Colonherstelprogramma Lievensberg ziekenhuis
Binnenkort wordt u opgenomen voor een operatie aan de dikke darm. U neemt hierbij deel aan een versneld herstelprogramma. Het doel is om complicaties zo veel mogelijk te voorkomen, mede door uw eigen inzet, waardoor u sneller in staat bent het ziekenhuis te verlaten. In deze folder kunt u de uitleg omtrent de operatie en verdere wijze van behandeling nalezen. Als u na het gesprek met de MDL/Stoma-verpleegkundige en het lezen van deze folder nog behoefte heeft aan verdere uitleg kunt U (telefonisch) contact met ons opnemen. MDL= Maag/Darm/Lever.
Functie van de dikke darm Flexura hepatica
Flexura lienalis
Wat we eten komt via de slokdarm, de maag en dunne darm terecht in de dikke darm. Hier vindt o.a. de onttrekking van vocht en zouten uit de darminhoud plaats zodat deze indikt. Ondanks dat er een stuk van de darm verwijderd wordt zal dit proces in het algemeen gewoon blijven plaatsvinden. De dikke darm is ongeveer 1,5 meter lang. Rechts in de buik ligt het opstijgende deel (colon ascendens), waar de dunne 1
darm in uitmondt. Hieraan zit ook het wormvormig aanhangsel (appendix) vast. Net onder de lever gaat de dikke darm over in het dwars verlopende deel (colon transversum), wat onder de maag naar links verloopt. Nabij de milt gaat de dikke darm over in het afdalende deel (colon descendens) wat in de linker onderbuik een S-bocht (colon sigmoïdeum) maakt. In het kleine bekken gaat het sigmoïd over in de endeldarm (rectum), die eindigt bij de sluitspier (anus).
Reden operatie Er is een operatie nodig wanneer er sprake is van een gezwel of bij een (terugkerende) ontsteking. Een gezwel kan goedaardig maar ook kwaadaardig zijn. Het is afhankelijk van de ernst en plaats welke operatie er nodig is. Soms zijn andere aandoeningen noodzaak tot operatie bijvoorbeeld het ontstaan van een gaatje in de darm, waardoor de ontlasting in de buikholte loopt. In zo’n geval zal er een spoedoperatie plaatsvinden.
Het verloop van de operatie De operatie zal plaats vinden onder algehele narcose. Daarom wordt u voor de operatie ook gezien door de anesthesioloog. De chirurg zal met u bespreken welke operatie er bij u verricht gaat worden. De soort operatie hangt af van de oorzaak van de afwijking en de plaats in de darm. De duur van de operatie hangt af van de omstandigheden. Chirurgisch gezien kan de operatie als kijkoperatie (laparoscopisch) uitgevoerd worden of als een open operatie. De onderzoeken die vooraf gedaan zijn geven een beeld van wat er aan de hand is maar soms gebeurt het dat niet alles in een onderzoek aangetoond wordt. Een volledig beeld heeft de chirurg pas als hij met de operatie bezig is. 2
Nadat het deel van de darm, waar de afwijking zit, verwijderd is probeert de chirurg de resterende delen weer met elkaar te verbinden. Zo’n verbinding wordt anastomose of naad genoemd. Bij bepaalde operaties is het aanleggen van een tijdelijk of blijvend stoma nodig. Dit kan zijn wanneer de naad gaat lekken. In dat geval wordt tijdens een nieuwe operatie de darmnaad ontkoppeld en een stoma aangelegd. Wanneer de nieuwe naad teveel onder spanning komt te staan kan de chirurg ook besluiten om een tijdelijk stoma aan te leggen om de naad te ontzien en de kans te geven om eerst goed te genezen. Als de afwijking laag in de darm zit, vlakbij de kringspier, dan kan het zijn dat het niet mogelijk is om een naad aan te leggen. In dit geval wordt er een blijvend stoma aangelegd.
Complicaties die op kunnen treden bij een darmoperatie Bij elke operatie is de kans op complicaties aanwezig waardoor het herstelproces vertraagd wordt. Er is, zoals bij elke operatie, kans op het ontstaan van trombose, nabloeding en longontsteking. Ook is er kans op een wondinfectie. Het kan dan nodig zijn dat er voortijdig enkele hechtingen verwijderd moeten worden zodat de wond gespoeld kan worden. Wanneer de pas aangelegde darmnaad niet goed herstelt en gaat lekken is er een nieuwe ingreep nodig waarbij een stoma wordt aangelegd. Het kan voorkomen dat tijdens de operatie zenuwen die naar de blaas en geslachtsdelen lopen beschadigd raken. Dit kan (vooral bij mannen) problemen geven bij het ledigen van de blaas. Meestal is dit van tijdelijke aard en treedt er na verloop van tijd verbetering op. Door dezelfde oorzaak kan het zijn dat (tijdelijk) de potentie verstoord is. Aarzel niet om dit met uw chirurg te bespreken.
3
Uw eigen inzet kan bijdragen aan een spoedig herstel Het herstel van de operatie vraagt medewerking van u. De duur van de opname is afhankelijk van uw herstel. Het streven is om, wanneer dit mogelijk is, u op de zevende dag (soms eerder) na de operatie weer naar huis te laten gaan. Daarbij is het wel noodzakelijk dat u weer voldoende drinkt en eet, regelmatig op de gang loopt en geen koorts heeft. Voor de operatie wordt met u besproken hoe de situatie thuis is met oog op het eventueel aanvragen van hulp. Dit wordt dan voor u met ontslag gaat geregeld. Wij vinden het belangrijk dat uw partner of familie betrokken wordt bij uw operatie en herstelperiode zodat ook zij weten wat er gaande is en u kunnen steunen.
Wat kunt u zelf doen om in goede conditie te blijven voor de operatie Het is erg belangrijk dat u voldoende drinkt, denk hierbij aan 1,5 tot 2 liter per dag. Zorg voor een evenwichtige eiwitrijke voeding. Eiwitten zitten in zuivelproducten, vlees en vis. Mocht u roken dan doet u er goed aan om een week voor opname hier mee te stoppen. Zorg ook voor voldoende lichaamsbeweging.
Het verblijf in het ziekenhuis U wordt opgenomen op afdeling GF 6. Afhankelijk van de beschikbaarheid verblijft u op een drie- of éénpersoonskamer. Opnamedag De afdeling opname heeft met u datum en tijdstip waarop u in het ziekenhuis verwacht wordt afgesproken. U krijgt van de verpleegkundige op de afdeling uitleg over wat er verder gaat gebeuren. Tevens wordt aan u het tijdstip 4
meegedeeld waarop u in principe de volgende dag wordt geopereerd. Als er voor de operatie het vermoeden bestaat, of indien dit al vaststaat, dat er een stoma aangelegd gaat worden dan zal de MDL/Stoma-verpleegkundige in overleg met u de plaats bepalen. Dit gebeurt op twee plaatsen zowel links als rechts op de buik. De volgende ochtend zal de chirurg die visite loopt (het kan zijn dat dit niet uw eigen chirurg is) deze bekijken en indien nodig aanpassen. Na de maaltijd, die u om ongeveer 17 uur krijgt, mag u niet meer eten, alleen nog helder drinken. Om u op de operatie voor te bereiden krijgt u deze avond vanaf 16 uur om de twee uur een pakje Préop.(in totaal 4 x) Dit zorgt er voor dat u zich na de operatie beter voelt. Om 17 uur start u met een prikje ter voorkoming van trombose. Ook krijgt u ’s avonds om 20 uur een clysma om de darm gedeeltelijk schoon te maken (alleen bij een operatie links aan de darm). (Het kan zijn dat uw chirurg het bij een bepaalde operatie beter vindt om de darmen volledig leeg te maken. In dit geval krijgt u tabletjes en poeders om te laxeren en wordt u twee dagen voor de ingreep opgenomen.) Van de fysiotherapeut krijgt u ademhalingsoefeningen om na de operatie goed te kunnen ademhalen en op te hoesten. Indien u dit wenst krijgt u ’s avonds een slaaptablet. Dag van operatie ’s Morgens rond half acht wordt er door de chirurgen visite gelopen. Het is verstandig om nog even een douche te nemen. Uw buik wordt geschoren voor de ingreep. U krijgt deze ochtend ook weer 2 pakjes Préop te drinken. Als u vroeg aan de beurt bent kan het zijn dat u daar zelfs voor gewekt wordt. Het is van belang dat u de pakjes meteen opdrinkt omdat u vanaf 2 uur voor de operatie niets meer mag hebben. U moet dan nuchter blijven. Ook krijgt u deze ochtend nogmaals een clysma (bij operatie links aan de darm). 5
De verpleegkundige helpt u bij het aandoen van het operatiehemd. U wordt in uw bed naar de operatie-afdeling gebracht. Daar krijgt u een ruggenprik waardoor de pijnbestrijding na de operatie zo goed mogelijk geregeld wordt.(epiduraalkatheter) Tevens wordt er in een bloedvat op de hand of arm een naald (infuus) ingebracht waarlangs u vocht toegediend krijgt en eventueel medicijnen. Hierna wordt u onder narcose gebracht en zal de operatie plaatsvinden. Na de operatie gaat u naar de verkoeverkamer. Als u redelijk goed wakker bent wordt u weer opgehaald door twee verpleegkundigen van uw afdeling. Wanneer de anesthesioloog het nodig vindt kan het ook zijn dat u tijdelijk naar de medium- of intensive-care afdeling gaat. Na de operatie zal de verpleegkundige van de afdeling uw partner of familie inlichten. Het wondgebied wordt regelmatig gecontroleerd evenals uw bloeddruk. Tijdens de operatie is er een slangetje naar de blaas ingebracht (blaaskatheter) waardoor de urine in een opvangzak afloopt. Soms vind de chirurg het nodig om een slangetje, een drain, in het wondgebied achter te laten waardoor het wondvocht kan aflopen. Als u goed wakker bent mag u weer gaan drinken. We streven hierbij naar 1 liter. Als u misselijk bent kan er via het infuus iets gegeven worden wat dit tegengaat. Het is belangrijk dat u misselijkheid en pijn bijtijds aangeeft zodat de medicatie aangepast kan worden. Om uw darmen weer goed te laten werken is het belangrijk dat u weer in beweging komt. Daarom zult u onder de begeleiding van de verpleegkundige een kwartiertje uit bed gehaald worden, op de stoel. Dit is ook goed voor uw longen omdat u nu ook beter kunt doorademen dan wanneer u op bed ligt. Ook kan doorliggen op deze manier voorkomen worden. Dag 1 na de operatie U krijgt hulp van de verpleegkundige bij de wasbeurt. Vandaag mag u weer vloeibaar voedsel gebruiken. Omdat uw lichaam 6
voldoende voeding nodig heeft om te kunnen herstellen worden de maaltijden aangevuld met twee pakjes drinkvoeding per dag. Het is verder van belang om goed te drinken. We streven vandaag naar minimaal 1 liter. Er is eerder aangegeven wat het nut is van mobiliseren, uit bed komen. Onder begeleiding van de verpleegkundige en fysiotherapeut wordt u drie keer uit bed gehaald. (’s morgens, ’s middags en ’s avonds). De bedoeling is dat u geruime tijd uit bed blijft (3 x 2 uur). U kunt bijvoorbeeld aan tafel eten, wat lezen ed. U start vandaag ook met 4 x daags tabletten tegen de pijn. Om het juiste effect hiervan te hebben is het nodig dat u deze tabletten inneemt op het moment dat u deze krijgt, wacht er niet mee tot u pijn krijgt! Er wordt wat bloed afgenomen om te zien of u niet te veel bloed hebt verloren tijdens de operatie. Wanneer u een stoma hebt gekregen tijdens de operatie zal deze vandaag door de verpleegkundige worden verzorgd. Dag 2 na de operatie Vandaag mag u weer gewoon eten. Als u voldoende drinkt, eet en de pijn is door tabletten goed te onderdrukken dan kunnen in de loop van de dag de epiduraalkatheter, de blaaskatheter en het infuus verwijderd worden.Zonder deze slangetjes zult u zich al een stuk prettiger voelen. We verwachten dat u vandaag 8 uur buiten uw bed doorbrengt. Verdeel dit over meerdere keren per dag. Probeer ook eens een stukje op de gang te lopen onder begeleiding van de fysiotherapeut of verpleegkundige. De MDL/Stoma-verpleegkundige zal uitleg geven en samen met u de stoma verzorgen. Het is belangrijk om uw partner/familie hier ook bij te betrekken zodat deze niet pas thuis met uw stoma geconfronteerd worden. Dag 3 na de operatie Het blijft belangrijk dat u voldoende lichaamsbeweging heeft, dus ook nu weer 8 uur buiten uw bed doorbrengen. U eet aan 7
tafel, loopt eens een stukje en breidt het lopen op de gang uit naar 2 keer. U heeft voeding nodig voor uw herstel en wondgenezing. Het is daarom belangrijk dat u weer voldoende probeert te eten, zoals u voorheen gewend was. Als dit nog niet goed lukt wordt dit in overleg met de diëtiste eventueel nog aangevuld met drinkvoeding. Indien u een stoma heeft zal de MDL/Stoma-verpleegkundige deze samen met u en uw partner of familie verzorgen. Dag 4 na de operatie. Goed bewegen is van belang voor een goed en snel herstel. Vandaag gaat de fysiotherapeut met u traplopen. Dag 5 na de operatie. We gaan u voorbereiden op de terugkeer naar huis. Door een korte ziekenhuisopname worden complicaties zoals ziekenhuisinfecties voorkomen. U kunt beter thuis herstellen dan in een ziekenhuis. Als u zich daar toe capabel voelt kunt u thuis langzaam aan uw bezigheden weer oppakken. U kunt uiteraard niet naar huis als u nog niet normaal kunt eten of als u nog niet alle slangetjes kwijt bent. Bovendien mag u geen koorts hebben. Verder is het belangrijk dat u zich grotendeels zelf kunt redden wat betreft de stomaverzorging. Mochten zich hierbij problemen voordoen dan kan het zijn dat u wat langer opgenomen blijft. U kunt vandaag, onder begeleiding van de MDL/Stomaverpleegkundige, starten met zelfzorg. Tevens zal het materiaal om de stoma thuis te verzorgen vandaag besteld worden. Dag 6 of 7 na de operatie Als alles volgens plan verlopen is en de chirurg vindt het verantwoord dan gaat u vandaag weer naar huis. De hechtingen zullen poliklinisch verwijderd worden. Hiervoor krijgt u een afspraak mee. Op deze afspraak krijgt u ook de 8
uitslag van het weefselonderzoek (PA-uitslag). Hiervan hangt het af of er eventuele aanvullende behandeling nodig is. De MDL/Stoma-verpleegkundige neemt op de tweede dag na ontslag telefonisch contact met u op, ook hiervoor krijgt u een afspraak mee. Weer thuis Het is belangrijk dat u er ook thuis voor zorgt dat u voldoende eet en drinkt. Zorg voor voldoende lichaamsbeweging. Het is heel normaal als u ’s middags behoefte heeft aan een uurtje rusten. U mag thuis de normale bezigheden ,als u kunt, weer oppakken maar luister naar de signalen die uw lichaam geeft. In het begin geen zware dingen tillen! De MDL/Stoma-verpleegkundige is dagelijks aanwezig, dus als u vragen heeft, bel dan gerust. Er zijn een paar voorwaarden waarbij u contact moet opnemen met de MDL/Stoma-verpleegkundige of als deze niet aanwezig is met de huisarts: in geval van wondproblemen koorts (boven 38,5 graden) braken heftige buikpijn aanhoudende diarree Bij problemen met de stoma of bij andere vragen die betrekking hebben op de operatie die u heeft ondergaan kunt u altijd contact opnemen met de MDL/Stoma-verpleegkundige. telefoonnummer:0164-278000 vragen naar DECT 1203. E-mail:
[email protected] De MDL/Stoma-verpleegkundige is aanwezig op: Maandag 9.00 uur - 16.30 uur. Dinsdag 8.30 uur - 16.00 uur. Woensdag 8.30 uur - 16.00 uur. Donderdag 8.30 uur - 17.00 uur. Vrijdag 9.00 uur - 14.30 uur. oktober 2011
9
