Neurorevalidatie - cognitieve klachten en –stoornissen. Februari 2016 Carola van Dijk-Koot, revalidatiearts Marieke Spoek, huisarts te Barendrecht. Om te stemmen bij interactieve gedeelte: http://duo.participoll.com
Vereniging Medische Staf
Disclosure belangen spreker:
Carola van Dijk, revalidatiearts
Presentatie: neurorevalidatie - cognitieve klachten en –stoornissen Geen potentiële belangenverstrengeling Bedrijfsnamen: ik ben werkzaam voor Rijndam Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties1 revalidatie, locatie Ijsselland ziekenhuis
•
Sponsoring of onderzoeksgeld
•
geen.
•
Honorarium of anderen (financiële)
•
geen
vergoeding •
Aandeelhouder
•
geen.
•
Andere relatie, namelijk….
•
geen
Bij patiënten met NAH in chronische fase is het moeilijk als huisarts overzicht te houden a) Nee hoor, dat lukt best b) Ik heb behoefte aan (meer) afstemming c) Ik wacht het wel af of en wanneer er een vraag komt. d) Er kan veel verbeterd worden. A
B
C
D
0
Inhoud • • • • • • • • • • •
Wie Waar Diagnoses Denkkader: ICF Cognitie: wat komt daar bij kijken Behandeling Indicatiestelling NHG Screenen op cognitieve stoornissen Arbeid Handige sites Take home message
Ziekenhuisrevalidatie in het IJsselland • Diagnosegroepen IJsselland: • • • • •
Chronische pijn, multidisciplinair pijnteam Neurologie (CVA, MS, NAH) Parkinson Medisch specialistische oncologische revalidatie Orthopedische problematiek, schoenen en orthesiologie • Diabetische voet (MDVS) • (consulentschap Rijckehove)
Revalidatie in Rotterdamse Regio • GRZ – Lelie zorggroep – Humanitas – Zellingen – Aafje – Careyn – Zonnehuys – Laurens
Revalidatie in Rotterdamse Regio • MSR – Centrum voor Reuma en revalidatie (zowel MSR als GRZ) – Maasstad ziekenhuis – Rijndam revalidatie
GGZ en andere spelers Rotterdamse regio (cognitie) • • • • • • •
BAVO Europoort Recuper Hersenz (subsidieregeling WLZ) Middin casemanagement Middin ambulante ondersteuning NAH zorg Gemiva SVG 1e lijns netwerk CVA Rotterdam
Patientengroepen met NAH • • • • • • •
MS CVA (bloeding, infarct, SAB) Traumatisch hersenletsel Encephalopathie Kanker of schade door bestraling Parkinson overig
NAH – 120.000 pt – 80% naar huis uit ziekenhuis – 600.000 mensen 18-65 jaar met NAH functioneren thuis
Hoe vaak komen cognitieve stoornissen voor na een CVA • • • •
A) 10-30% B) 31-50% C) 51-70% D) 71-90%
A
B
C
D
0
CVA • Meest voorkomende problemen: • Aandacht, geheugen, taal en neglect.
• Meest genoemde problemen >50% pt – Cognitief: mentale traagheid, vergeetachtigheid, concentratie, dubbeltaken. – Emotioneel/gedrag: sneller huilen, initiatiefverlies, irritatie, verandering seksualiteit, persoonlijkheid, afhankelijk gedrag en sombere stemming
Doel revalidatiegeneeskunde • opheffen, verminderen of zo mogelijk voorkomen van de gevolgen van ziekte of aandoening • Functies-Activiteiten-Participatie • handicaps te voorkomen, dan wel zo klein mogelijk te laten zijn, zodat de patiënt optimaal kan functioneren in de maatschappij
Denkkader ICF
Veel voorkomende klachten/problemen • • • • • • • • •
Stoornisniveau- activiteiten- participatie Concentratie/Geheugen Tempo/ mentale belastbaarheid Planning (executieve functies) Gedragsverandering Initiatiefverandering Overprikkeling-vermoeidheid Werk lukt niet Stemmingsproblemen
Cognitieve stoornissen domeinen • • • • • • •
(ziekte)inzicht waarneming aandacht geheugen planning en regulatie handelen communicatie
Bij klachten die zouden kunnen passen bij cognitieve stoornissen na klein CVA bij een 60 jarige arbeidzame pt. • A) verwijs ik naar BAVO ouderen • B) vraag ik de POH-GGZ een inventarisatie te maken met een gesprek • C) verwijs ik naar neuroloog of revalidatiearts • D) heb ik overleg met specialist A
B
C
D
0
Indicatiestelling, naar wie verwijzen? (NHG) • • • • • • • •
Recidief uitval en complicaties -> neu. Somatisch of maatsch. Funct -> RA. Re-integratie arbeid-> bedrijfsarts/RA. Cognitie/emotie/gedrag-> neuropsy. Kwetsbare oudere met compl probl.-> SO. Taal/spraak/slik -> logopedist. Mobiliteitsproblemen -> fysiotherapeut. ADL, huishoudelijk, aanpassingen -> ET
Behandeling • • • • • • • •
Evaluatie/diagnostiek Psycho-educatie Herstel van functie (waarneming) Strategietraining Inslijpen Hulpmiddelen Compensatie Instructie omgeving (structuur aanbrengen)
Het is nuttig om te screenen op cognitieve stoornissen • • • •
Ja, alleen anamnese is vaak niet genoeg Nee, anamnese is voldoende Nee, mits heteroanamnese mogelijk Ja, mits ook heteroanamnese
A
B
C
D
0
Screening cognitieve stoornissen • Doel: – Vroegtijdige identificatie fact belemmeren reva. – Aanbevelingen verder neuropsychologisch en/of medisch onderzoek – Aanbevelingen behandeling en begeleiding – Observaties ernaast leggen – Afstemmen disciplines
Screening cognitieve stoornissen
• www.mocatest.org/
CLCE-24 • Sinds het optreden van het CVA heeft de patiënt: • Moeite om 2 dingen tegelijk te doen • Vraag: ”Vindt u het moeilijk om 2 dingen tegelijk te doen?” De patiënt kan bijv. niet koken en praten tegelijk of lopen en praten tegelijk; of beantwoordt geen vragen, terwijl hij zijn jas uittrekt of gaat zitten. • Moeite om alles bij te houden, langzamer geworden • Vraag: ”Heeft u het gevoel dat alles te snel gaat, bijv. tv? Bent u langzamer geworden in uw manier van doen?” De patiënt vindt dat sinds het CVA alles erg snel lijkt te gaan. Het kan moeilijk zijn om een tv-programma, een gesprek of andere informatie uit de buitenwereld te volgen vanwege het tempo. Het kan zijn dat de patiënt traag reageert.
arbeid Of iemand aan het werk komt met matig NAH hangt volgens onderzoeken niet af van: • A) huidskleur • B) huwelijkse staat • C) opleidingsniveau • D) woon- werk afstand • E) leeftijd A
B
C
D
E
0
Arbeid Positief
negatief
Werkzaam voor letsel Hoog opleidingsniveau
Laag opleidingsniveau
<40
>55
Man
Vrouw
Steun familie Blank
Donker
gehuwd minder ernstig letsel: korte opnameduur ziekenhuis
ernstig letsel: lage GCS, comaduur, lange opnameduur, lange duur PTA-fase, afasie, misselijk, braken, pijn
goede testuitslagen*
slechte testuitslagen* comorbiditeit: diabetes, extracranieel letsel, epilepsie
Arbeid
Arbeidspoli Rijndam of reintegratiebureau • Multidisc. diagnostiek arbeidsbelastbaarheid • duidelijkheid over beperkingen en de gevolgen voor de re-integratie. • Rekening houden met de letselspecifieke gevolgen bij re-integratie. • Advies over de aanpak re-integratie en behandel- of begeleidingsmogelijkheden.
Handige sites • • • • • • • •
Hersenletsel.nl gesprekmetdegemeente.nl (WMO gesprek) Hersenletselcentrum.nl huishoudeninhokjes.dse.nl steffie.nl rotterdamsportopmaat.nl meet-me-at-the-gym.nl Hersenletsel-uitleg.nl
Take home • Hersenletsel is voor rest van het leven • Ook bij licht hersenletsel ontsporing mogelijk • Stemming, cognitie, coping en vermoeidheid bepalen op lange termijn het functioneren • Compensatie naast educatie versus trainen • Huisarts signaleringstaak chronische fase NAH • Partner/kinderen van pt met cogn stn.
Volgend jaar wil ik van de revalidatieartsen….. • A) niks horen • B) iets horen over oncologische revalidatie (medisch specialistische revalidatie of combi herstel en balans) • C) parkinsonrevalidatie- ketenzorg • D) revalidatie bij chronische pijn
A
B
C
D
0
Vragen?
www.rijndam.nl
facebook.com/rijndam
Rijndam revalidatiecentrum
Rijndam revalidatie
@rijndam_rc
literatuur • VRA Behandelkaders beroerte 2007, neuropsychologische revalidatie 2013, behandelkader traumatisch hersenletsel 2013. • - Richtlijn Cognitieve Revalidatie bij Niet-aangeboren Hersenletsel 2007. Consortium Cognitieve revalidatie ZON-MW; • - CBO richtlijn Behandeling van neuropsychiatrische gevolgen van niet-aangeboren hersenletsel 2007; • - CBO richtlijn Opvang van patiënten met licht traumatisch hoofd/ hersenletsel 2010; • - CBO richtlijn NAH en arbeidsparticipatie 2011. • NAH standaard beroerte
Chronisch pijn • A: wetenschappelijke kant: wat weten we al en hoe dat toe te passen • B: hoe omgaan somatoforme stoornis • C: pijnteam YSL alle aspecten (van prikken en TENS tot revalidatietraject) • Acceptance and commitment therapy (hoe pijn te aanvaarden en met je leven verder gaan ondanks pijn). A
B
C
D
0
