Colofon: Ymere Jollemanhof GW Amsterdam Postbus CK Amsterdam Tel

Jaarverslag 2009

Colofon: Ymere Jollemanhof 8 1019 GW Amsterdam Postbus 2412 1000 CK Amsterdam Tel. 0800-0006 e-mail [email protected] Dit is een uitgave van Ymere. De digitale versie van het jaarverslag is tevens beschikbaar via www.ymere.nl. Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. Coördinatie: Anita Rodenburg Tekstredactie: Edwin Lucas en Mary Pranger Vormgeving: Communication Matters, Angelina van der Velde Fotografie: Theo Baart, Peter Cox, Steve Cubbins, Anton van Daal, Rene den Engelsman, Gerritjan Huinink, Steef Meyknecht, Wim Salis, Estella Snellen, Friso Spoelstra Druk: Drukkerij Van Amerongen

Inhoudsopgave Hoofdstuk

pagina

1

Voorwoord

5

2

Missie, visie en ontwikkelingen

7

3

Kwaliteit en verhuur van onze woningen

11

4

Gebieds- en projectontwikkeling en herstructurering

23

5

Wonen, leven, groeien

29

6

Maatschappelijke verankering

35

7

Activiteiten in de gemeente Almere

39

8

Activiteiten in de gemeente Amsterdam

45

9

Activiteiten in de gemeente Haarlem

53

10

Activiteiten in de gemeente Haarlemmermeer

59

11

Activiteiten in overige gemeenten

63

12

Geschillenadviescommisie

66

13

Personeel en organisatie

69

14

Financiën

72

Balans

82

Winst-en-verliesrekening

84

15

Bericht van de Raad van Bestuur

85

16

Verslag van de Raad van Commissarissen

94

Verklaring Raad van Bestuur

93

Accountantsverklaring

107

Ymere in 't kort

110

Ymere jaarverslag 2009

3

1 Voorwoord Ymere staat voor wonen, leven, groeien. Wij werken aan het perspectief van wijken en bewoners. Dankzij de inzet van onze medewerkers en de samenwerking met onze partners is deze brede taakstelling in 2009 tot volle wasdom gekomen. Onze Taskforce Wijkaanpak heeft met de vestigingen tal van successen kunnen vieren. Al werkende weg ontstaat een werkbaar repertoire dat ook toepasbaar is in andere wijken. Ondanks de crisis zijn de vestigingen en ons bedrijfsonderdeel gebiedsen projectontwikkeling erin geslaagd de productie op hoog niveau te houden. Het afgelopen jaar leverden wij ruim 1.600 woningen op, waarvan ruim 1.000 in de huursector. Ook renoveerden wij ruim 800 woningen. Qua organisatieontwikkeling ligt Ymere op koers. Voor onze klanten is het van belang dat wij het KWH-label hebben behouden. Onze huurdersorganisaties vormden een nieuwe koepelorganisatie. Zij zijn intensief betrokken bij beleid en beheer en zoeken samen met ons naar nieuwe, eigentijdse vormen van participatie en samenwerking. Wij waarderen hun inzet en positief kritische houding zeer. Onze maatschappelijke prestatie vertalen wij jaarlijks ook financieel. De onrendabele investeringen in nieuwbouw van socialehuurwoningen, de investeringen in leefbaarheid en ons huurbeleid – afgestemd op betaalbaarheid en prestatieafspraken met onze gemeenten – bedroegen in 2009 in totaal € 284 miljoen, een maximale inspanning. Natuurlijk stond het jaar 2009 ook in het teken van de economische crisis. Dat noodzaakte ons bij te sturen en in te grijpen. Wij hebben bijvoorbeeld een nieuwe prioritering van projecten vastgesteld. Verder heeft Ymere door de stagnerende koopmarkt besloten tot het (tijdelijk) omzetten van koop- naar huurwoningen. Ook verkochten wij minder woningen uit de bestaande voorraad dan begroot. Hierdoor bleef ons jaarresultaat achter bij de prognose. Een andere reden voor het lagere resultaat is de doorlichting van onze projectenportefeuille en de herwaardering van posities als gevolg van de gewijzigde marktomstandigheden. Dit leidde tot een afboeking van € 23 miljoen, een fors bedrag maar relatief bescheiden ten opzichte van onze portefeuille en andere bedrijven in de vastgoedsector. Het jaarresultaat van Ymere toont een verlies van € 90 miljoen. Dit verlies wordt veroorzaakt door ons hoge investeringsniveau in huurwoningen en de boekhoudkundige consequenties die hieraan verbonden zijn. Ymere is ondanks dit verlies gelukkig een financieel solide

bedrijf: de kasstroom uit operationele activiteiten is positief (2009: € 44 miljoen). Zeer positief is dat de financiering van onze projecten in 2010 al geheel zeker is gesteld. Ymere blijft naar onze tevredenheid onverminderd een financieel solide bedrijf. De crisis en de financieringseisen nopen ons kritisch te blijven sturen op onze kasstromen. Dat impliceert dat we de komende jaren ongeveer € 300 miljoen per jaar beschikbaar hebben voor de nieuwbouw en verbetering van de huurvoorraad. Daarnaast is de prognose dat we € 100 miljoen per jaar kunnen realiseren in de koopsector. Met dergelijke bedragen investeren we fors in wijken en buurten. Maar eigenlijk willen we meer investeren. Daarom is ons beleid om via verdere verbetering van de efficiency de nettokasstroom te verhogen. Dat maakt het mogelijk om extra te investeren. Er is echter ook een tegenbeweging. De overheid kan met de bezuinigingsvoorstellen en de Europese beschikking – naast de bestaande heffing, de vennootschapsbelasting en het inflatievolgende huurbeleid – een verdere rem zetten op de investeringsmogelijkheden van de corporaties, inclusief Ymere. Dit zou desastreus zijn voor onze brede inzet voor de steden, de wijken en de bewoners. In 2009 startten wij het traject om te komen tot een nieuwe ondernemingsstrategie en kregen we een verzoek tot fusie van Goed Wonen NoordKennemerland. Nu we de crisis moeten doorstaan en onze investeringen willen voortzetten, wordt 2010 op zijn minst een zeer spannend en onzeker jaar. In 2010 laten we bovendien een visitatie naar ons presteren uitvoeren door een onafhankelijke commissie. Daarbij betrekken we ook de realisatie van fusieambities naar aanleiding van de fusie tussen Ymere en Woonmaatschappij in 2008. We vertrouwen graag op de support van onze medewerkers en partners. Zij kunnen ook op ons rekenen.

Namens de Raad van Bestuur van stichting Ymere Roel Steenbeek, voorzitter


5

2 Missie, visie en ontwikkelingen Onze missie: Ymere werkt als maatschappelijke onderneming aan wijken met perspectief, waar bewoners willen wonen, leven en groeien. De kerntaak van Ymere is: mensen uit de lagere en middeninkomens huisvesten in woningen en buurten van goede kwaliteit. Onze klanten, de bewoners, moeten prettig kunnen leven in hun buurt. Ze moeten daar worden gestimuleerd om hun talenten te benutten en actief deel te nemen aan het buurtleven. Voorop staan de basisvoorwaarden: een goede woning in een aantrekkelijke wijk met (maatschappelijke) voorzieningen. Daarnaast wil Ymere routes creëren waarlangs mensen sociaal en economisch kunnen stijgen. Niet alleen bewoners, ook ondernemers en andere gebruikers van de wijk moeten zich senang voelen. Zo ontstaan sociaal duurzame wijken: wijken met perspectief. Het motto van Ymere is: wonen, leven, groeien. Als maatschappelijke onderneming moet Ymere een aantoonbare toegevoegde waarde bieden: een bijdrage aan een betere samenleving. Ymere werkt niet overal of ongericht aan de verwezenlijking van deze taak, maar juist in specifieke wijken in het werkgebied en voor groepen die ondersteuning nodig hebben. Het gaat om wijken waar Ymere veel bezit heeft en waar sprake is van een kwetsbaar woon-, leef- en leerklimaat. Ymere zet hiervoor een gespecialiseerd team in, de Taskforce Wijkaanpak. Behalve op de fysieke investeringen richt de wijkaanpak zich op drie speerpunten: • werk, wijkeconomie en ondernemerschap; • bewoners in balans en talentontwikkeling; • ontmoeten. Onze inzet is verschillend van intensiteit. Maar altijd treden wij op als een professioneel bedrijf met een maatschappelijk hart en een focus op toetsbare resultaten. Wij zien het als onze plicht om onze professionaliteit, expertise en financiële slagkracht maximaal in te zetten in ons werkgebied. In de steden, plaatsen en wijken in dit gebied moeten onze klanten onze toegevoegde waarde kunnen ervaren. Zij moeten op sociaal en economisch vlak, en op het gebied van duurzaamheid, baat hebben van onze huizen, gebouwen en dienstverlening.

Onze processen zijn dicht op de klant georganiseerd. Onze dienstverlening vindt plaats vanuit zeven vestigingen (locaties), die met een ruim mandaat hun deel van ons werkgebied bedienen. Ymere is de grootste woningcorporatie die het KWH-Huurlabel mag voeren. Naast de zeven locaties kennen wij vijf productmarktcombinaties (PMC’s). Dit zijn afdelingen die specifieke expertise bezitten van doelgroepen, maar ook gericht zijn op innovatie. Het gaat om de volgende PMC’s: Sociale Huur, Wonen & Stijl (vrijesectorhuur), Zorg & Wonen, Student & Wonen en Bedrijven & Onroerend Goed. Samen met de vestigingen hebben deze PMC’s optimaal zicht op de wensen en mogelijkheden van onze doelgroepen, nu en op langere termijn. Bij het beheren en ontwikkelen van goede woningen en gebouwen gelden voor Ymere de volgende uitgangspunten: goede dienstverlening, ongestoord woongenot, keuzevrijheid en accurate bedrijfsvoering. Daarnaast ziet Ymere zich gesteld voor een maatschappelijke opgave: het zorgen voor wijken waar mensen prettig wonen en werken, met kansen om te groeien. Dat lukt ons natuurlijk nooit alleen. Daarvoor is een goede samenwerking nodig met onze bewoners en andere belanghouders. Om het maatschappelijke rendement te optimaliseren, is het essentieel om bondgenoten te hebben.

Ontwikkelingen in de omgeving In 2009 heeft volop discussie plaatsgevonden over positionering, ordening en integriteit binnen de corporatiesector. De Tweede Kamer heeft een aantal voorstellen ontvangen die de komende jaren van invloed zijn op het functioneren van de sector en daarmee ook van Ymere. Het betreft bijvoorbeeld de Huisvestingswet, het Woningwaarderingsstelsel (WWS) en het Wetsvoorstel Maatschappelijke Onderneming. Daarnaast krijgen we te maken met wijzigingen als gevolg van een Europese beschikking met betrekking tot staatssteun. Behalve de economische crisis zorgen ook kabinetsmaatregelen als de integrale vennootschaps-


7

foto: Renovatieproject Klaver 4, Watergraafsmeer in Amsterdam-Oost

belasting, de zogenoemde Vogelaarheffing en het inflatievolgende huurbeleid voor een kentering in de financiële mogelijkheden van corporaties en de vermogensontwikkeling in de sector. Dit wordt nog versterkt door toenemende bedrijfslasten waarop corporaties geen invloed hebben, zoals verhogingen van waterschapslasten en implementatie van nieuwe weten regelgeving. Doordat de financiële ruimte afneemt, kunnen corporaties minder investeren. Bovendien nemen de kwaliteitseisen toe, terwijl de huur gelijk blijft. Daardoor moet er in elke huurwoning fors onrendabel worden geïnvesteerd. De gemiddelde kostprijs van een huurwoning ligt een stuk hoger dan het bedrag dat corporaties terugverdienen met het innen van huur, zeker bij een inflatievolgend huurbeleid. Verkoop van woningen om extra middelen vrij te maken is in deze tijden van economische crisis en bij een groeiende vraag naar huurwoningen ook geen gemakkelijke optie. Heroverweging Het kabinet Balkenende IV heeft in de Miljoenennota voor de komende jaren een forse bezuiniging aangekondigd, tot € 35 miljard structureel

8

in 2011. Ook op het gebied van wonen kijkt een ambtelijke werkgroep naar mogelijkheden om de overheidsuitgaven of -inkomsten te heroverwegen, teneinde het begrotingstekort te dichten. Hoewel het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) van mening is dat de woningcorporaties de grens van hun financiële kunnen hebben bereikt, kijkt het Rijk met een schuin oog naar de vermeende vermogens van deze corporaties, om een deel van het begrotingstekort op te vangen. Ymere ziet in de economische crisis een kans om tot een meer integrale aanpak van de woningmarkt te komen, waarbij ook de bezuinigingstaakstelling kan worden waargemaakt. Het is volgens Ymere tijd voor een nieuw sociaal arrangement op de woningmarkt. Deze visie heeft Ymere ingebracht bij de Commissie Heroverweging, maar ook bij relevante belanghouders.

Vooruitblik 2010 Ymere is niet immuun voor de gevolgen van de crisis. Ook wij merken dat de afzet van koopwoningen fors is teruggelopen. Om ook op termijn onze volkshuisvestelijke prestaties te kunnen

blijven leveren, moeten we ervoor zorgen dat we onze gezonde financiële positie behouden. Het bestuur heeft daarom besloten dat Ymere zich vooral moet richten op het tot ontwikkeling brengen van de bestaande projectontwikkelportefeuille en minder op acquisitie. Ook van deze bestaande portefeuille kunnen we niet alle projecten uitvoeren in het oorspronkelijk geplande tempo. Ymere moet prioriteiten stellen voor de volgorde waarin we onze projecten de komende jaren gaan uitvoeren. Dat is geen gemakkelijke keuze, vanwege onze betrokkenheid bij de wijken en de mensen die er wonen. Bij de keuze van projecten die in 2010 doorgang moeten vinden, stond voor Ymere de voortgang van de herstructurering en de wijkaanpak centraal. Om te kunnen blijven investeren in nieuwbouw, herstructurering en de wijkaanpak moet Ymere de kasstroom op peil houden. Dit doen we onder meer door woningen uit de bestaande voorraad te verkopen. Om meer woningen te kunnen verkopen, wordt in 2010 fors ingezet op het verkoopgereed maken van woningen uit de zogenoemde verkoopvijver en op het vergroten van deze verkoopvijver.

Ymere ziet het als plicht om onze professionaliteit, expertise en financiële slagkracht maximaal in te zetten in ons werkgebied. Ymere jaarverslag 2009

9

10

3 Kwaliteit en verhuur van onze woningen Ymere heeft voor verschillende doelgroepen en in diverse huurcategorieën bezit in het noordelijk deel van de Randstad. De kwaliteit van de woning en woonomgeving vinden wij belangrijk. Daarom investeren wij in onderhoud en besteden aandacht aan duurzaamheid, kunst, architectuur en groen. We behielden het KWH-huurlabel en nemen initiatieven om de doorstroming op de woningmarkt te bevorderen. Ymere heeft bezit in vijftien gemeenten Ymere bezit woningen in de gemeenten Almere, Alphen aan den Rijn, Amstelveen, Amsterdam, Haarlem, Haarlemmermeer, Haarlemmerliede en Spaarnwoude, Heemstede, Hillegom, Leiden, Leiderdorp, Lelystad, Purmerend, Teylingen en Weesp. Vereniging van Eigenaren (VvE) Beheer Ymere krijgt door haar verkoopbeleid steeds meer te maken met VvE’s. Goed onderhouden complexen met ook koopwoningen dragen bij

aan een sterk woonmilieu. Dit is ook gunstig voor de huurwoningen in de omgeving en dus voor de klanten van Ymere. Ymere heeft er belang bij dat deze woningcomplexen professioneel worden onderhouden en een goede uitstraling hebben. Wij bevorderen deze doelstelling door de inzet van onze unit VvE Beheer. VvE Beheer beheert en administreert per ultimo 2009 voor 318 Verenigingen van Eigenaren. Samen bevatten ze 10.868 appartementen van individuele eigenaren, 3.235 parkeerplaatsen en 455 bedrijfsruimtes.

Doelstelling 2009

Doelstelling 2009 gerealiseerd

Ambitie 2010

KWH-Huurlabel behouden

Ja

KWH-Huurlabel behouden

Gemiddelde onderhoudsconditie woningen < 2,6

Ja (onderhoudsconditie 2,5)

Gemiddelde onderhoudsconditie woningen < 2,6

Maximaal 5% van woningen onderhoudsconditie > 3,5

Nee (17%)

Maximaal 5% van woningen onderhoudsconditie > 3,5

1.000 woningen isoleren

Ja (1.250 woningen geïsoleerd)

1.000 woningen isoleren

Minimaal 5.000 ‘energielabelstappen’ verbeteren

Ja (7.000 ‘energielabelstappen’ gerealiseerd) Minimaal 5.000 ‘energielabelstappen’ verbeteren

Gasverbruik met 2,5% verminderen

Ja (gasverbruik is met ca. 3% verminderd)

Gasverbruik met 2,5% verminderen

Uitvoeren experimenten woonruimteverdeling

Ja

Voortzetten en uitbouwen experimenten

474 woningen vrij door aanpak woonfraude

Ja (492 woningen)

500 woningen vrij door aanpak woonfraude

Ymere in 't kort • Ymere bezit ruim 76.000 woningen • Gemiddeld nettohuurniveau per woning per maand: bijna € 418 • Mutatiegraad: 6,2% • Huurachterstand: € 8,4 miljoen • Huurderving: € 11,2 miljoen • Onderhoudsuitgaven: € 80,4 miljoen


11

Omvang en samenstelling bezit Ymere op 31 december 2009

Aantal woningen Almere Alphen a/d Rijn

Aantal overige wooneenheden

Bedrijfsonroerendgoed

Aantal garages/ parkeerplaatsen

Aantal overige objecten

Totaal

160

93

76

12

7.566

7.225 100

Amstelveen

83

Amsterdam

45.445

Haarlem

Verzorgingsplaatsen in verzorgingstehuis

100 3 605

86

205

1.394

1.540

788

49.977

9.460

37

126

735

66

10.424

13.336

123

48

489

51

14.047

521

4

14

Heemstede

37

161

Hillegom

16

Haarlemmermeer Haarlemmerliede en Spaarnwoude

539 1

199 16

Leiden

81

81

Leiderdorp

29

29

Lelystad

59

59

Purmerend

18

18

Teylingen

32

32

Weesp

14

Totaal

76.456

18 605

693

1.675

2.858

32 918

83.205

Aantallen woningen (per gemeente en per categorie) op 31 december 2009 Sociale huur

Almere Alphen a/d Rijn

Totaal

Huur < € 357,36

Huur > € 357,37 - < € 548,17

Huur > € 548,18 - < € 647,52

Huur > € 647,53

644

5.344

1.102

135

7.225

5

23

0

72

100

Amstelveen

18

56

5

4

83

Amsterdam

19.596

22.977

1.475

1.397

45.445

Haarlem

2.889

6.023

458

90

9.460

Haarlemmermeer

1.658

9.046

2.250

382

13.336

135

310

59

17

521

Heemstede

6

31

0

0

37

Hillegom

0

16

0

0

16

Haarlemmerliede en Spaarnwoude

Leiden

0

0

72

9

81

Leiderdorp

0

29

0

0

29

Lelystad

11

26

0

22

59

0

18

0

0

18

Teylingen

0

15

17

0

32

Weesp

0

0

0

14

14

24.962

43.914

5.438 2.142

76.456

Purmerend

Totaal

12

Vrije sector

74.314

Monumenten Monumenten en andere beeldbepalende gebouwen zijn van groot belang als iconen van kwaliteit, eigenheid en herkenbaarheid van steden. Ymere is trots op haar ruim 370 monumenten (met 4.614 verhuureenheden) in Amsterdam, Haarlem, Hoofddorp en Vijfhuizen. Ons beleid is terughoudend te zijn bij de verkoop van monumenten. In 2009 sponsorde Ymere de open monumentendagen in Amsterdam en Haarlem. Om hier ook inhoudelijk invulling aan te geven, organiseerde Ymere dit jaar in beide steden ook Monumentendiners met vertegenwoordigers van de betreffende gemeenten en andere belanghouders.

3.1 Huurbeleid Ymere In samenspraak met de huurdersorganisaties is in 2009 het nieuwe huurbeleid van Ymere tot stand gekomen. Ons streven is de prijs en de kwaliteit (en daaronder verstaan we vooral ook populariteit) van de woningen beter met elkaar in overeenstemming te brengen. Helaas maakt het huidige woningwaarderingsstelsel dit maar beperkt mogelijk. Ymere pleit voor een nieuw stelsel. Op dit moment hanteert Ymere drie categorieën op basis van populariteit. Aan elke categorie is een percentage van de maximale huur gekoppeld waarmee de huur bij een nieuwe verhuring wordt vastgesteld. Op deze manier is de nieuwe huur een weerslag van populariteit en kwaliteit. Het behoud van een goedkope woningvoorraad voor mensen met lage inkomens is daarbij gewaarborgd, onder meer door afspraken met verschillende gemeenten. Huuraanpassing 2009 Ymere verhoogde in 2009 de huren van de meeste woningen met 2,5%, het inflatiepercentage van het voorafgaande jaar. Huurders van woningen die in de nabije toekomst worden gesloopt of gerenoveerd, kregen geen huurverhoging. Huurders van woningen met een huurprijs die werd

afgetopt op de huurtoeslaggrens, kregen geen of een lagere huurverhoging. De huurdersorganisatie adviseerde positief over de voorgenomen huurverhoging. De gemiddelde huurverhoging per 1 juli 2009 bedroeg 2,29%. Bezwaren tegen huurverhoging 2009 In 2009 maakten 188 (2008: 142) huurders bezwaar tegen de huurverhoging. Van de ontvangen bezwaren zijn er 31 in overleg met de huurders opgelost. De overige zaken (157) zijn doorgestuurd naar de huurcommissie; in 29 (2008: 27) gevallen werd het bezwaarschrift toegewezen, in 60 gevallen afgewezen en de overige zaken (68) waren eind 2009 nog in behandeling. Huurharmonisatie Het gemiddelde nettohuurniveau van onze woningen was eind 2009 € 417,92. De huurprijzen bedroegen eind 2009 gemiddeld 76,9% van de huurprijs die op grond van regelgeving als maximaal redelijk kan worden beschouwd. Huurderving In 2009 bedroeg de huurderving als gevolg van leegstand € 9,9 miljoen (2008: € 5,0 miljoen). De huurderving als gevolg van oninbare vorderingen bedroeg in 2009 € 1,3 miljoen (2008: € 0,7 miljoen). De totale huurderving bedroeg in 2009 dus € 11,2 miljoen (2008: € 5,7 miljoen). De toename van de huurderving komt voor een groot deel door administratieve wijzigingen als gevolg van harmonisatie van waarderingsgrondslagen. Verder was er sprake van oplopende leegstand als gevolg van projecten (sloop/verbetering), bij Bedrijven & Onroerend Goed en in het topsegment van Wonen & Stijl. Huurachterstanden Het beleid van Ymere is erop gericht om huurachterstanden zo veel mogelijk te voorkomen en te beperken. Als er achterstanden ontstaan, benadert Ymere de betreffende huurders persoonlijk en zo snel mogelijk. Daarmee voorkomen we dat de huurschulden nog verder oplopen en

Almere

Amsterdam

Haarlem

Haarlemmermeer

Totaal 2009

Totaal 2008

27

116

33

28

204

292

Ontruimingen i.v.m. overlast en woonfraude

11

54

3

12

80

40

Totaal aantal ontruimingen

38

170

36

40

284

332

Woningontruimingen Ontruimingen i.v.m. huurschuld


13

beperken we ons inkomsten- en renteverlies. Per 31 december 2009 bedroeg de totale huurachterstand1 € 8,4 miljoen bij 6.969 huurders en vertrokken huurders. In 2.153 gevallen gaven we de inning in handen van onze deurwaarder. Ten opzichte van 2008 waren er minder ontruimingen in verband met huurschuld, en meer ontruimingen in verband met overlast en woonfraude. Eind 2009 waren op alle locaties huurincassomedewerkers aan het werk, waardoor er eerder actie is ondernomen bij huurachterstand. De Taskforce Interventie en Preventie (TIP) heeft de afgelopen jaren de verschillende Ymere-vestigingen gecoacht bij de aanpak van woonfraude. Het resultaat: een hoger aantal ontruimingen in verband met overlast en woonfraude. Taskforce Interventie en Preventie (TIP) De Taskforce Interventie en Preventie (TIP) ondersteunt vestigingen bij het optimaliseren van de huurincasso. Zo is een eerste aanzet gedaan om te komen tot een structurele check op de betaalwaardigheid van nieuwe klanten. In 2010 start hiermee een pilot in Almere. Behalve op huurincasso richt TIP zich op de aanpak van onrechtmatige bewoning (woonfraude). Doordat de woningmarkt op slot zit, de huren van populaire woningen (te) laag zijn en er veel vraag is naar huurwoningen, is er een grote kans op woonfraude. Het tegengaan van woonfraude is belangrijk, omdat fraude de woningmarkt vertroebelt en een negatieve invloed heeft op de leefbaarheid in wijken. Ook kan het leiden tot onveilige woonsituaties, zoals vaak het geval is bij hennepplantages. De Ymere-vestigingen 1 Dit betreft verschillende door de huurders te betalen posten (huur, servicekosten en het mutatieonderhoud voor rekening van huurder/vertrokken huurder).

onderzoeken de meldingen van omwonenden of van bureau Zoeklicht2. Het team onrechtmatige bewoning (TOBY) van TIP richt zich vooral op het blootleggen van gevallen die niet via een melding binnenkomen. Dat gebeurt bijvoorbeeld door continu te scannen welke woningen op internet worden aangeboden via sites als Marktplaats en Kamernet. Juridische procedures kunnen in fraudegevallen leiden tot ontruimingen. Daarnaast zijn goede resultaten geboekt om bij woonfraude tot vrijwillige huuropzegging te komen. Zie tabel Woonfraude hieronder. Met het aantal vrijkomende woningen is de doelstelling van 474 ruimschoots gehaald. Er waren niet alleen huuropzeggingen, ook is er € 27.000 schadevergoeding gevorderd bij juridische procedures en € 7.500 aan boetes geïnd bij schikkingen. De jurisprudentie naar aanleiding van de in 2008 door Ymere gewonnen rechtszaak met betrekking tot illegale onderhuur maakt dit mogelijk.

3.2 Woningtoewijzing Ymere verhuurt haar socialehuurwoningen via Woningnet, Woonservice (in Haarlem en Haarlemmerliede en Spaarnwoude) of Woonzicht (Teylingen). Deze instanties verzorgen de

2 Bureau Zoeklicht is een samenwerkingsverband van de belangrijkste partijen op de Amsterdamse woningmarkt: de gemeente Amsterdam, de Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties, de Politie, de Vereniging Vastgoed Belang en de Makelaarsvereniging Amsterdam. Bureau Zoeklicht is opgericht om onrechtmatige bewoning en uitkerings- en registratiefraude op te sporen en aan te pakken. Daarnaast brengt het bureau planmatig (via buurtscans en bestandsvergelijkingen) mogelijke woonfraudegevallen in beeld.

Woonfraude Woonfraude

Haarlemmermeer

Totaal 2009

3

12

80

284

43

58

412

338

46

70

492*

Almere

Amsterdam

Ontruimingen i.v.m. woonfraude

11

54

Huuropzeggingen i.v.m. woonfraude

27

Totaal

38

Haarlem

Totaal 2008

495

* Hiervan zijn 28 huurovereenkomsten beëindigd vanwege een hennepplantage in de woning (Almere: 7, Amsterdam: 7, Haarlem: 4 en Haarlemmermeer: 10).

14

100e succesvolle Woonswitch in Haarlem

Gemiddeld aantal reacties 2009

Acceptatiegraad

2008

2009

2008

Almere

121,8

81,7

4,1

3,1

Amsterdam

163,7

176,8

5,8

6,2

Haarlem

177,5

202,0

7,1

5,5

98,6

98,7

3,3

3,0

Haarlemmermeer

inschrijving van woningzoekenden, de toewijzing van urgentieverklaringen, de publicatie van het actuele woningaanbod van de woningcorporaties en de toewijzing van de vrijkomende huurwoningen volgens de lokale regels. In 2009 verhuurden we in totaal 4.140 leeggekomen socialehuurwoningen opnieuw. Dit komt neer op een mutatiegraad van ons socialewoningbezit van ongeveer 6,2%. Gemiddeld aantal reacties op vrijkomende socialehuurwoningen en acceptatiegraad in een aantal gemeenten / Zie tabel hierboven. Over het algemeen is ten opzichte van 2008 het gemiddelde aantal reacties gedaald. Alleen in Almere is het gemiddelde aantal reacties met 50% gestegen, waarschijnlijk door de opleveringen van nieuwbouwwoningen. De acceptatiegraad3 is toegenomen, behalve in Amsterdam. De klant is kritischer geworden.

Beweging op de woningmarkt Er is te weinig doorstroming op de woningmarkt in ons werkgebied. Daardoor is het lastig om 3 Een acceptatiegraad van 3,1 bijvoorbeeld, betekent dat gemiddeld elke 3,1e persoon aan wie wij een woning aanboden, de woning accepteerde.

klanten kansen te bieden om door te groeien naar een situatie die zij wensen. Voor sommige mensen is dat een koopwoning, voor anderen een woning met een andere kwaliteit of in een andere woonomgeving. Om beweging op de woningmarkt te krijgen, experimenteert Ymere onder andere op het gebied van de woonruimteverdeling (woningtoewijzing) en het woonlastenbeleid. Met de Woonversnelling, dé Woonswitch en Huur op Maat heeft Ymere daarvoor drie instrumenten ingezet. De Woonversnelling Bij de Woonversnelling wordt een woning verloot tussen huishoudens die voldoen aan de gestelde eisen (zoals huishoudensgrootte en -inkomen). De woonduur van de woningzoekende speelt hierbij geen rol. Bij de evaluatie van het experiment de Woonversnelling bleek dat de belangrijkste doelstelling was bereikt: meer beweging op de woningmarkt. Een woning die via de Woonversnelling was aangeboden, leverde een verhuisketen op die 22% langer is. Reden genoeg voor Ymere om de Woonversnelling te willen doorzetten. Het verwerven van de benodigde toestemmingen en de externe besluitvorming hiervoor heeft enige tijd gekost. Begin december was de herstart van de Woonversnelling. In 2010


15

gaan de drie betrokken corporaties (Eigen Haard, Woongroep Holland en Ymere) 700 woningen aanbieden via de Woonversnelling. Dé Woonswitch Dé Woonswitch is een door Ymere ontwikkelde nieuwe vorm van woonruimteverdeling die ervoor moet zorgen dat huurders van Ymere in Zuid-Kennemerland sneller kunnen verhuizen naar een woning die beter aansluit bij hun wensen. De opgebouwde woonduur of zoekduur speelt hierbij geen rol. Er wordt gekeken of het type woning bij de persoonlijke situatie en wensen past, én of de woning die wordt achtergelaten geschikt is voor doorstroming van andere huurders. Zodoende kan Ymere doorschuiven op de woningmarkt bevorderen en beter voldoen aan de wensen van onze eigen huurders. Per 31 december 2009 staan 965 huurders van Ymere ingeschreven. Daarvan zijn 556 huurders actief op zoek met gemiddeld vier switchverzoeken per persoon. Dit zijn in totaal 2.323 switchverzoeken. Het aantal verhuurde woningen voldoet aan de doelstelling en de verwachtingen van Ymere. In 2009 hebben we 71 huurders bemiddeld. Hiervoor waren 87 bezichtigingen nodig. Gedurende het jaar is het experiment gevolgd door een onafhankelijk onderzoeksbureau. De eindrapportage volgt in 2010. Uit de tussenrapportages blijkt een hoge klanttevredenheid: de al bemiddelde huurders zijn zeer tevreden over het gehele proces van inschrijving, bezichtiging en toewijzing. De huurders die nog niet bemiddeld zijn, zien het als een mogelijkheid om sneller te verhuizen naar een woning die aansluit op hun wensen. Bovendien zijn de eigen medewerkers zeer tevreden over het model, met name omdat ze intensiever contact hebben met de klant en rekening kunnen houden met specifieke wensen.

Huur op Maat In 2009 is in Almere het SEV-experiment Huur op Maat4 gestart met een kleinschalig nieuwbouwcomplex van 47 appartementen. Alle woningen zijn succesvol aan starters verhuurd via een Huur op Maat-contract. Ruim 90% van de huurders behoorde tot de primaire doelgroep. In 2010 verwacht Ymere ongeveer een zevende deel van de vrijkomende voorraad via Huur op Maat te kunnen verhuren.

3.3 Onderhoudsuitgaven Verbetering en borging van de kwaliteit van de woningen vinden plaats langs twee assen: de woontechnische kwaliteit (verbetering) en de bouwtechnische kwaliteit (onderhoud). Met het verbeteren van de woontechnische kwaliteit willen we ervoor zorgen dat de woningen ook in de toekomst blijven voldoen aan de klantwensen. De bouwtechnische kwaliteit wordt op peil gehouden door reparatieonderhoud, mutatieonderhoud en planmatig onderhoud. In 2009 is een extra impuls gegeven van € 10 miljoen. Ymere heeft aan het onderhoud van woningen in 2009 € 90 miljoen besteed. Dit is inclusief de toegerekende apparaatkosten van ons interne servicebedrijf. Hieronder wordt een uitsplitsing gegeven naar onderhoudssoort in de kerngemeenten.

4 Bij Huur op Maat heeft de woning een reële, marktgerelateerde huurprijs. De huurder krijgt vervolgens een korting op basis van zijn inkomen. Op deze manier wordt de keuzevrijheid voor woningzoekenden vergroot, de betaalbaarheid van socialehuurwoningen verbeterd en de volkshuisvestelijke middelen doelmatiger besteed.

Almere

Amsterdam

Haarlem

Haarlemmermeer

Totaal 2009

Totaal 2008

1,4

18,1

4,0

7,0

30,5

30,0

(Bedragen x € 1 miljoen)

Reparatieonderhoud Mutatieonderhoud

0,6

7,8

1,8

2,6

12,8

9,8

Planmatig onderhoud

6,5

26,3

6,6

7,3

46,7

39,7

Totaal bruto-onderhoud

8,5

52,2

12,4

16,9

90,0

79,5

9,6

9,1

80,4

70,4

Af: intern servicebedrijf Onderhoudskosten Extern

16

Conditiescore Ymere meet de bouwtechnische kwaliteit van de woningen met een zogenoemde conditiescore5 van het bezit. De cijfers daarvan liggen tussen 1 (zeer goed) en 6 (zeer slecht). Ymere streeft naar een gemiddelde conditiescore van 2,6 of lager. In de onderstaande tabellen staat de conditiescore per bouwjaar. In deze cijfers zijn alle complexen opgenomen, ook de complexen waar de komende jaren ingrijpende verbeteringen zijn gepland. Bouwjaarklasse

Conditiescore

< 1945

3,0

1945 – 1959

2,7

1960 – 1974

2,6

1975 – 1990

2,3

> 1990

1,7

Totaal bezit

2,5

Conditiescore klasse

Percentage

Lager dan 3,5

83%

3,5 of hoger

17%

Totaal

100%

Op dit moment ligt de gemiddelde conditiescore op 2,5. Daarmee wordt dus voldaan aan de doelstelling. Juist omdat een gemiddelde conditiescore een vertekend beeld kan geven (bijvoorbeeld als gevolg van een scheve verdeling), is er een tweede doelstelling geformuleerd: maximaal 5% mag boven een conditiescore van 3,5 liggen. Op dit moment voldoet Ymere daar dus niet aan. Daarom wordt in 2010 het onderhoudsbudget specifiek ingezet op de complexen met een slechte conditiescore.

3.4 Duurzaamheid Ymere heeft in 2009 het Energiebeleid bestaande bouw 2009-2019 opgesteld. De doelstellingen voor 2009 hierbij waren: • Het gasverbruik met 2,5% terugdringen ten opzichte van 2008. • De woningvoorraad verbeteren met minimaal vijfduizend energielabelstappen. Deze doelstellingen wilde Ymere halen door minimaal duizend woningen te isoleren, door duurzaam energie op te wekken, of door te besparen op energie via drie innovatieve projecten. Deze doelstellingen zijn gehaald. Er zijn circa 1.250 woningen geïsoleerd. Ook zijn zonnepane5 Deze conditiescore is gebaseerd op een methode om de conditie van bouwen installatiedelen op objectieve en eenduidige manier vast te leggen (conform NEN 2767).

len en HRe-ketels geplaatst, waarmee duurzaam elektriciteit kan worden opgewekt. Verder zijn de plannen voor een ‘all electric’-woning uitgewerkt. We denken dat dit soort woningen een oplossing kan zijn voor een toekomst waarin gas schaars is. Met alle maatregelen tezamen is de vraag naar gas (warmte) teruggedrongen met circa 3%, en zijn ongeveer zevenduizend labelstappen behaald in de bestaande voorraad. Ook bij de ontwikkeling van nieuwbouw houdt Ymere rekening met het beperken van het energieverbruik. In 2009 is de praktische visie op duurzaamheid geformuleerd, die in 2010 verder uitgewerkt moet worden. Het gebouwgebonden energieverbruik wordt gerelateerd aan de prestatieovereenkomst van de NEPROM, de Nederlandse vereniging van projectontwikkelingmaatschappijen. Doelstelling is dat onze te realiseren nieuwbouwwoningen 25% energiezuiniger worden dan volgens de bouweisen van 2007 is vereist. Almere Hout Noord moet een 100% klimaatneutrale wijk worden. Het programma om deze ambities te realiseren, is gebaseerd op drie pijlers: vraagreductie (ontwerp, materialisatie, isolatie en gedragsbeïnvloeding), duurzame energieopwekking (ruimteverwarming, warm tapwater en elektriciteit) en een duurzaam watersysteem. De concretisering hiervan vindt in 2010 plaats. Ook voor Toolenburg-Zuid in Hoofddorp ligt er een belangrijke uitdaging op het gebied van energiebesparing, materiaalgebruik en gebiedsinrichting. Met de gemeente Haarlemmermeer is namelijk een Energie-Prestatie-Coëfficient (EPC) van 0,7% plus 10% extra milieumaatregelen overeengekomen.

3.5 Klanttevredenheid Ymere vindt het belangrijk dat haar klanten tevreden zijn. Om de klanttevredenheid te verhogen, verbeteren we de dienstverlening. Daarvoor gebruikt Ymere onder meer de meetresultaten van het Huurlabel van het KWH (Kwaliteitscentrum Woningcorporaties Huursector). Ymere bewaakt ook zelf actief de kwaliteit van de dienstverlening. We sturen op verbetering van de dienstverlening. Hiervoor gebruikt Ymere maandelijkse externe onafhankelijke klanttevredenheidsonderzoeken naar de belangrijkste dienstverlenende klantprocessen. Daarnaast is in 2009 een groot klanttevredenheidsonderzoek gestart. In 2010 worden de resultaten daarvan bekend. KWH-Huurlabel Ymere is in 2008 en 2009 door het Kwaliteitscentrum Woningcorporaties Huursector (KWH)


17

foto: Anton Complein, Amsterdam-Zuidoost

gemeten in het kader van het behouden van het Huurlabel. In augustus 2009 haalde Ymere de laatste hiervoor vereiste meting. Daarmee voldeden we aan de normen van het KWH en mogen we tot 2011 opnieuw het KWH-Huurlabel voeren. In 2010 zal KWH Ymere opnieuw meten. Klachtenmanagement In 2009 hebben we voor geheel Ymere één Centraal Meldpunt Klachten (CMK) en één klachtenregistratiesysteem ingericht. Doordat er nu een volledig overzicht is van punten waarover klanten ontevreden zijn, kunnen we bijvoorbeeld trends herkennen en gerichte actie ondernemen. In 2010 gaan we ons richten op de borging van het proces en de verbetercyclus. Zo blijven we als organisatie alert en kunnen we onze dienstverlening steeds verder aanscherpen.

3.6 Markten en innovatie Om een duidelijk aanspreekpunt te hebben voor mensen die qua woonwensen sterk met elkaar overeenkomen, heeft Ymere ervoor gekozen om een aantal speciale afdelingen in te richten, ook wel product-marktcombinaties (PMC’s) genoemd. Door de benodigde expertise te bundelen kunnen we efficiënter omgaan met de specifieke aandachtspunten van iedere doelgroep. Bovendien zijn er per PMC aangepaste rendementen

18

die we bij de exploitatie van ons vastgoed willen realiseren. De afdeling Zorg & Wonen realiseert huisvesting en voorzieningen voor mensen met een zorgbehoefte, en heeft een beleidsondersteunende rol voor de Ymere-vestigingen op het gebied van vergrijzing en zorggerelateerde vraagstukken. Studentenhuisvesting wordt geregeld via de afdeling Student & Wonen. Mensen die op zoek zijn naar een (middel)dure huurwoning kunnen terecht bij de afdeling Wonen & Stijl. Voor ondernemers op zoek naar bedrijfsmatig onroerend goed is er de afdeling Bedrijven & Onroerend Goed.

Zorg & Wonen Ymere wil door passende huisvesting voor individuele huurders en zorgaanbieders een duurzame woonomgeving realiseren. De vergrijzing van de Nederlandse samenleving en de veranderingen in het overheidsbeleid op het gebied van zorg hebben grote invloed op de gewenste woningvoorraad en het voorzieningenniveau in wijken en buurten. Ymere Zorg & Wonen realiseert voor zorgaanbieders vastgoed en huisvestingsconcepten ten behoeve van mensen met een zorg- of begeleidingsbehoefte. Zowel met interne als met externe partijen lossen we huisvestingsvraagstukken op en werken we aan vernieuwende concepten. Deze afdeling is ook aanspreekpunt voor de gemeenten bij de uitvoering van de Wet Maat-

schappelijke Ondersteuning, die sinds 2007 de basis vormt van het stelsel van Zorg en Welzijn. Onze kennis van de financiering en regelgeving van de zorg en onze doelgroep(en)expertise vertalen wij, in samenwerking met de locaties, in de portefeuillestrategie en projecten. Door een aparte portefeuille voor zorgvastgoed hebben wij ons gepositioneerd als een gewaardeerde professionele partner voor de verschillende zorgpartijen. In 2009 lag er een sterke focus op het realiseren van kleinschalige woonvoorzieningen voor verschillende doelgroepen, voorzieningen voor maatschappelijke opvang, en gezondheidscentra. In veel gevallen is dit gebeurd in het kader van een bredere gebiedsontwikkeling. Herontwikkeling van bestaande woon-zorgvoorzieningen is belangrijker geworden. Ymere heeft in 2009 behalve zelfstandige zorgwoningen ook onzelfstandige eenheden opgeleverd. In AmsterdamZuidoost zijn groepswoningen (ten behoeve van Amsta en Cordaan) en Wibo-woningen (Wonen in een beschermde omgeving) opgeleverd. Aan het Zaandammerplein in Amsterdam hebben wij ten behoeve van Spirit groepswoningen gerealiseerd voor jeugdopvang. In Amsterdam-Noord zijn 31 Wibo-woningen opgeleverd. Verder is de bouw gestart van 256 zorgwoningen in Amsterdam, Almere, Haarlem en Nieuw-Vennep.

Student & Wonen Vanuit haar maatschappelijke rol als woningcorporatie wil Ymere betaalbare studentenhuisvesting creëren die goed aansluit bij de wensen van de doelgroep. Daarbij realiseren we ons dat ‘de student’ niet bestaat. Daarom probeert Ymere haar huisvestingsaanbod af te stemmen op de wensen en behoeften van verschillende studen-

tengroepen. In de afgelopen jaren hebben wij huisvesting gerealiseerd voor onder andere studenten van het Conservatorium van Amsterdam, de Gerrit Rietveld Academie en de Frank Sanders Akademie voor Musicaltheater. Hiermee wil Ymere complementair zijn aan de huisvesting die andere studentenhuisvesters aanbieden. Door goed te luisteren naar de studenten en nauw samen te werken met de onderwijsinstellingen, willen we de student niet alleen onderdak bieden, maar ook bijdragen aan een goede basis voor een succesvolle studententijd. Ymere beheert in Amsterdam, Haarlem en Almere 1.726 studenteneenheden, waarvan 320 met een campuscontract6 en 44 gemeubileerde eenheden met een Short-Stay-contract, speciaal voor internationale studenten van de Universiteit van Amsterdam en de Vrije Universiteit. Ook verhuurt Ymere al haar Amsterdamse woningen die in de toekomst zullen worden gesloopt of gerenoveerd tijdelijk aan studenten. In 2009 hebben wij 995 studenten aan woonruimte geholpen: 792 in Amsterdam, 31 in Almere en 172 in Haarlem. In 2009 heeft Ymere in hartje Amsterdam zeven zelfstandige woningen opgeleverd na renovatie. Deze eenheden zijn via de Vrije Universiteit verhuurd aan internationale promovendi. Ook heeft Ymere een woonwensenonderzoek uitgevoerd onder studenten met een handicap.

Wonen & Stijl Woningzoekenden met een wat hoger inkomen komen niet in aanmerking voor een socialehuur6 Een campuscontract is een huurovereenkomst waarin is aangegeven dat de huurder de woning verlaat wanneer hij of zij de studie beëindigt. Op die manier blijft de woning beschikbaar voor studenten.

Studentencomlex HOME op IJburg in Amsterdam voor studenten van het conservatorium.


19

foto: kunstenaar: Roy Villevoye, Twee vrouwen, complex Castrovalva in Almere

woning. Voor veel van deze woningzoekenden is een koopwoning, zeker in het dure Amsterdam, niet bereikbaar. Daarom biedt Ymere ook huurwoningen aan in de vrije sector. De belangstelling voor een vrijesectorhuurwoning in met name het middensegment (van de huurtoeslaggrens van € 647 tot € 900) was ook in 2009 zeer groot. Ymere wil dan ook vooral in dat segment een aantrekkelijke woningportefeuille realiseren. Hierdoor kunnen we aan de huidige groeiende vraag voldoen en dragen we bij aan het totstandkomen van vitale, gemengde buurten. Bovendien zijn de vrijesectorhuurwoningen in het middensegment belangrijk voor de bevordering van de doorstroming op de woningmarkt. Door goede vrijesectorhuurwoningen op een prettige locatie aan te bieden, krijgen mensen met een hoger inkomen die nu nog een socialehuurwoning bewonen, een goed alternatief. Door hun verhuizingen komen er meer socialehuurwoningen vrij. In 2009 waren dat er circa driehonderd. Verder heeft Ymere in 2009 371 nieuwbouwwoningen opgeleverd voor Wonen & Stijl is van 368 woningen de bouw gestart. Woningzoekenden In 2009 schreven zich opvallend veel mensen in die nu nog een koopwoning hebben. Eind 2009 stonden meer dan tienduizend huishoudens

20

ingeschreven bij Wonen & Stijl. Het merendeel is afkomstig uit de metropoolregio Amsterdam en uit andere bekende universiteitssteden. Langs digitale weg maken wij ons aanbod aan deze doelgroep bekend. Bij verhuur van nieuwbouwcomplexen maken we meer gebruik van kijkdagen en advertenties in de lokale weekbladen. Eind 2009 introduceerde Wonen & Stijl de nieuwe slogan ‘De sleutel tot uw thuis’ op de drukbezochte Open-Huurhuizendag. Verhuring Vanaf de tweede helft van 2009 verhuurt Wonen & Stijl haar ruim 2.100 woningen vanuit onze zeven vestigingen. In de bestaande voorraad zijn in 2009 360 middeldure huurwoningen (€ 650 tot € 900) uit de bestaande voorraad verhuurd, met een gemiddelde nettomaandhuur van € 825. Er zijn 350 nieuwbouwwoningen verhuurd met een gemiddelde nettomaandhuur van € 825.

Bedrijven & Onroerend Goed Met de portefeuille Bedrijven & Onroerend Goed (B&OG) levert Ymere een bijdrage aan perspectiefvolle en leefbare buurten. Daarbij maken we onderscheid tussen maatschappelijk bedrijfsonroerendgoed, commercieel bedrijfsonroerendgoed en multifunctionele gebouwen. In 2009 zijn bijvoorbeeld zeventien atelierruimtes in de

Greinerschool in Haarlem en het kinderdagverblijf in Europakwartier in Almere opgeleverd. Met maatschappelijk bedrijfsonroerendgoed richten we ons op maatschappelijk georiënteerde bedrijven. Dat zijn vaak lagere overheden, stichtingen en instellingen (scholen, zorginstellingen en dergelijke) met een niet louter bedrijfseconomische doelstelling voor het onroerend goed. Voorbeelden van maatschappelijk bedrijfsonroerendgoed zijn ateliers, buurtsporthallen, een centrum voor sociale en culturele evenementen, een brede school, een wijkgebouw, een zorgcentrum en een zorgen werkhotel. Ook zetten we hierbij commerciële functies om in maatschappelijke functies. Met commercieel bedrijfsonroerendgoed richt Ymere zich op de zakelijke markt. Het gaat met name om horeca, winkels, kleine kantoren, bedrijfsruimten, parkeergelegenheid, bergplaatsen en antenneopstelplaatsen. De exploitatie van zogenoemde multifunctionele gebouwen, zoals bedrijfsverzamelgebouwen, brede scholen en jongerencentra, is vaak gericht op de versterking van verschillende maatschappelijke en commerciële functies in een buurt of wijk.

3.7 Kunst, architectuur en groen Kunst, architectuur en een goed ontworpen, groene woonomgeving bieden bewoners herkenKunstenaar: Tom Claassen, Hark, Indische buurt in Amsterdam-Oost

ningspunten. Ze inspireren, geven karakter, maar bieden bovenal kwaliteit. Ze vormen aanleiding voor bewoners om met elkaar in contact te komen en zich hun buurt eigen te maken. Dit zijn onmisbare elementen voor wijken en buurten waarin mensen graag wonen. Ook de komende jaren zal Ymere investeren in (bijvoorbeeld) het maken van ontmoetingsplekken in de wijken. Ymere heeft sinds 1996 een actief beleid voor kunstopdrachten. Het accent in onze kunst opdrachten ligt op kunsttoepassingen in nieuwbouw en in renovatieprojecten. We vragen beeldende kunstenaars om samen met de architect een voorstel te doen voor één onderdeel van een gebouw. Uitgangspunt bij ons opdrachtgeverschap is altijd de binding die bewoners en omwonenden hebben met hun woning en hun buurt. Kunsttoepassingen en bijzondere architectuurvormen hebben een positieve invloed op de waardering van bewoners voor hun omgeving en op de band die zij ermee hebben. In 2009 werden bijzondere kunstwerken opgeleverd in Almere (Roy Villevoye, Twee vrouwen, Castrovalva) en in Amsterdam (Tom Claassen, Hark, Indische Buurt). In 2009 gaven we € 1.020.737 uit (in 2008: € 1.062.000) aan (samenwerkings)projecten op het gebied van kunst en architectuur en onze stimuli op het gebied van groen en ontwerp van de openbare ruimte. Ymere werkt structureel samen met het Nederlands Architectuurinstituut (NAi) om de aandacht te vestigen op de verschillende aspecten van wonen en de woonomgeving, en om de vorming van een visie op woningbouw en goed opdrachtgeverschap te stimuleren. In 2009 deden we dat in twee grote projecten: Maak ons land (zie verder in dit jaarverslag, bij Maak je Buurt 5.2) en Open Fort 400 – de Ymere NAi Prijs. Deze editie van de prijsvraag, voor de invulling van een ontwikkellocatie van Ymere aan de kop van de Amsterdamse Grasweg, stond in het teken van de culturele uitwisseling tussen Amsterdam en New York. NAi en Ymere werkten daarom nauw samen met de gemeente Amsterdam. Ymere en de gemeente Amsterdam gaven Elastik en Mat Studio opdracht om hun winnende ontwerp Open Frame verder uit te werken. Bij de tentoonstelling Open Fort 400 in de Zuiderkerk verscheen de catalogus Waterfront visions/visies. Gezien het grote belang dat Ymere hecht aan architectuur sponsoren wij een aantal lokale architectuurcentra, zoals het ABC Architectuurcentrum Haarlem, Podium in Haarlemmermeer, Casla in Almere en het Architectuurcentrum Amsterdam (ARCAM).


21

22

4 Gebieds- en projectontwikkeling en herstructurering Ymere is een vooruitstrevende woningcorporatie. Op het gebied van conceptontwikkeling, gebiedsontwikkeling, duurzaamheidsvisie en innovatie willen we dicht op de maatschappelijke ontwikkelingen zitten. We zijn met name sterk in complexe processen van (binnenstedelijke) ontwikkelingen, waarbij verschillende belangen en partijen zijn betrokken. Ondanks de economische crisis willen wij doorgaan met bouwen en herstructureren. Als we dat niet doen, valt de wijkaanpak stil en komt de doorstroming tot stilstand. We kunnen alleen blijven produceren en afzetten als we in staat zijn dat goedkoper (tegen minder kosten) te doen zonder op de kwaliteit in te leveren. Om de projecten toch te laten doorgaan, nemen we soms extra risico’s, mits ze passen binnen ons risicoprofiel. Bijvoorbeeld door in Almere, Haarlem en Amsterdam projecten met koopwoningen te starten zonder dat alle koopwoningen al zijn verkocht, en door koopwoningen (eventueel tijdelijk) om te zetten in vrijesectorhuurwoningen. Maar ook aan het in eigen huurportefeuille nemen van projecten zit een limiet. Door creatief te zijn met verkoopbevorderende maatregelen is aandacht gevestigd op de woningen die we in de verkoop hebben. Klantgerichtheid staat centraal.

Dat betekent dat we de klant nu en in de toekomst meer betrekken bij hoe we ontwikkelen en bouwen. Kluswoningen en collectief of individueel opdrachtgeverschap zijn daar voorbeelden van. Voor de woningen die bij oplevering niet zijn verkocht, kan Ymere als achtervang fungeren. Ook heeft Ymere enkele posities van andere (samenwerkings)partijen overgenomen.

4.1 Gebieds- en projectontwikkeling Ymere richt zich op innovaties en verbeteringen. In 2009 kwamen die vaak tot stand via fabrYque, een werkplaats waarin medewerkers van Ymere én externen creatieve ideeën kunnen uitwerken en elkaar kunnen inspireren. Gebiedsontwikkeling blijft een speerpunt. Onze aanpak onderscheidt zich door innovatie, werkelijke sociale en fysieke duurzaamheid, en door klantgerichtheid en co-creatie.

Doelstelling 2009

Doelstelling 2009 gerealiseerd?

Ambitie 2010

Op te leveren nieuwbouwhuurwoningen: 856

Ja (1.080 huurwoningen opgeleverd)

Op te leveren nieuwbouwhuurwoningen: 1.019

Op te leveren nieuwbouwkoopwoningen: 417

Ja (537 koopwoningen opgeleverd)

Op te leveren nieuwbouwkoopwoningen: 416

Start bouw huurwoningen: 1.848

Nee (1.286 huurwoningen)

Start bouw huurwoningen: 1.026

Start bouw koopwoningen: 1.473

Nee (494 koopwoningen)

Start bouw koopwoningen: 416

Te verkopen woningen uit bestaand bezit: 510

Nee (418 woningen verkocht)

Te verkopen woningen uit bestaand bezit: 720

Te slopen woningen: 709

Ja (817 woningen gesloopt)

Te slopen woningen: 350

Ymere in ’t kort • Geïnvesteerd in verandering van ons bezit: ! 108 miljoen • Ingrijpend verbeterde woningen: 901 • Niet-ingrijpend verbeterde woningen: 1.059


23

Project de Kaapstander in de wijk de Banne in Amsterdam-Noord

In 2009 heeft Ymere de competitie gewonnen voor de ontwikkeling van Almere Hout Noord (4.200 woningen en 100.000 m2 maatschappelijk en commercieel vastgoed). Ook is Ymere geselecteerd voor de ontwikkeling van Toolenburg-Zuid in Hoofddorp (1.300 woningen, 9.700 m2 maatschappelijk en commercieel vastgoed). In beide projecten speelt sociale, duurzame gebiedsontwikkeling een belangrijke rol. Daarnaast vormt de transformatie van onze eigen portefeuille, waaronder de aandachtswijken, een belangrijke gebiedsontwikkeling. Een selectie van de projecten waarvan de nieuwbouw is gestart in 2009: Almere

1e fase Europakwartier Homeruskwartier

Amsterdam

Kadoelerbreek 1e fase, Amsterdam-Noord Laan van Spartaan, Amsterdam-West

Haarlem

Delftlaan-Noord Van Zeggelenplein (DSK-terrein)

Haarlemmermeer

Noordrand, Nieuw-Vennep Nieuwe Kom, Nieuw-Vennep

Een aantal aansprekende projecten die in 2009 zijn opgeleverd: Nieuwbouw

Herstructurering

Verwondering, Almere

Landlust, Amsterdam

Slotermeerhof, Amsterdam

Vijf Pax-flats, Hoofddorp

Roemer Visscher, Haarlem

Graan voor Visch, Hoofddorp

Stadswijzer, Alpen aan den Rijn Roomburg, Leiden Wisselplein, Lelystad

24

Marktomstandigheden Om in de toekomst sociale woningbouw op aantrekkelijke locaties mogelijk te maken, heeft Ymere op verschillende locaties in de Noordvleugel van de Randstad grond in bezit. Het gaat, net als in 2008, in totaal om circa 380 hectare. Er zijn in 2009 geen nieuwe posities verworven. Beheer en exploitatie en het tot ontwikkeling brengen van deze grond is verder geprofessionaliseerd; de activiteiten zijn ondergebracht in een grondbedrijf dat deel uitmaakt van Ymere. Om te kunnen inspelen op de wensen van onze klanten ontwikkelt Ymere koop- en huurwoningen. De winst die we behalen bij de ontwikkeling van koopwoningen, zetten we in voor het bereiken van onze maatschappelijke doelstelling. Helaas is in 2009 de markt voor koopwoningen in ons gehele werkgebied aanzienlijk verslechterd. Daarom hebben wij in de bestaande ontwikkelportefeuille keuzes moeten maken. We kunnen niet alle projecten in het oorspronkelijk geplande tempo uitvoeren. Met ingang van 2009 richten wij ons niet meer op het acquireren van nieuwe ontwikkellocaties, maar op doorontwikkeling van onze huidige posities. De aanbestedingsmarkt is in 2009 volledig omgeslagen. Was er in 2008 nog sprake van een overspannen markt, in 2009 zitten veel bouwers om werk verlegen door het wegvallen van projecten. De prijzen dalen. De vraag is niet meer of we wel een aannemer kunnen vinden, maar of de aannemers met wie we samenwerken voldoende solide zijn om de crisis te doorstaan. Door langdurige samenwerkingsrelaties aan te gaan met betrouwbare bouwers die de (proces)kwaliteit van projecten willen en kunnen verhogen, worden we minder afhankelijk van marktfluctuaties.

Co-makership Ymere heeft in 2009 besloten om meer productie te realiseren met geselecteerde partners in bouw-

Opgeleverd Gemeente Almere

Bouw gestart

Nieuwbouw

Renovatie

Nieuwbouw

Renovatie

Huur

101

0

358

0

Koop

93

0

89

0

0

447

Totaal

194 194

Amsterdam

Huur

662

331

551

160

Koop

290

*112

203

*23

Totaal

952

443

754

1.395 Haarlem

Huur Koop Totaal

59

Huur

0

221

91

0

157

0

0

378

1

380

156

379

0

51

Koop

0

0

40

0

Totaal

0

380

196

51 247

Huur

258

0

0

0

Koop

63

0

5

0

0

5

Totaal

321 321

Totaal

1

150

380 Overige Gemeenten

183 937

150 Haarlemmermeer

0 447

0 5

Huur

1.080

711

1.286

212

Koop

537

112

494

23

1.617

823

1.780

235

TOTAAL

2.440

2.015

In dit overzicht zijn de woningen (nieuwbouw of gerenoveerde woningen van nieuwbouwkwaliteit) opgenomen die zijn opgeleverd of waarvan de bouw is gestart – door Ymere zelf of door een samenwerkingsverband waarin Ymere actief is. Wanneer sprake is van samenwerking, is het aantal woningen opgenomen dat overeenkomt met ons aandeel in het samenwerkingsverband. * Soms is ook renovatie nodig om een woning verkoopgereed te maken.

team- en co-makershipverband. Co-makership wil zeggen: het opbouwen van een langetermijnrelatie met een beperkt aantal leveranciers op basis van wederzijds zakelijk vertrouwen. Wij zijn ervan overtuigd dat vertrouwen in ketensamenwerking loont, ongeacht de marktomstandigheden. Ons nieuwe aanbestedingsbeleid en de bijbehorende werkwijze met de bouwbedrijven moet zich, na een aanvankelijke investering, terugbetalen. En wel in de vorm van betere processen en een snellere realisatie van projecten tegen lagere kosten.

ten verschillen. Daarom bouwt Ymere in verschillende prijscategorieën koop- en huurwoningen. Door de variëteit van woningen in projecten zijn de gemiddelde stichtingskosten veelal lager dan de € 200.000-grens. Van 437 huurwoningen en 425 koopwoningen van de in 2009 opgeleverde woningen bedroegen de stichtingskosten meer dan € 200.000. Deze hogere stichtingskosten worden veroorzaakt door de hoge grondkosten, de hoge bouwprijzen en – voor een beperkt deel – door het ontwerp/de grootte van de woning. Omdat differentiatie essentieel is bij onze wijkaanpak, accepteren wij soms hogere stichtingskosten.

Zie bovenstaande tabel. Ymere vindt het belangrijk om gedifferentieerde wijken te creëren. Ook de wensen van onze klan-

Samenwerking met partners Op dit moment heeft Ymere ruim veertig samenwerkingsverbanden op het gebied van Ymere jaarverslag 2009

25

projectontwikkeling. De samenwerkingsverbanden – meestal in de vorm van een VOF of een BV/ CV-constructie – lopen uiteen van kleine binnenstedelijke projecten tot grote herstructuringsprojecten en (grote) nieuwbouwlocaties. Door de oprichting van aparte rechtspersonen beperken we de financiële risico’s voor Ymere en bevorderen we de transparantie van de activiteiten.

4.2 Herstructurering Ymere streeft naar prettige, gedifferentieerde wijken met kwalitatief goede woningen die aansluiten op de wensen van de bewoners, en naar een bijpassend voorzieningenniveau. Instrumenten daarbij zijn het samenvoegen, verbeteren, op hoog niveau renoveren, slopen (met vervangende nieuwbouw) en verkopen van woningen. Huurders die moeten verhuizen omdat hun woning wordt gerenoveerd of gesloopt, krijgen hiervoor een bijdrage in de verhuiskosten. Ymere heeft daarvoor een Verhuiskostenreglement dat na overleg met de huurdersorganisaties tot stand is gekomen. De verhuiskostenvergoedingen sluiten aan bij het BBSH en worden conform het BBSH jaarlijks geïndexeerd. Iemand die gedwongen verhuisde uit een zelfstandige woning kreeg in 2009 een vergoeding van € 5.275. Nieuwbouw, verkoop van bestaand bezit, sloop en samenvoegen zorgen samen voor veranderingen in onze voorraad. In onderstaande tabel is aangegeven hoe ons bezit in 2009 kwantitatief is gewijzigd.

Verbetering bestaand bezit Ymere investeert in haar woningen, zodat deze blijven voldoen aan de eisen van deze tijd. In

Woningen

Verzorgings- Overige woontehuis eenheden

Bezit Per 1/1/2009

Sloop Om herstructurering mogelijk te maken, is soms sloop of samenvoeging van woningen noodzakelijk. Ymere neemt een sloopbesluit pas na een zorgvuldige afweging, en altijd in overleg met de gemeente en de bewoners. In 2009 zijn 817 woningen gesloopt. Daarnaast is de voorraad met 22 woningen afgenomen door samenvoeging van woningen. De meeste woningen zijn gesloopt voor de herstructureringsprojecten Weerenscheg in Amsterdam-Noord en Nieuw-Reimerswaal in Amsterdam-Osdorp. Verkoop Ymere wil graag afwisselende buurten, met zowel huur- als koopwoningen. Onze overtuiging is dat dit de prettigste buurten zijn om in te wonen en te leven en dat deze buurten de beste kansen bieden aan bewoners en hun kinderen om zich te ontwikkelen. Door huurwoningen te verkopen, kunnen onze huurders wooncarrière maken in hun eigen wijk en krijgt die wijk meer diversiteit. De opbrengsten van de verkoop uit de bestaande woningvoorraad gebruiken we onder andere om onze investeringen in de nieuwbouw te financie-


Garages/ Overige parkeer- objecten plaatsen

Totaal

Verloop in 2008

76.633

605

693

1.610

2.429

918

82.888

82.641

Verkopen

-418

-418

-417

Sloop

-817

-817

-530

2

-22

-22

-78

Opgeleverde nieuwbouwwoningen

1.080

1.080

859

Opgeleverde nieuwbouw BOG

65

65

67

Nieuwbouw parkeren

429

429

344

76.456

605

693

1.675

2.858

918

83.205

82.888

Aankopen Samenvoegen

Per 31/12/2009

26

2009 investeerden we ruim € 108 miljoen in de verbetering van ons bestaande bezit. Daarbij ging het zowel om ingrijpende verbetering (kosten hoger dan € 15.000) als om niet-ingrijpende verbetering (kosten tot € 15.000). Ymere verbeterde ingrijpend 711 huurwoningen in het kader van herstructurering (2008: 829). Daarnaast werden nog 190 woningen ingrijpend gerenoveerd. Dit is inclusief 22 woningen die werden samengevoegd. Niet-ingrijpend verbeterd werden 1.059 woningen (2008: 634). Dit is exclusief de woningen waar mutatieonderhoud plaatsvond.

ren. Ymere bepaalt welke woningen voor verkoop in aanmerking komen (de zogenoemde verkoopvijver) op basis van de volgende criteria. • De verkoop moet een meerwaarde hebben voor de ontwikkeling van de betreffende wijk. • Grote woningen willen we zo veel mogelijk voor onze huurvoorraad behouden. • Woningen moeten direct of na een beperkte ingreep verkoopklaar zijn. In totaal maken op dit moment circa 12.500 woningen, verdeeld over de verschillende gemeenten, deel uit van de verkoopvijver.

verkochte woning komt dus op termijn weer beschikbaar voor onze portefeuille. Wij brengen de woning vervolgens in de verhuur of in de verkoop. In Amsterdam, waar de grond onder de woningen in erfpacht wordt uitgegeven, zijn er nog geen woningen met KoopGarant verkocht. De Belastingdienst wil tot op heden geen garantie geven dat kopers onder deze regeling gebruik kunnen maken van de hypotheekrenteaftrek. Wij zijn hierover, samen met collega-corporaties en de gemeente Amsterdam, in overleg met de Belastingdienst.

KoopGarant Ymere wil het eigenwoningbezit onder lagere inkomensgroepen stimuleren. Daarvoor zetten we de regeling KoopGarant in. Dit is een regeling waarbij kopers een korting krijgen op de marktprijs. Bij verplichte terugverkoop van de woning aan Ymere delen de koper en Ymere ieder voor 50% in de waardeontwikkeling van de woning. De

Verkochte huurwoningen 2009 In 2009 zijn 418 woningen verkocht, waarvan 29 via KoopGarant. Vergeleken met 2008 zijn de marktomstandigheden in 2009 verder verslechterd. Ondanks extra inspanningen is het begrote aantal verkopen van 510 woningen niet gehaald. We streven ernaar om de gemiste woningverkopen in de komende jaren te compenseren.

Aan zittende bewoners

Almere

Amsterdam

Haarlem

Haarlemmermeer

Totaal 2009

Totaal 2008

6

18

2

11

37

92

Bij mutatie

24

270

60

27

381

325

Totaal

30

288

62

38

418

417

Project Batik in de Indische Buurt in Amsterdam-Oost Ymere jaarverslag 2009

27

28

5 Wonen, leven, groeien Ymere werkt aan leefbare buurten in alle wijken waar wij bezit hebben. Dat doen we door buurtgerichte investeringen. Zo werken we aan buurten waar bewoners en gebruikers prettig kunnen leven en werken. Schoon, heel, veilig en een leefbare woonomgeving zijn daarbij basisbegrippen voor elke wijk. Dit noemen wij leefbaarheid. Om invulling te geven aan ons motto wonen, leven, groeien hebben sommige wijken extra aandacht nodig, van Ymere en van andere partijen die actief zijn in de wijk. Om deze wijken te verbeteren bundelt Ymere de benodigde expertise in een gespecialiseerd team, de Taskforce Wijkaanpak. In dit hoofdstuk wordt de algemene inzet beschreven op het gebied van wijkaanpak en leefbaarheid. In hoofdstuk 7 tot en met 11 staat informatie over de inzet per gemeente.

5.1 Wijkaanpak Ymere Met fysieke en sociale investeringen werkt Ymere samen met gemeenten en andere partners aan de verbetering van de wijken waar de Taskforce Wijkaanpak ondersteuning biedt. Het gaat om wijken waar Ymere veel bezit heeft en waar sprake is van een kwetsbaar woon-, leef- en leerklimaat. Uiteraard vindt deze aanpak in nauw overleg met de bewoners plaats. Werk, wijkeconomie en ondernemerschap is het eerste speerpunt bij de wijkaanpak. In samen-

werking met scholen en ondernemers investeert Ymere in stageplaatsen en leer-werktrajecten voor jongeren in de buurt, zoals in Osdorp met het nieuw geopende Buurtbeheerbedrijf Reimerswaal en in andere trajecten via Wonen en Werken in de Wijk (WW&W). Startende ondernemers binden we aan de wijk door te voorzien in betaalbare bedrijfsruimten. In de winkelstraten in de Van der Pekbuurt in Amsterdam-Noord en in de Javastraat in de Indische Buurt in Amsterdam-Oost ondersteunen we gevestigde en nieuwe ondernemers. Talentontwikkeling en Bewoners in Balans vallen onder het tweede speerpunt. Ymere werkt samen met partners om bewoners kansen, ondersteuning en advies op maat te bieden om eigen initiatief en groei te stimuleren. Een voorbeeld daarvan is de Multiculturele Empowermenttraining in de Transvaalbuurt in Amsterdam-Oost, waarbij jongeren en contactvaders zijn getraind. Squashing Kids laat kinderen in Almere, Hoofddorp en Amsterdam-Noord op een gezonde manier bewegen. Ontmoeten is het derde en laatste speerpunt. We organiseren ontmoetingsplekken in de buurt,

Doelstelling 2009


Ambitie 2010

Uitschrijven Betere Buurt Prijsvraag

Ja (900 inzendingen)

21 winnende voorstellen uitvoeren

Zichtbaar maken van maatschappelijk rendement

Ja (zie Ymere in ’t kort)

Maatschappelijke kosten-batenanalyse koppelen aan portfoliobeleid

Ymere in ’t kort • Totale investeringen in wijkaanpak en leefbaarheid: € 16 miljoen • Initiatieven op gebied van schoon, heel en veilig (onderdeel van leefbaarheid): € 5 miljoen • 66 buurtgerichte initiatieven hoofdzakelijk gericht op het activeren van bewoners in de buurt • Wijkaanpak: in totaal 85 projecten (twintig projecten in het kader van het speerpunt Werk, wijkeconomie en ondernemerschap, 36 in het kader van Talentontwikkeling en Bewoners in Balans en 29 in het kader van Ontmoeten) • Door samenwerking met buurtbeheerbedrijven zijn 25 mensen aan werk geholpen • Om het maatschappelijk rendement zichtbaar te maken hebben we een leefbaarometer geïntroduceerd als onderdeel van de analyses en monitoring van de wijkaanpak. Daarnaast is een experiment met maatschappelijke kosten-batenanalyse (mkba) uitgevoerd


29

Winnaars Betere Buurtprijs 2009 Amsterdam-Oost

zoals de Hamelink School als huiskamer van de Slachthuisbuurt in Haarlem, het Bouwmeesterhuis in Almere, de moestuinen in Osdorp en de Noorderparkkamer in Amsterdam-Noord. Door ontmoetingen te creëren en te faciliteren draagt Ymere bij aan prettiger samenleven in de buurt. Dit zijn de wijken waar Ymere de Taskforce Wijkaanpak inzet: Amsterdam

Haarlem

Bos en Lommer De Baarsjes (na 2009 Geuzenveld) Indische Buurt Nieuwendam-Noord Osdorp Transvaalbuurt Van der Pekbuurt Slachthuisbuurt/Parkwijk (Zomerzone) Rozenprieel Boerhaavewijk

Haarlemmermeer

Bornholm/Overbos Graan voor Visch

Almere

De Wierden Stedenwijk Bouwmeesterbuurt

Ruim 40% van het wijkaanpakbudget betreft projecten ter ondersteuning van fysieke ingrepen in de wijk, zoals – om slechts twee voorbeelden te noemen – de inzet van huismeesters en de aanleg

30

van moestuinen. De rest gaat naar uitgaven die bijdragen aan verbetering van de sociaal-economische infrastructuur, zoals de aanpak van een winkelstraat, de ontwikkeling van een buurtbeheerbedrijf of een ontmoetingsplek. De wijkaanpak gaat uit van een meerjarenprogramma (2008-2018). In de Indische Buurt in Amsterdam, bijvoorbeeld, wordt al langer geïnvesteerd. Dat levert zichtbaar resultaat op, zoals blijkt uit de maatschappelijke kosten-batenanalyse (mkba) voor de gerenoveerde Timorschool (nu een multifunctioneel complex) en de zichtbare positieve ontwikkeling van de Indische Buurt in de leefbaarometer. Zie de leefbarometer op de pagina hiernaast.

5.2 Leefbaarheid Ymere werkt aan leefbare buurten in alle wijken waar we bezit hebben en investeert in een directe verbetering van de leefomgeving van bewoners. Zo willen we een bijdrage leveren aan verbetering van hun toekomstperspectief. We doen dat op verschillende niveaus en via verschillende thema’s. Waar mogelijk werken we daarbij samen met lokale en regionale partijen. Hieronder presenteren we een aantal Ymere-brede leefbaarheidsprojecten. Betere Buurtprijs Alle Ymere-vestigingen deden in 2009 mee aan De Betere Buurtprijs. De oproep aan bewoners

De oproep van de Betere

Buurtprijs aan bewoners

om eigen ideeën in te sturen ter verbetering van de leefbaar-

heid in de buurt leverde maar liefst 900 reacties op

om eigen ideeën in te sturen ter verbetering van de leefbaarheid in de buurt leverde maar liefst 900 reacties op. Per regio kozen een vakjury en een publieksjury welke plannen zij het liefst uitgevoerd zouden zien. Er kwamen 21 winnende voorstellen uit de bus. Veel initiatiefnemers blijken meer ruimte te willen voor activiteiten, sport

en spel. De winnaars voeren hun project zelf uit. Ymere biedt ze daarbij financiële en praktische ondersteuning. Dag van de Dialoog Ymere is founding partner van de Nationale en Amsterdamse Dag van de Dialoog en neemt

Leefbarometer

Toename leefbaarheid en aantrekkelijkheid buurt

Toename (wijk)economie

Toename sociaal contact, veiligheidsgevoel

Toename werkgelegenheid bij bedrijven, horeca, detailhandel

Toename levendigheid en overlast

Toename café- en bioscoopbezoek o.a. uit de buurt

Toename bedrijven en internetgebruikers

Toename toeristen

Kriterion: café en theater

Verzamelgebouw en internetcafé

Stay Okay Hostel

Bij het opstellen van de mkba voor de Timorschool is gewerkt met de zogenoemde toetsbare verandertheorie. Hierbij wordt verband gelegd tussen de gepleegde interventies en het maatschappelijke effect. In de figuur hierboven staat een overzicht daarvan, waarbij inzichtelijk is gemaakt hoe de gepleegde ingrepen elkaar beïnvloeden. In de Timorschool heeft de interventie drie ingrepen: 1. Kriterion (café en theater), 2. Verzamelgebouw en internetcafé, 3. StayOkay Hostel


31

deel aan het bestuur ervan. Als maatschappelijk ondernemer voelen we ons verantwoordelijk voor het sociale klimaat. De Dag van de Dialoog is een simpele en doeltreffende methode om de sociale cohesie tussen bewoners te vergroten en hun betrokkenheid bij de stad en de buurt te bevorderen. Op 5 november vonden in Amsterdam en Almere ongeveer driehonderd dialoogtafels plaats. Ymere organiseerde er elf: vijf in Amsterdam (met als thema de Digitale Dialoog) en zes in Almere (met als thema Verrassend Almere). Ook schoven verschillende Ymere-medewerkers aan bij tafels die door derden werden georganiseerd. Maak je Buurt In samenwerking met het Nederlands Architectuurinstituut (NAi) organiseerde Ymere in drie buurten het project Maak je Buurt: Waterlandplein (Amsterdam), Bouwmeesterbuurt (Almere) en Het Rozenprieel (Haarlem). Het project is onderdeel van de manifestatie Maak ons Land, een initiatief van het NAi om burgers te laten meedenken over de ruimtelijke inrichting van Nederland in het algemeen en van hun buurt in het bijzonder. Met een theatervoorstelling zijn buurtbewoners aangemoedigd om mee te denken over de toekomst van eigen plein of buurt. Vooraf gingen de acteurs de buurt in om meningen en ideeën te verzamelen. In sketches werden herkenbare

Modeatelier Pal West in Amsterdam-West

32

situaties nagespeeld, waarop het publiek kon reageren. De voorstellingen en de reacties van de bewoners brachten zaken boven water die we anders niet zouden hebben gehoord. Modeatelier Pal West Het modeatelier 2009, een leer-werkproject, is met succes afgerond. 35 jongeren en negen ontwerpers vervaardigden een uitgebreide collectie. Op 9 mei was er een spetterende show in de Notweggarage, met 500 bezoekers en een succesvol verlopen verkoop van kledingstukken en accessoires. Inmiddels zijn elf naaisters betrokken bij het modebedrijf. Naast het modeatelier groeit het naaiatelier uit tot een zelfstandige onderneming, waar vrouwen uit Amsterdam-Nieuw-West op kleinschalige basis kleding kunnen produceren. Met Vrouw en Vaart wordt inmiddels een traject opgezet om nieuw instromende vrouwen te begeleiden. Dat gebeurt met ondersteuning van DWIgelden. En zijn opdrachten verworven bij derden, zoals het ontwerp van een nieuwe kledinglijn voor de medewerkers van Casa 400. Squashing kids Ymere en bureau Next Events hebben het initiatief genomen voor het project Squashing Kids. Dit initiatief is gestart in Amsterdam-Noord en kreeg snel navolging in Amsterdam-Slotervaart, Hoofddorp en Almere. Sport vervult een positieve rol in de wijk doordat jongeren er een nuttige en

foto: Bijlmerparktheater, Amsterdam-Zuidoost

aangename vrijetijdsbesteding in vinden. Daarnaast draagt sport bij aan een gezondere leefstijl. Squashing Kids is een talentenprogramma voor kinderen uit de groepen 5 tot en met 8. Via het programma wordt squash op een laagdrempelige manier geïntroduceerd op basisscholen, via gymnastieklessen en naschoolse opvang. Diverse vormen van samenwerking Hieronder presenteren we een aantal voorbeelden uit 2009 van geslaagde samenwerking tussen Ymere en andere partijen. Bijlmerparktheater In oktober opende het Bijlmerparktheater zijn deuren. Dit theater krijgt een belangrijke sociale functie voor alle bewoners van Amsterdam-Zuidoost. Ze kunnen er van voorstellingen genieten, maar vooral ook zelf meedoen. Het is de plek waar talent zich kan ontwikkelen. Ymere is de komende jaren sponsor. Huurders (en kinderen van huurders) uit Amsterdam-Zuidoost kunnen

gebruikmaken van de faciliteiten en programma’s van het Bijlmerparktheater. Stichting de Bakkerij Stichting de Bakkerij is werkzaam op het gebied van sociale wijkontwikkeling. Ook in 2009 heeft de samenwerking tussen Ymere en de Bakkerij weer diverse projecten in Amsterdam en Almere opgeleverd: een portiekcafé, participatie bij het upgraden van het bezit in de Indische Buurt, en portiekportiers in Amsterdam-Zuidoost. Stichting Suikeroom Stichting Suikeroom helpt ambitieuze multiculturele ondernemers aan kapitaal en connecties. Zo worden nieuwe verbindingen gelegd tussen netwerken van gevestigden en nieuwkomers en ontstaat nieuwe werkgelegenheid. Gevestigde ondernemers investeren met geld, expertise en hun netwerk. Ymere financiert de Stichting Suikeroom.


33

6 Maatschappelijke verankering Ymere is een maatschappelijke onderneming. Wij voelen ons betrokken bij en medeverantwoordelijk voor de kwaliteit van de samenleving waarin wij actief zijn. Voor een woningcorporatie is dat eigenlijk vanzelfsprekend. Ons werk kan immers grote maatschappelijke effecten hebben. Daarom maken we onze afwegingen voor derden transparant, laten we ons beïnvloeden, en leggen we verantwoording af over ons beleid. We overleggen overal en in verschillende gremia: met huurders, gemeenten, maatschappelijke organisaties en dergelijke. Maar we doen dat op verschillende manieren, passend bij de situatie.

6.1 Bewonersparticipatie Effectieve bewonersparticipatie betekent volgens Ymere een accentverschuiving. Het gaat niet langer meer om het alleen formeel invloed geven aan bewoners, maar ook om het beter leren kennen van bewoners en het benutten van hun deskundigheid. Het is onze ambitie om de komende tijd deze visie te vertalen naar een breed gedragen participatiebeleid. Ymere werkt in haar werkgebied samen met vier huurdersorganisaties: De Waakvlam (Haarlem), HVA (Almere), SBO (Amsterdam) en VHH (Haarlemmermeer). In 2007 is de Huurdersorganisatie Zomers Buiten samengegaan met SBO. Deze vier huurdersorganisaties werken nu samen als Samenwerkende Huurdersorganisaties Ymere (SHY). Eind 2009 is een nieuwe samenwerkingsovereenkomst tussen Ymere en de SHY

tot stand gekomen. De bestaande overeenkomst was toe aan een update na de fusie tussen Ymere en de Woonmaatschappij en moest bovendien worden aangepast aan de gewijzigde Wet op het overleg huurders-verhuurder (de zogenoemde Overlegwet) die op 1 januari 2009 van kracht is geworden. In deze wet zijn de bevoegdheden en rechten en plichten van respectievelijk bewonerscommissies, lokale huurdersorganisaties en de koepelorganisatie vastgelegd. De overeenkomst, met een looptijd van vier jaar, moet ruimte bieden om ook nieuwe participatievormen uit te proberen. Op bestuursniveau komen beleidszaken aan de orde en overlegt Ymere met de SHY. Eenmaal per jaar vindt ook overleg plaats tussen de SHY en (een afvaardiging van) de Raad van Commissarissen. Ymere betrekt de SHY in een vroeg stadium bij beleidszaken. Een werkgroep, bestaande uit vertegenwoordigers van de SHY en beleidsmedewerkers van Ymere, begint al vóór de formele adviesaanvraag met het overleg. Tijdens de vier overlegrondes in 2009 zijn de volgende onderwerpen besproken en/of ter

Doelstelling 2009


Ambitie 2010

Opstellen samenwerkingsovereenkomst met Samenwerkende Huurdersorganisaties Ymere (SHY)

Ja

Participatievormen verder uitwerken

Eén keer per jaar overleg tussen SHY en (een afvaardiging van) de Raad van Commissarissen (RvC)

Ja

Eén keer per jaar overleg tussen SHY en (een afvaardiging van) de RvC

Met maximaal 0,03% van het balanstotaal garant staan voor leningen van projecten in het buitenland

Ja (ruim € 700.000 = 0,01%)

Met maximaal 0,03% van het balanstotaal garant staan voor leningen van projecten in het buitenland

Eerste plaats in reputatiemonitor woningcorporaties van het blad Building Business handhaven

Nee (gedeelde derde plaats)

Top-driepositie in reputatiemonitor woningcorporaties van het blad Building Business behalen

Ymere in ’t kort • Ymere werkt samen met 156 actieve bewonerscommissies • Voorzitter Raad van Bestuur Ymere gekozen tot bestuurslid van brancheorganisatie Aedes


35

advisering aan de huurders voorgelegd: • huurverhoging; • huurbeleid; • huurincassobeleid; • verkoopbeleid; • beleidsplan Ymere; • jaarverslag Ymere; • jaarverslag Klachtencommissie en regionale geschillencommissie; • beleid zelfaangebrachte voorzieningen. Op vestigingsniveau overlegt Ymere niet alleen met de lokale huurdersorganisatie, maar ook vaak met bewonersorganisaties, zowel per buurt als per complex. In dit overleg komen onderwerpen aan bod die op dat niveau relevant zijn. In totaal zijn binnen Ymere circa 156 bewonerscommissies actief. In Almere werkt Ymere al enkele jaren succesvol met een Adviesraad (zie hiervoor hoofdstuk 7). Het huurdersmagazine Ymere Ontmoet informeert de huurders vier keer per jaar over het beleid van Ymere. Daarnaast speelt het in op praktische vragen van deze groep en roept het huurders op mee te doen aan activiteiten in hun buurt of bij te dragen aan de leefbaarheid en het beheer van de woonomgeving.

6.2 Belanghouders Gemeenten Gemeenten zijn belangrijke partners bij het realiseren van onze doelstellingen op het gebied van volkshuisvesting. We voeren dan ook regelmatig overleg met de verschillende gemeenten en stadsdeelraden, zowel op bestuurlijk als op ambtelijk niveau. Door de uitgebreidheid van ons werkgebied hebben we met veel gemeenten te maken. We streven naar duidelijke prestatieafspraken met alle gemeenten. Andere overheden Overheden hebben publieke verantwoordelijkheden die ook ons vakgebied raken. Samen werken we aan het belang van goede huisvesting. We overleggen regelmatig met de Provincie NoordHolland, het ministerie van Wonen, Wijken en Integratie, en met de financiële toezichthouder: het Centraal Fonds Volkshuisvesting (dat de financiële positie van woningcorporaties beoordeelt). Partijen op het gebied van zorg, welzijn en leren Ook zorgen welzijnsorganisaties en onderwijsinstellingen zijn belangrijke samenwerkingspartners. Ymere biedt combinaties aan van wonen, zorg en welzijn en van wonen, leren en werken. 36

Andere woningcorporaties Ymere is lid van een aantal netwerken van woningcorporaties. Daartoe behoren lokale netwerken zoals de AFWC (Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties), het ROSV (Regionaal Overleg Sociale Verhuurders in Zuid-Kennemerland), het COAM (Corporatie Overleg AmstelMeerlanden), de Samenwerkende Woningcorporaties Zaanstreek en Waterland en de Vereniging van Woningcorporaties Holland Rijnland. Maar ook participeert Ymere in het landelijke netwerk van corporaties met grootstedelijke vraagstukken (De Vernieuwde Stad). Brancheorganisaties Ymere is lid van Aedes, de vereniging van woningcorporaties. De voorzitter van de Raad van Bestuur van Ymere, Roel Steenbeek, is gekozen tot bestuurslid van Aedes. Ymere is daarnaast ook lid van de NEPROM, de vereniging van projectontwikkelaars. Een andere belangrijke belanghouder voor woningcorporaties is het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW). Overige organisaties Ymere levert een breed scala aan producten en diensten. Met onze activiteiten staan we midden in de samenleving. Om relevante ontwikkelingen goed te kunnen volgen én te beïnvloeden, zijn we actief in een aantal organisaties: DeltaMetropool (de organisatie die zich bezighoudt met vraagstukken op het snijvlak van verstedelijking, culturele en historische waarden, bedrijvigheid en groen), het Nirov (Nederlands Instituut voor Ruimtelijke Ordening en Volkshuisvesting), de Stichting Kennisgebiedsontwikkeling (SKG), Amsterdam Bright City en het Kenniscentrum Stedelijke vernieuwing (KEI). Overleg met belanghouders Behalve de gebruikelijke overlegbesprekingen met onze belanghouders waren er in 2009 twee aparte trajecten waarbij we nadrukkelijk samenwerking met belanghouders hebben gezocht. Bij het opstellen van het maatschappelijk jaarbericht 2008 zijn we door middel van interviews en rondetafelgesprekken de dialoog aangegaan over de rol en de positie van Ymere in de samenleving van vandaag en morgen. In het tweede halfjaar van 2009 zijn de belanghouders via interviews en een diner pensant betrokken bij de opstelling van de nieuwe ondernemingsstrategie van Ymere.

6.3 Ymere en het buitenland Nederland heeft een succesvolle volkshuisvestingstraditie, mensen met lage inkomens zijn

Overleg met belanghouders

in ons land goed en veilig gehuisvest. Dat is in veel andere landen anders, zowel in Europa als daarbuiten. Ymere vindt dat woningcorporaties in Nederland een verantwoordelijkheid hebben om hun kennis, ervaring en (in beperkte mate) middelen in te zetten bij het verhelpen van de soms mensonwaardige woonsituaties in zich ontwikkelende landen. Vanuit onze kennis van volkshuisvesting, wijkaanpak en projecten gebiedsontwikkeling willen we een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van een betere woon- en leefkwaliteit in de zogenoemde doellanden. Ons ideaal is dat in deze landen een daar gewortelde, maar (vergelijkbare) duurzame praktijk van volkshuisvesting ontstaat, vooral gericht op goede huisvesting voor zwakkere groepen in de samenleving. In ontwikkelingslanden en landen in een economische overgangsfase kunnen organisaties vaak geen betaalbare leningen voor woningprojecten afsluiten. Meerdere Nederlandse woningcorporaties, waaronder Ymere, bieden deze partijen een

kans door middel van garanties van leningen via de stichting DIGH (Dutch International Guarantees for Housing). De DIGH toetst plannen, regelt financiering (via de Bank Nederlandse Gemeenten) en bewaakt de verplichtingen en uitvoering van de partijen aan wie de leningen zijn verstrekt. De rol van de woningcorporatie beperkt zich tot garantieverlener voor de leningen. De corporatie loopt daarbij slechts een beperkt risico. In 2009 stond Ymere bij de aangegane leningen garant voor de volgende bedragen. Zie onderstaande tabel: Garantstellingen leningen buitenland. De buitenlandactiviteiten van Ymere vallen binnen de (financiële) kaders die het ministerie van Wonen, Wijken en Integratie stelt aan activiteiten van woningcorporaties in het buitenland. Een van deze kaders is dat woningcorporaties zich voor maximaal 0,03% van het balanstotaal garant mogen stellen voor leningen. Ymere blijft hier met 0,01% ruim onder.

Garantstellingen leningen buitenland Land (plaats)

Organisatie

Onderwerp

1.

Habitat for Humanity

Grootschalig renovatieproject woningen

Macedonië (Moznostil)

Bedrag in € 56.650

2.

Hongarije (Boedapest)

Stichting DVD

Renovatieproject van flats

3.

Zuid-Afrika (Buffalo City)

Own Haven Housing Association

Nieuwbouwproject Haven Hills

266.227

4.

Zuid-Afrika (Pietermaritzburg)

Msunduzi Housing Association

Nieuwbouwproject Signal Hill

118.608

5.

Zuid-Afrika (Marikana)

ALSA develops Marikana

Nieuwbouwproject in mijnwerkersdorp

41.303

6.

Montenegro (Niksic)

Montenegrin Fund for Joint Housing Construction

Omzetting koop naar huur en nieuwbouwhuurwoningen

45.965

7.

Aruba (Oranjestad)

FCCA

Woningbouwproject

Totaal

62.369

112.105 703.227


37

7 Activiteiten in de gemeente Almere Overzicht toewijzingen 2009 en bezit in Almere op 31 december 2009

Eén- en tweepersoonshuishoudens

Huishoudens van drie of meer personen

Goedkoop

Betaalbaar

Duur

Huur < € 348,98

Huur > € 348,99 – < € 499,51

Huur > € 499,52

74

106

Huur < € 348,98

Huur > € 348,99 – < € 535,33

35

Totaal

215

Huur > € 535,34

2

56

14

72

Aantal toewijzingen 1e helft 2009

76

162

49

287


Huur < € 357,36

Huur > 357,37– < 511,50

Huur >€ 511,51

35

145


Huur < € 357,36

Huur > € 357,37 – < € 548,17

3

55

24

82

Aantal toewijzingen tweede helft 2009

38

200

79

317

114

362

128

604

Totaal aantal toewijzingen Almere 2009 Aantal woningen

55

235

Huur > € 548,18

7.225

Aantal eenheden bedrijfsonroerendgoed

93

Aantal parkeerplaatsen/garages Opgeleverde nieuwbouwhuurwoningen

76 101

Opgeleverde koopwoningen

93

Verkochte huurwoningen

30

Wonen & Zorg • In 2009 is het eerste kleinschalige hospice in Almere geopend. Ymere heeft hiertoe een bestaande bedrijfsruimte in de Landgoederenbuurt verbouwd. • De bouw van Castrovalva, een gezondheidscentrum en een intra- en extramurale voorziening voor Zorggroep Almere, is in het eerste kwartaal

van 2009 gestart. De oplevering is in 2010. • Eind 2009 is het dertigjarige bestaan gevierd van het ADL-cluster7 van Fokus in Almere Haven. Het bestaat uit vijftien zelfstandige woningen voor

7 In het ADL-cluster wonen mensen die ondersteuning nodig hebben bij sommige onderdelen van hun algemene dagelijkse levensbehoefte.


39

lichamelijk gehandicapten met zorg op afroep. Het was het eerste ADL-cluster in Nederland. • Ymere participeert met de twee andere Almeerse corporaties in Room4U, een begeleidwonenproject van dertig kamers in het stadscentrum. Hier leren jongeren met een steuntje in de rug zelfstandig te wonen en te leven.

7.1 Lokale belanghouders

Wonen & Stijl • In het project De Verwondering in Almere Poort zijn veertien eengezinswoningen opgeleverd. • In 2009 is gestart met de bouw van 79 woningen in het Europakwartier en 34 eengezinswoningen in het project Y AM Home in Almere Poort.

In 2009 heeft de gemeente Almere plannen gemaakt voor een nieuw systeem van woonruimteverdeling en een huisvestingsverordening. Ymere heeft zich actief gemengd in de discussie over deze plannen. Hierbij stonden aanbiedingsafspraken, het faciliteren van een wooncarrière en het vergroten van de mobiliteit centraal. Ymere heeft in 2009 de prijsvraag voor de nieuwe wijk Almere Hout Noord gewonnen. Samen met de gemeente wordt dit plan, onder de titel ‘Wijk voor initiatieven’, verder uitgewerkt. Een belangrijk uitgangspunt van het plan is sociale duurzaamheid.

Student & Wonen • Almere heeft verschillende opleidingen voor hoger beroepsonderwijs. De laatste jaren bleek dat het aantal hbo-opleidingen (en dus het aantal studenten) niet toenam. De student die wel woonruimte zocht, bleek niet op zoek naar een kamer met gedeelde voorzieningen. Ymere heeft daarom in 2009 het aantal studentenkamers van 113 teruggebracht naar 85. De 28 resterende kamers zijn weer terugverbouwd naar sociale woningen voor andere doelgroepen. Kunst en architectuur • De vestiging van Ymere in Almere heeft in 2009 ruimte geboden aan verschillende exposities in de centrale hal. • In De Wierden heeft Ymere het initiatief genomen voor de uitvoering van de kunstwandelroute. Dit project is door bewoners bedacht. • In de wijk Tussen de Vaarten in Almere-Stad heeft Roy Villevoye in 2009 in opdracht van Ymere in de gevel van het gebouw Castrovalva het kunstwerk Twee vrouwen gemaakt.

Gemeente Almere Ymere heeft contact gezocht met de gemeente Almere om prestatieafspraken te maken. Over de inhoud daarvan vindt nog overleg plaats. Vooralsnog zijn er alleen gebiedsafspraken gemaakt (over bijvoorbeeld de integrale wijkaanpak).

Adviesraad Ymere Almere De Adviesraad adviseert het bestuur van Ymere over maatschappelijke ontwikkelingen in het algemeen en in Almere in het bijzonder. Het gaat dan om ontwikkelingen die van invloed kunnen zijn op het functioneren van Ymere in Almere. De leden zitten op persoonlijke titel in de raad. Ze hebben allen een sterke band met Almere en weten wat er leeft en speelt. De Adviesraad is in 2009 vijfmaal in vergadering bijeengekomen. Hierbij stond het thema (sociale) duurzaamheid op verschillende manieren centraal. Achtereenvolgens zijn besproken: duurzaamheid en duurzame gebiedsontwikkeling, verbeterpunten voor duurzaamheid in bestaande Almeerse wijken, en sociaal beheer in nieuwe wijken

Samenstelling Adviesraad Ymere Almere:

40

Mevrouw Y. (Ylanga) Blinker

organisator Festival Afrique-Carib

Mevrouw K. (Katja) Groebbé

zelfstandig ondernemer

Mevrouw Y. (Yvonne) Hopman

officier van justitie

De heer R. (Richard) Telderman

projectleider Veilig Stadshart Almere

De heer O. (Otto) Telkamp

adjunct-hoofd Economische Zaken Provincie Flevoland

De heer J.A. (Joseph) Bakx

directeur Centrum Alcohol en Drugs

De heer A. (Bert) Gijsberts

ondernemer (groenvoorziening)

De heer H.J. (Herman) Linzel

gepensioneerd huisarts/manager gezondheidscentrum

De heer P. (Paul) Roelofs

zakelijk leider welzijnsorganisatie, actief in Milieuraad Almere

De heer V.E. (Victor) de Ruiter

gepensioneerd directeur makelaarskantoor, voorzitter Adviesraad

Mevrouw W. (Will) van Schendel

manager Ondernemend Welzijn welzijnsorganisatie De Schoor

Mevrouw G. (Greta) Verduin

kunstenares

foto: Bouwmeesterbuurt, Almere

(Almere Hout Noord). Via een zomerexcursie naar Amsterdam (Indische Buurt en het IJ) nam de raad kennis van onder andere de wijkaanpak in Amsterdam. Tijdens het eindejaarsdiner stonden de stelselherziening van de corporatiesector en de economische crisis en de gevolgen ervan voor de branche op de agenda. Overige belanghouders In aanvulling op bestaande contacten met de gemeente en maatschappelijke organisaties in de stad is een nieuw platform ontstaan: de Futuregroep. In deze groep hebben organisaties uit het maatschappelijke middenveld aandacht gevraagd voor de opgave in de bestaande stad. Dat is vooral van belang nu de stad in omvang zal verdubbelen. Ymere is aangesloten bij de Futuregroep. Het kabinetsbesluit over de zogenoemde

schaalsprong van Almere is in het najaar genomen. Het maatschappelijke middenveld heeft de steun voor deze schaalsprong vastgelegd in een stadsmanifest. Het convenant Preventie Huisuitzetting, in 2008 gesloten tussen verschillende organisaties in Almere (waaronder de gemeente, de corporaties en het budgetbureau Almere), heeft geleid tot een daling van het aantal aanzeggingen tot ontruiming: van 157 in 2008 naar 113 in 2009. Ook waren er elf minder ontruimingen dan in 2008. Ymere is aangesloten bij Kleurrijk Almere, een platform dat zich wil inspannen om de diversiteit in de Almeerse samenleving te stimuleren. Daartoe wisselen de leden met elkaar en met derden kennis uit, teneinde elkaar te inspireren en netwerken te ontwikkelen.


41

7.2 Gebieds- en projectontwikkeling en herstructurering In 2009 opgeleverde nieuwbouwwoningen: zie onderstaande tabel.

7.3 Wonen, leven, groeien Wijkaanpak Bouwmeesterbuurt Het Bouwmeesterhuis in de gelijknamige buurt ontpopt zich als hét ontmoetingscentrum voor de bewoners. Hier worden veel activiteiten ondernomen met kinderen, ouderen en scholieren. Onlangs vond zelfs de eerste protestvergadering in het Bouwmeesterhuis plaats. In 2009 is ook een Activeringscentrum geopend. Bewoners met een uitkering en een grote afstand tot de arbeidsmarkt ontwikkelen in deze ‘huiskamer’ in groepsverband hun vaardigheden. Daarmee zijn belangrijke voorwaarden vervuld om bewoners te activeren en om ze te stimuleren zich in te zetten voor de buurt. In 2009 is samen met de bewoners gewerkt aan

een ruimtelijke visie om doorstroming in de wijk mogelijk te maken. Die doorstroming is gericht op woningtypen die nu niet beschikbaar zijn. Daarmee zorgen we ervoor dat de Bouwmeesterbuurt toekomstperspectief houdt. Hiertoe is onderzoek naar woonwensen gedaan en zijn locaties geselecteerd voor nieuwbouw in de wijk. Een groot deel van de wijk verschoot letterlijk van kleur door een schilderbeurt in een nieuw kleurenschema. Het heeft veel meer uitstraling en een duidelijker identiteit opgeleverd. De Wierden In 2009 zijn het buurthuis Wierdendok en het Buurtatelier geopend, een resultaat van de Betere Buurtprijs. In de ruimtelijke visie, die samen met bewoners werd ontwikkeld, ligt de nadruk op ‘bouwen voor de buurt’ en differentiatie van de woningvoorraad. Stedenwijk In Stedenwijk is de renovatie van 149 woningen rondom de Alkmaargracht gestart na een uitgebreide informatieronde voor bewoners, en met

Opgeleverde nieuwbouwwoningen 2009

Naam project

Aantal

Portefeuille

Bijzonderheden

De Verwondering

Almere-Poort

14

Wonen & Stijl

Levensloopbestendig

Amerika

Almere-Poort

47

Sociale Huur

via Huur op Maat verhuurd

Brugwoningen

Almere-Poort

36

Sociale Huur

Kindlint

Almere-Poort

4

Sociale Huur

Totaal nieuwbouwhuurwoningen

42

Stadsdeel

101

Columbuskwartier

45


Columbuskwartier

93

Koop

Totaal nieuwbouwkoopwoningen

93

Parkeerplaatsen

foto: Danswijk, Almere

hun bijna volledige instemming. Ruim de helft van de woningen is inmiddels gerenoveerd. Stedenwijk heeft een eigen buurtontmoetingsruimte gekregen aan het Enschedepad 28. De bewonersorganisatie Gelderlandbuurt organiseert hier allerlei activiteiten voor, door en met de buurtbewoners: van huiswerkbegeleiding tot computerlessen en handvaardigheid. De toeloop is groot. Ymere heeft contact met vier bewonersorganisaties in Stedenwijk. Daarmee heeft ieder kwadrant in de wijk een eigen vertegenwoordiging. De contacten waren er vooral op gericht om te bepalen welke activiteiten er in 2010 moeten worden georganiseerd. Aan de Edestraat heeft Ymere een ruimte verhuurd die dienst doet als Activeringscentrum. Van daaruit motiveert de gemeente mensen met een uitkering om zich actief in de wijk op te stellen. Op ons initiatief volgt in 2010 een kort, intensief onderzoek naar kansen en mogelijkheden voor optimalisering van de wijkeconomie. Ook participeren we in een studie naar de haalbaarheid van een brede school.

Leefbaarheid In de Stedenwijk hebben jongeren in het kader van het project Kan Wel Jong een geslaagd buurtfeest georganiseerd rondom de playground. Veel jongeren kwamen erop af. In De Wierden is Web in de Wijk gestart met 64 deelnemende bewoners. De deelnemers leren hoe zij zelf een website kunnen bouwen en onderhouden. Deze persoonlijke websites zijn ondergebracht onder de buurtwebsite. In de Danswijk hebben bewoners de Eerste Almeerse Smartlap geschreven tijdens een aantal workshops. In dit levenslied komt het leven en wonen in de wijk tot uitdrukking.


43

8 Activiteiten in de gemeente Amsterdam Overzicht toewijzingen 2009 en bezit in Amsterdam op 31 december 2009

Goedkoop

Betaalbaar

Duur

Huur < € 348,98

Huur > € 348,99 – < € 499,51

Huur > € 499,52

158

468

124

Huur < € 348,98

Huur > € 348,99 – < € 535,33

Huur > € 535,34

42

179

77

298

200

647

201

1.048

Huur < € 357,36

Huur > € 357,37– < € 511,50

Huur > € 511,51

141

504

200


Huur < € 357,36

Huur > € 357,37 – < € 548,17

Huur > € 548,18

20

165

144

329


161

669

344

1.174

Totaal aantal toewijzingen Amsterdam 2009

361

1.316

545

2.222


Huishoudens van drie of meer personen Aantal toewijzingen eerste helft 2009


Aantal woningen

Totaal

750

845

45.445

Aantal eenheden bedrijfsonroerendgoed

1.394

Aantal parkeerplaatsen/garages

1.540

Opgeleverde nieuwbouwhuurwoningen

662


290


288


45

Wonen & Zorg • In het complex Westerkaap op het Westerdokseiland heeft Ymere in samenwerking met De Alliantie en Osira een woonomgeving met service en zorg gerealiseerd. Begin 2009 zijn een servicepunt, 49 Wibo-woningen en vijf rolstoelwoningen opgeleverd. Hiervan zijn 19 Wibo-woningen en twee rolstoelwoningen in gebruik genomen door een Surinaamse woongroep. • In de Aakstraat zijn in december 31 Wibo-woningen opgeleverd, als onderdeel van een groter project met koop- en huurwoningen. • Begin 2009 zijn 16 ADL-woningen opgeleverd op IJburg. • Eind 2009 is Foibos opgeleverd in AmsterdamZuidoost. Het gaat hier om 26 Wibo’s, 46 groepswoningen en een zorgsteunpunt. • Vijf adressen aan het Zaandammerplein zijn samengevoegd tot een woonzorgvoorziening voor jeugdopvang door Spirit. • In 2009 is gestart met de bouw van 28 Wibo’s in Geuzenbaan 5. • Verder is begonnen met de realisatie van 96 Wibo’s, 20 rolstoelwoningen, vier groepswoningen, 64 levensloopgeschikte vrijesectorwoningen en een gezondheidscentrum in de Kadoelerbreek in Amsterdam-Noord. • In de Wending in Amsterdam-West is de bouw gestart van 25 Wibo-woningen en een wijkservicepunt. Wonen & Stijl In 2009 zijn er in Amsterdam 254 nieuwbouwwoningen opgeleverd. Daarnaast zijn de volgende projecten gestart: • 40 nieuwbouwappartementen in Noordermare in Nieuwendam-Noord; • 19 renovatiewoningen in de Pijp; • 8 renovatiewoningen op het Kastanjeplein; • 8 renovatiewoningen in het project De Wittenkade; • 25 renovatiewoningen aan de Spaarndammerdijk. Student & Wonen • In 2009 heeft Ymere specifieke woonruimte gecreëerd voor internationale promovendi (PhDstudents) van de Vrije Universiteit. • Met het ROC van Amsterdam en Spirit jeugdhulpverlening is Ymere het project 3H (Huiswerk, Hulp en Huisvesting) begonnen. Jongeren die in de problemen zijn geraakt door incidenten thuis of in hun omgeving, kunnen met tijdelijke ondersteuning van de gezamenlijke partijen op eigen kracht hun opleiding succesvol afronden. Het project past in het kader van de landelijke doelstellingen van ‘Aanval tegen de uitval’, bedoeld om vervroegde schoolverlaters begeleiding en onderdak te bieden. 46

• In samenwerking met de Stichting Topsport Amsterdam en Mountain Network Amsterdam is een bijzonder woonconcept voor topsportende studenten ontwikkeld. Begin 2011 krijgen de eerste studenten in de Eretribune aan de Laan van Spartaan in Bos en Lommer hun sleutel.

Bedrijven & Onroerend Goed Noord: Buiksloterham De renovatie van Atelier Volten in Buiksloterham is in 2009 begonnen. Het gaat om een project in het kader van gebiedspromotie. Ymere krijgt op termijn zeer veel woningen en bedrijfsonroerendgoed in Buiksloterham. Bijzonder aan dit project is de samenwerking met de Stichting Atelier Volten, die het erfgoed van de kunstenaar beheert. Deze stichting is al gevestigd in het pand. Commerciële horeca wordt eraan toegevoegd om het aantrekkelijker te maken. Oost/Watergraafsmeer: herstructurering Dapperbuurt en Oosterparkbuurt In de Dapperbuurt en de Oosterparkbuurt wordt het bestaande bezit (vaak ingrijpend) gerenoveerd. In deze buurten hebben we veel winkels en kantoorruimtes in de plinten van de woningblokken. Deze worden meestal in stand gehouden na renovatie. Dat betekent zorgvuldig uitplaatsen, waar nodig compenseren en eventueel laten terugkeren. Het behoud van deze ruimten geeft Ymere ook in de toekomst handvatten om te sturen in de kwaliteit van dit gebied. Zuidoost: Centrum voor Beeldende Kunsten In Amsterdam-Zuidoost is een complex gereedgekomen voor wonen en zorg, waarin ook een grote bedrijfsruimte is gerealiseerd voor de huisvesting van het Centrum voor Beeldende Kunsten Zuidoost. De verhuur wordt financieel ondersteund met een verbouwingsbijdrage van het stadsdeel. Het complex deelt zijn binnentuin met het stadsdeelkantoor. Zeeburg: IJburg De bedrijfsruimten in de plinten van Ymereblokken worden verhuurd aan kleinere lokale partijen. In de huidige markt op IJburg loopt de verhuur lastig. Desondanks is het gelukt om bijna 90% van de begane grond van ons gebouw Multifunk aan de IJburglaan in 2009 te verhuren.

8.1 Lokale belanghouders Gemeente Amsterdam Prestatieafspraken In 2006 hebben de gezamenlijke Amsterdamse corporaties, verenigd in de Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties (AFWC), prestatie-

verband met huurschuld te voorkomen. Ymere heeft in 2009 1.068 meldingen doorgegeven aan de instellingen voor maatschappelijke dienstverlening. Van de afgehandelde meldingen is na twee maanden bij ruim 25% de huurachterstand ingelopen en bij 16% de huurachterstand opgelopen. Bij de overige gevallen is de huurschuld gelijk gebleven of deels afbetaald, of er is een regeling getroffen. Huurders(organisaties) Door het samenvoegen van de verschillende kantoren na de fusie tussen Ymere en de Woonmaatschappij is in 2009 het bezit in Amsterdam opnieuw verdeeld over vier locaties. Deze locaties hebben veel tijd en energie geïnvesteerd in het opbouwen van relaties met bewonerscommissies in hun vernieuwde werkgebied. Hierbij zijn verschillende kennismakingsavonden georganiseerd.

8.2 Gebieds- en projectontwikkeling en herstructurering In 2009 opgeleverde nieuwbouwwoningen: zie tabel op de volgende pagina. In 2009 zijn in Amsterdam 443 woningen gerenoveerd. Verder is begonnen met de nieuwbouw van 711 huur- en koopwoningen en met de renovatie van 183 woningen. foto: Bed en Brek in Van der pek, Amsterdam-Noord

afspraken gemaakt met de gemeente Amsterdam, de Amsterdamse stadsdelen en de Huurdersvereniging Amsterdam. De afspraken hebben een looptijd van vier jaar. De partijen bevestigen de ambitie om samen te werken aan een stad waar mensen naar hun zin kunnen wonen, kunnen aarden en willen wortelen. De kern van de afspraken is dat de woningcorporaties zo’n € 2,3 miljard investeren in nieuwe socialehuurwoningen, herstructurering, woningverbetering en leefbaarheid. Ruim € 1 miljard daarvan is onrendabel. Ter compensatie mogen de Amsterdamse woningcorporaties gezamenlijk per jaar zo’n drieduizend socialehuurwoningen verkopen. Zeker zo belangrijk is de afspraak om 65% van de wederverhuringen aan te bieden aan de primaire doelgroep en 85% aan de mensen met een inkomen tot € 36.340 bruto per jaar (de voormalige ziekenfondsgrens). Vroeg Eropaf Ymere is deelnemer aan het convenant Vroeg Eropaf. Hierin werken de gemeente, woningcorporaties en instellingen voor maatschappelijke dienstverlening samen om ontruimingen in

In 2009 is een samenwerkingsverband gesloten met de stichting Het Hofje de Zeven Keurvorsten in de Jordaan, Amsterdam-Centrum. Deze samenwerking is gericht op de renovatie en restauratie van vijftien woningen met kapel. Sinds eind 2009 is Ymere ook verantwoordelijk voor het beheer van dit hofje.

8.3 Wonen, leven, groeien Wijkaanpak Amsterdam-Noord Met het stadsdeel Amsterdam-Noord zijn in 2008 afspraken gemaakt over de aanpak van de wijk, het programma van aanpak en de verdeling van werkzaamheden. Ymere werkt mee aan verbetering van de wijkeconomie, het creëren van werktrajecten voor kansarme jongeren, en aan talentontwikkeling en ontmoetingsplekken in de wijk. Hieronder geven we enkele voorbeelden. Revitalisering wijkeconomie Van der Pekbuurt Samen met het stadsdeel is een winkelstraatmanager aangesteld. Concrete resultaten zijn zichtbaar geworden: vier winkelbedrijven zijn opgeknapt, rolluiken zijn door kunstenaars opge-


47

frist, en er is een ruilwinkel (Elythe) geopend. Ook is met succes een wekelijkse buurtmarkt opgezet. Bed en Brek in de Van der Pek Bed en Brek in de Van der Pek is een kunstproject dat is uitgemond in een tijdelijk hotel, ingericht door kunstenaars met hulp van buurtbewoners. Het afgelopen jaar waren er driehonderd overnachtingen; de klanttevredenheid van de bezoekers was gemiddeld een 9,2. De exploitatie is in handen van het werkervaringsbedrijf in Amsterdam-Noord.

Werkbedrijf Van der Pek Naar het voorbeeld van het buurtbeheerbedrijf Reimerswaalbuurt is in september in de Van der Pekbuurt gestart met het opzetten van een duurzaam en erkend leer-werkbedrijf voor buurtbeheer. De werkzaamheden voor dit bedrijf komen voort uit het beheer en een klussendienst voor de oude Van der Pekbuurt en de nieuwe stedelijke stadswijk Overhoeks. Zodoende ontstaat er ook een verbinding tussen Overhoeks en de Van der Pekbuurt.

Opgeleverde nieuwbouwwoningen 2009 Naam project

Stadsdeel

Aantal

Portefeuille

Aakstraat

Noord (Banne Buiksloot)

26

Sociale Huur

Aakstraat


32

Wonen & Zorg

Kaapstander


48

Wonen & Stijl

De Opgang

Noord (Buiksloterham)

40

Sociale Huur

Science Park Andros

Oost (Watergraafsmeer)

69

Wonen & Stijl

Bijzonderheden Wibo

Batik

Oost (Indische buurt)

41

Sociale Huur

Batik


28

Wonen & Stijl

Batik


6

Wonen & Zorg

Westerkaap

Centrum

49

Wonen & Zorg

Wibo (19 voor Surinaamse woongroep)

Westerkaap

Centrum

5

Wonen & Zorg

Rolstoelwoningen (2 voor Surinaamse woongroep) Eengezinswoningen

Confucius

West (Slotermeer)

9

Sociale Huur

Confucius

West (Slotermeer)

19

Sociale Huur

Slotermeerhof

West (Slotermeer)

30

Sociale Huur

Bomentuin

West (Slotermeer)

49

Wonen & Stijl

Zeeburg (IJburg-Oost)

69

Sociale Huur

Zeeburg (IJburg-Oost)

16

Wonen & Zorg

Zeeburg (Haveneiland-Oost)

60

Wonen & Stijl

Ypark

ADL

Foibos

Zuidoost

28

Wonen & Zorg

Wibo

Foibos

Zuidoost

38*

Wonen & Zorg

Groepswoningen

Totaal nieuwbouwhuurwoningen

662

* rekeneenheid voor het zorgsteunpunt en 46 groepswoningen (22 Amsta en 24 Cordaan)

Foibos

Zuidoost

1

Zorgsteunpunt

Westerkaap

Centrum

1

Servicepunt


20

Koop

Science park

Oost (Middenmeer)

31

Koop

Oost (Haarlemmerbuurt)

29

Koop

Het Facet

West (Chassébuurt)

40

Koop

Confucius

West (Slotermeer)

14

Koop

Slotermeerhof

West (Slotermeer)

5

Koop

De Punt

West (Zuidwest kwadrant)

74

Koop

77

Koop

IJburg (Haveneiland-Oost) Totaal nieuwbouwkoopwoningen

48

290

i.s.m. De Alliantie en Osira

foto: Noorderparkkamer: huiskamer en ontmoetingsplek, Amsterdam-Noord

De Tolhuistuin Vooruitlopend op de officiële opening in het najaar van 2010 heeft de Tolhuistuin een breed programma aangeboden in de aangrenzende Van der Pekbuurt. Hiermee wil Ymere een verbinding leggen tussen de oude buurt en het nieuwe Overhoeks. Gedurende de zomer was er in de weekends een rijkgeschakeerd zomerprogramma in de Tolhuistuin. De activiteiten trokken circa dertigduizend bezoekers. De Tolhuistuin wordt in de toekomst een van Ymeres ontmoetingsplekken van de 21e eeuw. Talentontwikkeling Ymere steekt in verschillende vormen energie in talentontwikkeling in Amsterdam-Noord. Bijvoorbeeld door het project Van Huisvrouw naar assistent-huismeester (een samenwerkingsproject met het Amsterdams Steunpunt Wonen), door stageplaatsen voor 75 tweedejaars vmboleerlingen, en door een opdracht te verlenen aan studenten van de Universiteit van Amsterdam om een verbinding te leggen tussen de oude Van der Pekbuurt en Overhoeks. Noorderparkkamer De Noorderparkkamer heeft zichzelf in 2009 waargemaakt als culturele huiskamer en ontmoetingsplek. Er is een groot aantal verrassende culturele activiteiten georganiseerd met musici, beeldende kunstenaars, schrijvers en theatermakers. Ze trokken ruim vijftienduizend bezoekers, waarvan 30% uit het stadsdeel AmsterdamNoord. De Noorderparkkamer werd verkozen tot beste initiatief voor een betere leefbaarheid in de stad (Droomstadproject) tijdens de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam.

Amsterdam-Oost Indische Buurt Samen Indische Buurt is de naam voor de intensieve samenwerking in de wijkaanpak in de Indische Buurt tussen het stadsdeel en de woningcorporaties. In 2009 werden onder andere de volgende positieve resultaten geboekt. • Een geweldig Samen Indische Buurtfestival, een initiatief van en georganiseerd door bewoners. • Een goede doorstart met Op Bezoek In de Buurt (een achter-de-voordeurproject, gericht op armoedebestrijding). • Ymere heeft samen met het stadsdeel, Eigen Haard en De Alliantie de Javastraat op de Amsterdamse kaart gezet. • Het Fotografieproject, waarbij bewoners in samenwerking met een kunstenaar foto’s maakten van wat zij prettig of minder prettig vinden aan hun woning of wooncomplex. Het spreekt bewoners aan dat ze zelf kunnen aangeven wat hen blij maakt of irriteert. Foto’s kunnen het begin zijn van verbeterde relaties tussen huurders onderling. • Het opknappen van de wijkmeesterruimte in de Sumatrastraat, door het stadsdeel, woningcorporaties en de welzijnsinstelling. Dankzij deze nieuwe functie in de buurt kunnen bewoners, vrijwilligers en instellingen gratis gebruikmaken van de ruimte die Ymere ter beschikking stelt. Transvaal Steeds Beter • De Transvaalbuurt scoorde een 7,5 op de Kwaliteitskaart Bewonersparticipatie. Daarmee komt de buurt uit de bus als een van de beste buurten van Amsterdam. Het onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van het Landelijk Samenwerkingsverband Aandachtswijken (LSA). • Ruim 130 buurtbewoners waren actief tijdens de actiedag Transvaal Steeds Schoner. In totaal haalden ze 106 kilo zwerfafval op. • Samen met bewoners heeft Ymere vijftig tuinen opgeknapt. Dat leverde niet alleen mooie voortuinen op, maar ook veel contact tussen de bewoners. • Via gerichte investeringen werken de samenwerkende partners verder aan de verbetering van de wijkeconomie. Ymere heeft drie bedrijfsruimten opgeknapt om de uitstraling te verbeteren. • Voor het centraal gelegen Krugerplein is het plan van de ontmoetingsplek van de 21e eeuw uitgewerkt. Het is inmiddels met bewoners en ondernemers besproken. • Ymere heeft namens de partners ook gerichte initiatieven ontwikkeld voor talentontwikkeling. 35 jongeren en contactvaders hebben de Multiculturele Empowermenttraining met positief resultaat afgerond. Aan de film FC Transvaal deden veertig buurtbewoners mee.


49

Amsterdam-West In Amsterdam-West ligt de nadruk op de aanpak van jongerenoverlast en op de ondersteuning van talentontwikkeling en werk(toeleiding) bij jongeren. Een belangrijk middel hierbij zijn de buurtbeheerbedrijven. • In Nieuw-West werkt Ymere samen met buurtbeheerbedrijf Wonen en Werken in de Wijk (WW&W). In 2009 zijn zestien leerwerkplekken voor jongeren gecreëerd. • In Buurt 5 is het basis-Buurtbeheerbedrijf van start gegaan als opmaat naar een structureel leer-werkbedrijf. Vijf werkzoekenden doen werkervaring op door in een leertraject uiteenlopende werkzaamheden te verrichten. Ymere werkt hier samen met het stadsdeel. • Het Buurtbeheerbedrijf Nieuw-Reimerswaal (BBNR) is gestart. Het biedt vier jongeren een leer-werkplek. Geuzenveld-Slotermeer • In november is het Jongerencentrum Immanuel Kanthof (JIK) in Buurt 5 geopend in een woning van Ymere. Aan de opening gingen gesprekken met jongeren en bewoners uit de wijk vooraf. Daarin zijn hun behoeften gepeild. Een belangrijk programmaonderdeel is de inzet van jongeren voor bewoners in de buurt, in het kader van de wijkaanpak. • In december was de start van het project Sport als middel om de maatschappelijke participatie van bewoners in Buurt 5 te verbeteren. Ymere heeft de verschillende samenwerkingspartners (DMO, stadsdeel, GGD, Hogeschool van Amsterdam) bij elkaar gebracht. In december is een kwartiermaker aangesteld, die namens alle partijen in twee maanden tijd het projectplan uitwerkt tot een concreet uitvoeringsplan.

Apple is ooit in een oude garage begonnen. Eens kijken wat er uit deze komt.

YMERE TOVERT VOORMALIGE GARAGE NOTWEG OM IN EEN CREATIEVE HOTSPOT. Ymere investeert veel in de ontwikkeling van maatschappelijk vastgoed en de creatie van ontmoetingsplekken die een bijdrage leveren aan de levendigheid en aantrekkelijkheid van wijken. Zo hebben we samen met de gemeente Amsterdam

&/*/( '&&45&-*+,&01 663 3 #& 50 ;"5&3%"(0,

recent een nieuwe tijdelijke creatieve hotspot gerealiseerd in de voormalige autogarage aan de Notweg in Amsterdam Osdorp. Uiteenlopende creatieve bedrijven en organisaties komen hier samen om te werken aan projecten, producten en activiteiten. Deze bruisende ontmoetingsplek biedt ruimte voor talent en geeft een positieve impuls aan de buurt. Nog meer van die impulsen vindt u op www.ymere.nl

50

Osdorp • In oktober is de Notweggarage officieel geopend. In deze voormalige garage zijn werkplekken ontwikkeld voor creatieve ondernemers, buurtbewoners en voor modeatelier Pal West. Alle ruimtes in de Notweggarage zijn in de loop van 2009 verhuurd aan kleinschalige bedrijven. De voormalige garage is ook een plaats waar bewoners uit de buurt en zelfs mensen van ver daarbuiten elkaar bij verschillende activiteiten kunnen ontmoeten. • In 2009 zijn twee projecten VoorUit in Osdorp gestart: één in Reimerswaal en één in De Punt. Studenten van de Vrije Universiteit verrichten maatschappelijke activiteiten (zoals huiswerkbegeleiding) in ruil voor gratis huisvesting in tijdelijk beschikbare woningen. • De portiekgesprekken met bewoners in Reimerswaal zijn begonnen. De eerste serie portieken is in overleg met de bewoners opgeknapt. • In mei is de moestuin in Reimerswaal geopend. Deze tuin is tot stand gekomen na een uitgebreid participatietraject met bewoners uit de wijk. Bos en Lommer In Bos en Lommer ligt de prioriteit bij de verbetering van de lokale wijkeconomie, de verbetering van ‘schoon, heel en veilig’ en de ontwikkeling van een brede school aan het Karel Doormanplein. Hiervoor is in oktober het project Landlust Springlevend van start gegaan. Studenten van de Hogeschool van Amsterdam worden gedurende het collegejaar 2009-2010 gehuisvest in tijdelijke woningen in Landlust, en werken in ruil daarvoor mee aan de ontwikkeling van de brede school op het Karel Doormanplein in de vorm van huiswerkbegeleiding, trainingen en naschoolse activiteiten. De Baarsjes In de Baarsjes is het resultaat van samenwerking bij de wijkaanpak goed zichtbaar. Ymere heeft in 2009 gewerkt aan de veiligheid en een mooie monumentale uitstraling, onder meer door nieuwe verlichting aan te brengen in de Chassébuurt (met een bijdrage van het stadsdeel), door de oplevering van de nieuwe Van Speijktuin met een sierhek, en de reiniging van de gevels van diverse panden in de Witte de Withstraat. Ymere heeft ook proeftrapportalen ontwikkeld. Met dezelfde middelen wordt daarmee een mooier, onderhoudsvriendelijker, veiliger en energiezuiniger trapportaal gecreëerd. De resultaten zijn positief. Ze worden gebruikt bij de aanpak van andere trapportalen.

Zo sneuvelden tientallen ruiten van de bedrijfspanden. Ymere heeft daarom een bewonersavond georganiseerd, waarna concrete afspraken met de bewoners zijn gemaakt. In 2009 zijn de volgende zaken uitgevoerd. • In de kelder is cameratoezicht. • Het sluitsysteem is aangepast. • Er zijn portiekgesprekken gehouden, waarbij bewoners leefregels hebben opgesteld. • Er is een bewonerscommissie opgericht. De bewoners van Multifunk zijn inmiddels positiever en trotser op hun woonomgeving.

foto: Complex Multifunk op IJburg in Amsterdam

8.4 Leefbaarheid Amsterdam-Noord Bloemenbuurt • In de Bloemenbuurt is Ymere in 2009 samen met buurtbewoners en het stadsdeel begonnen met de aanleg van een moestuin op een braakliggend stukje grond in Floradorp. Deze tuin wordt medio 2010 opgeleverd. • Theatergroep Zina heeft vijf filmpjes gemaakt van diverse actieve buurtbewoners. Ze zijn vertoond op een bijeenkomst, waardoor een vruchtbare discussie ontstond over wat bewoners kunnen doen voor hun buurt. Ook is samen met bewoners een fotografieproject uitgevoerd. Van de foto’s zijn posters gemaakt voor de ramen in de buurt. De pakkende teksten op de posters lokken discussie uit. IJazz en Over het IJ-festival In juni heeft Ymere 150 bewoners de kans gegeven het IJazz festival gratis te bezoeken. In juli heeft het Over het IJ-festival op ons verzoek een gratis buurtvoorstelling gegeven op locatie bij het Ymerecomplex Het Breed.

Amsterdam-Oost Kansrijk Zuidoost De huis-aan-huisbezoeken zijn in 2009 met succes voortgezet. Daarnaast was er veel aandacht voor flankerende maatregelen. Het project ‘Iedereen Doet Mee!’, geïnitieerd door Ymere, sprong in het oog. Het biedt twintig eenoudergezinnen in de H-buurt ondersteuning en perspectief. In 2010 volgt een conferentie rondom dit thema. Multifunk Het Multifunk-complex op IJburg leek in 2008 plotseling af te glijden. Bewoners klaagden, er was nauwelijks participatie en veel vandalisme.

Amsterdam-Centrum Hercules Segherskwartier Ymere, het stadsdeel en welzijnsorganisatie Combiwel hebben in 2008 een samenwerkingsovereenkomst gesloten om de leefbaarheid te verbeteren van het Hercules Segherskwartier in de Pijp. In 2009 heeft Ymere een aantal portieken opgeknapt. Ook zijn voorbereidingen gestart voor de verbetering van andere portieken, van het bordes aan de Hercules Seghersstraat, en de onderdoorgang tussen de Govert Flinckstraat en de Albert Cuypstraat. Marathonbuurt & Olympische Coalitie In de Marathonbuurt is het stadsdeel Oud-Zuid gestart met een integrale wijkaanpak. Ymere zorgt in het project Olympia voor het opknappen van 548 woningen en 38 bedrijfsruimtes. Bewoners kunnen kiezen uit een beperkte renovatie (het aanbrengen van mechanische ventilatie en centrale verwarming), een ingrijpende renovatie, of verhuizen met stadsvernieuwingsurgentie. Afgelopen zomer is de eerste fase gestart. Een deel van de Marathonbuurt valt in het werkgebied van de Olympische Coalitie, waarin Ymere participeert. Deze coalitie wil ervoor zorgen dat een creatieve samenwerking ontstaat tussen de belangrijkste partijen in het gebied, zodat het een Olympische uitstraling krijgt door activiteiten, ontmoetingen en passende evenementen.

Amsterdam-West Samen met stadsdeel De Baarsjes is in 2009 tweemaal een Chassétour georganiseerd: met bewoners en met professionals. De tours werden gevolgd door conferenties om de verdere stappen te bespreken. Het stadsdeel en de corporaties hebben de resultaten verwerkt in het BuurtUitvoeringsplan 2010 en verder. Het project De Boot (in samenwerking met de Hogeschool van Amsterdam, de Universiteit van Amsterdam en het stadsdeel) is geëvalueerd. De conclusie is dat het project zeer succesvol is. Het is in 2009 uitgebreid met een Jongeren Advies Punt van het stadsdeel op dezelfde locatie. Ymere jaarverslag 2009

51

9 Activiteiten in de gemeente Haarlem

Overzicht toewijzingen 2009 en bezit in Haarlem op 31 december 2009


Goedkoop

Betaalbaar

Duur

Huur < € 348,98

Huur > € 348,99 – < € 499,51

Huur > € 499,52

120


Huur < € 348,98

93 Huur > € 348,99 – < € 535,33

22

Totaal

235

Huur > € 535,34

0

22

2

24


120

115

24

259


Huur < € 357,36

Huur > € 357,37– < € 511,50

Huur > € 511,51

147

107


Huur < € 357,36

Huur > € 357,37 – < € 548,17

3

32

19

54


150

139

107

396

Totaal aantal toewijzingen Haarlem 2009

270

254

131

655

Aantal woningen

88

342

Huur > € 548,18

9.460

Aantal eenheden BOG

126

Aantal parkeerplaatsen/garages

735


59


91


62


53

foto: Complex Korendrager, Haarlem

54

Wonen & Zorg • In 2009 zijn drie historische panden aan de Spaarnwouderstraat gerenoveerd en verbouwd tot vijf appartementen en drie bedrijfsruimten. De panden zijn in gebruik genomen door RIBW/ KAM. • In 2009 is Ymere voor de Hartekamp Groep gestart met de bouw van twaalf woningen (over

drie verdiepingen) op het DSK-terrein. • Bovendien is de bouw gestart van zeven ADLwoningen voor Fokus in De Raaks.

Student & Wonen Een deel van de studentenwoningen in Haarlem bleek niet interessant voor studenten, maar wel voor reguliere jongeren. Ymere heeft daarom

besloten deze woningen per 1 januari 2009 weer via het reguliere woonruimteverdelingssysteem aan jongeren aan te bieden.

Wonen & Stijl In Haarlem zijn twee projecten opgeleverd met middeldure huurwoningen: elf eengezinswoningen in de Korendrager, en vijf woningen in het Rijksmonument De Fourage in het project De Ripperda. Bij twee projecten is de bouw gestart: • 55 eengezinswoningen in het project Doctorshof in Schalkwijk. • 45 nieuwbouwappartementen in het project Raaks. Bedrijven & Onroerend Goed In 2009 zijn in de gerenoveerde Greinerschool de atelierruimtes en de commerciële ruimtes van de VORK-leden opgeleverd. De ruimtes zijn inmiddels verhuurd. In het vervolgtraject (met een doorloop naar 2010) staan het kinderdagverblijf en de overige commerciële ruimtes gepland. Kunst en groen In de Slachthuisbuurt is het kunstproject De Verhalenkeuken gerealiseerd. Dit project is gestart in september 2008. Een jaar lang zijn hier culturele activiteiten geprogrammeerd. Kunstenaars werkten samen met buurtbewoners aan markante momenten die een bijdrage leverden aan een nieuw gemeenschappelijk verhaal in de buurt.

9.1 Lokale belanghouders Gemeente Haarlem In de gemeente Haarlem heeft Ymere, samen met de andere woningcorporaties die daar actief zijn, de prestatieafspraken met de gemeente

vastgelegd in het Antwoord aan Haarlem. In 2009 is vooral gesproken over de manier waarop de corporaties hun prestaties in dit kader jaarlijks aan de gemeente gaan rapporteren. Daarnaast zijn met de gemeente nadere afspraken gemaakt over duurzaamheid (Haarlem Klimaatneutraal). Ook is in 2009 het wijkcontract Meerwijk, waarin Ymere participeert, ondertekend. Op verzoek van de gemeente is in Haarlem een project gestart om huisuitzettingen van ouderen boven 65 jaar en gezinnen met kinderen onder 18 jaar te voorkomen. De woningcorporaties hebben hiertoe met de gemeente een convenant gesloten. De corporaties dragen bij aan het inhuren van regievoerders van de GGD. Zij bezoeken de gezinnen vroegtijdig en proberen ze te begeleiden bij hun financiële (en vaak ook andere) problemen. Huisuitzettingen van de doelgroep zijn beperkt gebleven tot twee zorgmijdende gezinnen. Operationeel heeft dit project behoorlijk wat haken en ogen. Daarom zal in 2010 een aangepast convenant worden gesloten. Huurdersorganisatie In 2009 is vier keer overlegd met de Waakvlam, de huurdersvertegenwoordiging van huurders van Ymere in Haarlem. Daarbij is onder meer gesproken over de volgende onderwerpen: • de stand van zaken één jaar na de fusie; • de onderhoudsbegroting; • het huurbeleid; • het jaarverslag; • de brand op het Teylerplein en brandoverslag in het algemeen; • de nadere kennismaking tussen bestuursleden van de Waakvlam en het managementteam van Ymere.


Aantal

Portefeuille

Vondelkwartier

43

Sociale Huur

Korendrager

Vondelkwartier

11

Wonen & Stijl

Ripperda (Fourage)

Kleverpark

5

Wonen & Stijl

Roemer Visscher

Totaal nieuwbouwhuurwoningen Roemer Visscher Ripperda Totaal nieuwbouwkoopwoningen

59 Vondelkwartier

22

Koop

Meerwijk

54

Koop

Kleverpark

15

Koop

91


55

Verhalenkeuken in De Hamelink, Haarlem

Daarnaast is er eens per zes weken overleg tussen Ymere en de Waakvlam over operationele zaken. In dit overleg komen de stand van zaken van (onderhouds)projecten en actuele ontwikkelingen rond bewonerszaken aan de orde. Ymere brengt desgewenst expertise in bij de zeswekelijkse themabijeenkomsten van de Waakvlam met de bewonerscommissies. Bewonerscommissies Er is ten minste tweemaal per jaar overleg met de bewonerscommissies van Ymere in Haarlem. In 2009 zijn goede contacten opgebouwd tussen de nieuwe contactpersonen bij Gebiedsbeheer en de 21 bewonerscommissies.

9.2 Gebieds- en projectontwikkeling en herstructurering In 2009 opgeleverde nieuwbouwwoningen: zie de tabel op pagina 55.

9.3 Wonen, leven, groeien Wijkaanpak In Haarlem trekken de gemeente, Ymere en de overige woningcorporaties gezamenlijk op in de aanpak van drie aandachtswijken: Boerhaavewijk, Slachthuisbuurt en Rozenprieel. 56

Slachthuisbuurt In het zogenoemde 40+-programma van de landelijke overheid komt (met cofinanciering van de woningcorporaties en de gemeente) de komende vier jaar in totaal vier miljoen euro beschikbaar voor ondersteuning van de initiatieven van bewoners en andere partners in de Zomerzone Slachthuisbuurt en Parkwijk. In 2009 is met succes werk gemaakt van financiële ondersteuning door dit programma. Het is een mooi voorbeeld van geslaagde samenwerking tussen de gemeente, woningbouwcorporaties en wijkbewoners, waarbij Ymere het voortouw heeft. Inmiddels hebben bewoners en instellingen in de wijk meer dan honderd voorstellen ingediend ter verbetering van de wijk. De samenwerking in en rondom de brede school De Hamelink in de Slachthuisbuurt is in 2009 verder verdiept. Het schoolgebouw fungeert inmiddels als huiskamer van de buurt. Het is de uitvalsbasis voor wijkgerichte activiteiten voor en met bewoners, zoals De Verhalenkeuken. Hierbij leggen buurtbewoners aan de hand van oude foto’s de oude wijk in woorden vast. De school zelf is door deze extra inzet zo succesvol en populair dat er al plannen zijn voor uitbreiding. Rozenprieel In het Rozenprieel heeft Ymere in het najaar – in samenwerking met het NAi en lokale partners –

een zeer succesvolle uitgave gerealiseerd van het project Maak je eigen Buurt. In dit project benoemen en beantwoorden acteurs en bewoners samen vragen en thema’s die in de buurt leven. Het heeft de belangstelling gewekt van veel bewoners en hun participatie bewerkstelligd. Boerhaavewijk In de Boerhaavewijk is in 2009 gewerkt aan een gebiedsvisie onder regie van de gemeente, waarbij de corporaties samenwerken.

Leefbaarheid In Haarlem was in 2009 sprake van acht tweejarige wijkcontracten. In de betrokken wijken zijn afspraken gemaakt over (extra) inzet voor onder andere het onderhoud van de openbare ruimte, het stimuleren van ontmoetingen, cultuur en activiteiten voor ouderen en jongeren. In het Rozenprieel loopt Ymere voorop bij deze wijkcontracten. Hier zijn onder andere groen- en kunstprojecten gerealiseerd of gestart. In andere wijken hebben we bijgedragen aan diverse activiteiten: van fitness voor vrouwen tot (iftar)maaltijden. Het functioneren van de Wijkkrant Haarlem Oost als bindmiddel in de buurt is geëvalueerd. Ymere is voorzichtig positief over de combinatie van website en tweewekelijkse papieren uitgave. Aangezien we de komende jaren veel activiteiten zullen ontwikkelen voor de Zomerzone in het kader van het preventiebudget, verlengen we de samenwerking met de partijen voor één jaar.

Delftwijk In Delftwijk is het samenwerkingsverband Delftwijk Leeft! actief. Het ontplooit diverse activiteiten, zoals de succesvolle Dag van de Soep. Ook de InterimBeheerGroep ontplooit vele activiteiten om de buurt tijdens de ‘verbouwing’ schoon, heel en veilig te houden. Verder zijn de eerste stappen gezet bij de realisatie van de ontmoetingsplek van de 21e eeuw aan de Delftlaan-Noord. In 2009 kwam ook een gebiedspromotieplan tot stand. Het gezamenlijke informatiepunt ‘Delftwijk Vernieuwt’ speelt daar uiteraard een rol in. Europawijk-Zuid In het kader van de aanpak van EuropawijkZuid hebben de woningcorporaties, onder meer vertegenwoordigd door een consulent Gebiedsbeheer van Ymere, op een basisschool lessen gegeven. Onderwerpen waren: waarom wordt de Europawijk opgeknapt? Wat doen de woningcorporaties precies? En wat merken de kinderen daarvan? Aansluitend is een bezoek gebracht aan een bouwplaats. Daarnaast zijn in 2009 diverse activiteiten ontplooid in het kader van leefbaarheid: van Muziek in de Wijk tot een ijsbaantje op een braakliggend terrein. Europawijk-Zuid en Delftwijk hebben een eigen website en een eigen krant (die driemaal per jaar verschijnt). Zo informeren we de bewoners en bevorderen we de participatie.

Brede school De Hamelink fungeert

huiskamer

als van de buurt en is de

uitvalsbasis voor wijkgerichte activiteiten.


57

10 Activiteiten in de gemeente Haarlemmermeer Overzicht bezit en toewijzingen in Haarlemmermeer op 31 december 2009



Goedkoop

Betaalbaar

Duur

Huur < € 348,98

Huur > € 348,99 – < € 499,51

Huur > € 499,52

24

121

38

Huur < € 348,98

Huur > € 348,99 – < € 535,33

Huur > 535,34

Totaal

183

10

62

17

89


34

183

55

272


Huur < € 357,36

Huur > € 357,37– < € 511,50

Huur > € 511,51

17

130

87

Huur < € 357,36

Huur > € 357,37 – < € 548,17

Huur > € 548,18


234

8

54

46

108


25

184

133

342

Totaal aantal toewijzingen Haarlemmermeer 2009

59

367

188

614

Aantal woningen Aantal eenheden BOG Aantal parkeerplaatsen/garages Opgeleverde nieuwbouwhuurwoningen Opgeleverde koopwoningen Verkochte huurwoningen

13.336 48 489 0 0 38


59

Wonen & Stijl In 2009 is de bouw gestart van 25 meergezinswoningen in het project de Nieuwe Kom (NieuwVennep). Wonen & Zorg In Nieuw-Vennep is de bouw gestart van negentien units en twee groepswoningen. Deze worden verhuurd aan het RIBW/KAM. De oplevering staat gepland voor 2010. Bedrijven & Onroerend Goed In Floriande (Hoofddorp) is in 2009 kinderdagverblijf Mickey’s opgeleverd. Kunst en cultuur In 2009 is contact gelegd met de stichting Pier K, vertrekpunt voor kunst en cultuur. Pier K, dat een breed scala aan mogelijkheden te bieden heeft, gaat Ymere ondersteunen bij initiatieven en projecten voor leefbaarheid.

10.1 Lokale belanghouders Gemeente Haarlemmermeer In Haarlemmermeer heeft Ymere in 2009 veel werk gemaakt van verbetering van de relatie en de communicatie met de gemeente en de politiek. Met de gemeente is overlegd over de prestatieafspraken, de overlegstructuur en de knelpunten bij projecten. Ymere en de gemeente hebben een gezamenlijke workshop Gebiedsontwikkeling georganiseerd voor professionals van beide organisaties. De presentatie over Almere Hout Noord was hierbij de inspiratiebron. Het bleek een goede opmaat te zijn voor de discussie

Renovatie seniorenflats, Haarlemmermeer

60

over de samenwerking bij de toekomstige opgave in de Westflank. Vooruitlopend op de gemeenteraadsverkiezingen van 2010 heeft Ymere met verschillende politieke partijen contact gelegd en gediscussieerd over volkshuisvestelijke onderwerpen. Prestatieafspraken De lopende prestatieafspraken zijn herzien en in juni 2009 ondertekend door de gemeente Haarlemmermeer en Ymere. Aanleiding voor de herijking was de fusie tussen Ymere en Woonmaatschappij in 2008. In de prestatieafspraken, die gelden tot 2012, staan de inspanningen voor de primaire doelgroep centraal. Zo moet 60% van de vrijkomende huurwoningen aan deze groep worden toegewezen. Daarnaast besteden we aandacht aan de inspanningen op het gebied van leefbaarheid in de wijken (zie hiervoor de paragraaf Wonen, leven, groeien). Overlegstructuur en knelpunten projecten Bij een aantal projecten loopt Ymere tegen knelpunten op. Een daarvan was de communicatie met de gemeente. Die is inmiddels verbeterd. Enerzijds doordat met de gemeente een nieuwe overlegstructuur is opgezet en er regelmatig gesprekken plaatsvinden, anderzijds doordat we bij ons bestaande bezit, zoals de projecten Nieuwe Kom en Ewijkstraat, de knelpunten en mogelijkheden beter in beeld krijgen en daarover overleggen. Samen werken aan doorstroming De gemeente Haarlemmermeer en Ymere spannen zich op verschillende manieren in om de

doorstroming op de woningmarkt te bevorderen. In 2009 is een experiment opgezet om bestaande jongerenwoningen vrij te maken. Daartoe geven we maximaal dertig jongeren ouder dan 25 jaar voorrang voor een woning in het nieuwbouwproject Noordrand Nieuw-Vennep. Jongeren uit de omgeving zijn hiervoor gericht aangeschreven. Er zijn intussen 21 aanmeldingen. Dat wil zeggen dat er in 2010 evenveel jongerenwoningen voor de doelgroep vrijkomen. Huurdersorganisatie In 2009 heeft de vestiging Ymere Haarlemmermeer viermaal vergaderd met het dagelijks bestuur van de Vereniging van Huurders in Haarlemmermeer (VHH). Tijdens deze vergaderingen kwamen de volgende onderwerpen aan bod: • de prestatieafspraken met de gemeente; • de positie van de bewonerscommissies; • de woonruimteverdeling; • conditiegestuurd onderhoud; • de Betere Buurtprijs. Daarnaast zijn het bestuur van de VHH en de leden van de bewonerscommissies op twee bijeenkomsten voorgelicht over het huurbeleid van Ymere en de huurverhoging in 2009. Overige belanghouders Ymere heeft regelmatig contact met het netwerk van hulpverlenende instellingen. Dit is bijvoorbeeld van belang om tijdig te kunnen signaleren en door te verwijzen wanneer sprake is van huurschuld met achterliggende problematiek. In verband met de beheersproblemen in en rond de jongerenfoyer in Hoofddorp-Sportdorp is er periodiek contact met het Leger des Heils. Samen met het RIBW zoeken we naar een betere oplossing voor problematische kamergewijze verhuur aan hun cliënten.

10.2 Gebieds- en projectontwikkeling en herstructurering In Haarlemmermeer zijn in 2009 uitsluitend geherstructureerde woningen opgeleverd. Wel is in 2009 de nieuwbouw gestart van 156 huur- en veertig koopwoningen. De onderstaande tabel geeft een overzicht van de projecten waar de herstructurering is opgeleverd.

Naam project

Plaats

Afgezien van de herstructurering heeft de vestiging Haarlemmermeer verder nog 76 woningen in Vronen (Nieuw-Vennep) gerenoveerd. De grote brand in de Koning Willem 1-laan in augustus 2008 leidde tot een schokkende conclusie. Het bleek dat het vuur snel om zich heen kon grijpen doordat de woningscheidende wanden niet goed op het dak aansloten. De 72 woningen van hetzelfde complex zijn in 2009 bouwkundig aangepast en voldoen nu aan de norm van een brandwerendheid van twintig minuten. Bij een omvangrijk onderzoek bleek dat in de gemeente Haarlemmermeer ruim vierduizend woningen (waarvan bijna drieduizend van Ymere) onvoldoende weerstand bieden tegen branddoorslag en brandoverslag. Ymere en de gemeente hebben samengewerkt aan een convenant waarin verschillende soorten aanpassingen zijn opgenomen om ervoor te zorgen dat deze woningen weer aan de huidige wettelijke brandveiligheidseisen voldoen. Verder heeft Ymere een nieuw parkje aangelegd ter herinnering aan de brand.

10.3 Wonen, leven, groeien Wijkaanpak De Hoofddorpse wijk Graan voor Visch, waarvoor al een fysiek en maatschappelijk programma was opgesteld, is een van onze wijken waarin wij de Taskforce Wijkaanpak inzetten. Sinds een Ymereprogrammamanager voor Haarlemmermeer aan de slag is, is ook de wijk Bornholm/Overbos nader geanalyseerd. Het programma krijgt daar inmiddels vorm. Graan voor Visch Met verschillende partijen spant Ymere zich in om de sociale samenhang en gevoelens van veiligheid in de wijk Graan voor Visch te verbeteren. Namens de gemeente, de politie, het welzijn en de scholen zorgt Ymere voor de wijkregie. In de praktijk betekent dit: intensief wijkbeheer door onze huismeester met behulp van camera’s in de flats van Graan voor Visch. Daarnaast heeft Ymere met de gemeente afspraken gemaakt om samen te werken aan een buurtsportvereniging. Bovendien hebben basisschool De Wegwijzer, de gemeente en Ymere

Aantal

Portefeuille

Graan voor Visch

Hoofddorp

108

Sociale Huur

Seniorenflats

Hoofddorp (Pax)

272

Sociale Huur

Totaal herstructurering

380


61

foto: Vrouwengroep Oum & Oum uit Graan voor Visch, Haarlemmermeer

overeenstemming bereikt over de start van een brede school. De hiervoor aangetrokken projectleider gaat deze ontwikkeling vormgeven met de basisschool, de kinderopvang, de naschoolse opvang en het welzijnswerk. In een later stadium kan de directeur van de basisschool het stokje overnemen. In Hoofddorp is een nieuwe moskee in aanbouw. Het gebouw sluit aan op een Ymere-buurt met 132 eengezinswoningen. Hier dragen we bij aan de inrichting van de buitenruimte door zogenoemde sociale sofa’s te plaatsen: kunstzinnige zitelementen die samen een ontmoetingsplek vormen. De bewoners hebben ze zelf ontworpen en van mozaïek voorzien. De vrouwengroep Oum & Oum komt elke maandag bijeen voor les in de Nederlandse taal. Daarnaast is er een wekelijks educatief, sociaal of recreatief programma. Onder begeleiding bedenken de vrouwen projecten, zoals het verzorgen van de catering bij Ymere-bijeenkomsten. Bornholm/Overbos De gemeente Haarlemmermeer en Ymere hebben voor Bornholm/Overbos samen een gebiedsanalyse laten maken. Hieruit komt naar voren dat het aantal ouderen toeneemt, net als het aantal eenoudergezinnen. Ook het aantal bewoners met een sociaal kwetsbare achtergrond groeit. In samenspraak met bewoners, de politie, het welzijnswerk en de scholen bepalen we nu de prioriteiten in de wijkaanpak voor de komende drie jaar. Daardoor kunnen we met gerichte investeringen de leefbaarheid in de wijk Bornholm/Overbos op peil houden. Zo zijn de entrees, de trappenhuizen en de directe omgeving in Tolheksbos opgeknapt, en afgesloten voor nietbewoners, om overlast van hangjongeren tegen te gaan. Met de Stichting Meerwaarde is in Overbos het project Vroeg Eropaf! gestart. Bewoners met een

62

huurachterstand worden hier actief benaderd. De consulent Gebiedsbeheer van Ymere bezoekt de bewoners samen met een maatschappelijk werker van Meerwaarde. Doel: huisuitzetting voorkomen door tijdig hulp te bieden en een oplossing te vinden voor de huurachterstand. Bij meervoudige problematiek wordt gericht doorverwezen. Ook in deze wijk draagt Ymere bij aan aandacht voor sport en beweging en aan het voorkómen van overgewicht. De jeugd kan kennismaken met sport: Ymere heeft met drie scholen in de buurt contact gelegd, zodat kinderen gaan deelnemen aan Squashing Kids.

Leefbaarheid In 2009 is voor het eerst in Haarlemmermeer de Betere Buurtprijs uitgereikt. Vijf ideeën van bewoners zijn gehonoreerd. De uitvoering is in 2010. Twee projecten eindigden met een gelijk aantal stemmen voor de publieksprijs: • ouderen in beweging, waarbij het gaat om een Wii-sportcompetitie met een beeldscherm; • een buurtontmoeting in het nabijgelegen Portugese centrum. Ymere presenteerde samen met de gemeente, Vluchtelingenwerk en Meerwaarde de resultaten van een onderzoek naar de leefsituatie van statushouders in de Haarlemmermeer. De betrokken partijen hebben afspraken gemaakt over verbetering van de leefomstandigheden van deze groep bewoners. Daaruit komen de volgende initiatieven voort: • De gemeente maakt extra werk van sociale activering. • De gemeente zorgt voor samenwerking tussen het Leer Werk Bedrijf (van de gemeente) en het Banen Offensief (van Vluchtelingenwerk). • Ymere en Vluchtelingenwerk onderzoeken samen de mogelijkheid van een laagdrempelige ontmoetingsruimte. • Ymere verbetert de informatievoorziening, zodat vluchtelingen beter hun rechten en plichten als huurder kennen. De combinatie ‘ontmoeten en opfleuren’ is goed gelukt tijdens het lentefeest/de opschoondag in Nieuw-Vennep en in de Hoofddorpse wijk Graan voor Visch. Huurders van Ymere konden gratis een plantje afhalen. Dit bevorderde de toeloop en de sfeer op het lentefeest.

11 Activiteiten in overige gemeenten Dit hoofdstuk geeft een overzicht van onze activiteiten in andere gemeenten dan onze kerngemeenten Almere, Amsterdam, Haarlem en Haarlemmermeer.

11.1 Lokale belanghouders Ymere streeft ernaar om prestatieafspraken te maken in alle gemeenten waar we actief zijn. Soms zijn dergelijke afspraken minder relevant, gezien het beperkte aantal woningen dat we in een gemeente beheren, of door de aard van onze betrokkenheid (bijvoorbeeld woningen in aanbouw). Vanzelfsprekend hebben we daarnaast regelmatig overleg met relevante partijen – waaronder gemeenten en huurders – over de concrete activiteiten die we in een gemeente ontplooien. Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude In oktober 2009 heeft Ymere de prestatieafspraken 2009-2013 ondertekend met de gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude. De belangrijkste doelstellingen zijn: • wederzijdse inspanning met betrekking tot het realiseren van sociale nieuwbouw;

• behoud van de kernvoorraad en bereikbare voorraad; • overleg over aan- en verkoop van socialehuurwoningen; • onderhoud, leefbaarheid en duurzaamheid. Gemeente Leiden Eind 2009 ondertekenden we samen met de vier andere Leidse woningcorporaties prestatieafspraken met de gemeente Leiden. Deze afspraken lopen tot 2015. Er zijn tweezijdige afspraken gemaakt over: • de kwalitatieve en kwantitatieve omvang van de sociale voorraad; • duurzaamheid en energiezuinigheid bij nieuwbouw; • gebiedsvisies, renoveren en slopen. De afspraken zijn gekwantificeerd en worden jaarlijks gemonitord.

Overzicht bezit in overige gemeenten op 31 december 2009 Verhuureenheden Huurwoningen

Overige wooneenheden

100

0

0

0

100

83

3

0

0

86

521

4

11

0

536

Heemstede

37

161

0

0

198

Hillegom

16

0

0

0

16

Leiden

81

0

0

0

81

Leiderdorp

29

0

0

0

29

Lelystad

59

0

0

0

59

Purmerend

18

0

0

0

18

Teylingen

32

0

0

0

32

Alphen a/d Rijn Amstelveen Haarlemmerliede en Spaarnwoude


Parkeerplaatsen/ garages

Totaal

Weesp

14

0

0

18

32

Totaal

990

168

11

18

1.187 Ymere jaarverslag 2009

63

Aantallen woningen (per gemeente en per categorie) op 31 december 2009 Sociale huur

Alphen a/d Rijn Amstelveen

Huur < € 357,36

Huur > € 357,37 – < € 548,17

5

23

Vrije sector Huur > € 548,18 < € 647,52

Huur > € 647,53 72

100

18

56

5

4

83

135

310

59

17

521

Heemstede

6

31

0

0

37

Hillegom

0

16

0

0

16

Leiden

0

0

72

9

81

Haarlemmerliede en Spaarnwoude

Leiderdorp

0

29

0

0

29

11

26

0

22

59

Purmerend

0

18

0

0

18

Teylingen

0

15

17

0

32

Weesp

0

0

0

14

14

175

524

153 138

990

Lelystad

Totaal

852

Woningcorporaties Voor het beheer van onze woningen in de gemeenten Hillegom, Leiden en Leiderdorp zijn overeenkomsten gesloten met lokale woningcorporaties. • In Hillegom beheert woningcorporatie STEK de zestien woningen in het complex Bourgondiën. • In Leiden beheert woningcorporatie Ons Doel de 81 huurwoningen in Roomburg. • In Leiderdorp beheert SLS Wonen de 29 woningen in De Locomotief.

11.2 Gebieds- en projectontwikkeling In 2009 opgeleverde nieuwbouwwoningen: zie de tabel op pagina 65.

11.3 Wonen, leven, groeien Student & Wonen In Leiden heeft Ymere haar samenwerking met de lokale studentenwoningcorporatie SLS Wonen nieuw leven ingeblazen. In 2009 is een samenwerkingsovereenkomst ondertekend. Gezamenlijk onderzoeken we enkele locaties op hun geschiktheid voor studentenhuisvesting.

64

0

Totaal

Wonen & Stijl In het centrum van Lelystad zijn 23 nieuwbouwappartementen opgeleverd in het project De Promesse. Samen met 36 sociale huurappartementen aan het Wisselplein zijn dit de eerste woningen die Ymere in Lelystad op de markt brengt. Daarnaast is de bouw van dertig eengezinswoningen gestart in het project Galjoen Zuid. In Alphen aan den Rijn zijn 77 nieuwbouwwoningen in de Stadswijzer opgeleverd. Samen met 23 socialehuurappartementen zijn dit de eerste woningen van Ymere in Alphen aan den Rijn.


Plaats

Plateel

Purmerend

Totaal Purmerend

Aantal

Portefeuille

18

Sociale Huur

18

Wisselplein

Lelystad

36

Sociale Huur

De Promesse

Lelystad

23

Wonen & Stijl

Totaal Lelystad

59

Stadswijzer

Alphen aan den Rijn

Stadswijzer

Alphen aan den Rijn

Totaal Alphen aan den Rijn

23

Sociale Huur

77

Wonen & Stijl

100

Roomburg

Leiden

72

Sociale Huur

Roomburg

Leiden

9

Wonen & Stijl

Totaal Leiden

81

Totaal nieuwbouwhuurwoningen Vogelpark

258 Heemstede

63

Totaal Heemstede

63

Totaal nieuwbouwkoopwoningen

63

Koop

Ymere streeft ernaar om prestatieafspraken te maken in alle gemeenten waar we actief zijn.


65

12 Geschillenadvies commisie Ondanks de goede intenties van Ymere kunnen er dingen misgaan in de contacten met onze klanten. Ymere heeft een Centraal Meldpunt Klachten ingesteld als extra mogelijkheid om fouten in de dienstverlening te signaleren en te herstellen. Als er toch een meningsverschil blijft bestaan over de dienstverlening van Ymere, kan hij zich wenden tot de Geschillenadviescommissie Ymere. Tot 1 maart 2009 waren er twee klachtencommissies actief: de Klachtencommissie Ymere en de Regionale Geschillencommissie Woningcorporaties (RGW). Aan deze laatste commissie konden huurders en kopers van woningen en bedrijfspanden van de voormalige Woonmaatschappij een geschil voorleggen. Huurders en kopers van overige woningen en bedrijfspanden van Ymere konden terecht bij de Klachtencommissie Ymere. Vanaf 1 maart 2009 is er voor heel Ymere één geschillenadviescommissie. Om verwarring met het (interne) Centrale Meldpunt Klachten van Ymere te voorkomen, is besloten de naam te veranderen van Klachtencommissie in Geschillenadviescommissie Ymere. De Geschillenadviescommissie Ymere kent op grond van het reglement twee typen uitspraken: de uitspraak via een ‘sluitingsbrief’ en de uitspraak via een advies aan de Raad van Bestuur van Ymere. Als tijdens de geschilbehandeling het geschil is opgelost of als de com-

Doelstelling 2009 Integratie van de twee bij Ymere actieve Geschillenadviescommissies N.v.t.

missie vindt dat bestuurlijke besluitvorming niet nodig is, doet zij uitspraak via een sluitingsbrief. De samenstelling van de Geschillenadviescommissie Ymere was op 31 december 2009 als volgt: zie tabel op pagina 67. Uitspraken in 2009 Zie tabel op pagina 67. Regionale Geschillencommissie Woningcorporaties (RGW) Bij de RGW kan een geschil leiden tot een zitting, maar het kan ook eindigen als gevolg van bemiddeling door de ambtelijk secretaris. Alleen als een zitting plaatsvindt, wordt uitspraak gedaan. Als een geschil tussentijds wordt opgelost of niet ontvankelijk is, komt er geen zitting en dus ook geen uitspraak. De samenstelling van de RGW was tot 1 maart 2009 als volgt: zie tabel op pagina 67.


Ambitie 2010

Ja

N.v.t.

N.v.t.

Actualisatie reglement Geschillenadviescommissie

Ymere in ’t kort • De Geschillenadviescommissie Ymere deed 33-maal uitspraak. 22 klachten werden gegrond verklaard, zeven ongegrond en vier deels gegrond/deels ongegrond. • De regionale Geschillencommissie Woningcorporaties deed viermaal uitspraak. Geen enkele klacht werd gegrond verklaard. Er werden twee klachten ongegrond verklaard en twee deels gegrond/deels ongegrond.

66

Samenstelling geschillenadviescommissie Ymere Naam

Functie

Benoemd op

Aftredend per

De heer mr. F. van der Brug

Voorzitter

1 februari 2005

31 december 2012

De heer G.G. de Jong

Lid, voorgedragen door huurdersorganisatie

1 augustus 2003

31 december 2010

Mevrouw mr. J. Siemons

Lid, voorgedragen door Ymere

1 januari 2004

31 december 2011

De heer B.P.H. Kelder

Plaatsvervangend lid, voorgedragen door Ymere

1 maart 2003

31 december 2010

De heer V. Thöne

Plaatsvervangend lid, voorgedragen door huurdersorganisatie PBY

1 januari 2005

31 december 2012

Uitspraken Geschillenadviescommissie Ymere Ongegrond Gegrond Deels gegrond/ deels ongegrond Totaal

RGW (tot 1 maart 2009)

Aantal

Aandeel

Aantal

Aandeel

7

21%

2

50%

22

67%

0

0%

4

12%

2

50%

33

100%

4

100%

Samenstelling Regionale Geschillencommissie Woningcorporaties (RGW) Naam

Functie

Benoemd op

Aftredend per

Mevrouw mr. drs. M.F. Kreuk

Voorzitter

1 januari 2007

31 december 2010

De heer mr. J.G. van Burk

Plaatsvervangend voorzitter

1 januari 2008

31 december 2010

De heer G.J.W. van der Hulst

Lid, voorgedragen door huurdersorganisaties

1 januari 2009

31 december 2011

De heer A.W.M. Noordermeer

Plaatsvervangend lid, voorgedragen door huurdersorganisaties

1 januari 2007

31 december 2009

De heer G.J. Stapelkamp

Lid, voorgedragen door corporaties

1 januari 2008

31 december 2010

De heer H.J. Bouma

Plaatsvervangend lid, voorgedragen door corporaties

1 januari 2006

31 december 2011


67

13 Personeel en organisatie Mensen maken organisaties. Dat geldt zeker voor een maatschappelijke onderneming als Ymere. Werken voor Ymere betekent werken voor een innovatieve en daadkrachtige woningcorporatie. De cultuur van onze organisatie beïnvloedt in sterke mate hoe goed wij kunnen werken. Daarbij staan enkele kernwaarden centraal: betrokken, inspirerend, ondernemend en samenwerkend (BIOS). Deze kernwaarden gelden voor iedereen binnen Ymere. Ze vormen een van de pijlers van onder andere het beoordelingssysteem en de organisatieontwikkeling van Ymere. Goede arbeidsomstandigheden vindt Ymere belangrijk. Om na te gaan wat de medewerkers van hun werkomstandigheden vinden, is in 2009 een medewerkerstevredenheidsonderzoek gehouden. De medewerkers van Ymere gaven gemiddeld een 7. De resultaten van het onderzoek gebruiken we om verbeteracties te starten om de tevredenheid van de medewerkers verder te verhogen. In 2009 werd de reorganisatie van het bedrijfsonderdeel Wonen uitgevoerd, als laatste onderdeel van de integratie. Gevolg hiervan was dat ook het

Doelstelling 2009

vastgoed opnieuw moest worden ingedeeld. Een flinke klus voor de afdeling ICT/automatisering. Deze afdeling hield zich in 2009 ook bezig met de verdere uitbouw van het kennissysteem, het taxatiemanagementsysteem, de informatiebeveiliging, het intranet, de uniforme Y-desktop en de standaardisatie van de telefonie. Ook bij Ymere worden de ICT-voorzieningen steeds belangrijker in de bedrijfsvoering. In 2009 was er dan ook veel aandacht voor het opbouwen van een goede structuur (Service Orientated Architecture) en van een professionele beheerorganisatie.


Ziekteverzuim < 4,21% (Verbaannorm in 2009)

Nee (4,58%)

Ambitie 2010 Ziekteverzuim < Verbaannorm

Verhuizen van twee Amsterdamse kantoorlocaties naar één nieuwe kantoorlocatie aan de Jollemanhof

Ja

N.v.t.

Invoeren nieuw E-HRM-systeem

Ja

Verdere uitbouw E-HRM-systeem

Harmoniseren secundaire arbeidsvoorwaarden

Nee

Harmoniseren secundaire arbeidsvoorwaarden

N.v.t.

N.v.t.

Behalen keurmerk Top Employer

Ymere in ’t kort • Eind 2009 had Ymere 1.112 medewerkers in dienst. • Verzuimfrequentie: 1,48 per medewerker. • De personeelskosten bedroegen € 63 miljoen, inclusief de salariskosten van de Raad van Bestuur. • Aan opleidingen gaf Ymere € 3,4 miljoen uit. • In 2009 is een nieuw systeem voor Electronic Human Resource Management in gebruik genomen. In 2010 zal een aantal nieuwe modules aan het systeem worden toegevoegd. • De secundaire arbeidsvoorwaarden zijn in 2009 niet geharmoniseerd, in afwachting van de totstandkoming van een nieuwe cao-Woondiensten. In november 2009 is deze tot stand gekomen. Wij verwachten in 2010 de Ondernemingsraad te verzoeken om over een voorstel voor harmonisatie te adviseren. • De ambitie is om in 2010 een leiderschapstraject uit te voeren, gericht op de managers.


69

Een andere grote gebeurtenis in 2009 was de verhuizing van de Amsterdamse kantoorlocaties Havengebouw en Chicago naar de nieuwe kantoorlocatie aan de Jollemanhof in Amsterdam.

Aantal personeelsleden Eind 2009 had Ymere 1.112 medewerkers in dienst (1.041,64 fte’s). Hiervan waren 503 (45,23%) vrouw en 609 (54,77%) man. In 2009 zijn 235 medewerkers in dienst getreden en hebben 116 medewerkers de organisatie verlaten, waarvan elf wegens pensionering. Ziekteverzuim Bij het ziekteverzuim houdt Ymere de zogenoemde Verbaannorm aan. Deze norm houdt rekening met de leeftijd en het opleidingsniveau van de medewerkers. Hoe hoger de leeftijd, hoe hoger de norm; hoe hoger het opleidingsniveau, hoe lager de norm. De Verbaannorm voor de totale organisatie ligt op 4,21%. Het ziekteverzuim over 2009 kwam bij Ymere uit op 4,58% en is dus hoger dan de norm. Tot en met het derde kwartaal lag het ziekteverzuim onder de norm. Het hoge aantal griepgevallen in het vierde kwartaal heeft echter gezorgd voor een overschrijding. De verzuimfrequentie bedroeg 1,48 ziekmeldingen per medewerker. Personeelskosten De personeelskosten bedroegen in 2009 € 63 miljoen, inclusief de salariskosten van de Raad van Bestuur. Dit bedrag bestaat uit salarissen (inclusief vakantietoeslag), sociale lasten, pensioenlas-

Investeren in de ontwikkeling van medewerkers heeft

voor Ymere grote prioriteit. 70

ten en gratificaties. De kosten van uitzendkrachten, interim-medewerkers en andere externen maken hier geen deel van uit.

Personeelsontwikkeling Investeren in de ontwikkeling van medewerkers heeft voor Ymere grote prioriteit. Aan opleidingen gaf Ymere in 2009 € 3,4 miljoen uit (5,4% van de personeelskosten). Overleg met de Ondernemingsraad In 2009 overlegden de Raad van Bestuur en de Ondernemingsraad (OR) zeven keer. Daarnaast waren er twee bijeenkomsten waarin de algemene gang van zaken aan de orde kwam. Hierbij was ook een vertegenwoordiging van de Raad van Commissarissen aanwezig. Onderwerpen waarover de Ondernemingsraad in 2009 adviseerde, of waarvoor instemming van de OR werd gevraagd, waren onder meer: • de regeling Vertrouwenspersoon en de klachtenregeling Ongewenst Gedrag; • het protocol Agressie en Geweld; • de wijziging van het privacyreglement Beheer Persoonsgegevens Rittenregistratie; • de notitie Arbostructuur en werkwijze; • verplicht verlof in 2010; • het opzetten van een Grondbedrijf bij Gebiedsen Projectontwikkeling. In 2009 heeft de Ondernemingsraad een voordracht gedaan voor de herbenoeming van een commissaris. De Raad van Commissarissen heeft de voorgedragen persoon benoemd.

Organogram Ymere

Raad van Bestuur

Wonen

Gebieds- en Projectontwikkeling

Concernstaf

Waardesturing, Financiën & Ondersteuning

Bedrijfsvoering & Ondersteuning

Bedrijfsvoering

Bestuurlijke Zaken

Waarde- en Portfoliosturing

Markten & Innovatie

Projectontwikkeling Noordwest

Strategie

Concernfinanciën

Wonen Amsterdam-Centrum

Projectontwikkeling Zuidoost

Communicatie

Informatisering

Wonen Amsterdam-Noord

Projectontwikkeling Midden

Human Resources & Organization

ICT/Automatisering

Wonen Amsterdam-Oost

Grondbedrijf

Kwaliteitszorg

Wonen Amsterdam-West

Marketing & Vastgoedadvies

Facilitaire Zaken

Wonen Almere

Technische Projectbegeleiding

Wonen Haarlemmermeer

Wonen Haarlem


71

14 Financiën In 2009 heeft Ymere ondanks de economische crisis veel gerealiseerd, zowel intern als extern. Ten opzichte van de omvang van de organisatie zijn de gevolgen van de crisis in financiële zin beperkt gebleven. Bovendien heeft Ymere maatregelen genomen om haar ambities ook in de komende jaren waar te blijven maken. De strategie en de investeringsambities zijn meerjarig afgestemd op de financierbaarheid ervan, zodanig dat onze belangrijkste financiële pijlers – de cashflowindicator en de solvabiliteit – meerjarig boven de door Ymere gehanteerde normen blijven. Daarbij kan de investeringsruimte in huurwoningen in ieder geval op het niveau van het volume van 2008 en 2009 worden gecontinueerd. Hierop wordt gedurende het jaar scherp de vinger aan de pols gehouden en zo nodig bijgestuurd naar gelang de economische ontwikkelingen. Ymere heeft de risico’s van haar vastgoedposities (grond, onderhanden projecten en te verkopen woningen) goed in beeld. De financieringsbehoefte voor borgbare investeringen is voor de komende jaren veiliggesteld door volledige borgstelling door het WSW. Ook naar de maatstaven van het Centraal Fonds Volkshuisvesting zijn de solvabiliteit en continuïteit van Ymere gedegen. Op basis van de huidige strategie is Ymere ook in de komende jaren financieel solide en in staat haar ambities waar te maken.

Doelstelling 2009

Zoals in de vooruitblik in het jaarverslag 2008 is gemeld, heeft de economische crisis in 2009 ook impact gehad op de financiële resultaten van Ymere. Uit de voorgaande hoofdstukken blijkt dat de primaire activiteiten van Ymere ondanks de crisis onverkort zijn doorgegaan. Dit resulteert in een stijging van onze maatschappelijke prestatie van € 246 miljoen in 2008 naar € 284 miljoen in 2009. Tegelijkertijd is het jaarresultaat gedaald van een winst van € 32 miljoen in 2008 naar een verlies van € 90 miljoen in 2009. Deze forse daling wordt veroorzaakt door het wegvallen van de eenmalige boekhoudkundige fiscale bate van € 74 miljoen in 2008 en door de impact van de economische crisis. Vanwege de negatieve marktontwikkelingen hebben wij € 23 miljoen moeten afboeken op onze ontwikkelportefeuille. Daarnaast heeft de stijging van onze maatschappelijke prestatie als keerzijde dat die het jaarresultaat negatief beïnvloedt. Voor de exploitatie van huurwoningen zijn de effecten van de kredietcrisis voor Ymere over het algemeen beperkt gebleven. De kredietcrisis heeft Ymere ook kansen geboden, bijvoorbeeld

Realisatie 2009

Ambitie 2010

Cashflowindicator: 1,7%

1,5%

> 2,0%

Solvabiliteit: > 20%

23%

> 20%

Ymere in 't kort • Maatschappelijke prestatie: € 284 miljoen • Jaarresultaat: -/- € 90 miljoen • Totale omzet: € 930 miljoen, waarvan € 308 miljoen interne omzet t.b.v. de eigen portefeuille • Eigen vermogen: € 1.163 miljoen • Balanstotaal: € 5.166 miljoen • Bedrijfswaarde: € 4.248 miljoen • WOZ-waarde van de woningen: € 15,1 miljard • Waarde in verhuurde staat: € 9,5 miljard • Investeringen in eigenwoningbezit: € 428 miljoen • Interest coverage ratio: 1,3% • Direct rendement op bestaand bezit: 2,4% (o.b.v. marktwaarde in verhuurde staat) • Van de investeringen in 2009 is 76% extern gefinancierd (leningen van banken) en 24% intern (positieve kasstroom uit operationele activiteiten en verkoop bestaand bezit)


73

om inkoopvoordeel te realiseren. Kortlopende financiering bleek relatief goedkoper dan langlopende en daarvan heeft Ymere binnen de kaders van het treasurystatuut en het treasurybeleidsplan gebruikgemaakt. De cashflowindicator is voor 2009 begroot op 1,7%. Hiervoor is bewust gekozen, gezien een eenmalige extra onderhoudsinspanning in 2009. Met name door extra eenmalige kosten vanwege de verdere integratie van de bedrijfsprocessen is de cashflowindicator 2009 uiteindelijk op 1,5% uitgekomen. De solvabiliteit 2009 is boven de norm (20%) uitgekomen op 23%. Op basis van de opbouw van het jaarresultaat en de hoogte van de voor Ymere belangrijkste financiële ratio’s kunnen we met tevredenheid concluderen dat de financiële positie van Ymere solide is.

positief. Het financieringsvolume is in lijn met de meerjarige ambities op het gebied van investering en verkopen.

Ymere opereert vanuit een stabiele basis, zowel met betrekking tot de cashflowindicator als met betrekking tot de solvabiliteit. Het financiële meerjarenbeeld heeft Ymere uitgewerkt in het Financieel Meerjarenplan (FMP), dat jaarlijks wordt geactualiseerd. De conclusie op grond van het FMP is dat de financiële continuïteit gewaarborgd is en dat aan alle financiële prestatienormen meerjarig wordt voldaan. Dat is niet vanzelfsprekend; Ymere heeft in 2009 gehandeld in reactie op de gevolgen van de kredietcrisis, onder andere door verkoopbevorderende maatregelen en interne bezuinigingsmaatregelen te nemen en door inkoopvoordelen te realiseren. Ook is de financiële investeringsruimte afgestemd op de meerjarige financierbaarheid van onze ambities. Niet alleen is het FMP geactualiseerd, ook zijn enkele scenario’s doorgerekend, waarin de eventueel langer durende economische crisis nader wordt uitgewerkt. Op basis van haar risicobeheersing en haar sturingsmogelijkheden in de projectenportefeuille zal Ymere de consequenties van de crisis blijven managen.

De belangrijkste strategische financiële pijlers zijn de cashflowindicator en de solvabiliteit. Financiële beslissingen die een groot cashfloweffect hebben, zijn de investeringen, de verkopen en de omvang van de te sluiten leningen. Deze zijn in de sturing en beheersing met elkaar verbonden met als doel het financierbaar en financieel solide houden van Ymere.

14.1 Financiële positie en continuïteit Het financiële beleid van Ymere is gebaseerd op de financiële pijlers cashflowindicator en solvabiliteit. De hoogte van deze ratio’s is niet alleen van belang voor interne sturing, maar ook voor de risico- en continuïteitsbeoordeling door het Centraal Fonds Volkshuisvesting en de financieringsbeoordeling door het Waarborgfonds Sociale Woningbouw. Het CFV gaat vanaf 2008 uit van een benadering die is gebaseerd op ‘value at risk’. Er wordt onderscheid gemaakt tussen het solvabiliteitsoordeel en het continuïteitsoordeel. Ymere is op beide onderdelen positief beoordeeld. Ook de beoordeling door het WSW is

74

Binnen de strategische financiële sturing hanteert Ymere de volgende belangrijke financiële criteria. 1. Financierbaarheid • jaarlijkse cashflowindicator • interest coverage ratio • financierings-/investeringsratio • loan to value 2. Rendement • direct rendement op bestaand bezit • rendement op investeringsprojecten 3. Solvabiliteit 4. Jaarresultaat

Algemene conclusie financiële meerjarenplanning De uitkomsten van de belangrijkste financiële kengetallen en ratio’s voldoen aan de door Ymere gestelde meerjarige doelen en randvoorwaarden. Dit geldt voor alle jaren binnen de financiële meerjarenplanning. Op basis van de huidige economische verwachtingen is besloten de komende jaren de investeringen te continueren op het niveau van het volume van 2008 en 2009. Gedurende het jaar kunnen maatregelen voor het tempo en de omvang van de investeringen worden genomen, op basis van de inschatting van de economische ontwikkelingen. Ymere heeft er bewust voor gekozen om de investeringen ten behoeve van huurwoningen voor de komende jaren te maximeren. Deze investeringsambitie kan worden bijgesteld bij materiële afwijkingen in de (verwachte) kasstromen, bijvoorbeeld door meeof tegenvallende verkopen van bestaand bezit. De cashflowindicator komt volgens de huidige meerjarenplannen in de komende vijf jaar uit boven de door Ymere gehanteerde norm van 2%; de solvabiliteit blijft boven de 20%. Voor de financieringsbehoefte voor borgbare investeringen inclusief herfinanciering is door het WSW volledige borgstelling gedurende drie jaar gegarandeerd. De solide financiële positie van Ymere is ook voor de komende jaren verankerd in de financiële meerjarenplanning.

Financierbaarheid De cashflowindicator is over 2009 uitgekomen op 1,5%. Dit is onder de norm van 2,0% die door Ymere wordt gehanteerd. In de begroting 2009 was al voorzien dat de cashflowindicator eenmalig onder de norm zou uitkomen, vanwege eenmalige extra uitgaven aan onderhoud en verdere professionalisering van de interne organisatie na het fusiejaar 2008. In de begroting 2010 zijn besparingsmaatregelen getroffen om de eigen doelstellingen te realiseren. Uit de financiële meerjarenplanning 2010-2019 blijkt dat de cashflowindicator meerjarig boven de 2,0% uitkomt, waarmee Ymere aan haar doelstelling voldoet. Ymere behaalde in 2009 een positieve kasstroom uit operationele activiteiten van € 44 miljoen; € 22 miljoen minder dan in 2008. Dit komt voor een belangrijk deel door incidenteel hogere uitgaven aan onderhoud, een ongunstiger renteresultaat en een beperkte stijging van de huurinkomsten vanwege de koppeling aan inflatie. Ymere heeft over 2009 een interest coverage ratio van 1,3 (2008: 1,6). Deze ratio geeft aan in hoeverre Ymere in staat is om haar rentelasten te betalen vanuit de exploitatie van het bestaande bezit (exclusief verkopen bestaand bezit en kasstromen nieuwbouwkoop). Het overschot kan dienen ten behoeve van de (interne) financiering van investeringen. Ymere hanteert een minimum van 1,25 voor deze ratio en realiseert dus een betere ratio. De ‘loan to value’ op basis van waarde in verhuurde staat is gestegen van 29% per ultimo 2008 naar 31% per ultimo 2009. Deze ratio geeft aan in hoeverre het eigenwoningbezit is gefinancierd met vreemd vermogen. Alhoewel de waarde in verhuurde staat is toegenomen in 2009, verslechterde deze ratio omdat de omvang van de leningenportefeuille sterker is gestegen. De oorzaak hiervan is dat de investeringen hoger zijn dan de waarde in verhuurde staat.

een daling van de solvabiliteit met twee procentpunten; toename van het balanstotaal (als gevolg van de investeringen in vastgoed) zorgt voor een daling met één procentpunt. De solvabiliteit voldoet aan de streefpercentages zoals deze momenteel zijn geformuleerd in het kader van het door Ymere opgestelde risicoprofiel 2010-2019 (14,7% van het totale vermogen per ultimo 2009, op basis van de benodigde risicobuffer van € 727 miljoen) en de solvabiliteitseis van Ymere (minimaal 20%). Ymere heeft in 2009 bericht gekregen van het CFV dat de A-status behouden is. Waardering van het bezit Ymere waardeert het onroerendgoedbezit op bedrijfswaarde. De bedrijfswaarde wordt per complex berekend en geeft de toekomstige verdiencapaciteit van dat complex weer. De toekomstige ontwikkelingen van opbrengsten en kosten worden vanuit het voorzichtigheidsprincipe geschat. In de bedrijfswaardeberekening worden de verkopen uit bestaand bezit voor een periode van vijf jaar meegenomen De waardering op bedrijfswaarde is conform de RJ 645 en bedraagtper ultimo 2009 € 4.248 miljoen. De marktwaarde van het woningbezit in verhuurde staat bedraagt € 9,5 miljard (complexgewijze verkoop in verhuurde staat). De WOZ-waarde met peildatum 1 januari 2008 bedraagt € 15,1 miljard (individuele woningverkoop in lege staat). Minimumweerstandsvermogen volgens Centraal Fonds Volkshuisvesting Het Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV) gaat uit van een benadering die is gebaseerd op ‘value at risk’. Het vermogen van de corporatie wordt binnen deze benadering gebaseerd op een genormaliseerde actuele waarde. Vervolgens worden de meest waarschijnlijke ontwikkelingen afgezet tegen een ‘worst case’-scenario, waarbij marktrisico’s, operationele en macro-economische risico’s worden afgewogen.

Eigen vermogen en solvabiliteit

31-12-09

31-12-08

Totaal eigen vermogen

1.163

1.253

Solvabiliteit

22,5%

25,4%

(x € 1 miljoen)

Het eigen vermogen bedraagt per ultimo 2009 € 1.163 miljoen. Dit betekent een daling van € 90 miljoen ten opzichte van 2008. Deze daling komt volledig voort uit de resultaatbestemming 2009. De solvabiliteit daalde met bijna 3% ten opzichte van 2008. Het lagere eigen vermogen zorgt voor

Het CFV stelt twee financiële doelen op: • Het solvabiliteitsoordeel; een financieel oordeel over de vermogenspositie op balansdatum. Dit oordeel luidt ‘voldoende’ of ‘onvoldoende’. • Het continuïteitsoordeel; een financieel oordeel over de voorgenomen activiteiten na balansdatum. Dit oordeel kent vier gradaties (A-, B1-, B2- of C-status), waarmee wordt uitgedrukt in hoeverre de voorgenomen activiteiten passen bij de vermogenspositie van Ymere. Zowel het continuïteitsoordeel als het solvabiliteitsoordeel zijn positief voor Ymere. Het meest recente door Ymere van het CFV ontvangen sol-


75

vabiliteitsoordeel luidt ‘voldoende’ (per balansdatum 31-12-2008). Met betrekking tot het continuïteitsoordeel heeft Ymere de A-status volgens CFV-toetsing behouden (periode 2009-2013). Dat betekent dat de voorgenomen activiteiten passen bij de vermogenspositie van Ymere, en dat Ymere voldoet aan de eis dat ze haar middelen voldoende inzet in het belang van de volkshuisvesting. De voorgenomen investeringen kan Ymere naar verwachting doen zonder onder het minimumweerstandsvermogen van het CFV uit te komen.

volg van minder verkochte woningen dan in 2008, een lagere opbrengst als gevolg van aanpassing van de verkoopprijzen, en getroffen voorzieningen vanwege de invloed van de economische crisis.

De risicobeoordeling volgens de meest recente gegevens van het CFV ligt lager dan het gemiddelde van de referentiegroep ‘grote herstructureringscorporaties’. De risicobeoordeling van de prognoses is vergelijkbaar met die van de referentiegroep.

De exploitatielasten 2009 zijn uitgekomen op € 275 miljoen; een stijging van € 21 miljoen ten opzichte van 2008. In 2009 is incidenteel € 11 miljoen extra onderhoud uitgevoerd dat in de begroting reeds was voorzien. Tevens zijn de personeelskosten met € 8 miljoen gestegen; enerzijds door de toename van activiteiten die Ymere verricht (onder andere Taskforce Wijkaanpak, Taskforce Verkopen), anderzijds door het invullen van vacatures die voorheen nog door externen werden ingevuld. Voorts is het aantal fte’s tijdelijk hoger, in verband met enkele specifieke (ICT-)projecten. In 2010 zijn projecten gestart om de efficiency en effectiviteit binnen de organisatie verder te verbeteren.

14.2 Analyse jaarresultaat Het jaarresultaat is als volgt opgebouwd:

Jaarresultaat (x € 1 miljoen) Exploitatieresultaat

Jaarrekening 2009

Jaarrekening 2008

180

191

Renteresultaat

-137

-120

Resultaat vastgoed

-138

-152

Resultaat treasury

4

39

Belastingresultaat

2

74

-90

32

Jaarresultaat Ymere

Het gerealiseerde jaarresultaat 2009 bedraagt € 90 miljoen negatief. Dit is € 122 miljoen minder dan in 2008 is gerealiseerd. Het ongunstiger resultaat wordt voor het grootste gedeelte verklaard door een eenmalige belastingbate in 2008 van € 74 miljoen. Dit eenmalig hoge resultaat in 2008 was zuiver boekhoudkundig. Het resultaat vastgoed en het resultaat treasury kunnen van jaar tot jaar grote schommelingen vertonen; ten opzichte van 2008 is vooral het resultaat treasury ongunstiger (€ 35 miljoen). Gezien de relatief hoge liquiditeits- en kredietopslagen in 2009 is een kleiner volume aan rentederivaten afgesloten. Daarnaast is vanwege marktontwikkelingen een afwaardering gedaan op de gronden projectenportefeuille (€ 23 miljoen). Het exploitatieresultaat is 5,8% lager dan 2008, vooral als gevolg van een € 9 miljoen lager projectresultaat koop. Het lagere resultaat is het ge-

76

De exploitatieopbrengsten 2009 van € 450 miljoen zijn ten opzichte van 2008 toegenomen met € 19 miljoen. Dit is vooral het gevolg van de, vanwege de inflatie beperkte, jaarlijkse huurstijging, huurharmonisatie, nieuw in exploitatie genomen complexen en de verkoop/sloop van huurwoningen.

Het directe rendement is over 2009 uitgekomen op 2,4% en ligt daarmee in lijn met het resultaat over 2008. Het directe rendement wordt bepaald door de nettohuurinkomsten af te zetten tegen de gemiddelde waarde van het bezit in verhuurde staat. De nettohuurinkomsten bestaan uit de huurinkomsten na aftrek van beheers- en onderhoudslasten. Het renteresultaat 2009 van € 137 miljoen negatief is € 17 miljoen ongunstiger dan over 2008. Dit wordt behalve door een hogere rentelast vooral veroorzaakt door eenmalig lagere rentebaten. De rentebaten 2009 van € 11 miljoen zijn € 13 miljoen lager dan over 2008. Dit is vooral het gevolg van harmonisatie van waarderingsgrondslagen. De rentelasten van € 148 miljoen zijn € 4 miljoen hoger dan in 2008. De hogere rentelast heeft te maken met de gestegen leningenportefeuille ten behoeve van de financiering van investeringen. De gewogen gemiddelde rente van de leningenportefeuille per 31-12-2009 bedraagt 4,60% (3112-2008: 4,77%). De gemiddelde rente is gedaald ten opzichte van 2008 door actief treasurybeleid. Het resultaat vastgoed bestaat uit drie componenten: • verkoop bestaand bezit; • waardeveranderingen MVA als gevolg van

investeringen; • mutatie bedrijfswaarde. De verkoop bestaand bezit leverde een bedrag van € 56 miljoen op (2008: € 55 miljoen). In 2009 zijn 418 woningen verkocht. Dit is nagenoeg gelijk aan de 417 woningen in 2008. De waardeveranderingen als gevolg van investeringen zijn uitgekomen op € 160 miljoen. Dit is € 34 miljoen meer dan in 2008. Een reden voor dit verschil is dat Ymere in 2009 vanwege de marktontwikkelingen en dalende vrij-op-naamprijzen € 23 miljoen heeft afgewaardeerd op haar grondposities en projecten. Verder heeft Ymere wegens tegenvallende verkopen besloten om koopwoningen om te zetten naar markthuurwoningen, hetgeen een extra onrendabel van € 16 miljoen tot gevolg heeft gehad. De mutatie bedrijfswaarde is uitgekomen op € 35 miljoen negatief; dit is € 47 miljoen gunstiger dan in 2008. Hieraan liggen vele oorzaken ten grondslag. In 2008 zijn al maatregelen getroffen om de mogelijke consequenties van de economische crisis op de bedrijfswaarde op te vangen. Een belangrijke reden van de verbetering in 2009 ten opzichte van 2008 is de uitbreiding van het aantal te verkopen woningen in de komende jaren. Het resultaat treasury van € 4 miljoen is € 35 miljoen lager dan in 2008. Dit is vrijwel volledig het gevolg van het lagere volume en de kortere looptijd van afgesloten rentederivaten in 2009 ten opzichte van 2008. Verder zijn in 2009 de liquiditeits- en kredietopslagen teruggelopen van 70 naar circa 40 basispunten, hetgeen een gunstig effect heeft. Het belastingresultaat is € 72 miljoen ongunstiger dan over 2008. Vanwege de invoering van de integrale vennootschapsbelasting per 1 januari 2008 is in 2008 een belastinglatentie gevormd voor het verschil tussen de commerciële en de fiscale waardering van de ontwikkelrechten en lening-/swapportefeuille op de balans. De actieve latentie bedroeg € 74 miljoen en is in 2008 als eenmalige winst verantwoord. In 2009 is deze eenmalige winst niet van toepassing. Daarnaast is in 2009 een nieuwe, passieve latentie gevormd voor geplande verkopen in de komende vijf jaar.

14.3 Maatschappelijke prestaties De in euro’s uitgedrukte maatschappelijke prestatie van Ymere in 2009 is circa € 284 miljoen. Met andere woorden: Ymere had een jaarresultaat kunnen realiseren dat zo’n € 284 miljoen hoger ligt dan nu het geval is. Vanwege de maatschap-

pelijke functie is daar niet voor gekozen. Ymere heeft € 149 miljoen onrendabel geïnvesteerd in sociale woningbouw. De investeringen zijn onrendabel omdat Ymere de socialehuurwoningen onder de kostprijs verhuurt. Verder vraagt Ymere een lagere huur dan de maximaal redelijke huurprijs (sociale exploitatie). Op jaarbasis is dit een verschil van € 119 miljoen. Daarnaast is er een bedrag van € 16 miljoen ingezet ten behoeve van de leefbaarheid en bewonersparticipatie in 2009. De leefbaarheidsuitgaven worden gesplitst in steengerelateerde en mensgerelateerde uitgaven. In het FMP is het percentage steengerelateerde uitgaven beleidsmatig vastgesteld op 40%, rekening houdend met geplande leefbaarheidsinvesteringen in de komende jaren.

14.4 Treasury De treasuryactiviteiten zorgen ervoor dat zowel de lange- als de kortetermijnfinanciering van Ymere concernbreed verzekerd is, binnen aanvaardbare risicogrenzen en tegen zo laag mogelijke kosten. De activiteiten omvatten cashmanagement, financierings- en beleggingsbeleid en (rente)risicomanagement. Ymere heeft in het treasurystatuut de uitgangspunten en verantwoordelijkheden vastgelegd. Daarnaast beschikt Ymere over een treasurybeleidsplan en een treasuryjaarplan. In het treasurybeleidsplan zijn de (interne) regels voor het vooruit afdekken van het renterisico gegeven. De belangrijkste zijn: • maximaal vijf jaar vooruit afdekken; • het totale renterisico, dus zowel van herfinancieringen als van nieuwe investeringen in enig jaar, mag maximaal 25% van de bestaande leningenportefeuille uitmaken; dit maximumrisico van 25% is gebaseerd op de WSW-norm voor het renterisico op de herfinanciering van de bestaande leningenportefeuille van 15% en een aanvullende interne norm van 10% voor het renterisico op de financiering van nieuwe leningen als gevolg van investeringen; • als de rente lager ligt dan 5%, kan vooruit afdekken voor een steeds groter deel van het renterisico en met langere looptijden worden gedaan. Hiervoor is een matrix in het beleidsplan opgenomen. De ontwikkeling van de liquiditeitenpositie wordt bepaald door de ontvangst van huren en verkoopopbrengsten, verminderd met de betaling van de exploitatielasten, bedrijfskosten, rente en investeringen. Met name de omvang van de investeringen veroorzaakt een negatieve cashflow.


77

Dit tekort wordt grotendeels gefinancierd met langlopende WSW-geborgde leningen. In 2009 is voor € 459 miljoen aan leningen aangetrokken, inclusief de leningen ten behoeve van projectontwikkeling door dochterondernemingen. Dit bedrag is inclusief de leningen benodigd voor de herfinanciering van leningen die in 2009 zijn afgelost. Ymere prognosticeert de ontwikkeling van de liquiditeitenpositie maandelijks voor een periode van dertien maanden vooruit. Op basis van het Financieel Meerjarenplan, waarin kasstromen uit het meerjareninvesteringsprogramma zijn verwerkt, is een meerjarige liquiditeitenplanning opgesteld voor de periode 2010-2019. Op basis van de meerjarige liquiditeitenplanning wordt een actief rentemanagement gevoerd. Binnen de kaders van het treasurystatuut en het treasurybeleidsplan wordt het toekomstige renterisico afgedekt. Hierbij wordt gebruikgemaakt van ‘forwardleningen’ (leningen met uitgestelde storting) maar vooral van ‘forward starting swaps’ (renteruilovereenkomsten met startdata in de toekomst) en caps. Ymere heeft in 2009 voor € 67,5 miljoen aan nieuwe swaps gesloten en caps aangetrokken met een onderliggende hoofdsom van € 75 miljoen. Met alle gesloten transacties is het renterisico op de bestaande leningenportefeuille (ontstaan door conversies en herfinanciering) en uit hoofde van nieuw aan te trekken leningen voor de periode 2010-2014 voor een belangrijk deel afgedekt tegen de gunstige rentevoeten die in 2009 en eerdere jaren konden worden gefixeerd. Eind 2009 heeft Ymere één beleggingsproduct in portefeuille: een deposito, groot € 18,2 miljoen (hetzelfde als in 2008) met een looptijd tot 2025.

14.5 Risicoprofiel en risicomanagement Ymere stelt jaarlijks een risicoprofiel op. Er zijn twee achterliggende doelen waarom dit jaarlijks gebeurt. • In de eerste plaats is het van belang de hoogte van de solvabiliteitsnorm te toetsen. Ymere wil verantwoord omgaan met haar vermogen. Daarom is toetsing van de juiste omvang van het eigen vermogen een blijvend aandachtspunt. Ymere wil met het risicoprofiel een beeld krijgen van het minimaal benodigde weerstandsvermogen (lees: eigen vermogen) waarmee risico's kunnen worden opgevangen. Een te laag weerstandsvermogen is gevaarlijk voor het bereiken van de volkshuisvestelijke en commerciële doelen van het bedrijf. Omgekeerd is een te hoog eigen

78

vermogen niet in overeenstemming met de maatschappelijke oriëntatie van Ymere. Het is daarom goed om inzicht te hebben en te houden in de normatieve ondergrens van het eigen vermogen. Deze doelstelling is in lijn met de beoordeling door het CFV (solvabiliteit én genoeg investeren). • In de tweede plaats geeft het risicoprofiel inzicht in de gevoeligheid en kwetsbaarheid van de bedrijfsprocessen op basis waarvan gestuurd kan worden en waarover voortgangsinformatie kan worden gegeven in de managementrapportages (sturen op beheersing en het verkleinen/elimineren van risico’s). Op basis van de in het najaar 2009 bijgestelde risicoanalyse bedraagt de totale risicosom € 727 miljoen (14,7% van het balanstotaal per ultimo 2008). In 2009 is een nieuw risico aan het profiel toegevoegd met betrekking tot algemene politieke ontwikkelingen en met betrekking tot organisatorische aangelegenheden (bijvoorbeeld integriteit, risico’s in basisprocessen). De risico’s met de hoogste risicosom (= financiële reikwijdte van de gebeurtenis x de kans dat de gebeurtenis zich ook voordoet) die Ymere in 2009 heeft onderscheiden, zijn de algemene politieke risico’s, de ontwikkeling van de salariskosten, de grondposities van Ymere, het risico dat wordt gelopen op projectontwikkeling en de ontwikkeling van de rentelasten. In 2009 is het eigen vermogen wederom voortdurend hoger geweest dan de totale som van het risicoprofiel dat Ymere op enig moment in 2009 had. Het risicomanagement stelt Ymere in staat om de belangrijkste risico’s te monitoren en daar waar nodig aanvullende beheersingsmaatregelen te nemen. Het systeem van risicomanagement is afgestemd met de accountant, het Waarborgfonds Sociale Woningbouw, het Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting en de Raad van Commissarissen. Ymere onderscheidt de volgende risico’s:

a. Maatschappelijke risico’s

€ 137 miljoen

b. Vastgoedrisico’s

€ 333 miljoen

c. Klantrisico’s

€ 23 miljoen

d. Organisatierisico’s

€ 102 miljoen

e. Financiële risico’s

€ 132 miljoen

Totaal

€ 727 miljoen

Maatschappelijke risico’s Maatschappelijke risico’s zijn risico’s waarop Ymere slechts beperkt invloed kan uitoefenen. Ymere houdt rekening met eventuele gebeur-

tenissen. Een voorbeeld hiervan is de politieke heroverweging van volkshuisvesting en de rol van corporaties hierin. Ook het genereren en publiceren van aanvullende verantwoordingsinformatie, samenhangend met de stijgende vraag naar informatie vanuit diverse maatschappelijke geledingen is een voorbeeld.

Klantrisico’s Bij klantrisico’s kan worden gedacht aan de toenemende druk van de markt op het vergroten van de kwaliteit van de dienstverlening. Ymere heeft in 2009 wederom het KWH-label verkregen. Daarnaast onderkent Ymere het risico dat koopkrachtverlaging leidt tot extra huurderving.

Vastgoedrisico’s Deze risico’s hebben onder andere betrekking op grondposities en op de projectontwikkelingsactiviteiten voor nieuwbouwlocaties en herstructureringsprojecten. Ook is rekening gehouden met risico’s in het bestaande vastgoed, zoals extra onderhoud of tegenvallende verkoop- en huuropbrengsten. Ten slotte is een inschatting gemaakt van de algemene vastgoedgerelateerde risico’s, zoals de leefbaarheidsproblematiek en daling van de aantrekkelijkheid van bijvoorbeeld Amsterdam of Almere als woonlocatie.

Organisatierisico’s Van belang is dat er sprake is van het continu aantrekken, ontwikkelen, optimaal inzetten en behouden van strategisch noodzakelijke competenties, zodat de kwaliteiten van medewerkers optimaal worden benut en ontwikkeld en Ymere haar strategische doelstellingen kan blijven realiseren. Organisatierisico’s worden beperkt door het HRM-beleid en door de synergie die wordt verkregen door de inzet van HRM-instrumenten op elkaar af te stemmen. De jaarlijkse cao-stijging ligt buiten de directe invloedssfeer van Ymere.

Grondposities Ymere voert een actief grondaankoopbeleid. Dit beleid wordt ingezet om de bouwproductie voor de woningbouw zeker te stellen, tegen betaalbare condities. De risico’s die met grondaankoop gepaard gaan, worden beperkt doordat Ymere verwacht binnen een termijn van tien jaar te kunnen overgaan tot ontwikkelingsactiviteiten op de door Ymere ingenomen grondposities. Onderscheid wordt gemaakt tussen grondposities waarop wel of geen ruimtelijkeordeningsbestemming rust enerzijds en in erfpacht verkregen gronden of andere ontwikkellocaties zonder ruimtelijkeordeningsaangelegenheid anderzijds.

Financiële risico’s Risico’s vanuit financiële optiek zijn bijvoorbeeld een tariefstijging boven inflatie van de zakelijke lasten (zoals de onroerendezaakbelasting) en veranderingen in het belastingklimaat. Ook de gevolgen van het Europese dossier inzake staatssteun vormen een financieel risico. De renteontwikkeling is van grote invloed op de toekomstige kasstromen en het eigen vermogen van Ymere. Om het renterisico te beperken voert Ymere een actief treasurybeleid. De treasuryactiviteiten omvatten cashmanagement, financieringsbeleid en beleggingsbeleid. In het treasurystatuut zijn de uitgangspunten en verantwoordelijkheden vastgelegd. Daarnaast beschikt Ymere over een treasurybeleidsplan en een treasuryjaarplan. Een treasurycommissie adviseert het bestuur bij het formuleren en uitvoeren van het treasurybeleid.

Projectontwikkeling De projectontwikkelingsactiviteiten worden periodiek beoordeeld. Financiële risico’s worden per kwartaal op projectniveau in kaart gebracht aan de hand van projectbegroting, realisatie en prognose. Deze beoordelingen worden per kwartaal besproken in de Risicoboard. Vanuit risico-optiek werkt Ymere bij grote bouwprojecten vaak samen met derden in de vorm van samenwerkingsverbanden. Hiertoe worden separate juridische entiteiten opgericht. Risico’s bij de uitvoering worden zo veel mogelijk beperkt door te werken met vooraf afgesproken bouwkosten. Verkoopprojecten worden in principe niet eerder gestart dan nadat 70% van de woningen bij voorintekening is verkocht. In 2009 is gebleken dat de kredietcrisis het behalen van deze voorverkoopeis bemoeilijkt. Bij enkele projecten is van de eis afgeweken, in geval van een lage risicoverwachting, om de productie niet te laten stagneren. Voorts is bij enkele projecten besloten tot de omzetting van koop naar huur.

Ymere stuurt op risico’s Ymere stuurt op risico’s door het in kaart brengen van de mogelijke risico’s, bereidt zich op de consequenties goed voor en creëert hiervoor een financiële buffer. Ymere maakt voor het doorrekenen van de macro-economische risico’s gebruik van een ALM-pakket (Wals) en heeft daarnaast ook een eigen systematiek voor het opstellen van een risicoprofiel waarin alle bovenstaande risicogebieden financieel zijn vertaald. Daarop worden scenario’s doorgerekend, waarbij de financierbaarheid van onze ambities ‘worst case’ wordt beoordeeld. In 2010 zullen de scenario’s ieder kwartaal meerjarig worden doorgerekend. Hierdoor komen de eventuele effecten op cashflowindicator en solvabiliteit nader in beeld en kan Ymere tijdig bijsturen bij (materiële) afwijkingen.


79

14.6 Verbindingen Stichting Ymere heeft een holdingstructuur. Binnen deze structuur vonden in 2009 voornamelijk projectontwikkelingsactiviteiten plaats. De samenstelling van de holding is weergegeven in het schema op de pagina’s 108 en 109. Ymere Holding B.V. vormt de top van de holding. Alle aandelen van deze vennootschap zijn in handen van stichting Ymere. De holding is volledig aandeelhouder van Ymere Ontwikkeling B.V., Ymere Wonen B.V. en Ymere Markten B.V. Vanuit Ymere Ontwikkeling B.V. richten we werkmaatschappijen op om deel te nemen in samenwerkingsverbanden met andere partijen ten behoeve van de (her)ontwikkeling van bepaalde locaties. Dit leidt tot maximale (fiscale) transparantie en beperkt de financiële risico’s voor stichting Ymere. Alle entiteiten in de holding die zich kwalificeren als groepsmaatschappij zijn opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening van Stichting Ymere. De Raad van Bestuur van stichting Ymere houdt invloed en controle op de besluitvorming door de entiteiten in de holdingstructuur. Ook de Raad van Commissarissen van stichting Ymere houdt toezicht op de activiteiten die de entiteiten in de holding verrichten. Voor meer informatie daarover zie hoofdstuk 16 van dit jaarverslag, het ‘Verslag van de Raad van Commissarissen’. Binnen de dochters vinden geen activiteiten plaats die strijdig zijn met die van stichting Ymere. In het onderstaande overzicht staan de overige verbindingen aangegeven, met de bijbehorende percentages. De resultaten hiervan nemen wij, vanwege hun geringe omvang, niet op in de geconsolideerde jaarcijfers van Ymere. Stadsherstel Amsterdam NV

(0,56%)

Gaasperplas I CV

(99,50%)

Woonwagenstandplaatsen Kennemerland BV

(41,11%)

Woningnet NV

(16,58%)

Kleinschalig Vastgoed BV

(25,00%)

Coöperatieve Herverzekeringsmaatschappij Woningcorporaties UA

(36,95%)

Amsterdams Parkeer Fonds

(25,00%)

Keijser & Drieman Holding BV

(25,00%)

Buurtleven.nl BV

(25,00%)

Gemeentelijk Glas Amsterdam BV*

(8,33%)

NV Zeedijk

(2,80%)

* deelname verloopt via Ymere Markten B.V. Het bestuur verklaart dat Ymere in 2009 aan de voorwaarden voldaan heeft die het ministerie van VROM in 2006 aan deze deelname heeft gesteld: - er is geen sprake van marktverstoring (het betreft een samenwerking tussen de gemeente Amsterdam,

80

corporaties en marktpartijen/particuliere investeerders); - er vloeit geen enkele vorm van staatssteun (borgingsfunctie WSW) en steun van het CFV naar de deelnemende B.V.; - de deelname en het risico beperken zich tot de kapitaalinbreng; - de financiële deelname is beperkt tot maximaal 1% van het eigen vermogen per 31 december 2004. De accountant heeft een accountantsverklaring opgesteld dat Ymere aan deze voorwaarden voldoet. De minister van WWI heeft schriftelijk toestemming verleend om per 1 januari 2010 de deelname van Ymere aan Glasvezelnet Amsterdam (experiment) te beëindigen en om te zetten in een deelname aan een verbinding waarin op basis van proportionaliteit wordt deelgenomen.

14.7 Vooruitblik 2010 De economische crisis is in 2009 niet onopgemerkt aan Ymere voorbijgegaan. Met name bij de verkoop van nieuwbouwkoopwoningen zien wij een afname van het verkooptempo. Om de verkopen uit de bestaande voorraad op het gewenste peil te houden, moeten extra inspanningen worden verricht. Daartegenover ziet Ymere positieve resultaten bij aanbesteding en inkoop van onderhoud. Ymere heeft op basis van de huidige economische verwachtingen besloten om de komende jaren met een investeringsruimte te werken die is gemaximeerd op het volume van 2008 en 2009. De investeringsruimte wordt bijgesteld bij materiële afwijkingen in de kasstromen, bijvoorbeeld bij meeof tegenvallende verkopen van bestaand bezit. Gedurende het jaar kunnen maatregelen worden genomen, al naar gelang het tempo en de omvang van de investeringen. Door de keuze voor het meerjarig vaststellen van de investeringsruimte en andere maatregelen stuurt Ymere aan op het behalen van de normen voor cashflowindicator en solvabiliteit, waardoor de financierbaarheid van onze ambities is geborgd. De stabiele basis, een positieve kasstroom uit operationele activiteiten en een goede solvabiliteit geven het vertrouwen dat Ymere tegen zwaar weer bestand is. Ymere heeft haar investeringsniveau afgestemd op de financiële meerjarenplanning en financierbaarheid op langere termijn. Binnen die kaders gaan wij door met (maatschappelijk) investeren. De Rijksoverheid is druk doende haar financiën en de collectieve voorzieningen te ordenen. De volkshuisvesting heeft daarbij de aandacht, zowel vanuit de gedachte van verminderende staatssteun als vanuit de focus op de kerntaak van sociale (her)huisvesting. Daarbij is duidelijk dat nadere administratieve en verantwoordingseisen worden gesteld, die van invloed zijn op de financiële slagkracht van corporaties. Ymere volgt de

Renovatie Kramatweg in de Indische Buurt in Amsterdam-Oost Na > Voor >

Ymere staat in alle wijken voor de basisvoorziening van goede dienstverlening en goede woningen. Door het meerjarig afstemmen van de investeringsruimte op de financierbaarheid van onze ambities, is een gezonde financiële basis gecreëerd om de missie waar te maken. Ymere investeert in sociaal duurzame wijken; hoe meer bezit, hoe meer Ymere vanuit wijkaanpak kan bijdragen aan sociale stijging en talentontwikkeling.

ontwikkelingen op de voet en anticipeert op de mogelijke gevolgen. Ymere heeft haar ondernemingsstrategie voor de jaren 2010-2015 vastgesteld. Daarin is de volgende missie geformuleerd: Ymere werkt als maatschappelijke onderneming aan wijken met perspectief, waar bewoners willen wonen, leven en groeien.

Op de volgende pagina’s staan de geconsolideerde balans per 31 december 2009 en de winst-enverliesrekening 2009 weergegeven. Daarbij wordt opgemerkt dat als gevolg van de invoering van RJ221 de vergelijkende cijfers 2008 in deze jaarrekening 2009 afwijken van de jaarrekening 2008. De belangrijkste afwijking betreft de netto-omzet projectontwikkeling. Tot en met de jaarrekening 2008 werden de opgelopen kosten plus winst van alle koopwoningen (verkochte en niet verkochte) als omzet gepresenteerd. Vanaf deze jaarrekening heeft de omzet alleen betrekking op reeds verkochte koopwoningen.


81

Geconsolideerde balans per 31 december 2009 (na resultaatbestemming) (x € 1 miljoen)

Activa

31-12-2009

Vaste activa

Materiële vaste activa (On)roerende zaken in exploitatie

4.248

4.018

Grondposities

154

176

Onroerende zaken in ontwikkeling

226

196

52

59

Onroerende zaken Verkocht onder Voorwaarden

110

84

4.790

4.533

(On)roerende zaken t.d.v. exploitatie

Financiële vaste activa

4

3

Effecten en leningen

34

31

BWS-subsidie

14

20

Latente belasting vorderingen

87

85

139

139

Vlottende activa

1

2

174

154

Deelnemingen

Voorraden Voorraden Voorraad onderhanden werk

Voorraad gereed product

7

4

183

160

Onderhanden projecten

8

Vorderingen

5

5

17

18

Debiteuren gemeenten

1

3

Belastingvorderingen

0

0

Huurdebiteuren Debiteuren koopwoningen

Overige vorderingen

18

30

Overlopende activa

14

16

55

71

Liquide middelen

82

31-12-2008

0

22

TOTAAL ACTIVA

5.166

4.934

Geconsolideerde balans per 31 december 2009 (na resultaatbestemming) (x € 1 miljoen)

Passiva

31-12-2009

31-12-2008

Overige reserves

1.163

1.253

Voorzieningen

Groepsvermogen

282

289

282

289

Voorziening onrendabele investeringen

Langlopende schulden Leningen Terugkoopverplichting woningen Verkocht onder Voorwaarden Waarborgsommen

2.764

2.831

48

58

4

Kortlopende schulden

3

2.815

2.893

Aflossingsverplichtingen langlopende leningen

521

138

Kasgelden en rekening-courantkrediet

169

161

Schulden aan gemeenten

7

6

Schulden aan leveranciers

48

45

Belastingen en premies sociale verzekeringen

10

10

8

8

Overige schulden

9

133

130

905

499

TOTAAL PASSIVA

5.166

4.934

Onderhanden projecten Overlopende passiva


83

Geconsolideerde winst-en-verliesrekening over 2009 (x € 1 miljoen) 2009

Opbrengsten

397

388

22

20

4

0

422

408

Opbrengst verkoop bestaand bezit

56

55

Netto-omzet projectontwikkeling

125

185

Geactiveerde kosten

16

11

Overige opbrengsten

3

4

623

662

Huren Vergoedingen Overheidsbijdragen Opbrengsten uit exploitatie

Totaal bedrijfsopbrengsten

Bedrijfslasten

Kosten uitbesteed werk projectontwikkeling

108

162

Waardeveranderingen MVA als gevolg van investeringen

160

126

48

42

Sociale lasten

6

5

Pensioenlasten

9

8

Onderhoudskosten

81

70

Leefbaarheidsinvesteringen

Lonen en salarissen

16

11

Erfpacht

5

6

Afschrijvingen

3

7

Overige bedrijfslasten

110 Totaal bedrijfslasten

105

546

543

Bedrijfsresultaat

76

119

Rentebaten

11

25

Rentelasten

148

144

Financiële baten en lasten

-137

-120

Resultaat deelnemingen

-1

0

Bedrijfsresultaat normale bedrijfsvoering

-62

0

Vennootschapsbelasting

2

74

Jaarresultaat voor waardeveranderingen

-60

74

-34

-81

4

39

-31

-42

JAARRESULTAAT YMERE

-90

32

Mutatie bedrijfswaarde Mutatie rentabiliteitswaardecorrectie Waardeveranderingen

84

2008

15 Bericht van de Raad van Bestuur De Raad van Bestuur bestuurt de onderneming Ymere. Het bestuur bestaat uit vier leden. De besluitvorming van de Raad van Bestuur vindt plaats op basis van meerderheid van stemmen, waaronder de stem van de voorzitter. De statuten geven regels over onder meer de samenstelling van het bestuur, de taken en bevoegdheden van het bestuur en de verantwoording door het bestuur. In de statuten staat ook welke voorgenomen besluiten het bestuur ter goedkeuring dient voor te leggen aan de Raad van Commissarissen. De werkwijze van het bestuur is nader beschreven in het reglement Raad van Bestuur Ymere. De Raad van Bestuur vindt het vanwege zijn bestuursverantwoordelijkheid van belang een aantal onderwerpen nader toe te lichten in het jaarverslag. Het betreft: • betrekken van belanghouders; • risicobeheersing en controlesystemen; • het risicoprofiel; • samenstelling Raad van Bestuur; • nevenfuncties Raad van Bestuur; • investeringscommissie Ymere; • governance en ontwikkelingen daarin; • integriteit; • het toezicht op het bestuur.

Betrekken van belanghouders Onze maatschappelijke doelstelling komt niet alleen tot uitdrukking in onze volkshuisvestelijke prestaties, maar ook in onze keuzes, de manier waarop we onze klanten benaderen, het feit dat we belanghouders bij onze keuzes betrekken, ons oog voor wat er in buurten speelt en dergelijke. Deze aspecten zijn moeilijk meetbaar, maar maken voor onze huurders en belanghouders het verschil tussen een maatschappelijke en een ‘gewone’ onderneming. Daarbij vinden wij dat wij in de aansturing van ons bedrijf een bedrijf zijn als elk ander: bedrijfseconomische principes als efficiency en effectiviteit zijn leidende principes waarop we ons handelen ook baseren. Ymere heeft veel externe belanghouders: huurders, gemeenten, provincies, zorginstellingen, welzijnsinstellingen, onderwijsinstellingen, universiteiten, het Leger des Heils, de politie, enzovoorts. We overleggen regelmatig op verschillen-

de niveaus met deze partijen, zowel uitvoerend als bestuurlijk. Met een aantal belanghouders overlegt het bestuur periodiek. Het gaat dan om: • de centrale huurdersorganisatie SHY (stichting Samenwerkende Huurdersorganisaties Ymere); • een aantal gemeenten waar wij actief zijn. Met andere belanghouders overlegt het bestuur van Ymere op ad-hocbasis. Zo hebben we bij het opstellen van de nieuwe ondernemersstrategie van Ymere in 2009 een aantal belanghouders vroegtijdig betrokken. Ymere heeft ervoor gekozen om geen apart overzicht op te stellen van onze belanghouders, zoals de Governancecode Woningcorporaties voorstelt. (Zie verder bij Overzicht van bepalingen waar Ymere afwijkt van de Nederlandse Corporate Governance Code en de Governancecode Woningcorporaties.) Lokale verankering Ymere voelt zich langdurig en intensief betrokken bij de wijken en buurten waarin we actief zijn. Daarin ligt onze kracht. We willen weten wat er speelt. Die lokale verankering maken we waar door onze lokale vestigingen in de gebieden waarin we actief zijn. Ons beleid is gericht op de specifieke situatie van deze gebieden. Zo maken we prestatieafspraken met de gemeenten waarin we werkzaam zijn. Ymere houdt vast aan deze strategie van lokale verankering. Zo kiezen we voor lokale kantoren. We zijn door deze lokale verankering vaak als eerste op de hoogte van kansen of problemen die zich voordoen.

Risicobeheersing en controlesystemen Het bestuur van Ymere is verantwoordelijk voor het opzetten en in stand houden van het stelsel van interne risicobeheersings- en controlemaatregelen. Dat stelsel bestaat onder meer uit risicoanalyses met betrekking tot de activiteiten van Ymere, handleidingen voor de inrichting van de financiële verslaggeving, auditwerkzaamheden en een systeem van monitoring en rapportering. Deze systemen zijn bedoeld om een optimale beheersing van risico’s mogelijk te maken, maar kunnen nooit absolute zekerheid bieden. Het bestuur is zich ervan bewust dat de activiteiten van Ymere een aantal risico’s met zich meeYmere jaarverslag 2009

85

brengen die buiten de invloedssfeer van Ymere liggen (zoals de ontwikkeling van de rente). Hoewel we hierop geen invloed hebben, houden we bij onze activiteiten wel rekening met dergelijke risico’s en de gevolgen ervan. In 2009 hebben wij ons risicobeheersingssysteem geanalyseerd en beoordeeld. Rekening houdend met de genoemde beperkingen, zijn wij van oordeel dat de interne risicobeheersings- en controlemaatregelen een basis vormen om met redelijke zekerheid te kunnen verklaren dat: • wij voldoende inzicht hebben in de mate waarin wij onze doelstellingen bereiken; • wij ons houden aan geldende weten regelgeving; • de interne en externe rapportages betrouwbaar zijn; • er geen risico’s zijn gelopen die in tegenspraak zijn met het vooraf gedefinieerde en goedgekeurde beleid. De voorgaande uitspraak heeft het karakter van een algemeen 'in control'-statement. Interne audits, de dit jaar uitgevoerde hard close en, de interim-controle van onze accountant geven ons suggesties om processen op onderdelen te verbeteren/aan te scherpen. Het afgelopen jaar was natuurlijk gezien de crisis een jaar waarin we zeer direct moesten sturen en waar nodig ingrijpen. Dit is ons inziens adequaat opgepakt (cashflowsturing, projectprioritering, treasury, financiering zeker stellen, efficiency plan). De afdeling concernfinanciën stuurt de verdere planmatige doorvoering van de verbeteringen aan. Onze accountant hanteert ook instrumenten om het risicomanagement van corporaties te beoordelen (zie figuur Risk Management Scan op pagina 87). De eerste figuur toont de beoordeling van Ymere, dat wil zeggen de relatieve score ten opzichte van de ambitie en het gemiddelde. De tweede figuur geeft aan dat Ymere op alle onderdelen beter scoort dan de benchmark.

Het risicoprofiel Ymere stelt jaarlijks een risicoprofiel op. Op basis daarvan krijgen wij een beter beeld van het eigen vermogen dat minimaal nodig is om de gelopen risico’s te kunnen opvangen. Een te laag eigen 86

vermogen zou betekenen dat er onvoldoende financiële buffer is om onverwachte risico’s op te vangen. De realisatie van onze volkshuisvestelijke doelstellingen komt dan in gevaar. Omgekeerd is een te hoog eigen vermogen, zoals in het vorige hoofdstuk al aangegeven, niet in overeenstemming met de maatschappelijke oriëntatie van Ymere. We houden dan middelen aan die we ook voor de volkshuisvesting zouden kunnen inzetten. De risico’s met de hoogste risicosom (dit is de hoogte van het risico vermenigvuldigd met de kans dat deze gebeurtenis zich ook voordoet) die Ymere in 2009 voor haar financiële sturing onderscheidt, zijn de risico’s op het gebied van projectontwikkeling (bijvoorbeeld vanwege het niet kunnen verkopen van nieuwbouwkoopwoningen of het moeten accepteren van lagere verkoopprijzen van nieuwbouwwoningen), het na ingrijpende verbetering van een huurwoning niet realiseren van de beoogde huursprong, de grondposities van Ymere, de stijging van de rente en de duurdere financiering van markthuurwoningen. In 2009 is het eigen vermogen te allen tijde hoger geweest dan de totale risicosom die we op enig moment in dat jaar hadden. Onze solvabiliteitsdoelstelling (een indicator van de financiële buffer) leiden we af van de omvang van de risico’s die we lopen. De solvabiliteit die wij elk jaar willen realiseren, is steeds voor de komende vijf jaar minimaal 20%. Over het systeem van risicomanagement is overleg gepleegd met de accountant, het Waarborgfonds Sociale Woningbouw, het Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting en de Raad van Commissarissen. Ymere hanteert een afzonderlijk stelsel van risicoanalyse met betrekking tot risico’s op het gebied van projectontwikkeling. Voor de activiteiten op dit gebied is een maximumrisicopositie vastgesteld. De omvang van het risico van de ontwikkelactiviteiten heeft het gehele verslagjaar 2009 onder het vastgestelde maximum gelegen. De activiteiten van dochtervennootschappen en deelnemingen die betrekking hebben op projectontwikkeling worden voor de gelopen risico’s betrokken in de beoordeling van het totale risico van de projectontwikkelingsportefeuille.

Risk Management Scan Ymere

Ambitie

Gemiddeld

Uitkomsten 2008

1. Interne organisatie, Strategie & Doelen 100% 90% 80%

8. Generiek, Informatievoorziening & Monitoring

2. Projectontwikkeling, Risico Identificatie & Analyse

70% 60% 50% 40% 30% 20% 10%

7. Financieel Beheer, Risico Respons & Beheersing

3. Projectontwikkeling, Risico Respons & Beheersing

0%

6. Financieel Beheer, Risico Identificatie & Analyse

4. Vastgoedbeheer, Risico Identificatie & Analyse

5. Vastgoedbeheer, Risico Respons & Beheersing Figuur: Risk Management Scan

Bron: accountantsverslag PwC


Benchmark

Ymere

Totaalscore

71%

86%

Interne organisatie, Strategie & Doelen

71%

79%

Risico Identificatie & Analyse

69%

91%

Projectontwikkeling

59%

80%

Vastgoedbeheer

72%

92%

Financieel Beheer

74%

100%

73%

87%

Projectontwikkeling

66%

88%

Vastgoedbeheer

71%

86%

Financieel Beheer

86%

88%

50>80% aandachtsgebied

66%

88%

80>100% op orde

Risico Respons & Beheersing

Informatievoorzing & Monitoring

Legenda 0>50% onvoldoende



87

Naam

Functie

Portefeuille

Geboortejaar

Werkzaam in huidige functie sinds

Werkzaam bij Ymere of rechtsvoorganger sinds

R. Steenbeek

Voorzitter Raad van Bestuur

Algehele coördinatie, externe vertegenwoordiging, strategie, human resources en organization, communicatie, bestuurlijke zaken

1956

2008

1994

L.A. Bosveld

Lid Raad van Bestuur, tevens plaatsvervangend voorzitter Raad van Bestuur

Waardesturing, Financiën en Ondersteuning

1955

2008

2000

P.D. de Jong

Lid Raad van Bestuur

Wonen

1953

2001

1999

S.J. Schuwer

Lid Raad van Bestuur

Gebieds- en Projectontwikkeling

1959

2007

2007

Samenstelling Raad van Bestuur Het bovenstaande schema geeft de samenstelling van de Raad van Bestuur in 2009 aan. Een actueel overzicht van de samenstelling van het bestuur staat op www.ymere.nl. Nevenfuncties bestuurders Ymere De leden van de Raad van Bestuur van Ymere oefenen een aantal nevenfuncties uit. Een bestuurder die een nevenfunctie wil accepteren, legt deze vooraf ter goedkeuring voor aan de Raad van Bestuur. Voor structureel betaalde nevenfuncties of andere werkzaamheden vragen de leden van de Raad van Bestuur vooraf goedkeuring aan de Raad van Commissarissen. Incidenteel betaalde werkzaamheden leggen de leden van de Raad van Bestuur vooraf ter goedkeuring voor aan de voorzitter van de Raad van Bestuur. De voorzitter van de Raad van Bestuur meldt zijn incidenteel betaalde werkzaamheden aan de voorzitter van de Raad van Commissarissen. Bij de beoordeling van de toelaatbaarheid van een nevenfunctie spelen onder meer de eventuele strijdigheid met het bedrijfsbelang, de (schijn van) belangenverstrengeling en het verwachte tijdsbeslag een rol. Nevenfuncties leden Raad van Bestuur Ymere in 2009 De leden van de Raad van Bestuur van Ymere bekleedden in 2009 de volgende relevante nevenfuncties. De betreffende personen ontvangen voor deze nevenfuncties geen vergoeding, tenzij anders (met een *) aangegeven. Zie de tabel op de pagina 89.

88

Een actueel overzicht van nevenfuncties van de bestuurders is te vinden op www.ymere.nl. In 2009 waren er bij de besluitvorming van het bestuur geen onverenigbaarheden. Er zijn geen transacties geweest waarbij sprake was van een tegenstrijdig belang.

Investeringscommissies Ymere Ymere beschikt over een investeringsstatuut. Dit beschrijft het investeringsbeleid van Ymere en de kaders die daarbij gelden. Op basis van het investeringsstatuut is een investeringscommissie ingesteld, met twee externe leden. Ymere heeft de heer J. Doets (voormalig CEO van ING Real Estate) en de heer P. Eichholz (hoogleraar vastgoedfinanciering en vastgoedbeleggingen aan de Universiteit Maastricht) bereid gevonden zitting te nemen in deze commissie. Doel van de investeringscommissie is de Raad van Bestuur te adviseren over verbindingen met andere partijen op het gebied van projectontwikkelingen, te hanteren programma’s van eisen voor het realiseren van vastgoed en de te hanteren rendementseisen en winst-risicoverhoudingen in verschillende vastgoedcategorieën. De investeringscommissie kwam in 2009 tweemaal bijeen. De besproken onderwerpen betroffen: • de betekenis van de kredietcrisis voor Ymere (beide vergaderingen); • het meerjareninvesteringsprogramma van Ymere; • rendementssturing bij Ymere;

Naam

Nevenfunctie

L.A. Bosveld

Lid deelnemersraad Waarborgfonds Sociale Woningbouw Penningmeester bestuur stichting Boom Ruygrok* Bestuurder Stichting Vrienden Ymere Bestuurder Stichting Colonnade DuHaf Holding

P.D. de Jong

Lid Raad van Toezicht Humanitas Groep Den Haag* Lid nationaal adviescomité Dag van de Dialoog Lid bestuur stichting De Glazen Lift Lid bestuur stichting Studenten voor Samenleving Lid Algemeen Bestuur van de Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties (AFWC) Lid bestuur stichting Het Hofje De Zeven Keurvorsten

S.J. Schuwer

Lid bestuur Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling Lid dagelijks bestuur Stichting Waarborgfonds Koopwoningen Lid commissie herstructurering NEPROM Lid denktank ‘ondernemen in de zorg’, Ministerie van VWS Lid Lokale Adviesraad AISEC

R. Steenbeek

Lid bestuur Aedes Penningmeester bestuur Architectuurcentrum Haarlem Lid bestuur stichting Vrienden Hospice Bardo Lid bestuur Transforte Voorzitter bestuur Corporatie Overleg Amstel-Meerlanden Voorzitter bestuur stichting DIGH

• IRR-methodiek bij Ymere; • IRR-parameters bij Ymere; • strategische cockpit 2009 Ymere (strategisch vastgoedbeheer).

Goed ondernemingsbestuur: de hoofdlijnen van de governancestructuur De Raad van Commissarissen en de Raad van Bestuur vinden ‘goed ondernemingsbestuur’ (corporate governance) van groot belang. Het helpt ons om slagvaardig, ‘in control’ en transparant te handelen. De Raad van Commissarissen en de Raad van Bestuur zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor het onderwerp governance. De statuten geven daarom aan dat de Raad van Commissarissen wijzigingen in de governancestructuur dient goed te keuren. De Raad van Commissarissen en de Raad van Bestuur hebben daarnaast in 2008 een gemeenschappelijke governancevisie opgesteld, op basis waarvan beide raden in 2009 hebben gefunctioneerd. De hoofdlijnen van de governancestructuur bij Ymere zijn: • Ymere heeft als rechtsvorm de stichting. • De Raad van Bestuur bestuurt de onderneming Ymere. • De Raad van Commissarissen ziet toe op de Raad van Bestuur en op de algemene gang van zaken van de stichting, en geeft het bestuur gevraagd en ongevraagd advies. • Ymere streeft naar een organisatie en proces-

sen gebaseerd op principes als betrouwbaarheid, controleerbaarheid, checks and balances en integriteit. • Voor Ymere is de Governancecode Woningcorporaties leidend, daarnaast is naar relevante onderdelen uit overige codes gekeken (zie verder). • De corporate-governanceprincipes komen tot uitdrukking in documenten als: - de statuten van Ymere; - het reglement Raad van Commissarissen Ymere; - het reglement commissies Raad van Commissarissen Ymere; - de profielschets Raad van Commissarissen Ymere; - de profielen van de leden van de Raad van Bestuur Ymere; - het reglement Raad van Bestuur Ymere; - het investeringsstatuut Ymere; - het treasurystatuut Ymere; - het onafhankelijkheidsprotocol externe accountant; - de integriteitscode Ymere; - de klokkenluidersregeling Ymere. • De Raad van Bestuur legt wijzigingen in de governancestructuur vooraf ter goedkeuring voor aan de Raad van Commissarissen. Een uitgebreide beschrijving van de hoofdlijnen van de governancestructuur is te vinden op www.ymere.nl. Daar zijn ook verschillende governancedocumenten te downloaden.


89

Ontwikkelingen corporate governance in 2009 Bespreking Nederlandse Corporate Governance Code De Raad van Commissarissen besprak de geactualiseerde Nederlandse Corporate Governance Code. Deze code richt zich op beursgenoteerde ondernemingen. Onderdelen van de code kunnen echter ook voor stichtingen relevant zijn. De bespreking leidde tot een beperkt aantal kleine ‘puntjes-op-de-i’-wijzigingen in het reglement van de Raad van Bestuur, het reglement van de Raad van Commissarissen en het reglement commissies Raad van Commissarissen. Relatie overheid-woningcorporaties De Raad van Commissarissen besprak op verschillende momenten verschillende documenten die ingaan op de relatie tussen woningcorporaties en de overheid. Voorbeelden van deze documenten zijn het advies van de commissie Meijerink over een ‘Nieuw arrangement overheidwoningcorporaties’ en de brief van de minister van Wonen, Wijken en Integratie van 12 juni 2009 met voorstellen over het woningcorporatiestelsel. Nieuwe commissies De Raad van Commissarissen besloot tot de oprichting van een commissie Volkshuisvesting en een commissie Gebieds- en projectontwikkeling.

Overzicht van de bepalingen waar Ymere afwijkt van de Nederlandse Corporate Governance Code en de Governancecode Woningcorporaties De Nederlandse Corporate Governance Code en de Governancecode Woningcorporaties bevelen aan het reglement van de Raad van Commissarissen, de profielschets van de Raad van Commissarissen en de klokkenluidersregeling via de website beschikbaar te stellen. Ymere kiest ervoor deze documenten niet op de website te plaatsen. Hiervoor kiezen we vanwege het belang van het behoud van een overzichtelijke website en de geringe relevantie van deze documenten voor de meeste bezoekers van de website. De documenten zijn op verzoek wel beschikbaar. De website geeft dit aan, en geeft aan hoe dit verzoek kan worden gedaan. De Nederlandse Corporate Governance Code en de Governancecode Woningcorporaties bevelen aan bestuurders voor maximaal vier jaar te benoemen. Ymere benoemt haar bestuurders voor onbepaalde tijd. De Raad van Commissarissen kiest hiervoor omdat hij groot belang hecht aan continuïteit in de besturing van het bedrijf. Ook de commissie Izeboud, die de bedrijfstak woningcorporaties adviseerde over de arbeidsvoorwaarden van bestuurders, beveelt een tijdelijke benoeming van bestuurders niet aan.

90

Voor meer informatie zie het verslag van de Raad van Commissarissen (hoofdstuk 16). Voorbereiding bijeenkomst Governance grote woningcorporaties De Raad van Commissarissen nam samen met de Raad van Bestuur het initiatief om in samenwerking met de monitoringcommissie Governancecode Woningcorporaties een rondetafelbijeenkomst te organiseren over het thema ‘Governance bij grote woningcorporaties’. De bijeenkomst vond plaats in februari 2010.

De Nederlandse Corporate Governance Code en de Governancecode Woningcorporaties Ymere voldoet in het algemeen aan de aanbevelingen van de Nederlandse Corporate Governance Code en de Governancecode Woningcorporaties8. Beide codes zijn gebaseerd op het principe ‘pas toe of leg uit’. Afwijken van de aanbevelingen in de code kán, maar dient wel te worden gemotiveerd. De belangrijkste afwijkingen van Ymere van de code motiveren wij hieronder. Een actueel overzicht van de aanbevelingen die Ymere niet overneemt, en de motivatie daarvoor, is te vinden op www.ymere.nl.

8 De Nederlandse Corporate Governance Code is een belangrijke basis voor de Governancecode Woningcorporaties.

De Nederlandse Corporate Governance Code beveelt aan de ontslagvergoeding van bestuurders te maximaliseren. De Raad van Commissarissen kiest hier niet voor. Het vaststellen van de hoogte van een eventuele vergoeding bij ontslag acht de Raad van Commissarissen maatwerk. De hoogte van de vergoeding is daarbij vanzelfsprekend altijd passend binnen de wetgeving die van toepassing is. Het Advies Commissie Arbeidsvoorwaarden Statutair Directeur Woningcorporaties (commissie-Izeboud) geeft bovendien aan geen beëindigingsregeling in de arbeidsvoorwaarden op te nemen. De Nederlandse Corporate Governance Code adviseert een zogeheten claw-backclausule in de arbeidscontracten van bestuurders op te nemen. Op basis daarvan is het eenvoudiger een aan een bestuurder toegekende variabele beloning terug te vorderen wanneer deze beloning achteraf gezien is toegekend op onjuiste gegevens. De huidige arbeidsovereenkomsten van de bestuurders kennen een dergelijke bepaling niet. Bij nieuwe arbeidsovereenkomsten zal de Raad van Commissarissen het opnemen van een dergelijke bepaling overwegen. De Nederlandse Corporate Governance Code en de Governancecode Woningcorporaties bevelen aan een apart remuneratierapport op te stellen. Bij Ymere wordt geen apart remuneratierapport opgesteld,

maar worden de onderdelen van een dergelijk rapport opgenomen in het verslag van de Raad van Commissarissen. Het remuneratierapport krijgt bij Ymere vorm via het verslag van de Raad van Commissarissen zoals opgenomen in het jaarverslag. Daarin staan de inkomens van de individuele bestuursleden vermeld. De Raad van Commissarissen heeft besloten dat bij uitkeringen bij beëindiging van het dienstverband van bestuurders het verslag vermeldt dat een dergelijke uitkering is gedaan, zonder de hoogte van de vergoeding te vermelden. Hiervoor is gekozen vanwege privacybelangen van de betreffende bestuurder. Vanzelfsprekend zal de geldende wetgeving over de openbaarheid van (bijzondere) vergoedingen van bestuurders worden gerespecteerd. De Nederlandse Corporate Governance Code beveelt aan dat van alle commissievergaderingen van de Raad van Commissarissen de Raad van Commissarissen een verslag ontvangt. De Raad van Commissarissen heeft als regel dat alleen van de vergaderingen van de auditcommissie een verslag wordt gemaakt. Het besprokene in de overige commissies leidt in de regel direct tot verwerking ervan in de stukken voor de Raad van Commissarissen voor de daaropvolgende vergaderingen van de Raad. Het opstellen van een verslag zou dan ‘dubbelop’ zijn. De Nederlandse Corporate Governance Code en de Governancecode Woningcorporaties bevelen aan dat de Raad van Commissarissen beoordeelt of en hoe de externe accountant wordt betrokken bij de inhoud en de publicatie van financiële berichten. Ymere is van mening dat het opstellen van (financiële) berichten tot de bevoegdheid van het bestuur behoort. Wanneer daar aanleiding toe is, betrekt het bestuur de accountant en/of de Raad van Commissarissen bij het opstellen van deze berichten. De Governancecode Woningcorporaties beveelt aan dat de Raad van Commissarissen de belangrijkste bevindingen over het functioneren van de accountant meldt in het jaarverslag. Ymere neemt deze aanbeveling niet over. Ymere bespreekt de bevindingen over het functioneren van de accountant met de accountant. Van een dergelijke bespreking maken we melding in het jaarverslag. In verband met het vertrouwelijke en gevoelige karakter van het besprokene melden we echter niet de inhoud of conclusies van de bespreking. De Nederlandse Corporate Governance Code en de Governancecode Woningcorporaties bevelen aan dat de accountant en de auditcommissie kennisnemen van de bevindingen van de interne controller. Ymere neemt deze aanbeveling niet over. De opdrachtgever

Integriteit De kern van het integriteitsbeleid van Ymere is dat integer handelen enerzijds duidelijke regels vergt, en anderzijds een bedrijfscultuur waar het handelen op basis van deze regels vanzelfsprekend is. De regels met betrekking tot integriteit zijn onder-

van de interne controller is het bestuur. De rapportage van de bevindingen van de interne controller vindt daarom ook aan het bestuur plaats. Het bestuur bepaalt welke bevindingen relevant zijn om te bespreken met de accountant, de auditcommissie en/of de Raad van Commissarissen. De interne controller heeft overigens rechtstreeks toegang tot de voorzitter van de auditcommissie wanneer dat naar het oordeel van de interne controller noodzakelijk is. De Governancecode Woningcorporaties beveelt aan voor iedereen kenbaar de belanghebbenden van de woningcorporatie te benoemen en dat de Raad van Commissarissen deze benoeming en de vorm van het overleg met de belanghouders goedkeurt. Ymere zal geen uitputtend overzicht van belanghouders opstellen. Hiervoor kiezen we vanwege de grote dynamiek (in aantal en aard) van de relaties met onze belanghouders. Dit vergroot de mogelijkheid van opmerkingen van en misverstanden met organisaties die (nog) niet of nog steeds op zo’n overzicht vermeld staan. De Raad van Commissarissen heeft ook geen goedkeurende positie in het benoemen van belanghouders en de vorm van het overleg met belanghouders en is ook niet aanwezig bij het overleg met belanghouders. Ymere is van mening dat deze onderwerpen tot de bevoegdheid van het bestuur behoren. Het bestuur legt vanzelfsprekend verantwoording af aan de Raad van Commissarissen over het overleg met belanghouders. De Raad van Commissarissen heeft daarnaast ten minste eenmaal per jaar een informatief overleg met de centrale huurdersorganisaties van Ymere. De Governancecode Woningcorporaties beveelt aan in hoofdlijnen een verslag op te stellen over hetgeen in overleg met belanghouders is besproken en verslag binnen drie maanden op de website van de corporatie te plaatsen. Ymere neemt deze aanbeveling niet over. De wijze waarop verslaggeving van bijeenkomsten met belanghouders plaatsvindt, wordt in overleg met belanghouders bepaald. Het jaarverslag, dat jaarlijks op de website van Ymere wordt geplaatst, geeft informatie over het overleg met belanghouders. De Governancecode Woningcorporaties beveelt aan dat zowel de Raad van Commissarissen als het bestuur opdrachtgever is van visitatie. Ymere kiest ervoor dat alleen het bestuur opdrachtgever is van visitatie. De Raad van Commissarissen keurt de opdracht tot visitatie goed. De Governancecode Woningcorporaties beveelt aan het visitatierapport op de website te plaatsen, evenals het standpunt ter zake van bestuur en Raad van Commissarissen. Ymere neemt deze aanbeveling over met één nuance: vertrouwelijke informatie in het visitatierapport (zoals informatie over personen) plaatsen we niet op de website.

meer vastgelegd in: • De integriteitscode Ymere. Deze code geeft regels waaraan het bestuur en de medewerkers zich moeten houden bij onder andere het aannemen van relatiegeschenken. We verwachten dat onze leveranciers en klanten ons niet in een positie


91

brengen waarin we in de verleiding worden gebracht om niet integer te handelen. Om deze reden is de integriteitscode ook terug te vinden op www.ymere.nl. • De klokkenluidersregeling Ymere. Deze regeling biedt medewerkers de mogelijkheid zonder gevaar voor hun rechtspositie melding te doen van vermeende misstanden en andere onregelmatigheden van algemene, operationele of financiële aard. Www.ymere.nl geeft aan op welke wijze belangstellenden in het bezit van de regeling kunnen komen. Het meldpunt ontving in 2009 geen meldingen. • Het reglement Raad van Bestuur. Dit reglement bevat regels voor bestuurders over onverenigbaarheden in hun werkzaamheden. Het schrijft ook voor hoe zij moeten handelen bij mogelijke gevallen van belangenverstrengeling. Het bestuur vindt het in het kader van integriteit ook van groot belang dat medewerkers eigen verantwoordelijkheid durven te nemen voor hun activiteiten. Dit vanuit de ervaring dat de werkelijkheid complexer en afwisselender is dan vooraf in regels is te vangen. Om werkelijk integer handelen te bevorderen gaat het dus om het vinden van de juiste balans tussen regels en eigen verantwoordelijkheid. Om integer handelen te bevorderen is in 2009 een beschrijving opgesteld van de gewenste integriteitscultuur. Deze cultuur is gebaseerd op principes als eigen verantwoordelijkheid, transparant handelen, het goede voorbeeld geven en elkaar aanspreken op gedrag. In 2009 stelde het bestuur verder een plan van aanpak vast om het onderwerp integriteit periodiek onder de aandacht van medewerkers te brengen. Ook is een start gemaakt met de uitvoering ervan. De Raad van Bestuur is van oordeel dat elke bestuurder zijn functie in 2009 onafhankelijk en integer heeft uitgeoefend. Dit komt onder meer tot uitdrukking in het feit dat alle bestuurders voldoen aan de onafhankelijkheidscriteria zoals omschreven in de Governancecode Woningcorporaties. Het reglement Raad van Bestuur geeft aan hoe bestuurders dienen te handelen bij mogelijke onverenigbaarheden. Kern daarvan is dat leden van de Raad van Bestuur een mogelijke onverenigbaarheid actief melden aan de voorzitter van de Raad van Bestuur. Wanneer de mogelijke onverenigbaarheid de voorzitter van de Raad van Bestuur betreft, meldt hij dit bij de voorzitter van de Raad van Commissarissen. Een bestuurder neemt niet deel aan de bespreking van en besluitvorming over dergelijke onderwerpen. Wanneer sprake is van een structurele onverenigbaarheid,

92

treedt de betrokken bestuurder terug. In 2009 deden zich bij de besluitvorming door de Raad van Bestuur geen onverenigbaarheden voor. Er zijn geen transacties geweest waarbij er sprake was van een tegenstrijdig belang.

Toezicht Het toezicht op het bestuur van Ymere bestaat uit intern, extern en horizontaal toezicht. • Intern toezicht door de Raad van Commissarissen. Zie hoofdstuk 16. • Extern toezicht door de minister van Wonen, Wijken en Integratie. Jaarlijks stelt de minister van Wonen, Wijken en Integratie een zogeheten ‘zienswijzebrief’ en een ‘oordeelsbrief’ op. Deze brieven gaan in op de prestaties van Ymere in een bepaald jaar. De minister gaat daarbij in op de rechtmatigheid en doelmatigheid van de uitgaven, en op de financiële positie. Het Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting adviseert de minister over de beoordeling van de financiële positie. In 2009 gaf de minister over het jaar 2008 aan dat hij de voorgenomen activiteiten passend acht bij de financiële positie van Ymere. Wel is de minister van mening dat de mate van realisatie van de geprognosticeerde aantallen met betrekking tot de volkshuisvestelijke prestaties verder kan verbeteren. Ook wil de minister nadere informatie ontvangen over de activiteiten van Ymere in het buitenland en over de verbindingen die Ymere is aangegaan. Bij het opstellen van dit jaarverslag is met deze opmerkingen rekening gehouden. De minister geeft verder aan dat het jaarverslag een goed inzicht geeft in de werkzaamheden van Ymere. De minister spreekt onder meer ook zijn waardering uit over de in 2008 geleverde prestaties voor en onze inzet op het gebied van woningproductie. Dit geldt ook voor de inzet voor en aanpak van de bijzondere doelgroepen en de experimenten gericht op het optimaliseren van de woonruimteverdeling. Hij geeft verder aan een vooraanstaande rol van Ymere te verwachten op het gebied van energiebesparing. • Horizontaal toezicht. Er is sprake van horizontaal toezicht wanneer collega-corporaties, gemeenten, huurdersorganisaties of andere belanghouders ons aanspreken op ons functioneren. Om duidelijk aan te geven waarop wij aanspreekbaar zijn, heeft Ymere de Aedes-code (voor woningcorporaties) en de NEPROM-gedragscode (voor projectontwikkelaars) onderschreven. Ymere heeft in 2009 in overeenstemming met beide codes gehandeld. De Aedes-code en de NEPROM-gedragscode staan op www.ymere.nl.

Verklaring Raad van Bestuur Het bestuur van stichting Ymere verklaart: 1. dat de stichting haar middelen (batige saldi daaronder begrepen) uitsluitend voor werkzaamheden op het gebied van de volkshuisvesting bestemt; 2. dat de Raad van Commissarissen op 19 april 2010 de jaarstukken 2009, inclusief het volkshuis vestingsverslag 2009, heeft goedgekeurd; 3. dat de accountant met betrekking tot de jaarrekening 2009 een goedkeurende verklaring heeft afgegeven en dat hij in zijn onderzoek de cijfers in het volkshuisvestingsverslag 2009 heeft getoetst.

Amsterdam, 19 april 2010

L.A. Bosveld

P.D. de Jong

S.J. Schuwer

R. Steenbeek, voorzitter Raad van Bestuur


93

16 Verslag van de Raad van Commissarissen Verantwoordelijkheden Raad van Commissarissen De Raad van Commissarissen van Ymere houdt toezicht op het de Raad van Bestuur van Ymere en de algemene gang van zaken. De Raad van Commissarissen adviseert daarnaast de Raad van Bestuur gevraagd en ongevraagd, is verantwoordelijk voor de benoeming (en eventueel het schorsen of ontslaan) van bestuurders en stelt de beoordeling en arbeidsvoorwaarden van de bestuurders vast. Ook geeft de Raad van Commissarissen de accountant opdracht voor de controle van de jaarstukken. De Raad van Commissarissen handelt op basis van de bevoegdheden die in de statuten zijn omschreven. Een actuele versie van deze statuten staat op www.ymere.nl. De werkwijze van de Raad van Commissarissen is beschreven in een reglement van de Raad van Commissarissen. De website van Ymere geeft aan hoe men in het bezit van het reglement kan komen.

Samenstelling Raad van Commissarissen Afscheid M. van Rijn als commissaris Per 1 mei 2009 ontstond een vacature in de Raad van Commissarissen vanwege het vertrek van de heer Van Rijn. Hij aanvaardde een commissariaat bij een andere woningcorporatie in het werkgebied van Ymere. Gezien de tijdsbelasting en de mogelijke belangenverstrengeling besloot de heer Van Rijn zijn commissariaat bij Ymere te beëindigen. De Raad van Commissarissen bedankt de heer Van Rijn voor zijn deskundige inbreng in de afgelopen jaren. Benoeming nieuwe commissaris De Raad van Commissarissen heeft afgesproken de omvang van de Raad van Commissarissen terug te brengen naar zeven personen (in plaats van de huidige negen). De Raad van Commissarissen besloot echter in 2009 de werving van een nieuwe commissaris te starten. Dit vanwege de behoefte om de deskundigheid op bepaalde gebieden die met het vertrek van de heer Van Rijn

94

minder aanwezig was, aan te vullen. De werving en selectie van de nieuwe commissaris vond plaats met ondersteuning van een werving-en-selectiebureau. In het kader van de werving is een advertentie geplaatst in twee landelijke dagbladen. Ook zijn mogelijke kandidaten rechtstreeks benaderd. De Raad van Commissarissen heeft de Raad van Bestuur in de gelegenheid gesteld zich uit te spreken over de te benoemen commissaris. Ook de Ondernemingsraad heeft geadviseerd over de voorgenomen benoeming. De Raad van Commissarissen benoemde tijdens de vergadering van 11 december 2009 mevrouw Gout-Van Sinderen als commissaris. Bij de bespreking van de Raad van Commissarissen voorafgaand aan haar benoeming was mevrouw Gout afwezig. Mevrouw Gout neemt plaats in de auditcommissie. In 2010 neemt zij deel aan een introductieprogramma. Herbenoeming commissarissen Op basis van het rooster van aftreden traden per 31 december 2009 de heer Jongejan en de heer Kouwets af als commissaris van Ymere. Beiden zijn op voordracht van de huurdersorganisaties benoemd en waren herbenoembaar. De Raad van Commissarissen heeft daarom de huurdersorganisaties uitgenodigd een nieuwe voordracht te doen. De huurdersorganisaties hebben zowel de heer Jongejan als de heer Kouwets voorgedragen voor herbenoeming. De Raad van Commissarissen heeft deze voordracht overgenomen. Op suggestie van de huurdersorganisaties heeft de Raad van Commissarissen de heer Jongejan benoemd tot 31 december 2010, en de heer Kouwets tot 31 december 2012. Met de Ondernemingsraad is afgesproken dat de Ondernemingsraad niet adviseert over kandidaten die door de huurdersorganisatie worden voorgedragen. Leden van de Raad van Commissarissen De samenstelling van de Raad van Commissarissen in 2009 is in de volgende tabel aangegeven.

De Raad van Commissarissen in 2009

Naam

Benoemd op voordracht van

Lidmaatschap commissie

Ondernemingsraad

Governancecommissie

Geboortejaar

Functie in RvC

De heer W. T. Brethouwer

1957

Lid

Mevrouw drs. M.W. Gout-van Sinderen

1954

Lid (vanaf 11.12.09)

De heer dr. E Jongejan

1942

Lid

Huurdersorganisatie

De heer mr. A.W. Kouwets

1954

Lid

Huurdersorganisatie

De heer drs. A.T.J. Krol

1946

Lid

De heer drs. A.M.H. van Mook

1946

Vicevoorzitter RvC

De heer drs. M.J. van Rijn

1956

Lid (tot 01.05.09)

De heer ir. Th. Sijmons

1940

Lid

De heer drs. F.J. Smit

1947

Lid

De heer drs. P. Wilson

1942

Voorzitter RvC

Auditcommissie (vanaf 11.12.09) Governancecommissie

Agendacommissie Remuneratiecommissie Governancecommissie Auditcommissie Auditcommissie Agendacommissie Remuneratiecommissie Auditcommissie (vanaf 01.05.09)

Alle commissarissen hebben de Nederlandse nationaliteit.

Het rooster van aftreden Naam

Jaar eerste benoeming

Benoemd tot

Herbenoembaar?

De heer W. T. Brethouwer

2000

31.12.12

Nee

Mevrouw drs. M.W. Gout-van Sinderen

2009

Per 11.12.09 benoemd tot 31.12.13

Ja

De heer dr. E Jongejan

2001

31.12.10

Nee

De heer mr. A.W. Kouwets

2004

31.12.12

Nee

De heer drs. A.T.J. Krol

2000

31.12.11

Nee

De heer drs. A.M.H. van Mook

1989

31.12.11

Nee

De heer drs. M.J. van Rijn

2002

Per 01.05.09 afgetreden

N.v.t.

De heer ir. Th. Sijmons

2002

31.12.11

Ja, tot 31.12.13

De heer drs. F.J. Smit

2003

31.12.11

Ja, tot 31.12.14

De heer drs. P. Wilson

2002

31.12.11

Nee

De Raad van Commissarissen is van oordeel dat alle gewenste deskundigheden en competenties in de Raad van Commissarissen zijn vertegenwoordigd. De samenstelling en deskundigheid van de Raad van Commissarissen sluiten aan bij de gewenste samenstelling en deskundigheid zoals in de profielschets van de Raad van Commissarissen beschreven. De Raad van Commissarissen heeft in de profielschets aangegeven dat een of meerdere vrouwelijke en allochtone commissarissen waardevol zijn voor de Raad van Com-

missarissen. Met het aantreden van mevrouw Gout-Van Sinderen kent de Raad van Commissarissen nu een vrouwelijke commissaris. Rooster van aftreden van de Raad van Commissarissen Het rooster van aftreden van de Raad van Commissarissen is als volgt: zie bovenstaande tabel. De huidige omvang van de Raad van Commissarissen is negen personen. De Raad van Commissarissen wil naar een omvang van zeven


95

personen. Op grond van het geldende rooster van aftreden, en afhankelijk van de beslissing van de Raad van Commissarissen om wel of niet een nieuwe commissaris te werven wanneer een zittende commissaris aftreedt en niet wordt herbenoemd, wordt deze situatie bereikt in 2011 of 2012. Een actuele versie van het rooster van aftreden is te vinden op www.ymere.nl.

Activiteiten van de Raad van Commissarissen in 2009 De Raad van Commissarissen van Ymere kwam in 2009 vijf keer in reguliere vergadering bijeen. Naast deze vergaderingen organiseerde de Raad van Commissarissen in 2009 de volgende bijeenkomsten. • In mei een strategiedag, waarop onder meer aan de orde kwamen: de conceptstrategie van Ymere, de organisatie van de wijkaanpak, de betekenis van de economische crisis voor Ymere en de positionering van woningcorporaties ten opzichte van de overheid. • In september een excursie naar Haarlem, waarop de activiteiten van Ymere in deze gemeente aan de orde kwamen. • In november een themabijeenkomst over de conceptstrategie van Ymere, het wetsvoorstel over maatschappelijke ondernemingen en de positionering van woningcorporaties ten opzichte van de overheid. De Raad van Commissarissen sprak eenmaal met de Ondernemingsraad en eenmaal met de Samenwerkende Huurdersorganisaties Ymere. Een vertegenwoordiging van de Raad van Commissarissen was aanwezig bij het halfjaarlijkse overleg tussen de Raad van Bestuur en de OR over de algemene gang van zaken. De Raad van Bestuur was aanwezig bij de bijeenkomsten van de Raad van Commissarissen, met uitzondering van de zelfevaluatie van de Raad van Commissarissen. De Raad van Commissarissen stelde de Raad van Bestuur voorafgaand aan deze zelfevaluatie in de gelegenheid zijn zienswijze te geven op het functioneren van de Raad van Commissarissen.

Toezichtskader Het toezichtskader dat de Raad van Commissarissen gebruikt, bestaat onder andere uit (de realisatie van) de strategie Van stenen voor mensen, (de realisatie van) de begroting en (de realisatie van) het beoordelingskader Raad van Bestuur. Dit beoordelingskader gaat onder meer in op de prestaties van het bestuur op het gebied van de volkshuisvesting, het inlossen van de fusiebeloften, verbetering van de efficiency, het in control 96

zijn en het sturen op waardeontwikkeling en de reputatie van Ymere. Om de Raad van Commissarissen in de gelegenheid te stellen zijn rol als toezichthouder goed te vervullen, legt de Raad van Bestuur een aantal voorgenomen besluiten vooraf ter goedkeuring voor aan de Raad van Commissarissen. De statuten geven aan welke voorgenomen besluiten vooraf aan de Raad van Commissarissen moeten worden voorgelegd.

Informatievoorziening Raad van Commissarissen De Raad van Commissarissen baseert zijn oordeel mede op informatie van de Raad van Bestuur (onder andere kwartaalrapportages), het Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting, het Ministerie van VROM, de gemeenten en de pers. Daarnaast vormt ook het gesprek van de Raad van Commissarissen met de huurdersorganisaties en de Ondernemingsraad een basis voor de beoordeling van het bestuur. De Raad van Commissarissen ziet erop toe dat de informatie die hij ontvangt de relevante aspecten laat zien op financieel, volkshuisvestelijk, maatschappelijk en organisatorisch gebied, en op het gebied van de dienstverlening aan de klanten van Ymere. De Raad van Commissarissen heeft in 2009 de opzet van de kwartaalrapportage aan de Raad van Commissarissen opnieuw vastgesteld. De Raad van Commissarissen ontvangt via deze rapportage informatie over onder meer de volgende thema’s: • de voortgang in de realisatie van de begroting; • voldoende en hoogwaardige betaalbare woningen; • vitale wijken en buurten; • variëteit, keuzemogelijkheden, wooncarrières; • sociale stijging van de meest kwetsbare groepen; • synergetische verbinding tussen werk, wonen en leefbaarheid; • goede dienstverlening en service; • het functioneren van de organisatie en overige ontwikkelingen.

Besluitvorming in 2009 De Raad van Commissarissen nam in 2009 in totaal 35 besluiten. Bij deze besluiten baseerde de Raad van Commissarissen zich mede op het toetsingskader zoals in het onderdeel ‘toetsingskader’ staat beschreven. De Raad van Commissarissen stelde in 2009 onder meer vast: • de opzet van de kwartaalrapportage aan de

Raad van Commissarissen; • het werkplan voor het eigen functioneren van de Raad van Commissarissen; • de betekenis van de Nederlandse Corporate Governance Code voor Ymere; • het reglement Raad van Commissarissen; • het reglement commissies Raad van Commissarissen; • het verslag van de Raad van Commissarissen 2008 ten behoeve van het jaarverslag Ymere; • de benoeming van de accountant voor de controle van de jaarstukken tot en met 2011 (tot 1 juli 2012); • de samenstelling van de auditcommissie; • procedure en profiel van een te werven commissaris; • lidmaatschap Vereniging van Toezichthouders bij Woningcorporaties; • de benoeming van mevrouw Gout-Van Sinderen tot commissaris; • de herbenoeming van de heer Jongejan en de heer Kouwets tot commissaris op voordracht van de huurdersorganisatie; • het beoordelingskader Raad van Bestuur 2010; • het niet toepassen van de indexatie van de vergoeding van de Raad van Commissarissen in 2009. De Raad van Commissarissen keurde in 2009 onder meer goed: • het reglement Raad van Bestuur; • de opdrachtformulering visitatie 2010 en de wijze waarop deze wordt uitgevoerd; • het jaarverslag 2008; • de jaarrekening 2008; • de begroting 2010; • het Financieel Meerjarenplan 2010-2019. De Raad van Commissarissen besprak in 2009 verder onder meer de volgende onderwerpen: • de betekenis van de economische crisis voor Ymere (aan de hand van verschillende notities); • het advies van de commissie-Meijerink getiteld ‘Nieuw arrangement overheid-woningcorporaties’; • de geactualiseerde Nederlandse Corporate Governance Code; • kwartaalrapportages over het laatste kwartaal van 2008 en de eerste drie kwartalen van 2009; • het accountantsverslag van de accountant over 2008; • de evaluatie van het buitenlandbeleid van Ymere; • de brief van de minister van Wonen, Wijken en Integratie van 12 juni 2009 met voorstellen over het woningcorporatiestelstel; • de Aedex-rapportage 2008 en de beëindiging van de deelname aan Aedex;

• het plan van aanpak voor de verdere verbetering van de integriteit van Ymere; • de mate van realisatie van de efficiencydoelstellingen uit de fusiebeloften; • de resultaten van het medewerkerstevredenheidsonderzoek 2009; • de keuze van het bedrijf dat in 2010 een visitatie bij Ymere gaat uitvoeren; • de bedrijfsplannen van de bedrijfsonderdelen Wonen, Gebieds- en Projectontwikkeling en Waardesturing, Financiën en Ondersteuning; • het risicoprofiel Ymere 2010-2019. De Raad van Commissarissen nam zijn besluiten tijdens de reguliere vergaderingen van de Raad of tijdens andere bijeenkomsten van de Raad, zoals de strategiedag. Er werd geen gebruik gemaakt van de in het reglement van de Raad van Commissarissen beschreven spoedprocedure om buiten de vergadering om te besluiten.

Toezicht op strategie De Raad van Commissarissen houdt toezicht op de inhoud en mate van realisatie van de strategie van de onderneming. De fusie tussen Ymere en Woonmaatschappij in 2008 en de economische crisis zijn aanleiding geweest om eind 2008 een traject te starten voor het opnieuw bepalen van de strategie van Ymere. Het proces om tot de nieuwe strategie te komen, een aantal specifieke onderwerpen die voor de nieuwe strategie van belang zijn (zoals de externe omgeving van woningcorporaties) en verschillende concepten van de strategie zijn met de Raad van Commissarissen in 2009 op verschillende momenten besproken. De definitieve goedkeuring vond begin 2010 plaats. De Raad van Commissarissen ontvangt jaarlijks, dus ook in 2009, ter informatie de bedrijfsplannen van de bedrijfsonderdelen Gebieds- en Projectontwikkeling, Wonen en Waardesturing, Financiën en Ondersteuning. De bedrijfsplannen bevatten een concrete uitwerking van de geldende strategie (in 2009 was dat Van stenen voor mensen) voor het komende jaar, met een doorkijk naar de toekomst.

Toezicht op financiële risicobeheersing De Raad van Commissarissen ontvangt jaarlijks ter goedkeuring het Financieel Meerjarenplan van Ymere. Dit plan heeft betrekking op de ontwikkeling van de financiële positie van Ymere in de komende tien jaar. Tegelijkertijd met dit meerjarenplan bespreekt de Raad van Commissarissen het financiële risicoprofiel van Ymere. Dit profiel benoemt en kwantificeert risico’s die Ymere loopt op het gebied van vastgoed, maatschappij, klant, Ymere jaarverslag 2009

97

organisatie en financiën. De begroting die de Raad van Commissarissen jaarlijks ter goedkeuring ontvangt, bevat de operationele en financiële doelstellingen van Ymere voor het komende jaar. De financiële pijlers van de financiële sturing van Ymere staan aangegeven in hoofdstuk 14, Financiën. Via kwartaalrapportages ontvangt de Raad van Commissarissen gedurende het jaar informatie over de financiële positie van Ymere. De besluiten die de Raad van Commissarissen neemt over investeringen voor concrete projecten, baseert de Raad mede op informatie over het beslag van het project op het risicoprofiel van het bedrijfsonderdeel Gebieds- en Projectontwikkeling.

Toezicht op volkshuisvestelijke en maatschappelijke prestaties De Raad van Commissarissen ontvangt jaarlijks informatie over het investeringsprogramma van Ymere. Deze planning geeft aan welke initiatieven Ymere de komende tien jaar wil ontplooien op het gebied van onder andere nieuwbouw, renovatie, sloop, aankoop, samenvoegen en verkoop van onder meer woningen om de gewenste opbouw van de vastgoedportefeuille te bereiken. Het meerjareninvesteringsprogramma vormt de basis voor het Financieel Meerjarenplan. Via kwartaalrapportages ontvangt de Raad van Commissarissen informatie over bijvoorbeeld aantallen woningen die gedurende het verslagjaar worden gebouwd, verkocht en gesloopt. Daarnaast informeert de Raad van Commissarissen zich periodiek over specifieke onderwerpen. In 2009 betrof dit onder meer de wijkaanpak die Ymere in een aantal wijken voorstaat en uitvoert. Toezicht op verbindingen Een deel van de activiteiten van Ymere vindt niet plaats in de stichting Ymere, maar in andere rechtspersonen of samenwerkingsverbanden. Ymere is direct of indirect 100% aandeelhouder van deze entiteiten of – bij samenwerking met andere organisaties – voor een beperkter deel. De Raad van Commissarissen ziet toe op deze entiteiten door: • vooraf de oprichting van rechtspersonen of het aangaan van samenwerkingen goed te keuren (conform de statuten); • vooraf de besluiten al dan niet goed te keuren in entiteiten waarin de stichting Ymere of een dochteronderneming zeggenschap heeft (indien deze besluiten volgens de statuten van Ymere vooraf de goedkeuring dienen te hebben van de Raad van Commissarissen als een dergelijk besluit door het bestuur van stichting Ymere zou 98

worden genomen); • de rapportages die de Raad van Commissarissen ontvangt. Daarin zijn de financiële en overige prestaties van onze dochtermaatschappijen en samenwerkingsverbanden verwerkt. Wanneer er sprake is van een samenwerkingsverband, is alleen het deel van Ymere opgenomen. Bovendien geldt dat het bestuur van de meeste dochtermaatschappijen van Ymere wordt gevormd door de rechtspersoon die de aandelen van deze dochtermaatschappij in bezit heeft. Daarmee is geborgd dat uiteindelijk de Raad van Commissarissen van de stichting Ymere toezicht houdt op deze dochtermaatschappijen.

Interpretatie bedrijfsrisico’s Raad van Commissarissen De Raad van Commissarissen is na beoordeling van de van het bestuur ontvangen informatie van oordeel dat Ymere in voldoende mate inspeelt op de diverse risico’s. De Raad van Commissarissen heeft in 2009 verschillende malen met de Raad van Bestuur stilgestaan bij de mogelijke betekenis van de economische crisis voor Ymere. Daarbij zijn verschillende scenario’s van economische ontwikkeling en de mogelijke uitwerking hiervan op de financiën van Ymere besproken.

Raad van Commissarissen in werkgeversrol De Raad van Commissarissen is werkgever van de bestuurders. Deze werkgeversrol krijgt onder meer vorm door het sluiten van arbeidsovereenkomsten. Hierin zijn onder meer afspraken gemaakt over salariëring, pensioenvoorziening, nevenactiviteiten en declaratiemogelijkheden. De Raad van Commissarissen heeft de bestuurders benoemd voor onbepaalde tijd. De Raad kiest hiervoor vanwege het belang van continuïteit in de besturing van de organisatie. Ook de commissie-Izeboud, ingesteld door Aedes (de vereniging van woningcorporaties), die een advies heeft opgesteld over de beloning en arbeidsvoorwaarden van bestuurders in de bedrijfstak woningcorporaties, kiest niet voor contracten voor bepaalde tijd. De opzegtermijn van elke bestuurder was in 2009 minimaal vier maanden. De Raad van Commissarissen heeft in 2009 geen bestuurders berispt, geschorst of ontslagen.

Beloningsbeleid ten aanzien van Raad van Bestuur De Raad van Commissarissen beoogt met het beloningsbeleid zoals de Raad van Commissarissen dat hanteert ten opzichte van de Raad van

Bestuur elke bestuurder een salaris en overige arbeidsvoorwaarden te (kunnen) bieden die passen bij de positie en omvang van Ymere, bij de risico’s van de verschillende activiteiten, die ook concurrerend zijn ten aanzien van de arbeidsmarkt (referentiemarkten) waarop de betreffende bestuurder actief is, en die de komende jaren ‘mee kunnen’. Uitgangspunt van het beloningsbeleid is dat de hoogte van de beloning van de bestuurders marktconform is. Benchmarkgegevens van Hay over de beloning van bestuurders in verschillende referentiemarkten en ervaringsgegevens over het salaris en arbeidsvoorwaarden bij het aantrekken van een nieuwe bestuurder bij oud-Ymere in de tweede helft van 2007 vormen de basis voor het vaststellen van de hoogte van de marktconforme beloning. Bij het vaststellen van de beloning betrok de Raad van Commissarissen ook het advies van de commissie-Izeboud. De hoogte van de beloning van de bestuurders past binnen dit advies. De Raad van Commissarissen wijkt enigszins af van de systematiek van het advies, omdat de systematiek naar opvatting van de Raad onvoldoende rekening houdt met de omvang, omzet en risico’s van Ymere, de complexiteit van het marktgebied waarin Ymere actief is, het krachtenveld waarbinnen Ymere opereert en de complexiteit van het functioneren in een meerhoofdig bestuur. De salariëring van de leden van de Raad van Bestuur bestaat uit een vast salaris (inclusief vakantietoeslag) en een variabel salaris. De Raad van Commissarissen heeft voor een deels variabel salaris gekozen om op deze wijze een extra prikkel in te bouwen ten behoeve van het realiseren van de doelstellingen die met de Raad van Commissarissen zijn afgesproken. Het variabele deel van de beloning van de bestuurder bestaat uit maximaal 25% van het vaste salaris van een bestuurder: maximaal 15% is gebaseerd op de collectieve prestaties van het bestuur, maximaal 5% is gebaseerd op de prestaties van het bedrijfsonderdeel dat de betreffende bestuurder in zijn portefeuille heeft en maximaal 5% is gebaseerd op de persoonlijke prestaties van bestuurders. Er is meer gewicht in de collectieve prestaties gelegd om het collegiaal bestuur door de Raad van Bestuur te bevorderen. De Raad van Commissarissen kent (een deel van) de variabele beloning toe mede op basis van de mate van realisatie van het beoordelingskader. Onderdeel van het beloningsbeleid vormt het salariëringsmodel van de Raad van Bestuur. Dit model bestaat uit drie schalen met elk hun eigen beloningsrange. De schalen overlappen elkaar gedeeltelijk. Elke schaal telt zeven treden. De

Raad van Commissarissen besluit over de inschaling van de functies die de bestuurders bekleden. Jaarlijks besluit de Raad van Commissarissen op basis van de geleverde prestaties over de toekenning van een extra trede aan een bestuurder. De Raad van Commissarissen hanteert als regel dat de salarisbedragen van de bestuurders worden geïndexeerd met het percentage dat geldt wanneer salarisschaal O (de hoogste reguliere salarisschaal) van de cao-Woondiensten wordt aangepast. De individuele leden van het bestuur ontvangen per maand € 250 (voorzitter) of € 150 (leden) aan onkostenvergoeding. De Raad van Commissarissen stelt ook een lease-auto ter beschikking aan elke bestuurder. De Raad van Commissarissen voert de beoordelingsgesprekken met de bestuurders na afloop van het te beoordelen jaar, wanneer de definitieve jaarcijfers beschikbaar zijn.

Beoordelingskader Raad van Bestuur Het beoordelingskader voor de Raad van Bestuur in 2009 bestaat uit de mate van realisatie van: • 1. het beoordelingskader 2009, dat aangeeft op welke onderwerpen de Raad van Commissarissen het bestuur aanspreekt. Deze onderwerpen liggen onder meer op het gebied van de volkshuisvesting, waardesturing, risicobeheersing, leiderschap, efficiency, ondernemerschap en reputatie; • 2. de begroting 2009; • 3. de onderwerpen opgenomen in de kwartaalrapportage ten behoeve van de Raad van Commissarissen. Bovenstaande documenten zijn door de Raad van Commissarissen vastgesteld (1) of goedgekeurd (2 en 3). Op deze manier bereikt de Raad van Commissarissen een evenwichtige beoordeling van volkshuisvestelijke en financiële prestaties.

Beoordeling Raad van Bestuur 2009 over het jaar 2008 De Raad van Commissarissen beoordeelde de bestuurders van Ymere over het jaar 2008 in mei 2009. Dat gebeurde tijdens individuele functioneringsgesprekken van de leden van de remuneratiecommissie met de bestuurders. De voorzitter van de Raad van Bestuur was bij deze gesprekken aanwezig. De Raad van Commissarissen kende op grond van het functioneren en presteren van de Raad van Bestuur een variabele beloning toe van 19%.


99

Raad van Bestuur ziet af van periodiek De bestuurders meldden de Raad van Commissarissen bij de beoordeling in de zomer van 2009 af te zien van de toegekende periodiek in het jaar 2009. De Raad van Bestuur wil hiermee laten zien zich te realiseren dat de economische crisis ook voor Ymere gevolgen heeft. Beloning Raad van Bestuur in 2009 De ontvangen beloning van de bestuurders van Ymere in 2009 is in onderstaand schema aangegeven. Het schema geeft het inkomen aan op basis van de begrippen totaal vast inkomen, variabel inkomen en total cash. Dit begrippenkader wordt gehanteerd door de commissie-Izeboud. De in 2009 uitgekeerde variabele beloning is toegekend op basis van de geleverde prestaties in het jaar 2008. Er zijn in 2009 of eerder géén aandelen of leningen verstrekt aan bestuurders. Het is beleid om dat ook niet te doen.

Evaluatie eigen functioneren Raad van Commissarissen De Raad van Commissarissen evalueerde eind 2009 zijn eigen functioneren. De Raad van Commissarissen deed dit tijdens een afzonderlijke bijeenkomst, onder begeleiding van prof. ir. drs. W.J. Vrakking. De bespreking van het eigen functioneren vond plaats in afwezigheid van het bestuur. De Raad van Commissarissen stelde de Raad van Bestuur voorafgaand aan de zelfevaluatie in de gelegenheid eventuele opmerkingen over het functioneren van de Raad van Commissarissen naar voren te brengen. De Raad van Commissarissen concludeerde bij de zelfevaluatie dat het vanwege de economische

situatie en vanwege het grotere belang dat aan het interne toezicht wordt toegekend, van belang is de toezichthoudende rol verder te intensiveren. Dit komt onder meer tot uitdrukking in de oprichting van een commissie Volkshuisvesting en een commissie Gebieds- en projectontwikkeling.

Bezoldiging Raad van Commissarissen De bezoldiging van de Raad van Commissarissen bestaat uit een honorarium en een onkostenvergoeding. De Raad van Commissarissen is van mening dat een marktconform honorarium uitgangspunt is voor de hoogte van het honorarium van de Raad van Commissarissen. De verantwoordelijkheden van een commissaris zijn groot. Van elke commissaris mag een hoge mate van deskundigheid en een professionele houding worden verwacht, evenals de tijdsinzet die nodig is voor het uitoefenen van het commissariaat. Juist een marktconform honorarium drukt die behoefte aan kwaliteit en professionaliteit uit. De Raad van Commissarissen is ook van mening dat de maatschappelijke doelstelling van Ymere meeweegt bij het bepalen van de hoogte van het honorarium. Maar het hybride karakter van Ymere (actief zijn op snijvlak van publiek en privaat; maatschappelijke én marktgerichte doelstelling; verhuur en ontwikkeling) verhoogt juist de complexiteit van de werkzaamheden van de commissarissen en het daarbij behorende afbreukrisico. Een marktconform honorarium is daarom passend, ook bij een maatschappelijke doelstelling. Om te bepalen wat marktconform is, zijn gegevens verzameld over de honorering van commissarissen bij bedrijven die qua aantal medewerkers en omzet vergelijkbaar zijn.

Beloning leden Raad van Bestuur Ymere (in €, afgerond op hele bedragen) 2009 (naar vast inkomen en variabel inkomen)

Totaal vast inkomen1

Variabel inkomen2

Total cash3

Naam

Functie

2008

2009

2008

2009

2008

2009

L.A. Bosveld

Lid RvB

204.366

207.507

37.120

38.457

241.486

245.964

P.D. de Jong

Lid RvB

171.854

174.478

14.297

32.485

186.151

206.963

S.J. Schuwer

Lid RvB

204.366

207.507

5.0004

38.635

209.366

246.142

R. Steenbeek

Voorzitter RvB

204.370

212.227

37.120

38.915

241.490

251.142

1 Totaal vast inkomen: het totaal gegarandeerde jaarinkomen, inclusief vakantietoeslag, exclusief kostenvergoedingen. / 2 Variabel inkomen: het nietgegarandeerde, variabele deel van het inkomen dat afhankelijk is van behaalde prestaties. / 3 Total cash: totaal vast inkomen + variabel inkomen (exclusief kostenvergoedingen). / 4 De in 2008 uitgekeerde variabele beloning is gebaseerd op de gerealiseerde prestaties in 2007. De heer Schuwer is in oktober 2007 in dienst van Ymere getreden.

100

Het honorarium van de Raad van Commissarissen is hoger dan de vergoeding die de Adviesregeling honorering toezichthouders in woningcorporaties (2006), zoals opgesteld door de VTW, aangeeft. Het advies baseert de hoogte van het honorarium voor een commissaris op de grootte van de woningcorporatie waarvoor de commissaris actief is. De grootteklasse die op Ymere van toepassing is, betreft de klasse 10.000 woningen en meer. De Raad van Commissarissen is van mening dat deze grootteklasse niet meer recht doet aan de huidige grootte en complexiteit van Ymere (bijna 80.000 woningen). Bovendien is de Raad van Commissarissen van mening dat niet alleen grootte relevant is voor het bepalen van de hoogte van het honorarium, maar ook factoren als de woningmarkt waarin de corporatie actief is en de risico’s die daarbij worden gelopen, de maatschappelijke vraagstukken waarmee de woningcorporatie te maken heeft, en de mate waarin de woningcorporatie functioneert in de publieke belangstelling. Bezoldiging Raad van Commissarissen 2009 De bezoldiging die de Raad van Commissarissen in 2009 ontving, bedroeg in totaal € 208.021 (2008: € 162.500). De toename van de bezoldiging wordt veroorzaakt door het besluit van de Raad van Commissarissen het honorarium aan te passen om een meer marktconform honorarium te bereiken. Om de marktconformiteit vast te stellen, is gebruikgemaakt van gegevens van het Nederlands Centrum voor Directeuren en Commissarissen (NCD).

Onderstaand schema geeft de hoogte aan van de bezoldiging van de Raad van Commissarissen in 2009. De aangegeven honoraria betreffen brutobedragen, waarover nog belastingen en heffingen worden afgedragen. Geen toepassing indexering vergoeding commissarissen De Raad van Commissarissen heeft in 2008 afgesproken om de vergoeding van de Raad van Commissarissen te indexeren op basis van de loonontwikkeling voor werknemers (schaal O) zoals afgesproken in de cao-Woondiensten. Vanwege aanpassing van deze schaal per 1 oktober 2009 en per 1 januari 2010 zou op deze momenten ook de vergoeding van de commissarissen worden aangepast. De Raad van Commissarissen heeft besloten in verband met de economische crisis af te zien van de indexering.

Commissies Raad van Commissarissen De Raad van Commissarissen kende in 2009 de volgende vier commissies. De agendacommissie • De agendacommissie bereidt de vergaderingen van de Raad van Commissarissen voor en stelt het conceptverslag van de Raad van Commissarissen op. De selectie-, beoordelings- en remuneratiecommissie (kortweg remuneratiecommissie) • De remuneratiecommissie doet onder meer voorstellen aan de Raad van Commissarissen

Bezoldiging Raad van Commissarissen 2009 Ontvangen honorarium (bruto) W.T. Brethouwer M.W. Gout-Van Sinderen (vanaf 11.12.09)

€ 24.000

Onkostenvergoeding (netto)

Functie

€ 1.250

Lid Raad van Commissarissen en actief in commissie

€ 2.000

€ 104


E. Jongejan

€ 24.000

€ 1.250


A.W. Kouwets

€ 20.000

€ 1.250

Lid Raad van Commissarissen

A.T.J. Krol1

€ 20.000

€ 1.250


A.M.H. van Mook

€ 27.500

€ 1.500

Vicevoorzitter Raad van Commissarissen

€ 8.000

€ 417

Th. Sijmons

€ 20.000

€ 1.250


F.J. Smit

€ 24.000

€ 1.250


P. Wilson

€ 27.500

€ 1.500

Voorzitter Raad van Commissarissen

€ 197.000

€ 11.021

M.J. van Rijn (tot 01.05.09)

Totaal


1 De Raad van Commissarissen hanteert als regel dat indien een commissaris btw over zijn vergoeding(en) dient af te dragen, de stichting dit vergoedt. In 2009 was dit het geval bij de heer Krol. Dit betrof een bedrag van € 3.800. Het bedrag is niet opgenomen in de bezoldiging Raad van Commissarissen 2009. Ymere jaarverslag 2009

101

voor de benoeming, de beoordeling, beloning en arbeidsvoorwaarden van bestuurders en commissarissen. De auditcommissie • De auditcommissie rapporteert aan de Raad van Commissarissen onder meer over haar bevindingen op het gebied van financiën, de interne beheersing, het risicoprofiel, treasury en de werkzaamheden en aanbevelingen van de accountant. De governancecommissie • De governancecommissie rapporteert aan de Raad van Commissarissen over onder meer haar bevindingen met betrekking tot de governance van de organisatie, de werking van de integriteitscode en de klokkenluidersregeling van Ymere, de transparantie en de invloed die belanghouders hebben op het beleid van Ymere. De commissie herijkt – als dat relevant is – de statuten van Ymere, het reglement van de Raad van Commissarissen en het reglement Commissies Raad van Commissarissen Ymere. Alle commissies handelen op basis van het reglement commissies Raad van Commissarissen. De commissies hebben geen besluitvormende bevoegdheden, met uitzondering van de remuneratiecommissie. De remuneratiecommissie is bevoegd de beoordeling van de Raad van Bestuur vast te stellen, indien deze beoordeling past binnen het door de Raad van Commissarissen vastgestelde beoordelingskader.

Samenstelling commissies Raad van Commissarissen Ymere 2009 Zie onderstaande tabel.

De agendacommissie De agendacommissie kwam in 2009 vijf keer bijeen om een vergadering of andere bijeenkomst van de Raad van Commissarissen voor te bereiden. De remuneratiecommissie De remuneratiecommissie kwam in 2009 vijf keer bijeen. Onderwerpen die aan de orde kwamen waren onder meer: • het verslag van de Raad van Commissarissen Ymere 2008; • het beoordelingskader Raad van Bestuur Ymere 2010; • de procedure en de profielschets van de nieuw te benoemen commissaris; • de (voorbereiding van de) voortgangsgesprekken en beoordelingsgesprekken van de leden van de Raad van Bestuur; • het voorstel tot (her)benoeming van de commissarissen op voordracht van de huurdersorganisatie; • de voorbereiding van de evaluatie van het eigen functioneren van de Raad van Commissarissen. Daarnaast kwam de remuneratiecommissie enkele keren bijeen in het kader van het (voorbereiden van) het voeren van sollicitatiegesprekken met kandidaten voor de vacature van commissaris binnen de Raad van Commissarissen. De auditcommissie De auditcommissie kwam in 2009 viermaal bijeen. De besproken onderwerpen waren onder meer: • de management letter accountant 2008; • de betekenis van de kredietcrisis voor Ymere; • de opzet van de kwartaalrapportage van de Raad van Commissarissen; • het plan van aanpak voor de selectie van de accountant;

Samenstelling commissies Raad van Commissarissen Ymere 2009 Voorzitter commissie

Lid/leden commissie

Agendacommissie

Voorzitter RvC

Vicevoorzitter RvC

Remuneratiecommissie

Vicevoorzitter RvC

Voorzitter RvC

Auditcommissie

Tot 1 april 2009: de heer Van Rijn Vanaf 1 april 2009: de heer Smit

Tot 1 april 2009: de heer Smit Vanaf 1 april 2009: de heer Wilson Vanaf 11 december 2009: mevrouw Gout

Governancecommissie

De heer Jongejan

Vicevoorzitter RvC De heer Brethouwer

Wanneer in het schema een functie staat aangegeven, geldt dat degene die de aangegeven functie binnen de Raad van Commissarissen vervult, vanuit deze rol ook lid is van de betreffende commissie. Wanneer een naam staat aangegeven, geldt dat het lidmaatschap van deze commissie niet gebonden is aan de functie die de betreffende commissaris in de Raad van Commissarissen vervult.

102

• de benoeming van de accountant; • de stand van zaken Ymere en vaststellingsovereenkomst I en II; • het auditprogramma 2009, het auditprogramma 2010 en de resultaten van de audits 2008; • de voorbereiding van de interim-controle door de accountant; • de resultaten van de interim-controle door de accountant; • de resultaten hard close per 01.07.09; • de conceptjaarrekening Ymere 2008; • het accountantsverslag Ymere 2008; • het jaarverslag Ymere 2008; • de begroting 2010; • het Financieel Meerjarenplan 2010-2019; • het risicoprofiel 2010-2019. De governancecommissie De governancecommissie kwam in 2009 driemaal bijeen. Aan de orde kwamen onder meer: • het plan van aanpak verdere verbetering integriteit Ymere; • de opzet van de kwartaalrapportage van de Raad van Commissarissen; • het plan van aanpak visitatie; • de voorbereiding van de rondetafelconferentie governance (2010). Eind 2009 besloot de Raad van Commissarissen naast de bestaande commissies een commissie Volkshuisvesting en een commissie Gebieds- en projectontwikkeling op te richten. De samenstelling van deze commissies is als volgt.

Samenstelling eind 2009 ingestelde commissies Raad van Commissarissen Beide commissies starten in 2010 met hun werkzaamheden.

traject PricewaterhouseCoopers aan te wijzen als accountant tot 1 juli 2012 (dus tot en met de controle over de jaarstukken 2011). Aan het selectietraject namen drie accountantskantoren deel. Sinds 1994 is de accountant van Ymere – en een aantal rechtsvoorgangers – PricewaterhouseCoopers. Vanaf de controle van de jaarstukken 2008 heeft PricewaterhouseCoopers de tekenende accountant gewisseld, om op deze manier een onafhankelijke positie te bevorderen. Om de onafhankelijke positie van de accountant ten opzichte van Ymere verder te borgen, hebben Ymere en de accountant een onafhankelijkheidsprotocol ondertekend. Het protocol bevat onder meer afspraken over de randvoorwaarden waaronder (de organisatie van) de accountant diensten kan verlenen aan Ymere. In 2009 is in overeenstemming met het onafhankelijkheidsprotocol gehandeld. De auditcommissie van de Raad van Commissarissen vergaderde in 2009 tweemaal in aanwezigheid van de accountant. In de ene vergadering stond het ‘terugblikken’ centraal aan de hand van de bespreking van de jaarstukken (jaarverslag, jaarrekening en accountantsverslag); in de andere vergadering ging het vooral om ‘vooruitblikken’ door bespreking van de financiële meerjarenprognose en het risicoprofiel. De accountant was ook aanwezig bij de bespreking van het jaarverslag en de jaarrekening in de voltallige vergadering van de Raad van Commissarissen.

Een actueel overzicht van de samenstelling van de commissies van de Raad van Commissarissen is te vinden op www.ymere.nl.

De Raad van Commissarissen gaf aan de accountant een aantal aandachtspunten mee ten behoeve van de accountantscontrole over het jaar 2009. Dit betrof: • de audit trail onroerendgoedtransacties; • de bestuurskosten en integriteit; • treasury: de besluitvorming binnen het treasuryjaarplan, het treasurybeleidsplan en treasurystatuut, en inbedding van treasury in de organisatie.

Raad van Commissarissen en accountant De Raad van Commissarissen wijst de accountant van Ymere aan. In 2009 besloot de Raad van Commissarissen op basis van een uitgebreid selectie-

Raad van Commissarissen en Geschillenadviescommissie Ymere De Raad van Commissarissen nam kennis van het overzicht van de uitspraken van de Geschil-

Zie onderstaande tabel

Samenstelling eind 2009 ingestelde commissies Raad van Commissarissen Voorzitter commissie

Lid commissie

Commissie Volkshuisvesting

De heer Jongejan

De heer Kouwets

Commissie Gebieds- en projectontwikkeling

De heer Sijmons

De heer Krol


103

lenadviescommissies van Ymere in 2008, zoals opgenomen in het jaarverslag 2008.

De jaarrekening en het jaarverslag over 2009 De Raad van Commissarissen keurde op 19 april 2010 de jaarrekening en het jaarverslag (tevens volkshuisvestingsverslag) van 2009 goed. De Raad van Commissarissen wisselde daaraan voorafgaand van gedachten met de accountant over de jaarrekening, het jaarverslag en het accountantsverslag. Raad van Commissarissen en goed ondernemingsbestuur De Raad van Commissarissen vindt goed ondernemingsbestuur (good governance) van groot belang. De Raad van Commissarissen en de Raad van Bestuur vinden dit een onderwerp dat tot de gezamenlijke verantwoordelijkheid van Raad van Commissarissen en Raad van Bestuur behoort. Voor overige informatie hierover wordt hier verwezen naar hoofdstuk 15 (bericht Raad van Bestuur). Via www.ymere.nl is actuele informatie over dit onderwerp beschikbaar. Onafhankelijkheid commissarissen en integriteit De Raad van Commissarissen is van oordeel dat elke commissaris zijn functie in 2009 onafhankelijk heeft uitgeoefend. Dit komt onder meer tot uitdrukking in het feit dat alle commissarissen voldoen aan de onafhankelijkheidscriteria zoals omschreven in de Governancecode Woningcorporaties. Het reglement van de Raad van Commissarissen geeft aan hoe commissarissen dienen te handelen bij mogelijke onverenigbaarheden. Kern daarvan is dat commissarissen een mogelijke onverenigbaarheid actief melden. Commissarissen nemen niet deel aan de bespreking van en besluitvorming over dergelijke onderwerpen. Wanneer sprake is van een structurele onverenigbaarheid, treedt de betrokken commissaris terug. In 2009 deden zich bij de besluitvorming door de Raad van Commissarissen geen onverenigbaarheden voor. Er zijn geen transacties geweest waarbij er sprake was van een tegenstrijdig belang. Ymere heeft een klokkenluidersregeling. Doel van de regeling is ervoor te zorgen dat (vermeende) misstanden worden gemeld, dat misstanden worden onderzocht, noodzakelijke maatregelen worden genomen en dat de klokkenluider wordt beschermd. De regeling geeft aan dat bij een vermeende misstand waarbij een lid van de Raad

104

van Bestuur is betrokken, het meldpunt de voorzitter van de Raad van Commissarissen hierover informeert. Wanneer de vermeende misstand een lid van de Raad van Commissarissen betreft, informeert het meldpunt de voorzitter van de Raad van Commissarissen. Wanneer het om de voorzitter van de Raad van Commissarissen gaat, informeert het meldpunt de vicevoorzitter van de Raad van Commissarissen. De voorzitter en de vicevoorzitter van de Raad van Commissarissen ontvingen naar aanleiding van deze regelingen in 2009 geen meldingen. De Raad van Commissarissen besprak met het bestuur het plan van aanpak voor de verdere verbetering van de integriteit van Ymere.

(Neven)functies leden Raad van Commissarissen De commissarissen bekleedden in 2009 de volgende relevante (neven)functies: zie de tabel op pagina 105. Een actueel overzicht van nevenfuncties van de in functie zijnde leden van de Raad van Commissarissen is te vinden op www.ymere.nl.

Lidmaatschap VTW De Raad van Commissarissen besloot lid te worden van de Vereniging van Toezichthouders in Woningcorporaties (VTW), om kennis en ervaring te kunnen uitwisselen met andere commissarissen bij woningcorporaties. Ook kan de Raad zodoende een bijdrage leveren aan de verdere professionalisering van het interne toezicht bij woningcorporaties. Tot slot De Raad van Commissarissen spreekt zijn waardering uit voor de resultaten die Ymere in 2009 heeft bereikt. Wij danken hiervoor de medewerkers en het bestuur. Namens de Raad van Commissarissen van Stichting Ymere

P. Wilson, Voorzitter

Naam

(Neven)functie

W.T. Brethouwer

Functie: • Directeur-grootaandeelhouder MarketResponse International Group, Leusden (onderzoeks- en adviesbureau gespecialiseerd in belevingsonderzoek) Nevenfunctie(s): • Lid bestuur Wordt Vervolgd, Wervershoof (theatergezelschap)

M.W. Goutvan Sinderen

Functie: • Commandant Commando Dienstencentra ministerie van Defensie, Den Haag Nevenfunctie(s): • Lid Raad van Toezicht Haagse Hogeschool, Den Haag (onderwijs) • Lid bestuur Oorlogsgravenstichting, Den Haag • Lid bestuur Intercoach (onderdeel ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties), Den Haag (coaching van leidinggevenden en adviseurs bij overheid) • Lid curatorium postdoctorale opleiding Public Controller, Vrije Universiteit, Amsterdam

E. Jongejan

Nevenfunctie(s): • Voorzitter Rekenkamercommissie gemeente Den Helder • Adviseur aangesloten bij Nestorkring (advies en coaching) • Adviseur aangesloten bij Gilde Amsterdam (advies) • Interim-voorzitter PvdA afdeling Oost-Watergraafsmeer Amsterdam (tot 1 april 2009)

A.W. Kouwets

Functie: • Partner Vorstman Advocaten, Naarden Nevenfunctie(s): • Voorzitter Raad van Commissarissen Braspenning B.V. (industrieel bedrijf op gebied van stralen en coaten van schepen en staalobjecten) • Voorzitter van het scheidsgerecht voor de Grafische Industrie

A.T.J. Krol

Nevenfunctie(s): • Voorzitter Raad van Commissarissen Unirobe/Meeùs groep B.V. (holding van intermediaire bedrijven voor verzekeringen) • Voorzitter Raad van Commissarissen MVGM B.V. (vastgoedmanagement) • Voorzitter Raad van Commissarissen Blue Sky Groep B.V. (organisatie voor adviseren en ondersteunen van pensioenfondsen en hun verzekerden) • Lid Raad van Commissarissen bij M.J. de Nijs en Zonen Holding B.V. (aannemer/projectontwikkelaar) • Voorzitter Raad van Toezicht Spaarne Ziekenhuis, Hoofddorp • Voorzitter Raad van Toezicht Stichting Amstelring Osiragroep (organisatie voor ouderen- en thuiszorg) • Lid Raad van Commissarissen VB Groep (projectontwikkeling, bouwbedrijven en vastgoedbeleggingen), Eindhoven

A.M.H. van Mook

Functie: • Zelfstandig managementadviseur Nevenfunctie(s): • Lid Raad van Commissarissen Timpaan (sociale) projectontwikkelaar)

M.J. van Rijn (NB: overzicht betreft nevenfuncties tijdens periode dat de heer Van Rijn commissaris bij Ymere was).

Functie: • Voorzitter Raad van Bestuur PGGM, Zeist Nevenfunctie(s): • Lid bestuur De Baak (managementcentrum VNO-NCW) • Lid curatorium Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB, postacademische opleidingen) • Lid bestuur Stad en Kerk, Den Haag • Lid Adviesraad Nederlandse Zorgautoriteit • Lid Raad van Commissarissen Rijnland Zorggroep, Leiderdorp/Alphen aan den Rijn • Lid Raad van Commissarissen stichting Sanquin bloedvoorziening • Voorzitter Raad van Commissarissen Cardea (jeugdzorgorganisatie in regio Zuid-Holland-Noord)

Th. Sijmons

Functie: • Directeur-eigenaar Amstate B.V., Rosmalen (bedrijfsorganisatorisch adviesbureau) Nevenfunctie(s): • Voorzitter Raad van Toezicht Woningstichting Woonwijze, Vught (woningcorporatie)

F.J. Smit

Nevenfunctie(s): • Lid bestuur J.C. Ruigrok stichting (charitatieve instelling werkzaam in/vanuit de regio Kennemerland)

P. Wilson

Nevenfunctie(s): • Lid adviescommissie Energieonderzoek van het ministerie van Economische Zaken • Voorzitter Raad van Toezicht ROC Amsterdam (onderwijs) • Vicevoorzitter Raad van Toezicht Onze Lieve Vrouwe Gasthuis te Amsterdam (ziekenhuis)


105

106


Aan het bestuur en de Raad van Commissarissen van Stichting Ymere te Amsterdam


PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. Thomas R. Malthusstraat 5 1066 JR Amsterdam Postbus 90357 1006 BJ Amsterdam Telefoon (020) 568 66 66 Fax (020) 568 68 88 www.pwc.com/nl

Opdracht Wij hebben gecontroleerd of de in dit verslag opgenomen financiële informatie (balans en winst- en verliesrekening) van Stichting Ymere te Amsterdam over 2009 op de juiste wijze is ontleend aan de door ons gecontroleerde jaarrekening 2009 van Stichting Ymere. Bij die jaarrekening hebben wij op 19 april 2010 een goedkeurende accountantsverklaring verstrekt. Het bestuur van de stichting is verantwoordelijk voor het opstellen van de financiële informatie in overeenstemming met de grondslagen zoals gehanteerd in de jaarrekening 2009 van Stichting Ymere. Het is onze verantwoordelijkheid een accountantsverklaring inzake de financiële informatie te verstrekken. Werkzaamheden Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig dienen wij onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de financiële informatie op de juiste wijze is ontleend aan de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Oordeel Naar ons oordeel is de financiële informatie in alle van materieel belang zijnde aspecten op een juiste wijze ontleend aan de jaarrekening. Toelichting Wij vestigen er de aandacht op dat voor het inzicht dat vereist is voor een verantwoorde oordeelsvorming omtrent de financiële positie en de resultaten van de stichting en voor een toereikend inzicht in de reikwijdte van onze controle de financiële informatie dient te worden gelezen in samenhang met de volledige jaarrekening, waaraan deze is ontleend, alsmede met de door ons daarbij op 19 april 2010 verstrekte goedkeurende accountantsverklaring. Deze toelichting doet geen afbreuk aan ons oordeel. Amsterdam, 19 april 2010 PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. G.A.N. Turkenburg RA

PricewaterhouseCoopers is de handelsnaam van onder meer de volgende vennootschappen: PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. (KvK 34180285), PricewaterhouseCoopers Belastingadviseurs N.V. (KvK 34180284), PricewaterhouseCoopers Advisory N.V. (KvK 34180287) en PricewaterhouseCoopers B.V. (KvK 34180289). Op diensten verleend door deze vennootschappen zijn Algemene Voorwaarden van toepassing, waarin onder meer aansprakelijkheidsvoorwaarden zijn opgenomen. Deze Algemene Voorwaarden zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel te Amsterdam en ook in te zien op www.pwc.com/nl.


107

Holdingstructuur Ymere Situatie per 31-12-2009 Stichting Ymere

100%

100%

Ymere Holding BV

Ymere Beleggingen BV

100% Ymere Ontwikkeling BV

100%

100% 100%

Ymere Wonen BV 100%

100%

100%

100%

Werkm.Proj.Ontw. Ymere I BV

Werkm.Proj.Ontw. Ymere II BV

Werkm.Proj.Ontw. Ymere III BV

33,33% vof OC Nieuw Amerika

50,00% vof Hofmakerij

100% Werkm.Proj.Ontw. Ymere IV BV

50,00%

Ymere Markten BV

Ymere Monumenten BV

vof Zona Matadero

100%

100%

100%

Werkm.Proj.Ontw. Ymere VI BV

Werkm.Proj.Ontw. Ymere VII BV

Nieuwe Land BV

Commandiet

50,00%

vof OC De Loodsen

Wopro III BV 33,33%

33,33%

vof De Geuzen

50,00%

vof OC Polderweggebied

vof BB de Dijk

50,00%

50,0 vof Vogelpark

vof OC Houtmankade 33,33% vof OC Pontsteiger 8,33%

Waterstad Beheer BV

beherend 0,19%

Waterstad IJburg CV

20,00%

Waterstad 3 Beheer BV

beherend 2,44%

Groep Waterstad 3 CV

33,33%

Park de Meer Beheer BV

beherend 1,00%

Park de Meer CV

25,00%

GEM Spiegelhout Beheer BV

beherend 4,00%

GEM Spiegelhout CV

50,00%

Gebiedsontwikkeling Wesopa Beheer BV

beherend 4,00%

Gebiedsontwikkeling Wesopa CV

48,00%

50,00%

De Mooie Stad Beheer BV

beherend 2,00%

De Mooie Stad CV

49,00%

50,00%

Andros Beheer BV

beherend 2,00%

Andros CV

49,00%

50,00%

Nieuw Waterlandplein Beheer BV

beherend 4,00%

Nieuw Waterlandplein CV

48,00%

50,00%

Geo Beheer BV

beherend 1,00%

Groenoord CV

79,50%

16.67%

Euroquartier Beheer BV

beherend 1,00%

Euroquartier CV

16.50%

33,33%

GEM Lisserbroek Beheer BV

beherend 4,00%

GEM Lisserbroek CV

32,00%

Woontoren Amsterdam CV

33,00%

Ontwikkelingsmij 023 CV

24,00%

OC Ripperda Kazerne CV

48,00%

33,33%

25,00%

50,00%

023 Beheer BV

beherend 4,00%

Huzarenstuk Ripperda beherend 4,00% Haarlem BV

19,51%

33,00%

24,00%

Stichting Beheer OSH CV

beherend

OC Stadshart Heerhugowaard CV

50,00%

30,00%

Overhoeks Beheer BV

beherend 2,00%

Overhoeks CV

29,40%

50,00%

Beheermaatschappij Lelylaan BV

beherend 2,00%

Ontwikkelingmij Lelylaan CV

49,00%

50,00%

108

Woontoren Amsterdam beherend 1,00% Beheer BV

8,32%

De Ringvaart Hillegom beherend 4,00% Beheer BV

De Ringvaart Hillegom 48,00% CV

33,33%

Beinsdorp Beheer BV

beherend 1,00%

Beinsdorp CV

33,00%

50,00%

OC Y AM Home Beheer BV

beherend 2,00%

OC Y AM Home CV

49,00%

50,00%

KEA Beheer BV

beherend 2,00%

KEA CV

49,00%

33,33%

Wilgenhoek Ontwikkeling BV

beherend 2,00%

Wilgenhoek CV

32,67%

Holdingstructuur Ymere Situatie per 31-12-2009

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

Werkm.Proj.Ontw. Ymere VIII BV

Werkm.Proj.Ontw. Ymere IX BV

Werkm.Proj.Ontw. Ymere X BV

Werkm.Proj.Ontw. Ymere XI BV

Werkm.Proj.Ontw. Ymere XII BV

Werkm.Proj.Ontw. Ymere XIII BV

Werkm.Proj.Ontw. Ymere XIV BV

Werkm.Proj.Ontw. Ymere XV BV

50,00% vof De Stadstuinen

50,00%

50,00%

33,33%

vof Reimershoven

vof OC De Verwondering

100%

100%

100%

100%

Ymere Management BV

Woonmaatschappij Beleggingen BV

Ymere Nacohuis BV

Sculpture BV

25,00%

50,00%

vof Aan het Spaarne

IJ-Delta Ontwikkeling VOF

vof De Noordtuinen

100%

100%

100%

100%

100%

Werkm.Proj.Ontw. Ymere XX BV

Werkm.Proj.Ontw. Ymere XIX BV

Werkm.Proj.Ontw. Ymere XVIII BV

Wodiema BV

Werkm.Proj.Ontw. Ymere XVI BV

00%

33,33% vof Belcanto


109

Ymere in 't kort 2009

2008

Maatschappelijke prestatie

€ 284 miljoen

€ 246 miljoen

Jaarresultaat na belastingen

-/- € 90 miljoen

€ 32 miljoen

Totale omzet

€ 930 miljoen

€ 914 miljoen *

Eigen vermogen

€ 1,2 miljard

€ 1,3 miljard

Balanstotaal

€ 5,2 miljard

€ 4,9 miljard

Bedrijfswaarde

€ 4,2 miljard

€ 4,0 miljard

WOZ-waarde van de woningen

€ 15,1 miljard

€ 13,8 miljard

Cashflowindicator

1,5%

2,4% *

Solvabiliteit

23%

25% *

Interest coverage ratio

1,3

1,6

Rendement op eigen vermogen

-/- 7,5%

2,6%

Nieuwbouw en woningverbetering

€ 428 miljoen (waarvan € 308 miljoen voor bouw van huurwoningen ten behoeve van de eigen portefeuille)

€ 360 miljoen (waarvan € 252 miljoen voor bouw van huurwoningen ten behoeve van de eigen portefeuille)

Onderhoud aan woningen

€ 90 miljoen

€ 80 miljoen

Investeringen in leefbaarheid van de wijken en buurten

€ 16 miljoen

€ 11 miljoen

Verhuureenheden

83.205 (76.456 woningen)

82.888 (76.633 woningen)

Huuromzet

€ 397 miljoen

€ 388 miljoen

Gemiddeld nettohuurniveau woningen

€ 418

€ 404

Gerealiseerde gemiddelde huurverhoging per 1 juli 2009

2,29%

1,54%


1.080

859

Verkochte bestaande huurwoningen

418

417

Gesloopte woningen

817

517

Ingrijpend verbeterde woningen

901 (inclusief 22 samenvoegingen)

829 (inclusief 78 samenvoegingen)

Niet-ingrijpend verbeterde woningen

1.059

634

Mutatiegraad

6,2%

9%

Ontruimingen

284

332

Aantal fte’s per 31 december 2009

1.041

923

Personeelskosten

€ 65,3 miljoen

€ 55 miljoen

Opleidingskosten

€ 3,4 miljoen

€ 2,2 miljoen

Ziekteverzuim

4,58%

4,26%

Jaarresultaten

Financiële kengetallen

Investeringen

Bezit

Organisatie

* na correctie agv invoering RJ 221

110


111

Colofon: Ymere Jollemanhof GW Amsterdam Postbus CK Amsterdam Tel

Recommend Documents