van zorgprojecten realiseerde Rohaan in 1997 en het project wordt gehuurd door Stichting Aveleijn/SDT. Het project is een vernieuwend zorgconcept omdat op de boerderij zorg wordt geboden aan de bewoners die meedoen aan verschillende (agrarische) werkzaamheden, zoals het verzorgen van dieren en het verbouwen van vlas. Directeur Allersma van Stichting De Goorse Volkswoning zegt dat er in de toekomst meer kant-en-klare grote projecten in de zorg door zijn woningcorporatie zullen worden overgenomen of in eigen beheer worden ontwikkeld. Twentevisie 02/2008
me van het bedrijf door het Britse Spectris, voort te zetten. PANalytical werd in 1948 gesticht als onderdeel van Philips.
Stichting De Goorse Volkswoning heeft het zorgcomplex Rohaan in Markelo gekocht.
Vanaf komende zomer vertrekken er mogelijk weer vakantiecharters vanaf de luchthaven Twente. Een consortium van oostelijke bedrijven, verenigd in Enschede Airport Twente (EAT), heeft overeenstemming over de exploitatie bereikt met het Ministerie van Financiën. Topman Dik Wessels van bouwfirma KondorWessels heeft dat meegedeeld. Touroperator OAD hoopt dat OAD in juni de vakantiecharters vanaf de voormalige vliegbasis kan hervatten.
Op de eigen bedrijfsschool van Serbo Serres, toegespitst op de juiste kennis, innovatie, en kwaliteit, hebben 19 medewerkers de opleiding met goed gevolg afgesloten en het diploma in ontvangst genomen. Directeur Keupers sprak over een gewaardeerde groei binnen het bedrijf. In omvang is dit bedrijf de laatste jaren enorm uitgebreid en ook heeft de fabriek een unieke uitbreiding en vernieuwing ondergaan.
De Rabobank Midden Twente en de Rabobank Twentehof fuseren vanaf 1 april tot Rabobank Centraal Twente, vooropgesteld dat de leden de hun goedkeuring geven. Hoewel de operatie nogal wat om het lijf heeft - er zijn 300 medewerkers bij betrokken - is er niet veel ophef. Immers, de fusie kost geen banen en de vijf vestigingen blijven bestaan. De nieuwe directievoorzitter van Rabobank Centraal Twente, Maarten Vonk, verwacht een soepel verloop van de fusie. In Goor komt straks een agrarisch centrum, de beleggingsspecialisten blijven in Borne en het callcenter blijft in Delden.
Leliefeld Constructiebedrijf uit Borne verhuist naar bedrijventerrein XL Businesspark Twente, tussen Almelo en Bornerbroek. Het bedrijf valt onder Buiting Machinebouw en Staalconstuctie en is het eerste bedrijf waarvan vaststaat dat het zich vestigt op het nieuwe regionale bedrijventerrein. De Buiting Groep is gevestigd in Broekland bij Raalte en er werken circa 70 mensen. Het bedrijf maakt voor de binnenlandse en buitenlandse markt onder andere constructies voor utiliteitsbouw, woningen, hallen en de industrie.
Eshuis Accountants en Belastingadviseurs heeft vanwege de verhuizing naar een nieuw pand aan de Auke Vleerstraat de bezoekers van de openingsreceptie gevraagd een bedrag te storten voor een goed doel, te weten Het Roessingh in Enschede. De opbrengst van de actie bedraagt € 2500,-.
Recentelijk opende PANalytical, wereldwijd een toonaangevende leverancier van analytische apparatuur en software voor röntgendiffractie (XRD) en röntgenfluorescentie spectrometrie (XRF), een geheel vernieuwd gedeelte van het innovatie- en productiebedrijf in Almelo. Door de renovatie is er nu weer ruimte om de sterke groei van de afgelopen vijf jaar sinds de overna-
Medewerkers van Serbo Serres hebben het diploma van de eigen bedrijfsschool in ontvangst genomen.
Twentevisie 02/2008
Switch Automatisering en Quarantainenet BV zijn beide bedrijven die gespecialiseerd zijn in oplossingen voor het ondersteunen van ICT in het onderwijs. Vanuit die achtergrond hebben zijn een samenwerkingsovereenkomst gesloten voor de verkoop en ondersteuning van de zogenaamde Qmanage-VO oplossing van Quarantainenet. Switch gaat deze oplossing aan de man brengen’in het voorgezet onderwijs.De Qmanage-VO oplossing zorgt ervoor dat toegangscontrole, beveiliging en beheer van schoolnetwerken eenvoudig en krachtig worden ingevuld.
Switch Automatisering en Quarantainenet BV hebben een samenwerkingsovereenkomst gesloten.
De Hengelose stichting HeArtpool, initiatiefnemer en organisator van de tweejaarlijkse Wolvecampprijs, heeft Rein Wolfs, directeur van de Kunsthalle Fridericianum in Kassel, bereid gevonden om het voorzitterschap van de jury van de Wolvecampprijs 2008 op zich te nemen. De tweejaarlijkse prijs bestaat uit een geldsom van 18.500 euro, een bijdrage van € 10.000 euro voor de realisatie van een monografie en een solotentoonstelling in de Hengelose Kunstzaal. De drie genomineerden zullen gezamenlijk, in oktober 2008, in Hengelo exposeren. Op 27 september zal de jury de winnaar bekend maken. In de periode 14 december tot en met 15 januari heeft de Rechtbank de volgende faillissementen doorgegeven. Let wel, tussen het verschijnen van deze uitgave en de uitspraak van de rechtbank kunnen er wijzigingen ontstaan. Voor de actuele situatie kan men terecht bij het handelsregister, telefoon 0900-1234567 of via www.kvk. nl/faillissementen. Enschede: Lijmbedrijf Twente B.V.; Stichting S&K Projecten voor Werk en Inkomen; Jaro Lease B.V. Haaksbergen: Dimabo Haaksbergen B.V.; M. Ercoskun, geb. 2-8-1985 hodn Toros Eetcafé. Hengelo: Koi Centrum Hengelo B.V., Twentsche Handelsonderneming C.V.; Morfus B.V.hodn New-Line Fashion. Persberichten kunnen per e-mail worden toegestuurd aan
[email protected]. Tekst als word-bestand, eventuele foto’s of ander illustratiemateriaal als jpeg, 300 dpi.
35
‘Rollecater’ Saskia Borgers benoemd tot Directeur Generaal Milieu bij VROM
interview | vrouw aan de top
voor zo’n veranderingsproces. Borgers werkt onorthodox als dat nodig is, zo nodigde zij een ‘spion’ uit om rond te kijken en het veranderingsproces te becommentariëren. En ze stuurde de ambtenaren de straat op om met burgers en bedrijven te praten over wat beter kon. Maar Borgers huurde ook een paar keer een huisje op de hei af om met tachtig man van verschillende afdelingen een integraal werkplan op te tuigen. En om begrip voor elkaar te krijgen heeft ze aan jobrotation gedaan. Zo was Borgers een dag vuilnisvrouw, brandweervrouw en lid van de plantsoenendienst.
De vrouw Borgers Voor Purmerend werkte Borgers ruim vijf jaar voor de provincie Zuid-Holland, onder meer als hoofd van het stafbureau van de directie Groen, Water en Milieu en als hoofd van het bureau Projecten Ruimtelijke Ontwikkeling. En daarvoor werkte ze bij de gemeente Hoorn en was gedetacheerd bij de regio West-Friesland. Haar werkomgeving was veelal een mannenwereld. “Ik weet niet wat een mannenwereld is, want als ik er bij zit, is het geen mannenwereld meer.”
wordt niet voor buitenschoolse opvang gekozen, want dat vindt de omgeving niet goed, dan ben je geen goede moeder.”
De leidinggevende Borgers “Je komt nergens als je niet jezelf bent; dat lijkt een heel gemakkelijke uitspraak, maar dat is het niet. Als leidinggevende ben je kwetsbaar. Ik zit op een zichtbare plek, mensen zien wie en wat ik ben, waar ik last van heb, waar ik lol van heb, waar ik door geïnspireerd raak en dat nodigt anderen ook uit om zichzelf te laten zien. Mensen willen weten wat hun taak is, ze zijn op zoek naar helderheid. Ik ben in staat om resultaten te halen met de inspiratie van andere mensen, ik vind het enorm leuk om eruit te halen wat er inzit. Ik leg de lat altijd erg hoog. Als gezegd wordt dat iets niet kan, dan denk ik altijd het kan wel, het gaat om de prioriteit. Slagvaardigheid en zorgvuldigheid kunnen heel goed samen. Ik gebruik termen als probleem of dilemma nooit. Daar krijg ik een energielek van.” Haar slechtste eigenschap? “Ik ben ongeduldig.”
De DG Borgers
‘Ik gebruik termen als probleem of dilemma nooit. Daar krijg ik een energielek van’
‘Ik ga niet al te bezorgd door het leven’ (door Jan Medendorp) Een gevoel van trots spoelde afgelopen zomer door de gangen van het Saxion-gebouw in Deventer: Saskia Borgers (38), benoemd (per 17 september) tot Directeur Generaal Milieu van het ministerie van VROM in Den Haag! Een Rollecatesuccesje, zo voelde de oudere garde. Voor de jongere generatie: Rollecate was een van de voorlopers van de huidige Saxion Hogescholen. En voor hen die geen idee hebben van ambtelijke organisaties: een Directeur Generaal (een DG in
36
jargon) is een absolute topambtenaar, zó belangrijk dat die wordt voorgedragen door de minister van Binnenlandse Zaken (Guusje ter Horst in samenwerking met VROM-minister Cramer) en dat het kabinet de benoeming moet goedkeuren. “Nee, ze hebben me niet aangenomen omdat ik milieukundige ben.” Saskia Borgers belandde op allerlei lijstjes van headhunters dankzij haar werk als gemeentesecretaris van Purmerend waar ze binnen twee jaar het ambtenarenkorps wist om te turnen in een klantgerichte, integrale en lerende organisatie. Dat leverde haar een nominatie op (en helaas voor haar niet meer dan dat) voor overheidsmanager 2006.
Dat ze als milieukundige gemeentesecretaris werd, was trouwens al erg bijzonder. Een niet-Haags vrouwengezicht in de top van een departement waar ook een vrouw de scepter zwaait. Niet toevallig? Ze had kwaad kunnen worden over deze aantijging van positieve discriminatie. “Ik ben niet aangenomen omdat ik een vrouw ben, ik ben ook niet aangenomen omdat de minster een vrouw is. Maakt het uit of ik een man of een vrouw ben? Ja, dat maakt wel een verschil en dat is maar goed ook, want mannen hebben andere kwaliteiten dan vrouwen en beiden zijn okay,” zei ze eind vorig jaar tegen het Saxion-blad SAX. Twentevisie 02/2008
Ze was in managementteams wel vaak de enige vrouw. “Jammer, een man is meer doelgericht en een vrouw neemt in haar weg naar dat doel ook de details mee die er vaak toe doen.” Waar ik als man omzichtig de vrouw Borgers interview, is zij erg duidelijk. “Ik heb geen kinderen, maar die vraag hebben ze aan mij bij sollicitaties nog nooit gesteld.” Je wordt niet anders bejegend door collega’s omdat je een jonge vrouw bent? “Nee.” Geen seksisme, geen toespelingen? “Nog nooit. Kijk, je moet wel een beetje zelfspot hebben. Kritisch zijn op jezelf en niet al te bezorgd door het leven gaan. Ik heb een beetje een lichte tred.” Topambtenaar Saskia Borgers: “Vrouwen komen minder in aanmerking voor topfuncties omdat er een gat in hun carrière zit; ze raken zwanger en dan stoppen ze met werken.”
De gemeentesecretaris Borgers Waarom ze wel is aangenomen bij VROM, kan kort worden samengevat. In de groeikern Purmerend heeft de afgelopen decennia de focus gelegen op bouwen, het Noord-Hollandse dorpje met 750 mensen werd een stad van 80.000 inwoners. Het bestuurlijke model moest daarom op de schop: er werd nadrukkelijk gekozen voor scheiding van machten tussen bestuur (college B&W) en uitvoeringsorganisatie onder leiding van een directeur (Borgers). Zij maakte vooral indruk vanwege de wijze waarop zij dat proces begeleidde, want de meeste gemeenten nemen wel vijf of zes jaar de tijd Twentevisie 02/2008
De feministe Borgers Het is in de ogen van Borgers een gemiste kans dat er zo weinig vrouwen op topposities zitten. "Vrouwen kunnen wel twee dingen tegelijk doen. Dus daarom kunnen ze een zorgtaak heel goed combineren met werken. Veel organisaties vinden het not done dat er in deeltijd gewerkt wordt. Veel meer vrouwen zouden in deeltijd moeten gaan werken. We moeten niet zo moeilijk doen. Wij hadden afgelopen week spoedberaad; de enige vrouwelijke manager die ik in mijn team heb, zegt ‘ik kom, maar ik neem mijn kind mee’. Prima. Een goede manager kan ook spontane zaken regelen.” De pijn zit bij de vrouwen en de Nederlandse cultuur. “Vrouwen komen minder in aanmerking voor topfuncties omdat er een gat in hun carrière zit; ze raken zwanger en dan stoppen ze met werken. Vrouwen met kinderen kunnen een topfunctie combineren als je er flexibel mee omgaat. Er
Op het lijstje van Borgers voor de komende vier jaar staat een aantal speerpunten van minister Cramer die zij toch wel graag gerealiseerd ziet, zoals het programma ‘schoon en zuinig’ alsook het programma ‘duurzaam inkopen’, wat direct consequenties heeft voor het inkoopbeleid van andere overheden. “En het programma ‘luchtkwaliteit’, het lobbytraject richting Europa, om de luchtkwaliteit te realiseren die Europa van ons verlangt. Daar staat de minister mee in de spotlights, ik voel me daar heel verantwoordelijk voor.” En al die programma’s moeten uitgevoerd worden met minder mensen, want er ligt ook nog een hete aardappel op het bord van Borgers om ongeveer 20% van de zeshonderd medewerkers (circa vierhonderd fte’s) van het directoraat-generaal Milieu te laten afvloeien. “Daar heb ik wel een aantal jaar voor om dat via natuurlijk verloop te laten gebeuren, maar ik zal zo hier en daar een besluit moeten nemen om een taak minder te doen of een andere taak anders op te pakken. Ik ben nu de organisatie aan het bewust maken van die eigen stappen die gezet moeten worden, want tot op heden is er heel veel gepraat, maar nog geen resultaat geboekt.”
De student Borgers Het is begonnen in Deventer, met de studie Milieucommunicatie. Borgers herinnert zich: “De boerenzonen gingen in die tijd, zo’n twintig jaar geleden, naar Larensteijn om later het bedrijf over te nemen. Meisjes gingen toegepaste huishoudwetenschappen studeren aan Rollecate. Toen bleek dat toegepaste huishoudwetenschappen ook veel raakvlakken had met de milieuomgeving, daarna kwam een afsplitsing.” Borgers was van de laatste lichting ingenieurs van Rollecate voordat het in de Rijkshogeschool IJsseland en daarna Saxion opging. n
37
actueel | personeelstransfers
“Werknemers die er bovenuit willen stijgen, die echt iets willen bereiken, moeten meer doen dan wat er van ze verwacht wordt”
Mens en organisatie Voor de maand februari werden de volgende opmerkelijke transfers op management- en directieniveau in Twente bij de redactie van Twentevisie aangemeld. Outplacementbureaus, werving- en selectiebureaus, bedrijven of instellingen, maar ook nieuwe medewerkers zelf kunnen recente transfers doorgeven aan de redactie van Twentevisie via www.twentevisie.nl (voorpagina, rechts in de menubalk). Harry Hulman (51) is per 1 maart 2008 benoemd als office-manager bij Stichting Nieuw Ondernemen Regio Almelo (S.N.O.R.), die zich voornamelijk bezig houdt met de advisering van startende ondernemers in de Regio Almelo. Hulman is jarenlang werkzaam geweest als zakelijk adviseur bij diverse banken, de afgelopen 10 jaar bij SNS Bank in de regio Twente.
Lisette van den Biesen De heer drs A. Kraaijeveld is de nieuwe voorzitter van het Innovatieplatform Twente. Hij was van 1998 tot 2005 voorzitter van de Vereniging FMECWM en tot 2005 lid van het dagelijks bestuur van VNO-NCW. Daarnaast bekleedt Kraaijveld meerdere bestuursfuncties bij bedrijven en maatschappelijke organisaties. Hij gaat de uitvoering van de Innovatieroute Twente begeleiden. KienhuisHoving advocaten en notarissen maakt bekend dat vanaf 1 januari 2008 de advocaten Antoine Broesterhuizen, Adriaan de Buck en Arjen Westerdijk als partner (aandeelhouder) zullen toetreden. Alle drie zijn ze al geruime tijd werkzaam bij de organisatie. De Buck en Westerdijk hebben ondernemingsrecht als specialisatie, Broesterhuizen bouw- en aanbestedingsrecht.
Harry Hulman Na ruim elf jaar werkzaam te zijn geweest als bladmanager van business to business magazine Twentevisie heeft Anno Oude Engberink uit Hengelo letterlijk de daad bij het woord gevoegd: hij gaat zelf ondernemen. De naam van zijn bedrijf is ZegKracht, dat zich bezig houdt met tekstproducties, journalistieke en (eind)redactionele werkzaamheden, communicatie(advies) en organisatie. In de loop der jaren is Twentevisie onder begeleiding van Oude Engberink uitgegroeid tot een gebonden full colour businessmagazine dat marktleider is in Twente. Overigens zal Oude Engberink ook vanuit zijn bedrijf ZegKracht verbonden blijven aan Twentevisie.
Antoine Broesterhuizen
Adriaan de Buck
Arjen Westerdijk
Op 1 maart 2008 begint Rob van Eck uit Hengelo als Hoofd Beleid en Ontwikkeling bij de Gemeente Oldenzaal. Op dit moment is Van Eck werkzaam bij de Gemeente Berkelland als Hoofd Technisch Ontwerp en Realisatie. De aandelen van het transportbedrijf Bolk te Almelo zijn overgedragen aan het management. Joop Savenije, Gerco Linthorst en André Pluimers gaan zich bezighouden met de toekomst van het bedrijf. Zij hebben hiervoor reeds leidinggevende functies binnen de onderneming bekleed.
Naam: Richard Coppens (39 jaar) Gehuwd met: Rian Kinderen: Amber Vorige functie: Business Unit Manager Nieuwe functie: Managing director Wat doet Group2000 precies? Group 2000 levert wereldwijd (maatwerk) producten en diensten voor telecom service operators en internet service providers. Dit bedrijf is uniek, praktisch alle specifieke problemen die een operator ondervindt op het gebied van security, voice, messaging, routeringen kunnen wij oplossen. We concurreren letterlijk met de groten der aarde; ook zij kunnen problemen oplossen maar wel tegen een veelvoud. Je bent sinds september 2007 in dienst bij Group 2000 en in korte tijd van Business Unit Manager opgeklommen tot Managing Director. Ja het kan heel erg snel gaan. Ik ben de familie Hulsbergen ook erg dankbaar voor deze unieke kans en het vertrouwen dat zij in mij en alle medewerkers van deze onderneming hebben. Welke koers ga je varen met Group2000? Ik sta voor resultaat, plezier, openheid, integriteit en transparantie. Nakomen van je afspraken, elkaar aanspreken en successen samen vieren. We gaan een goede toekomst tegemoet met nieuwe (ontzettend leuke) technologie en nieuwe markten. Wat is je credo? Run the extra mile, we spelen om te winnen en dan op een overtuigende wijze
Anno Oude Engberink Per 1 januari is Lisette van den Biesen toegetreden als partner van Damsté Advocaten. Sinds 2005 is zij werkzaam bij Damsté als advocaat-medewerker en daarvoor heeft zij elders de nodige ervaring opgedaan in de advocatuur. Van den Biesen gaat mede leiding geven aan de sectie arbeidsrecht. Daarnaast heeft zij zitting in de werkgroep P&O van de IKT.
Twentevisie 02/2008
Joop Savenije, Gerco Linthorst en André Pluimers
Deze pagina wordt samengesteld door Joost Luttikhuis, directeur van Cevae TopSelect. Objectief, in samenspraak met de hoofdredactie.
Verwacht je dat van iedereen binnen de organisatie? Ja, toch wel. Het gaat om het totaalplaatje. Vaak wordt de nadruk gelegd op verkoop, maar het is een prestatie van de gehele onderneming waarbij alle onderdelen optimaal op elkaar afgestemd dienen te zijn. Als kleine global player moeten we overcompenseren en een hoge mate van uniciteit houden om onze positie te behouden en uit te bouwen.
39
transacties
| vastgoed
Vastgoed transacties Almelo u Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. heeft namens de verhuurder, Gedon B.V., de kantoorruimte van 650 m² aan de Twentepoort Oost 10 verhuurd aan Kinderopvang De Cirkel B.V. De huurprijs is niet bekend gemaakt.
vastgoed | transacties
bedraagt € 7.350,- per jaar. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. trad op namens de onderverhuurder, Vihamij B.V. u Namens de verhuurder, een particuliere belegger,
heeft Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f., de kantoorruimte met een oppervlakte van120 m² aan de Hendrik ter Kuilestraat 175c verhuurd aan een bemiddelingskantoor in verzekeringen. De huurprijs is niet bekend gemaakt.
u E en particuliere belegger heeft het bedrijf-
spand gekocht aan Twentepoort West 27. De koopsom is niet bekend gemaakt. Kamphuis Bedrijfsmakelaars uit Almelo bracht de transactie tot stand.
u DTZ Zadelhoff heeft namens een particuliere belegger bemiddeld bij de verhuur van 761 m² kantoorruimte aan het Capitool 41. De huurder is Waterbeek Media B.V. en de huurprijs bedraagt € 101.605,- per jaar.
u D TZ Zadelhoff heeft namens Vastgoed
Twentepoort BV bemiddeld bij de verhuur van circa 294 m² kantoorruimte in Magna Porta. De huurder is Ruukki Benelux B.V. en de huurprijs bedraagt € 38.700,- per jaar. u Een particuliere belegger heeft het winkelpand
met woonruimte aan de Hofkampstraat 67 gekocht. De koopsom is niet bekend gemaakt. Het pand zal nu in de verhuur worden gebracht. Kamphuis Bedrijfsmakelaars bracht de transactie tot stand.
u Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. heeft
namens de verhuurder, een particuliere belegger, de winkelruimtemet een oppervlakte van 75 m² aan de Haverstraatpassage 48 verhuurd aan Avenue for Men, een winkel in herenkleding. De huurprijs bedraagt € 16.000,- per jaar. u Uniek Makelaars heeft namens een particulier
circa 70 m² opslagruimte met circa 70 m² kantoorruimte verhuurd aan Be Jo Koeriers. Het pand ligt aan de Marssteden 130 en de huurprijs bedraagt € 11.500,00 per jaar.
u DTZ Zadelhoff heeft namens een ontwikkelaar
bemiddeld bij de verhuur aan circa 127 m² kantoorruimte in kantoorgebouw Utopia. De huurder is Simtrans en de huurprijs bedraagt € 15.876,- per jaar. Borne u t en Hag bedrijfsmakelaars/IBG heeft de zeer luxe kantoorvilla (circa 350 m² ) aan de Azelosestraat 23 verhuurd aan een accountants-/administratiekantoor. De huurprijs bedraagt € 52.000,- per jaar.
circa 600 m² kantoorruimte gehuurd. De huurprijs is niet bekend gemaakt. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. bracht deze transactie namens de verhuurder, een particuliere belegger, tot stand.
rijfsmakelaars/IBG circa 230 m² kantoorruimte verhuurd aan het Bevrijderslaantje 6. De huurder is St. Trivium Meulenbelt Groep en de huurprijs is € 31.050,- per jaar.
namens projectontwikkelaar Janssen de Jong, een bedrijfsunit van 96 m² in het bedrijfsverzamelgebouw aan de Midzomerweg 21 verkocht Aannemersbedrijf Wigbers. De koopsom bedroeg € 114.500,- v.o.n.
Baurichter, heeft Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. een kantoorunit van 105 m² in verzamelgebouw Baurichter aan de Zuiderspoorstraat 11-11 verhuurd aan EnerDeCo B.V. De huurprijs is niet bekend gemaakt.
Enter u U niek Bedrijfsmakelaars heeft namens een ondernemer circa 225 m² nieuwbouw kantoorruimte + circa 300 m² opslagruimte verhuurd aan de Veldegge 39. De huurder is Transscope.
u Van Dijk Bouw B.V. heeft aan de Tegelerweg 7
het gebouw van Evangelische Gemeente Pniël, totaal circa 700 m², in eigendom verworven. De koopsom is niet bekend gemaakt. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. bracht deze transactie namens de verkoper tot stand. u DTZ Zadelhoff heeft namens de huidige huurder
bemiddeld bij de onderverhuur van circa 281 m² kantoorruimte aan het Capitool 10. De onderhuurder is Royal Haskoning en de huurprijs bedraagt € 37.935,- per jaar.
u DIT Services B.V. heeft aan het Capitool 40
een transactie tot stand gebracht met betrekking tot een bedrijfsunit van circa 232 m² aan de David Ricardostraat 9-5. De huurprijs bedraagt € 18.000,- per jaar. De verhuurder is een particuliere belegger. u Uniek Makelaars heeft namens een particuliere
belegger circa 701 m2 showroomruimte verhuurd aan de Wegtersweg 5-11. De huurder is Tegeltoko.
Goor u Uniek Bedrijfsmakelaars heeft namens een particuliere belegger circa 40 winkelruimte en circa 120 m² woonruimte aan de Grotestraat 67/67A verkocht aan eveneens een particuliere belegger.
u DTZ Zadelhoff heeft namens een particulier
Haaksbergen u Aan de M A de Ruijterstraat 20 a is per 1 februari circa 130 m² kantoorrruimte verhuurd aan Meyer Vlees. De huurprijs bedraagt € 5.500,-. Euverman Temmink & Partners Bedrijfsmakelaars bracht de transactie tot stand namens de verhuurder.
u ten Hag bedrijfsmakelaars/IBG heeft namens een
Haaksbergerstraat 162 circa 1.000 m² winkelruimte verhuurd aan een Boxspring & Zo. De verhuurder is een particuliere belegger.
u ten Hag bedrijfsmakelaars/IBG heeft namens
Snuverink Twepa circirca 4.300 m² bedrijfsruimte en circa 300 m² kantoor verkocht aan de Hengelosestraat 80. De koper is de Gemeente Enschede en de koopsom is € 1.510.000,-.
u DTZ Zadelhoff v.o.f. heeft namens Flexaim B.V.
bemiddeld bij de verhuur van circa 300 m² kantoorruimte aan de Adam Smithstraat 41. De huurder is GMT Systems en de huurprijs bedraagt € 38.200,- per jaar.
u U niek Bedrijfsmakelaars heeft aan de
u DTZ Zadelhoff v.o.f. heeft namens de zittende
u DTZ Zadelhoff v.o.f. heeft namens haar opdracht-
huurder Twentsche Kabel circa 1.910 m² bedrijfsruimte aan De Giem 3 voor korte tijd verhuurd aan Velda B.V. De huurprijs werd niet bekend gemaakt. Snelder Zijlstra trad op namens de huurder.
gever, Dennenborgh Trust B.V., de showroom van het object aan de Tolstraat 17 verhuurd aan beddenspeciaalzaak Valkenaar Slapen. Deze showroom is circa 1.000 m² groot. De huurprijs is niet bekend gemaakt. Hengelo u In het project Kanaalkwartier zijn door bemiddeling van Euverman Temmink & Partners Bedrijfsmakelaars twee nieuw te realiseren bedrijfsunits van elk circa 200 m² verkocht. De koopsommen bedragen naar verluidt € 175.000,per unit. u DTZ Zadelhoff v.o.f. heeft namens de eigenaar,
Bouwcombinatie Hegeman-Goossen V.O.F., een bedrijfsunit aan de Kanaalstraat 31 van circa 300 m² verkocht aan Gooiker Steptrading v.o.f. De koopprijs bedraagt € 185.000,-.
Delden u DTZ Zadelhoff v.o.f heeft namens de eigenaar, een particuliere belegger, het object aan De Berken 15 verkocht aan Summerfield B.V. Het betreft hier een bedrijfspand van circa 930 m². De koopsom is niet bekend gemaakt. Denekamp u U niek Bedrijfsmakelaars heeft namens een projectontwikkelaar circa 900 m² winkelruimte aan de Stationsstraat 7 verhuurd aan de Action.
u Namens een particuliere belegger heeft DTZ
Zadelhoff v.o.f. circa 550 m² bedrijfsruimte alsmede circa 174 m² kantoorruimte aan de Binnenhavenstraat 4 verhuurd aan Heijmans Facilitair Bedrijf B.V. De huurprijs bedraagt € 30.000,- per jaar.
Deze kantoorruimte aan de Twentepoort Oost 10 in Almelo is verhuurd aan Kinderopvang De Cirkel B.V.
Twentevisie 02/2008
u DTZ Zadelhoff v.o.f. heeft namens een particuliere belegger circa 1.295 m² bedrijfsruimte aan de Saffierstraat 18 verhuurd aan Thales Nederland B.V. De huurprijs bedraagt € 37.500,- per jaar. Twentevisie 02/2008
5.000 m²) aan de Boerhavelaan 59 verkocht voor van € 2.250.000,-. Markelo u ten Hag bedrifjsmakelaars/IBG heeft namens een particuliere belegger circa 500 m² kantoorruimte verhuurd aan de Goorseweg 5 voor € 65.000,per jaar. De huurder is Transfer. Nijverdal u DTZ Zadelhoff heeft namens een belegger bemiddeld bij de verkoop van circa 850 m² kantoorruimte aan de Parallelweg 251. De koper is Stichting Kinderopvang West Twente en de koopprijs is marktconform u L evite Makelaars B.V. verhuurde namens de
eigenaar, een particuliere belegger, een bedrijfsruimte met een b.v.o. van 75 m² op de begane grond en 70 m² op de eerste verdieping aan de Van den Bergsweg 30 aan een engineerings- en elektrotechnisch installatie- en reparatiebedrijf. u L evite Makelaars B.V. verhuurde namens de
belegger verhuurd circa 280 m² kantoorruimte aan de Welbergweg 47 en 49. De huurders zijn Pondera Consult en IT Risk Control. De huurprijs: bedraagt € 35.560,- per jaar. u Namens een particulier verhuurde ten Hag bedri-
bedrijfsmakelaars/IBG een viertal bedrijfsunits verhuurd met een gezamenlijke grootte van circa 507 m² aan diverse huurders. De huurprijs bedraagt € 37.800,- per jaar.
40
u Namens een woningstichting heeft ten Hag bed-
Zadelhoff v.o.f. een bedrijfsunit van circa 225 m² aan de Marssteden 102 verhuurd aan I’tension B.V. De huurprijs bedraagt € 21.500 ,-per jaar. u Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. heeft
u Namens de verhuurder, Exploitatiemaatschappij
u A an de Ambachtstraat ong. heeft ten Hag
Enschede u DIBETTA v.o.f. heeft aan De Reulver 51 105 m² kantoorruimte gehuurd. De huurprijs
u Namens een particuliere belegger heeft DTZ
jfsmakelaars/IBG circa 100 m² winkelruimte aan de Molenstraat 7. De huurder is D-Reizen en de huurprijs is € 36.500,- per jaar. u Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. heeft
namens haar opdrachtgever, een particuliere belegger, het bedrijfsobject op de hoek Breemarsweg/Boekeloseweg verkocht. De koper is eveneens een particuliere belegger. De koopsom is niet bekend gemaakt.
eigenaar 4 kantoorruimtes van een kantoorverzamelgebouw met een b.v.o. van totaal circa 125 m² aan de Van den Bergsweg 7 aan een softwarebedrijf voor telefonie. Rijssen u Uniek Makelaars heeft namens Francelle Hoeden circa 107 m² winkelruimte aangehuurd aan de Grotestraat 31A. Dit betreft een nieuwbouw winkelruimte die in januari 2008 wordt opgeleverd. De huurprijs bedraagt circa € 175,00 per m². De verhuurder is een particulier. u A an de Grotestraat 7C - 9 heeft Uniek
Bedrijfsmakelaars namens een particulier circa 100 m² winkelruimte met opslagruimte en een bovenwoning op A2 stand verkocht aan een particuliere belegger.
u DTZ Zadelhoff v.o.f. heeft namens de eigenaar,
een particuliere belegger, het bedrijfspand aan de Werfstraat 12 op het Kanaalkwartier, verhuurd aan Stegeman Winterdiensten. Het object is groot circa 300 m², alsmede circa 300 m² buitenterrein. De huurprijs bedraagt € 19.000,per jaar.
u Het bedrijfspand aan de Handelsweg 33 is verko-
cht aan een particuliere belegger. Het bedrijfspand is circa 1.350 m² groot en is verhuurd aan Weco B.V. De koopsom bedraagt € 735.000.-. Deze transactie is tot stand gekomen door de bemiddeling van DTZ Zadelhoff v.o.f. namens de koper.
u ten Hag bedrijfsmakelaars/IBG heeft namens
AKZO een kantorencomplex ruim 7.000 m² aan de Boortorenweg 20 verhuurd aan Carint Wonen tegen een huurprijs van € 511.000,- per jaar. u Euverman Temmink & Partners Bedrijfsmakelaars
heeft namens de eigenaar aan de Weldamstraat 2 te Hengelo circa 560 m² kantoorruimte verhuurd aan de Stichting Avelijn SDT. De huurprijs bedraagt naar verluidt € 29.500,-. u Namens het ROC Oost Nederland heeft ten Hag
bedrijfsmakelaars/IBG aan het Streekziekenhuis Midden Twente (SMT) een school van circa
u U niek Bedrijfsmakelaars heeft namens een
ondernemer circa 300 m² bedrijfsruimte verhuurd aan een lasbedrijf en een interieurbouwer aan de Wattstraat 25A. De huurprijs bedraagt € 35,00 per m². Vroomshoop u ten Hag bedrijfsmakelaars/IBG heeft twee percelen verkocht op bedrijventerrein Vroomshoop Oost namens Timmerhuis Projecten. De perceelsgrootte is circa 2.232 en 1.361 m², totaal circa 3.593 m². De koopsom bedraagt € 282.943,-. ■
41
Auto RenZ bepaalt wie klant wordt
interview | auto’s
Eigenzinnigheid als handelsmerk (door Mario van Santen) Het onthaal is hartelijk in de ruimte die hij zijn grootste mislukking tot nu toe noemt: de voormalige tankshop, nu ontvangstruimte van zijn garage aan de Industrieweg in Kampen. Eigenzinnig als hij is, wil Gerrit Rook van Auto RenZ zijn klanten centraal stellen. Maar zo cliché als het klinkt is dat niet. “Met iedere klant die binnenkomt, ga ik het gesprek aan. Maar als blijkt dat er geen klik is, neem ik op een vriendelijke manier afscheid. Ik zit hier niet om iemand in een auto te tillen, maar om een goede relatie met een klant op te bouwen. En niet iedereen begrijpt dat.” Auto RenZ (R en Z) is een universeel garagebedrijf op een universeel bedrijventerrein aan de rand van Kampen. Voorheen getooid met houten gevels, maar na een noodzakelijke en ingrijpende renovatie net zo universeel als de rest van het bedrijf. Het enige wat niet spoort met het algemene beeld van een garage en de daarin werkende verkopers, is de eigenaar zelf. Gerrit Rook is na het vertrek van zijn medeoprichter de enige die nog recht heeft op een deel van de naam van zijn bedrijf. Wel deelt hij Auto RenZ met zijn nieuwe compagnon Arjan Hubach, die het Profile Tyregedeelte runt. Vorig jaar verkocht Rook 284 auto’s. Dit jaar is de doelstelling 350. Veruit de meeste auto’s verkoopt hij in de stad. Aan Kampenaren, maar vooral ook aan de rest van Nederland. Want internet wijst ook de weg naar Kampen. Juist door dat internet worden veel potentiële autokopers aangetrokken naar de doorgaans lage prijs die hij vraagt. Of beter gezegd: door de twee prijzen die hij vraagt. Want hij hanteert een verkoopprijs met Bovaggarantie en een verkoopprijs zonder garantie. “En geen garantie is dan ook echt geen garantie,” aldus Rook in zijn smeuïge Kamper accent. “En omdat we wel gewoon de service hoog houden, gaan bijna alle auto’s hier weg zonder garantie. Dat is wel logisch ook. Kijk, als mensen via internet een auto zoeken, komen ze vaak van ver naar ons toe. Als ik ze garantie geef, moeten ze voor elk wissewasje terugkomen. Dat kost ze zoveel tijd, dat ze liever die 750 euro in de zak steken en de gok nemen. En nemen ze die garantie wel, dan krijgen ze ook echt garantie. Maar ja, een reparatie van 750 euro heb je bijna nooit. Dus elke honderd euro die ik overhoud, is mooi meegenomen.” Twentevisie 02/2008
Door internet worden veel potentiële autokopers aangetr okken naar de occasions van Gerrit Rook.
Mislukking Door het enorme succes dat Rook had met zijn verkoop, dacht hij de wereld aan te kunnen. Het tankstation voor zijn garage was van een andere eigenaar. Rook nam hem in 2000 over en wilde zijn shop ombouwen tot een tankshop met allure. Rook: “Maar daar ben ik behoorlijk de mist mee ingegaan. Ik heb me zwaar vergist in de klant. Die koopt geen zes blikjes cola alleen omdat een tankstation er prachtig uitziet, als die aan de overkant bij de supermarkt vijftig cent goedkoper zijn. En zo was het met alles. Ik dacht dat het tankstation net zo’n succes zou worden als het autobedrijf, maar kwam uiteindelijk zwaar op de koffie.” En omdat ook het bemande tankstation geen cent opleverde, werd dit uiteindelijk omgebouwd tot een onbemande Tangopomp. “Gek genoeg werkt dat veel beter dan welke reclame ook. Mensen staan hier te tanken, horen ons weer met klanten praten over auto’s of zien even verderop een leuke auto tussen de occasions staan. Dat werkt prima, want daarmee is het eerste contact al gelegd.”
Thuis Toch lijkt het alsof klanten bij Rook thuis zijn. “Klanten sturen me kaartjes bij geboorte en bij overlijden. En soms komt er iemand binnen met zijn privé sores. En ook al heb ik eigenlijk helemaal geen tijd, dan nog ga ik even zitten met een bak koffie en laat hem zijn verhaal doen. Mensen moeten zich
hier thuis voelen. Dat vertaalt zich in de verkoop. Komt er hier iemand uit het westen om naar een auto te kijken, dan loopt er bijna altijd wel een klant aan de pomp met wie ik dan over zijn auto praat. Zijn enthousiasme over de door mij verkochte wagen doet die westerling overtuigen. Zo verkopen mijn klanten vaak mijn auto’s.” Niet iedereen verlaat echter het pand met een auto. Dat kan volgens Rook twee oorzaken hebben: “Of hun argumenten veranderen. Dat ze bijvoorbeeld toch liever een ander type auto hebben of de kleur hun niet aanstaat en liever later nog eens terugkomen. Maar het kan ook zijn dat iemand zich hardop afvraagt hoe het kan dat ik van die lage prijzen hanteer en dat er dus wel iets helemaal mis met de auto moet zijn en ik daarom ook geen garantie geef. Met die mensen wil ik niets te maken hebben. Die stuur ik weg. Of ze uit Kampen komen of uit Rotterdam, dat maakt me niets uit. Ik werk op basis van vertrouwen. Als dat vertrouwen er niet is, houd ik er mee op. Dit zijn namelijk dezelfde mensen die zich door mij eerst laten overtuigen en dan later verhaal komen halen voor een fout die ze zelf hebben begaan. Ik heb ze allemaal meegemaakt hoor; zeventigduizend kilometer rijden zonder olie te peilen en dan bij mij komen klagen als de motor in de soep is gedraaid. Sorry, met dat soort mensen doe ik geen zaken. Dan verkoop ik liever niets. Het is voor ons belangrijk om klanten te houden met wederzijds respect, dat is voor iedereen prettiger.” n
43
IKT Visie op…
Nieuwe kansen
Kennispark als 50 slinger van de economie Wim Boomkamp 52 wil excelleren Minder uitval door 54 Scholingsboulevard Duurzaamheid bij KKT 56
Twente staat bekend als een industriële regio. In het verleden werd dat bepaald door grote concerns als Stork, Heemaf, Hazemeijer en de textielgiganten. Hun positie is de laatste jaren overgenomen door een groot aantal kleinere gespecialiseerde bedrijven in de metaal- en kunststofindustrie, aangevuld met automatiserings- en IT-bedrijven. Maar ook deze bedrijven zullen alleen door innovatie kunnen overleven. En voor innovatie heb je bedrijven nodig die de grenzen van de mogelijkheden opzoeken. Twente is daarnaast gezegend met een universiteit, die na een aantal meer intern gerichte jaren, het ondernemende karakter weer volledig ontplooit; zowel in de eigen activiteiten als in die van de afgestudeerden. Zij kiezen opvallend vaak voor de uitdaging van het eigen ondernemerschap. Het industriële karakter van de regio en het ondernemerschap van de UT komen samen in het nieuw te ontwikkelen Kennispark. Eigen spin-offs en andere hightech bedrijven (waaronder opvallend veel terugkeerders) zullen zich in de komende jaren gaan vestigen in een aaneengesloten gebied dat de campus van de UT én het Business & Sciencepark omsluit. De ambitie dat in dit inspirerende gebied over 15 jaar zo’n 10.000 mensen zullen werken lijkt mij niet te hoog gegrepen. Zeker omdat in het kader van de Twentse Innovatieroute extra faciliteiten zijn gecreëerd om een snelle groei van de kansrijkste bedrijven mogelijk te maken. De High Tech Factory die ontstaat binnen de huidige locatie van MESA+ zal het centrum worden van de toekomstige ‘nano-regio’, waardoor Twente internationaal nog nadrukkelijker op de kaart komt te staan. Zo wordt de lijn doorgetrokken van de toenmaals innovatieve zware industrie en textielindustrie naar het onvoorstelbare construeren en produceren op nanoschaal. We moeten er samen aan werken dat Twente in de industrie van het kleinste het grootste wordt!
Scope en IKT-nieuws 59 Twente Agenda 60
Geert de Raad Voorzitter IKT
Stichting Industriële Kring Twente - Postbus 5501, 7500 GM Enschede - Tel. 053 - 48 49 980 - Fax 053 - 48 49 985
| Twentevisie | Jaargang 20 | Nummer 2 | Februari 2008 |
High Tech F a c t o r y
Kennispark als extra
a l s e e rs t e s t a p
slinger van de economie we starters vanuit vooral de UT én bedrijven van elders. Tijdens zijn acquisitie-activiteiten treft Kees steeds vaker spin-off bedrijven, die terug willen naar Twente omdat ze daar veel grotere kansen zien. Uiteraard óók omdat ze de drukte in de Randstad beu zijn. Daarnaast groeit het aantal nieuwe bedrijven nog steeds. In 2007 waren dat er 22 als directe spin-off via de regeling Tijdelijke Ondernemers Plaatsen (TOP) en 13 andere. Dat er ook groeipotentie is, blijkt uit de ‘Fast Fifty’ van Deloitte, waarop liefst vijf spin-offs van de UT prijken! Dat de UT nog steeds ondernemend is, blijkt niet alleen uit het grote aantal spin-off bedrijven, maar óók uit de interesse onder de studenten om ondernemer te worden. Een kleine 15% van hen speelt met die gedachte en dat is vele malen hoger dan bijvoorbeeld bij de studenten van de TU Delft. “Wij bieden hen met de TOP-regeling en de activiteiten van het NIKOS daarvoor dan ook alle kansen. Ook de verschillende onderzoeksinstituten van de UT en de Student Union stimuleren ondernemerschap.” Daarnaast neemt de animo om de carrière bij een grote multinational te starten af en zoeken steeds meer afgestudeerden de uitdaging van het hightech MKB. Die presenteren zich - onder de vlag van het Career Center Twente en Kennispark - inmiddels ook op de jaarlijkse bedrijvendagen.
50
Langezijds
Miriam Luizink en Kees Eijkel: Twee intrapreneurs binnen de onder nemende UT.
“De ontwikkeling van Kennispark zal een enorme impuls geven aan de kennisintensieve bedrijvigheid in Twente. Het is een extra kroon op het werk van oud-rector Harry van den Kroonenberg. Hij zou trots zijn als hij kon zien wat ‘zijn’ TOP-regeling en BTC uiteindelijk teweeg hebben gebracht.” Kennispark-directeur Kees Eijkel straalt van enthousiasme en zelfvertrouwen als hij praat over de 10.000 nieuwe arbeidsplaatsen, die binnen vijftien jaar moeten zijn gecreëerd. “Het is fantastisch dat dit door nauwe samenwerking tussen de gemeenten, de stedenband, de regio, de provincie, de UT en het bedrijfsleven wordt gerealiseerd.” Technisch-commercieel directeur bij het internationaal vermaarde MESA+, Miriam Luizink, is bezig met het opzetten van High Tech Factory, een van de speerpunten binnen Kennispark. Twee intrapreneurs binnen de weer als vanouds ondernemende Universiteit Twente.
Kennispark omvat de campus van de Universiteit Twente én het daar tegenover liggende Business & Sciencepark. Nu worden deze twee terreinen nog van elkaar gescheiden door een hoog liggende Hengelosestraat met een viaduct ter hoogte van de hoofdingang van de universiteit. Deze fysieke drempel zal worden geslecht. De stuurgroep Kennispark heeft een plan klaar voor de gebiedsontwikkeling. Voorzitter Eric Helder zal medio maart het plan officieel presenteren.“Die aaneensluiting is belangrijk, omdat daardoor één gebied ontstaat waar zo’n 7.000 mensen werken: 3.000 op de UT en 4.000 aan de overkant. Het is een terrein met daarop ruim 300 bedrijven en bedrijfjes, die voor het overgrote deel hightech georiënteerd zijn.” Kees vergelijkt het gebied graag met het prestigieuze technologiepark van Philips in Eindhoven waar maar enkele tientallen bedrijven zijn gevestigd. Door de aard van dat park is de werkgelegenheid voornamelijk geconcentreerd bij grote Philips spin-offs. “Bij ons is de gemiddelde bedrijfsgrootte vergelijkbaar met die in Silicon Valley. Daar zijn een paar heel grote bedrijven, maar ook in Twente zullen de toppers alle kansen krijgen om snel te groeien.”
(door Niko Wind)
Terug naar Twente Kennispark is veel meer dan alleen het plan om bedrijfsruimte te creëren voor technologisch hoogwaardige bedrijven. Het fysieke
Wie in dit Kennispark moet gaan zorgen voor de massale werkgelegenheid is duidelijk: de bestaande bedrijven en bedrijfjes, nieu-
Dynamisch netwerk van Twentse ondernemingen
Het gebouw Langezijds (het langgerekte gebouw langs de Hengelosestraat dat meer dan dertig jaar geleden werd neergezet voor de faculteit Chemische Technologie) moet het hart worden van Kennispark. Een deel is nog in gebruik door de AKI, maar die opleiding zal binnen enkele jaren naar een andere locatie in Twente verhuizen. Kees Eijkel heeft in de andere vleugel voldoende ruimte om de eerste aanwas op te vangen. “En daarnaast zijn er op het B&S-park nog flink wat mogelijkheden voor nieuwe bedrijven of doorgroeiers.” Zijn einddoel is bekend: een aaneengesloten terrein, waarin de wetenschap én de toepassing daarvan tot volle bloei kunnen komen en waar de wetenschappers en de ondernemers elkaar automatisch zullen treffen. En waar de universiteit geruisloos overgaat in het Kennispark met z’n 10.000 arbeidsplaatsen.
cleanrooms en analyselaboratoria, maar dat kunnen er na de verhuizing in 2009 veel meer worden.” De belangstelling is nu al enorm. Ruim twintig bedrijven hebben belangstelling om in het vrijkomende gebouw productieruimte te huren. Voor de kantoorruimte kunnen zij elders op het Kennispark terecht, wat nu al bij een aantal nano-bedrijven het geval is. Voor veel spin-off bedrijven is dit een uitkomst. Zij zijn te klein om te investeren in een eigen cleanroom en hebben om internationaal te kunnen doorbreken wél productieruimte nodig. “Maar naast de eigen, uit MESA+ voortgekomen, bedrijven is er ook enorm veel belangstelling van anderen. Zij moeten vaak een klein deel van het productieproces uitvoeren in een cleanroomomgeving en kunnen dat dan bij ons uitvoeren. Daarnaast is het voor veel bedrijven belangrijk om letterlijk in huis te zijn bij MESA+. Wij zijn immers op het gebied van de nano-technologie een van de toonaangevende instituten ter wereld.” De shared productiefaciliteit zal, volgens Miriam, dus een extra impuls geven aan de ontwikkeling van het Kennispark en aan de regionale economie.
Apparatuurfonds Produceren op nano-niveau vraagt om uiterst geavanceerde apparatuur. Een deel daarvan zal ergens op de wereld te koop zijn, maar veel van die kostbare apparaten zullen moeten worden ontwikkeld, wat weer grote kansen biedt aan gespecialiseerde apparatenbouwers. “We zijn dus - binnen de Twentse Innovatieroute - bezig met zowel een initiatief voor de gezamenlijke ontwikkeling van apparatuur, als met het opzetten van een publiek/privaat apparatuurfonds. Daarvoor hebben zich inmiddels al 18 bedrijven gemeld.” Miriam verwacht dat de omvang van elk van beide vooralsnog rond de 9 miljoen euro zal uitkomen. Veel van die apparatuur zal specifiek voor één toepassing worden gebouwd. Miriam verwacht echter dat de interactie tussen de bedrijven in High Tech Factory zo goed zal zijn, dat men bij elkaar productie- en testtijd gaat huren. “Daarnaast blijft het uiteraard mogelijk om voor specifieke testen gebruik te maken van de apparatuur binnen MESA+.” ■
Productie op nano-schaal De parel binnen het Kennispark wordt vooralsnog High Tech Factory, een productiefaciliteit voor bedrijven aan het front van de huidige technologische innovatie: de nanotechnologie. Het opzetten, runnen én vullen is de taak van Miriam Luizink, een bij de UT afgestudeerde technisch natuurkundige, die zich bij Oost NV richtte op de samenwerking tussen onder meer de UT en het bedrijfsleven. “Ik zit nu, als technisch-commercieel directeur van MESA+, aan de andere kant, maar maak gretig gebruik van het netwerk dat ik bij Oost heb opgebouwd.” Ook Miriam blaakt van enthousiasme: “De nieuwbouw voor MESA+ NanoLab, waarvoor inmiddels het fundament is gelegd, biedt enorme kansen voor het bedrijfsleven. Ons huidige gebouw komt dan volledig vrij voor commerciële test- en productiefaciliteiten. We hebben nu al een flink aantal spin-offs in onze
www.ikt.nl
Kennispark en High Tech Factory zijn projecten binnen de Twentse Innovatieroute, die wordt gefinancierd door gelden uit de Regio, de Provincie en het Rijk. Inclusief de 50% bijdragen van het bedrijfsleven gaat het om een bedrag van ruim 400 miljoen euro. Het bijzondere van de Twentse Innovatieroute en de andere economieversterkende projecten is de samenwerking tussen de gemeenten. De grote gemeenten steunen elkaars plannen (zoals Hart van Zuid in Hengelo) en de kleinere weten dat zij indirect zullen meeprofiteren van de economische impuls van deze grote projecten.
51
Nieuwe RVB-voorzitter S a x i o n
“Niet achterover
Hogescholen Wim Boomkamp:
leunen!” Lang werd de hogescholen verweten dat ze ver achter lagen op de praktijk. Door de directe contacten met het werkveld en vooral de innovatieve kant daarvan sluit het onderwijs nu veel beter aan op de wensen van de toekomstige werkgevers van de afgestudeerden. Een extra voordeel van veel lectoren is de mogelijkheid van multidisciplinair onderzoek. Als voorbeeld noemt Wim Boomkamp het bouwcluster binnen de Twentse innovatieroute. Hier wordt onder leiding van lector Bas van der Veen vanuit een groot aantal disciplines naar mogelijke vernieuwingen in de bouw gekeken.
52
Samen met de UT
Wim Boomkamp wil inzetten op excellentie.
Na zes jaar als collega van Cor Boom in de Raad van Bestuur, is Wim (drs. J.W.) Boomkamp het nieuwe ‘gezicht’ van Saxion Hogescholen. Als voorzitter zal hij, zeker in Twente, veel meer naar buiten treden dan voorheen. “Ik had andere zaken in mijn portefeuille, waaronder de regio Stedendriehoek en in het bijzonder de ontwikkelingen van het HBO in Apeldoorn.” De wisseling van de wacht zal niet leiden tot een grote koerswijziging. Wim wil doorgaan op de ingeslagen weg, maar wel duidelijke accenten leggen en vooral niet achterover leunen. “We doen het landelijk gezien erg goed en behalen hoge rankings bij de accreditaties, maar het kan altijd beter. En daar moeten we hard aan werken!”
(door Niko Wind)
In tegenstelling tot veel bestuurders binnen het hoger onderwijs is Wim Boomkamp een echte ‘onderwijsman’. Hij klom in een aantal forse stappen op binnen de hiërarchie van Saxion Hogescholen. “Ik heb me als afgestudeerd orthopedagoog - na een half jaar basisonderwijs - geconcentreerd op het speciaal onderwijs.” Hij was onder meer zes jaar op ’t Roessingh werkzaam.
(Re-)organisatie De overstap van lesgeven naar management was eigenlijk het gevolg van een vraag van de destijds pas aangetreden voorzitter
Albertjan Peters. Die vroeg hem of hij - als docent binnen de sector economie en lid van de medezeggenschapsraad - een jaar deel uit wilde maken van een projectteam, gericht op het omvormen van de organisatie. “We hebben de hogeschool toen omgevormd van een faculteitenmodel (met veel decentrale bevoegdheden) naar een academiemodel. Hierbij kwam de focus veel meer te liggen op het onderwijsproces en werden de ondersteunende diensten gecentraliseerd.” Wim Boomkamp kreeg daarna vier jaar lang de leiding over de nieuw gevormde onderwijsafdeling en vervolgens over de sociaal-agogische academie.
Tot voor enkele jaren keken de universiteiten wat argwanend en meesmuilend naar de aspiraties van het HBO om zich met onderzoek bezig te houden. Dat is volgens Wim Boomkamp aan het verdwijnen. “Wij richten ons volledig op concrete en praktische vragen vanuit het bedrijfsleven. Geen fundamenteel onderzoek en geen vierjarige trajecten. Bij ons is het belangrijk dat er binnen een jaar een belangrijke stap is gezet bij het oplossen van het probleem.” Met die korte cyclus en de praktijkgerichtheid onderscheidt het onderzoek aan een hogeschool zich wezenlijk van dat van een universiteit. “Al blijft er altijd een grijs gebied”. De contacten met de Universiteit Twente zijn echter zo goed dat hij niet verwacht dat daar problemen over ontstaan. Het ultieme doel van Wim Boomkamp is dat er ook op het gebied van onderzoek een goede samenwerking tot stand komt. “Er zijn vaak delen in een wetenschappelijk onderzoek die voor de universiteiten te praktisch zijn. Die kunnen onze studenten uitvoeren, waardoor we tegelijkertijd kunnen leren van de wetenschappers op de UT. Belangrijk is ook de wederzijdse doorstroming: van onze afgestudeerden die doorgaan voor een masterdegree op de UT of studenten voor wie de UT te theoretisch is en die zich beter kunnen ontwikkelen in een meer praktijkgerichte omgeving.” Prettige bijkomstigheid is dat de goede samenwerking er inmiddels toe heeft geleid dat er met ingang van dit jaar een gezamenlijke sportkaart is die de HBO-studenten maximaal laat profiteren van de sportfaciliteiten van de UT.
in dat traject meedraait. Dat participeren in onderzoek geeft de studenten een compleet andere ervaring en leert hun om meer na te denken over vragen uit de praktijk.” Deze inzet van studenten bij onderzoek heeft als belangrijk neveneffect dat ook de docenten de blik meer naar buiten richten en hun contacten met het bedrijfsleven versterken. Dat streven naar excellentie heeft ook vorm gekregen in speciale, uitdagende programma’s voor studenten die meer kunnen en een extra jaar willen investeren voor een betere eigen ontwikkeling. “Daarnaast lopen er steeds meer projecten in het buitenland en studeren er zo’n 2.000 buitenlandse studenten bij Saxion Hogescholen. Meer dan de helft daarvan komt uit het Duitse grensgebied. De meesten doen dat niet omdat er in eigen land geen plaats is, maar omdat het onderwijs hier anders is en omdat ze zich internationaal willen oriënteren.” Een voorbeeld is een Duitstalige opleiding sociaal-pedagogische hulpverlening omdat ‘onze’ benadering van problemen als drugsverslaving en criminaliteit internationaler georiënteerd is en meer praktijkgericht.
ROC’s De band tussen Saxion en de ROC’s in beide voedingsgebieden (Twente en de Stedendriehoek) geldt als voorbeeld voor Nederland. Nergens stromen zo veel ROC-studenten door naar het HBO als hier. Er is inmiddels een voor Nederland uniek gezamenlijk inhoudelijk project opgestart gericht op verbetering van de doorstroming. “Die perfecte samenwerking is van belang om nog meer doorstroming te realiseren en daarmee meer hoger opgeleiden af te leveren. Het aantal havisten kan immers niet worden vergroot.” Die samenwerking gaat echter veel verder. Met ingang van het schooljaar 2009-2010 worden de chemische en laboratoriumopleidingen van het ROC van Twente in het gebouw van Saxion Hogescholen ondergebracht. De textielopleidingen van het ROC en Saxion én de opleiding Beeld en Media van het ROC zitten al in De Maere. Met de huisvesting van Saxion opleiding Kunst en Techniek in een prachtig nieuw gebouw achter De Maere wordt de samenwerking verder vormgegeven.
Praktijkgericht onderzoek In de zes jaar dat Wim Boomkamp lid is van de Raad van Bestuur heeft Saxion Hogescholen een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Van een intern, puur op onderwijs gerichte instelling, is de focus veel meer op ‘buiten’ komen te liggen. De hogeschool heeft de deuren voor het bedrijfsleven en overige sectoren van de maatschappij wagenwijd open gezet. De meest opvallende vernieuwing is het aanstellen van lectoren, die met één been in de praktijk staan en met het andere been in de hogeschool. Er zijn er nu 26 en dat aantal moet de komende jaren groeien. “Onze lectoren vormen een brug tussen de hogeschool en de buitenwacht en zijn verantwoordelijk voor het versterken van het praktijkgericht onderzoek. Hun aanwezigheid betekent ook een toename van het aantal docenten dat zich bezighoudt met onderzoek en dat daarin geschoold is.” Dat die onderzoeksactiviteiten een directe weerslag hebben op het onderwijs is duidelijk.
Dynamisch netwerk van Twentse ondernemingen
Studenten
Techniek
Een van de kernwoorden in het beleid van Saxion Hogescholen is ‘excelleren’. “Wij zijn een van de beste (grote) hogescholen in Nederland, maar willen de lat nog hoger leggen. Dat heeft zowel betrekking op de inhoud van het onderwijs zelf als op de samenwerking met het bedrijfsleven. Wim Boomkamp wil de studenten daar meer bij betrekken. Zij gaan voor hun stage en afstudeerwerk nu al ‘naar buiten’, maar dan gaat het vaak om een beperkte tijd of een ‘klus’ die een bedrijf geklaard wil hebben. Ze krijgen in de stage- en afstudeerperiode zo wat meer inzicht in hun toekomstige werkgebied. “Maar het kan beter. Wij willen dat zowel qua tijd als inhoud flexibiliseren. Als een student wil meewerken in een onderzoekproject moet het mogelijk zijn dat de stage en het afstuderen worden samengevoegd en dat hij of zij ook langer
Wim Boomkamp had ook nog een positief bericht voor al die bedrijven die naarstig op zoek zijn naar technisch geschoold personeel. “Landelijk is er een terugloop geweest in technische studenten, bij ons was dat een stagnatie. Nu zit de groei er weer in, ook bij de traditionele richtingen als werktuigbouw, elektrotechniek, chemie en bouwkunde. Helaas nog niet in de informatica. Ook in het voortgezet onderwijs neemt de belangstelling voor de bètavakken weer toe. Techniek blijkt gelukkig weer ‘in’ te zijn. En dat komt mede door de innovatiekracht die de industrie momenteel toont.” Dat was voor Saxion een van de redenen om te participeren in het solar-project, de zonnewagen die gebouwd is door studenten van de UT en Saxion en die het zo goed deed in Australië. ■
www.ikt.nl
53
Scholings b o u l e v a rd :
e x p e r i m e n t i n f ra a i e g e b o u w e n
Minder schooluitval in minder tijd De plannen zijn nog rigoureuzer. Men wil voor het overgrote deel van de leerlingen zelfs het VMBO-examen afschaffen. Dat is binnen deze doorlopende leerweg niet meer dan een hinderlijke onderbreking van het leerproces. Cees denkt zelfs dat op deze wijze de verblijftijd voor een flink deel van de populatie met een half jaar tot een heel jaar kan worden bekort. “Dit kan alleen voor de beroepsgerichte opleidingen. De leerlingen in het VMBO-t (de oude MAVO) sluiten de eerste twee jaar wél met een examen af en gaan elders binnen het ROC van Twente de opleiding vervolgen op niveau 3/4.” Of dat revolutionaire plan gerealiseerd kan worden - en de jeugd in Enschede zonder tussentijdse examenstress in 8 jaar (of minder) een MBO-diploma kan halen - hangt af van toestemming van de Staatssecretaris van Onderwijs. Het kabinet heeft het terugdringen van de schooluitval tot speerpunt gemaakt en wil experimenten op dit gebied mogelijk maken. “We hopen dat wij toestemming krijgen voor ons experiment.”
54
Drie bazen De Scholingsboulevard is een unieke samenwerking tussen het Bonhoeffer-college, het Stedelijk Lyceum en het ROC van Twente. De scholieren stromen in vanuit de zes instroomlocaties in Enschede en zullen hun opleiding vervolgen binnen de Scholingsboulevard in Enschede. Cees Klaassen: “Door deze constructie heb ik ook drie bazen en wordt mijn salaris door drie onderwijsinstellingen betaald!” De carrière van deze onderwijspionier is even opvallend als zijn huidige positie. Hij kwam als schermleraar binnen bij de Hogeschool Windesheim om een aantal sportopleidingen te leiden en werd gegrepen door de uitdaging én de verwachting dat het realiseren van de Scholingsboulevard een moeilijke en omvangrijke klus zou worden. Dat eerste jaar heeft volop aan die verwachtingen voldaan. Cees heeft als directeur zowel de verantwoordelijkheid voor het opzetten van de opleidingen - en dus het overleg met de beide VMBO-scholen en het ROC - als voor de feitelijke bouw. “Daarnaast probeer ik het bedrijfsleven nadrukkelijk bij onze plannen (en het onderwijs zelf) te betrekken."
Cees Klaassen: “Het bedrijfsleven is een essentiële partner.”
In de tussenliggende tijd zal Cees Klaassen niet alleen de bouw moeten volgen en de verhuizingen moeten plannen; hij moet voor alle opleidingen ook de docenten uit de twee VMBO-scholen én het ROC tot één team smeden. “Ik krijg daarbij niet alleen te maken met cultuurverschillen, maar óók met drie medezeggenschapsraden en twee CAO’s. De officiële status als door de Staatsecretaris goedgekeurd experiment is voor het oplossen van deze kluwen een belangrijke voorwaarde.” Hij vindt het een enorm leuke uitdaging om al die grote en kleine problemen te lijf te gaan, maar verwacht niet dat hij na de opening lang in deze functie zal blijven. “Dan is een pionier alleen maar lastig en heeft een organisatie veel meer behoefte aan een directeur die goed kan consolideren, uitbouwen en verbeteren.”
UFO’s Niet alleen het opleidingstraject is bijzonder en toekomstgericht, ook de gebouwen van IAA-architect Harry Abels hebben een futuristische uitstraling. Elk van de drie gebouwen wordt bekroond met een grote omgekeerde piramide, met de uitstraling van een UFO. De drie vrijwel identieke gebouwen blinken niet alleen architectonisch uit, ze zijn ook ontworpen voor de manier waarop in de Scholingsboulevard lesgegeven zal worden: kleinschalig en praktijkgericht. “We gaan werken met kleine stamgroepen van zo’n 15 leerlingen met een vaste begeleider, waardoor er veel persoonlijk contact zal zijn en de leerling letterlijk bij de les wordt gehouden. De individuele aanpak betekent ook dat we veel sterker uitgaan van het karakter, het talent en het doorzettingsvermogen van de leerling. Het zal dus mogelijk zijn dat leerlingen sneller gaan dan de rest en doorschuiven naar een ‘hogere’ groep.” Met zaken als de 1040 uren norm krijgt men binnen de Scholingsboulevard niet te maken, tenminste als de experimenteerstatus wordt toegekend. De leerlingen zijn lang op school en hebben geen tussenuren. Een lesdag is een werkdag, die door de begeleider en de individuele leerling samen wordt ingevuld.
2.500 leerlingen
Twente is hard op weg om ook op het gebied van het onderwijs een landelijke voorbeeldrol te gaan vervullen. De UT en Saxion werken samen om meer HBO-ers de kans te geven ook een masterstitel te veroveren. Door het ontwikkelen van aansluitprogramma’s is de instroom in het HBO vanuit het MBO nergens zo groot als in Twente. Het nieuwste project richt zich op de onderste regionen van het beroepsonderwijs: de overgang van het VMBO naar het MBO. Het is een poging om de doorstroom te bevorderen en tegelijkertijd de uitval te beperken. Dat is goed voor de jeugd én voor onze economie. Het vroegtijdig afbreken van de opleiding speelt zich immers vooral in die fase van de opleiding af. Dat is de inhoudelijke visie van de Scholingsboulevard, die momenteel in Enschede verrijst. De massaal toegestroomde IKT-ers konden ook kennismaken
met de bijzondere architectuur van Harry Abels, die ook de nieuwbouw van de Saxion Hogeschool realiseerde. (door Niko Wind)
Het concept van de Scholingsboulevard is werkelijk uniek. En dat wil directeur Cees Klaassen graag uitdragen. “Het is veel meer dan een gemeenschappelijke locatie voor de bovenbouw van het VMBO en de onderbouw van het MBO. We maken een doorlopende leerweg van vier jaar, waardoor de leerlingen vanzelf doorstromen naar het ROC. Omdat we in één gebouw zitten, veranderen de kinderen ook niet van school. De klassen blijven gelijk en ook onder de docenten zal amper een wisseling zijn. Een geïntegreerd team vanuit het VMBO en MBO begeleidt de leerlingen vanaf de instroom (klas 3 van het VMBO) tot en met de uitstroom naar niveau 2 van het VMBO.”
Dynamisch netwerk van Twentse ondernemingen
De sport heeft deze op het CIOS en ALO opgeleide duizendpoot echter niet helemaal verlaten. In de opsomming van de variëteit binnen de Scholingsboulevard staat ook een sportopleiding op niveau 1/2. “Het gaat verder bij ons om de sectoren techniek, economie en een aantal maatschappelijke richtingen in de sfeer van de zorg en dienstverlening.” Die drie hoofdstromen worden gehuisvest in drie futuristische gebouwen, waarvan er twee met elkaar verbonden zijn aan de Kuipersdijk en één honderd meter verderop aan de Wethouder Beversstraat. Met de bouw van de eerste vestiging (voor de technische opleidingen en VMBO-t) is in november 2006 gestart. Daar zullen in augustus van dit jaar de eerste lessen starten. Eind 2009 moet de hele scholingsboulevard gereed zijn en gaan ook de opleidingen economie én zorg en welzijn over. Enschede is dan een unieke opleiding rijker, waarbinnen sectorgewijs zo’n 2.500 leerlingen worden voorbereid op de eindfase van hun VMBO(-t) en of MBO-1/2 opleiding.
www.ikt.nl
Bedrijfsleven De Scholingsboulevard richt zich veel meer dan voorheen op de beroepspraktijk. De steun van het bedrijfsleven (en de andere afnemers van MBO-ers) is dus onontbeerlijk. “Wij hebben hen niet alleen nodig voor stageplaatsen, maar willen graag ook dat een ondernemer of onderneming een groep scholieren adopteert en een extra inbreng levert in de opleiding.” Om de aansluiting verder te versterken wil de Scholingsboulevard het jaarprogramma larderen met lessen door gastdocenten, mensen die de praktijk letterlijk binnen de school brengen. “Maar naast stageplekken voor onze leerlingen, zullen we ook een beroep gaan doen op het bedrijfsleven voor stageplaatsen voor docenten. Zij zullen in ieder geval eens per twee jaar een of meer weken binnen een bedrijf gaan doorbrengen om daar te ervaren over welke kennis en vaardigheden de moderne werknemer moet beschikken.” ■
55
Kwaliteits Kring Tw e n t e
MVO kent veel
viert 35-jarig bestaan
verschijningsvormen bij, volgens hem, niet denken aan het planten van bomen, maar aan technologische innovaties. “De financiële sector moet hierbij - samen met de overheden - het voortouw nemen. Door partnerschappen met het bedrijfsleven kan deze noodzakelijke innovatie worden aangezwengeld. De belegger, met wiens geld wij handelen, kan hierdoor een bijdrage leveren aan een beter milieu.” Wereldwijd hebben 65 banken criteria vastgesteld voor milieubedreigende projecten, waarin zij niet investeren. Nederland gaat met de fiscale groenregeling een stap verder dan de andere landen in Europa. Duurzaam beleggen is hierdoor zeker zo rendabel als in andere fondsen. De Rabobank is, met zo’n 3,5 miljard aan ‘groen’ geld, continue op zoek naar investeringskansen. Op de korte termijn ziet Krouwel momenteel vooral kansen in het beleggen in windenergie en andere alternatieve energiebronnen en in vervoermiddelen als de zeppelin. “Die is ideaal voor vervoer van goederen over lange afstanden en kan ook prima worden ingezet voor de vakantiegangers van OAD, want wat is mooier dan uitgerust op je bestemming aan te komen.”
56
Voorop lopen
V.l.n.r. Hennie van der Most, Joop ter Haar, Bart Krouwel en Geert de Raad, die de geanimeerde forumdiscussie leidde.
Het jaarthema van de jubilerende Kwaliteits Kring Twente is MVO (Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen). De feestelijke bijeenkomst van deze 35 jaar oude vereniging in de Business lounge van het Arke Stadion ging vooral over één onderdeel van die maatschappelijke verantwoordelijkheid: duurzaamheid. Joop ter Haar, voorzitter van de Raad van Commissarissen van de OAD Groep, sprak over duurzaam toerisme; Bart Jan Krouwel, directeur MVO bij de Rabobank Nederland, ging in op de rol van de financiële instellingen en ‘ondernemer’ Hennie van der Most vertelde zijn gehoor hoe Nederland op een simpele manier de werkloosheid kan terugdringen en wat de oplossing is voor het politiek zo gevoelige ontslagrecht. Een leerzame bijeenkomst, waarbij vooral ook veel gelachen werd.
(door Niko Wind)
Duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen betekent in veel gevallen een spagaat tussen meerdere belangen. Voor Joop ter Haar betekent dat een goede harmonie te vinden tussen het milieu en de werkgelegenheid (dus welvaart) in de wereld. “We moeten ons met al onze discussies over de uitstoot van broeikasgassen wel bedenken dat 10% van de wereldbevolking direct of indirect afhankelijk is van het toerisme.”Daar tegenover staan - naast de uitstoot van CO2 - zaken als de stagnatie en de verkeersstromen op de wegen, de vervuiling van zeeën en kuststroken én de aantasting van natuurgebieden. Dat geldt ook voor het verstoren van de lokale cultuur en de in sommige landen welig tierende kinderprostitutie. Volgens hem is het
behoud van de kwaliteit van levensbelang voor de reisbranche. “Als er geen stranden meer zijn of de zeeën zijn vervuild, dan zullen er ook geen toeristen meer naar die gebieden gaan.” In de Rode Zee is het duiktoerisme al beperkt om de koraalriffen te redden en ook andere landen willen het toerisme afremmen om de natuur te sparen.
Prijs versus milieu In zijn ‘eigen’ 1.900 mensen tellende OAD-organisatie wordt binnen een milieuprogramma constant gepraat over de mogelijkheden om ‘groener’ te gaan opereren. Dat gaat van energiebesparing binnen de Globe reisbureaus tot en met het milieubewust inkopen. Toch is dat volgens Joop ter Haar niet altijd gemakkelijk. “Vliegen met maatschappijen met schonere motoren is duurder en dat moeten we doorberekenen. Maar hoe vertellen we onze prijsbewuste consument dat een iets duurdere vakantie beter is voor het milieu?” Bij de brainstormsessies binnen OAD wordt ook de fundamentele vraag gesteld of het in de toekomst nog wel maatschappelijk verantwoord is om met een vliegtuig of auto op vakantie te gaan. “Zullen er door de opwarming van de aarde nog wel stranden zijn, blijft wintersport mogelijk, zal het aantal kwallen in de Middellandse Zee zo toenemen dat er niet meer in gezwommen kan worden.” Inspelen op een duurzame toeristenindustrie betekent in zijn ogen onder meer het bouwen van hotels met grote overdekte zwemparadijzen.
Tussen de oren MVO en duurzaamheid is, volgens RABO-directeur Bart Jan Krouwel, niet iets voor alleen op het werk. “Het moet tussen de oren zitten en al je doen en denken beïnvloeden.” Je moet daar-
Dynamisch netwerk van Twentse ondernemingen
Voor een bedrijf dat écht werk wil maken van MVO is het belangrijk om steeds voorop te willen lopen en te durven op een ‘andere manier’ te ondernemen. “Je moet je profiel aanpassen en MVO incorporeren in je organisatie.” Een bank kan op zich slechts een kleine bijdrage leveren aan de CO 2 -problematiek. De Rabobank kijkt wel naar de auto’s (alle leaseauto’s moeten het label A, B of C hebben) en het energieverbruik in de kantoren. “We hebben op het platteland zelfs kantoren die direct stroom inkopen van de windmolens bij de boerderijen!” Voor de oudere werknemers, die door de fusies van lokale banken aan de zijlijn komen te staan, heeft de Rabobank een apart programma ontwikkeld. Zij worden - met behoud van salaris - uitgeleend aan maatschappelijke organisaties. Door de contacten daar krijgen ze zo vaak een baan buiten de bank of keren ze terug als er door natuurlijk verloop binnen de oude organisatie weer ruimte komt. Krouwel was - vreemd genoeg - blij met de Zembla-uitzending over investeringen in de wapenindustrie. “Dit was voor ons een steun in de rug en heeft bij veel andere banken geleid tot een beleidswijziging.” Van hem mag de consument nog veel kritischer worden. “Wij zijn samen met een groep wetenschappers bezig om scenario’s voor een betere wereld te ontwikkelen. Suggesties van anderen, burgers en NGO’s zijn daarbij meer dan welkom!”
Werkgelegenheid Smaakmaker tijdens het lustrumfeest van de Kwaliteits Kring Twente was uiteraard ondernemer Hennie van der Most. Hij kwam wat later omdat hij eerst bij het CWI in Enschede bezig was geweest met de invulling van zijn eigen banenplan. Hij vond het alleen jammer dat er van de 500 opgeroepen werklozen er maar 250 kwamen opdagen. Hij vertelde ook hoe dit plan is ontstaan en op welke wijze hij de politiek wist te overtuigen van de grote kansen die zijn aanpak heeft. “Ik heb vijf jaar geleden een business-
www.ikt.nl
club opgericht voor echte ondernemers en zeven bijeenkomsten belegd met ondernemers én politici met als centraal thema de werkgelegenheid. Het daar getoonde enthousiasme werd overgenomen door het CWI en door Staatssecretaris Aboutaleb. De laatste zei zelfs dat de mensen die niet kwamen opdagen, gekort mochten worden op hun uitkering.” De oplossing van Van der Most is simpel: verdeel de werklozen over de openstaande vacatures en geef ze maximaal vijf keer de kans om - met behoud van uitkering - drie maanden stage te lopen. Geheid dat één van die vijf banen passend is. De reden waarom Van der Most - als het om werkgelegenheid gaat - alleen met echte ondernemers praat, is simpel. Ondernemers zorgen voor groei; oppassers stabiliseren en overname-managers kiezen voor geld boven werkgelegenheid. Hij weet zeker dat er genoeg banen voor laag- en ongeschoolden zijn. “In een van mijn bedrijven was behoefte aan een kok. Er werd een mooie advertentie gemaakt met allerlei eisen waar deze man aan moest voldoen. Toen ik in de keuken keek, bleken de aanwezige, hoog opgeleide koks zich ook bezig te houden met simpel werk als het schillen van peertjes. Dat kan een hulpje ook doen. En tegelijkertijd leert hij zoveel van het vak dat hij ook voor moeilijker werk ingezet kan worden.” Voor dat soort banen zocht hij die middag bij het CWI naar (stage)kandidaten. Een andere methode is het confronteren met werk. “In Hardenberg staat een school leeg. Ik heb voorgesteld om daarin de bijstandtrekkers op te vangen. In één lokaal kunnen ze kaarten en biljarten en in de andere lokalen kunnen ze in de praktijk wat leren onder begeleiding van een gepensioneerde vakman. Als je hen verplicht elke dag om acht uur aanwezig te zijn, gaan ze vanzelf bezig in de leslokalen en kunnen ze na verloop van tijd met de aangeleerde vaardigheden in het bedrijfsleven aan de slag.”
Hennie’s ontslagrecht Ook voor het heikele punt van het ontslagrecht had Hennie van der Most een simpel, maar doeltreffende oplossing. "Laat werkgevers en nieuwe toetreders twee tot drie jaar over en weer een schadevergoeding betalen. Stort daarna 10% van de loonsom op een aparte bankrekening. Mocht de werknemer daarna om de een of andere reden weg moeten, dan krijgt hij die 10% met rente op rente mee als ontslagvergoeding. Verandert hij van baan, dan krijgt de oude werkgever 5% als vergoeding voor de opleidingskosten en gaat 5% mee naar het potje bij de nieuwe werkgever." ■
De vereniging Kwaliteits Kring Twente (KKT) is opgericht in 1972 en telt zo’n 180 leden uit verschillende takken van industrie, handel, dienstverlening en overheidsinstellingen. Doel van de vereniging is in Twente en daarbuiten de kennis en toepassing van integrale kwaliteitszorg en nieuwe management-tools te bevorderen. Daarbij wordt nadrukkelijk de menselijke factor betrokken.
57
Scope Nieuwe deelnemers
Nieuwsrubriek over Twentse zaken en mensen.
IKT-Almelo
Wanneer u deelnemer bent van IKT kan uw nieuws onder Scope worden opgenomen. Persberichten bij voorkeur per e-mail aan te leveren.
Assist Verzuim BV Postbus 131 7460 AC Rijssen Contactpersoon: dhr. R.H. Mulder (ook deelnemer geworden van IKT-Enschede, Hengelo, Oldenzaal en West-Twente) Hapré Zorg en Inkomen Twentepoort Oost 61-24 7609 RG Almelo Contactpersoon: dhr. R.J. Harmsen Fivan Auto Almelo Twentepoort West 12 7609 RD Almelo Contactpersoon: dhr. J. van den Burg
IKT-Enschede
ROMA Marktonderzoek Hengelosestraat 583 7521 AG Enschede Contactpersoon: dhr. R.M. Koster (ook deelnemer geworden van IKT-Berkelland) Say Yeah Motion Media B.V. Breemarsweg 88 7553 HS Hengelo Contactpersoon: dhr. J.H. Eppink GH-Ballooning Tinsteden 28 7547 TG Enschede Contactpersoon: dhr. G. Härle SALUS Stationsplein 3 7511 JD Enschede Contactpersoon: dhr. J. Ekelenkamp IntoBytes ICT Oplossingen Brinkstraat 409 7541 AT Enschede Contactpersoon: dhr. P.J. Lobeek Zone2design Postbus 6123 7503 GC Enschede Contactpersoon: dhr. E. Rozema
IKT-Haaksbergen
IHB International Postbus 17 7480 AA Haaksbergen Contactpersoon: dhr. G.J. Willemsteijn
IKT-Hengelo
LaserExact! Antwerpenstraat 8 7559 NH Hengelo Contactpersoon: dhr. J.G.C. van der Zon Eurocare Consultancy B.V. Postbus 81 7440 AB Nijverdal Contactpersoon: dhr. J.M.F. van Musscher
www.ikt.nl
59
Ons adres: IKT/Twentevisie T.a.v. Saskia Rikhof-Slot Postbus 5501 7500 GM ENSCHEDE
Tel. 053 – 48 49 980 Fax. 053 - 48 49 985 E-mail
[email protected]
Twente, Landgoed van Nederland De drukbezochte nieuwjaarsbijeenkomst van de Kamer van Koophandel stond in het teken van de communicatie. Vier campagnes werden met elkaar vergeleken. Jeroen Enkelaar, directeur van het Twents Bureau voor Toerisme, presenteerde de Twentse campagne. Het was een mooie show die toch voor wat verwarring zorgde omdat twee slogans werden gepresenteerd: ‘Twente jezelf’ als campagnetitel en ‘Twente, Landgoed van Nederland’ als pay-off. De informatieve website heet www.twentejezelf.nl; op het glossy magazine prijkt de titel ‘Landgoed’. Naast die van Twente werden ook de campagnes ‘Vergaderen op de Veluwe’, ‘Studiestad Zwolle’ en ‘In Deventer gebeurt het’ gepresenteerd. Vooral de pay-off van de Twentse campagne oogstte veel lof van marketinggoeroe Paul Postma omdat hiermee de nadruk wordt gelegd op kwalitatief recreëren. “De term ‘landgoed’ zorgt voor een directe associatie met fraai geordende natuur en bebouwing die opvalt door schoonheid en architectuur. En dat klopt ook, want Twente heeft een fraai landschap, dat wordt onderbroken door een aantal aantrekkelijke steden en dorpen.” Met ingang van 1 februari 2008 is Rob Lotgerink benoemd als directeur van de Mercurius-groep. De Mercurius-groep is een landelijk werkende organisatie die zich ondermeer bezig houdt met werving en selectie, interim- en projectmanagement binnen de sectoren zorg, overheid en onderwijs. Het bedrijf is gevestigd in villa ‘De Haer’ aan de Haerstraat 125 te Oldenzaal. www.mercurius-groep.nl, tel. 088 – 9900 999 KienhuisHoving advocaten en notarissen hebben bekend gemaakt dat vanaf 1 januari 2008 de advocaten Antoine Broesterhuizen, Adriaan de Buck en Arjen Westerdijk als partner (aandeelhouder) zijn toegetreden. Alle drie heren zijn geruime tijd werkzaam bij de organisatie en hebben hun sporen ruimschoots verdiend. De Buck en Westerdijk hebben ondernemingsrecht als specialisatie, Broesterhuizen bouw- en aanbestedingsrecht. ■
Wagenvoorde Belastingadvies – en Administratiekantoor Cramerstraat 3 7491 DL Delden Contactpersoon: dhr. C. Wagenvoorde
IKT-Oldenzaal
Wine Krol Ontwerp en Advies Eendengang 47 7552 KN Hengelo Contactpersoon: dhr. W. Krol
IKT-West Twente
Hoogsteder Personeelsdiensten B.V. Schuttersveldstraat 12 7575 BR Oldenzaal Contactpersoon: dhr. J.A.M. Hoogsteder
Jaarsma + Lebbink v.o.f. Postbus 82 7470 AB Goor Contactpersoon: dhr. ir. T.J. Jaarsma
Een forumdiscussie voor het oog van 800 ondernemers. V.l.n.r: Marketinggoeroe Paul Postma, Wilco de Jong (Veluwe), Jeroen Enkelaar (Twente), Jelle Belksma (Zwolle), Wilma van Ingen (directeur KvK) en discussieleider Martin Steenbeeke.
Twente Agenda 2008
60
Datum
Aanvang
Onderwerp
03 mrt. 04 mrt. 11 mrt. 17 mrt. 19 mrt. 26 mrt. 28 mrt. 31 mrt. 02 apr. 07 apr. 16 apr. 19 apr. 22 apr. 22 apr. 07 mei 19 mei 29 mei 03 juni 03 juni 04 juni 05 juni 09 juni 11 juni 12 juni 17 juni 23 juni 24 juni 25 juni 04 sept. 10 sept. 11 sept. 15 sept. 17 sept. 17 sept. 18 sept. 22 sept. 24 sept. 02 okt. 06 okt. 07 okt. 14 okt. 06 nov. 08 nov. 13 nov. 14 nov. 17 nov. 19 nov. 24 nov.
12.00 uur 16.00 uur 16.30 uur 16.00 uur 12.00 uur 16.00 uur 12.00 uur 16.30 uur 12.00 uur 16.00 uur 15.30 uur 09.30 uur 12.00 uur 16.00 uur 07.00 uur 16.00 uur 16.00 uur 16.00 uur 16.00 uur 12.00 uur 16.30 uur 16.00 uur 12.00 uur 16.30 uur 16.30 uur 16.00 uur 17.00 uur 16.00 uur 17.00 uur 16.00 uur 16.00 uur 16.00 uur 07.30 uur 16.30 uur 16.30 uur 16.00 uur 17.00 uur 15.30 uur 16.00 uur 16.30 uur 16.00 uur 18.00 uur 09.30 uur 16.00 uur 12.00 uur 16.00 uur 12.00 uur 16.00 uur
Lunchbijeenkomst IKT-Oldenzaal IKT Bijeenkomst IKT-Ondernemen & Communicatie IKT Bedrijfsbezoek IKT-Hengelo IKT Bijeenkomst IKT-Financiën & Economie IKT Lunchbijeenkomst IKT-Berkelland IKT Jaarvergadering IKT-Almelo IKT Lunchbijeenkomst/Jaarvergadering IKT-Haaksbergen IKT Thema-bijeenkomst netwerken: Hoe Lobbyt Twente in Den Haag VNO-NCW Twente Lunchbijeenkomst/Jaarvergadering IKT-Enschede IKT Bijeenkomst IKT-Personeel & Organisatie IKT Bedrijfsbezoek/Jaarvergadering IKT-West Twente IKT Klootschiettoernooi IKT-Haaksbergen IKT Lunchbijeenkomst/Jaarvergadering IKT-Hengelo IKT Jaarvergadering TIB-advies TIB-advies Ontbijtbijeenkomst IKT-Almelo IKT Jaarvergadering IKT-Oldenzaal IKT Bijeenkomst IKT-Productie, Logistiek & Techniek IKT Bijeenkomst IKT-Ondernemen & Communicatie IKT Bedrijfsbezoek Heutink VNO-NCW Twente Lunchbijeenkomst/Jaarvergadering IKT-Berkelland IKT Bedrijfsbezoek IKT-Haaksbergen IKT Bijeenkomst IKT-Financiën & Economie IKT Lunchbijeenkomst IKT-West Twente IKT Bedrijfsbezoek IKT-Enschede IKT Bedrijfsbezoek IKT-Hengelo IKT Bijeenkomst IKT-Personeel & Organisatie IKT Informele bijeenkomst IKT-Oldenzaal IKT Bedrijfsbezoek IKT-Almelo IKT Informele bijeenkomst IKT-Enschede IKT Bedrijfsbezoek IKT-Almelo IKT Bijeenkomst IKT-Productie, Logistiek & Techniek IKT Bijeenkomst IKT-Personeel & Organisatie IKT Ontbijtbijeenkomst KPMG Bedrijfsbezoek IKT-Berkelland IKT Bedrijfsbezoek IKT-West-Twente IKT Bijeenkomst IKT-Financiën & Economie IKT Avondbijeenkomst IKT-Haaksbergen IKT Jaarvergadering IKT IKT Bedrijfsbezoek IKT-Oldenzaal IKT Bedrijfsbezoek IKT-Hengelo IKT Bijeenkomst IKT-Ondernemen & Communicatie IKT Twente Concert IKT Interregionaal Klootschiet Toernooi IKT Bijeenkomst IKT-Productie, Logistiek & Techniek IKT Lunchbijeenkomst IKT-Haaksbergen IKT Bijeenkomst IKT-Financiën & Economie IKT Lunchbijeenkomst IKT-Berkelland IKT Bijeenkomst IKT-Personeel & Organisatie IKT
Organisatie
Voor nadere informatie: IKT TIB-advies
tel. 053 - 484 99 80 tel. 053 - 484 98 40
VNO-NCW Twente KPMG
Dynamisch netwerk van Twentse ondernemingen
tel. 055 - 522 26 06 tel. 053 - 483 25 40
