Migratie en pendel Twente Special bij de Twente Index 2015
Inhoudsopgave Theorieën over wonen, verhuizen
3
Kenmerken Twente: Urbanisatiegraad en aantal inwoners Bevolkingsgroei grensregio’s, een vergelijking Bevolkingsprognoses 2020 en 2044
4 5 6
Vestiging en vertrek naar richting, 2013 Verhuizingen 2000-2013, omvang stromen Tussen gemeenten verhuisde personen (incl. in Twente) naar leeftijd, 2013 Migratie naar levensfase Vestiging en vertrek totaal en naar opleidingsniveau Vestiging en vertrek naar kenmerken huishoudens Tussen gemeenten verhuisden, naar COROP-regio (excl. verhuisd in COROP-Twente), 2013 Tussen gemeenten verhuisde personen naar COROP-regio, 2013
7 8 9 10 11 12 13 14
Een baan vind je in de stad Verplaatsingen Daily urban systems Woon-werkafstanden
15 16 17 18
Theorieën over wonen, verhuizen Wonen: 1. Woningmarktgebied ligt 35 km rond de woning waarin men woont 2. Wooncarrière bij jonge huishoudens tot 35 jaar wordt grotendeels bepaald door - volgen opleiding - eerste baan, promotie in een baan - familiefactoren: samenwonen, trouwen, kinderen 3. Jonge huishoudens en ouderen wonen vaak in goedkope, veelal huurwoningen 4. In dure koopwoningen huishoudens met oudste = 35 jaar of ouder Pendel - 82% verplaatsingen woon-werkverkeer < 30 km - Hoger opgeleiden reizen verder dan lager opgeleiden - Mobiliteit neemt toe met inkomen - 25-35-jarigen reizen verder dan forenzen ander leeftijdscategorieën - 55-plussers kortste reisafstand
Verhuizen: 1. Verhuizen leeftijdspecifiek: - vooral jongere huishoudens tot 30 jaar verhuizen, daarna is men vaak meer gesetteld - senioren stellen verhuizing vaak uit totdat ze niet meer zelfstandig kunnen of willen wonen 2. Verhuisgedrag motieven: - levenscyclus huishoudens: verandering samenstelling en omvang - arbeidsmarktgedrag: verandering werkplaats > 35 km - woonwensen: verhuizingen met gewenste verandering/verbetering woning / woonomgeving 3. Afstand: - Residentiële mobiliteit: verhuizingen binnen eigen woningmarktgebied; straal 35 km oude woonplek, verandering in: • huishouden • woonwensen • vooral eigen woongemeente populair - Interregionale verhuizingen: afstand > 35 km: • Scholieren/studenten: grote steden met HBO en WO • Arbeidsmigratie selectief: hooggeschoold: veelal Randstad; daar meeste hooggeschoolde banen; lager opgeleiden: meer gespreid; ook elders genoeg banen te vinden 4. Vooral op korte-afstandverhuizingen beïnvloedbaar
Kenmerken Twente: Urbanisatiegraad en aantal inwoners • • • •
Op 1 januari 2015 wonen er 625.976 personen in Twente; dit zijn er 363 minder dan op 1 januari 2014 Twente telde de meeste inwoners op 1 januari 2013. Toen woonden er 626.726 personen Sinds 1 januari 2000 is het aantal 65-plussers ieder jaar iets toegenomen, een toename in het aandeel met bijna 5 procent. Het aantal personen in jonge en midden leeftijdsgroepen nam aanvankelijk toe, maar laat sinds 2005 ieder jaar een lichte daling zien.
• • •
Bron: http://www.pbl.nl/infographic/stedelijk-nederland
Twente wordt gezien als een stedelijke regio (stad+ommeland) Bijna 60 procent inwoners Twente woont in een Netwerkstadgemeente Een kwart inwoners Twente woont in Enschede
Bevolkingsgroei grensregio’s, een vergelijking
• • •
•
Tot 2014 groeit de bevolking van Twente jaarlijks; daarna neemt de bevolking van Twente iets af Twente wordt vergeleken met 2 grensregio’s met en 3 zonder een universiteit Vergelijking met regio’s met een universiteit: De regio Zuidoost Noord-Brabant, met Eindhoven als centrale gemeente, laat het meest positieve beeld zien. Deze regio heeft geen enkele jaar een negatieve groei. Tot 2010 ontwikkelt Twente zich als de regio Zuidoost Noord-Brabant. Daarna neemt in Twente het groeipercentage af terwijl die in Zuidoost Noord-Brabant eerst stabiel blijft en later weer verder groeit. Zuid-Limburg kenmerkt zich door een negatieve groei in alle jaren Vergeleken met grensregio’s zonder universiteit vertoont Twente een positievere ontwikkeling
Bevolkingsprognoses 2020 en 2044 •
•
•
•
De bevolkingsprognose voor de korte termijn geeft voor de meeste gemeenten in Twente een stabiel beeld. Oldenzaal en Borne groeien nog iets; Twenterand zal een lichte krimp laten zien De prognose voor de lange termijn geeft voor de meeste Twentse gemeenten krimp. De grootste bevolkingsgroei wordt verwacht in Borne. Alleen Almelo, Wierden, Haaksbergen, Losser en Oldenzaal zullen licht groeien; Tubbergen, Enschede en Hengelo blijven redelijk stabiel. Een lichte daling wordt verwacht in de gemeenten Dinkelland, Twenterand, Hellendoorn en Rijssen-Holten. Voor Hof van Twente wordt een sterke krimp verwacht. Het CBS/PBL verwacht nog een groei voor Twente tot 2020. In de periode 20202014 een lichte afname. De prognose van CBS/PBL is aan de hoge kant. Dit is te zien aan het verschil werkelijk – prognose per 2015
Vestiging en vertrek naar richting, 2013
• • • • •
In Twente vinden de meeste verhuizingen op korte afstand plaats, namelijk binnen de eigen gemeente in Twente of van/naar een andere gemeente in Twente. Dit is in lijn met de theorie over verhuizen. Iets minder dan een kwart van alle verhuisbewegingen is naar of uit Twente Naar een gemeente buiten Twente maar in Nederland vertrekt 17 procent en 7 procent vertrekt naar het buitenland. Twente ontvangt 16 procent van de alle verhuizende inwoners uit een andere gemeente buiten Twente en 7 procent van de vestigers komt uit het buitenland In vergelijking met Nederland verhuizen er van en naar Twente meer mensen op korte afstand. Twente heeft relatief gezien minder uitwisseling met andere COROP-gebieden ten opzichte van geheel Nederland
Verhuizingen 2000-2013, omvang stromen Verhuizingen in Twente • In Twente verhuizen in 2013 in de eigen gemeente ca. 33 duizend personen; nog eens ruim 9 duizend personen naar een andere gemeente in Twente Vestiging en vertrek binnen Nederland • In bijna alle jaren vertrekken er meer personen naar een gemeente buiten Twente dan dat er zich vestigen in Twente Immi- en emigratie • Jaarlijks grote fluctuaties in aantal personen dat naar buitenland verhuist of in Twente vanuit buitenland komt wonen • Er is een negatief migratiesaldo buitenland in 2003, 2006 en 213; in de overige jaren vestigen zich meer personen het uit buitenland dan dat er naar vertrekken
Tussen gemeenten verhuisde personen (incl. in Twente) naar leeftijd, 2013 • •
Meeste verhuizingen in leeftijd 20-25, 25-30 en 15-20 jaar; dit is in overeenstemming met de algemeen geldende theorieën over verhuizen Juist in groepen met hoogste verhuisdynamiek overtreft vertrek vestiging
Migratie naar levensfase; 2005 t/m 2013 • •
• •
Twente verliest de laatste 4 jaar gemiddeld iets minder personen dan de 5 jaar ervoor Belangrijkste veranderingen in de verhuisdynamiek: - sterke stijging vertrek vanwege opleiding - minder verlies van beroepsstarters - bescheiden toename mensen van middelbare leeftijd en ouderen Laatste periode vergeleken met 2005-2009: grote toename vertrek voor opleidingsmigratie Afname vertrek aantal beroepsstartersmigranten
Vestiging en vertrek totaal en naar opleidingsniveau
• •
Verhuizingen van economisch actieven op MBO- en vergelijkbaar niveau n Twente vooral op regionale schaal Als economisch actieven met een HBO- en academisch niveau verhuizen, verhuizen ze vooral uit Twente naar de Randstad. Er zijn geen stromen naar andere gebieden in Nederland
• •
In Twente heeft Enschede als enige gemeente in Twente gemiddeld een positief migratiesaldo in de periode 1999-2012 Het totaal van de verhuizingen in Twente is echter alleen in Borne en Oldenzaal positief
Vestiging en vertrek naar kenmerken huishoudens • • • •
•
Vanuit Twente zijn er relatief weinig verhuizingen die vanuit een combinatie met samenwonen of gezinsvorming voortkomen. Deze verhuizingen spelen zich vooral in Twente af; het merendeel van de huishoudens blijft dus in de eigen regio Twente wonen Als huishoudens met kinderen verhuizen, beperkt een groot deel van de verhuizers zich tot een verhuizing over relatief korte afstand De empty-nesters verhuizen ook over korte afstand, maar vestigen zich in Twente in de stedelijke omgeving van Enschede Jongeren migreren over een grotere afstand. De grootste stroom verhuizende jongeren vertrekt naar een studentenstad, vooral naar Groningen. Na afronding van de studie ‘wint’ Twente uit Groningen maar verliest aan de omgeving in of rond Amsterdam, Rotterdam en Utrecht
Conclusie: Binnenlandse migratiestromen hangen ook wat Twente betreft samen met de verschillende levensfasen en opleidingsniveau
Tussen gemeenten verhuisden, naar COROPregio, excl. verhuisd in COROP-Twente, 2013 •
De meeste vestigers in Twente komen uit Overijssel (10.530). Daarvan verhuizen er 9.108 naar een andere gemeente binnen Twente. Vanuit een andere regio in Overijssel vestigen er zich 1.422 personen in Twente. • Het omgekeerde is ook het geval. Er vertrekken naar een andere regio in Overijssel 1.350 personen • Naar COROP-regio gekeken heeft Twente een grote uitwisseling met de Achterhoek, Noord-Overijssel, Utrecht en Arnhem-Nijmegen • Als we naar migratiesaldo kijken valt op dat er vanuit Flevoland meer mensen komen wonen in Twente dan dat er naar Flevoland vertrekken Conclusie: • Migratie Twente in lijn met theorieën over migratie: grootste stroom binnen Twente en daaraan aanpalende gebieden
Tussen gemeenten verhuisde personen naar COROP-regio, 2013 • • •
Meeste verhuizingen binnen Twente Er verhuizen relatief veel mensen van en naar buitenland Binnen Nederland of naar andere regio in de buurt of naar regio Utrecht, Groningen, Amsterdam
• •
Werkgelegenheid in Twente geconcentreerd in stedelijke gemeenten Meeste banen in Twente te vinden in Enschede, voornamelijk in Enschede-Centrum
Verplaatsingen
• •
Overgrote deel intergemeentelijke verplaatsingen speelt zich in stadsgewestelijk verband af, zo ook in Twente In Twente zijn drie steden sterk geschakeld en delen meerdere omliggende gemeenten als satelliet (conurbatie)
• •
Er is sprake van een sterk generatie-effect Jong volwassenen verplaatsen zich over grotere afstand dan oudere generaties
Daily urban systems
• • •
In Twente beperkt het grootste deel van het woon-werkverkeer zich tot verplaatsingen in Twente zelf De stedelijke gemeenten kenmerken zich door inkomende stromen (werkgemeenten) Bij de plattelandsgemeenten overheersen uitgaande stromen (woongemeenten)
• • • •
Er is een verschil in pendel naar niveau Voor zowel Almelo als Oldenzaal zijn de pendelstromen op beide niveaus, zowel Mbo als Hbo/academisch, positief. Het mbo- en vergelijkbaar niveau is positief voor de gemeenten Almelo, Hellendoorn, Hof van Twente, Oldenzaal en Tubbergen en negatief voor Wierden, Haaksbergen, Twenterand en Enschede Enschede is het meest positief voor pendel op Hbo/academisch niveau., gevolgd door Almelo en Oldenzaal en in mindere mate Rijssen-Holten
Woon-werk-afstanden •
•
De meeste mensen die in Twente wonen en een baan hebben, werken in Twente (84% in 2013); vervolgens werkt nog 5 procent binnen 35 km buiten Twente; 11 procent werkt over een grotere afstand dan 35 km Er werken in Twente 261,8 (x1.000) mensen; van hen woont het grootste deel in Twente (87%); 23 procent woont er buiten, waarvan de meeste op korte afstand van Twente; 7 procent woont binnen een 35 km van de plek waar ze werken, maar buiten Twente
Conclusie: Er wonen en werken in Twente gemiddeld genomen meer mensen op korte afstand van hun werk dan gemiddeld in Nederland
