Cognitieve stoornissen en comorbiditeit: Liaisons dangereux KNMG symposium Arnhem 8 april 2010

Cognitieve stoornissen en comorbiditeit:

Liaisons dangereux KNMG symposium Arnhem 8 april 2010 Marcel Olde Rikkert, Kl geriater Afd Geriatrie UMC St Radboud/ Alzheimer Centrum Nijmegen Alzheimer Centrum Nijmegen (ACN)

Cognitieve stoornissen en comorbiditeit: Liaisons dangereux

Ziektemodel, ziekte van Alzheimer

Comorbiditeit en impact op cognitie

Dementie en impact op comorbiditeit

KNMG symposium Provincie Gelderland

Ziekte van Alzheimer: dangerous liaisons van plaques en tangles

State of the art Dementia

Hersenspecifieke eiwitten: klonteren bij ziekte v. Alzheimer

Aβ

Seniele plaque

Neurofibrillaire tangle

Tau P-Tau


Combination CSF Aβ42 en tau 1500

Controls AD

AbP42

1000

500

0 0

250

500

750

1000

1250

Tau

Sensitiviteit en specificiteit: 85-95% State of the art Dementia

1500

Pittsburg Comp B PET B-Amyl. marker Blennow et al Lancet 2006;368: 387-403


AD: loss of synapses

? David Selkoe, Science 2002; 298:789 – 791 Alzheimer's Disease Is a Synaptic Failure Amyloid- protein dimers isolated directly from Alzheimer's brains impair synaptic plasticity and memory Nat Med 2008;14:837-42.

State of the art Azheimer Dementia/ ACN

Visual rating of the medial temporal lobe `(Scheltens et al, JNNP 1992) 1

3

2

4


Brein schade: ontwikkeling causaliteit

• Dementie: • Ziekte v Alzheimer: Oorzaak

•

Gevolg

Dementie syndroom: A

B C State of the art Dementia

Comorbiditeit en cognitie: evidente relatie 30

MMSE

25 unadj

20 15

adjusted. age, sexe, edu

10 5 0 1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

comorbidty (CIRS-G) of the art Dementia Doraiswamy et al J Gerontol A Biol Sci State Med Sci. 2002 57:M173-7.

Effect ziekenhuisopname op cognitie 6.1 jr follow up 2969 personen 75 ( 6) jr (Ehlenbach et al 2010;303:763-70)

Follow-up CASI (0-100) (Adjusted)

Geen ziekenhuis opname (N=1601)

Kritieke ziekte Acute ICopname (N=1287

Acute ziekenhuisopname (N=41)

Reference

-2.3(-2.6 ..-1.9) P < 0.001

-2.9 (-4.2-0.03) P = 0.47


Ehlenbach et al 2010;303:763-70

HR Incidentie dementie, onafh risico (95%)

Geen opname (N=1601)

Acute IC opname (N=1287

Acute ziekenhuis opname (N=41)

1

1.4 (1.1-1.7) P = 0.001 (N=228)

2.3 (0.9-5.7) P = 0.09 (n=5)


AD at high age (neuropathology 69-103 yrs (N=456)

Savva et al, NEJM 2009; 360:2302-9 Savva. et al. NEJM 360: 2302. Copyright restrictions may apply.


Dementie: Soms enkelvoudige oorzaak Normaal

Dementie

Vasculair event (CVA) Familiaire AD CJD, Lues, HIV

reparatie compensatie

B1, B6, B12 tekort Alcohol intoxicatie State of the art Dementia

Dementie: Meestal meervoudig schade Normaal

Dementie

Buchman et al Neurology. 2008;71:499-504 Haroutunian et al Arch Neurol. 2008;65:1211-7 Savva et al, NEJM 2009; 360:2302-9

reparatie compensatie

MRC CFAS. 2001;357:169-75 State of the art Dementia

The Ageing Brain Process Brein schade: Leeftijd gerelateerde geheugenverlies, MCI, Alzheimer Dementie

Accumulatie neuron schade, Route: amyloid- tau patroon

Toename van celschade: hyperglycemie, hypertensie, nierfalen, hartfalen roken, alcohol, metabole schade (ROS) State of the art Dementia

Cognitieve stoornissen en comorbiditeit: dangerous liaisons

Ziektemodel, ziekte van Alzheimer


Dementie en impact op comorbiditeit


Dementie, co-morbiditeit

• Depressie • Angst • Psychose • M Parkinson • CVA

Odds Ratio

2.3 (1.3–3.9) 2.3 (1.2–4.2) 3.5 (1.3–9.9) 3.8 (1.9–7.5) 2.0 (1.2–3.6)

Nuyen and Schellevis J Clin Epidemiol. 2006 Dec;59(12):1274-84. State of the art Dementia

Hartfalen: relevante co-morbiditeit

• N= 62; leeftijd 69 jr • 25% cognitieve stoornissen ( vs 15% in controles) • Functies aangedaan: •

Geheugen, uitvoerende functies, reactietijd/aandacht, taal

Groot effect op behandeling!!

Vogels et al JAGS 2007: 55: 1764-70 State of the art Dementia

Cognitie en medicatie “I vergeet steeds die dingen te nemen… euh… u weet wel, die ronde, witte….. “ Trouwens ik word er ook soms duizelig van, dus zo erg is het niet dat ik ze niet neem”


Effect dementie op co-morbide ziekte

• Diagnostiek • Diagnose vertellen • Behandeling • Medicatie • Zelf management • Leefregels





Transitieprojecten Nationaal Programma Ouderenzorg

“…kenbaar maken van cognitieve beperkingen in het ziekenhuis, is een soort baken” “mind the gap” State of the art Dementia

Help uw medewerkers onthouden!!

•Stel uzelf voor •Gehoor apparaat in? •Houd oog contact •Blijf rustig en blijf feitelijk •Houd zinnen kort en simpel •Focus op 1 vraag/instructie per keer •Betrek naasten in de zorg •Geef tijd voor een antwoord •Herhaal uzelf •Neem niet aan dat u begrepen bent •Geef niet te veel keuzen


“Ik wil niet dat ze d’r een rommeltje van maken met mij…. “

“Er zijn er die veel slechter zijn dan ik………… “Ik mag dan wel wat vergeten, maar ik ben niet gek”


Cognitieve stoornissen en comorbiditeit: dangerous liaisons


Dementie grote impact op gezondheid & ziekte


Alzheimer Centre Nijmegen Radboud University Nijmegen Medical Centre Nijmegen Centre for Evidence Based Practice Geriatric Medicine Medical psychology Lab Neurology IQ Health Care Epidemiology and Biostatistics General Practice

Donders Centre for Brain Cognition and Behavior Sheffield Institute for Studies on Aging, UK TI-GO: Top Institute for Healthy and Succesful Aging Major Grants:

ZonMw, Royal Health Research Council Dutch Heart Foundation/ Devon/ Dutch Alzheimer Society/ ISAO Province of Gelderland; Radboud University Nijmegen Medical Centre


PI’s Marcel Olde Rikkert Roy Kessels Myrra Vernooij-Dassen Marcel Verbeek Magnus Sjögren Jurgen Claassen

Senior Researchers Jurgen Claassen Arnaud Dechamps Irena Draskovic Debby Gerritsen Maud Graff René Melis Bianca Schalk Eddy Adang Amanda Kiliaan Paul Krabbe Raymond Koopmans

PhD students Christian Bakker Arenda van Beek Els Derksen Carola Döpp Gademan Gove Gijs Hesselink Hans Hobbelen MarisolKooijmans-Otero Roeslan Leontjevas Els Meeuwsen Ans Mulders Marieke Perry Anke Persoon Madelijn Sander Carla Schölzel Jaap Sijbesma Diane Slats Petra Spies Anouk Spijker Emmelyne Vasse Deliane van Vliet Sebastiaan Voight Anco van der Vorm Roland Wetzels Olga Meulenbroek Liesbeth Joosten Ondine van de Rest

State AD Complexity of the art Dementia Dallas Masterclass

Cognitieve stoornissen en comorbiditeit: Liaisons dangereux KNMG symposium Arnhem 8 april 2010

Recommend Documents