Brinkman. Ook meer commerciële slagkracht? Kijk op commentaar jan medendorp VAN ONTWERP TOT REALISATIE. Uw partner in opleidingen

colofon

| inhoud

commentaar | jan medendorp

Brinkman 6

 ob Snel moet Grolsch bij SABMiller R overeind houden

9

 itte Woning Makelaars blijven W groeien

10

Dennis Slettenhaar: Typisch België

12 B  en Christiaanse: ontwikkelingsbankier in Tanzania 14 ‘Godfather’ Paul Vos neemt afscheid

6 Rob Snel, brouwer Hij nam na de overname door SABMiller de algehele leiding van Grolsch over. Rob Snel kan meteen aan de bak en moet een aantal grote hindernissen nemen. Dat geldt voor de reorganisatie waarbij tachtig man het veld moet ruimen. Maar ook de achterblijvende productie is een probleem: er moet een miljoen hectoliter bij.

17 M  arathon stelt opnieuw ambitieuze doelen 18 C  arrie ten Napel in gesprek met Jessica Torny 20 Beeldverslag Memphis 24 Column Notarieel Advies 25 Column Financieel Accent 26 Nieuws en Feiten 27 Opmerkelijke personeelstransacties 30 D  e partner van Herikerberg is Van Koeveringe

34 Onroerend Goed Transacties 37 C  ees Haulo en Peter Vaartjes haten files 38 De tomeloze ambitie van Demcon 41

De wereld van katoen op de kop

42 N  iels Kokmeijer is toch gelukkig na Bouaouzan

Nederland leert van Obama

58

Kennispark is vestigingsfactor

60

TopSportSelect biedt tweede carrière

62

Slingerbeurs voor vrijwilligerswerk

65

Scope

66

Twente Agenda

Willemsgang 5, Almelo [email protected] www.punctuality.nl T. 0546 - 639370

Ook meer commerciële slagkracht? Kijk op www.visie.com

10 Dennis Slettenhaar, Typisch Het leek allemaal zo mooi. Na de eerste uitgave in Almelo volgden al snel Enschede en Hengelo en vanaf toen was the sky the limit voor Dennis Slettenhaar met zijn Typische Uitgaven. Maar de groei ging te hard en saneren was noodzakelijk. Gelukkig kwamen toen de Belgen…

32 Column Juridisch Gezien 33 Column Personeelsmarketing

Dé specialist in Twente in werving, selectie & detacheren van topsecretaresses

56

14 Paul Vos, afscheid

56 Leren van Obama Barack Obama heeft zijn verkiezing tot president van de Verenigde Staten voor een flink deel te danken aan het inzetten van nieuwe media. Nederland - en het Nederlandse bedrijfsleven – moeten zich op eenzelfde wijze in de kijker spelen. Volgens David Nieborg moet je niet te lang wachten en gewoon aan de slag gaan. Fouten maken mag, als je niets doet mis je de boot.

Uw partner in opleidingen

www.maatwerktwente.nl

Personeel- en organisatieontwikkeling

Ellen bellen.

Dertig jaar geleden verkocht hij benzine aan de N18 bij Groenlo. Min of meer bij toeval kwam hij in het familiebedrijf van zijn ouders terecht en vanaf toen is het helemaal goed gekomen met Paul Vos. En nu neemt de ‘godfather’ afscheid, met een privéconcert van Kenny Rogers.

45 K  atern New Business Twente: over en voor nieuwe ondernemers 074 250 16 25 | pampeople.nl

50 IKTelgids

VAN TOT 19-08-2008 ONTWERP REALISATIE

014AdvTwentevisieNieuw.indd 1

Colofon Twentevisie is een onafhankelijk economisch ma­ga­zine dat maandelijks (m.u.v. juli/augustus) verschijnt voor on­der­nemers in Twente. In dit blad zijn onder meer verhalen opgenomen van interviews die hebben plaatsgehad in het economische programma ‘Memphis’. De op­names vinden maandelijks op dinsdag plaats in de business-ruimte van de Grolsch Veste in Enschede. De data vindt u elders in dit magazine. Daarnaast fungeert Twente­visie als officieel mededelingenorgaan voor deel­nemers van de Industriële Kring Twente Uitgever Twentevisie b.v., Getfertsingel 41, Enschede, Postbus 268, 7500 AG Enschede, Telefoon 053-4842180, Fax 053-4842189, E-mail:[email protected], Website: www.twentevisie.nl Directie Mario Hannink Bladmanager Anno Oude Engberink Redactie Jan Medendorp (hoofd­redacteur), Anno Oude Engberink (eindredactie), Eric Brinkhorst (fotografie) Redactie IKT Niko Wind, Saskia Rikhof-Slot, Jaap Baart (fotografie) Secretariaat IKT Hengelose­straat 585, Postbus 5501, 7500 GM Enschede, Tele­foon 053-48 49 980, Fax 053 - 48 49 985 E-mail: [email protected], Website: www.ikt.nl Advertentie-exploitatie Twentevisie b.v., Angelica Speelman, Aleid Kluivers, Telefoon 053 - 484 21 80, Fax 053 - 484 21 89, E-mail: [email protected] Acquisitie

Welbergweg 70 7556 PE Hengelo 074- 255 7555 www.stoker-kantoor.nl

IKTelgids Lidy Busscher Vormgeving Wegener Studio Speciale Uitgaven, Enschede Druk Roelofs, Enschede Coverfoto Eric Brinkhorst Oplage De oplage bedraagt ongeveer 7.000 exemplaren en wordt verspreid onder IKT-deel­nemers, bedrijven met meer dan 5 werknemers, en zoge­noemde ‘decision makers’. Arti­ke­len uit deze uitgave mogen niet zonder toestemming van de uitgever worden overgenomen. Aan de inhoud van dit blad kunnen geen rechten worden ontleend. © Twentevisie bv



Twentevisie 03/2009

Twentevisie 03/2009

Topman Rob Snel van Grolsch begrijpt heel goed dat hij het niet kan verkopen een dure verlengde BMW door de chauffeur voor de deur van de brouwerij te parkeren in een tijd dat er gereorganiseerd wordt. Snel komt echt niets te kort - niemand hoeft zich zorgen te maken, maar zijn opstelling getuigt van gevoel, van begrip. Voor honderden miljoenen euro’s worden bonussen overgemaakt naar allerlei ING-managers. Ons belastinggeld! Nou worden de kantoren van de ING toch al bevolkt door misselijke mannekes wie het ongeveer niets kan schelen wat het plebs vindt. Hoe dom kun je zijn de Postbank als merk op te heffen. Ik schat de kans heel hoog in dat het kabinet deze bank in de komende maanden zal nationaliseren. Ik hoop op bijltjesdag. De allerergste zo ongeveer is Elco Brinkman. De nagemaakte. Dat was de toekomstige premier zonder eigenwaarde die als een gedresseerd konijn (door adviseur Frits Wester) op het toneel ging ‘shuffelen’. Lubbers’ beste beslissing is geweest het ‘kaltstellen’ van deze kroonprins. Helaas ging Brinkman niet in een hoekje zitten uithuilen, maar wist hij zich dankzij zijn politieke netwerk tot een van de meest invloedrijke mensen van Nederland te ontwikkelen. Tientallen baantjes haalde hij binnen. Zo werd hij voorzitter van de Raad van Commissarissen van Philadephia, de op één na grootste zorginstelling van ons land. Ook in Overijssel heeft Philadelphia tientallen vestigingen. Philadelphia is ook weer zo’n monsterproduct van diverse fusies waar de managers graaien tot kunst verheven hebben, ten koste van de gehandicapten en het personeel. Ouders moeten hun kind in de weekenden maar ophalen uit de instelling, dat scheelt personeel en dus geld. En eten maken samen met de gehandicapten is er ook niet meer bij. Het is verplicht diepvriesmaaltijden opwarmen in de magnetron. Er was ooit een groot eigen vermogen, maar dat is opgegaan aan megalomane projecten zoals kastelen en landgoederen. Een extern onderzoek was buitengemeen duidelijk en sprak over bestuurlijke obesitas en een falend toezicht van de Raad van Commissarissen. Zeer tegen zijn zin zal Brinkman opstappen als er een nieuwe voorzitter is, heeft hij beloofd. Interviews gaat hij uit de weg. Tot vorige week een collega 13:12:06 hem opving bij de Week van de Techniek in Apeldoorn. Hij ontkent gewoon alles, het is niet voor te stellen, de arrogantie. Net als al die bankiers die wereldwijd een crisis hebben veroorzaakt. Je vingers gaan er echt van jeuken.



‘Deze reorganisatie staat los van de overname door SABMiller’

interview | grolsch

Grolsch-topman Rob Snel nat achter de oren is,” maar vaak van mensen die net zo lang als hij of langer bij het bedrijf werken. “Het gaat niet in mijn kouwe kleren zitten als ik een mailtje lees van iemand die dertig jaar bij Grolsch heeft gewerkt en op een vrijdagmiddag afscheid neemt.” In de eerste jaren bij Grolsch werkte Snel bij de afdeling Personeelszaken. “Ik ken dus heel veel mensen persoonlijk, ik heb ze vaak zelf aangenomen.” Het voelt soms als een burgemeester in oorlogstijd, erkent hij.

‘Al in de tijd van bestuursvoorzitter Pasman hebben we geconstateerd dat er iets moest veranderen bij Grolsch’ In totaal worden er tachtig arbeidsplaatsen (tien procent) geschrapt, vooral in de logistiek en de horecabuitendienst. Snel haast zich om te zeggen dat de reorganisatie niet voorkomt uit de overname door bierkolos SABMiller, geëffectueerd in februari 2008. De vaste kosten van de Enschedese brouwerij zijn domweg te hoog, terwijl daarnaast de prijzen voor energie, verpakkingen en grondstoffen zijn gestegen. En het krimpen van de Nederlandse afzetmarkt is ook een gegeven. Toch geven veel werknemers de schuld aan SABMiller. “Als jij ontslag krijgt aangezegd, dan zoek je graag een oorzaak en de gemakkelijkste reden is de overname,” verklaart Snel. “Al in de tijd van bestuursvoorzitter Pasman hebben we geconstateerd dat er

Bestuursvoorzitter Rob Snel van Grolsch: “Als we deze job van Miller goed doen, dan mag je van mij verwachten dat ik erachter aan ga om te zorgen dat er meer volume komt.”

(door Jan Medendorp en Martin Steenbeeke) De auto met chauffeur rijdt niet meer voor bij de brouwerij van Grolsch. Rob Snel, sinds mei vorig jaar bestuursvoorzitter, heeft de luxe directiewagen geschrapt. Net als de speciaal gereserveerde parkeerplaatsen voor de directie. Het is enerzijds een simpele bezuiniging, anderzijds een symbolische daad. “Ik vind het niet passend



om een ‘stretched’ BMW voor de deur te hebben staan als we moeten reorganiseren.” Er zijn leukere tijden geweest bij Grolsch in de kwart eeuw dat Snel (57) het bedrijf dient. Er gaat geen week voorbij of er is wel een afscheid van een personeelslid. Soms van iemand die 12,5 jaar bij het bedrijf werkt, en volgens Snel, “nog

Rob Snel viert dit jaar zijn 25-jarig jubileum bij het bedrijf. Hij begon er in 1984 als P&O-manager, was sinds 1999 verantwoordelijk voor de buitenlandse activiteiten en trad in 2003 toe tot de Raad van Bestuur. Daar volgde hij vorig jaar Ab Pasman op, die kort na de verkoop aan het Zuid-Afrikaanse/Britse SABMiller vertrok, met in zijn kielzog financieel directeur Arjan Kaaks. Pasman en Kaaks kregen bij hun vertrek respectievelijk één en twee jaarsalarissen mee, nadat ze eerder al vanwege de overname één miljoen en 600.000 euro hadden ontvangen. De medewerkers mochten 8 miljoen euro verdelen.

Twentevisie 03/2009

op zoek naar bier iets moest veranderen bij Grolsch, voorafgaand aan de overname lag het organisatieplaatje al klaar.” Sterker nog, als Grolsch nog een zelfstandig beursgenoteerde onderneming was geweest, was het volgens Snel in veel zwaarder weer beland.

Communicatie Dan is de communicatie op dat punt niet al te sterk geweest, constateren we. In die tijd werden gouden bergen voorgespiegeld na de overname: meer productie, sterkere positie in het buitenland. Had dan even gemeld dat de situatie in eigen huis nog niet optimaal is. “Dat hadden we kunnen doen, maar we hebben daar niet voor gekozen. We vonden de overname zelf belangrijker nieuws… wij wilden dat feestje niet bederven.” Grolsch is met een prijskaartje van 816 miljoen euro opgenomen in de grote SABMiller-familie, een van de grootste bierbrouwers ter wereld met een omzet van 21 miljard dollar, 139 dochterondernemingen en wereldwijd 60.000 werknemers. Er zijn (te) veel voorbeelden van bedrijven die na de overname werden leeggezogen door het moederbedrijf. “Jullie kunnen het tien keer aan me vragen, maar je krijgt tien keer hetzelfde antwoord: de overname heeft niets met deze reorganisatie te maken.”

Rapporteren Grolsch moet de vruchten gaan plukken van de sterke internationale positie van SABMiller en de verzamelde kennis bij de zusterbedrijven. Als voorbeeld noemt hij innovatie. “Als ik wil weten hoe een schroefdop op een fles bier werkt, kan ik zo vijftig rapporten krijgen.” Van rapporten houden ze wel bij de Zuid-Afrikaanse brouwer, want Grolsch moet meer op papier zetten dan het gewend was. “Soms toeteren je oren wel eens als er weer een rapport over een bepaald aspect moet komen. We zijn inmiddels bijna een jaar bij deze club; we hebben nu een routine ontwikkeld om na de derde werkdag te rapporteren hoe we er voor staan. Vroeger kregen we als Raad van Bestuur op de 17de van de maand de resultaten van de maand ervoor, dan heb je al twee weken verloren. Ik vind dat dus een enorme verbetering.” De suggestie dat Snel en zijn directieleden alleen stalorders uitvoeren en om het minste of geringste het Europese hoofdkantoor in Zug moeten bellen, wijst hij resoluut van de hand. “Laat duidelijk zijn dat wij zelf bepalen hoe wij Grolsch in Nederland leiden.” De bekende horecatyTwentevisie 03/2009

coon Sjoerd Kooistra die ook een paar zaken in Twente beheert, zei eerder in een uitzending van Radio Oost dat hij geen zaken meer kan doen in Enschede. “Uiteraard stemmen we strategische zaken af met SABMiller, maar de beslissingen over de Nederlandse markt worden in Enschede genomen en niet in Zug,” zegt Snel stellig. Na het interview daarom nog maar even met Kooistra gebeld. Die houdt vast dat Snel tot een bepaald bedrag zaken mag doen. “Ik noem de hoogte van dat bedrag niet, maar het is niet heel hoog; als het daar boven komt, moet het overlegd worden met het hoofdkantoor in Zug in Zwitserland en moet alles eerst vertaald worden. Dat kost soms erg veel tijd,” laat Kooistra weten.

‘De beslissingen over de Nederlandse markt worden in Enschede genomen en niet in Zug’ SABMiller heeft twee commissarissen (Allan Clark en Nigel Cox) aangesteld en op de positie van de vertrokken financieel directeur Kaaks is Jonathan Timmis benoemd, afkomstig van SABMiller. “En ik ben hartstikke blij met hem,” zegt Snel. Met drie Nederlanders houdt de Raad van Commissarissen van Grolsch (onder leiding van voorzitter Rob Pieterse) het Nederlandse belang goed in de gaten. Over verlangde en gerealiseerde rendements- en winstcijfers wil Snel niets kwijt.

Iers bier Grolsch kan zich helemaal focussen op het eigen land want de internationale activiteiten zijn in juni 2008 overgenomen door SABMiller. Deze brouwer, die in ruim zestig landen distributieovereenkomsten en belangen heeft, wil Grolsch wereldwijd verkrijgbaar laten zijn. Een belangrijke eerste stap is de introductie van Grolsch op thuismarkt Zuid-Afrika, afgelopen zomer. Het is volgens Snel nog te vroeg om uitspraken te doen over de verkoop van de beugelfles in Zuid-Afrika en dat geldt ook voor de effecten op de extra productie in de brouwerij in Enschede. Grolsch verkoopt nu wereldwijd per jaar 2,8 miljoen hectoliter bier, terwijl de capaciteit van de Enschedese brouwerij 3,8 miljoen hectoliter bedraagt. Vanaf 1 mei wordt in Enschede 200.000 liter bier van het merk Miller voor de Ierse markt gebrouwen. De Ierse klus zal overigens geen invloed hebben op de huidige reorganisatie. De volledige capa-

citeit van Grolsch is bij lange na nog niet benut. “Het is het eerste stapje.” Snel zou teleurgesteld zijn als er in de komende tijd niet meer werkzaamheden van andere dochters van SABMiller naar Enschede worden overgeheveld. Van groei op de Nederlandse markt moet Grolsch het al jaren niet hebben, integendeel, de Nederlanders drinken jaarlijks een procent minder. “Als we deze job van Miller goed doen, dan mag je van mij verwachten dat ik erachter aan ga om te zorgen dat er meer volume komt.”

Recessie De horeca heeft het (als gevolg van het rookverbod en de recessie) niet gemakkelijk. Ahold liet nog onlangs weten helemaal geen last te hebben van de recessie, wat zou betekenen dat de marges van Grolsch verder teruglopen. Maar Grolsch verdient veel meer aan dat glaasje bier dat in het café wordt gedronken dan aan het bier dat de mensen in de supermarkten kopen. “We zien een verschuiving in de bierverkoop, maar niet een volledige compensatie.” Heeft dat straks wellicht een ‘nabrander’ (een volgende ontslagronde) tot gevolg? “Ik sluit niets uit, maar het zit niet in onze plannen. Deze reorganisatie is gebaseerd op capaciteiten en verwachtingen van afzet; ik heb geen enkele reden om daaraan te twijfelen.” ■

Snel is naast zijn werk bij Grolsch lid van het algemeen bestuur van VNO-NCW en lid van het Innovatieplatform Twente. Die nevenactiviteiten noemt hij een kwestie van (maatschappelijke) verantwoordelijkheid nemen. Hij is blij met de maatschappelijke betrokkenheid van SABMiller, dat zich intensief inzet om HIV/Aids te bestrijden. Grolsch zal als onderdeel van SABMiller dit goede doel ondersteunen. “Je kunt bijvoorbeeld denken aan het schenken van een bedrag aan een goed doel,” zegt Snel. Hij noemt een lijst van tien doelstellingen waarop ook de strijd tegen alcoholmisbruik staat. En het ontzien van het milieu. “Zoals minder water verbruiken per liter bier, het terugbrengen van het energieverbruik en de recycling van de verpakkingen.”



Witte Woningmakelaars slaan terug

interview | makelaar

‘Veel makelaars zijn gemakkelijk binnen gelopen’ vragen? Als je dertig tot veertig panden per jaar verkoopt, dan heb je een hele goede boterham als makelaar. Wij hebben het omgedraaid en gezegd: als wij nou eens tachtig tot negentig panden per jaar verkopen, hoeveel hebben we dan nodig om de zaak rendabel te krijgen? Zo komen wij aan de courtage die wij hanteren.”

Expertise

Directeur Herman Bruggink van Witte Woningmakelaars ontloopt de nieuwbouw. “Voordat je daar het ‘old boys netwerk’ bent binnengedrongen, ben je jaren verder’

(Mario van Santen) In Twentevisie van september 2008 kwam Rik Dekker van Leverink & Assen Resultaatmakelaars aan het woord. Hij vertelde waarom hij een aantal kantoren had gesloten en een nieuwe formule was gestart waarmee hij de concurrentie te slim af wilde zijn. Die concurrentie kwam onder meer van de Witte Woningmakelaars, die met een half procent courtage volgens hem nooit dezelfde kwaliteit konden leveren als hij. Dat viel bepaald niet goed bij directeur Herman Bruggink van Witte Woningmakelaars: “Wij groeien nog steeds ondanks de krimpende markt. Dat zou ons nooit lukken als wij ons werk niet goed zouden doen.” “Ik heb er even over gedacht een boze brief naar Rik Dekker te schrijven. Maar we hebben het zo druk, dat ik eigenlijk helemaal geen zin heb in uitvoerige correspondentie. We groeien als kool en hebben met onze formule binnen vijf jaar al 31 vestigingen in heel Nederland weten op te zetten. Dat zegt genoeg. We krijgen de nodige publiciteit en af en toe reageren we even op een lokale makelaar die meent iets over ons te moeTwentevisie 03/2009

ten zeggen, maar ik denk dat we het in dit geval wel met een telefoontje af kunnen.”

Franchiseformule Het fenomeen van de Witte Woningmakelaars begon vijf jaar geleden in Twente. Daar ligt de bakermat van de succesformule die door Herman Bruggink en zijn compagnon Johan van Dijk werd gelegd. Geen grote of luxe kantoren, maar franchisemakelaars onder de paraplu van het oranje bord met het witte huisje. “In een bar slechte markt zijn wij er vorig jaar als enige in geslaagd om in een krimpende markt te groeien. Je hoort makelaars vaak zeggen dat je voor een half procent courtage niet kunt werken. Ik vind dat de grootste flauwekul die er is. Ik ben jaren formulemanager van drogisterijketen DA geweest en weet dus heel goed hoe je aan de behoefte van een klant kunt voldoen. Toen wij keken naar de makelaardij zagen we dat er bakken met geld verdiend werden en heel veel makelaars in korte tijd binnen liepen. En als je kijkt naar wat je als makelaar feitelijk doet om een huis te verkopen, dan valt dat heel erg mee. Moet je daar dan vier- of vijfduizend euro voor

In de vestigingen werken meestal niet meer dan één makelaar en een assistent. De kosten blijven daardoor laag. “We trokken aan de bel naar aanleiding van de uitlatingen van Dekker dat wij te weinig kennis van zaken zouden hebben. Als voorbeeld noem ik onze franchisenemer in Losser; hij heeft keurig zijn SVM-makelaars­ diploma behaald. Nu is zijn vestiging de grootste in Losser en hij heeft een tweede vestiging in Oldenzaal geopend waar hij al 130 panden in de verkoop heeft.” “Wij vinden het ook van belang dat er standaard een bouwtechnisch inspecteur mee gaat wanneer wij als aankoopmakelaar worden ingeschakeld. En de koopaktes worden alleen door een notaris opgesteld. Dat doen wij bewust, omdat die ervoor geleerd hebben en gespecialiseerd zijn in het maken van koopaktes. En nou zeg ik niet dat op een gemiddeld makelaarskantoor een secretaresse de koopakte maakt, maar het wil nog wel eens voorkomen dat er fouten in koopaktes staan. Wij proberen fouten zoveel mogelijk te voorkomen door expertise in te huren.”

‘We gaan voor institutionele beleggers woningen verhuren’ Geen nieuwbouw Bruggink en van Dijk hebben er bewust voor gekozen om geen nieuwbouw te doen. “Het is een zeer lucratieve, maar ook heel erg specialistische markt waar vooral in het voortraject heel veel tijd in gaat zitten. Voordat je het ‘old boys netwerk’ bent binnengedrongen, ben je jaren verder. Wij gaan ons binnenkort liever storten op de markt voor buitenlandse woningen. We zijn in gesprek met een belangrijke partner op dat gebied. Daar valt nog een heleboel te winnen. Net als op de markt voor verhuur. Daar zijn we 1 februari actief geworden geworden, waar we ondermeer woningen voor institutionele beleggers gaan verhuren.” ■



Twentse weekbladformule wil onder Belgische eigenaar sterker terugkomen

interview | dennis slettenhaar

Typisch: één stap terug, Dennis Slettenhaar is sinds een aantal maanden geen eigenaar meer van Typisch, maar ‘gewoon’ in loondienst. “Ik zit het afgelopen half jaar niet met een ander gevoel op mijn stoel.”

twee stappen vooruit de Almelose zakenman Gloudemans in Typische Uitgaven nam. “Wij hebben de keuze gemaakt om heel snel te groeien. We kregen de kans om alle bestaande franchise-edities, en een aantal die op stapel stond, in eigen hand te nemen. We gingen binnen een paar maanden van vijftien naar zestig personeelsleden, dat was iets teveel.”

Franchise In Twente bleken enkele op het oog goedlopende franchise-edities toch niet zo vlekkeloos te draaien als werd gedacht en buiten Twente viel de advertentieverkoop tegen. “We konden niet voldoende goede verkopers vinden, al lag bij ons de focus misschien teveel op groei en te weinig op wat je in de basis zou moeten doen,” erkent Slettenhaar. Daar komt bij dat Typisch goed thuis is in Twente, maar dat er minder binding is met de steden waar de andere edities verschenen. “Toen wij in Almelo begonnen, draaiden we gelijk het eerste jaar al winst. Dat trucje wilden we herhalen in Hengelo en Enschede maar daar duurde het al langer dan een jaar. De volgende stap is weer lastiger. Hoe verder van huis, hoe moeilijker het wordt.” Slettenhaar constateert een verschil in betrokkenheid tussen eigenaren en franchisenemers. “Wij zien het Typisch-concept als ons kindje en franchisenemers willen vaak te veel hun eigen draai aan het concept geven.”

‘We gingen binnen een paar maanden van vijftien naar zestig personeelsleden, dat was iets teveel’ Zelfverzekerd

(door Martin Steenbeeke) Het is een wijze maar dure les voor Typische Uitgaven. Groei is goed, maar een te snelle expansie kan verkeerd uitpakken. Typisch spreidde de afgelopen jaren in snel tempo haar weekbladenformule uit over Twente en aanpalende gebieden. Toen de advertentieverkoop tegenviel, was een ingrijpende reorganisatie het gevolg. Het aantal edities is gehalveerd en de aandelen zijn overgenomen door de Belgische uitgever Concentra. Volgens directeur Dennis

10

Slettenhaar is Typische Uitgaven sterker dan het voordien was. Er wordt groei nagestreefd, maar dan vooral in de breedte. “Wij hebben heel veel geleerd het afgelopen jaar.” In de gang van het kantoor van Typische Uitgaven in Almelo hangen exemplaren van onder meer de Typisch huis-aan-huiskranten voor Deventer en Salland. Het zijn ‘collectors items’ want Typisch verschijnt sinds het voorjaar van 2008 niet meer in deze regio’s. Het aantal

edities is teruggebracht van 18 naar 10; grofweg kan gesteld worden dat met uitzondering van de Vechtstreek alle (franchise)edities buiten Twente zijn geschrapt. “We groeiden te snel,” verklaart Dennis Slettenhaar, samen met Erik Hoogenberg directeur van Typische Uitgaven. Slettenhaar en Hoogenberg waren eigenaar van de edities in Almelo, Hengelo en Enschede, voordat ze in het voorjaar van 2007 besloten om ook de franchiseedities in eigen hand te nemen. De expansie werd mogelijk door het belang van veertig procent dat Twentevisie 03/2009

Opvallend is dat niemand, ook de bank niet, de groei ontraden heeft. Slettenhaar: “Natuurlijk krijg je wel eens kritische geluiden maar als ondernemer ben je zelfverzekerd. Je hebt een meerjarenplan, geld van een investeerder en dan ga je met het succes van Almelo, Hengelo en Enschede aan de slag. Dan denk je het ook wel even in die andere vijftien gebieden te doen. Dat is niet helemaal goed gegaan.” Toen de problemen zich manifesteerden, werd besloten alle niet-Twentse edities te schrappen. In diezelfde periode gaf aandeelhouder Gloudemans te kennen ‘uit te willen stappen’ waarna er in het voorjaar 2008 gesprekken werden gevoerd met potentiële nieuwe investeerders. Uiteindelijk nam de Belgische uitgever Concentra alle aanTwentevisie 03/2009

delen, ook die van Slettenhaar en Hoogenberg, over. Gloudemans heeft naar verluidt een flinke veer gelaten op zijn Typisch-investering. Slettenhaar wil niet zeggen hoe hij en Hoogenberg eruit zijn gesprongen. “Over de overnamesom doen we geen mededelingen.” Maar feit is dat ze niet meer baas zijn over de eigen onderneming en ‘gewoon’ op de loonlijst staan. “Ik zit het afgelopen half jaar niet met een ander gevoel op mijn stoel. Ik voel me nog steeds ondernemer. Concentra wilde per se alle aandelen en als je daar goede afspraken over maakt, kan dat ook interessant zijn.”

‘Wij blijven Typisch runnen op onze eigen manier’ Concentra Concentra wil met de overname van Typisch haar positie op de Nederlandse markt verstevigen. In België is Concentra, behalve krantenuitgever van onder meer de Gazet van Antwerpen en het Belang van Limburg, ook betrokken bij de totstandkoming van de commerciële omroep VTM en eigenaar van enkele radiozenders. In Nederland heeft het bedrijf vorig jaar een dertigtal huis-aan-huiskranten in Brabant-Limburg gekocht en een 51% belang in de commerciële regionale omroep TV Limburg genomen. “Als je in het zuiden van Nederland begint, is het misschien wel logisch om daarna het oosten te nemen. Er zit een groeiscenario aan te komen,” voorspelt Slettenhaar. Typisch blijft zich zelfstandig van de andere Concentra-uitgaves ontwikkelen. “Wij blijven Typisch runnen op onze eigen manier.” Typisch-weekbladen moeten ‘feel good’-bladen zijn, uitgevoerd in full colour en elke week voorzien van een bijlage over werk, mobiliteit, lifestyle of gezondheid. De thema’s worden breder dan alleen in gedrukte vorm in de markt gezet. Zo organiseert Typisch in oktober in de Creatieve Fabriek in Hengelo enkele beurzen rond de thema’s. “Dit zijn merken waar je meer mee kunt. Er zijn ook sites voor in ontwikkeling die dit jaar online gaan.”

Gemeenteadvertentie In de concurrentiestrijd met de huis-aanhuisbladen van Wegener heeft Typisch een klap uitgedeeld door via een Europese aanbesteding de wekelijkse advertentie van de gemeente Hengelo binnen te halen. Hengelo

De Typisch-formule is in 2004 geboren. Dennis Slettenhaar, die zich zelf “mediagek” noemt, bestierde vanuit zijn woonplaats Almelo enkele internetsites. Voor het verkrijgen van ‘content’ werkte hij in eerste instantie samen met lokale nieuwsmedia in Twentse steden. Met het idee een eigen weekblad op te zetten kwam hij in contact met Erik Hoogenberg (reclamebureau Clear Communications) die een lifestyle-magazine wilde beginnen. Het ‘lifestyle-weekblad’ Typisch zag het licht. Na de introductie in thuisbasis Almelo volgden edities in Hengelo en Enschede. Daarna werden er op franchisebasis edities aan toegevoegd. Een van de franchisers was de Enschedese ondernemer/politicus Wim van der Noordt, die in Twente vijf edities uitgaf. In 2007 kocht de Almelose zakenman Gloudemans 40 procent van de aandelen en werd gekozen voor het snelle groeiscenario.

betaalt de komende drie jaar 206.000 euro aan Typisch Uitgaven. Wellicht belangrijker is dat de gemeenteadvertentie garant staat voor een groot (lezers)bereik en dus meer adverteerders. “Het is niet alleen geld maar ook een stuk prestige,” zegt Slettenhaar. De uitkomst van de aanbesteding leidde tot verbaasde reacties; in de Hengelose gemeenteraad, waar twijfels werden geuit over de bezorging en uitstraling van Typisch, maar ook bij Wegener. Het concern heeft de uitkomst van de aanbesteding in eerste instantie aangevochten. Nu het definitief is - en er advertentie-inkomsten via het eigen Hengelo’s Weekblad wegvallen - heeft Wegener Huis-aan-Huisbladen de sponsoring van onder meer de FBK-Games stopgezet. Typisch neemt dit sponsorpakket over. “We wilden eerst ook wel sponsoren maar vaak stuit je bij dit soort evenementen op een exclusiviteitbepaling. Met de gemeenteadvertentie van Hengelo zijn wij ineens een stuk interessanter geworden.” Ondanks de recessie denkt Typisch iets beter te presteren dan vorig jaar, toen er een omzet van 4,2 miljoen euro werd behaald. De groei komt vooral voor rekening van de nieuwe specials die in de markt zijn gezet.” ■

11

Rabo-bankier Ben Christiaanse aan het werk als ‘ontwikkelingswerker’ in Tanzania

achtergrond | beurs

Coöperaties werken nog steeds

Ben Christiaanse op kantoor in Dar Es Salaam: “We openen heel veel kantoren in het hele land om dichter bij de mensen te komen. Elke dag openen duizend mensen bij ons een rekening. We plaatsen in een hoog tempo geldautomaten. Twee jaar geleden had NMB niet één geldautomaat in het land, nu 180.”

(door Jan Medendorp) Ben Christiaanse (60) is een bankman in hart en nieren. Zijn kortstondige overstap (eind jaren negentig) naar OAD geeft alleen aan dat hij een ondernemende bankier is. En dat komt hem als Chief Executive Officer van de National Microfinance Bank in Tanzania goed van pas. Christiaanse was ooit regiodirecteur van de ABN AMRO In Overijssel, maar na zijn OADtijd werd hij directeur betalingsverkeer van de Rabobank. Hij werd verliefd op Afrika tijdens een vakantie. “Als je ’s avonds in de bush bent en je ziet dat licht…, het is zo verschrikkelijk mooi.” ‘Als je nog eens een commissariaat in Afrika te vergeven hebt, houd ik me aanbevolen’, liet hij bij terugkomst bestuursvoorzitter Bert Heemskerk weten. Niet veel later belde Heemskerk dat de Rabo een deelneming had genomen in een - toen

12

nog - overheidsbank in Tanzania. Daarbij was bedongen dat de Rabo het management voor zijn rekening zou nemen. De deelneming valt in een project van de Rabobank waarin de bank deelnemingen neemt in banken in ontwikkelingslanden. Het is geen project waar de bank (zelfs niet op termijn) veel aan verdient. In 2008 heeft de bank van Christiaanse 48 miljard Tanzaniaanse shilling verdiend, zo’n 27 miljoen euro. Niet echt een bedrag waar ze in Utrecht (hoofdkantoor Rabo) ondersteboven van zullen zijn. Tanzania is 25 keer zo groot als Nederland, er wonen veertig miljoen mensen. Het overheidsbudget van Tanzania is iets meer dan zes miljard dollar, waarvan ruim een derde van donorlanden komt. Toch staat dit land er verhoudingsgewijs niet slecht op; het is in de afgelopen decennia verschoond gebleven van burgeroorlogen zoals die wel in landen om Tanzania heen (Oeganda, Kenia, Rwanda, Burundi, Congo, Mozambique) werden gevoerd. “Niet één stam is echt de baas in het land en er zijn heel veel verbindingen tussen al die stammen,” verklaart Christiaanse. Oorlog of niet, een derde van de Tanzanianen (dertien miljoen mensen) leeft onder de internationaal vastgestelde armoedegrens van twee dollar per dag.

Betalingsverkeer Voor de Rabobank is de participatie een ontwikkelingsproject. Christiaanse heeft de vaart er al flink in zitten in de paar jaar dat hij er nu woont en werkt. ‘Zijn‘ bank is zoals gewenst inmiddels in Dar Es Salaam (weliswaar niet de hoofdstad, maar veruit de belangrijkste (haven)stad van het land) aan de beurs genoteerd. “Als je het financiële systeem sterker maakt, zullen daar op termijn alle mensen van profiteren.” Dat vergt enige uitleg, want negen van de tien Tanzanianen hebben geen relatie met welke bank dan ook. “We openen heel veel kantoren in het hele land om dichter bij de mensen te komen. Elke dag openen meer dan duizend mensen bij ons een rekening. Daardoor kunnen we het betalingsverkeer op gang brengen. In de hoofdstad kunnen mensen geld storten dat hun familie in het binnenland weer van de rekening kan halen. Daarom plaatsen we ook in een hoog tempo geldautomaten. Twee jaar geleden had NMB niet één geldautomaat in het land, nu staan er 180.”

Microkrediet De National Microfinance Bank is een bank van het volk; daarom geeft de bank ook veel kleine

als bescherming van boeren

kredieten aan ondernemers. “We hebben al 50.000 kleine ondernemers die een krediet van de bank hebben.” Toch is bankieren in Tanzania een lastige zaak, merkte een paar jaar geleden het echtpaar Siers dat met twee ondernemers in Tanzania een toeristisch bedrijf wilde opzetten. “Het lukte niet om geld over te boeken naar Tanzania, naar onze collega’s die met dat geld hotels konden boeken en auto’s konden kopen.” Dankzij bemiddeling van Twentevisie (die Siers en Christiaanse bij elkaar bracht) werd dat probleem opgelost. Siers: “Wij zaten dat moment klem, we hadden van de ene op de andere dag daar liquiditeit nodig, via dat mailtje lag dat geld binnen een dag klaar en dan praat je echt over een ondernemende bankier.” Christiaanse: “Uit mijn tijd als bankier in Overijssel ken ik de naam Siers natuurlijk. Het is een kwestie van vertrouwen. Overigens loopt dat internationale geldverkeer nog steeds niet goed.” Dankzij Twentevisie en vooral dus Christiaanse bestaat Chaka-travel nu al een paar jaar. Vanuit Oldenzaal worden Nederlandse klanten geworven die een op maat gesneden vakantie in Tanzania willen hebben. Siers: “Het bedrijf loopt goed, maar je merkt wel dat de wijze waarop wij in Nederland ondernemen anders is dan in Tanzania. Wij moeten ons realiseren dat wij van hen kunnen leren en zij van ons.”

te wijten aan het feit dat er te weinig kunstmest wordt gebruikt. Daarom subsidieert de Tanzaniaanse overheid kunstmest. Maar die subsidie kwam lang niet altijd op de goede plaats. Wij financieren nu de kunstmest die dealers inkopen. De regering verkoopt de boeren bonnen waarmee kunstmest gekocht kan worden. En de subsidie zit nu in die bonnen verwerkt. En de kunstmestdealer kan met ons met die bon weer zijn krediet aflossen.” ■

Coöperatief

Ahold

8,79

8,98

2,16%

DSM

18,33

18,02

-1,70%

KPN

10,38

10,11

-2,60%

Royal Dutch Shell

18,75

16,15

-13,90%

Fidelity Fin.serv.fund

12,21

10,59

-13,30%

Er doen veel waanzinnige verhalen de ronde over het mislukken van allerlei projecten die scheppen geld kosten. “In het zuidoosten van Tanzania, aan de kust, worden cashewnoten geteeld. Daar leven duizenden kleine boertjes van. Tot twee jaar geleden gingen de handelaren bij de boeren langs als er geoogst was. Er werd met geld gewapperd en die boer verkocht zijn noten ver onder de waarde op de wereldmarkt. Daar hebben wij samen met de overheid voor die boeren een coöperatief systeem opgezet. Wij, de National Microfinance Bank, financieren cashewnoten die in een pakhuis liggen. De coöperatie koopt nu van de boer en zodra de cashewnoten in dat pakhuis liggen, betalen wij alvast een deel van de waarde als krediet uit aan de coöperatie. Dat systeem loopt nu al twee jaar goed; de meer dan honderdduizend boeren die meedoen ontvangen dertig tot veertig procent meer voor hun noten dan vroeger.” Een vergelijkbare ‘kunstje’ wil Christiaanse ook opzetten voor kunstmest. “De opbrengst per hectare is in Tanzania laag en dat is mede Twentevisie 03/2009

In de wandelgangen tips 2008 Index

31.12.2008 31.12.2008 Verschil

AEX

246,00

208,84

-15,11%

AScX

316,00

291,06

-7,89%

AMX

312,00

280,10

-10,22%

07.01 Imtech

12,45

9,92

-20,00%

14.01 Vopak

27,5

25,72

-6,48%

21.01. Reed Elsevier

8,86

8,39

-5,30%

28.01. Fugro

21,55

20,2

-6%

04.02. Randstad

16

17,55

10,00%

11.02. Crucell

15,8

14,25

-9,80%

18.02. Binckbank

6,05

5,86

-3%

25.02. TNT

11,65

11,30

-3%

gemiddelde performance

-5%

outperformance tov AEX

10%

Top 5 2009

gemiddeld

-5,87%

performance AEX

-15%

outperformance top 5

9,13%

Grote onzekerheden In februari is de AEX met liefst 43 punten gedaald, dat is omgerekend 18% . Enkele beursgenoteerde ondernemingen hebben zelfs de laagste notering ooit. “De markt kraakt in al haar voegen door de aanhoudende behoefte aan overheidssteun in de financiële sector en slechte economische cijfers. Maar ondanks de zeer lage waardering van aandelen, ben ik nog niet enthousiast over het kopen van aandelen. De onzekerheden zijn nog steeds te groot,” zegt Wim Steenkamp, beleggingsadviseur van de Rabobank Centraal-Twente. De onzekerheid over de solvabiliteit van de financiële sector duurt voort. “Aanvullende overheidssteun is waarschijnlijk en grootschalige nationalisatie blijft een reële mogelijkheid. Dat laatste zou aan veel onzekerheden een einde maken, al betekent dit wel dat de aandeelhouders nog een verdere afboeking op hun vermogen krijgen te verwerken.” De koersen van ING,Aegon en SNS Reaal lieten weer een stevige veer in reactie op dieprood gekleurde vierdekwartaalresultaten. “Je koopt nu voor tien euro een aandeel Aegon, een aandeel ING, een aandeel SNS en een aandeel Fortis en dan krijg je er ook nog een aandeel van Van der Moolen bij.” Een negatief advies voor de zogenaamde financials.

‘De markt kraakt in al haar voegen’ Het Rabo-beleggingsspel is simpel maar leuk en kan gespeeld worden tijdens (en vooral in de weken voor) het maandelijkse radiocafé Memphis. Bezoekers kunnen een formulier invullen, anderen kunnen meespelen via internet (www.twentevisie.nl) en de vraag beantwoorden hoe hoog de AEX zal staan tijdens de eerstvolgende Memphis-bijeenkomst op 7 april in Enschede. De winnaar van februari is Jeannette Middelkamp.

Twentevisie 03/2009

Oostelijke ondernemingen Ten Cate presenteerde een recordomzet (meer dan een miljard) en -winst (51 miljoen). Desalniettemin is de koers in de afgelopen tijd gezakt met 30 % . Tot nu toe merkt de Twentse onderneming nog weinig van de kredietcrisis. Wel signaleerde het bedrijf enige vertraging bij projecten. “De koers van het aandeel reageerde bescheiden, mijns inziens is dat te

wijten aan enerzijds het ontbreken van een concrete prognose en anderzijds het huidige beurssentiment. De vierdekwartaalcijfers 2008 lieten al een afzwakkende groei zien, het nettoresultaat daalde in die periode zelfs met 13%. We verwachten dat dit jaar steeds moeilijker zal zijn. Positief is het dividendvoorstel van 85 eurocent per aandeel, dat is 6% hoger dan in 2007. Wel wordt de helft in aandelen uitgekeerd, de andere helft is een keuzedividend.” Financieel staat Ten Cate er goed voor, er is een terughoudend investeringsbeleid gevoerd en er zijn stevige kostenmaatregelen genomen, waardoor de kasstroom hoger uitviel. “Daar is ook de verhoging van het dividend aan te danken.” Steenkamp heeft het aandeel Ten Cate op ‘houden’ staan. Wavin, producent van buizen en leidingsystemen, heeft de sterk gedaalde winst in 2008 gebruikt om de schuldenlast verder te verlagen (met 80 miljoen). Het voorgestelde dividend bedraagt zestien eurocent, dat was in 2007 nog 0,46 euro. De onderneming gaat uit van een verdere omzetdaling in de eerste helft van het jaar. “Wij blijven het aandeel voorlopig mijden. De analisten van ING hebben hun advies wel verhoogd naar kopen.”

Tip van de week De Twentse Rabobanken hebben voor dit jaar een top 5 opgesteld (zie kader) van Ahold, DSM, KPN, Royal Dutch Shell A en Fidelity Financials Services Fund (waarvan de belangrijkste beleggingen zijn: Munich RE; HSBC Holdings: Wells Fargo; Berkshire Hathaway; JP Morgan Chase - belangen circa 3% per aandeel). Naast deze algemene tips geven Wim Steenkamp en Martin Landkroon dit jaar wekelijks de beurstip van de week die bij RTV Oost (woensdagavond in het tvprogramma In de Wandelgangen) en elke vrijdagmiddag bij Radio Oost (om half zes PuntKomma) worden besproken.

13

Familiebedrijf gaat verder zonder naamgever

portret | bouwer

Paul Vos bukt nog tievelijk 49 en 62 jaar, een zus 32, vader 70. Het leiden van een bedrijf vergt veel. “Het is een knappe verantwoording,” zei Vos vorige maand tijdens een interview bij Radio Oost. Dat Vos het interview gaf, is opmerkelijk. Waar andere regionale bouwondernemers regelmatig voor het voetlicht treden, mijdt Vos als het enigszins kan de publiciteit. Hij vindt dat hijzelf het beste achter de schermen functioneert. “Het is niet mijn hobby om recepties af te lopen.”

Nuchterheid

Paul Vos neemt op 60-jarige leeftijd afscheid van Vos Groep.

(door Martin Steenbeeke) Zijn toekomst zocht hij aanvankelijk buiten het familiebedrijf, maar toen hij ‘naar huis’ werd geroepen, drukte hij zijn stempel op de Oldenzaalse Vos Groep. Na dertig jaar neemt Paul Vos met een privéconcert van Kenny Rogers afscheid. Portret van een ‘godfather’. Een Chevron-tankstation aan de N18 bij Groenlo. Weliswaar aan beide zijden van de provinciale weg, maar dan nog. Het is moeilijk voor te stellen dat Paul Vos hier dertig jaar geleden benzine stond te verkopen. En al helemaal in de wetenschap dat hij voor die tijd op een shovel reed en uitvoerder was in een Duitse steengroeve. Het is dat in 1979 zijn broer Hennie bij een verkeersongeval overlijdt en

14

moeder Vos hem met klem verzoekt het familiebedrijf te gaan leiden, anders stond hij bij wijze van spreken nog aan de pomp. “Het werd tijd dat ik kwam,” vat Paul Vos het appèl samen.

‘Hij stond bij nacht en ontij klaar en deinsde nergens voor terug’ Paul Vos bouwde het bedrijf uit dat door opa Hendrik Vos in 1903 als een eenmansaannemersbedrijf was opgericht. Zijn vader Gerard en broer Hennie verbreedden het met activiteiten rond olie- en gaswinning. Nu, op zestigjarige leeftijd, wil hij meer genieten van het leven. In zijn naaste omgeving heeft hij ervaren dat het zo voorbij kan zijn. Zijn broers werden respec-

Als Vos gevraagd wordt om het bedrijf te leiden, dwingt hij af dat hij ook een bedrijfsonderdeel mag leiden. Het wordt Foxdrill, het servicebedrijf voor de olie en gasindustrie met enkele tientallen medewerkers. Het is niet zo verwonderlijk want Paul Vos “heeft niet zoveel” met de bouw, wel met “kranen en monteurs die door de lucht vliegen.” Het is een fascinatie die als kleine jongen vat op hem krijgt. Omdat het ouderlijk huis bij het bedrijf staat, ziet Paul Vos de grote trucks van de NAM voorbijkomen en hoort hij de heroïsche verhalen van de mannen in de overalls. Vos stort zich met hart en ziel op zijn werk voor Foxdrill, herinnert oud-Foxdrilldirecteur Frans Kamphuis zich. “Hij stond bij nacht en ontij klaar en deinsde nergens voor terug.” Vos gaat verschillende malen mee naar moeilijke klussen in onbestemde gebieden, zoals de binnenlanden van Midden-Afrika. “Je kunt de jongens daar niet alleen op af sturen, daarnaast mag ik gewoon graag met mensen omgaan,” legt hij uit. Vos dwingt met zijn werkwijze respect af bij het personeel, al duurt het enige tijd voordat hij dat ook van zijn mededirecteuren krijgt. “Paul werd in de eerste jaren niet geaccepteerd,” zegt Kamphuis. De mededirecteuren, verklaart Vos, hadden er moeite mee dat iemand die aanvankelijk zijn heil buiten het bedrijf zocht, “via een achterdeur” weer binnen kwam. “En zij hadden andere ideeën over het leiden van een bedrijf dan ik.” Door de goede bedrijfsresultaten van Foxdrill overwint Vos de argwaan en scepsis. “Paul heeft zich er door heen geworsteld. Hij laat niet over zich heen lopen,” zegt Kamphuis. “Vroeger hoorde je wel eens minachtend dat Paul ‘er niets van kon’ maar dat was afgunst,” zegt collega-ondernemer Herman Siers uit Oldenzaal.” Paul heeft zich ontpopt als een goede zakenman. Hij beschikt over veel contacten, heeft flair en combineert dat met een Oldenzaalse nuchterheid.” Twentevisie 03/2009

altijd voor een cent Continuïteit Onder leiding van Vos is het bedrijf, dat bij zijn komst een omzet van 60 miljoen gulden telde, gegroeid tot een omvang van 290 miljoen euro omzet en 1.100 werknemers. Paul Vos, zegt Siers, pompte “nieuw elan” in het bedrijf, herinrichtte het en verzamelde goede mensen om zich heen. Het leiden van het bouwbedrijf laat hij aanvankelijk over aan broer Gerard en later, na de fusie met Plegt Langeveen, aan de gebroeders Plegt. In de afgelopen decennia zijn onder meer een autobedrijf, een milieuadviesbureau en een kranenbedrijf toegevoegd. Een aantal onderdelen wordt later bewust weer afgestoten, waaronder de Seafox-platforms en Foxdrill. “Foxdrill was mijn kindje, maar met het oog op de toekomst is het beter zo,” zegt Vos. De degelijke, strategische groei van Vos Groep wordt door voormalig zakenpartner Willem Cordia geprezen. De Rotterdamse havenbaron en Vos waren samen eigenaar van vier Seafoxbijzettafels voor de olie- en gaswinning op zee. “Groei is niet altijd gezond,” zegt Cordia, “maar Paul heeft het buitengewoon goed gedaan door voor lange-termijncontracten te gaan in plaats van voor de opportunistische korte termijn.” De continuïteit van de onderneming is belangrijker dan geldelijk gewin, verklaart Vos. “Ik heb mij het gokken niet kunnen permitteren. Ik ben opgegroeid in een aannemersgezin. Die hebben de blik altijd naar morgen gericht.” De ‘down to earth-opstelling’ is terug te vinden in de wijze waarop Vos zaken doet. “Hij kijkt dwars door een voorgestelde aankoop heen. Je maakt hem niet snel wat wijs,” zegt Cordia. Vos laat zich leiden door zijn gevoel en niet door allerlei economische wetmatigheden en systemen,” zegt mededirecteur Jan Snijders van Vos Groep. “Paul heeft een hekel aan wildwest-verhalen over potenties en dergelijke.” Snijders heeft Vos bij een acquisitiegesprek wel eens direct van tafel zien lopen toen de wederpartij een irreële overnamesom noemde. “Bij veel zakenlieden gaan tijdens een verhaal de schoenen van de vloer. Daar ben ik te nuchter voor,” verklaart Vos.

Personeelsfeest Naast de continuïteit van de onderneming krijgt een prettige werkomgeving prioriteit. In- en extern wordt het personeelsbeleid geroemd. Plegt-Vos Bouwgroep is in 2008 uitgeroepen tot Beste Werkgever in Twente en de Achterhoek, onder meer door de aandacht voor coaching en Twentevisie 03/2009

opleiding. Het is een kwestie van lijfsbehoud maar komt ook voort uit de sociale inslag van het bedrijf. “Paul heeft meer waardering voor overalls dan voor stropdassen,” zegt Snijders. In november 2008 organiseert Vos Groep een feest voor alle personeelsleden waarbij iedereen vanuit heel het land wordt gehaald en gebracht. Bij het 100-jarig jubileumfeest in 2003 wordt als klapstuk een Harley Davidson-motor verloot. Een monteur rijdt erop weg. En bij het afscheid in Stadstheater de Bond mag een groot aantal (ex-)werknemers mee genieten van Kenny Rogers. “Hij is een soort godfather, die aan het hoofd van een grote familie staat,” zegt Jan Snijders. Door de manier waarop Vos met personeelsleden omgaat en ze tijdens bijeenkomsten toespreekt, bindt hij ze. Herman Siers: “Vos staat, ook als baas, tussen de mensen en luistert naar hen. Daar dwing je respect mee af.” Dat wil niet zeggen dat Vos zich intern niet laat gelden. Zo nodig gaat het ‘van dik hout zaagt men planken’. Snijders: “Je mag een fout maken maar hij wordt boos als die fout al een keer eerder gemaakt is, of als het door slordigheid of onvoorzichtigheid komt. Dan reageert hij emotioneel en daardoor soms ongenuanceerd.” Vos erkent dat de emotie er wel eens met hem vandoor gaat, maar probeert dit zoveel mogelijk te beperken. “Je hebt als directeur een voorbeeldfunctie. Ik heb nog altijd de neiging om voor een cent te bukken. En dat heb ik de laatste tijd wel eens gemist in ondernemersland.”

‘Vos staat, ook als baas, tussen de mensen en luistert naar hen. Daar dwing je respect mee af’

vanwege een astma-aandoening grotendeels in een Zwitersers internaat doorbrengt. En na zijn schooltijd brengt zijn eerste baan hem naar Duitsland, waar hij in een steengroeve van zijn neef gaat werken. Wel is er een sterke verbondenheid met Twente, al zal hij zich niet - zoals collega’s wel doen - mengen in allerlei debatten.

‘Hij is een soort godfather, die aan het hoofd van een grote familie staat’ Hij is bang dat een ondernemer - en zeker een aannemer - die een politicus voor de schenen schopt, dit merkt in zijn orderportefeuille. “Zo werkt het. Als je iemand voor de schenen trapt, onthoudt die dat wel. Dat wil niet zeggen dat ik geen eigen mening heb, maar je hoeft niet de problemen op te zoeken.” Snijders zegt het wel eens jammer te vinden dat Paul Vos zich niet zo nadrukkelijk extern profileert. “Er wordt vanuit de markt wel eens gevraagd wie het bedrijf nu eigenlijk aanstuurt. Paul had deuren kunnen openen, hij is wel de naamgever. Aan de andere kant gaf hij het management daarmee wel alle ruimte.” Met het vertrek van Vos komt er meer ruimte, al blijft Vos verbonden als commissaris en aandeelhouder. Vos bezit 37,5 procent van de aandelen, net als een neef. Een schoonzus bezit de overige 25 procent. Over ongeveer vijf jaar wil hij zijn aandelen in de industriële activiteiten verkopen en over tien jaar zijn belang in het bouwbedrijf. “Als ik zeventig ben wil ik er niet meer van wakker hoeven te liggen.” ■

Naam:

Paul Vos

Naamgever

Geboortedatum en –plaats:

Toen ze alle drie nog zakelijk actief waren stond Vos met collega-ondernemers Herman Reef en Herman Siers in Oldenzaal bekend als de ‘RSV-combinatie’. Als directeuren van grote bedrijven steunen ze (financiële) verzoeken om steun vanuit de gemeenschap. “Ze zeggen dat een klein clubje het in Oldenzaal altijd bekokstooft, maar is dat in elke stad niet zo,” vraagt Siers zich af. Maar waar Siers en Reef het schoppen tot stadsprins wordt Paul Vos nooit betrapt in de polonaise. Anders dan andere Oldenzalers heeft Vos namelijk geen heimwee als hij de Plechelmustoren niet meer kan zien. Het is deels te verklaren door zijn jeugd, die hij



19-2-1949, Oldenzaal

Burgerlijke staat:

getrouwd

Opleiding:

MTS

Functie: Directeur Vos Groep 1979-2009

Nevenfuncties:

- voorzitter IKT-afdeling Oldenzaal - bestuurslid Stichting Huisvesting - Carnavalsverenigingen - bestuurslid Stichting Vrienden Koninklijke Harmonie St. Joseph

15

Enschede Marathon wil toptijd in 2012

interview | sport

Parcourswijziging in voorbereiding (door Martin Steenbeeke) Een toptijd van onder de twee uur en zeven minuten in de jubileumeditie van 2012. Dat is het ambitieuze doel van de Enschede Marathon. Voorzitter Joop Hassink en directeur Michel van Sluijs vinden dat het na consolidatie tijd wordt voor groei. “In 2012 bestaan we 65 jaar. Met onze plannen werken we daar naar toe.” Een evenement als de Enschede Marathon moet ambities hebben maar de doelstellingen van de oudste marathon van Nederland klinken bekend in de oren. Vijf jaar geleden besteedde Twentevisie ook aandacht aan de Enschede Marathon. Gesproken werd over een nieuw parcours, meer deelnemers en internationale toptijden na de ‘automatische piloot’, pech en tegenslag uit de eerste jaren van deze eeuw. Begin 2009 spreekt de nieuwe voorzitter Joop Hassink (aangetreden in februari) min of meer dezelfde taal als zijn voorganger Mark Pastoor. Meer deelnemers en meer toptijden zijn het doel, terwijl achter de schermen wordt gewerkt aan een nieuw parcours. “We willen in 2012 een tijd onder de 2.07 en een forse stijging van het aantal deelnemers. Meer deelnemers betekent meer publieke belangstelling en dat is weer interessant voor sponsors.” In 2008 deden er in Enschede 630 lopers mee op de hele marathon, en ruim 7.800 op de andere afstanden.

Parcoursrecord De Enschede Marathon werkt, inclusief immateriële sponsoring, met een budget van een half miljoen euro. Het streven is de begroting op te trekken naar zeven ton. Het afhaken van ING als naamgever en hoofdsponsor moet worden opgevangen door zes ‘partners’. Met NEM, Menzis, de provincie en de gemeente zijn er inmiddels vier gevonden. “Partners hebben meer mogelijkheden om zich te profileren als de marathon niet is vernoemd naar een hoofdsponsor. Bovendien zijn wij financieel minder kwetsbaar,” luidt de theorie van directeur Michel van Sluijs. Er wordt op sponsoringgebied veel verwacht van de ontluikende samenwerking tussen de vijf grote Twentse sportevenementen:; Enschede Marathon, Military Boekelo, Triathlon Holten, CSI Geesteren en FBK-Games. Extra inkomsten worden deels gebruikt om de sportieve doelstellingen te realiseren want een toptijd op de marathon is te koop, weet Van Sluijs, voorheen werkzaam bij het bureau Global Twentevisie 03/2009

Sports Communication van Jos Hermens. Met een atletenbudget van grofweg een halve ton is het lastig om absolute toplopers naar Enschede te halen. Geld biedt anderzijds ook geen garantie, zegt de racedirecteur. “Amsterdam heeft een half miljoen te besteden en is al blij met een tijd van 2.08.” Het Enschedese parcoursrecord staat op 2.10.33 en is gevestigd in 2004. “De prijs van een toploper is afhankelijk van het parcoursrecord. Hoe sneller het parcours, hoe goedkoper de atleet want die ziet dan kans een snelle tijd te lopen.”

‘Hoe sneller het parcours, hoe goedkoper de atleet want die ziet dan kans een snelle tijd te lopen’ Estafettemarathon Het is niet reëel om tijdens de komende editie op 26 april wonderen te verwachten, zegt Hassink. “We zijn druk bezig om voor de komende jaren ons plan uit te stippelen.” In Enschede is men al blij met een tijd onder de 2.10 (goed voor een bonus van 20.000 euro) en een stijging van het aantal deelnemers. Hassink promoot de estafette­ marathon, waarbij zes deelnemers een team vormen. Iedere deelnemer loopt een afstand tussen de 5,5 en 8,5 kilometer. “In Munster zijn er 750 teams, dan moeten we het hier toch ook tot een succes kunnen maken,” zegt Hassink. Een estafettemarathon past in het streven om van de marathon een stadsfeest te maken, compleet met halve marathon, 10 en 5 kilometer en Kidsrun. “We zullen nooit alle kaarten op de marathon zetten,” zegt Hassink. De oud-wethouder constateert dat de marathon veel meer is gaan leven. “Ik herinner mij de tijd dat de marathon als lastig werd gezien. Nu is er vooral enthousiasme.”

Voorzitter Joop Hassink en directeur Michel van Sluijs van Enschede Marathon streven naar meer deelnemers en toptijden.

Gronau Met de geslaagde verhuizing van start en finish van het Diekmanterrein naar het centrum en het opzetten van een goede (vrijwilligers)organisatie ligt er volgens Hassink een goed fundament onder de marathon. Maar een volgende grote verandering dient zich aan. De kans is groot dat er volgend jaar op een nieuw parcours wordt gelopen. De lus naar Gronau wordt losgelaten, al haasten Hassink en Van Sluijs zich te zeggen dat er nog geen formeel besluit is genomen. Afgelopen jaren was het grensoverschrijdende

karakter een marketinginstrument maar in een verenigd Europa spreekt dit steeds minder aan. Bovendien subsidieert Gronau de marathon niet meer en is er in 2011 een parcoursprobleem vanwege festiviteiten in de Gronause binnenstad. Een speciale commissie studeert op een nieuw parcours, waarbij ook gekeken wordt naar de mogelijkheid om tweemaal een lus van 21,1 kilometer door Enschede te lopen. “Die optie is organisatorisch goedkoper en voor het publiek aantrekkelijker,” zegt Hassink.  ■

17

Jessica Torny is een trotse vrouw

interview | carrièrevrouw

‘Ik vind profvoetballers

verwende mannetjes’ Zijn wij dan te conservatief voor vrouwenvoetbal?

Is het hier bij defensie voor vrouwen net zo’n strijd als in de voetballerij?

“Ze zien er gewoon geen markt in. Mannen vinden dat vrouwen niet kunnen en moeten voetballen. Mannen staan aan het roer van grote bedrijven, dus vind maar goede sponsors. Maar je moet mannen- en vrouwenvoetbal niet met elkaar vergelijken.”

“Defensie probeert wel zoveel mogelijk vrouwen binnen te krijgen, maar het is en blijft een mannencultuur. Vrouwen lopen altijd achter op mannen qua kracht. Maar als een man het slecht doet op een hindernisbaan krijgt het nauwelijks aandacht; trekt een vrouw het niet, dan wel. Tja, het is zo.“

Heb je wel eens contact met mannelijke profvoetballers?

Jessica Torny (rechts) werkt hard als voetbalster en als sporttrainster in het leger.

Voor Twentevisie portretteert Carrie ten Napel een aantal succesvolle ondernemende vrouwen uit het oosten des lands; een zoektocht naar de carrièrevrouw. In dit nummer Jessica Torny. Ten Napel kreeg thuis de journalistiek met de paplepel ingegoten van vader Evert (Studio Sport). Ze werkte zelf als sportjournalist voor Tien (het televisiekanaal van John de Mol), inmiddels ter ziele en ze is presenteert En Dan Nog Even Dit (TV Oost) en Dicht bij Nederland (NPS).

(door Carrie ten Napel) De Vriezenveense Jessica Torny is net terug uit Afghanistan waar ze het nationale dames vo etbalteam bijscholing gaf. In Nederland stoomt Jessica militairen conditioneel klaar voor vredesmissies. Zelf vecht ze keihard om mee te doen aan een historisch EK. Voor het eerst in de geschiedenis heeft het Nederlands damesvoetbalteam zich geplaatst voor de Europese k a m p i o e n s c h a p p e n . J e s s i c a To r n y, een vrouw in twee mannenwerelden.

Op welk vlak ben jij altijd het meest carrièregericht geweest? “Ik heb toch wel het meeste streven naar mijn sport gehad. Ik heb altijd zo geleefd dat alles op sportgebied succesvol was en kon zijn. Ik heb alles aangepast aan mijn sport. Zowel op school als in mijn werk.”

‘Ik wil per se bewijzen dat wij vrouwen net zoveel aankunnen als mannen’ Als vrouw heb je een moeilijke sport uitgekozen om in dit land iets in te bereiken. “Dat klopt. In mijn tijd waren er nog geen meisjesteams. Wel seniorenteams, maar dan praat je over huisvrouwenvoetbal. Mijn moeder en haar buurvrouw deden daar aan mee, dan kun je wel nagaan wat voor niveau dat was. Daar kreeg je tranen van in je ogen. Ik heb daarom altijd in jongensteams gevoetbald. Ik moest echt opboksen tegen de mannencultuur. Maar dat doe ik hier bij defensie ook, dus ik denk dat mij dat gewoon ligt. Waarom zouden vrouwen niet kunnen functioneren in een mannencultuur? ”

18

eerst naar school of naar het werk en moeten daarna trainen. Terwijl mannen de hele dag op hun reet zitten te wachten tot ze mogen trainen, en het geld stroomt maar binnen. Het is niet eerlijk, maar ik ben blij dat ik niet zo verwend ben.”

Wat is het verschil dan?

Is de combinatie werken bij defensie en spelen bij profclub Willem II te doen?

“Daar leeft het al veel langer. Het damesvoetbal wordt daar gerespecteerd. We hadden bij een competitiewedstrijd gewoon drieduizend supporters langs de zijlijn. Dat halen wij hier misschien net bij een wedstrijd van het Nederlands elftal. Ik was daar semiprof, dus ik kon er ook van leven, dat kan hier niet.”

Heb je toen nooit getwijfeld om de Duitse nationaliteit aan te nemen? “Jawel. Ik ben als meisje, toen ik nog bij de junioren speelde, al een keer door de Duitse bondscoach gevraagd om Duitse te worden. Het voelde niet goed, maar ik twijfelde wel hoor. Je weet dat je daar veel meer kunt bereiken dan hier. Toch ben ik blij dat ik het niet heb gedaan. Ik ben Nederlander en moet uitkomen voor mijn eigen nationaliteit.”

Ja waarom niet?

Frustreert het je niet dat je van voetbal niet kunt leven, terwijl de mannen dat wel kunnen?

“Ik ga altijd de uitdaging aan. Ik wil per se bewijzen dat wij vrouwen net zoveel aankunnen als mannen. Toen de jongens vroeger doorhadden dat ik echt wel kon voetballen, werd ik volledig geaccepteerd. Maar toen ik de overstap naar de senioren maakte, moest ik in damesteams

“Het is belachelijk dat er zoveel geld in het mannenvoetbal omgaat. Kan daar dan niets vanaf zodat wij het ook wat gemakkelijker hebben? Maar of ik er nou wel of niet voor betaald word, ik blijf spelen. Wij verdienen het eigenlijk meer dan de mannen. Wij gaan

Vind jij jezelf een succesvolle vrouw? “Ik denk dat ik met voetballen alles bereikt heb. We gaan nu voor het eerst in de historie van het Nederlandse vrouwenvoetbal naar het EK. Dat is geweldig, dus het doel is om bij de selectie te blijven. Als ik naar mijn werk kijk bij defensie kan ik me geen betere baan voorstellen om te combineren met mijn sport.”

spelen. Dat was voor mij echt een dieptepunt. Ik kreeg alleen maar kaarten en werd constant afgefloten omdat ik veel te hard speelde. Maar ja, dat was ik gewend bij de jongens. Toen ben ik gelijk naar de Bundesliga in Duitsland gegaan. En dat beviel een stuk beter.”

Twentevisie 03/2009

“Nee! Als ik kijk naar mijn arbeid-rust-verhouding is het niet te doen. Ik zit ’s ochtends om zes uur in de auto op weg naar mijn werk. Ik geef dan de hele ochtend op de kazerne sportles aan militairen. Ik stoom ze conditioneel klaar voor de uitzendingen. Ook ik ga tijdens die les de stormbaan over. Dat is fysiek zwaar. ’s Middags race ik terug naar Tilburg omdat ik om twee uur moet trainen. Maar dan ben ik eigenlijk al kapot. Je moet presteren op het werk en op het veld en dat breekt me wel op. Ik heb ook veel te veel blessures gehad omdat ik overtraind ben.”

Zou je dan dus toch liever fulltime met voetbal bezig willen zijn? “Ja, op dit moment zeker omdat we ons eindelijk voor het EK hebben gekwalificeerd. Het is het eerste en laatste EK dat ik mee kan maken. Dus het liefst zou ik me daar nu volledig op concentreren. Als het ons toch iets gemakkelijker gemaakt zou worden, wil ik ook de uitdaging wel aangaan om Nederland te laten zien dat vrouwenvoetbal mooi is. Is het niet voor mij dan wel voor de generatie na mij. Maar het niveau zal pas stijgen als wij er meer tijd en energie in kunnen steken.” Twentevisie 03/2009

“Ik heb veel gerevalideerd in Zeist. Dan kom je in contact met voetballers die ook geblesseerd zijn. Je ziet dan direct het verschil tussen de mannen die wel geïnteresseerd zijn en de spelers die het maar niets vinden. Ik vond het erg leuk als ik binnen kwam en er een riep ‘hey, je hebt afgelopen weekend gewonnen’. Dan houden ze je dus toch ineens in de gaten. Maar de grootste groep vindt dat wij niet moeten voetballen en achter het aanrecht horen te staan. Dan gaan mijn haren echt recht overeind staan, maar het heeft geen zin die discussie aan te gaan. Ik vind het allemaal maar verwende mannetjes.”

‘De KNVB is een hele stugge organisatie, echt een mannencultuur’ Maar wat als je niet meer kunt voetballen? “Onze bondscoach Vera Pouw is de eerste vrouw die de cursus betaald voetbal heeft gedaan. Zij is echt een voorbeeld voor mij. Door haar zijn we nu zover gekomen. Ze heeft echt niet veel vrienden. Ze loopt dwars door de glazen deuren. De KNVB is een hele stugge organisatie, echt een mannencultuur. Zij heeft eindelijk deuren geopend en wij moeten haar gaan volgen.”

Zou een vrouw ooit een mannenteam kunnen coachen? “Ik denk dat het nog heel lang gaat duren. Maar het kan! Als Vera Pouw trainer wordt van PSV doet ze het net zo goed als een mannelijke trainer. Maar het probleem is dat het geaccepteerd moet worden. Als je door de groep niet gerespecteerd wordt, boek je nooit resultaten. De vrouw moet zich altijd dubbel zo hard bewijzen. Het gaat nergens over, maar wat doe je eraan? ”

Zijn vrouwen ook simpelweg niet geïnteresseerd in een baan bij het leger? “Dat denk ik zeker. Het blijft een mannenberoep. Er zijn ook een boel vrouwen die wel willen, maar niet durven. Hopelijk zijn wij dan een voorbeeld voor ze en trekken we ze over de streep.”

Als jij de militairen hier traint, accepteren ze dan alles van je? “Ja, maar als je ze iets vraagt krijg je vaak de reactie ‘kun jij het zelf wel als vrouw? ’. Dat probeer ik dus voor te zijn. Dus ik ga inderdaad eerst die stormbaan over en vraag dan of zij het doen. Daar ben ik heel alert op.”

Maar dat je dat dus moet doen om die acceptatie te krijgen is toch irritant? “Ja, dat vind ik ook. Maar je houdt het toch, dus ik denk dat je je daar bij neer moet leggen.”

Bestaat er een kans dat jezelf wordt uitgezonden naar een oorlogsgebied? “Ja, dat kan altijd. Je moet er te allen tijden klaar voor zijn. Je kiest voor defensie dus dan weet je dat je uitgezonden kunt worden. Ik heb ook schietlessen gehad. Ik kan mijzelf verdedigen als het moet. Op uitzending lijkt me heel interessant, maar nu nog even niet. Ik hoop dat ze nog even rekening met mij houden tot aan het EK. Het zou wel heel zuur zijn als ik na al die jaren hard werken dat toernooi niet mee kan maken. Het EK moet het hoogtepunt in mijn carrière worden.”

Heb je het ooit betreurd dat je als meisje geboren bent? “Nee! Ik trok als meisje wel met alleen maar jongens op. Hutjes bouwen en voetballen op straat. Een rokje wilde ik niet aan, want daar kon ik niet in voetballen. Mijn moeder zei wel eens gekscherend ‘ik dacht dat ik een meisje gekregen had’. Ik ben wie ik ben, en dat is een trotse vrouw.” ■

19

impressie | memphis

De hapjes en drankjes werden aangeboden door FC Twente Horeca en Twentevisie

Memphis in beeld

Bladen, kachels en bier De thuishaven van Heracles Almelo, het Polman Stadion, was op 3 maart het gezellige decor van de derde editie van het radiocafé Memphis. De aftrap werd gegeven door Dennis Slettenhaar, die met zijn Typische Uitgaven door een te enthousiast groeiscenario bijna ten onder ging, maar op tijd werd gered door het Belgische Concentra. Na een intermezzo met beleggingsspecialist Wim Steenkamp van de Rabobank, die zoals verwacht weinig vrolijks had te melden, was het daarna de beurt aan Klaas Reinders, die met zijn bedrijf in houtverwarmingsinstallaties KARA Engineering een zeer goede naam heeft opgebouwd. Reinders had continu de lachers op zijn hand door een aaneenschakeling van kolderieke onliners. Als laatste gingen Jan Medendorp en Martin Steenbeeke er gezamenlijk voor zitten om Grolsch-topman Rob Snel aan de tand te voelen. Snel nam na de overname door het Zuidafrikaanse SABMiller de algehele leiding van Grolsch over en heeft een paar grote hindernissen te nemen, zoals de reorganisatie waarbij tachtig man het veld moet ruimen en de achterblijvende productie; een toename van een miljoen hectoliter is geen sinecure. Door voor hem zelf en Snel een glas Grolsch te bestellen, hielp Jan Medendorp hem een beetje. De volgende opname van Memphis is op dinsdag 7 april. Plaats van handeling is de Gouden Talenten-lounge in de Grolsch Veste. Als gast zal dan onder anderen aanschuiven Tjerko Jurgens van Hydrospex in Hengelo. Noteert u de daarna volgende opnames ook alvast in uw agenda: 12 mei, 2 juni, 1 september, 6 oktober, 3 november en 1 december. Als u maandelijks uitgenodigd wilt worden voor de opnames van Memphis, dan kunt u zich voor de e-mailservice opgeven via www.twentevisie.nl. U wordt dan ook op de hoogte gehouden van de gasten. U ontvangt dan bovendien de maandelijkse nieuwsbrief die een voorproefje geeft van wat de komende uitgave te bieden heeft.

De gasten van Jan Medendorp en Martin Steenbeeke op 3 maart waren (van boven naar beneden): Dennis Slettenhaar, directeur van Typische Uitgaven, Klaas Reinders van KARA Engineering en Rob Snel, topman van Grolsch.

Op de volgende pagina’s een vervolg van de fotoreportage van de Memphis-bijeenkomst van 3 maart.

Fa r w i c k d o e t j e t u i n g o e d

S C H R I J F - E N L E D E RWA R E N

20

de Klomp 16 • 7511 DJ Enschede T: 053 431 22 58 • F: 053 431 76 32 www.platvoet.nl • [email protected]

B IJ KONINKLIJKE BESCHIKKING

HOFLEVERANCIER

Langestraat 9 7511 HA, Enschede Tel: 053-4303986 www.biblos.nl

21

impressie | memphis

Wij bouwen merken.

Dat is de hoofdzaak!

VAN TOT ONTWERP REALISATIE

Wij zijn sterk in verzuimreductie LED Benelux BV

22

reclame en communicatie check: wigmanvandijk.nl

Welbergweg 70 7556 PE Hengelo 074- 255 7555 www.stoker-kantoor.nl

Bel: 088 67 87 250 *AN4INBERGENSTRAATs34(ENGELOsE MAILINFO EURO CARENLsWWWEURO CARENL

Office Enschede: Hengelosestraat 705 7521 PA Enschede Tel: 053-4836364 Fax: 053-4337415 [email protected]

Office Werkendam: Vierlinghstraat 12a 4251 LC Werkendam Tel: 0183-304315 Fax: 0183-307016 www.ledbenelux.nl

23

Vrijblijvend persoonlijk advies?

column | juridisch gezien

Juridische apk voor ondernemingen Als ondernemer moet u gewoon uw ding kunnen doen. Datgene waar u goed in bent, want dat brengt juist geld in het laatje. De combinatie van gezond verstand, een tomeloze inzet en een vleugje geluk. Succes lijkt verzekerd. Maar hoe meer succes, hoe groter de onderneming, hoe groter de onderneming, des te complexer het wordt. Juist dan is het voor de ondernemer zaak dat hij goed bij de les blijft en dat hij niet aan zijn eigen succes ten onder gaat. Zeker in tijden van (krediet-)crisis en recessie als de risico’s voor de ondernemer toenemen, is het zaak de juridische organisatie van de onderneming eens kritisch tegen het licht te houden.

Juridische tijdbom In mijn praktijk als notaris kom ik geregeld ondernemers tegen die in de loop der jaren een prachtig bedrijf hebben opgebouwd, maar die zonder dat zij dit weten op een juridische tijdbom leven. Ondernemers die hun ding goed doen en daar succes mee boeken, maar dit vooralsnog doen bij de gratie van een grote portie geluk. Vergelijk het met een autorit van Hengelo naar Milaan, hartje winter, met versleten en kale banden en een gemiddelde snelheid van 200 km per uur. Dat u op de plaats van bestemming komt sluit ik niet uit, maar de kans dat u een klapband krijgt en uw voertuig meteen wordt klaargestoomd voor een enkele reis sloperij acht ik veel groter. Maar dat laatste zal waarschijnlijk niet vaak voorkomen. Als verstandig automobilist voldoet u aan uw wettelijke plicht en laat u tijdig uw heilige koe APK keuren of brengt u deze op tijd naar de garage voor een onderhoudsbeurt. Vanzelfsprekend een goede zaak om preventieve maatregelen te treffen voor een voertuig, maar waarom doen veel ondernemers dat niet voor hun bedrijf?

Door de invoering van de wet personenvennootschappen, vermoedelijk medio 2009, worden vennoten van openbare maatschappen geconfronteerd met uitbreiding van aansprakelijkheid. Deze vennoten zijn thans ‘slechts’ aansprakelijk voor gelijke delen en worden onder de nieuwe wet in beginsel hoofdelijk aansprakelijk voor alle schulden van de vennootschap, net als nu geldt bij de VOF. Deze aansprakelijkheid kan worden voorkomen door te kiezen voor een andere rechtsvorm, zoals de BV.

Beschermingsconstructie noodzakelijk? Een directeur- /grootaandeelhouder (DGA) kan de zeggenschap over zijn onderneming (BV of NV) onderbrengen bij een stichting administratiekantoor (STAK). Hierdoor wordt een scheiding aangebracht tussen enerzijds zeggenschap(stemrecht op aandelen) en anderzijds winstrechten(dividend). De zeggenschap berust bij het bestuur van de STAK, waarvan de samenstelling wordt bepaald door de DGA. De winst komt toe aan de voormalige aandeelhouder (DGA) of na zijn overlijden aan diens erfgenamen. Bij familiebedrijven is dit een geëigende vorm om de zeggenschap over de onderneming voor de toekomst veilig te stellen. Hiermee kan worden voorkomen dat de zeggenschap teveel ‘versnippert’ over meerdere aandeelhouders.

Vermogen uit de risicosfeer halen

Een juridische check-up van de onderneming kan onnodig hoge kosten en veel ergernis in de vorm van ellenlange procedures voorkomen. Allerlei zaken binnen de onderneming die in de loop der tijd door drukte aan de aandacht zijn ontschoten kunnen door middel van een quick-scan snel worden getraceerd. Een aantal voorbeelden.

Het ondernemen met één BV lijkt eenvoudig en zonder risico, maar dat valt wel eens tegen. Schuldeisers kunnen zich verhalen op alle bezittingen van de BV. Door het invoeren van een holdingconstructie met een beheeren een werkmaatschappij kunnen bijvoorbeeld het bedrijfspand en andere waardevolle activa zoals licenties, octrooien, pensioen- en winstreserves worden ondergebracht in de beheermaatschappij. De bedrijfsrisico’s concentreren zich dan met name in de werkmaatschappij. Bij een onderneming met diverse bedrijfsactiviteiten kan worden gekozen voor één holdingvennootschap met meerdere dochters. Door deze spreiding van risico kan worden voorkomen, dat de ene slechtlopende bedrijfsactiviteit in geval van verlies de andere goedlopende bedrijfsactiviteiten meetrekt in een faillissement.

Ondernemingsvorm nog juist?

Huwelijksvoorwaarden ondernemer

Is de ondernemingsvorm nog wel actueel en wordt niet onnodig persoonlijk risico gelopen?

Een andere vorm van aansprakelijkheidsbeperking vormt de invoering tijdens huwelijk van

Check-up

24

huwelijksvoorwaarden. Hierdoor is het mogelijk om privé-vermogen van de echtgenoot van de ondernemer, die onderneemt met een eenmanszaak of VOF, buiten de risicosfeer van de onderneming te houden. Bij bestaande huwelijksvoorwaarden is een periodieke check-up zeker ook gewenst. Bij een echtscheiding kunnen voor de ondernemende echtgenoot onverwachte risico’s opduiken als gevolg van niet aan de huidige wetgeving aangepaste huwelijkse voorwaarden en/of het niet naleven van bestaande huwelijksvoorwaarden. Hierdoor zou de ex-partner van de ondernemer recht kunnen hebben op een substantieel gedeelte van de winstreserves in de BV. In sommige gevallen betekent deze aanslag op de liquiditeit de nekslag voor de onderneming.

Ondernemerstestament Hoe vererft het ondernemersvermogen? Mocht u in de familiekring een opvolger hebben, dan kunt u - afgezien van het maken van afspraken bij leven - bij testament de nodige voorzieningen treffen. Het gebruik kunnen maken van de fiscale bedrijfsopvolgingsfaciliteiten bij overlijden hangt in sterke mate af van een juiste redactie van uw testament. Hiermee kan worden bereikt, dat 75% van de waarde van de krachtens erfrecht verkregen vermogensbestanddelen buiten de belastingheffing van de Successiewet blijft. Uiteraard mits de fiscale voorwaarden in acht worden genomen.

Notariële APK Kortom: allerlei juridische zaken die wellicht weer even enige aandacht nodig hebben. Een soort APK niet alleen voor de onderneming maar ook voor de ondernemer zelf, maar dan verricht door een deskundige notaris. Het aloude gezegde ‘voorkomen is beter dan genezen’ is hier zeker van toepassing.

Mr. R.A.C. Marres De auteur is als notaris verbonden aan Suwijn Notarissen in Hengelo Twentevisie 03/2009

Kijk op www.twentevisie.nl

column | financieel accent

Kredietcrisis: extra liquiditeit door fiscale creativiteit! De kredietcrisis heeft geleid tot forse liquiditeitskrapte bij vele ondernemingen. Banken zijn minder snel bereid tot financiële injecties. Reden te meer om binnen uw eigen onderneming creatief om te gaan met bijvoorbeeld de liquiditeitsbeperkende fiscale regels. Een van die fiscale regels is de op 1 januari 2007 geïntroduceerde forse afschrijvingsbeperking op gebouwen. Om deze nadelige gevolgen zoveel mogelijk te voorkomen zou u echter gebruik kunnen gaan maken van een zogenoemde kostenegalisatiereserve (KER). Onderstaand zal ik hier nader op ingaan.

Afschrijven tot bodemwaarde Sinds 2007 is de afschrijving op een gebouw in eigen gebruik alleen mogelijk als de boekwaarde van dat gebouw daardoor niet lager wordt dan 50% van de WOZ-waarde. Voor gebouwen die voor 70% of meer worden verhuurd aan een niet verbonden persoon of lichaam is de bodemwaarde gelijk aan 100% van de WOZ-waarde.

Begrip gebouw De wetswijziging van 2007 heeft de afschrijvingsmogelijkheid verder beperkt door de introductie van een zéér ruime definitie van het begrip ‘gebouw’. Onder meer de volgende componenten maken er in beginsel deel vanuit: tuin, parkeerterrein, liften, airco-installatie, sprinkler-installatie, alarmsysteem en pui. De in de jurisprudentie ontwikkelde componentenbenadering is door deze wetswijziging in feite ‘de nek omgedraaid’. Dit betekent dat (afzonderlijke) afschrijving op investeringen in bijvoorbeeld een pui of een airco niet langer mogelijk is. Hetzelfde geldt voor verbouwingen. Verbouwingen werden veelal in tien jaar afzonderlijk afgeschreven. Dergelijke afschrijvingen zullen voortaan in de algehele afschrijving moeten worden geïntegreerd. In dit verband is het ook niet effectief componenten van een onroerende zaak in afzonderlijke ‘eigen’ vennootschappen onder te brengen.

Gemengd afschrijvingspercentage Het voorgaande neemt niet weg dat afschrijving op basis van een gemengd percentage nog steeds mogelijk is. Alleen kan de hogere afschrijving op componenten niet leiden tot een geïntegreerde boekwaarde lager dan de bodemwaarde. De snellere economische slijtage van bijvoorTwentevisie 03/2009

beeld een pui kan dus nog steeds tot uitdrukking worden gebracht in een hoger afschrijvingspercentage. De afschrijving kan worden berekend als gewogen gemiddelde van de veronderstelde waardevermindering van alle componenten. Een voorbeeld: opstal € 1.000.000 (40 jaar, 2,5%) en pui € 200.000 (10 jaar, 10 %) = (25.000 + 20.000)/1.200.000 = 3,75%. Er moet daarna echter worden getoetst of deze afschrijving van de onroerende zaak inclusief componenten niet tot een lagere boekwaarde dan de bodemwaarde leidt. Als dat het geval is, moet de afschrijving worden beperkt of gestopt.

Vorming kostenegalisatiereserve De bovenstaande afschrijvingsbeperkingen kunnen deels omzeild worden door voor de zelfstandige onderdelen van een gebouw een KER te vormen. Vooruitlopend op de toekomstige vervanging van bijvoorbeeld een lift of een elektrische installatie kunnen de jaarlijkse dotaties aan de KER ten laste van de fiscale winst worden gebracht. Dit is naast de dotaties aan een KER voor het gebruikelijke groot onderhoud (schilderwerk, dakbedekking etcetera). Een extra voordeel van een KER is dat rekening mag worden gehouden met de prijsstijgingen die zich in het dotatiejaar voordoen, waardoor deze de vervangingskosten van het desbetreffende onderdeel zal gaan benaderen. Overigens treedt het vormen van een KER in de plaats van het gebruik van een verhoogd gemengd afschrijvingspercentage.

Voorbeeld • aanschafprijs bedrijfspand (eigen gebruik) € 1.000.000 met een ‘cascowaarde’ van € 750.000, waarop tot 2007 2% per jaar werd afgeschreven (restwaarde om de eenvoud buiten beschouwing gelaten); • aanschafwaarde overige componenten van het gebouw € 250.000, waarop tot 2007 10% werd afgeschreven; • 31 december 2008 bedraagt de fiscale boekwaarde € 560.000 en de WOZ-waarde € 1.000.000. Het verhoogde gemengde afschrijvingspercentage bedraagt vanaf 2007 4%, zodat - net zoals voor 2007 - € 40.000 per jaar wordt afgeschreven totdat de bodemwaarde van € 500.000

(= WOZ-waarde x 50 %) wordt bereikt. De afschrijvingsruimte bedraagt eind 2007 dus nog maar € 20.000. Indien het afschrijvingspercentage in 2008 wordt verlaagd tot 2% en uitsluitend wordt afgeschreven over het casco (= ‘casco-afschrijving’) bedraagt de afschrijving € 15.000. Dit verlaagde afschrijvingspercentage wordt nu echter gecombineerd met de vorming van een onderhoudsreserve (KER) voor de componenten. Stel dat op basis van een offerte de dotatie aan de KER € 50.000 bedraagt, dan kan in totaliteit in 2008 een bedrag van € 65.000 ten laste van de winst worden gebracht. Dit terwijl bij handhaving van het afschrijvingspercentage van 4% zonder KER de afschrijving beperkt zou zijn gebleven tot € 20.000!

Conclusie ‘Casco-afschrijving’ gecombineerd met een KER levert de volgende voordelen op ten opzichte van doorgaan met een ‘gemengd’ afschrijvingspercentage: 1. dotaties aan de KER kunnen worden voortgezet ook al heeft de boekwaarde van het gebouw de bodemwaarde bereikt; 2. dotaties aan de KER worden gebaseerd op de vervangingswaarde in plaats van de bij afschrijvingen toegepaste historische kostprijs van een gebouw; 3. afschrijving en dotaties KER leiden door de hogere totale aftrekpost tot een (fors) financierings- en liquiditeitsvoordeel. Bent u dus opzoek naar meer liquiditeitsruimte, laat u zich dan eens door uw belastingadviseur adviseren over de bovenstaande en uiteraard alle andere fiscale mogelijkheden!

Remco H. Esendam De auteur is als belastingadviseur verbonden aan Ten Kate & Huizinga Belastingadviseurs BV te Enschede

25

nieuws en feiten

| actueel

Ondernemersnieuws Op donderdag 2 april organiseert de Kamer van Koophandel Oost Nederland van 15.00 tot 20.30 uur in de Grolsch Veste in Enschede voor de vijfde keer de Internationale Handelsdag. De Kamer van Koophandel wil met de Internationale Handelsdag ondernemers inspireren om eens over de grens te kijken door ze nieuwe markten en mogelijkheden te laten ontdekken en ze te helpen met het leggen van de juiste nieuwe contacten. Het thema is maatschappelijk verantwoord ondernemen. Als spreekster is radio- en televisiepresentatrice en programmamaakster Floortje Dessing uitgenodigd. Een starter op de buitenlandse markt is Hollandia Matzes uit Enschede met een relaas over hun plannen om de Duitse markt op te gaan. Andere sprekers zijn de ijsfabrikant Ben & Jerry’s en frisdrankgigant CocaCola. Beide vertellen over hun ervaringen met internationaal zakendoen maar ook welke kansen maatschappelijk verantwoord ondernemen daarbij biedt. De entree voor de Internationale Handelsdag is gratis, alleen even aanmelden.

Op 2 april windt in de Grolsch Veste voor de vijfde keer de Internationale Handelsdag van de Kamer van Koophandel.

Het nieuwe Platform voor Onderwijs, Werk en Inkomen (POWI) stopt 70 miljoen in een plan om de werkgelegenheid in de regio te stimuleren. Werkbegeleiding en opleiding moeten ervoor zorgen dat mensen hun baan houden of snel een nieuwe vinden. Veertien Twentse gemeenten, maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven, onderwijs en banken nemen vijf maatregelen om de recessie in de arbeidsmarkt te bezweren. Het platform stimuleert de begeleiding naar een nieuwe baan en het combineren van opleiding en (bij)scholing met werk. Verder maakt het afspraken met banken om microfinanciering en schuldhulpverlening aan noodlijdende bedrijven weer op gang te helpen. In het platform werken negentig organisaties, bedrijven en instellingen samen. In mei presenteert POWI het arbeidsplan. AkzoNobel heeft met Essent overeenstemming bereikt over de overname van Essents aandeel in de warmtekrachtcentrale Salinco te Hengelo. Met deze overname onderstreept AkzoNobel het belang dat zij hecht aan de warmtekrachtkoppeling die een efficiënte en betrouwbare energievoorziening voor de Hengelose zoutfabriek garandeert. Salinco is in 1992 opgericht Twentevisie 03/2009

Begin deze maand werd bedrijventerrein De Velden in Almelo officieel geopend. Gemeente, ondernemers en ontwikkelaar werden eerst aan de tand gevoeld over de nut en de noodzaak van De Velden. Volgens wethouder Anthon Sjoers is De Velden een heel belangrijke ontwikkeling voor de stad. Het verbindt namelijk het centrum met het noorden van Almelo, waar Waterrijk komt.

als een joint venture van Essent en AkzoNobel. De gasgestookte centrale heeft een capaciteit van 80 MegaWatt en voorziet AkzoNobels zoutproductie in Hengelo van stroom en stoom. Daarnaast levert Salinco ook stroom aan het openbare net.

bij Saxion Hogescholen en het NS-station, wil het bureau zijn positie op de technische markt in Oost-Nederland verbeteren. TT-Groep, dat vorig jaar zijn twintigjarig bestaan vierde, heeft circa vijftig technici in dienst. Deze worden gedetacheerd bij bedrijven in heel het land.

De Van Dam Groep in Rijssen heeft het volledige Hertek-dealerschap voor brandmeld­ systemen binnengehaald. Directeur Gerrit van Dam jr. kreeg het certificaat overhandigd van Maarten Beijes van Hertek. “We zijn al veel langer partner van de Limburgse onderneming Hertek, maar door dit volwaardige dealerschap hebben we echt alles in eigen hand.” De van dam groep verzorgt ook de opleiding voor Beheerder Brandmeldinstallaties (BBMI).

In de periode vanaf 19 januari tot en met 15 februari 2009 heeft de Rechtbank de volgende faillissementen doorgegeven. Aan het onderstaande kunnen geen rechten worden ontleend. Tussen het verschijnen van deze uitgave en de uitspraak van de rechtbank kunnen er wijzigingen ontstaan. Voor de actuele situatie kan men terecht bij het handelsregister, telefoon 0900-1234567 of via www.kvk.nl/faillissementen. Albergen: Hamer Automobielen B.V. Almelo: A.R. Dinsbach, geb. 30-8-1964 hodn X-Act; J.G. Bergsma, geb. 30-11-1965 hodn JGB Bestratingen. Borne: Marcel van Halteren Holding B.V. Enschede: Medicos B.V.; Linea Nouveau B.V.; Medicos Injectables B.V.; Skin-Perfection Line B.V.; Servecare B.V.; Coöperatief inloopcentrum voor Werk en Ondernemerschap Enschede U.A.; A. Turan, geb. 12-12-1967 hodn A. Turan. Fleringen: Hans ter Haar Beheermaatschappij B.V. Goor: Van Halteren Verkoop B.V.; Van Halteren Montage B.V.; Van Halteren Beheer B.V. Hengelo: Reklatekst Hengelo Holding B.V.; Reklatekst Hengelo B.V.; Dwemedekrop B.V.; Aspe B.V. Losser; Lock Light B.V.; Keukenstudio Losser B.V.; Keuken 3000 Losser B.V. Oldenzaal: SupportPlus Europe B.V.; SupportPlus Benelux B.V.; SupportPlus Deutschland GmbH; SP Products B.V.; SP Ventures B.V.; SP Distribution & Service GmbH. Vroomshoop: InterProff B.V.; Weerselo: Weerselo Mode B.V. Wierden: XCaliber Trikes B.V. ■

Directeur Gerrit van Dam jr. van de Van Dam Groep krijgt het Hertek-certificaat uit handen van Maarten Beijes van Hertek Brandmeldsystemen uit Weert.

Installatiebedrijf Winkels Techniek Groep met 225 medewerkers heeft overeenstemming bereikt over de overname van Disselhorst Installatietechniek in Raalte met 60 werknemers. Disselhorst is als installateur met name gericht op het adviseren, ontwerpen, realiseren en onderhouden van werktuigbouwkundige installaties, waaronder klimaatinstallaties. De Winkels Techniek Groep is een multidisciplinaire installateur en heeft onder andere gewerkt aan de nieuwbouw van de Tweede Ring op de Grolsch Veste. Het Zwolse Ingenieursbureau TT-Groep heeft onlangs een vestiging aan de Piet Heinstraat 1 in Enschede geopend. Met deze uitbreiding, vlak

Persberichten kunnen per e-mail worden toegestuurd aan [email protected]. Tekst als word-bestand, eventuele foto’s of ander illustratiemateriaal als jpeg, 300 dpi.

26

Henk van Koeveringe bouwt samen met André van Leeuwen vakantieparken

interview | vastgoed

‘We hebben

geen last van de crisis’ werd een bedrijf dat nu op Center Parcs en Landal na de grootste van het land is. De Roompot telt inmiddels 96 vakantieparken en 23 campings in Nederland, België, Denemarken, Duitsland en Polen. De Roompot was in 2008 goed voor een omzet van 200 miljoen euro (2.500 werknemers, omgerekend ongeveer 1300 fte’s). “Het doel is jaarlijks een groei te realiseren van 15 tot 20%, dus in 2009 moet de omzet groeien naar 230, 240 miljoen. Dat kan niet autonoom, dus we zullen moeten groeien met één of twee parken.”

BV

Henk van Koeveringe van De Roompot: “Het liefste zoeken we investeerders in de buurt van het park, dan heb je meteen een draagvlak in de streek voor het park.” (Foto: Lex de Meester.)

(door Jan Medendorp) Eind maart wordt het ‘Landgut und Wellness Resort Bad Bentheim’ officieel geopend. Een nieuw vakantiepark net over de grens in Duitsland dat onder regie van Arcus Projectontwikkling en de Herikerberg Vastgoed tot stand is gekomen. De Herikerberg is van de bekende Twentse ondernemers Guus Brandriet en André van Leeuwen. Arcus is een volle dochter van De Roompot, dat tegenwoordig als RP Holidays door het leven gaat. Daarachter gaat de relatief onbekende Henk van Koeveringe (57) uit Zeeland schuil. Over wie Van Leeuwen al sinds jaar en dag zegt dat hij zonder De Roompot (lees Van Koeveringe) geen vakantieparken meer bouwt. Van Koeveringe zelf (voor wie publiciteit iets is als een nat pak halen) lauwert weliswaar

30

ook Van Leeuwen, maar is iets terughoudender. “In onze business wordt heel veel gesproken over vrijwillige samenwerking. Daar geloof ik helemaal niet in. Ik geloof wel in committerende samenwerking. Met Van Leeuwen heb ik een heel mooie gecommitteerde samenwerking: hij doet iets wat ik niet kan, ik doe iets wat hij niet kan en dat leidt regelmatig tot iets moois.” In Nederland en Duitsland is er niemand die beter weet waar de mooie plekken voor vakantieparken zijn dan André van Leeuwen. De samenwerking tussen beide heren dateert van de tijd dat het park dat in het Duitse Cochem werd gebouwd. “Van Leeuwen is een man die serieus meebouwt aan iets nieuws, niet alleen iets probeert te verkopen en daarna hard wegrent; dat zie je namelijk nogal eens in de onroerendgoedwereld.”

‘Met Van Leeuwen heb ik een heel mooie gecommitteerde samenwerking’ De Roompot Henk van Koeveringe komt uit een keurig ambtenarengezin en was voorbestemd om kinderen de beginselen van de wiskunde bij te brengen. Hij werd verliefd op een meisje van wie de vader in 1965 camping De Roompot was begonnen. Toen De Roompot uitgroeide tot een echt bedrijfje werd (in 1974) de aangetrouwde wiskundeleraar in het bedrijf gehaald. “Ik heb ook wc’s schoongemaakt, wat weliswaar nuttig is, maar geen levensvervulling.” Van Koeveringe wil er maar mee zeggen dat hij niet als luxe paardje is binnengekomen. Er waren en zijn misschien wel honderden kleine campings in het land, maar alleen De Roompot Twentevisie 03/2009

De structurele groei van gemiddeld 20% groei per jaar in de afgelopen vier decennia is volgens Van Koeveringe voor een groot deel te danken aan de juridische structuur. “Toen ik bij het bedrijf kwam, was het al een kleine besloten vennootschap. Dat had als groot voordeel dat De Roompot jaarlijks moest verantwoorden wat er gebeurd was en wat we zouden gaan doen. Dat geeft toch in zo’n onderneming een structuur waar groei mogelijk is. Mijn concurrenten waren in die tijd nog allemaal zogenaamde papa-en-mama-bedrijven waarbij de huishoudportemonnee en de zakenportemonnee één en dezelfde waren.” In 1985 was De Roompot met circa 90 hectare de grootste camping van Nederland. “Bij de camping zaten huizen, jachthavens, alles wat je maar kon bedenken.” De keuze werd gemaakt om van De Roompot een concern te maken. “Vanaf dat moment zijn we parken gaan ontwikkelen en kochten we parken waar we nog iets aan moeten ontwikkelen.” Er doen slechte verhalen de ronde over overnames van campings waar veel stacaravans staan en waar de bewoners min of meer worden weggepest omdat de nieuwe eigenaar van de camping een chaletpark wil maken. “Ik ken die verhalen ook, maar alle stacaravanparken die wij hebben overgenomen, hebben nog net zoveel mensen en dezelfde mensen en dezelfde klanten als die er waren toen wij ze overnamen. Wij hebben geen caravanhandel, want wij moeten het hebben van de huur, van de plaats en van de leverantie van diensten aan mensen in die caravans.”

Royal Bank of Scotland Al vanaf de beginperiode telde De Roompot meer aandeelhouders dan alleen de schoonouders van Van Koeveringe. En die aandelen versnipperden in de loop der tijd over tientallen mensen. “Het werd een bestuurlijk monster.” Van Koeveringe Twentevisie 03/2009

kocht (in 2000) iedereen uit die geen functie had in De Roompot. “Door ze allemaal een serieuze aanbod te doen. We hebben de boeken laten zien, ze hebben hun accountants erbij gehaald, het hele traject heeft nog geen vier maanden geduurd.” Maar een dynastie Van Koeveringe was zijns inziens ook ongewenst en voor de continuïteit van het bedrijf zocht hij daarna eerst naar een strategische partner. Center Parcs en Landal lieten de beker aan zich voorbij gaan (ze zullen zich achteraf wel voor de kop geslagen hebben, vermoedt Van Koeveringe) waarna Van Koeveringe (in 2004) een financiële partner vond (die iets minder dan 75% van de aandelen overnam) in ABN/AMRO Capital dat tegenwoordig in handen is van de Royal Bank of Scotland. Het eigen vermogen van Van Koeveringe wordt door maandblad Quote geschat op 59 miljoen. De verkoop betrof alleen De Roompot, niet de zes bedrijven die Van Koeveringe er in de loop der jaren omheen heeft gehangen (zoals Zeeland Inventment Beheer, projectontwikkelaar Arctus, automatiseerder Maxes en woninginrichter Formax).

‘Ik heb ook wc’s schoongemaakt, wat weliswaar nuttig is, maar geen levensvervulling’ Valk Het is een beetje de Van der Valk-doctrine: de core-business is slapen en eten, maar Van der Valk bouwt bij wijze van spreken het liefste ook zelf de hotels en koopt een legbatterij voor de kippen die geserveerd worden. “De Roompot als bedrijf is heel smal gefocust op leasure. Maar we hebben natuurlijk allerlei diensten nodig.” Bij Van Koeveringe doet dochter Arcus de projectontwikkeling. “Dat is ook eigenlijk de partner van Van Leeuwen. De Roompot huurt in als opdrachtgever.” De Roompot haalt er vervolgens Zeeland Investment Beheer bij die gecertificeerd is om commanditaire vennootschappen op te richten voor de bouw van de huisjes. “Dat heeft als groot voordeel dat we dan in één klap het hele park kunnen bouwen; het tweede voordeel is dat we in de exploitatie niet om de haverklap aan iedere eigenaar toestemming moeten vragen als we de leunstoel willen vervangen.” Het spreekt voor zich dat alle dochterbedrijven (waar ongeveer honderd mensen werken) de eigen broek moeten ophouden en dat van

gedwongen winkelnering al helemaal geen sprake is. De automatiseerder van Van Koeveringe heeft een fraai softwarepakket (voor boekingen) gemaakt voor De Roompot, maar heeft dat net zo gemakkelijk ook verkocht aan de concurrent Sunparks in België. Een aantal jaren geleden heeft Van Koeveringe de splitsing doorgevoerd. “Bij de leasure-onderneming werken koks, kelners; dat is een bepaalde manier van leven bij elkaar. Automatiseerders zijn een heel ander volk; die worden niet op dezelfde manier geworven of beloond.” Van de levensmiddelen houdt hij zich verre. “Het gaat echt om de diensten die noodzakelijk zijn voor de core-business, leasure.”

CV Het lukt Van Koeveringe over het algemeen vrij gemakkijk om investeerders te vinden voor de commanditaire vennootschappen voor de vakantieparken. “We hebben natuurlijk inmiddels een aardig ‘trackrecord’ opgebouwd. We hebben een grote database van mensen die bij herhaling bij ons beleggen. Het liefste zoeken we investeerders in de buurt van het park, dan heb je meteen in de streek een draagvlak voor het park. En we betalen jaarlijks een gegarandeerde vergoeding. Dat moet opgebracht worden door de exploitatie, dus we moeten er wel een mooi rendabel park neerzetten.” Deze manier van werken is (opnieuw) niet exclusief voor De Roompot. “De Eemhof (van Center Parcs) is een CV van mij.” Inmiddels heeft Van Koeveringe al zo’n twintig parken gebouwd. “De eerste vijf zijn al weer ten einde.” Van de crisis heeft hij geen last, integendeel; als gevolg van de kredietcrisis stonden beleggers in de rij. Uit angst dat de banken zouden ‘omvallen’ stopten de beter gesitueerden onder ons hun geld liever in stenen. “Daar heeft Van Leeuwen gelijk in, maar het gaat in dit soort gevallen altijd om locatie, locatie, locatie. Van Leeuwen heeft een prima neus voor waar een uitstekende locatie is.” Een goede neus en doorzettingsvermogen, want de ontwikkeling van de parken in Twente (Herikerberg en bij Saasveld) duurt al vele jaren als gevolg van de trage ambtelijke molens. “Van Leeuwen heeft een soort gepantserde humor; hij laat zich niet uit het veld slaan en hij kan goed relativeren. Bij tegenslag gaan sommige mensen huilend in een hek zitten; hij kucht een keer en gaat weer aan het werk.” ■

31

Vrijblijvend persoonlijk advies?

column | juridisch gezien

Liegen tegen de baas? Ontslag op staande voet! Vincent werkt nog maar enkele maanden bij het casino als een gast aan zijn roulettetafel € 27.400,- wint. De inzet van de gast bedroeg ‘slechts’ € 1.800,-, waardoor de winst meer dan het vijftienvoudige van de inzet bedraagt! Na enige tijd ontstaat bij de werkgever het vermoeden dat er mogelijk sprake is van fraude en dat Vincent samen met de gast heeft gespeeld. De gast heeft namelijk alleen aan de tafel van Vincent gespeeld; zowel Vincent als de gast is woonachtig in Vught en de leidinggevende van Vincent had tijdens het winnende spel pauze.

Ontslag op staande voet De werkgever stelt een onderzoek in, waarbij Vincent twee keer wordt verhoord. In het eerste gesprek geeft Vincent aan dat hij de gast niet kent. In het tweede gesprek, dat een week later plaatsvindt, houdt Vincent nog steeds vol dat hij de gast niet kent. Twee dagen nadat het laatste verhoor heeft plaatsgevonden, wordt Vincent op staande voet ontslagen. Bij de politie wordt eveneens aangifte tegen Vincent gedaan wegens samenspel. De werkgever geeft voor het ontslag op staande voet de navolgende drie redenen: 1. het helpen van een gast om ten onrechte een uitbetaling van € 27.400,- te krijgen; 2. het afleggen van een leugenachtige verklaring en 3. het nogmaals afleggen van een leugenachtige verklaring. Volgens de werkgever rechtvaardigt elke afzonderlijke reden een ontslag op staande voet. Saillant detail in deze is dat de ontslagbrief aan Vincent persoonlijk is overhandigd toen hij zich in de woning van de gast bevond.

kantonrechter is van mening dat het liegen van Vincent op zichzelf al een dringende reden is. Door niet mee te werken aan het onderzoek en te liegen heeft de werkgever het in Vincent gestelde vertrouwen zodanig verloren dat een ontslag op staande voet gerechtvaardigd is. Dat de werkgever niet kan aantonen dat hij geen enkel nadeel van de leugen van Vincent had ondervonden (het samenspel is immers niet aangetoond) doet daarbij niet terzake. Enkel het feit dat de integriteit van de werknemer ter discussie staat, betekent dat het ontslag op staande voet geldig is gegeven. Hierbij is ook van belang, dat nieuwe medewerkers er tijdens de interne opleiding expliciet op worden gewezen dat het absoluut ‘not done’ is om niet aan de leidinggevende te melden wanneer er bekenden aan de speeltafel zitten. De vordering van Vincent wordt dan ook afgewezen.

ver elke reden op zichzelf als dringende reden beschouwt. Als werkgever doet u er dus verstandig aan om in de ontslagbrief aan de werknemer expliciet te vermelden, dat elke afzonderlijke reden een dringende reden is en ontslag op staande voet rechtvaardigt. Wilt u een werknemer op staande voet ontslaan? Laat u dan tijdig informeren om (kostbare) fouten te voorkomen.

De kantonrechter komt niet toe aan beantwoording van de vraag of er sprake is van samenspel (reden 1). Was de werknemer vanaf het begin eerlijk geweest, dan had dit waarschijnlijk niet geleid tot een rechtsgeldig ontslag op staande voet, zolang de werkgever het samenspel niet had kunnen aantonen.

Conclusies Met deze uitspraak heeft de kantonrechter opnieuw bevestigd dat bepaalde categorieën werknemers functies vervullen die zodanig van aard zijn dat aan deze werknemers strengere eisen mogen worden gesteld dan aan werknemers in zijn algemeenheid. Hierbij kan worden gedacht aan de bankdirecteur, de politieambtenaar, de beveiligingsmedewerker en ook, blijkens bovenstaande uitspraak, de croupier in het casino. Bij dergelijke functies moeten de integriteit en betrouwbaarheid van de medewerker boven alle twijfel verheven zijn.

Vordering afgewezen Vincent is het niet eens met zijn ontslag op staande voet en vordert voor de kantonrechter doorbetaling van zijn salaris en toelating tot de werkvloer totdat zijn arbeidsovereenkomst wel rechtsgeldig zal zijn geëindigd. Vincent geeft op de zitting (uiteindelijk) toe dat hij de gast wel kent en dat ze bevriend zijn. Hiermee is in rechte vast komen te staan dat Vincent tijdens de verhoren heeft gelogen. De

32

Uit deze uitspraak volgt ook dat niet álle redenen die de werkgever als dringende reden voor het ontslag op staande voet geeft, in rechte vast hoeven te komen staan. Als er ook maar één dringende reden komt vast te staan, dan kan er al sprake zijn van een rechtsgeldig gegeven ontslag op staande voet. Voorwaarde hierbij is dat elke reden afzonderlijk als een dringende reden gekwalificeerd kan worden én de werknemer ervan op de hoogte is dat de werkge-

Mr. Brigitte Siesling De auteur is werkzaam als advocaat bij Van Overbeek de Meyer c.s. Advocaten te Deventer Twentevisie 03/2009

Kijk op www.twentevisie.nl

column | juridisch gezien

Verkoop Binnendienst op koers? Vorige week begon met de volgende mail: ‘Dag Arjan. Alles goed? Ik wil op korte termijn met je praten over onze binnendienst. Het gaat me om de manier waarop ze onze verkoop ondersteunen. Ben tot en met donderdagochtend in het buitenland. Kun je aanstaande vrijdag aan het eind van de ochtend? Rond een uur of 11.30 bij mij op kantoor bijvoorbeeld? Eten we gelijk een broodje samen. Laat me even weten of dit past. Groeten Peter’. Verzonden zondagochtend om 13 minuten over 8. Terwijl ik de afspraak bevestigde, begon ik te bedenken wat er aan de hand kon zijn. Ik ken Peter als iemand die vooral gefocused is op verkoop. Als iemand die dicht bij de dagelijkse business staat en het liefst met één van zijn vertegenwoordigers op pad is. Om een belangrijke deal te sluiten. Een grote klant te behouden. Of wat dan ook… Zolang hij maar niet binnen hoeft te zitten ‘om te managen’ zoals hij zelf zegt. Verrassend dat hij me mailt over de binnendienst. Het is niet eens zijn afdeling.

Verkoopdrive Vrijdagochtend werd alles duidelijk. In amper 5 minuten vertelde Peter me klip en klaar wat er aan de hand was. Zijn collega Gerard, Hoofd Verkoop Binnendienst, was nu een week of vijf ziek. En omdat Peter de taken van Gerard waarnam, was hij de afgelopen weken meer dan ooit op kantoor geweest. Hij had een aantal dagen de werkplek van Gerard gebruikt, zodat hij kon zien wat er op de binnendienst gebeurde. Bovendien was hij daar voor de afdeling gemakkelijker aanspreekbaar dan op zijn kantoor op de derde. En nu sprak Peter nadrukkelijk ‘Ik ben me rot geschrokken’. ‘Ze zijn druk met van alles en nog wat, maar niet met onze klanten, niet met verkoop en al helemaal niet met acquisitie’, vertelde Peter met enige stemverheffing. ‘Weet je wat ik nog het ergst van alles vond’, ging Peter verder, ‘Er is geen verkoopdrive. Ze waren niet eens blij met een grote order van Henk. En toen Cees, een van mijn beste vertegenwoordigers, vroeg of ze 30 klanten wilden bellen om een nieuw product te introduceren, vroegen ze of we niet beter een mailtje konden sturen. Het lijkt verdorie wel of ze bang zijn om klanten te bellen. Of ze totaal niet begrijpen waar het werkelijk om gaat. Snap jij dat nu?’ Twentevisie 03/2009

Pro-actief Na wat heen en weergepraat, waarbij ik vooral vragen stelde en Peter vooral antwoordde, werd het ons duidelijk. De medewerkers op de binnendienst werkten best hard. Daar was niets mis mee. De afgelopen jaren was alleen de administratieve druk door interne procedures en vernieuwde wetgeving langzaam toegenomen. Ook had de afdeling wat taken ‘overgenomen’ van marketing. Kortom, ze raakten steeds sterker gefocused op het orderproces, het maken van offertes en op alle administratieve rompslomp daarom heen. En actieve verkoop, cross-selling, opvolgen van offertes, het nabellen van mailings…? Daar was nauwelijks tijd voor. De afdeling beperkte zich wat verkoop betreft tot het aannemen van orders en het beantwoorden of doorspelen van vragen.

vlotte babbel en een behoorlijke verkoopdrive. Goed getraind bovendien. Als team werken beide groepen prima samen. Planning & Control organiseert, verzamelt, bereidt voor, maakt af en controleert. Verkoop & Acquisitie belt, kletst, scoort en draagt daarna direct weer over. Inderdaad, heel verschillende type medewerkers, met heel verschillende talenten. Beide succesvol in hun ‘part of the job’. Gek hè! ‘Hoe we Peter nu verder helpen? ’vraagt u zich af. Wat denkt u zelf!

En nu…? Voor Peter was het duidelijk: ‘Onze binnendienst moet pro-actief met verkoop bezig zijn. Ze moeten de relatie met onze klanten verder uitbouwen en waar mogelijk de buitendienst ondersteunen. We hebben die afdeling niet voor niets Verkoop Binnendienst genoemd. Dit moet veranderen. Ik wil verkoopdrive. Hoe pakken we dat aan?’ Terwijl ik de parkeerplaats afdraaide, bedacht ik hoe vaak we in ons vak vergelijkbare situaties tegenkomen. Een Verkoop Binnendienst die nauwelijks meer bezig is met verkoop. Maar langzaam is ‘afgedreven’ tot een min of meer administratieve en soms zelfs reactieve afdeling. Een afdeling die liever mailt of schrijft, dan dat ze de klant ‘live’ aan de lijn hebben om een relatie op te bouwen, ideeën aan te dragen en op die manier de klantenbinding te vergroten en verkoopresultaten te verbeteren. Jammer, jammer, jammer!

Alternatief Kan het anders? Natuurlijk kan dat! Neem Mark bijvoorbeeld. Mark runt een handelsonderneming. Mark heeft zijn binnendienst van 5 medewerkers samen met ons verdeeld in een groep Planning & Control en een groep Verkoop & Acquisitie. Iedereen doet dat waar hij of zij goed in is. Het onderscheid mag duidelijk zijn. Planning & Control wordt bemand door organisatorisch sterke en nauwkeurige types. In de groep Verkoop & Acquisitie vindt u de echte commerciëlen. Van die uitstekende luisteraars met een

Arjan Bloemendaal Directeur Jobo Training & Advies en XL10 Training

33

transacties

| vastgoed

Vastgoed transacties Almelo ◆ DTZ Zadelhoff v.o.f. heeft collegiaal met Uniek Makelaars bemiddeld bij de verhuur van circa 235 m² aan het Bedrijvenpark Twente 138a. De huurder is Euroconnexion Automotive b.v. De huurprijs is 12.000 euro per jaar. ◆ t en Hag bedrijfsmakelaars Enschede/IBG heeft namens een particuliere belegger 3 bedrijfsunits verhuurd aan de Virulyweg 21 tegen een gezamenlijke huurprijs van 30.000 euro per jaar. ◆ t en Hag bedrijfsmakelaars Enschede/IBG heeft namens een particuliere belegger circa 200 m² multifunctionele bedrijfsruimte met circa 1505 m² kantoor aan de Grintweg 10 tegen een huurprijs van 20.000 euro per jaar. ◆ D u c h at t e au L o o p b a an b e g el ei din g & Projectmanagement heef t aan het Centrumplein 2 een kantoorruimte gehuurd. De huurprijs is niet bekend gemaakt. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. bracht deze transactie, namens de verhuurder, GardenEnd Building B.V., tot stand. ◆ P laggemars Makelaars heeft namens Vos Investments circa 450 m² kantoorruimte verhuurd aan de Wierdensestraat 27 aan Micro kredieten Nederland. De huurprijs bedraagt 57.000 euro per jaar. ◆ N amens een regionale belegger heef t Plaggemars Makelaars circa 2.500 m² bedrijf sruimte met kantoren aan Bedrijvenpark Twente nr 55 verhuurd aan Sowepro B.V. Huurprijzen zijn niet bekend gemaakt. ◆ P laggemars heeft aan de Virulyweg 37a 400 m² bedrijfsruimte en 100 m² kantoorruimte verhuurd aan Exclusive Tunning Worldwide. De huurprijs bedraagt 26.000 euro per jaar.

◆ K amphuis Bedrijfsmakelaars heeft namens Meintema Almelo B.V. het bedrijfspand aan de Van der Hoopweg 5, bestaande uit kantoren (125 m²) en hal (1175 m²) met een grondoppervlakte van 1980 m² verkocht aan vof Woudstra. De koopsom is niet bekend gemaakt. ◆ U niek Bedrijfsmakelaars heeft aan het Twentepoort Oost 61 circa 150 m² kantoorruimte verhuurd aan vier verschillende bedrijven, LB Trouwringen, A&D Logomat, Qutec en Twentepoort Logistiek. ◆ U niek Bedrijfsmakelaars heeft aan het Bedrijvenpark Twente 138A circa 234 m² bedrijfsruimte verhuurd aan. De huurprijs bedraagt 12.000 euro per jaar.

Borne ◆ Namens Woonbeheer Borne heeft Euverman Temmink & Partners een winkelruimte van circa 65 m² aan de Dorsmolen 8 verhuurd aan Meulenbroek Dierenartsen. De huurprijs bedraagt naar verluidt 7.500 euro.

Enschede ◆ t en Hag bedrijfsmakelaars Enschede/IBG heeft namens een particuliere belegger circa 325 m² bedrijfsruimte met circa 110 m² kantoor aan de Euregioweg 287 verhuurd tegen een huurprijs van 26.000 euro per jaar. ◆ aQuisto B.V. heeft aan de Kopersteden 22-4 320 m² kantoorruimte gehuurd. De huurprijs is niet bekend gemaakt. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. trad bij deze transactie op namens de verhuurder, een particuliere belegger. ◆ Opstal & Zo B.V. heeft aan de Parkweg 117 de voormalige bakkerij Schothuis, bestaande uit ca. 5.110 m² bedrijfsruimte, ca. 595 m² expiditieruimte, ca. 280 m² kantoorruimte en circa 245 m² opslagruimte, met volledig bestraat buitenterrein, parkeerplaatsen en toebehoren, met ondergrond erf en verdere aanhorigheden gekocht. De koopsom is niet bekend gemaakt. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. trad bij deze transactie op namens de koper.

◆ K amphuis Bedrijfsmakelaars heeft namens haar opdrachtgever Twentepoort Vastgoed B V cir c a 105 m² k antoor r uimte aan Twentepoort 1A-3 verhuurd aan advocatenkantoor Hendriksen. De huurprijs bedraagt op jaarbasis € 12.075. ◆ Kamphuis Bedrijfsmakelaars heeft namens de eigenaar circa 104 m² winkelruimte verhuurd aan de Grotestraat 106 voor de verkoop van zilveren sieraden. De huurprijs bedraagt € 15.000.

34

aQuisto B.V. heeft aan de Kopersteden 22-4 in Enschede 320 m² kantoorruimte gehuurd.

◆ A migo Kinderdagverblijf v.o.f. heeft aan de Leijdsweg 73 105 m² kantoorruimte gehuurd. De huurprijs is niet bekend gemaakt. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. bracht deze transactie namens de verhuurder, een particuliere belegger, tot stand. ◆ Studio Nailfanatic heeft aan de Leijdsweg 77a circa 100 m² kantoorruimte gehuurd. De huurprijs bedraagt is niet bekend gemaakt. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. bracht deze transactie, namens de verhuurder, een particuliere belegger, tot stand. ◆ Computers & Zo v.o.f. heeft aan de G.J. van Heekstraat 100 95 m² winkelruimte gehuurd. De huurprijs is bedraagt 6.600 euro per jaar. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. trad bij deze transactie op namens de verhuurder, particuliere belegger. ◆ Een particulier die een bedrijf heeft in opslag en verwerking van kleding heeft aan de Heeuwkampstraat 8a in Enschede circa 330 m² bedrijfsruimte gehuurd. De huurprijs bedraagt 11.100 euro per jaar. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. bracht deze transactie namens de verhuurder, een particuliere belegger, tot stand.

Een bedrijfsunit aan de Kopersteden 10 c in Enschede is verkocht aan Hassing Totaalstoffering.

◆ DTZ Zadelhoff v.o.f. heeft namens bouwbedrijf Assink een bedrijfsunit van circa 314 m² verkocht aan de Kopersteden 10c. De koopsom is 268.000 euro v.o.n. De koper is Hassing Totaalstoffering. ◆ D TZ Zadelhoff v.o.f. trad op namens de eigenaar, een particuliere belegger, bij de verhuur van het bedrijfspand aan de Euregioweg 330a. Het totale bedrijfspand omvat circa 1.180 m² bedrijfsruimte waaran circa 200 m² kantoorruimte. De huurder is Autosound B.V. en de huurprijs bedraagt 65.000 euro per jaar. ◆ DTZ Zadelhoff v.o.f. trad op namens de eigenaar, een particuliere belegger, bij de verhuur van circa 5.000 m² buitenterrein aan het Transportcentrum 25. De huurder is T.I.P. Trailer Rental B.V. De huurprijs is niet bekend gemaakt.

Twentevisie 03/2009

vastgoed | transacties

◆ D TZ Zadelhoff heeft namens een institutionele belegger bemiddeld bij de huurverlenging van het kantoorpand met een opper vlakte van circa 470 m² aan de Institutenweg 30. De huurder is Twente Institute for Wireless and Mobile en de huurprijs is marktconform. ◆ DTZ Zadelhoff heeft namens een particuliere belegger bemiddeld bij de huurverlenging van circa 171 m² kantoorruimte aan de Auke Vleerstraat. De huurder is Quarantainenet en de huurprijs wordt niet bekend gemaakt. ◆ Zwijnenberg makelaars bemiddelde bij de verhuur van het vrijstaande kantoorpand aan de Varviksingel 210 van Vanhommerig deurwaarders aan een accountantskantoor met ingang van 1 maart 2009. De huurprijs bedraagt 176 euro per m² per jaar.

Enter ◆ Plaggemars Makelaars heeft namens de eigenaar, een locale belegger, circa 650 m² kantoorruimte en 325 m² bedrijfsruimte aan de Veldegge 43 verhuurd aan Dura Vermeer . De huurprijs bedraagt 100.000 euro per jaar.

◆ t en Hag bedrijfsmakelaars Enschede/IBG heeft namens Lansing Vastgoed B.V. circa 440 m² multifunctionele bedrijfsruimte met circa 195 m² kantoor aan de Platinastraat 47 verhuurd tegen een huurprijs van 40.000 euro per jaar. ◆ t en Hag bedrijfsmakelaars Enschede/IBG heeft namens een particuliere belegger circa 570 m² kantoorruimte aan de Lintelerweg 5 verhuurd tegen een marktconforme huurprijs. De huurder is Aannemingsmaatschappij Van Gelder B.V. ◆ DTZ Zadelhoff v.o.f. heeft namens de bouwcombinatie Hegeman Goossen v.o.f. een nieuw te realiseren bedrijfsunit van circa 229 m² verkocht aan de Binnenhavenstraat 81. De koopsom is 259.000 euro v.o.n. De koper is Technisch Bureau Hengelo. De verkoop van de units aan de Binnenhavenstraat wordt collegiaal verricht met ten Hag Bedrijfsmakelaars.

◆ A an de M.A. de Ruijterstraat 20 b is per 1 maart a.s. circa 113 m² bedrijfsruimte met circa 28 m² kantoorruimte verhuurd aan 2 Bfit. De huurprijs bedraagt naar verluidt 5.500 euro. Euverman Temmink & Partners Bedrijfsmakelaars trad op namens de verhuurder ◆ ten Hag bedrijfsmakelaars Enschede/IBG heeft namens Mario Wesseling V.O.F. Metsel- en Timmerbedrijf/Bouwbedrijf Mario Wesseing circa 200 m² bedrijfsruimte met circa 50 m² kantoorruimte aan de Rietmolenweg 4-C verhuurd tegen een huurprijs van 17.400 euro per jaar.

Hengelo ◆ t en Hag bedrijfsmakelaars Enschede/IBG heeft namens Holdingmaatschappij Huiskes Hengelo B.V. circa 105 m² bedrijfsruimte met circa 40 m² kantoor aan de David Ricardostraat 13-33 verhuurd tegen een huurprijs van 7.500 euro per jaar.

Twentevisie 03/2009

◆ Bukatchi heeft een nieuw te bouwen showroom/bedrijfsruimte bestaande uit 1.306 m² showroomruimte, 277 m² kantoorrruimte en 206 m² magazijnruimte gekocht op bedrijventerrein `t Oosterveld. De koopsom is niet bekend gemaakt. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. trad bij deze transactie op namens de ontwikkelaar, Holtdijk projecten bv.

Vroomshoop ◆ t en Hag bedrijfsmakelaars Enschede/IBG heeft voor De Groot Vroomshoop een bedrijfsgebouw (circa 1.000 m² bedrijfshal op circa 6.000 m² grond) aan de Churchillstraat 48 aangekocht van een particuliere belegger. Mijn Makelaar Stegeman is verkopend makelaar. De koopsom bedraagt 750.000 euro.

Haaksbergen ◆ D TZ Zadelhoff v.o.f. heeft namens Altera Vastgoed N.V. een winkelbelegging verkocht aan de Dr. Prinsstraat 101, 107 en 107a en Jhr. von Heijdenstraat 12, 22 en 26. De winkelbelegging is verkocht aan 3 beleggingsmaatschappijen gezamenlijk en omvatte een viertal verhuurde winkels alsmede een leegstaande winkel op de begane grond en een leegstaande winkel op de 1e en 2e verdieping.

Bukatchi heeft een nieuw te bouwen showroom/bedrijfsruimte gekocht op bedrijventerrein `t Oosterveld in Hengelo.

Een nieuw te realiseren bedrijfsunit aan de Binnenhavenstraat 81 in Hengelo is verkocht aan Technisch Bureau Hengelo.

◆ In de Lambertuspassage zijn diverse units verhuurd, te weten aan Supermemor y, Plusmaatjes , Happy Hair C are en De Woonkaemer. Euverman Temmink & Partners Bedrijf smakelaar s trad op namens de verhuurder. ◆ D T Z Zadelhof f v.o.f. heef t namens de bouwcombinatie Hegeman Goossen v.o.f. een kantoorunit van circa 77 m² aan de Droogdokstraat 1 verhuurd aan Hegeman Projectrealisatie B.V. De huurprijs is niet bekend gemaakt. ◆ Namens de verkoper heeft Euverman Temmink & Partners Bedrijfsmakelaars de bedrijfsruimte met kantoorruimte aan de Topaasstraat 18 verkocht aan Brinks Carrosserieën B.V. De koopsom is niet bekend gemaakt. ◆ Jorweb v.o.f. heeft aan de Deldenerstraat 53 75 m² kantoorruimte gehuurd. De huurprijs is niet bekend gemaakt. Snelder Zijlstra Bedrijfsmake­ laars v.o.f. trad op namens de huurder.

Wierden ◆ A an de N o o r d P ar allelwe g 1 he e f t Plaggemars Makelaars namens de eigenaar circa 1.000 m² bedrijfsruimte op een perceel van circa 3.500 m² verkocht aan een particuliere belegger. De prijzen zijn niet bekend gemaakt. ◆ N amens de eigenaar heeft Plaggemars Makelaars 1.080 m² winkelruimte aan de Anjelierstraat 1 aan Action Vastgoed verkocht. ◆ N amens de SW WE heef t Plaggemar s Makelaars circa 85 m² winkelruimte verhuurd aan de Nijverdalsestraat 15. De huurprijs is niet bekend gemaakt. ◆ A an de Kerspel 9 heeft Plaggemars makelaars namens de huurder circa 300 m² verhuurd aan een Fysiotherapeut. De huurprijs is niet bekend gemaakt.

Zenderen ◆ A an de Lidwinaweg 40 heeft Euverman Temmink & Partners Bedrijfsmakelaars namens haar opdrachtgever, een particulier, de showroom met werkplaats verhuurd aan Ipatec. De huurprijs is niet bekend gemaakt.

Transacties kunnen per e-mail worden toegestuurd aan [email protected]. Tekst als word-bestand, eventuele foto’s of ander illustratiemateriaal als jpeg, 300 dpi.

35

Vaartjes traint chauffeurs in omgangsvormen met Duitse klanten

interview | transport

‘Files erger dan recessie’

Directeur Cees Haulo van Vaartjes Transport vindt dat de overheid haast moet maken met de oplossing van het fileprobleem.

(door Gerrit Strijbis) De vrachtauto’s van Vaartjes Transport Losser BV uit Enschede staan op hun routes naar Amsterdam en omgeving dagelijks twee uur in de file. Uiteindelijk betaalt de consument de rekening. Directeur Cees Haulo van het bedrijf vindt dan ook dat de overheid haast moet maken met de oplossing van het fileprobleem. Het afgelopen jaar bedroeg de omzet ongeveer 4,5 miljoen euro, een stijging met ongeveer 8 procent vergeleken met 2007. “We groeien al jaren. Tien jaar geleden bestond ons wagenpark uit zeven auto’s,” vertelt Haulo die met Peter Vaartjes de directie vormt. Er is winst, hoeveel wil hij niet zeggen: “De marges in de transportwereld zijn klein, toch boeken wij goede resultaten.” De distributie van en naar Duitsland bepaalt het leeuwendeel van de omzet. Haulo benadrukt dat de zakelijke contacten met onze oosterburen kennis van zaken, een goed netwerk, organisatorisch vermogen en een punctuele opstelling vereisen. Als voorbeeld noemt hij de dagelijkse lijndienst naar Hamburg. “Elke dag vertrekken drie tot vier vrachtauto’s Twentevisie 03/2009

naar de havenstad. Daar werkt het bedrijf samen met een agent waar de vrachtwagens het grootste gedeelte van hun vracht lossen. De terugvracht staat gereed dankzij een in Hamburg gestationeerde vrachtwagen. Zo kunnen onze chauffeurs in één dag heen en weer.” Hij noemt een netwerk van Duitse contacten voor terugvracht noodzakelijk voor goede rendementen. “Nederlanders zijn niet veel anders, maar toch iets flexibeler dan Duitsers.” De omgang met Duitse klanten vergt ook een correcte opstelling van de chauffeurs. Nog meer dan in Nederland stellen Duitse bedrijven prijs op beleefde omgangsvormen. “Discussies met klanten zijn taboe. In het noorden van Duitsland gaat men overigens soepeler met elkaar om dan in bijvoorbeeld Bayern.”

Optimisme Haulo ziet de toekomst optimistisch in. Hij verwacht wel dat de recessie de vraag naar transport sterk zal reduceren. “Ik vrees daarom dat transportbedrijven hun tarieven gaan verlagen om hun wagens maar op de weg te houden.” Hij duidt op de concurrentie van transporteurs uit andere

delen van het land, de onderlinge solidariteit van de Twentse transportbedrijven voorkomt dat ze elkaars klanten met lagere tarieven wegkapen. Haulo is niet bang voor Oost-Europese vervoerders. “Die hebben onvoldoende kennis en capaciteit om het transporteurs in het distributietransport lastig te maken. Daarnaast verhogen ook zij hun tarieven.” Hij noemt het fileprobleem en de bereikbaarheid van Twente als een van de lastigste problemen voor zijn bedrijf. Als voorbeeld noemt hij de distributietransporten naar de Randstad. Vrachtwagens staan zowel op de heen- als terugreis minimaal een uur op de A1 in de file. “Wanneer je uitgaat van een tarief van zeventig euro per uur, weet je dat de consument uiteindelijk het gelag betaalt.” Daarnaast vindt hij de verbindingen naar de Achterhoek slecht: “Het zou de ontwikkeling van Twente als transportregio stimuleren wanneer de overheid geld vrij maakt voor de aanleg van een snelweg tussen Enschede en Varsseveld. Haulo erkent dat bijna elke regio aan de zuid- of oostgrens zich met kleurrijk foldermateriaal als transportknooppunt profileert. Hij noemt het een bijkomend voordeel dat met betrekking tot de rijtijdenwetgeving voor de chauffeurs Twente eveneens in een voordelige positie verkeert. Ook heeft hij optimistische verwachtingen over de samenwerking tussen HST, Vaartjes en Bolk. Een aantal jaren geleden startten deze bedrijven voor een tiental klanten een samenwerkingsverband onder de naam VHB om de grotere klanten tegemoet te komen. “De grote klanten hebben nu één aanspreekpunt, daarnaast werken we als transporteurs samen om in piekperiodes aan de grote vraag te kunnen voldoen.” ■

Vaartjes Transport Losser BV bevindt zich op het Transportcentrum in Enschede. Het bedrijf startte ruim zestig jaar geleden in Vroomshoop. De directie besloot de onderneming in 1983 te splitsen in Vaartjes Transport Losser BV en Vaartjes Transport Vroomshoop BV. Het bedrijf richt zich hoofdzakelijk op transporten van en naar Duitsland en distributie in de Benelux. Daarnaast verzorgt Vaartjes Transport Losser BV de distributie van de Mediamarkten in Enschede, Hengelo, Deventer en Zwolle. Het bedrijf heeft een wagenpark van 28 auto’s en heeft 45 werknemers.

37

Dennis Schipper wil met

‘Nederland bedrijven niet zo verwonderlijk, want Demcon levert aan grote namen als ASML, Thales en Enrichment Technology. Daar is Schipper trots op: “Elke keer als ASML een nieuwe chipmachine bouwt, mogen wij er een ontwerpen en bouwen die hun machine kwalificeert. Onze machine controleert dus of die van ASML goed werkt.” Uiteindelijk vinden we een humanoid robot, die als afstudeeropdracht op de UT werd ontwikkeld en akelig dicht de menselijke bewegingen kan nabootsen. “Hij is al eens mee geweest naar een beurs en volgde met zijn hoofd voorbijgangers. Die raakten daardoor vaak zo geïnteresseerd, dat het een koud kunstje was een gesprek aan te knopen.”

‘Ik kan ervan genieten dat een fantastische groep gekwalificeerde mensen ervoor kiest om bij ons te komen werken’

Demcon van dienstverlener naar leidend bedrijf:

heeft behoefte aan met nieuwe technologieën’ teronderneming Art Innovation met een zogenoemd Laser Cleaning Station een schilderij van Guggenheim restaureerde dat door specialisten al was opgegeven. Gek genoeg heeft dat niet geleid tot de verkoop van een aantal van deze apparaten, maar wel zorgde het voor een stevige voet tussen de deur van de kunstwereld. Want de eveneens door Art Innovation ontwikkelde Artist (een camera die kenmerken van een schilderij kan onthullen die in zichtbaar licht niet zijn waar te nemen) is ondertussen al in serieproductie genomen. “Al dit soort ontwikkelingen zijn nodig voor verbreding van onze markt. We willen niet alleen maar afhankelijk zijn van de markt voor semiconductors. Wij zijn afhankelijk van datgene wat de klant bij ons wil uitbesteden. Als het dus zoals nu economisch wat minder gaat bij ASML moeten wij onze focus bijvoorbeeld richten op de medische markt. Het streven is producten te ontwikkelen die niet cyclisch zijn met de conductormarkt. Toch voorzie ik dat het dit jaar minder zal zijn.”

Mens na AAP

Dennis Schipper wil met Demcon de grens over.

(door Mario van Santen) Dennis Schipper van Demcon heeft een tomeloze ambitie. Het einde van de groei in Nederland is na vijftien jaar al in zicht. Daarom vindt hij dat het tijd wordt eens over de grens te kijken. De pijlen zijn gericht op het zuiden van Duitsland, want daar zitten de potentiële klanten. “In het gebied rond München, Ingolstadt en Stuttgart zitten de meeste bedrijven in de automotive en medische industrie. Als je in Europa verder wilt groeien, dan moet je daar zitten.”

38

Op zoek naar een geschikte locatie voor de foto blijkt hoe groot Demcon in de vijftien jaar van haar bestaan is geworden. Trap op, gang door, trap af, deur links, langs verschillende laboratoriumopstellingen, bocht naar links, langs de kantine lopen we door een wirwar aan RVS, aluminium en draden, lenzen, computers en wat al niet meer. Maar veel voorstellen voor een leuke plaat stuiten op bezwaren. “Classified,” zegt Schipper streng. Veel van de opstellingen onder zijn dak zijn geheim. Eigenlijk is dat

Deze humanoid-robot is de opvolger van AAP, het levensechte kunstwerk dat boter, kaas en eieren kan spelen en Demcon naamsbekendheid moest geven. In de robot komt alle vergaarde kennis van de mechatronica bijeen. Dat Demcon zich na de AAP richt op de mens is een bewuste keuze, want juist in de medische industrie valt nog het nodige te winnen. Dat er in Twente een opleiding technische geneeskunde is, wordt dan ook als nieuwe uitdaging omarmd. Waar Schipper in 2005 Twentevisie nog vertelde dat Eindhoven het centrum van mechatronica moest worden zolang er op landelijk niveau maar goed werd samengewerkt, ziet hij nu dat de regio Twente flink aan het inlopen is. En geproefd aan het succes richt hij zich dus bewust op ZuidDuitsland, waar de medische industrie zich heeft geconcentreerd.

Guggenheim Demcon ontwikkelt en maakt met zijn zestig medewerkers mechatronische oplossingen die zowel voor professionele als consumentenproducten wordt gebruikt. Het bedrijf is actief op verschillende markten, zoals de semiconductor industriële en medische industrie. Als er niet in opdracht wordt gewerkt, dan worden eigen producten ontwikkeld waarvoor dan een dochteronderneming wordt opgericht. Zo kwam Demcon breed in het nieuws toen dochTwentevisie 03/2009

interview | demcon

Willie Wortel De in 2001 gepromoveerde mechatronica-specialist Schipper vindt het leiden van zijn bedrijf leuker dan het uitvinden van nieuwe zaken. “Het is natuurlijk wel zo handig te weten waar men het over heeft, maar ik ben helemaal geen uitvinder en ik vind mezelf al ook geen goede techneut. Ik heb ze wel in dienst en ze zijn zeer uiteenlopend. Van Willie Wortels tot werktuigbouwkundigen en elektronica- en natuurkundespecialisten. Daar kan ik dus echt van genieten! Dat ik een fantastische groep mensen heb die allemaal hooggekwalificeerd zijn en die hier willen komen werken. Ze kunnen naar ASML, naar Philips, naar Thales of wat dan ook, maar kiezen er bewust voor hier te komen. Daar heb ik overigens wel keihard voor moeten knokken, want toen ik begon, wilde niemand voor me werken. Dan ben je starter van de UT en moet je je maar zien te redden. Ik vind het heel bijzonder dat we dat hebben kunnen opbouwen.”

Operatierobots “Nederland kent hooguit tien tot twintig leidende bedrijven in de mechatronica - de zogenoemde OEM-ers (Original Equipment Manufacturer) die zelf nieuwe producten of technologieën ontwikkelen. Daarnaast is er een enorme hoeveelheid bedrijven die in de toeleverende industrie zitten. Dat zie je ook hier in de regio Twentevisie 03/2009

Twente: een groot aantal superspecialisten die allemaal hun producten moeten zien te slijten aan die paar grote bedrijven. Waar Nederland dus behoefte aan heeft zijn nieuwe OEM-ers. Bedrijven die het voor elkaar spelen een eigen product te ontwikkelen en daarmee kunnen doorgroeien tot enkele honderden medewerkers. Het evenwicht tussen al die bedrijven is nu namelijk behoorlijk zoek. Ook hier in de regio. Het gebied is immers sterk genoeg om zo’n bedrijf te kunnen voortbrengen. Ik mis zo’n bedrijf enorm. Ik denk dat het te maken heeft met het gebrek aan kwaliteit van het ondernemerschap dat zoveel bedrijven klein blijven en maar niet willen doorgroeien. Demcon gaat dit soort OEM-activiteiten stimuleren in de vorm van spin-outs en deelnemingen in technostarters. Ik vind namelijk dat wij niet alleen dienstverlener moeten zijn, maar ook onze tak eigen producten en nieuwe technologieën verder vorm moeten geven. Daar liggen voor ons ongekende mogelijkheden. Bijvoorbeeld op het gebied van medische robotica, waarvoor ook binnen het Innovatieplatform nu plannen worden uitgewerkt. Wij willen in Twente een nieuwe generatie operatierobots gaan maken. Vroeger werd in de chirurgie een grote snede gemaakt in het lichaam, terwijl nu nog wordt gewerkt met zogenoemde minimale invasieve methodes. Hierin gaan de ontwikkelingen snel. Er worden momenteel instrumenten ontwikkeld waarbij de chirurg helemaal geen snede meer hoeft te maken. Met behulp van deze generatie nieuwe flexibele instrumenten worden de operaties uitgevoerd via de natuurlijke openingen in het menselijk lichaam. In Twente richten we ons op de ontwikkeling van een telemanipulatiesysteem om deze instrumenten goed te kunnen bedienen. We werken dus eigenlijk aan een nieuwe generatie chirurgische robotica. Demcon kan daarin wellicht ook een rol spelen. Ik denk dan ook dat wij moeten kunnen doorgroeien tot een bedrijf met enkele honderden mensen. Het eigenaardige aan een bedrijf zoals het onze is dat het net zo groot wordt als dat je eigen competentie is. En daarom krijgt elke ondernemer de mensen om zich heen die hij verdient. Wij hebben het geluk dat we in een prachtig gebied zitten om te kunnen groeien. We hebben de toeleveranciers, de kennis, de universiteit en de hogeschool met alle nieuwe ideeën die er leven en de mensen die hier graag willen wonen.”

Mega-deal Demcon heeft onlangs een mega-deal van bijna één miljoen euro gesloten met een grote Amerikaanse fabrikant van medische devices. Het betreft de (niet-exclusieve) licentie voor productiekennis van het zogeheten metaalpoederspuitgieten. Deze technologie wordt toegepast bij het fabriceren van complexe, hoogwaardige onderdelen voor onder meer medische en automobieltoepassingen. Demcons klant wil er onderdelen voor chirurgische instrumenten en op termijn medische implantaten mee gaan maken. Schipper: “Het is een doorbraak dat de medische industrie deze technologie grootschalig gaat toepassen. Deze deal opent voor ons de deur naar andere medische toepassingen.” Schipper ziet de licentieovereenkomst als een beloning voor jaren van hard werken. De opbrengst van bijna één miljoen euro betreft slechts de eerste fase in de samenwerking. Het geld wordt geïnvesteerd in het verder ontwikkelen van de productietechnologie en -capaciteit en in het verder ontginnen van de medische en andere markten. “Want de nu verstrekte licentie is niet exclusief,” benadrukt Schipper. “Het betekent een doorbraak voor de grootschalige toepassing van deze technologie door de medische industrie. Deze deal opent voor ons de deur naar andere medische toepassingen. En ik heb hoge verwachtingen van de toepassing voor implantaten.”

Duitsland Maar voordat Demcon zelf de markt bepaalt, moeten ze het nog even doen met de voor hen interessante klanten, die overigens bijna allemaal in de markt voor semiconductors zitten. “Daarom willen we graag naar Duitsland waar de medische industrie is gevestigd. Het werk blijven we wel in Oldenzaal doen, maar je moet daar zijn om zaken te kunnen doen. En hoewel we al een jaar onderzoek doen naar de mogelijkheden en de plannen ook blijven voorbereiden, hebben we de boel even in de ijskast gezet. Want als je hoort dat in Duitsland naar verwachting één op de vijf bedrijven gaat omvallen, leek het ons beter de boel nog even een paar maanden aan te zien. Maar we gaan het hoe dan ook doen.” ■

39

Milieukostenbesparing van ruim twee miljard euro per jaar mogelijk

interview | textiel

Katoenrevolutie

Ir. Gerrit Bouwhuis (links) en ir. Ger Brinks gefotografeerd voor de voormalige Hoogere Textiel School de Maere in Enschede (nu Saxion) waar ze ooit samen studeerden. (Foto: Toma Tudor.)

(door Harry van Stratum) Goede onderzoekers en een goed onderwijssysteem zijn belangrijk, maar niet voldoende voor een innovatieve economie. Een ‘Europees’ probleem is dat excellente wetenschappelijke kennis, die bijvoorbeeld aanwezig is bij de Universiteit Twente, soms onvoldoende wordt doorvertaald naar nieuwe producten van bedrijven. Bij Saxion Hogescholen werken onderwijs én bedrijfsleven aan een oplossing voor wat ook wel de ‘kennisparadox’ wordt genoemd. Voor de katoenindustrie liggen daarbij miljarden aan milieukostenbesparingen in het verschiet. Ooit was Nederland wereldspeler in de katoenindustrie. Ook nu nog verwerken bedrijven als Koninklijke Ten Cate en Gamma Holding wekelijks meer dan een miljoen meter katoen. Maar ook die bedrijven hebben inmiddels andere strategische keuzes gemaakt, waarbij de focus steeds meer op ‘intelligente weefsels’ en minder op katoen is gericht. “Tegen die achterTwentevisie 03/2009

grond was ik als manager operations bij Ten Cate betrokken bij een voorgenomen investeringsproject in nieuwe bleekinstallaties,” vertelt Gerrit Bouwhuis. “Grote investeringen moeten natuurlijk tot in detail worden voorbereid. Want wie wil er miljoenen stoppen in een beproefde, maar verouderde technologie als er ook nieuwe innovatieve technologieën beschikbaar zijn? Mede om dat stuk af te dekken heb ik contact gezocht met de universiteit. Daar liggen twee promotieonderzoeken waarin bewezen is dat enzymatisch voorbehandelen en katalytisch bleken alternatieven kunnen zijn voor het traditionele veredelingsproces van katoen. Van mij wordt verwacht dat ik met mijn ervaring, die ik heb opgedaan in de industrie, kan aantonen dat deze revolutionaire innovaties ook daadwerkelijk kunnen worden toegepast in de industrie.”

Twee miljard Voor zijn promotieonderzoek heeft Bouwhuis ‘onderdak’ gevonden bij het Saxion lecto-

raat Smart Functional Materials. Samen met oud-studiegenoot Ger Brinks - beiden studeerden ooit aan de Hogere Textielschool De Maere in Enschede, een voorloper van Saxion Hogescholen - werkt hij aan een proces dat volgens hen de wereld van de katoen compleet op zijn kop zal zetten. “Er liggen miljarden aan milieukostenbesparingen in het verschiet omdat in de industrie straks met verhoudingsgewijs bijzonder lage procestemperaturen kan worden gewerkt,” weet Brinks nu al zeker. “Het verhaal van Al Gore en zijn Inconvienient Truth geeft ons onderzoek natuurlijk extra relevantie,” vult Bouwhuis aan. “Maar vergis je niet. Dit soort innovaties wordt misschien soms wel opgepakt uit een vorm van idealisme, maar je bent pas kansrijk met een nieuwe techniek als je die kunt vertalen in economische voordelen. En dat gaat ons lukken,” zegt hij stellig. “Wanneer we er in slagen deze techniek breed in de industrie te implementeren en de oude processen hiermee te vervangen, dan is een milieukostenbesparing van ruim twee miljard euro op jaarbasis een reële optie.”

Waterschaarste De belangen voor Saxion Hogescholen en de medefinanciers van het onderzoek zijn groot. Brinks: “Unilever, Koninklijke TenCate, Gamma Holding, Tanatex, Colbond, TNO, Stork, Christeyns, de ‘fine-fleur’ rond de Nederlandse textiel(veredelings)industrie zit in het project. Dat zijn stuk voor stuk bedrijven die graag willen ontwikkelen, die het belang van onderzoek inzien en daar ook middelen voor vrij maken.” Behalve al deze partijen hebben de onderzoekers sinds een aantal maanden serieuze contacten met buitenlandse bedrijven en universiteiten in onder meer Zwitserland, Italië, Spanje en Portugal, die ook zeer geïnteresseerd zijn. “Kennis op dit vlak zal in de toekomst een belangrijk exportproduct van Nederland worden”, aldus Ger Brinks. “Vooral omdat het ‘toepassingstechnologie’ is, waarin wetenschappelijke inzichten zijn vertaald in concrete productiemiddelen.” Hij verwacht dat de nieuwe technologie in eerste instantie de West-Europese katoenindustrie op voorsprong zal zetten. “Innovaties worden hier nu eenmaal sneller geïmplementeerd dan elders. Ook daar op de wereld waar sprake is van waterschaarste zal deze techniek, denk ik, snel landen.” ■

41

‘Als ik Bouaouzan zie voetballen, dan gaat me dat door merg en been’

interview | voetbal

Niels Kokmeijer, gelukkig met

het leven na de doodschop Onderbeen afgestorven “Ik heb twee maanden in het ziekenhuis gelegen, zonder vervoerd te mogen worden. Een deel van mijn onderbeen bleek afgestorven, door een gescheurde slagader en zenuw. Mijn been moest worden opengesneden om de druk ervan af te halen. Ik vroeg me af wat ik nog zou kunnen, maar na twee weken waren de artsen duidelijk: ik zou nooit meer kunnen voetballen. Het was zelfs de vraag of ik ooit nog normaal zou kunnen lopen. Dat was verreweg het moeilijkst. Niet meer kunnen lopen… Dan gaat er wel iets door je hoofd. Natuurlijk accepteerde ik het niet en besloot ik terug te knokken. Wat me nu uit die tijd nog bijstaat, is het medeleven dat ik kreeg van de mensen en supporters van Go Ahead Eagles. Dat het een echte volksclub is, met een groot hart, is me toen wel gebleken. Knuffels, brieven, ik heb het allemaal bewaard.”

Na de doodschop van Bouaouzan in 2004 heeft Niels Kokmeier zijn leven sportief en zakelijk weer aardig op de rit.

(door Eddy van der Ley) Volgens de wetten der logica zou een voetbalprof zich rond zijn 35ste levensjaar op zijn werkzame leven buiten de krijtlijnen moeten richten. Zo niet Niels Kokmeijer. Een doodschop, in zijn periode als speler van Go Ahead Eagles, maakte abrupt een einde aan zijn loopbaan en dwong hem erg vroeg tot maatschappelijke improvisatie. Niet zonder succes. Op de ruïnes van een gebroken voetbaldroom maakt de nu 30jarige Kokmeijer zich nuttig als bondscoach van het Nederlands beachsoccerteam, geeft hij les aan jongeren en is hij zakelijk actief als mede-eigenaar van badjasparadijs.nl. Het klinkt paradoxaal, maar zonder de beestachtige overtreding van Rachid Bouaouzan, op 17 december 2004, zou Niels Kokmeijer zijn leven waarschijnlijk in de relatieve anonimiteit hebben

42

gesleten. Hij was een aardige voetballer, daar niet van, maar geen supertalent. Bij Go Ahead Eagles, in de eerste divisie, trachtte hij in 2004 zijn door blessures getekende voetballoopbaan vlot te trekken. Niet meer, niet minder.

‘Go Ahead is een echte volksclub, met een groot hart. Knuffels, brieven, ik heb het allemaal bewaard’ Als hij zich tegenwoordig ergens bekend maakt, is er vaak de blik of reactie van herkenning. ‘Niels Kokmeijer? Ben jij niet…? ’ Ja, dat is hij. De speler die in 2004 tegen wil en dank in de belevingswereld van voetbalminnend Nederland belandde. Met Rachid Bouaouzan als zijn beul.

De Spartaan gebruikte zijn been in een vlaag van verstandsverbijstering als een vliegend uitbeenmes en katapulteerde Kokmeijer de invaliditeit in. Het leverde weerzinwekkende tv op. Voor de buis trokken de kijkers wit weg. Het moment van de aanslag staat in de ziel van Kokmeijer gebeiteld. In de knusse huiskamer van zijn woning in Beverwijk kan hij er normaal over praten. Zoals over alles. “Hij kwam op me afgevlogen en ik hoorde gewoon hoe het been brak. Mijn eerste reactie tegen de verzorgers was ook: ‘Ik voetbal nooit meer’. Dat drong heel snel tot me door. Ik heb het been zelf gepakt en voelde hoe de botten over elkaar waren geschoven. De pijn die ik had was niet te beschrijven, ik viel ook een paar keer weg. Qua blessures had ik al best iets meegemaakt, ik had mijn been al eerder gebroken, maar zo’n intense pijn had ik nog nooit gevoeld.” Twentevisie 03/2009

“Gelukkig verliep het revalidatieproces tamelijk voorspoedig. Natuurlijk waren er ups en downs, maar gelet op de verwachtingen was ik na anderhalf jaar revalideren tevreden. Ik kan nu redelijk normaal lopen, ja, zelfs weer een beetje sporten. Ik voetbal in de zaal, doe aan golf, tennis en aan krachttraining. Nee, niet zonder gevolgen. De ochtend na een inspanning kom ik als een oude man mijn bed uit, dan is alles stijf en heb ik veel last. De zenuw valt nu eenmaal niet te trainen. Maar dat heb ik er graag voorover. Ik ben al blij dat ik weer met sport bezig kan zijn, met vrienden voetballen in de zaal, heerlijk. En ja, ik pik ook mijn doelpuntjes mee. Dat ben ik nog niet verleerd, haha.”

van een halfjaar, uiteindelijk zonder taakstraf. Daarmee was het recht gesproken. Met Sparta heb ik uiteindelijk een schikking kunnen treffen in de vorm van inkomstenderving en letselschade. Het heeft geen nut om het bedrag te noemen, maar het valt natuurlijk in het niet bij het geld dat ik als voetballer nog had kunnen verdienen. Ik speelde bij Volendam, Heerenveen en Go Ahead Eagles, verdiende een bovenmodaal salaris. Ik had nog minstens een jaar of zeven als profvoetballer voor de boeg, met alle perspectieven vandien, dat viel nu weg.” “Twijfels over mijn maatschappelijke toekomst heb ik nooit gehad. Ik heb altijd iets omhanden moeten hebben, dat is nu eenmaal de aard van het beestje. Bij de clubs waar ik speelde, zat ik altijd in de spelersraad. En in mijn periode bij Haarlem werkte ik in de avonduren bij een brokerskantoor in Amsterdam, na de dagsluiting van de AEX. Interessant om te doen, maar uiteindelijk heb ik me niet op de effectenhandel gestort, maar op andere dingen.”

‘Het is gelopen zoals het is gelopen, niet meer, niet minder. Ik ben gelukkig, dat is de belangrijkste graadmeter’ Beachsoccer

“Via tv en kranten word ik regelmatig geconfronteerd met Rachid Bouaouzan. Eerlijk? Het valt me moeilijk om hem te zien voetballen, het gaat me door merg en been. En als ik dan zie en lees dat hij bij NEC problemen heeft met de discipline, terwijl trainer Mario Been toch behoorlijk veel geduld met hem gehad heeft, dan denk ik bij mezelf: onvoorstelbaar. Misschien dat hij zich iets nederiger zou kunnen opstellen, denk ik dan, juist door de bagage die hij meedraagt.”

“In de zomer van 2005 trad ik in dienst bij evenementenbureau Go Marketing en kwam ik in contact met de beachsoccerbond. Later dat jaar zag ik het WK Beachsoccer in Rio de Janeiro en raakte ik gegrepen door de sport. Begin 2006 werd ik algemeen manager bij de beachsocccerbond. We organiseren veel toernooien om de relatief jonge sport onder de aandacht te brengen, dat gaat steeds beter. Sinds vorig jaar ben ik ook bondscoach van de Nederlandse beachsoccerploeg. We werden gelijk tweede op het EK, al is dat niet een goede afspiegeling van de krachtsverhoudingen. In de pikorde staan we een stukje lager, maar we zijn op de goede weg.”

“Ik heb na de aanslag een aangifte gedaan en een zaak aangespannen tegen hem en zijn club Sparta. Het Openbaar Ministerie heeft er vervolgens een strafzaak van gemaakt. Bouazouan werd veroordeeld tot een voorwaardelijke straf

“Dat de sport duidelijk in de lift zit, blijkt wel uit de officiële erkenning door de UEFA en de FIFA en de samenwerking met de KNVB. Inmiddels is de beachsoccerbond overgegaan in KNVB Beach Soccer. En je ziet in de sport ook een aantal grote

Merg en been

Twentevisie 03/2009

namen opduiken. Eric Cantona is mijn collega, hij is bondscoach van de Fransen. En de zoon van Diego Maradona speelt in het Italiaanse team. In de Nederlandse ploeg heb ik de beschikking over de ex-voetbalprofs Roël Liefden en Leo Koswal, maar verjonging is belangrijk en daarmee zijn we op de goede weg.” “Al met al ben ik drie dagen per week kwijt met beachsoccer. Verder geef ik namens het Cruyff Institute for Sport Studies elke week les aan jongeren uit sociaal minder ontwikkelde wijken. Ik leer ze om in acht weken een voetbalevenement op te zetten en uit te voeren. Dus de theorie én de praktijk. Daarbij let ik scherp op de normen en waarden. Als zo’n evenement tot een goed einde is gebracht, zijn die jongens het mannetje en lopen ze vol trots door hun buurt. Dat verschaft ze het nodige aanzien. Het is mooi en dankbaar werk om te doen.”

Badjasparadijs.nl “Op zakelijk vlak ben ik sinds enige tijd actief met badjasparadijs.nl. Samen met mijn vriendin Saskia van Haaren, die de meeste credits verdient, verkoop ik via internet unieke en hoogwaardige badjassen tegen zeer gunstige prijzen. We richten ons met onze drietalige website op de Nederlandse, Duitse en Engelse markt. We betrekken de badjassen bij een bedrijf in de Verenigde Starten, waarvoor we exclusief in Europa leveren.” “Het gaat niet om badjassen die je ook bij Wehkamp of Otto kunt krijgen, maar om hoogwaardige exemplaren met unieke prints. Op de huidige Nederlandse markt is er qua badjassen niet veel origineels te krijgen. De badjassen van badjasparadijs.nl zijn alleen verkrijgbaar op het internet. De charme van een goede badjas? Hij moet comfortabel zitten en er leuk uitzien. Naast dat we de badjassen aanbieden aan de particulier via de webshop doen we ook veel zaken met bedrijven. Badjassen doen het namelijk ook erg goed als relatiegeschenk of als cadeau met sinterklaas of kerst.” “Al met al leid ik een druk bestaan. Als echte voetballiefhebber zou ik alles hebben willen inruilen voor het voltooien van mijn loopbaan, maar ik kan moeilijk ontevreden zijn met mijn huidige leven. Het is gelopen zoals het is gelopen, niet meer, niet minder. Ik ben gelukkig, dat is de belangrijkste graadmeter.” ■

43

Samenwerking Sinds een paar maanden heeft Twentevisie een speciaal katern, New Business Twente, bedoeld voor en met nieuwe ondernemers, maar natuurlijk ook voor de geïnteresseerde gevestigde ondernemer. We werken op dit moment samen met de Kamer van Koophandel, Kennispark, Saxion, Campus Business Center, New Business Society (NBS) en het Bedrijfstechnologisch Centrum (BTC). Meer partijen zullen binnenkort aansluiten. Met laatstgenoemde drie partners hebben we de afspraak gemaakt dat we in samenwerking een speciale ‘Memphis New Business’ zullen organiseren: op 30 maart in het Campus Business Center, op 11 mei in de Grolsch Veste en op 2 oktober in het BTC-gebouw.

Technostarters kunnen kans op durfkapitaal spectaculair verhogen Vorige maand promoveerde Joris Heuven aan de Universiteit Twente, faculteit Management en Bestuur,met het proefschrift ‘The role of referrals in financing technology-based ventures’. Hierin toont hij aan dat startende technologiebedrijven niet op de juiste manier gebruik maken van durfkapitaalfondsen. Als ze dit wel goed doen, kunnen ze de kans op een kapitaalinjectie enorm vergroten. Heuven onderzocht hoe technostarters financiële middelen uit durfkapitaalfondsen binnenhalen voor hun onderneming. De kans op een kapitaalinjectie is nu slechts 1 à 2%, maar door doelgerichter gebruik te maken van hun netwerk en zich beter te verdiepen in beslissingscriteria van de fondsen kunnen ze dit percentage verhogen tot wel 30 à 40, aldus Heuven. Het is voor startende technologiebedrijven vaak moeilijk om geld los te krijgen van een bank. Maar investeren moet, omdat het vaak lang duurt om een product op de markt te brengen, waardoor het financiële risico van deze ondernemingen groot is. Maar voor durfkapitaalfondsen zijn technostarters wél interessante investeringsobjecten, omdat het rendement op de investering erg hoog kan zijn. Joris Heuven deed onderzoek naar investeringen van durfkapitaalfondsen in technostarters. Hij keek hierbij specifiek naar de rol die referenties spelen bij de toekenning van kapitaal. Hij concludeert dat 46% van de deals die ondernemingen sluiten met durfkapitaalfondsen te danken is aan referenties.

Volgens de Twentse promovendus maken technostarters nu onvoldoende gebruik van hun netwerk bij hun pogingen durfkapitaal te bemachtigen. Waar het op de arbeidsmarkt de normaalste zaak van de wereld is om gebruik te maken van referenties, is dat op de durfkapitaalmarkt niet het geval. Dat is een gemis volgens Heuven. Technostarters die via een referentie binnenkomen worden serieuzer genomen en ook vaker gefinancierd. Daarnaast is het volgens Heuven van groot belang een durfkapitaalfonds te zoeken dat bij het startende bedrijf past. Bij veel technostarters heerst ten onrechte het beeld dat durfkapitaalfondsen, net als banken, alleen een financiële injectie geven. De fondsen geven niet alleen geld, maar ze ondersteunen de technostarter ook met strategisch advies, het inbrengen van expertise en het gebruik van hun netwerk.

Bijlage voor nieuwe ondernemers in twente

46

Wij zijn aan zet!

Een goudhaantje als TomTom, bijna een miljard euro verlies. AKZO Nobel zelfs meer dan 1 miljard. CWI en UWV hebben het zelden zo druk gehad en gaan het vermoedelijk nog drukker krijgen met ontslag- en uitkeringsaanvragen. Balkenende en Teulings presenteren in een grafstemming de nieuwste voorspellingen over economische groei en werkloosheid. Je wordt er niet vrolijk van. Ouderen onder ons krijgen een akelig déjà vu. Ze hebben het eerder in de jaren dertig meegemaakt. En Twente heeft haar eigen textiele en industriële crisis beleefd. Ook toen was het dal diep en is een hoop bedrijvigheid vernietigd. En de jeugd? We hebben een T-shirt gezien met op de rugzijde de tekst ‘Yesterday Armageddon’ en op de voorzijde ‘Today, action’. In tijden van crisis kijken velen hulpeloos en afwachtend naar de overheid. De overheid kan veel en onderneemt ook van alles. Maar als we één ding geleerd hebben, is het wel dat we zelf het heft in handen moeten nemen. De revitalisering in de afgelopen decennia van de Twentse economie heeft getoond dat we daarin zijn geslaagd. De bron van de revitalisering ligt nu, net als toen, in de stimulering van lokale initiatieven, in het versterken van economische netwerken en vooral in het bestrijden van het ‘achterover leunen en

afwachten’. Ondernemers, vakbonden, de culturele sector, het onderwijs, de zorg en lokale overheid; wij zijn aan zet. We zullen meer concrete activiteiten moeten ontwikkelen uit bestaande netwerken. Niet lullen maar poetsen! Wij van het SKIO, het Saxion Kenniscentrum Innovatie en Ondernemerschap, zien de volgende mogelijkheden: Ten eerste dienen werknemers in onderwijs en bedrijfsleven vaker niet alleen met elkaar, maar ook bij elkaar te werken. Saxion is overtuigd van de meerwaarde van werknemers uit de praktijk en heeft haar nieuwe arbeidsmarktbeleid daarop ingericht. Bedrijven, van hun kant, kunnen een werkplaats zijn voor werknemers van Saxion. Ze halen dan structureel expertise gekoppeld aan een frisse blik in huis. Ten tweede is het nu dé tijd om personeel te scholen. Was er voorheen onvoldoende ruimte om medewerkers op te leiden, nu is die ruimte er wel. Saxion dient de bestaande mogelijkheden om kortdurende opleidingen plaats- en tijdsonafhankelijk te volgen verder uit te breiden. Hybride vormen van onderwijs - waarbij de scheiding tussen werk en onderwijs, tussen werkplek en onderwijsplek, tussen werktijd en onderwijstijd ongedaan is gemaakt

- moeten worden uitgerold. Ten derde dienen organisaties en Saxion, juist nu er minder werk voorhanden is in het primaire proces, meer dan al gebeurt gezamenlijk te werken aan economische, technologische en sociale innovaties. Subsidiemogelijkheden zoals innovatievouchers, RAAK en I-CREA vormen een extra stimulans voor samenwerking tussen werkveld en Saxion. Dit zijn slechts enkele mogelijkheden. De mensen bij de kenniscentra van Saxion hebben volop ideeën en staan te popelen om ze samen met anderen te verwezenlijken. Laten we niet langer wachten, maar aan de slag gaan. Met elkaar, met zijn allen. Wij geven de voorzet. Kopt u hem in? Han van der Meer, Kaj Morel, Maarten van Riemsdijk, Jos van der Werf, Erik Wierstra. Saxion Kenniscentrum Innovatie en Ondernemerschap Telefoon: 053 - 487 1674 e-mail: [email protected] www.saxion.nl/innovatieenondernemerschap ■

Jaarrekeningen Belastingaangiften Financiële Coach Prognoses Ondernemingsplannen Tussentijdse cijfers (Online) Boekhouding Kredietaanvragen Bedrijvenpark Twente 172 - 7602 KE Almelo - Telefoon 0546 - 577 222

0005AdvTwentevisie.indd 1

25-06-2008 15:22:29

Zzp’ers, kom van die zolderkamer af!

Een inspirerende omgeving voor innovatief ondernemerschap

“Eigen baas zijn motiveert het best… Ik vind dat iedereen bij de geboorte automatisch zzp’er moet worden en een inschrijving bij de Kamer van Koophandel moet krijgen.” Aldus Durk Jan de Bruin (voorheen Startpagina.nl). Roy Heydanus, lid van de raad van bestuur bij Van Ede & Partners, kijkt wat anders tegen zzp’ers aan: “Zzp’ers kunnen niet goed netwerken. De meeste mensen die vanuit een werknemerspositie besluiten voor zichzelf te beginnen, blijven hangen in het werknemerschap. Maar voor een succesvol bestaan als zzp’er is veel meer nodig.” Even wat nuanceren De komische uitspraak van De Bruin is in essentie een pleidooi voor zelfstandig ondernemerschap. Maar iedereen zzp’er? Nee, natuurlijk niet, daar is niet iedereen voor in de wieg gelegd. Maar niet om de reden die Heydanus schetst. Zzp’ers kunnen wel degelijk netwerken. Maar er schuilt wél een belangrijk aandachtspunt in zijn opmerking.

‘Zzp’ers kunnen wel degelijk netwerken‘ Want voor bepaalde groepen zelfstandigen zonder personeel blijkt netwerken niet vanzelfsprekend, bijvoorbeeld degenen die gedwongen zijn om zzp’er te worden, moeite hebben om contacten te leggen en ervaringen uit te wisselen of domweg nog niet genoeg zelfvertrouwen hebben van jongsafaan. Kom van die zolderkamer af Maar hoe je het ook wendt of keert: als zzp’ers bén je ondernemer! En ondernemen kun je niet louter en alleen vanachter de laptop op de zolderkamer of vanuit de cabine van de klussenbus. En dan, maar lid worden van de TOS, als 2e divisie zzp’er tussen 1e divisie ondernemers? Nee, dat hoeft niet. Er zijn andere wegen. Waar het om gaat is gelijkgestemden op te zoeken, mede-Einzelgängers, al dan niet binnen dezelfde branche. Dan gaat het balletje wel rollen en komt het netwerken vanzelf. En samen sta je sterker door kennis te delen, ervaringen uit te wisselen, werk onderling uit te besteden, enzovoorts.

Een voorbeeld Er zijn goede voorbeelden van clubs en verenigingen waarin zzp’ers elkaar gevonden hebben. Bijvoorbeeld de ZZP-ers bij de Tijd in Rijsen-Holten. Hun credo: ‘Wij staan voor een stukje vakmanschap ieder op zijn of haar eigen vakgebied’. Of informeer eens bij het Ondernemers Netwerk Enschede of het Kontakt Jonge Bedrijven. En zo zijn er meer verenigingen die zzp’ers de kans bieden - ook binnen hun branche - om hun zakelijke netwerk te vergroten. Daarbij is netwerken van levensbelang, al was het alleen maar vanwege het acquisitie-potentieel! Maar ook buiten verenigingen en clubs om kan genetwerkt worden, bijvoorbeeld door deel te nemen aan een werkgroep winkelweekacties om de lokale ondernemers beter te leren kennen. Of door de uitnodiging voor een receptie van een voormalige werkgever wél te accepteren. De Kamer van Koophandel helpt ook mee, bijvoorbeeld - in de loop van dit jaar - met een community voor zzp’ers, het internetplatfom waar zzp’ers elkaar kunnen vinden. En met een overzicht van regionale ondernemersnetwerken op www. kvk.nl/netwerken. Dus, zzp’ers: kruip uit je schulp, zoek elkaar op en organiseer jezelf. Iedereen kan het! ■

J oop Dahlmans Stafmedewerker Voorlichting

Bijlage voor nieuwe ondernemers in twente

Rob Gregorowitsch Directeur Voorlichting

47

U hebt het misschien al gelezen in de kranten: Kennispark Twente heeft een masterplan gebiedsontwikkeling opgesteld. Het is een van de belangrijkste puzzelstukken in het geheel van stimulering van innovatie en ondernemerschap. In het plan wordt fysiek meer ruimte gemaakt voor ondernemerschap en innovatie op de campus van de Universiteit Twente en het aangrenzende Business & Sciencepark. Onlangs stemden de gemeenteraad van Enschede en het College van Bestuur van de Universiteit Twente (UT) in met dat plan. Doel van dit plan is om een nog meer inspirerende omgeving te creëren voor jonge en innovatieve ondernemers. Hoewel Kennispark Twente zich inzet voor heel Twente, verwachten wij namelijk dat veel van de innovatieve en hoogwaardige bedrijven zich juist vlakbij of zelfs op de UT willen vestigen. Om dan gemakkelijk samen te werken en faciliteiten te delen met de universiteit, zoals onderzoekslaboratoria. En natuurlijk om bovenop de laatste (wetenschappelijke) ontwikkelingen te zitten. Want dat werkt aanstekelijk en inspirerend voor zowel u als ondernemer (gaat het daar naartoe?!) als voor de wetenschap (maar hoe kan dat dan toegepast worden?!). De ‘kookpot’, naar voorbeelden van andere succesvolle plekken in de wereld. Om die kruisbestuiving tussen wetenschap en bedrijfsleven op een gemakkelijke manier mogelijk te maken, zullen de campus van de UT en het Business & Sciencepark meer één geheel moeten worden. Daarvoor zal het viaduct tussen Enschede en Hengelo en bijbehorend talud moeten wijken. Een veelbesproken en bediscussieerd punt dat wat ons betreft wel cruciaal is voor het behalen van de doelen van dit plan; een dynamische en aantrekkelijke omgeving voor jonge en innovatieve bedrijven. Het is uitdagend om bezig te zijn met de fysieke kant van de ontwikkelingen. We benadrukken echter altijd dat het maar een kwart van onze totale activiteiten beslaat. Wij begrijpen ook dat inspiratie komt uit voorbeelden, inspirerende activiteiten,

goede regelingen waar u als ondernemer wat aan heeft, en meer. Een goede fysieke locatie en infrastructuur vormen één (heel belangrijk) element uit het hele ecosysteem, maar onze agenda is breder dan alleen de gebiedsontwikkeling. Wist u bijvoorbeeld dat u bij ons terecht kunt voor onderzoeksprojecten samen met de UT? Voor het gebruik maken van de expertise die aanwezig is binnen de UT? Dat wij evenementen organiseren waar jonge ondernemers zich kunnen profileren, zoals het Innovatiecongres Powered by Twente en de verkiezing voor jonge snelgroeiende technologiebedrijven ( Young Technology Award. nl). Of RouteSuc66-lezingen over de route naar succes, ver teld door gevestigde ondernemers aan studentondernemers? Allemaal in samenwerking met de juiste partnerpartijen. Want we kunnen het niet alleen in Twente en juist samen staan we voorop. ■

Kees Eijkel Directeur Kennispark Twente www.kennispark.nl

Domeinnaam cruciaal voor succes

49

Toveren met geluid (door Niko Wind) In de gangen van het Conser vatorium klink t vaag vioolmuziek. Er lopen studenten met kostbare instrumenten. Verderop wordt popmuziek gespeeld. Na en naar gangen en trapjes kom je in een compleet andere wereld. Dat is het domein van de sound designers, de jongens en meisjes die proberen om hun PC dusdanig te bewerken dat er bijzondere geluiden uit komen. Ze ontwerpen geluiden zoals een architect een gebouw ontwerpt. Deze geluiden gebruiken ze voor eigen composities of ze maken het reproduceerbaar zodat ook anderen deze geluiden in muziekproducties kunnen verwerken. De grote DJ’s maken gebruik van dit soort kunstmatig geproduceerd geluid en gebruiken vaak voorgeprogrammeerde blokjes muziek die zij weer in hun composities verwerken. Maar ook veel van de plofjes, piepjes en kreetjes in de commercials die wij dagelijks over ons uitgestrooid krijgen, komen uit de computer. Games zitten vol met kunstmatig geluid en ook de filmindustrie kan niet meer zonder. Er is amper nog moderne muziek die (alleen) natuurlijke instrumenten wordt gemaakt. Gouden toekomst Ergens in een van die studio’s werkt Thomas Koot, vierdejaars student van de opleiding Media Music en dus nog maar enkele maanden te gaan. Hij is nu al als freelancer bezig, maar zal na zijn afstuderen zeker starten met een eigen onderneming. Wat hij wil gaan doen en hoe hij het gaat aanpakken, is voor 95% bekend. “Alleen die naam nog. Dat is nog het moeilijkste. Hij moet pakkend zijn, de lading dekken én de dot-com domeinnaam moet nog beschikbaar zijn. Die zoektocht duurt langer dan verwacht. Voorlopig opereert hij via zijn website www.thomaskoot.nl, maar dat moet wat anders worden. Zijn doelgroep is immers verspreid over de hele wereld en zijn verkoopkanaal is het internet. Het gaan niet om namen en om tastbare producten, maar om resultaten van slim programmeerwerk. Wat hij verkoopt zijn brokjes muziek en fraaie geluiden voor onze digitale speeltjes en voor al die andere verworvenheden van de informatiemaatschappij. De toekomst lijkt verzekerd, voor zover je over

Bijlage voor nieuwe ondernemers in twente

‘zeker’ kunt spreken. Er is steeds meer vraag naar dit soort creatieve uitingen en de concurrentie is dun gezaaid. En je kunt je in een schier eindeloos aantal deelgebieden specialiseren. “Ik heb daarbij het geluk dat ik als een van de eersten in deze richting afstudeer. Daarbij loopt het conservatorium in Enschede internationaal voorop.” Een gouden kans dus. Tenminste als je meer in je mars hebt dan het knutselen met digitale geluiden. Je moet ook ondernemer zijn. En dat heeft hij thuis al met de paplepel ingegoten gekregen en wat hij nog niet wist heeft hij tijdens zijn opleiding geleerd. We kennen inmiddels het vak musiconomie, waarin de bedrijfseconomische aspecten van het ‘ondernemen de muziek’ worden onderwezen. “Ik heb een businessplan gemaakt en heb dat uitvoerig besproken met mijn economiedocent, de mensen van de startersdesk van ArtEZ en Peter Leutscher, het hoofd van deze afstudeerrichting en een kenner van de markten, de muziek en de andere geluiden.” In de startblokken Thomas staat letterlijk in de startblokken. Hij verhuurt zich momenteel aan een Duits bedrijf dat software ontwikkelt voor het maken van muziek en was als stagiair bezig met het programmeren van geluiden voor het Franse bedrijf Arturia. Na zijn afstuderen gaat hij echt aan de gang: professioneel én low cost. Want veel geld heeft hij niet nodig. Voor de distributie en een deel van het ontwerpen van geluidsfragmenten is zijn studentenkamer meer dan voldoende. “Voor echt bijzondere dingen ben ik aangewezen op een studio en daarvoor kan ik - tegen een kleine vergoeding - bij het conservatorium terecht. Na de laatste verbouwing is het daar echt state of the art: perfecte apparatuur in een ruimte waarin geen geluid van buiten kan doordringen.” Naast de cruciale domeinnaam draait alles om een goede en veilige website. Voor het ontwerp heeft hij zijn contacten binnen de AKI, die onlangs met de conservatoria in Oost-Nederland is gefuseerd tot ArtEZ en waar hij een minor volgde. Voor het programmeren kan hij terugvallen op zijn broertje: een jonge IT ondernemer die ook exact weet hoe je - zonder gevaar voor de klant - betalingen kunt regelen.

Thomas Koot en zijn inhoudelijke coach Peter Leutscher in een van de nieuwe studio’s van het conservatorium.

Dat hij met zijn 23 jaar relatief jong is om met een eigen bedrijf te starten, lijkt hem geen bezwaar. “In tegendeel, de wereld van de sounds is bijzonder trendgevoelig en in alle opzichten jong. Je moet dus helemaal in die wereld zitten om de trends te herkennen en in de toekomst mogelijk zelf te zetten. Als vijftiger lukt je dat niet. Daarvoor moet je echt jong zijn.” ■

IKT Visie op…

Normen en waarden, wetten en regels en vrijheid Te vaak worden wij dagelijks geconfronteerd met weer andere uitbarstingen van allerlei vormen van burgerlijke ongehoorzaamheid. Of het nu gaat om jongeren die het ‘straatklimaat’ verpesten waardoor je niet meer gewoon veilig door de stad kunt, om voetbalhooligans die het plezier in de sport vergallen voor de andere 99,9% van de mensen of om vandalen die hulpverleners aanvallen - het zijn allemaal vormen van frustratie met een maatschappij die dat ergens oproept. Tot op zekere hoogte is dat, denk ik, niet eens zo verwonderlijk. In onze dagelijkse belevingswereld worden we elke dag weer opgescheept met allerlei, soms futiele regels, die in een specifieke situatie misschien noodzakelijk zijn, maar die heel vaak ‘algemeen bindend’ worden voor iedereen in alle situaties. Vaak ook omdat de perceptie van die regels vaak is dat het lijkt alsof ze door ‘een ambtenaar’ ergens achter een bureau bedacht zijn, die geen gevoel voor de reële wereld heeft. En uiteraard is er dan nog ‘Brussel’ die met regels komt waar we soms helemaal de zin niet meer van inzien. De consequentie van al die beperkingen aan de persoonlijke beslissingsvrijheden van mensen is dat ze vrijheden nemen. Je weet dat je als je te hard rijdt en geflitst wordt een boete krijgt. Dus velen nemen dat risico en accepteren de consequenties. Maar als je nog geen of weinig levenservaring hebt, is de kans heel groot dat je niet hebt geleerd onderscheid te maken tussen ‘maatschappelijk ernstige’ overtredingen die de samenleving kunnen verstoren en ‘eenvoudige’ overtredingen, waar anderen geen gevolgen van ondervinden. Ik denk dat dit een van de redenen is dat veel jongeren zich zo onaangepast gedragen. De hele maatschappij is naar hun gevoel zo door regels ingekaderd dat ze vrijheden nemen - ook al omdat men ziet dat die overtredingen niet of nauwelijks ernstig bestraft worden. Er is naar mijn mening maar één oplossing: naast zinvolle weten regelgeving vooral zorgen voor een ‘training’ in normen en waarden zoals die in onze westerse maatschappij gelden. En dat moet gebeuren door ouders en scholen, de voornaamste partners in dat proces. En de ‘maatschappij’ in brede zin moet ervoor zorgen dat niet zinvolle regelgeving zo snel mogelijk ongedaan wordt gemaakt, waardoor men ook weer een gevoel van persoonlijke beslissingsvrijheden kan krijgen. Ik ben ervan overtuigd dat men dan ook veel meer rekening wil houden met ‘de ander’ in onze maatschappij. En dat is de basis voor een goed functionerende maatschappelijke samenleving.

OUD

Nederland leert 56 van Obama Kennispark is 58 vestigingsfactor TopSportSelect biedt 60 tweede carrière Slingerbeurs voor 62 vrijwilligerswerk Scope 65 Twente Agenda 66

Geert de Raad Voorzitter IKT

Stichting Industriële Kring Twente - Postbus 5501, 7500 GM Enschede - Tel. 053 - 48 49 980 - Fax 053 - 48 49 985

| Twentevisie | Jaargang 21 | Nummer 3 | Maart 2009 |

D avid Niebor g over de slimme inzet van

Nederland en Nieuwe 56

Als Nederlandse gastonderzoeker in de VS werkte David Nieborg enkele maanden mee aan de Obama-campagne in de swingstates Virginia en New Hampshire. Hij sprak met liberale bloggers, het Obama New Media Team, MIT-professoren en Harvard fellows en ontdekte de succesvolle formule van deze campagne. Een combinatie van e-mail, Facebook, Twitter, Flickr, SMS, een goede branding, strakke leiding, een visie en een eigen sociaal netwerk. Allemaal om de kiezer aan te sporen. Hij raakte zo enthousiast dat hij zich nu sterk maakt ook Nederland van de mogelijkheden van Nieuwe Media te overtuigen. In de politiek, maar natuurlijk ook in het bedrijfsleven.

nieuwe me dia tijdens de O b ama- c amp agne

Media? Yes we can!

achter de computer (het maken van foto’s, het opnemen van filmpjes, boodschappen) gebeuren er onvoorspelbare dingen. In de convergentie­ cultuur komen diverse media samen. Televisie is extreem belangrijk maar daarna volgt de Nieuwe Media. “Wanneer je een spraakmakend televisieprogramma hebt gezien, ga je naar YouTube om het nog eens te kijken en vervolgens commentaar uit te wisselen met anderen. Behalve over tv en computer beschikken de meeste mensen ook nog over een (mobiele) telefoon, een camera en een spelcomputer. Oftewel: media beperkt zich niet tot één kanaal, het zit overal. En dus zijn er ook meerdere mogelijkheden om je doelgroep te bereiken.”

57

Campagne (door Linda Klein Overmeen)

“Zonder nieuwe media zou Obama nu geen president geweest zijn.” Een gedurfde stelling, maar volgens Nieborg ruimschoots bewezen. Met zijn 28 jaar jong is David B. Nieborg als promovendus verbonden aan de Amsterdam School for Cultural Analysis (ASCA) en als docent aan de Universiteit van Amsterdam. Hij studeerde cum laude af aan de Universiteit van Utrecht op de discussie rondom het ontwikkelen van games door het militair-industrieel complex. Hij schrijft regelmatig over nieuwe media in het algemeen en game-cultuur in het bijzonder voor diverse (online) magazines, kranten en internationale vaktijdschriften. In het kader van onderzoek vertrok hij naar de Verenigde Staten om als gastonderzoeker aan het Massachusetts Institute of Technology (MIT) te gaan werken. Daar raakte hij betrokken bij de Obama-campagne en vond het Nieuwe Media-aspect daarvan zo interessant dat hij er een studieonderwerp van maakte. Toen Obama in 2006 tijdens de Democratische Conventie vriend en vijand verpletterde met zijn speech werd er een mogelijke kandidatuur voorspeld voor 2012, maar meer waarschijnlijk nog 2016. De werkelijkheid bleek anders. Hoe kon het gebeuren dat een vrijwel onbekende AfroAmerikaanse man het voor elkaar kreeg de gevestigde en gedoodverfde favoriet Hillary Clinton te verslaan? “Simpelweg door op grandioze wijze Nieuwe Media in te zetten,” verklaart Nieborg. Ter illustratie toont hij een YouTube-video van een muzikaal eerbetoon aan Obama waarin delen van die legendarische speech verwerkt zijn. “Deze video heeft ontelbaar veel mensen kunnen bereiken, zowel letterlijk als figuurlijk. Bij elke partijbijeenkomst, maar ook in collegezalen werd dit vertoond.”

Convergentiecultuur Toch begint zijn verhaal bij een ‘oude bekende’ op mediagebied. “Tijdens de verkiezingsuitslag stond heel Amerika op z’n kop. Massa’s mensen tegelijkertijd volgden de uitslag en waren live getuige van het uitroepen van de winnaar. De enorme kracht van televisie is mensen met elkaar verbinden. En dat is nog altijd heel belangrijk.” Tijdens zijn lezing verwijst Nieborg regelmatig naar het boek ‘Convergentie cultuur’ van Henry Jenkins. Wanneer de macht van top-down corporate media (beursgedragen media) samen komt met de macht van de gewone man

“In een campagne gaat het om communiceren en organiseren. Om te beginnen moet er één duidelijke boodschap zijn die continu wordt herhaald: Hope & Change in dit geval. Dan moet je elk beschikbaar kanaal op de juiste manier inzetten, zodat de on- en offline boodschappen elkaar versterken. Een hele belangrijke is het betrekken van de burger: geef ze het gevoel dat het hun campagne is en wees open, durf fouten toe te geven. En ten slotte relevantie: weten wanneer je in actie moet komen. Verreweg het meeste geld werd opgehaald toen Sarah Palin als vicepresidentskandidate voor McCain tijdens de Republikeinse Conventie vrijwilligers begon af te kraken. Ze zei letterlijk: ‘als je vrijwilliger bent, ben je een sukkel’. Het meeste geld krijgt Obama van vrijwilligers, dus wat deed zijn campagne? Binnen 3 uur ging er een e-mail uit: ‘Heb je Palin net gezien? Vond je het ook zo suf? Geef geld!’ Binnen 10 uur is er 10 miljoen dollar opgehaald… “

Nieuwe Media Het gebruik van e-mail is verreweg het succesvolste communicatiemiddel gebleken in de Obama-campagne. Kort en duidelijk, één boodschap en vaak een met een link naar You Tube. Laatstgenoemde bleek echt de ontdekking van deze presidentscampagne. Daarbij werd afgerekend met het ‘homevideo’-imago van You Tube; maandenlang was de meest bekeken video de maar liefst 38 minuten durende Obama speech ‘A more Perfect Union’. Met het veelvuldige gebruik van YouTube in plaats van zelf dingen te hosten heeft Obama 46.839.000 dollar bespaard. Ook Facebook, de Amerikaanse variant van Hyves, bleek waardevol. Daar vond het gesprek plaats. “Niets is zo moeilijk te sturen als een sociaal netwerk. Op Facebook zegt men: ‘Ik heb vandaag campagne voor Obama gevoerd’. Daar reageren mensen op, waarna vanzelf een hele golf op gang komt. Mensen gaan geheel vrijwillig online gesprekken voeren. Bottom up dus, volgens Jenkins.” Verder is er uiteraard de mobiele telefoon. Via SMS werd er veelvuldig contact gelegd met zowel kiezers als medewerkers. Er lagen honderden soorten sms’jes klaar en afhankelijk van demografische eigenschappen ontving men SMS-berichten op maat. Mensen voelden zich hierdoor zeer betrokken. En dan de Obama-computergame: een race-spel waarin langs het parcours dynamische advertenties van Obama verschenen. Dat werd relatief goedkoop gerealiseerd voor 45.000 dollar, maar de hoeveelheid publiciteit was onwaarschijnlijk. “Al deze middelen werden voor het eerst ingezet vanuit het idee: gewoon doen!”

Nederland Volgens Nieborg moet de campagne van Obama een voorbeeld zijn voor de rest van de wereld. Met zijn lezingen probeert hij de Nederlandse politiek en het bedrijfsleven van de mogelijkheden van Nieuwe Media te overtuigen. “In beperkte mate is hiermee door Nederlandse politici wel eens wat geëxperimenteerd. Balkenende was tijdens de campagne bijvoorbeeld enige tijd actief op Hyves. Na de verkiezingen is hij daar weer mee gestopt. Zo werkt het natuurlijk niet. Obama blijft heel actief in het communiceren, omdat hij overtuigd is van de kracht van collectieve intelligentie. En daar krijgt hij heel veel vertrouwen voor terug. Onlangs sprak ik met een politieke partij. Er was een debat in de kamer over een parlementaire enquête met betrekking tot Irak. Die leek er op dat moment niet te komen. Ik verwachtte van de oppositiepartij e-mails met: ‘Geef ons geld en wij gaan net zo lang door tot er wel een enquête is’. Hun reactie: ‘Ja maar, je moet Nederlanders niet om geld vragen’. Mijn ervaring is dat een burger die geld geeft zich vanzelf betrokken gaat voelen.” De vraag is of Nederland hier klaar voor is. “Dat weet in principe niemand zolang er niets gebeurt; je moet er wel eerst mee beginnen. Met afwachten valt er niets te winnen, terwijl er door te doen in ieder geval niets te verliezen is. Simpelweg door te bloggen, te e-mailen en met Hyves kom je al heel regelmatig en effectief in contact met je doelgroep. Op die manier kun je veel opener en transparanter communiceren. En

www.ikt.nl

dat is iedere politieke partij in ieder geval aan zichzelf verplicht. De Obama-mensen zijn in 2004 begonnen met onderzoek naar de inzet van Nieuwe Media, in 2006 is een en ander getest en vervolgens in 2008 echt groots ingezet. Als we in Nederland nu beginnen, zouden we er bijvoorbeeld voor de aankomende Europese verkiezingen mee kunnen gaan werken. Een begin is niet makkelijk, maar zeker niet onmogelijk. Het is een kwestie van lef hebben. De eerste politieke partij die dit succes­vol doet, pakt gegarandeerd een paar zetels!”

Bedrijfsleven En hoe zit het met het bedrijfsleven? “In ieder geval kun je een open en transparant beleid doortrekken naar elk bedrijf. Het kan nooit kwaad om open te zijn over je doen en laten. Natuurlijk binnen in je organisatie maar ook richting je klanten en leveranciers. Geef mensen de ruimte voor inbreng en ga in gesprek. Maak je klant een fan, om te beginnen door ze te betrekken. Als je gelooft in je merk of je product, waarom zou je er dan niet over willen communiceren?” “Wat betreft Nieuwe Media moet je als bedrijf wel eerst in kennis willen investeren om er effectief gebruik van te kunnen maken. Het maakt niet uit hoe je begint àls je maar begint. Zet een overtuigende strategie uit, waarbij het maken van winst niet meteen je eerste uitgangspunt moet zijn. Durf lef te hebben en een voorloper te zijn. Uiteindelijk is dit de toekomst, ik ben ervan overtuigd dat je hiermee wint!”  ■

David Nieborg: “Durf lef te hebben en een voorloper te zijn!”

D e droom van Van den Kroonenb er g

Kennispark is een

lijk t uit te komen

belangrijke vestigingsfactor werken bij een multinational. Henk Ligtenberg: “Binnen de UT wordt veel aandacht besteed aan het eigen ondernemerschap. Werken in het MKB geeft dezelfde soort kick. Men is als ondernemer in loondienst mede-verantwoordelijk voor het totaal.” Die dynamiek en dat ondernemerschap kunnen ook een positieve invloed hebben op de instroom van nieuwe studenten naar de technische opleidingen van de UT en Saxion. Het met recht uitdragen van de slogan ‘de Ondernemende Universiteit’ zorgde in de jaren tachtig voor een sterke groei van het aantal technische studenten in Twente.

58

Vestigingsklimaat

Kees Eijkel (r) en Henk Ligtenberg zijn natuurlijke partners bij het binnenhalen van bedrijven.

Met goedkeuring van de gemeenteraad van Enschede van het structuurplan voor de campus van de Universiteit Twente en het Business & Science-park is de laatste hobbel weggenomen voor de (ruimtelijke) ontwikkeling van het Kennispark. Het viaduct in de Hengelosestraat zal komen te vervallen en het terrein dat daardoor vrijkomt zal zorgen voor een geleidelijke overgang van de twee gebieden. Naast het wegnemen van deze fysieke barrière tussen de universiteit en het bedrijfsleven zal het ook tot een functionele integratie komen. De samenwerking tussen de wetenschap en het (technische) bedrijfsleven en het stimuleren van ondernemerschap waren de peilers onder het beleid van oud-rector magnificus Harry van den Kroonenberg. Een kwart eeuw nadat hij Nederland verraste met de slogan ‘De ondernemende Universiteit’ (toen was het nog ‘hogeschool’) gaat zijn droom in vervulling. Hij wilde een universiteit die als een onderneming opereert, die veel nieuwe bedrijven laat ontstaan (en hen ook faciliteert) en die nauw samenwerkt met het regionale MKB.

(door Niko Wind)

Begin jaren tachtig van de vorige eeuw waren de geesten er nog niet helemaal rijp voor. Van den Kroonenberg maakte wel veel los en wist veel studenten te stimuleren om met een eigen bedrijf te beginnen; van de gewenste hechte samenwerking met het technische MKB kwam te weinig terecht. De werelden stonden te ver van elkaar af en de hightech van de UT was te high voor het leeuwendeel van de bedrijven. Daarnaast was de regio in bestuurlijke zin verre van eensgezind en bestreden de

gemeenten elkaar op alle fronten; vooral ook bij het binnenhalen van nieuwe bedrijven. Nu alle neuzen wel dezelfde kant op staan en de technologische ontwikkelingen binnen het bedrijfsleven veel sterker aansluiten bij die op de UT gaat zijn droom wel in vervulling. In de komende jaren zal het op en rond de Campus van de UT gaan gonzen van de bedrijvigheid. Kennisparkdirecteur Kees Eijkel spreekt van 10.000 arbeidsplaatsen in 15 jaar. Dit lijkt - ondanks de huidige economische crisis - te lukken. De ontwikkelingsmaatschappij Oost NV is daar blij mee en gebruikt het Kennispark meer en meer als argument om bedrijven naar Twente te lokken.

Tussenkop Henk Ligtenberg en zijn team van Oost NV zijn natuurlijke partners geworden van het Kennispark van Kees Eijkel. Ze trekken samen op en maken gebruik van hun sterke punten. “Het gaat om de combinatie van wetenschap en commercie. We maken met elkaar keuzes als het gaat om sterke sectoren en gaan vervolgens proactief met elkaar wereldwijd bedrijven en instituten benaderen die geïnteresseerd zijn in onze boodschap.” Een opvallende derde speler in dit spel is Joop Meijer, die zich met zijn Career Centre Twente (CCT) inspant om hooggeschoold personeel naar Twente te lokken en het jonge talent dat afstudeert aan de UT of Saxion voor de regio te behouden. CCT en Kennispark staan samen op de grote carrièrebeurzen en organiseren samen bezoeken van afstudeerders aan een aantal Twentse hightech bedrijven. Kees Eijkel: “We hebben daar - tussen bedrijven als Shell en KPMG - een grote Twentse stand, waarin het regionale kennisintensieve MKB zich kan presenteren.” Het doel van deze acties is duidelijk: Twente zet in op het hoogwaardige MKB en wil het talent ervan overtuigen dat pionieren in een dynamische kleine ondermening zeker zo uitdagend is als het relatief anoniem

Die combinatie van infrastructuur, kennis en jong talent blijkt een van de belangrijkste vestigingsfactoren te zijn voor R&D-gedreven bedrijven. Deze willen, volgens Kees Eijkel, een nauwe band met een universiteit en zich liefst nog op het terrein van de universiteit vestigen. Dat kan bij ons. Zeker als de campus en het B&S-park één aaneengesloten terrein gaan vormen.” Hij is blij dat is gekozen voor het benutten van de ruimte die de huidige Hengelosestraat inneemt en het in gebruik nemen van het (bijna) leegstaande gebouw Langezijds en niet voor het verder volbouwen van de campus. Dit destijds gelanceerde plan zou niet alleen een aantasting betekenen van de ruimtelijke opzet van de Campus, maar zou ook de natuurlijke scheiding tussen de wetenschap en het bedrijfsleven in stand houden. “Na de instemming van de gemeenteraad van Enschede hebben we nu alle neuzen dezelfde kant op staan: de gemeente, de UT, de regio en de provincie. We kunnen daardoor alle plannen onverkort doorzetten.” Het gebouw Langezijds, waarin oorspronkelijk de faculteit Chemische Technologie was gehuisvest, zal binnenkort worden overgedragen aan een BV waarin de UT en VolkerWessels participeren. Het wordt verbouwd tot het hart van het Kennispark. Ook het huidige gebouw van MESA+ (waarvoor momenteel nieuwbouw wordt gepleegd) zal een integraal onderdeel gaan vormen van het Kennispark. Het verwijderen van het viaduct bij de ingang van de UT en het neerhalen van het talud van de Hengelosestraat staan gepland voor 2011. Gezien de crisis in de bouw ligt het voor de hand dat ook deze werkzaamheden naar voren worden getrokken.

Acquisitie Oost NV en het Kennispark worden niet afgerekend op de mate waarin het Twentse hightech bedrijfsleven aan personeel kan komen; het gaat om bedrijven en arbeidsplaatsen en ook daarover konden Henk Ligtenberg en Kees Eijkel verheugende cijfers melden. Kees Eijkel kon in ‘zijn’ Kennispark in 2008 liefst 16 ‘projecten’ noteren van nieuwe bedrijven en uitbreiding van bestaande vestigingen. In totaal ging het om 167 arbeidsplaatsen. “Het belangrijke daarbij is dat 13 van deze 16 projecten R&D-gerelateerd zijn en dat van de 167 nieuwe arbeidsplaatsen er 139 direct betrekking hebben op onderzoek en ontwikkeling.” Opvallend daarbij was de vestiging van drie joint ventures van Koreaanse bedrijven met Twentse ondernemingen. “Met deze aantallen nieuwe arbeidsplaatsen kom je uiteraard niet aan de verwachte 10.000. We hebben echter geen zicht op de groei van de bestaande bedrijven en verwachten dat een deel van de nieuwkomers tot een forse omvang zal groeien. ”De

www.ikt.nl

combinatie acquisitie, starters/groeiers en innovatie zal per jaar 500 tot 600 arbeidsplaatsen opleveren. En dan kom je wel aan die 10.000!” Die groeikans is, volgens Kees Eijkel, de laatste jaren sterk toegenomen omdat startende techneuten steeds vaker beseffen dat techniek leuk is, maar dat het uiteindelijk gaat om productie, omzet en winst. “Je ziet daarom steeds meer combinaties van supertechneuten en door de wol geverfde marketeers.” Geld lijkt, ook in deze barre tijden, amper een probleem. Steeds meer investeringsmaatschappijen en privat investors geloven in de kracht en de toekomstkansen van deze bedrijven. “Het is bijna ‘hot’ om in de Twentse hightech te investeren. De zestien projecten van Kees Eijkel verwachten op termijn voor ruim 15 miljoen euro te investeren. Zij maken zich geen zorgen over het binnenhalen van dit geld.

Speerpunten De bedrijven binnen het Kennispark hebben ook in de bedrijfsvoering amper last van de wereldwijde economische teruggang. Twente heeft (samen met Nijmegen en Wageningen) bewust gekozen voor drie conjunctuuronafhankelijke speerpunten: hoogwaardige technologie, voeding en gezondheid. Volgens Henk Ligtenberg is het fraaie dat deze sectoren in elkaar overvloeien. Er worden in Twente veel oplossingen bedacht voor problemen op het snijvlak van de hightech en de voeding of de gezondheid. Mede door deze focus heeft de hightech bedrijvigheid in Twente veel minder last van de crisis als die rond Eindhoven, waar de automobielindustrie en de semiconductors leidend zijn en de terugval in die sectoren tot een waar slagveld onder de toeleveranciers heeft gezorgd. “Achteraf gezien mogen we beide provincies dankbaar zijn dat zij toen kozen voor het stimuleren van de technologie, de voeding en de gezondheid. Triangel leek zo abstract en ambitieus, maar het blijkt wel te werken.”

Hightech bedrijven Ook Henk Ligtenberg kan vanuit het oogpunt van de investeringsbevordering terugkijken op een zeer succesvol jaar. ‘Oost’ scoorde in 2008 in Twente 29 nieuwe bedrijven of forse uitbreidingen van bestaande bedrijven; het dubbele van 2007. Ook het aantal nieuwe arbeidsplaatsen (918) is flink meer dan de 414 in 2007. Vreemd genoeg daalden de verwachte investeringen. In 2007 was dat 38 miljoen euro; in 2008 is dat bedrag teruggevallen tot 37 miljoen. Vreemd genoeg is Henk Ligtenberg blij met deze terugval omdat dit betekent dat de nieuwe bedrijven die naar Twente komen zich steeds meer richten op research and development, die - in verhouding tot de pure productiebedrijven - veel minder investeringen vergen. “Door hun innovativiteit zijn het echter wel de groeiers van de toekomst!” Die terugval in de investeringen is overigens in lijn met de landelijke trend; de gemiddelde projectgrootte neemt af omdat de groei in de grote fabrieken, callcenters en logistieke centra vermindert en bedrijven steeds meer investeren in R&D. Twente steekt wat dat betreft (de inbreng van de R&D) gunstig af bij de rest van Nederland. De faam van het Kennispark speelt daarbij een grote rol. Bedrijven zoeken immers naar een combinatie van kennis, jong talent en een goede infrastructuur (waaronder huisvesting). Met een bedrijventerrein als het Kennispark dat gedeeltelijk dat van een universiteit overlapt, zit Twente dus op de eerste rang. ■

59

TopSp or t Select b egeleidt e x-topsp or ter s

Topsporters en topbedrijven: 60

Al van jongs af aan is er maar één ding dat telt: trainen, scoren en nog eens trainen, een strategie bepalen, je hier alleen én samen met je team in vastbijten en niet opgeven tot de top bereikt is. Hoe waardevol zou iemand met zulke karaktereigenschappen zijn voor het bedrijfsleven? “Enorm,” zegt Annemarie Heuvel.” Als ex-topsportster en HRM professional maakt zij zich sterk voor topsporters die hun carrière willen verleggen van sport naar bedrijfsleven. ”Topsporters halen beslist het beste in je organisatie naar boven! ”

(door Linda Klein Overmeen)

Na jarenlang waterpolo op het allerhoogste niveau kent Annemarie Heuvel uit Borne het klappen van de zweep. Topsport is geweldig, maar om dit jarenlang vol te houden moet je over heel wat doorzettingsvermogen beschikken. Je moet een enorme veerkracht hebben, alles doen voor je team en elke dag tot het uiterste gaan. Alleen mensen met karakter bereiken de top. “Dat maakt topsporters tot mensen met een unieke meerwaarde. En het is goed dat het bedrijfsleven zich hiervan bewust wordt.”

Trainen en nog eens trainen Waar leeftijdsgenoten zich voornamelijk richtten op hun school combineerde Annemarie haar opleiding met trainen. Dat betekent dag in dag uit het beste uit jezelf halen, om datgene te kunnen doen waar het allemaal om gaat: winnen. In tegenstelling tot wat aannemelijk lijkt, was het destijds een vanzelfsprekende keuze: “Al vroeg stak ik in Twente met kop en schouders uit boven de rest. In mijn ogen moest ik dan ook voor het allerhoogste gaan. Uiteindelijk maakte ik acht jaar deel uit van het nationale team. Naast de interessante trips naar het buitenland leerde ik als mens ook gezamenlijk ergens helemaal voor te gaan en wat voor een ander over te hebben. En dat vind ik het meest waardevolle van sport.” Na haar afscheid van het nationale team ging ze aan de slag bij een grote service-organisatie, waar ze zich voornamelijk richtte op plannen, regelen en organiseren. Daarna had ze diverse banen op het gebied van personeel en arbeid. Dat bleek een goede match voor Annemarie en uiteindelijk begon ze voor zichzelf met Ambitie-Advies, een adviesbureau voor HRM. “Een eigen bedrijf opzetten vergt natuurlijk wel het nodige. Ik merkte dat mijn sportieve eigenschappen en ervaring daarbij heel goed van pas kwamen: letterlijk en figuurlijk doorzetten, vallen en opstaan. Als iets mis gaat, moet je kijken, handelen en bedenken hoe het de volgende keer anders of beter zou kunnen. Net als in sport geniet je van de winst maar leer je uiteindelijk het meeste van verliezen.”

Topsportselect “Bij Ambitie-Advies werkte ik al met mensen die gedreven zijn en ergens voor gaan. Dit inspireerde me enorm en bracht me op het idee om mij te gaan richten op topsporters. Zij beschikken over het juiste karakter en de inzet voor uitdagend werk. Hierin zag ik genoeg kansen en mogelijk-

naar een c arrièr e bij topb e drijven

game, set & match

heden voor een tweede bedrijf. Voor de start van TopSportSelect heb ik eerst een uitgebreid inventarisatie- en behoeftenonderzoek gedaan. Al snel bleek er tot mijn verbazing in Oost-Nederland nog niets te zijn op dit gebied. Hans van Breukelen is natuurlijk een bekend voorbeeld, maar die opereert voornamelijk in het zuiden van het land en richt zich meer op voetballers. Verder houdt de Politiebond zich hiermee bezig en kent Defensie speciale regelingen voor topsporters in militaire dienst. Het aan NOC*NSF verbonden Randstad richt zich als uitzendorganisatie vooral op Midden- en West-Nederland. Bij TopSportSelect begeleiden we topsporters richting een baan. We kijken naar hun kernkwaliteiten, hun mogelijkheden en bij welk bedrijf en op welk niveau ze passen. Enkele collega ex-topsporters juichten mijn initiatief al snel toe en werden ambassadeur. Tom van ’t Hek en Arnold Vanderlyde bijvoorbeeld. En die helpen ook door contacten te leggen met topsporters en het bedrijfsleven.”

61

Gouden plak “Een gouden medaille winnen is fantastisch, maar het is geen prestatie waar je de rest van je leven op kunt teren. Zelfs voor topsporters die de ene titel na de andere weten te behalen, is glorie beperkt houdbaar. De euforie van scoren en winnen ervaar je buiten die sport niet gauw. Na het beëindigen van hun sportcarrière liggen er nog heel wat werkjaren voor de boeg. Het is natuurlijk heel mooi wanneer je in je werk wat van die passie terug kunt vinden.” Iedere topsporter is, volgens haar, verschillend maar een aantal eigenschappen is van nature gegarandeerd aanwezig: doorzettingsvermogen, resultaatgerichtheid en discipline. “Daar hoef je geen goudenmedaillewinnaar voor te zijn, subtoppers hebben die mentaliteit ook. Bovendien doe je in topsport ook een uniek soort levenservaring op. Je bent uitermate gedreven en gaat niet gauw bij de pakken neerzitten. Stuk voor stuk zijn dat belangrijke competenties waarmee je ook buiten de sport heel goed kunt scoren.” Een topsporter leeft voor zijn sport en de sport is zijn leven. Het is niet verwonderlijk dat hierdoor soms scholing en opleiding in het gedrang komen. Daarom moet een overstap naar een andere carrière doorgaans wel worden gecombineerd met een aantal trainingen of soms zelfs een volledige opleiding. Volgens Annemarie levert dit weinig problemen op: “De meeste sporters beschikken over een hoog leertempo en een ijzeren discipline, zo’n studie is vaak in no time afgerond.”

Parttime-fulltime Ieder bedrijf heeft mensen nodig die de kar kunnen trekken, die het verschil weten te maken. TopSportSelect koppelt sporters aan bedrijven, die met dezelfde gedrevenheid, doorzettingsvermogen en resultaatgerichte mentaliteit werken aan topprestaties en resultaten. “Door middel van een maatwerktraject wordt gestreefd naar een juiste match tussen sporter en bedrijf. Iedere kandidaat wordt uitgebreid getest om goed in kaart te brengen waar zijn of haar kwaliteiten liggen en over welk karakter hij of zij beschikt. Er wordt zoveel mogelijk geprobeerd sporters al tijdens hun actieve sportcarrière voor een aantal uren bij bedrijven te plaatsen. Zo doen ze niet alleen alvast wat ervaring op binnen een organisatie, maar ook mensenkennis op een andere

Annemarie Heuvel: “Topsporters hebben een unieke meerwaarde.”

wijze dan alleen in topsport. Dit is mogelijk omdat in vele sporten niet helemaal fulltime wordt getraind. Ditzelfde gebeurt ook met topsporters die (nog) niet helemaal stoppen. Waterpoloster Marieke van den Ham bijvoorbeeld. Vanuit het Twentebad in Hengelo kwam de vraag of ik iemand wist voor het managementteam. Het liefst een topsporter, zowel in het kader van exposure als sportief gezien voor het zwembad. Dan is het toch geweldig om een goudenmedaillewinnares van de Olympische Spelen in je team te hebben? ” De match bleek zo’n succes dat Van den Ham na een parttime periode inmiddels fulltime voor haar werk bij het Twentebad gekozen heeft! Steeds meer bedrijven raken overtuigd van de meerwaarde van topsporters voor hun organisatie. Inmiddels zijn er (internationale) matches gemaakt met onder andere Gullimex en afspraken met Koninklijke ten Cate, OAD, Wegener, Rabobank, ABN-AMRO, FBK games, gemeente Hengelo, Zwanenberg, Bolletje, Thales en het Kadaster.

Gedrevenheid en passie Een aspect waarover bedrijven zich nog wel eens zorgen maken, is de achterstand aan werkervaring die de meeste topsporters hebben. Annemarie beaamt dit maar ziet hierin eerder een uitdaging dan een nadeel. “Overal waar je begint moet je opnieuw weer dingen leren, je aanpassen. Aan ervaring wordt vaak onnodig zwaar getild; gedrevenheid, passie is veel belangrijker. Iemand die echt iets wil of leuk vindt, weet ook iets neer te zetten. Dat is een kwestie van willen, doen en

www.ikt.nl

lef hebben. Een gemiddelde sporter heeft een behoorlijk hoog leerniveau, ze zijn snel ingewerkt. Uit onderzoek is zelfs gebleken dat het juist verstandig is om mensen met weinig of geen ervaring aan te nemen. Meestal hebben zij een frisse kijk op dingen en een andere manier van aanpak. Ik ken een sportster die geen academische opleiding heeft, maar wel vijf talen spreekt. Ze heeft een dijk van een uitstraling, spreekt voor zalen met 1.000 man. Zo iemand wil je toch meteen in dienst nemen? Als bedrijf wil je zo weinig mogelijk risico lopen, maar als je toch mensen nodig hebt, neem dan diegenen die het verschil maken. “

Houd talent in Twente! “In Twente zit heel wat talent. Ook op het gebied van sport. Van heel veel Twentse topsporters is echter helemaal niet algemeen bekend dat ze hier vandaan komen. Ze trekken door hun sport richting het westen en gaan daar vaak ook niet meer weg. Ik vind het belangrijk die talenten zoveel mogelijk in het oosten te houden. Dat kan wanneer Twentse bedrijven hen alvast een paar uur in dienst nemen. Het liefst voordat zij naar het westen willen vertrekken. Door hierin als ondernemers met elkaar samen te werken, kunnen we heel wat talent voor Twente behouden. Ik weet zeker dat dit succes oplevert. Ik hoop dat TopSportSelect topsporters en bedrijven kan koppelen waarbij ze het allen naar hun zin hebben, waarbij de topsporters een stuk succesbeleving ervaren en het plezier van hun sport door kunnen zetten in hun werk en waarbij ook het bedrijf plezier in de topsporters ervaart.”  ■

Bestaand c onc ept nu o ok

Slingerbeurs brengt vraag en

in Twente to e gep ast

aanbod in vrijwilligerswerk Voor diegenen onder ons die nog fronsen bij het horen van de naam ‘beursvloer’ even een toelichting. Tijdens dit evenement wordt er met dichte portemonnee gehandeld in maatschappelijke behoeftes, oftewel: vraag en aanbod in vrijwilligerswerk. Bedrijven, lokale overheden, serviceclubs, scholen, maatschappelijke organisaties en vrijwilligersorganisaties ontmoeten elkaar om in een informele en dynamische sfeer matches te kunnen maken. Het concept werd al in diverse plaatsen in Nederland toegepast. Ontmoeten, verbinden en inspireren zijn ook de sleutelwoorden tijdens de Slingerbeurs in Hengelo. Instellingen (vraag) en bedrijven (aanbod) zoeken elkaar op en bekijken wat ze elkaar te bieden hebben om vervolgens tot een match te komen. Doel: het vergroten van de maatschappelijke betrokkenheid van bedrijven en organisaties, om zo de sociale cohesie in de gemeente Hengelo te versterken.

62

De Slinger De Slingerbeurs is een initiatief van De Slinger Hengelo. Dat is een stichting die mensen, organisaties en bedrijven met elkaar in verbinding brengt en hen inspireert tot het doen van concrete acties die bijdragen aan een positieve samenleving. De Slinger is al actief in een tiental Nederlandse steden en wordt steeds zichtbaarder. Er zijn enorm veel mensen, bedrijven en instellingen die een bijdrage willen leveren aan Nederland, maar niet precies weten hoe of er de middelen niet voor hebben. De Slinger brengt hen met elkaar in verbinding, zodat ze elkaar kunnen helpen. Via de website worden zoveel mogelijk initiatieven, klein of groot, in kaart gebracht. In Hengelo wil de Slinger alle inwoners van de stad aansporen hun verantwoordelijkheid te nemen voor een deel van onze samenleving. Op de website kunnen de inwoners zien welke stadgenoten ook graag willen samenwerken en samenleven. Betrokken burgerschap dus. De Slinger hoopt zoveel mogelijk mensen en partijen te inspireren en aan te zetten tot actie, om uiteindelijk één grote, krachtige beweging te worden!

Geitenwollen sokken

Projectleidster Esther ter Harmsel en organisator Frank ten Bokum van de Slingerbeurs.

Maatschappelijk betrokken ondernemen. Voor sommige organisaties vanzelfsprekend, voor anderen ver van hun bed. We hebben er allemaal wel eens van gehoord, misschien zouden we ‘er ook eens iets mee moeten’, maar… past het wel bij ons bedrijf? “En of!,” zegt Frank ten Bokum van Bcause, die van dit thema zijn dagelijkse brood heeft gemaakt. “Er liggen genoeg kansen voor bedrijven om zich op een goede, positieve manier blijvend in te zetten voor maatschappelijke

doeleinden.” Zoveel kansen, dat Bcause het initiatief van De Slinger om de eerste Twentse beursvloer te organiseren met beide handen aangreep. Maar dan wel op een geheel eigen wijze. Maatschappelijk én ondernemend Hengelo 28 mei: vrij houden in de agenda voor de Slingerbeurs.

De belangrijkste eis voor deze allereerste beursvloer in Twente is dat het vooral ‘leuk’ moet zijn. “Mensen moeten er een heel positief gevoel bij krijgen en dus zeker geen ‘geitenwollen sokken idee’,” vertelt Frank ten Bokum. Zijn bedrijf is verantwoordelijk voor de organisatie, communicatie, de website, coördinatie, een deel acquisitie en voor de inrichting van de Slingerbeurs. “Als iets leuk is, dan gaat het ook spontaan en wordt het makkelijker gedragen door de organisatie.” Om dit positieve gevoel goed neer te zetten, is gekozen voor een geheel eigen opzet, compleet met logo en website. En een eigen naam: Slingerbeurs, in plaats van Beursvloer. “Wij zien de beurs als één activiteit om de maatschappelijke slinger voor een heel jaar in beweging te zetten en door te laten slingeren. Vandaar Slingerbeurs,” legt projectleidster Esther ter Harmsel uit. Een inspirerende, gezellige meeting, waar bedrijven met maatschappelijke ambities op een informele manier contacten kunnen leggen met maatschappelijke instanties. Instanties, die op hun beurt ook weer wat te bieden hebben.

Match (door Linda Klein Overmeen)

“Dat kan heel verrassende matches opleveren,” zegt Ten Bokum, “in principe is er voor elk bedrijf wel een geschikte activiteit te bedenken.

www.ikt.nl

Je hoeft niet altijd meteen je voltallige personeel een dag uit te lenen om letterlijk de handen uit de mouwen te steken, er zijn ook genoeg andere manieren. Een makelaarskantoor zou bijvoorbeeld een paar uur per maand gratis advies kunnen geven over zaken op het gebied van huisvesting of helpen bij huur of aankoop. Datzelfde geldt voor een ICT bedrijf: hun kennis over netwerken en computers kan voor instanties heel waardevol zijn.” Tijdens de Slingerbeurs gaat het voor de bedrijven dus niet om keiharde euro’s maar om het leveren van diensten, producten en/of mankracht. Andersom kunnen de instellingen ook iets terug doen. “Het faciliteren van teambuilding-activiteiten, om maar iets te noemen; met collega’s bijvoorbeeld een dag werken op een kinderboerderij. Of een weekend managementtraining in een natuurgebied. De beurs is gewoon een heel laagdrempelige manier om je maatschappelijke betrokkenheid te tonen. Ook voor bedrijven die nog niets doen; dit is bij uitstek de gelegenheid om ermee te beginnen. Daarnaast liggen er voor bedrijven uiteraard ook mooie kansen qua exposure en het is een goede netwerkgelegenheid. Er openen zich wellicht nieuwe deuren waar mensen nog nooit aan gedacht hebben.” Deelname aan de beurs is kosteloos. Voor elke deelnemer wordt er ruimte beschikbaar gesteld. Het maakt daarbij geen verschil of je een multinational bent of een klein bedrijf, op de Slingerbeurs is iedereen gelijk. Is er een match gemaakt, dan moet de deal binnen een jaar worden gerealiseerd. Dit wordt officieel vastgelegd door een notaris. Om spijkers met koppen te kunnen slaan, moet er van elke deelnemende organisatie dan ook een beslisser aanwezig zijn. Het is niet de bedoeling een gesprek aan te gaan en de beslissing vervolgens uit te stellen. Niet alleen de initiatiefnemers dragen de beurs een warm hart toe. De beurs heeft al een officieel Comité van Aanbevelingen, een groepje ambassadeurs die zich hard maken voor dit evenement: Wilma van Ingen (KvK Oost Nederland), Bert Otten (Wethouder gemeente Hengelo), Hans Schutte (ROC van Twente), Hans Kroeze (VNO/NCW Twente) en Joop Munsterman (voorzitter Raad van Bestuur Koninklijke Wegener NV).

MBO in crisistijd Bestaat er bij bedrijven wel ruimte voor MVO/MBO, nu velen zich in zwaar weer bevinden door de economische crisis? Ten Bokum: “Nu is juist een goed moment voor MBO. Sommige dingen blijven toch doorgaan, zoals personeelsfeesten. Daarbij zou een combinatie van functionaliteit en ontspanning/entertainment in deze tijd extra goed passen. Plus het feit: MBO is niet iets wat je het ene moment wel doet en het andere niet. Maatschappelijke betrokkenheid moet conjunctuur ongevoelig zijn. Je moet het echt structureel doen om het voor de langere termijn waardevol te maken. Bedrijven die daar nu niet aan willen, zullen straks achter de muziek aanlopen. Nu is het moment om het voortouw te nemen. Ook in mindere tijden geldt: je mensen zijn je kapitaal, die moet je koesteren. Met het thema maatschappelijke betrokkenheid kun je wat dat betreft hele leuke en goede dingen doen. De Slingerbeurs vindt plaats op 28 mei a.s. in het ROC-gebouw De Gieterij in Hengelo. Meer informatie op www.slingerbeurs.nl. ■

63

Scope Nieuwe deelnemers

Nieuwsrubriek over Twentse zaken en mensen.

IKT-Almelo e.o.

Wanneer u deelnemer bent van IKT kan uw nieuws onder Scope worden opgenomen. Persberichten bij voorkeur per e-mail aan te leveren.

Stator B.V. Postbus 682 7600 AR Almelo Contactpersoon: dhr. A. Swabedissen

IKT-Enschede

Enschede DownTown Park de Kotten 84 7522 ED Enschede Contactpersoon: mevr. M.A. Dieperink Inaday Postbus 336 7500 AH Enschede Contactpersoon: dhr. mr. F. Bouman Bruinsma Consultancy Padangstraat 36C 7535 AD Enschede Contactpersoon: dhr. N.G.E. Bruinsma

Ons adres: IKT/Twentevisie T.a.v. Saskia Rikhof-Slot Postbus 5501 7500 GM ENSCHEDE

Tel. 053 - 48 49 980 Fax. 053 - 48 49 985 E-mail [email protected]

Leferink Office Works bestaat 40 jaar. Op 1 februari jl. was het 40 jaar geleden dat Anton Leferink voor zichzelf begon met verkoop en reparatie van kantoormachines. In 4 decennia is dit familiebedrijf uitgegroeid tot een bedrijf met 125 personeelsleden verdeeld over 4 business units t.w. kantoorartikelen, kantoormeubilair, ICT Services en Copying & Printing. In 2004 heeft zijn oudste zoon Mark Leferink het ■ bedrijf overgenomen.

Stichting Marathon Enschede Postbus 555 7500 AN Enschede Contactpersoon: dhr. M. van Sluijs Pelders Maintenance Management Oude Enschedeseweg 49 7481 PL Haaksbergen Contactpersoon: dhr. ing. L.A.C.J. Pelders Digital Herald Deurningerstraat 4 7512 BH Enschede Contactpersoon: mevr. S. Zilverberg IBCG International Business Consultants Group Postbus 321 7570 AH Oldenzaal Contactpersoon: dhr. G. Segerink MM Weelde Corporate & Book design Begoniastraat 182 7514 ZT Enschede Contactpersoon: dhr. J.A.M. van Leeuwen

IKT-Haaksbergen

Lienesch bv Bouwstraat 4 7583 PA Haaksbergen Contactpersoon: dhr. B.H.J. Lienesch Mediant GGZ, Circuit IDA Postbus 775 7500 AT Enschede Contactpersoon: dhr. J. Smit

IKT-Hengelo e.o.

Local Car Lease Bouwstraat 9 7483 PE Haaksbergen Contactpersoon: dhr. P.D.G. Schippers

IKT-Oldenzaal

Brederzicht Creatieve Communicatie Postbus 69 7570 AB Oldenzaal Contactpersoon: dhr. P.Ph.M. de Kroon LSCC Creatieve Communicatie BV Erve Wolbert 19 7577 NS Oldenzaal Contactpersoon: mevr. drs. J.C.M. Nollen

www.ikt.nl

Door het planten van een walnotenboom heeft minister Maria van der Hoeven van Economische Zaken op 16 februari jl. de nieuwe Biomassa Elektriciteits Centrale (BEC) geopend bij Twence Afval en Energie in Hengelo. De walnotenboom staat symbool voor duurzaamheid. In haar toespraak wees de bewindsvrouw erop dat de BEC een belangrijke bijdrage levert aan het realiseren van de duur­ zaamheidsdoelstelling van het kabinet voor 2020. Het kabi­ net is veel gelegen aan investeringen in duurzaamheid. Om die reden hebben de ministeries van Economische Zaken en Volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en milieu recentelijk een aantal subsidieprogramma’s gelanceerd om de innova­ tie op het gebied van duurzame energie te stimuleren.

Het Twentse solarteam presen­ teerde haar nieuwe logo. Bij de wedstrijd in Australië zal de Twentse zonnewagen alleen dit logo dragen. Steeds meer sponsors gebruiken het in de eigen externe communicatie om zo de verbondenheid met dit studenten­initiatief en Twente te bevestigen.

65

Twente Agenda 66

Datum

Aanvang

Onderwerp

Organisatie

24 mrt. 25 mrt. 27 mrt. 6 apr. 7 apr. 15 apr. 16 apr. 21 apr. 23 apr. 6 mei 11 mei 12 mei 28 mei 2 juni 2 juni 3 juni 4 juni 8 juni 11 juni 16 juni 17 juni 23 juni 24 juni 1 sept. 3 sept. 14 sept. 16 sept. 16 sept. 17 sept. 21 sept. 23 sept. 24 sept. 30 sept. 1 okt. 5 okt. 6 okt. 6 okt. 13 okt. 3 nov.. 5 nov. 12 nov. 14 nov. 16 nov. 18 nov. 20 nov. 23 nov. 24 nov. 25 nov. 1 dec. 7 dec. 10 dec. 15 dec.

16.00 uur 11.30 uur 12.00 uur 16.00 uur 17.00 uur 16.00 uur 16.00 uur 11.30 uur 15.30 uur 07.00 uur 16.00 uur 17.00 uur 16.00 uur 16.00 uur 17.00 uur 12.00 uur 16.00 uur 16.00 uur 16.00 uur 16.00 uur 12.00 uur 17.00 uur 16.00 uur 17.00 uur 17.00 uur 16.00 uur 07.00 uur 16.00 uur 16.00 uur 16.00 uur 07.00 uur 16.00 uur 17.00 uur 15.00 uur 12.00 uur 16.00 uur 17.00 uur 16.00 uur 17.00 uur 18.00 uur 16.00 uur 09.30 uur 16.00 uur 12.00 uur 12.00 uur 16.00 uur 16.00 uur 12.00 uur 17.00 uur 17.00 uur 17.00 uur 17.00 uur

Jaarvergadering + Bedrijfsbezoek IKT-Almelo Jaarvergadering + lunchbijeenkomst IKT-Enschede Jaarvergadering/lunchbijeenkomst IKT-Haaksbergen Bijeenkomst IKT-Personeel & Organisatie Opname programma Memphis Jaarvergadering + bedrijfsbezoek IKT-West-Twente Bedrijfsbezoek IKT-Haaksbergen Jaarvergadering + lunchbijeenkomst IKT-Hengelo Jaarvergadering TIB-advies Ontbijtbijeenkomst IKT-Almelo Jaarvergadering + bedrijfsbezoek IKT-Oldenzaal Opname programma Memphis Bedrijfsbezoek IKT-Productie, Logistiek & Techniek Bijeenkomst IKT-Ondernemen & Communicatie/Personeel & Organisatie Opname programma Memphis Jaarvergadering/Lunchbijeenkomst IKT-Berkelland Jeu de boules IKT-Haaksbergen Bijeenkomst IKT-Financiën & Economie Bedrijfsbezoek IKT-Enschede Bedrijfsbezoek IKT-Hengelo Lunchbijeenkomst IKT-West-Twente Informele bijeenkomst IKT-Oldenzaal Bedrijfsbezoek IKT-Almelo Opname programma Memphis Informele bijeenkomst IKT-Enschede Bijeenkomst IKT-Personeel & Organisatie Ontbijtbijeenkomst KPMG Lunchbijeenkomst IKT-Berkelland Bedrijfsbezoek IKT-West-Twente Bijeenkomst IKT-Financiën & Economie Ontbijtbijeenkomst IKT-Almelo e.o. Bijeenkomst IKT-Productie, Logistiek & Techniek Avondbijeenkomst IKT-Haaksbergen Jaarvergadering IKT Lunchbijeenkomst IKT-Oldenzaal Bedrijfsbezoek IKT-Hengelo Opname programma Memphis Bijeenkomst IKT-Ondernemen & Communicatie Opname programma Memphis Twente Concert Bijeenkomst IKT-Productie, Logistiek & Techniek Interregionaal Klootschiet Toernooi Bijeenkomst IKT-Financiën & Economie Lunchbijeenkomst IKT-Berkelland Lunchbijeenkomst IKT-Haaksbergen Bijeenkomst IKT-Personeel & Organisatie Bijeenkomst IKT-Ondernemen & Communicatie Lunchbijeenkomst IKT-West-Twente Opname programma Memphis Eindejaarsbijeenkomst IKT-Oldenzaal Eindejaarsbijeenkomst IKT-Enschede Eindejaarsbijeenkomst IKT-Hengelo

IKT IKT IKT IKT Twentevisie IKT IKT IKT TIB IKT IKT Twentevisie IKT IKT Twentevisie IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT Twentevisie IKT IKT KPMG IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT Twentevisie IKT Twentevisie IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT Twentevisie IKT IKT IKT

Voor nadere informatie: IKT Twentevisie KPMG TIB

tel. 053 - 484 99 80 www.twentevisie.nl tel. 053 - 483 25 25 tel. 053 - 484 98 40