Colofon. jaargang 15 nummer 6 Juli Redactie Edwin van de Ketterij Eric-Wubbo Lameijer Kars Oomkes Saskia Schoenmakers Arjan Termaten

Colofon jaargang 15 nummer 6 Juli 1997 Redactie Edwin van de Ketterij Eric-Wubbo Lameijer Kars Oomkes Saskia Schoenmakers Arjan Termaten Chris Oostenbrink (bestuursafgevaardigde) Deze uitgave kwam tot stand m.b.v MS Word 5.1/ MS Word 6.0 en Power Macintoshes alsmede een futuristisch doch eigenzinnig kopieerapparaat. Met dankzegging aan de faculteit Scheikunde. Redactieadres De Boelelaan 1083 kamer M-154 1081 HV Amsterdam tel. 020-4447510 E-mail: [email protected] URL: http://www.chem.vu.nl/VCSVU/ PB/index.html Reproductie is toegestaan toestemming van de redactie.

mits

met

Financiële en/of artistieke bijdragen zijn bijzonder welkom.

Inhoud

Redactioneel

Redactioneel 1 Bestuurlijk 2 Ter Verduidelijking 2 AC-tueel 2 Naar Amerika 2 Internationalisering/Stage in het buitenland 5 Waarom (ß)-wetenschappers zo weinig verdienen...! 6 Imagoproblemen 7 Lezing dhr. Mager 7 Cryptogram 9 Afscheid van prof. Nel Velthorst 9 COSMOS 9 Afscheid 10 Writers Block 11 Studiereis naar Engeland 11 AIO-stukje 12 Verjaardagskalender 15 Deadline 16 T-shirtwedstrijd 18

Beste lezers, Dit is alweer de laatste Papieren Binding van het collegejaar '96/'97, en dat merk je. Zo kondigt de Activiteiten Commissie haar (voorlopig) laatste borrel aan, en iedereen begint elkaar al een prettige vakantie toe te wensen, hoewel deze rust helaas niet voor alle tempo- en prestatie-studenten is weggelegd. Andere afsluitingen in deze PB zijn meer permanent. Zo heeft Prof. Velthorst onlangs haar afscheid gevierd, waarvan in dit nummer een kort verslag. Ook Arne gaat ervandoor, naar zijn nieuwe baan. Hij levert nu dus zijn (voorlopig?) laatste bijdrage aan dit blad. En ook voor onze redacteur Arjan Termaten is dit waarschijnlijk het laatste nummer: hij hoopt binnenkort af te studeren. Maar de toekomst heeft ook zijn leuke kanten. In de Ad-Valvas van 26/6 stond al dat de minister wil dat vijf maal zoveel studenten naar het buitenland gaat (misschien hoopt hij dat hij dan minder last van ze heeft) en in deze Papieren Binding is dan ook informatie te vinden over internationalisering. Een student die een stage in Amerika heeft gedaan, geeft alvast een voorproefje van de mogelijkheden. Maar voor wie wintertenen krijgt in Witrusland of een zonnesteek in Zimbabwe bestaan natuurlijk ook mogelijkheden binnen de muren van de VU wat leuks te doen. PBredacteur worden, bijvoorbeeld. Maar in ieder geval hopen we dat iedereen de laatste tentamens, scripties, verslagen, practica en alle andere loodjes die studenten kunnen teisteren succesvol kunnen afronden. En natuurlijk een prettige vakantie gewenst! Tot volgend collegejaar, De redactie

1

Ter Verduidelijking

Bestuurlijk

Het stukje "Aangeslagen Toestanden" in de vorige editie van dit blad berust geheel op verzinsels (voor zover ons bekend) en dient dan ook niet letterlijk genomen te worden. Wij hopen dat gerezen misverstanden bij deze uit de wereld zijn geholpen.

Beste medestudenten, Het is weer zover. De laatste PB van het collegejaar is al weer uit en in dit laatste bestuurlijk wil ik nog een paar dingen aan jullie mededelen. Inmiddels is het sleutelsysteem in de VCSVUkamer al een aantal weken in werking. Voorlopig lijkt het systeem goed te werken en is de beschikbaarheid van de VCSVU-kamer niet verminderd. In de komende weken zullen echter een boel mensen op vakantie gaan. Dit kan er toe leiden dat op sommige dagen geen sleutel beschikbaar is. Om dit probleem op te vangen, kunnen mensen die de hele zomer regelmatig lang op de VU zijn een sleutel krijgen. Zoals jullie ongetwijfeld weten, heeft de VCSVU de eerste plaats verworven bij de Open Nederlandse Chemie Sportdagen van 1997. Dit biedt ons de mogelijkheid om de ONCS in 1999 te organiseren. Het realiseren van de ONCS vergt nogal wat organisatie en ik wil dan ook iedereen die interesse heeft om hieraan bij te dragen vragen dit bij een bestuurslid te melden. 1999 is ook het zevende lustrumjaar van de VCSVU. Tijdens dit jaar worden verschillende evenementen georganiseerd om dit heuglijke feit te vieren. Ook hier zijn mensen voor nodig. Al met al is er dus een boel te doen in de komende jaren en ik hoop dan ook dat velen van jullie bereid zullen zijn om hieraan bij te dragen. Als je interesse hebt of je wilt meer informatie, dan kan je je zoals altijd wenden tot een bestuurslid. Vooralsnog staat voor velen vakantie als eerste op het programma. Ik wil iedereen dan ook een erg fijne vakantie toewensen. Tot ziens in september.

De redactie

AC-tueel Nog één borrel! Op donderdag 10 juli vindt de laatste borrel van dit collegejaar plaats. Om deze speciale borrel te vieren zal er Grolsch Zomergoud getapt worden. Uit betrouwbare bronnen kan gemeld worden dat dit erg lekker is. Maar natuurlijk is er ook gewoon bier en tal van frisdranken. Helaas is het na deze borrel een tijdje uit met de pret. Maar niet getreurd, er komt spoedig weer een nieuw collegejaar vol met bier aan. Dit borreljaar wordt op maandag 25 augustus begonnen met het introductiefeest. Iedereen ontvangt hier een uitnodiging voor. Je kan dan kennismaken met de nieuwe eerstejaars onder het genot van een goedkoop biertje of frisdrank. Natuurlijk zijn er nog altijd nieuwe AC-leden nodig. Als je belangstelling hebt, kom dan eens langs op een vergadering (dinsdag 13.00 uur, VCSVU-kamer) of spreek iemand achter de bar aan tijdens een borrel. Namens de ActiviteitenCommissie, Kars

Naar Amerika Soms denk je (althans zo dacht ik): "ik heb nu al zo'n tijd op de VU rondgelopen, ik wil wel eens wat anders zien". Er zijn dan verschillende mogelijkheden: een bedrijfsstage, naar een onderzoeksinstituut of naar een andere universiteit. Soms denk je (althans zo dacht ik): "ik heb al zo'n tijd in Nederland rondgelopen, ik wel eens wat anders zien". Dan is er maar één

Groetjes, Sahan

2

mogelijkheid: naar het buitenland. Ik wilde dus stage lopen in het buitenland. In de huidige tijd van tempobeursnormen en prestatiebeurzen is het belangrijk dat je voor je externe stages studiepunten krijgt en daarom wilde ik een deel van mijn hoofdvakstage moleculaire farmacologie bij een buitenlandse onderzoeksgroep afleggen. Het is dan wel belangrijk dat de onderwerpen van de twee delen van het hoofdvak een beetje aansluiten en daarom was de keuze beperkt: professor Bast van Moleculaire Farmacologie stelde twee mogelijkheden voor: naar een wintersportplaats in Finland of naar het zonnige Californië. Nu houd ik helemaal niet van koude en sneeuw dus de keuze was niet moeilijk. Ik ging voor vier maanden naar de States. Prof. Bast legde contacten met een expromovendus van hem, Albert van der Vliet, die momenteel hoofd is van een researchgroep aan de University of California at Davis. Later heb ik zelf met hem ge-emaild om dingen te regelen als huisvesting, visum, projectbeschrijving en reis. Als je als "freemover" naar het buitenland gaat, moet je hierin veel tijd investeren. Daarbij komt natuurlijk dat je financiering moet zien te vinden, maar ook dat is uiteindelijk gelukt. Via een officieel uitwisselingsprogramma gaat het allemaal veel gemakkelijker en wanneer je niet veel tijd hebt en bij wijze van spreken volgende maand weg wilt, kan je beter daarvoor kiezen. Aan de andere kant is het ook wel uitdagend om ergens heen te gaan, waarvan je helemaal niets weet en waar je niet met allemaal andere buitenlanders tezamen leeft. 7 januari jl. was het zover. Na een lange vliegreis landde ik op San Francisco. Gelukkig haalde Albert mij van het vliegveld om met mij naar Davis te rijden. Davis ligt 80 mijl ten noordoosten van SF, vlakbij Sacramento, de hoofdstad van Californië. In eerste instantie komt de gedachte bij je op dat je voor Davis niet zo lang had hoeven vliegen: de omgeving is geheel vlak en Davis wordt omgeven door uitgestrekte weilanden met zwart-witte koeien erop. Het feit dat in Davis enorm veel wordt gefietst (het is de fietshoofdstad van Amerika), versterkt die indruk alleen nog maar. Het contact met Albert verliep meteen plezierig en we zijn samen naar een huis gaan

kijken. Bij het eerste huis was het meteen raak: ik heb een kamer gehuurd in een eengezinswoning, waar nog twee andere Amerikanen woonden: Joe werkt bij het English Extension Program op de campus, een intensieve cursus Engels voor buitenlanders, Jon is fysiotherapeut bij de US Air Force. Davis is een van de negen campussen van de University of California. UC Berkeley is ongetwijfeld de beste, maar Davis is een goede tweede. UC Santa Barbara en UC Santa Cruz staan een beetje bekend als pretuniversiteiten, maar hebben wel schitterend gelegen universiteitsterreinen. UC Davis is begonnen als landbouwuniversiteit. Nog steeds zijn de afdelingen agricultuur en veterinaire geneeskunde erg belangrijk. Dit is te merken aan de grote concentratie van studenten uit Wageningen die in Davis te vinden is. Je kunt nu echter voor bijna alle studierichtingen in Davis terecht. Er studeren in totaal zo'n 25.000 studenten, de helft van de populatie van Davis. Nu moet je niet denken dat Davis dus een gezellig studentendorp is (à la Wageningen???). Met twee bars houdt het wel op; deze zijn natuurlijk niet te vergelijken met Amsterdamse cafés. Een groot gedeelte van de studenten mag niet eens naar binnen omdat ze nog geen 21 zijn. Op de campus zelf (inclusief de dorms) is een algeheel drankverbod van kracht. Het wonen in Davis is overigens verder erg plezierig: het dorp straalt rust uit, is groen en heeft alle mogelijke sportfaciliteiten: ik had gratis tenniscourts op 20 meter van het huis! "Mijn" lab was niet het best gesitueerde lab op de campus. Het was gehuisvest in een van de temporary buildings, die er echter permanent blijven staan. Het lab had daarom geen ramen en ik heb veel van de altijd schijnende Californische zon moeten missen. Het was ook niet ruim, vooral omdat er enorm veel apparatuur in het lab stond. Ik zal de lezer niet al te zeer vermoeien met het stukje onderzoek dat ik daar gedaan heb. Iedereen die geïnteresseerd is kan daar bij mij meer informatie over krijgen. In het kort kwam het hierop neer dat ik NO• heb gedetecteerd met een ozon-afhankelijke chemiluminiscentie methode. Omdat NO• een erg belangrijk molecuul is in het menselijk lichaam (het is zowel een verwijder van bloedvaten en luchtwegen, maar ook een neurotransmitter in

3

het perifere en centrale zenuwstelsel, waar het betrokken is bij leer- en geheugen processen) en omdat de concentratie van NO• in biologische systemen erg laag is, is het goed om een gevoelige methode ter beschikking te hebben voor het meten van NO•. Na twee maanden had ik al voldoende resultaten om een poster te presenteren op een groot internationaal congres in Santa Barbara. Vanzelfsprekend was niet alleen het bezoeken van het congres een unieke ervaring maar droeg ook de ligging van Santa Barbara aan de prachtige Pacific Coast bij aan het slagen van deze trip. Je kunt iemand gemakkelijk jaloers maken met een hotelkamer met uitzicht op een palmenstrand. Nu ben je als buitenlandse student natuurlijk niet alleen geïnteresseerd in het lab. Ik heb veel uitstapjes gemaakt. In de weekenden is in Davis dan ook niets te beleven. Alle studenten gaan of naar hun ouders of trekken erop uit: skiën in de Sierra Nevada, bezoek aan SF, hiken in de grote natuurparken, er zijn voldoende mogelijkheden in de directe omgeving van Davis. Een gelukkige omstandigheid voor mij was dat ik een auto te leen kreeg van mijn professor. Zonder auto begin je in Amerika echt niets. Het was een oude VOLVO met zo'n slordige 400.000 km op de teller, maar verder een prima bak. Als je zo'n auto in je bezit heb, word je plotseling ook heel populair bij andere studenten. Diverse weekenden ben ik er dus op uit getrokken, alleen of samen met andere buitenlanders naar SF, de oceaankust ten noorden van SF, de Sierra's, Yosemite e.d.. Je merkt al heel snel dat buitenlanders naar elkaar toe getrokken worden. Ten eerste is het niet gemakkelijk om intensieve contacten te leggen met Amerikanen, maar ook het gevoel met z'n allen in eenzelfde schuitje te zitten draagt daar aan bij. Het is opvallend dat je je in Amerika geen Nederlander meer voelt maar Europeaan. De overeenkomsten zijn belangrijker dan de verschillen. Er is gelukkig in Davis een organisatie, die zeer toepasselijk COWS genaamd is (dit staat voor California Organisation for Worldwide Students), en die buiten–landers en Amerikanen bij elkaar brengt. Ik heb daar heel veel mensen uit heel veel verschillende landen leren kennen. Al na één quarter (kwartaal) werd dit een hele hechte groep. Misschien is wel het interessantste

aspect van het lopen van een buitenlandse stage dat je met zoveel verschillende culturen in aanraking komt. Alle stereotypen over Amerikaanse cultuur zijn trouwens waar! Om maar een paar dingen te noemen: Amerikanen doen veel moeite om dingen oud te laten lijken die het niet zijn, ze zijn vreselijk conservatief, de mensen zijn extreem dik of extreem dun, op de meeste party's wordt over niet anders gepraat dan over exercise (3 uur per dag is geen uitzondering), de mensen op het lab werken hard en lang (vaak ook zaterdag en zondag) en het sociale leven speelt zich grotendeels in de werkkring af. Nu moet je je hierdoor niet laten afschrikken: het is ontzettend gaaf om deze cultuur shock eens aan den lijve te ervaren en er bestaan ook a-typische Amerikanen zoals Joe, mijn huisgenoot die overigens ook een tijd in Europa heeft gewoond en nog een stukje van de Berlijnse muur op zijn kamer heeft. Het valt me op dat in onze faculteit de laatste tijd niet veel belangstelling is voor het lopen van een stage bij een bedrijf of bij een universiteit in het buitenland. Misschien dat de druk van vakgroepen om bij afnemende studenten-aantallen zoveel mogelijk studenten onderzoek bij hen te laten verrichten hier een rol in speelt. Laat je hierdoor niet weerhouden! Ook voor de vakgroep en de faculteit ben jij een prima visitekaartje! In vergelijking met andere landen hebben we gewoon een goede under-graduate opleiding. Als je niet veel tijd hebt is het misschien wel verstandig om eerst een stage binnen de faculteit te lopen zodat je wat meer (praktische) bagage meeneemt naar het buitenland en daar in korte tijd meer kunt bereiken. Het kan ook zijn dat studenten te weinig tijd denken te hebben om naar het buitenland te gaan en om een dergelijke reis voor te bereiden. Buitenlandse stages kunnen echter gewoon meetellen voor de 168 studiepunten die je nodig hebt, bijvoorbeeld wanneer je je bijvakstage of een deel van je hoofdvakstage in het buitenland doet. Wanneer je niet veel tijd in de voorbereiding wilt stoppen, kun je binnen een SOCRATES programma weggaan en dan is bijna alles voor je geregeld.

4

Aangezien de wetenschappelijke wereld steeds internationaler wordt, is het belangrijk om je horizon eens te verbreden. Ook bij sollicitaties wordt hier op gelet! Het belangrijkste is echter dat het voor je persoonlijke ontwikkeling goed is om in een vreemde plaats gedropt te worden waar je maar moet zien hoe je je moet redden en dat je van andere culturen veel over jezelf en over je eigen cultuur kunt leren. Steek je licht eens op bij mevr. Ouborg, facultair contactpersoon internationalisering, en praat met studenten die al naar het buitenland zijn geweest om over hun ervaringen te horen en voor praktische tips!

de partners elkaar bekend zijn en dat gezorgd wordt voor huisvesting (wel zelf betalen). Het stage-programma wordt tevoren voor je opgesteld in overleg tussen de beide partners. Het is verstandig je er tevoren van te verzekeren dat de stage voor je studiepunten meetelt. De Socratesbeurs bedraagt voor het cursusjaar 97/98 100 ecu p.m., met een kans op een verhoging achteraf, als blijkt dat het aan de VU toegewezen budget dat cursusjaar niet geheel opgemaakt is. Deze stage-mogelijkheid is veruit de eenvoudigste, omdat praktisch alles voor je geregeld wordt. De universiteiten waar de Faculteit Scheikunde een uit– wisselingsovereenkomst mee heeft gesloten zijn: - Zweden: universiteiten in Uppsala en in Umea - Finland, universiteiten in Kuopio en in Abo - Denemarken, universiteit in Aarhus - Engeland, universiteiten in Londen (school of pharmacy) en in Brighton - Portugal, universiteiten in Lissabon en in Porto - Italië, universiteiten in Siena en Florence.

Peter-Bram

Internationalisering/ Stage in het buitenland “Onbekend maakt onbemind”, daarom volgt onderstaand een beknopt overzicht van de diverse mogelijkheden om een stage in het buitenland te doen. Er zijn talloze mogelijkheden zoals je zult zien, van georganiseerde studentuitwisseling tot “alles zelf regelen”. Het is goed voor je persoonlijke ontwikkeling om eens helemaal op jezelf aangewezen te zijn, soms geeft het een extra dimensie aan je studie, ‘t staat goed op je c.v. en meestal is het heel leuk, zijn veel gehoorde reacties van studenten die een stage in het buitenland hebben gedaan. Denk er eens over na, praat eens met studenten die een stage in het buitenland hebben gedaan (een lijst met namen ligt bij mij ter inzage). Als je meer wilt weten vind je onderstaand namen en adressen van de diverse personen die je meer informatie kunnen geven of verder kunnen helpen.

Ook is het mogelijk naar één van de overige 118 Europese universiteiten te gaan waarmee andere VU-faculteiten een overeenkomst hebben gesloten. Dat gaat iets omslachtiger in z’n werk. Je krijgt dan ook een beurs van 100 ecu en behoeft geen collegegeld aldaar te betalen. Wel moet je zelf veel meer doen om je zaakjes (o.a. stageprogramma) te regelen. Een lijst met alle universiteiten waarmee de VU een overeenkomst heeft gesloten ligt bij mij ter inzage. 2. SANTANDER-netwerk De VU is aangesloten bij het SANTANDERnetwerk. Dat is een netwerk van een aantal Europese universiteiten die internationalisering willen stimuleren. Voor een stage aan een universiteit die deelnemer is aan dit netwerk, wordt vrijstelling van collegegeld door de buitenlandse instelling verleend. Een boekje met informatie over de deelnemende universiteiten is ook bij mij ter inzage. Hulp bij het vinden van huisvesting

Er zijn drie manieren om een stage in het buitenland te doen: 1. georganiseerde studentenuitwisseling in het kader van het EU-programma SOCRATES De Vrije Universiteit heeft met 130 universiteiten in Europa een overeen–komst gesloten voor studentenmobiliteit (= uitwisseling). Met 12 van die 130 universiteiten heeft de Faculteit Scheikunde een overeenkomst gesloten. Dat houdt in dat 5

mag van de buitenlandse instelling verwacht worden; de inhoud van de stage moet je zelf regelen (zie onder free movers).

Alle studenten die hun propaedeuse dit cursusjaar halen krijgen binnenkort van de VU toegezonden het boekje “studeren in het buitenland”; het boekje bevat veel praktische informatie en een overzicht van de SOCRATES-programma’s, contact–personen e.d.

3. Free movers Als je geheel op eigen initiatief (in het jargon als “free mover”) naar het buitenland gaat, moet je in principe alles zelf regelen. Door contacten van de vakgroep met buitenlandse universiteiten is het meestal wel mogelijk op individuele basis een stageplaats te vinden. Begin met te bepalen naar welk land/welke stad/universiteit je wilt. Vaak is de hulp van een (hoofdvak-) docent nodig. Het kost meestal nogal wat voorbereidingstijd voordat alles rond is (stageprogramma opstellen, tevoren door de Examen–commissie goed laten keuren, Fondsen aanschrijven voor financiële bijdrage, huisvesting zoeken, verzekeringen, visum e.d.). De ervaring wijst uit dat zo’n 1,5 jaar tevoren beginnen niet overdreven is. Het is goed je te realiseren dat de diverse Fondsen verschillende sluitingstijden voor het indienen van aanvragen hebben.

Tenslotte nog de facultaire richtlijnen voor een buitenlandse stage: (een gedeelte van) je hoofdvakstage komt het meest in aanmerking beoordeling van de stage geschiedt in eerste instantie door de eigen vakgroep, in overleg met de buitenlandse groep de Examencommissie beoordeelt uiteindelijk de stage de selectie van de student geschiedt door de vakgroep Keetie Ouborg, facultair contactpersoon internatio–nalisering. Kamer P-128

Vakgroepscoördinatoren internationalisering Iedere vakgroep heeft een coördinator die je aan kunt spreken over de mogelijkheden voor een buitenlandse stage. Het zijn de volgende personen: AAC Dr.J.J.Vreuls BMB Dr.J. van ‘t Riet FAR Dr.H.van der Goot FTC Dr.J.Bulthuis OAC Dr.J.L.van der Baan.

juni 1997

Waarom (ß)-wetenschappers zo weinig verdienen...! Ooit weleens er bij stil gestaan waarom (bèta)wetenschappers zo weinig verdienen vergeleken met managers? Hier volgt de mathematische afleiding van dit voldongen feit: Zoals iedereen wel weet van de colleges van prof. Sommen geldt:

Voor meer algemene informatie, m.n. over beurzen en procedures, kun je bij mij terecht (de Faculteit Scheikunde heeft een Fonds voor free movers (max. fl. 1000,-) en de V.U. heeft twee fondsen). Verder is er iedere donderdagmiddag van 14.00 tot 16.00 uur een “spreekuur studeren in het buitenland” op telefonische afspraak (tel. 45330) in het Hoofdgebouw, kamer 2D-32 (mevr. M.Blom). De informatheek van de VU in het Hoofdgebouw, kamer OA-17 heeft informatie over buitenlandse universi–teiten, er is een actueel fondsenboek, een Europese wegwijzer voor studenten enz.

Power = Arbeid / Tijd

(1)

Voorts gelden de algemene principes (of waren het nu postulaten?) (2) en (3), welke we kunnen substitueren in (1) ter verkrijging van vergelijking (4): Kennis = Power

6

(2)

Tijd = Geld

(3)

Arbeid / Geld = Kennis

(4)

Imagoproblemen De deur van het zaaltje werd geopend door de nieuwe docent. Hij was, op een wit kraagje na, geheel in het zwart gekleed en zette zijn natte paraplu te drogen naast de deur. Dit was wel eigenaardig, omdat het de hele dag niet geregend had. “Dames en heren”, begon hij, “ mijn naam is Droevendaal. Cornelis Droevendaal. Het is mijn taak om u in deze cursus wat te leren over het imago van de chemie, en over de mogelijkheden het te verbeteren, want daar krijgt u studiepunten voor. Maar stelt u zich niet te veel van deze methoden voor, want als ze daadwerkelijk hielpen, zou ik deze cursus niet meer hoeven te geven.” “Wij beginnen dus met het imago van de chemie. Wie denkt dat dat goed is?”. Enkele vingers werden voorzichtig de lucht in gestoken. “Mooi zo,” knikte hij. “Ik zie dat mijn optreden niet geheel nutteloos zal zijn. De eerste les is: het imago van de chemie is slecht. Heel erg slecht. Heel erg verschrikkelijk afschuwelijk slecht. Het is mijn taak jullie ogen daarvoor te openen. Dat zal gelukkig niet moeilijk zijn: het is zo overduidelijk dat het eigenlijk niet eens meer bewezen hoeft te worden. Maar ik zal het graag demonstreren. Jij daar!” (Hij wees op een jongen op de tweede rij) “met die vreselijk vrolijk gekleurde trui. Wat denk jij dat je ouders zouden zeggen als je ze vertelde dat je in plaats van Frans scheikunde studeert?” De aangesprokene antwoordde, enigszins verbaasd “Maar dat weten ze toch al, ik heb het hun al gezegd voordat ik hier ging studeren”. Het rollen van de ogen van de geleerde (een onprettig gezicht) deed de studenten onwillekeurig een decimeter naar achteren schuiven. Maar hij herstelde zich snel: “Ach, jouw ervaring is waarschijnlijk niet significant; gewoon een gezin dat niet goed is voorgelicht. Wie heeft nog meer aan iemand verteld dat hij scheikunde studeerde, nou wie?” eiste hij. Aarzelend gingen de vingers omhoog. Toch verscheen er een gelukkige glimlach op het doorgroefde gelaat van de onderwijzer.

Herschrijven levert: Geld = Arbeid / Kennis

(5)

Uit deze vergelijking volgt dat, indien Kennis naar nul nadert, de hoeveelheid Geld oneindig nadert, ongeacht de hoeveelheid Arbeid die verzet wordt. Conclusie: hoe minder men weet, hoe meer men verdient. Er wordt wel beweerd dat dit de reden is, waarom Bill Gates stopte met het wiskunde programma van de prestigieuze Harvard Universiteit, nl. omdat hij deze afleiding onder ogen kreeg als student en dat hij nu de rest van zijn carrière zo min mogelijk probeert te kennen. Michèl Tromp.

7

“Natuurlijk, men kon nauwelijks anders verwachten in hun jeugdige dwaasheid” mompelde hij. “Maar er is nog hoop: zijn jullie toen uitgescholden, geslagen, verstoten?”. De studenten keken hem raar aan. “Dat zou wel moeten, dat werkt heel opvoedkundig. Maar dat de haat jegens jullie niet openlijk is, betekent slechts dat hij nog sterker voortwoekert in de harten van jullie naaste omgeving. Controleer daarom iedere avond je bed voor het slapen gaan op giftig tropisch gedierte. Week al je post minstens twee uur in een emmer met water. Proef in een gezelschap niets voordat je de anderen ervan hebt zien eten!”. “Jij daar” (hij wees nu op een meisje) “in dat blauwe bloesje met dat onzedelijk opgewekte bloemenpatroon. Vertel eens over hoe de mensen je gaan haten als je hen ‘het’ vertelt”. “Nou, ze vinden het knap. Ze hebben vaak veel moeite gehad met scheikunde op de middelbare school. Ook een nuttige studie. Veel belangrijker voor de economie dan Frans.” De profeet liep rood aan. Het leek wel of er nitroglycerine door zijn aderen begon te stromen. “Dwazen” riep hij uit. “Zijn jullie oren verdoofd door MTV? Liggen jullie ogen opgesloten in een Zwitserse bank naast het Nazi-goud? Hebben jullie dan niet de alomvattende symptomen van de algehele maatschappelijke haat jegens de chemie opgemerkt? Die is toch in talloze enquêtes en onderzoeken naar voren gekomen! (dat heb ik ooit ergens ongeveer gelezen). En al die scheikundigen dan die gebukt gaan omdat ze als paria’s behandeld worden (dat heb ik ooit ergens ongeveer gehoord) dan? En jullie doen alsof er niets aan de hand is?”. Maar al binnen enige minuten staakte hij zijn gejammer en schraapte zijn keel. “Maar goed, er ligt dus hier duidelijk een taak voor mij. Volg mijn lessen trouw en je zult leren dat de chemie gehaat, gevreesd en vervloekt wordt. Maak je geen ijdele illusies: het imago van de chemie zal altijd slecht zijn, dat verzeker ik je. Tenminste tot aan mijn pensioen.”

Lezing dhr. Mager Woensdag 11 juni was het zover: de tweede lezing van dit jaar die door de ExCie was georganiseerd. Deze lezing was getiteld: "Uitdagingen en beproevingen in het wetenschappelijk onderzoek" en werd gehouden door dhr. Mager. Deze titel was in overleg gekozen en dhr. Mager hoopte dat met deze uitdagende titel het verhaal wel vanzelf zou komen... De relatie tussen de onderzoeker en zijn onderzoek is een soort heftige haat/liefde– verhouding. Ondanks de tegenvallers, waardoor je er soms wel eens mee zou willen stoppen, ga je toch door totdat je eruit bent. Vier weken geleden was dhr. Mager op een congres in Moskou (in het ziekenhuis waar Jeltsin gerepareerd is), waarbij de resultaten van een Russische onderzoeksgroep werden bekend–gemaakt. Deze groep zat elke dag van 11 tot 23 uur in het lab. Dan zul je denken: "Hebben die mensen dan nog een sociaal leven?" Ja, het lab is hun sociaal leven omdat ze alle frustraties en successen met elkaar delen. Het onderzoek dat hier plaatsvindt is vaak in samenwerking met andere faculteiten of universiteiten, echter niet veel met andere vakgroepen (uitgezonderd Farmacochemie). Bij Biochemie gebruiken ze een gist als model-eukaryoot, omdat veel systemen hetzelfde zijn als in hogere organismen. Er worden op dit moment verschillende probleemstellingen onderzocht, bijvoorbeeld: Hoe worden ribosomen gevormd uit hun verschillende componenten? Dit gebeurt natuurlijk niet zomaar en er zijn allerlei verschillende systemen die de vorming beïnvloeden. Hoe reageren cellen op veranderingen in hun omgeving, zoals osmotische veranderingen, temperatuursveranderingen of hoge concentraties zware metalen en hoe signaleren cellen dit. Ook worden veranderingen in de voedingsomstandigheden onderzocht. De favoriete koolstofbron van gist is namelijk glucose (gisten gisten graag hierop), glucose is

E.W. Lameijer

8

De enigszins uitdagende titel is ruimschoots waargemaakt. Deze lezing heeft inderdaad duidelijk gemaakt wat de uitdagingen en beproevingen van wetenschappelijk onderzoek zijn. Ik hoop dat er nog vele lezingen zullen volgen. Edwin

niet alleen een voedingsbron maar ook een hormoon voor gist, dus wat gebeurt er als je ze op een andere stof laat groeien dan glucose? Hoe kan je de smaakstofproductie van gist verbeteren? Dit lijkt een beetje een oubollig onderwerp, maar gistextracten worden vaak gebruikt als smaakstof. Dit is echt een miljardenbusiness. Unilever, bijvoorbeeld, wil Frans stokbrood bakken, wat net zo lekker is als ambachtelijk stokbrood, maar veel sneller gemaakt kan worden. Een ander voorbeeld is: wat is het mechanisme van de transcriptie-activering van ABF1? Dit eiwit heeft namelijk 3 functies: replicatie, transcriptie en repressie. Om zo’n probleem op te lossen wordt er uitgegaan van een werkhypothese, soms moet deze aangepast worden, zoals bij het onderzoek naar ABF1. De eerste werkhypothese was een deletieanalyse uit te voeren. Hierbij worden steeds andere stukjes uit het eiwit gehaald en wordt gekeken of het nog activiteit vertoont. Omdat dit eiwit het vaak gewoon bleef doen was dit zeer frustrerend en moest een nieuwe hypothese bedacht worden. Er werd bedacht dat het eiwit een extra element nodig had om te werken; een zgn. T-stretch. Er werden stukjes van deze T-stretch gemuteerd, maar dat had geen effect, het werkte nog steeds. Pas als het volledig gemuteerd werd werkte het eiwit niet meer. Dit was dus ook niet de oplossing. Frustratie, frustratie. De hypothese die nu gebruikt wordt is dat de ruimtelijke structuur van het eiwit bepalend is voor de activiteit, als het eiwit bindt buigt het namelijk 120Û 'H]H K\SRWKHVH OLMNW veelbelovend. Dhr. Mager zelf heeft zijn hart echter verkocht aan het onderzoek naar stressrespons. Zo heeft hij fundamenteel onderzoek gedaan naar de reactie van gist op zout. De resultaten van dit onderzoek zijn nu toepasbaar bij planten en kan nu misschien tot zoutresistente gewassen leiden. Dhr. Mager probeert een soort evenwicht te houden tussen fundamenteel en toegepast onderzoek doen. Hij probeert met toegepast onderzoek geld binnen te halen (dit komt vooral van bedrijven) om fundamenteel onderzoek mee te financieren.

9

Cryptogram

Liggend 4.Daar haalt men ’s winters zijn natje en droogje (4.2.5) 7.Kledingstukken voor de leeftijdsgroep vier en ouder (9) 8.Journalisten vertegenwoordigende Aziaat(4) 9.Vrouwe Misfortuin (5.6) 10.Gemakkelijke gast aan tafel (9) 13.Dit soort distributie leidt tot onenigheid (12) 15.Pepdier (8) 17.Meesters in het hijsen (6) 19.Gebruikelijk baksel aan het strand (9) 21.Zo vanzelfsprekend is naakt (9) Staand 1.Merkje dat schuld beduidt (6) 2.Uiterst gespannen helers (11) 3.Vrucht met potentiële uitstraling (4) 4.Kinderarbeid (11) 5.Toegevoegde chauffeur (11) 6.Acteurs in mini-theather (6) 7.Zo'n fadsige kerel rook er flink op los (6) 11.Waterdier met ingeboren angst (9) 12.Zoiets moet worden teruggegeven (4) 14.Voorloper van veren (4) 15.Ongeordende reeks woorden (5) 16.Namaak (5) 18.Zo oud is een afgevallen tak (4) 20.Aangeschoten treuzelaar (4)

Afscheid van Velthorst

prof.

Nel

Op 29 mei 1997 nam mevr. Velthorst afscheid als hoogleraar Algemene Chemie van de VU.Woensdagmiddag had een aantal enthousiastelingen de foyer en het auditorium verfraaid. Donderdagochtend om 9.00 uur moest er nog gerepeteerd worden. En wie denkt u dat er al rondliep? Juist. Mevr. Velthorst. Arne snelde toe om haar eraan te herinneren dat hij haar op haar kamer zou ophalen met een corsage. Om 10 uur begon het programma dan eindelijk. Allemaal koffie? Hierna vertelde prof. dr. U. Brinkman iets over ’hyphenation; een verstandshuwelijk tussen chromatografie en spectrometrie’. Dr. J. Hofstra vertelde over Shpol’skii en kondigde ondertussen aan dat er een boek over spectroscopie, opgedragen aan mevr. Velthorst, zal verschijnen. Prof dr. J. Verhoeven gaf een oplichtend en grappig relaas over oplichtende moleculen. Na een heerlijke lunch die niet zo heel erg druk werd bezocht begon het middagprogramma. Er werden voordrachten gehouden, kado’s gegeven en er werd vooral veel gelachen. Het werd een leuke middag met veel mensen om een geweldig mens te vertellen dat ze haar zullen missen. Al heb ik begrepen dat ze nog regelmatig rond zal lopen op de VU en voorlopig nog niet weg te denken is uit ons beeld van de chemie.

COSMOS Sinds de vorige uitgave van de PB zijn er alweer verschillende dingen gebeurd op COSMOS-gebied. Er is veel geld ingezameld en daarnaast is er een nieuw doel gevonden waaraan éénmalig een bedrag van ƒ1000,00 geschonken is. Laten we beginnen bij de inkomsten. Naast de verkoop van bitterballen en de nieuw

ingevoerde "Snack van de maand" heeft de COSMOS op de facultaire sportdag van 4 juni weer een sponsorloop georganiseerd. Op het heetst van de dag hebben ongeveer zeventien deelnemers zich ingezet door soms een aantal en soms een bijzonder groot aantal rondjes van 300 m. af te leggen. Hiervoor lieten zij zich sponsoren door familie, vrienden, medestudenten of medewerkers van de faculteit. Op deze dag is in totaal ƒ1542,72 bijeengelopen, een fantastisch bedrag. Wij willen hierbij alle deelnemers nogmaals bedanken voor hun inzet. Er zijn prijzen uitgereikt aan Sahan Abeln voor het hoogste bedrag dat door één persoon is opgehaald en aan Bart Martens omdat hij maar liefst 43 rondjes heeft gelopen. Ook Astrid Sitters en dr. J. Bulthuis wil ik hier nog even noemen, zij hebben beide 38 rondjes op hun naam gezet. Ik geloof dat we met het oog op de inzet en het bijeengelopen bedrag wel kunnen stellen dat deze sponsorloop zeker geslaagd is. Nog vóór de sponsorloop vond er op de VU een veel groter feest plaats, ter ere van het afscheid van prof. Velthorst. Voor een verslag van deze dag verwijs ik naar elders in deze PB, maar ik wil wel even vermelden dat mevr. Velthorst als afscheidscadeau gevraagd had om een bijdrage voor het hoofddoel van de COSMOS, het kinderdagverblijf Sekolo san Anne Stine in Botswana. Het laatste bericht was dat er ongeveer ƒ4800,00 (!) is gedoneerd. Een enorm bedrag waarvoor in samenspraak met mevr. Velthorst en het kinderdagverblijf zeker een goede besteding gevonden zal worden. Aangezien er tegenwoordig zoveel geld ingezameld wordt, is er gezocht naar een extra doel waar we financieel aan konden bijdragen. Dit is gevonden bij de Stichting Vrienden Van Kathonzweni/ Oeganda Comité (VVK/OC) waarvoor op het Studenten Overleg Scheikunde van 9 juni besloten is dat de COSMOS hier ƒ1000,00 aan zal doneren. De VVK/OC is een vrij kleine stichting die bestaat uit vrijwilligers met als doel het verlenen van kleinschalige ondersteuning in Kenia en Oeganda. Ze richt zich op projecten die bijdragen aan de zelfstandigheid van de plaatselijke bevolking en die uitgaan van hun eigen mogelijkheden en ideeën. Een van die

voorlichtingsdag, voor het laatst een vraag van een student, ... Hoewel ik zelf de keuze heb gemaakt elders te gaan werken, doet het afscheid nemen toch weer pijn. Weemoed. Het is was leuk om op de faculteit te werken. Een aardige faculteit met veel aardige collega's en leuke studenten. Een faculteit waar ik in vijf jaar heel wat heb meegemaakt. Toch heb ik ook het positieve gevoel van "straks weer iets anders, weer wat nieuws"! Ik heb bijna iedereen wel al bedankt en al het goede gewenst. Ook veel studenten. Ik heb genoten van de door o.a. Marieke georganiseerde, grote koffievisite bij mijn kamer. De stapel kaarten en briefjes met herinneringen, grapjes en goede wensen heb ik thuis al netjes in een album gestopt. "Afscheid VU 1997' staat er op de rug van de grote map.

projecten is het sociaalfonds en daaruit voortgekomen het AIDS-fonds. De bijdrage namens de scheikundestudenten is bedoeld voor dit laatste fonds. Kinderen van AIDSslachtoffers worden over het algemeen opgevangen door de familie. Er zijn soms vrouwen die de zorg over acht kleinkinderen op zich hebben genomen na het overlijden van hun eigen kinderen. Deze (klein)kinderen moeten vaak uit geldgebrek stoppen met school en het doel van het AIDS-fonds is het steunen van deze kinderen om ze toch een toekomst te kunnen bieden. Met ƒ3000,00 per jaar uit dit fonds worden zo ongeveer twintig kinderen geholpen. Gaby Lubiyaya beheert dit fonds ter plaatse en laat gedetailleerd zien wat er met het geld gebeurt. Ze wordt hierin bijgestaan door een katholieke zuster, Mary. We hopen dat onze bijdrage van nut kan zijn bij het helpen van de kinderen.

Een van de allerlaatste dingen is dit stukje voor de PB. Redacteur Eric was zo vriendelijk me nog een beetje respijt te geven om iets in te leveren. Als het maar op schijf komt, en dat komt het. Veel te maken gehad met de VCSVU, bedenk ik me, terwijl ik aan de toetsen zit. Kerstdiners, open dagen, deelname aan commissies, borrels, alternatieve studiegidsen, reizen, excursies en noem maar op. Actieve club. Ik wens de VCSVU het beste en een bloeiende PB. Ik hoop dat er in de toekomst net zoveel trekkers, duwers en dragers van de VCSVU zullen zijn als nu het geval is!

Je ziet het: het gaat goed met de COSMOS (om de titel er nog maar weer even bij te betrekken). Mocht je ergens nog vragen over hebben of als je ideeën hebt voor bijvoorbeeld de "snack van de maand" (kipkantjes, frikadellen en kaassoufflés hebben we al gehad) of een ander goed, onderwijsgerelateerd doel, laat het dan aan een van de COSMOS-leden weten. Namens de COSMOS, Chris Oostenbrink

Afscheid

Lezers, jullie (studenten van de faculteit) hebben een geweldig grote inbreng in mijn werk gehad. En je hebt er dus veel aan bijgedragen dat ik het hier de afgelopen jaren zo naar m'n zin heb gehad. Dank daarvoor! Het was prachtig om met en voor jullie te werken. Ik wens je veel succes met je studie, te beginnen met het nieuwe studiejaar. En denk eraan, chemici komen elkaar altijd weer tegen. En dus verzacht ik m'n gevoelens van weemoed maar met "tot ziens!".

Het is vrijdagmiddag 27 juni. Ik zit op mijn werkkamer de laatste klusjes op mijn laatste officiële werkdag voor de faculteit Scheikunde te doen. De roosters met het kernprogramma gaan kopieerklaar naar Nora. Ik teken de laatste vakkencombinaties die gisteren door de examencommissie werden goedgekeurd. Ik mail de tekst voor het invutasie-boekje naar Reijer Dijkstra. Nog wat stukken die direct aandacht van mijn opvolger(s) behoeven gaan in twee speciale mappen. Een map voor het onderwijs, een voor de voorlichting. Bij dit alles voel ik steeds, dat het allemaal voor het laatst is. Voor het laatst een kletspraatje op M1 met een paar pauzerende studenten, voor het laatst een telefoontje over een

O ja, ... en een prettige vakantie, hè! Hartelijke groet, Arne

12

PB. De milieukant, gekoppeld aan de NoordZuid lijn, tja, waarschijnlijk oud nieuws als deze PB uitkomt. Laat ook maar, met een onderwerp ben je er niet, je moet er nog wat over schrijven ook, suck, writers block. Ik ga maar weer eens verder met m’n hoofdvakverslag.

Writers Block De deadline nadert. De neiging om iets te schrijven is er wel, al was het maar om onder de dreiging van zo’n doodstreep uit te komen. Volgend punt: een onderwerp. Een reactie op de reactie van de Ad-Valvas redactie op de reactie van AAC op een stukje uit de vorige PB? Nee, dat is meer iets voor de (PB) redactie, of de schrijver/ster(s) van het stuk. Stokpaardje SBBA? Wat afgezaagd, paardje stokt. Bep en Truus of Bokkie Bèh nadoen is wat goedkoop, parodiëren niet origineel. De Eurotop, ‘the chemical approach’? Er valt wellicht nog wat aan te halen uit het afscheidscollege van Prof. Somsen. Nàh, de mensen die daar niet geweest zijn hebben gewoon pech gehad. Met het onderwerp van de S.O.P., de practicum/stage/scriptie begeleider van het jaar, is wel wat te doen, maar meer iets voor een IK of een OC-lid. Een klassieker: de laatste twee boeken die ik gelezen heb? “Einsteins droom” van Stephen Hawking en “Bluff your way in marketing”, gekocht met de COSMOS-sponsorloopboekenbonnen. Op zich weer eens wat anders, al een tijd niet gezien in de PB, een boekbespreking, maar ja, daar gaat wel wat tijd inzitten. De toekomst van de COSMOS, de visie van een (eenzame) lange afstandsloper, of voormalig bestuurslid, slechts een kwestie van doorzakken, maar ja, de beste stuurlui…. Recente KNCV-activiteiten, op zich leerzaam en nog leuk ook, maar daar is blijkbaar geen interesse voor, gezien het aantal VCSVUleden dat je daar tegenkomt. De VU als best bereikbare universiteit, de nieuwe OV-kaart? Lijn 50 wellicht? Dat is het. Lijn 50, geweldig! “New car/tram scent”, nog chemisch ook. De electronica, deurknoppen, lichtkrant en nieuwe stem, de problemen met de IT toeleveranciers waardoor ze alleen om de 15 minuten kunnen rijden, ook Bèta. Of anders de architectonische insteek. De drie Amsterdamse kruizen in de liftkokers op Sloterdijk, de kleurstelling, de rondrit langs de mooiste en lelijkste (kantoor)gebouwen van Amsterdam. Niet chemisch genoeg voor de

BM

Studiereis naar Engeland (4 t/m 18 mei 1997) Zoals ieder van jullie al weet is er afgelopen mei een studiereis geweest naar het vasteland van Engeland. In de vorige PB was er al een stukje geplaatst over onze ervaringen in Engeland. Maar omdat er gevraagd is nog een stukje te schrijven hebben we dat ook gedaan. Hieronder volgt een ietwat onpersoonlijk verslag van de reis. Dit stukje is, als alles goed gegaan is, ook verschenen in het Alumni-blad. Je zou je dus al kunnen oriënteren op wat je in de toekomst thuisgestuurd krijgt. Mocht de stijl je niet bevallen dan kun je klagen bij de redacteuren van het Alumni-blad. Begin mei zijn er 9 studenten scheikunde aan de Vrije Universiteit samen met 3 medewerkers van de faculteit op studiereis geweest naar Engeland. Tijdens deze reis werd een breed scala aan bedrijven, instituten en universiteiten bezocht. De onderwerpen die aan bod kwamen varieerden van chemische technologie, milieuchemie, fysische chemie tot aan farmacochemie. De reis was opgezet zonder specifiek thema. De interesse ging uit naar verschillende facetten van de scheikunde in Engeland. Tijdens de 2 weken werden de volgende bedrijven en universiteiten bezocht (chronologische volgorde): University of Cambridge -Organische Chemie Glaxo Wellcome -Farmacochemie Colworth Laboratory (Unilever) -Consumer Products

13

De scheikunde-faculteit in Surrey heeft op haar analytische afdeling een ICP-MS staan. Het is de eerste ICP waarbij het plasma horizontaal gericht is, dit is noodzakelijk om een goede koppeling te bewerkstelligen met de MS. Voordeel: het is nu mogelijk om hoeveelheden tot aan het part/quadrillion niveau te meten. Nadeel: om het plasma horizontaal gericht te houden is een argonstroom van 17 liter per minuut nodig! Tijdens het inleidende praatje bij SmithKline Beecham werd ons duidelijk dat zij GlaxoWellcome als grootste concurrent beschouwen. We werden overladen met "goodies" waarvan ze bij SmithKline Beecham zeker wisten dat we dat bij GlaxoWellcome nooit in zulke mate en van zulke hoge kwaliteit zouden krijgen.

Royal Hallamshire Hospital -Farmacochemie Central Toxicology Laboratories (Zeneca) -Toxicologie Shell -Organische Chemie Oxford University -Fysische Chemie Imperial College -Chemische Technologie University College -Biochemie James Black Foundation -Farmacochemie Royal Society of Chemistry -Overkoepelend orgaan (bibliotheek, voorlichting) SmithKline Beecham -Farmacochemie University of Surrey -Milieuchemie

Jos, Lloyd en Marcel

AIO-stukje

Het vervoer tijdens de reis was per minibus en personenauto, beide vervoersmiddelen waren gehuurd in Nederland. De reis naar het Engelse platteland begon vanaf Oostende alwaar de ferry naar Ramsgate werd genomen. Volgens de betrokkenen was het rondrijden in Engeland een goede manier om een idee te krijgen van het Engelse landschap en van het rijvermogen van bepaalde medestudenten. Doordat de weekenden en avonden vrij van bezoeken waren, hebben de studenten ook nog tijd gevonden om het Engelse sociale leven te ontdekken.

Na herhaald aandringen van Arjan en Chris (waardoor ik mij zeer gevleid voel), hier dan een nieuw bericht over het onderzoek van een OIO. Allereerst zal ik mij even voorstellen aan diegenen die mij nog niet kennen, danwel niet alle details over mij weten (ofschoon ik natuurlijk niet alles vertel). Ik kwam 25 jaar geleden (vergeet dit onmiddellijk weer zoals je dat betaamt) ter wereld in Zaandam, alwaar dit (toen nog) lieve meisje Nicolette Rot werd genoemd. Na het doorlopen van de kleuter-, lagere- en middelbare school (Blaise Pascal College) ter plaatse (zoals iedereen) begon ik in 1989 met mijn studie Scheikunde aan de VU, waar ik binnen 5 jaar afstudeerde, met als hoofdvak organische chemie (organolithiumgroep) en bijvak massaspectrometrie. Aansluitend kon ik beginnen aan mijn promotieonderzoek in de organische chemie (Werkgroep OrganoMetaal =WOM) onder leiding van Prof. Bickelhaupt. De organometaalchemie is dus hier aan de VU, zoals al uit de laatste zin blijkt, bij organische chemie (op de derde verdieping) ondergebracht, maar aan andere universiteiten valt het ook wel onder de anorganische chemie en het ligt hier dus eigenlijk zoals de

Tijdens de bezoeken aan de verschillende instellingen e.d. zijn we veel te weten gekomen over scheikunde en over de houding van Engelsen t.o.v. Nederland. Zo werd er tijdens een van de lezingen, gehouden op de University of Surrey, verteld dat de vervuiling op de Nederlandse wegen enorm groot is. "Na een flinke regenbui zal je versteld staan hoeveel kleuren je kan zien op het wegdek", (er werd gedoeld op de vele olie e.d.). "Zou de Nederlandse overheid weten hoeveel zink en cadmium er uitspoelt dan zou ze het meteen gaan bemijnen!", werd ons verzekerd.

14

naam al suggereert, tussen in. En zoals jullie natuurlijk al op je klompen aanvoelen bestuderen wij, organometaalchemici, dus, heel simpel, organometaalverbindingen. Maar wat zijn dit nu precies voor verbindingen? Wel, een organometaalverbinding bevat zowel een organisch deel als een metallisch deel (meestal één atoom): een eenvoudig voorbeeld hiervan is bijvoorbeeld een Grignard reagens (RMgBr). Het voordeel van deze verbindingen is dat ze over het algemeen zeer reactief zijn (door de polaire binding C-M bindign, M is een beetje positief en C is dan natuurlijk een beetje negatief geladen) en dus als nucleofiel in vele syntheses gebruikt kunnen worden. Het onderzoek waar wij ons echter hoofdzakelijk mee bezig houden richt zich voornamelijk op de organometaalverbinding zelf en of het mogelijk is meerdere metaalfuncties dicht bij elkaar in de een molecuul te bouwen. Je kunt je wellicht voorstellen dat dit niet erg gelukkige verbindingen zijn omdat die positief geladen metaalatomen elkaar waarschijnlijk liever willen afstoten, maar dit levert natuurlijk wel hele leuke multifunctionele verbindingen met bijzondere eigenschappen (b.v. verhoogde reactiviteit) en structuren op. Een voorbeeld hiervan is een reagens dat een tijdje geleden binnen onze werkgroep gesynthetiseerd is en o-fenyleen-magnesium (zie figuur 1) heet. Eenvoudig gezegd is dit een stof die je kunt voorstellen als een soort 1,2-diGrignard van benzeen (zo reageert hij), dus een benzeenring met op de 1- en 2- positie een Mg-atoom gebonden. In oplossing is deze verbinding aanwezig als tetrameer (vier moleculen zitten als een deeltje bij elkaar). Dit aggregaat (zoals we dat ook wel noemen) bestaat uit vier magnesium atomen in een tetraedrische structuur, waarbij aan ieder vlak (gevormd door drie Mg) van deze tetraeder een benzeenring gebonden zit (op een ingewikkelde manier, zie figuur 1).

Momenteel werk ik (samen met een analist, hoofd-vakker en post-doc) aan twee onderzoekslijnen. Het onderzoek is gestart met de synthese van polygemetalleerd benzeen (dus met drie en vier metaalatomen direct gebonden aan de aromatische ring, figuur 2) hetgeen dus een uitbreiding is van aromaten met slechts een of twee (zoals ofenylmagnesium) metalen aan de ring gebonden. Naast te verwachten interessante eigenschappen, kunnen deze verbindingen ook gebruikt worden als multifunctioneel reagens in de synthese van b.v. koolstofnetwerken. Daarnaast werken we nu in toenemende mate aan de synthese an triptycenen (dat zijn drie benzeenringen als een soort schoepenrad aan elkaar verbonden op de 1- en 2-positie, figuur 30, met op de verbindingspunten een metaalatoom. Omdat er grote verschillen zijn tussen metalen onderling, kunnen we trypticenen met (mogelijk) hele verschillende eigenschappen creeeren. Doordat het ook mogelijk is gebleken om de metalen in deze triptycenen te functionaliseren (er een reactieve groep op te plakken) kun je deze verbindingen onderling bijvoorbeeld ook weer koppelen. Wellicht komen deze verbindingen nogal eenvoudig op je over maar het feit dat deze verbindingen nogal extreem reactief zijn, eist nogal wat van de chemicus die ze wil synthetiseren en bestuderen. Veel van deze organometaalverbindingen (en zeker die van ons) willen namelijk heel graag met water en O2 (uit de lucht) reageren. En dat betekent dat je bijvoorbeeld onder een stikstof- of nog beter een argon-atmosfeer moet werken. Het is echter natuurlijk nog slimmer om helemaal te voorkomen dat lucht binnentreedt door te werken in een hermetisch gesloten systeem met daarin alleen oplosmiddeldamp en dat doen wij dan ook voornamelijk. Het zou een lang verhaal worden om helemaal uit te leggen hoe dat precies werkt maar kort gezegd komt het er op neer dat je een opstelling bestaande uit een reactievat en watervrije-chemicalien (reagentia en oplosmiddelen) die in glazen buisjes zitten aan elkaar moet lassen ('glasblazen'). Na het drogen van dit glaswerk aan een hoogvacuum pomp kun je dan een

Mg

Mg

Mg

Mg 4

Mg

Figuur 1

15

M

reactie gaan uitvoeren door glazen schotjes waarmee de chemicalien van het reactievat zijn afgesloten door te slaan met een magneet vanaf de buitenkant. ook het identificeren van de produkten kan door b.v. een NMR-buis aan de opstelling te lassen. Veel studenten vragen aan mij vaak nadat ik dit hele verhaal tegen ze heb afgestoken of dit onderzoek dan ook nuttig is voor de industrie. Wel, in het algemeen geldt dat onderzoek dat aan een niet-technische universiteit plaatsvindt meestal eerder fundamenteel is, en derhalve tot nieuwe inzichten in de chemie dient te leiden. Maar mocht dit onderzoek in de industrie toegepast kunnen worden dan zullen we dit, zeker heden ten dage, natuurlijk niet nalaten nader te onderzoeken. Natuurlijk zal het commercieel voor de bulkindustrie niet zo zinvol zijn om zeer lucht- en soms ook temperatuurgevoelige verbindingen te synthetiseren als dat al technisch mogelijk is, maar voor de fijnindustrie kunnen dze verbindingen zeer bruikbaar zijn voor de synthese van nieuwe onbekende verbindingen. Bovendien worden de grenzen van wat mogelijk lijkt door dit onderzoek telkens verlegd waarbij ook organometaalverbindingen ontwikkeld kunnen worden die niet zo extreem blijken en aldus b.v. als katalysator voor de syntehse van plastics gebruikt kunnen worden (en daar zijn we ook mee bezig). Als je het (na deze uiteenzetting) leuk lijkt om organische chemie te beoefenen in eigenbedachte en gefabriceerde opstellingen en/of als het je gewoon leuk lijkt een mengeling van organisch/anorganische chemie te bedrijven kom dan eens langs (mag natuurlijk ook als je dat niet wil) we laten je graag meer zien. Voor diegenen die graag glasblazen willen leren (altijd handig als je later je eigen wijnglazen wil maken), iedereen kan het en evntuele brandblaren zullen we liefdevol verzorgen.

M

M

M

M

M

M

M=Li, MgX, SnR3, HgX

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

Figuur 2

Figuur 3 R

M M R

M = Si, Sn, Ge, Ti, Zr, Ga, B

P.S. Met excuses aan Nicolette: door problemen met diskettes en servers zag de redactie zich helaas genoodzaakt bovenstaand stukje over te tekenen/schrijven hetgeen gepaard ging met enig gebrek aan tekenervaring (niet iedereen is Organicus)!

Tot ziens op het lab (KB 364) of elders, Groetjes Nicolette.

16

Verjaardagskalender JULI 1 2 3 4 5 6 7

8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

25 26 27

28

29 30 31

AUGUSTUS Mavalda Purperhart

SEPTEMBER

Daan Geerke

Michelle Zonneveld, Bob Feis An-Emmie Nieman Barbara van der Linde, Anouk Rijs, Sahan Abeln

Ilse Custers

Gabriëlle Koelewijn

Robert v.d. Weerd Jaap Vermeiden

Dennis Jansen Mark van Haaren Anne Habernickel Eric-Wubbo Lameijer

Ellen Willemse Vincent de Boer , Joeri Piet

Arno Meijer

Maaike Reinders

Martijn Bijker, Natasja Visser Dhek Bhun Kho

Michiel Pol

Frans-Jan Parmentier Marianne de Rijke, Rutger Kroon Tom Gerrits Wim Werner, Cindy Visser, Janine van Driel Krol

Ewaut Krijger Maarten Lor

Arjan Sprengers Edwin van de Ketterij

Sander van Assema Raymond Hendriks, Lucinda Koelman Vincent Koning

Mark Borst Lloyd Ghauharali, Claudia van Kampen

Claus Geldermans, Johan Ruiter, Jan de Kleijn, Henrique Schippers, Sander Janse Arjen Bader, Onno Kaandorp

Roshan Jahangir Edwin Jacobs 17

In deze kalender staan alleen de verjaardagen van studenten vermeld; zoeken naar je favoriete docent is nutteloos!!

18

DEADLINE VCSVU

PAPIEREN BINDING

STUKJES VOOR HET INTRO-NUMMER VAN DE PB MOETEN WORDEN INGELEVERD UITERLIJK maandag 8

september

Alle stukjes (komisch, informatief, belangrijk enz enz) kunnen bij voorkeur op WORD 5.1 formaat worden gedumpt in de DUMP folder van een van de redacteuren:

1992:schnmkrs 1994:lameijer 1994: oomkes 1995: ketterij

Of als attachment gemaild worden naar: [email protected]

De Redactie 19

20

Ontwerpwedstrijd

VCSVU

Doe mee aan de ontwerpwedstrijd! Ontwerp een opdruk voor het VCSVU t-shirt. Lever je ontwerp op A4-formaat in in de VCSVUkamer (M-154). 21