CO2 emissie inventaris Scope 1 & 2 volgens ISO & scope 3 energie management actie plan Bedrijf en projecten volgens ISO 50001

CO2 Prestatieladder CO2 inventaris Scope 1 & 2 volgens ISO 14064-1 & scope 3 CO2 actieplan volgens ISO 50001

Imtech Traffic & Infra

CO2 emissie inventaris Scope 1 & 2 volgens ISO 14064-1 & scope 3

energie management actie plan Bedrijf en projecten volgens ISO 50001

Periode: Scope: Versie Laatste update: Opgesteld door: Goedgekeurd

2013 – 2015 Scope 1 & 2 volgens ISO 14064-1 + Scope 3 CO2 prestatieladder, versie 2.2 1-6-2015 drs. ing. Siemon Bruinsma [email protected] QHSE manager Imtech Traffic & Infra B.V. Dr. Ir. R. Hanssen Directeur Imtech Traffic & Infra B.V.

CO2_rapportage_actieplan_Imtech_TI_20150601

01-juni-2015

1 van 28



Inhoudsopgave 0 Inleiding en verantwoording ..................................................................................................... 4 0.1 Deel 1 ISO 14064-1 (SKAO eis 3.A.1, 5.B.1) Hoofdstuk 1-10 ........................................... 4 0.2 Deel 2 ISO 50001 (SKAO eis 4.A.1, 2.B.2, 3.B.1, 5.B.2) Hoofdstuk 11-13 ........................ 4 DEEL A - ISO 14064 (hoofdstuk 1-10)........................................................................................ 5 1 Beschrijving van de organisatie en wijzingen ........................................................................... 5 1.1 Imtech Traffic & Infra ......................................................................................................... 5 1.2 Wijzingen in de organisatie ............................................................................................... 5 1.3 Verantwoordelijke voor CO2 ............................................................................................. 5 2 Basis jaar en rapportage periode ............................................................................................. 6 2.1 Rapportageperiode 2013 - 2015 ....................................................................................... 6 2.2 Opmerkingen t.a.v. periodes ............................................................................................. 6 3 Afbakening (organizational boundary) ..................................................................................... 7 3.1 Organisatie grenzen.......................................................................................................... 7 4 Directe en indirecte GHG emissies 2013 - 2015 ...................................................................... 8 4.1 CO2 emissie per scope 2013-2015 ................................................................................... 8 4.2 CO2 emissie verdeeld naar locaties en mobiliteit 2013-2015 ............................................ 8 5 Emissiebronnen en alternatieven ............................................................................................ 9 5.1 Emissiebronnen ................................................................................................................ 9 5.2 Verbranding van biomassa ............................................................................................... 9 5.3 Broeikasgasverwijderingen ............................................................................................... 9 5.4 Uitzonderingen.................................................................................................................. 9 5.5 CO2 emissies per medewerker ....................................................................................... 10 6 Kwantificeringsmethoden ...................................................................................................... 11 6.1 Directe invoer van CO2 emissies .................................................................................... 11 6.2 Invoer van energie gebruiksgegevens............................................................................. 11 6.3 Invoer van activiteitendata .............................................................................................. 11 6.4 Gegevensbronnen per scope .......................................................................................... 11 6.5 Herberekeningen ............................................................................................................ 12 7 Emissiefactoren ..................................................................................................................... 13 8 Onzekerheden ....................................................................................................................... 13 9 Verantwoording ..................................................................................................................... 13 9.1 Rapportage volgens ISO 14064:2006 hoofdstuk 7 .......................................................... 13 9.2 Cross reference ISO 14064-1 en GHG report content h7 ................................................ 13 9.3 Verificatie ISO 14064 Rapportage (level of assurance) ................................................... 13 10 Scope 3 ............................................................................................................................... 14 10.1 Rapportage scope 3 ...................................................................................................... 14


01-juni-2015

2 van 28



DEEL B - ISO 50001 (Hoofdstuk 11-13) ................................................................................... 15 11 Reductiedoelstelling voor scope 1 & 2 emissie, en een plan van aanpak inclusief maatregelen in de projecten (SKAO 3.B.1) ............................................................................... 15 11.1

Onderwerp en omvang van de doelstelling ................................................................. 15

11.1

Reductiedoelstelling Bedrijf 2013 t/m 2015................................................................. 15

Doelstellingen Periode 2013 - 2015 ................................................................................... 15 Voortgang 2013 – 2015 in ton CO2 – Scope 1 en 2 .......................................................... 15 Voortgang 2013 – 2015 in ton CO2 / medewerker (FTE) – scope 1 en 2........................... 16 Voortgang 2013 – 2015 in ton CO2 – Scope 3 .................................................................. 17 11.2 Plan van aanpak CO2-reducerende maatregelen + indicatie voor het bedrijf ................ 17 11.3 Alternatieve brandstoffen .............................................................................................. 19 11.4

Plan van aanpak CO2-reducerende maatregelen + indicatie Per project .................... 20

11.5

Plan van aanpak CO2-reducerende maatregelen goedgekeurd door Directie ............ 20

12. Energie management actieplan, onderschreven door hoger management, gecommuniceerd en geïmplementeerd (SKAO 3.B.2) .......................................................................................... 21 12.1 Uitvoeren van een energie review (ISO 50001 § 4.4.3) ................................................. 21 12.2 Opstellen referentie kader (ISO 50001 § 4.4.4) ............................................................. 22 12.3 Vastleggen van performance indicators voor monitoren (ISO 50001 § 4.4.5) ................ 22 12.4 Doelstellingen, taakstellingen en management actieplan energie (ISO 50001 § 4.4.6) . 22 12.5 Monitoring, meten en analyseren (ISO 50001 § 4.6.1) .................................................. 22 12.6 Afwijkingen, correcties, corrigerende en preventieve maatregelen (ISO 50001 § 4.6.3) 22 13. Op basis van 2 ketenanalyses / 2 ketens van activiteiten scope 3, CO₂reductiedoelstellingen en een plan van aanpak inclusief maatregelen (SKAO 4.B.1) ............... 22 13.1 Scope 3 emissie inventaris en berekening 2013-2015 .................................................. 22 13.2 Projecten en mobiliteit ................................................................................................... 23 13.3 SKAO H3.1 Algemene doelstellingen scope 3 .............................................................. 23 13.4 SKAO 5.B.1 Rapporteren van de emissie-inventaris scope 1, 2 en 3, alsmede de voortgang in reductiedoelstellingen ....................................................................................... 23 Bijlage 3.1 Organogrammen ..................................................................................................... 24 Bijlage 6.5 Groen Garant Stroom (Contract Nuon sinds 2012) ................................................. 25 Bijlage 9 Cross reference ISO 14064-1 + GHG report content h7............................................. 26 Bijlage 11.2 Plan van aanpak CO2-reducerende maatregelen + indicatie voor het bedrijf ........ 27 Bijlage 11.4 Mogelijkheden voor individuele bijdrages en ideeën van anderen ......................... 28


01-juni-2015

3 van 28



0 Inleiding en verantwoording 0.1 Deel 1 ISO 14064-1 (SKAO eis 3.A.1, 5.B.1) Hoofdstuk 1-10 In het kader van o.a. de CO2 prestatieladder 2.2 (zie www.skao.nl) en de ISO 14064-1 is de footprint van Imtech Traffic & Infra opgesteld. In dit rapport wordt de emissie inventaris vanaf 2013 besproken. De CO2 voetafdruk (footprint) geeft een inventarisatie van de totale hoeveelheid uitgestoten broeikasgassen: de Green House Gas (GHG) emissies. De GHG analyse geeft ze inzicht in de herkomst van deze emissies over de verschillende bedrijfsonderdelen met een verdeling naar directe en indirecte GHG emissies. De inventarisatie is uitgevoerd conform de ISO 14064-1; 2006 (E) “quantification and reporting of greenhouse gas emissions and removals”. In dit rapport wordt de voetprint gerapporteerd volgens § 7.3.1 van deze norm. De scope indeling van SKAO wijkt af van de internationaal geaccepteerde GHG standaard, voor wat betreft het gebruik van privé voortuigen voor zakelijke doeleinden en zakelijk vliegverkeer. De afwijking is weergegeven in tabel 0.1.

Directe emissies (scope 1) Emissies eigen aardgasverbruik, stadsverwarming (fuel used (e.g. heating, generators)) Airco koelmiddelen (koelkasten en airco’s). (leakage of airco refrigerants) Verbranding van brandstoffen in mobiele werktuigen en veroorzaakt door het eigen wagenpark (benzine, diesel, LPG). (business travel) Indirecte emissies (scope 2) Elektriciteitsverbruik (electricity purchase) Stadsverwarming (district heating) Upstream / downstream emissies (scope 3) eigen auto voor zakelijk gebruik’ (personal cars for business travel) zakelijke vliegtuigkilometers (business air travel) Andere CO2 emissie bronnen uit scope 3. Tabel 0.1 GHG scope versus SKAO scope indeling

GHG scope 1 1.1

SKAO scope 1 1.1

1.2 1.3

1.2 1.3

2.1

2.3

3.1 3.2 3.x

2.1 2.2 3.x

0.2 Deel 2 ISO 50001 (SKAO eis 4.A.1, 2.B.2, 3.B.1, 5.B.2) Hoofdstuk 11-13 In het kader van o.a. de CO2 prestatieladder (zie www.skao.nl) en de ISO 50001 is dit energie management actieplan van Imtech Traffic & Infra opgesteld. Dit plan geeft invulling aan het Energy Management System Model.

Figuur 0.2: Energy Management System Model (ISO 50001)


01-juni-2015

4 van 28



DEEL A - ISO 14064 (hoofdstuk 1-10) 1 Beschrijving van de organisatie en wijzingen 1.1 Imtech Traffic & Infra Imtech Traffic & Infra BV biedt multidisciplinaire oplossingen (elektrotechnisch, mechanisch en ICT) voor de infrastructurele markt in Nederland. Imtech Traffic & Infra BV levert totaaloplossingen bestaande uit producten, systemen en diensten. Het dienstenpakket omvat de gehele keten met activiteiten van ontwerp tot en met installatie, en van contracting tot en met asset management. Op het voorblad van dit document treft u foto’s aan van representatieve activiteiten van Imtech Traffic & Infra BV. Voor meer en actuele informatie: http://imtech.com/EN/traffic-infra en voor heel specifieke CO2 informatie: http://imtech.com/EN/traffic-infra/QHSE/Items-CO2-prestatieladder.html

1.2 Wijzingen in de organisatie jaar 2013

2014

2015

beleid Imtech Peek (het voormalige Peek Traffic) is begin 2013 onderdeel geworden van Imtech Traffic & Infra BV en valt dus binnen de boundary. Medio 2013 was er een grote reorganisatie waarbij afscheid werd genomen van meer dan 200 medewerkers, enkele activiteiten en veel eigen materieel. Eind 2014 nieuw leasebeleid met nog meer nadruk op CO2 reductie per km bij lease categorieën en uitbreiding keuzemogelijkheid voor hybride elektrische voertuigen (plug in hybrids) Nieuwe brandstofleverancier voor leasewagens.

panden Het pand van Imtech Peek aan de Basicweg is toegevoegd. Pand Nikkelstraat in Ridderkerk gesloten.

Pand Jan Thijssenweg 14a te Den Haag is gesloten (maart 2014). Pand Wormerveer is deels leeggekomen vanwege vertrek Imtech NL (okt 2014).

1.3 Verantwoordelijke voor CO2 Eindverantwoordelijk Imtech Traffic & Infra B.V.: Directie Operationeel verantwoordelijk Imtech Traffic & Infra B.V.: QHSE manager Hierbij wordt ondersteuning geboden van Wim Vos, Corporate Social Responsibility (CSR) verantwoordelijke van de divisie Imtech Traffic & Infra. Het Imtech N.V. beleid t.a.v. CSR (http://imtech.com/NL/CSR.html) wordt een op een doorvertaald naar Imtech Traffic & Infra, waarbij binnen Imtech Traffic & Infra B.V. een eigen invulling wordt gedaan onder de eisen van de CO2 prestatieladder.


01-juni-2015

5 van 28



2 Basis jaar en rapportage periode 2.1 Rapportageperiode 2013 - 2015 Als basisjaar voor een nieuwe periode is 2013 gekozen vanwege:  de samenvoeging met het voormalige Peek Traffic begin 2013 (uitbreiding boundary)  de grote reorganisatie van medio 2013 (vertekend beeld op de absolute CO2 uitstoot).  De CSR doelstelling van Imtech NV (quote: Strategic Targets 2014 – 2015 - 5% reduction of the CO2 footprint per FTE compared to 2013).

2.2 Opmerkingen t.a.v. periodes Elke rapportage periode is gelijk aan een boekjaar (1 januari tot en met 31 december) of per halfjaar (1 januari – 30 juni of 1 juli – 31 december). Waar van toepassing staat dit aangegeven. Alles wat administratief wordt toegewezen aan een bepaalde periode wordt daar ook gebruikt. Een km declaratie bijvoorbeeld van km’s die met een privé auto als zakelijke km’s in december worden gereden en waarbij de declaratie in februari wordt ingediend, wordt gezien als een CO2 uitstoot in februari.


01-juni-2015

6 van 28



3 Afbakening (organizational boundary) 3.1 Organisatie grenzen Bij het bepalen van de organisatiegrenzen (organizational boundary) is uitgegaan van afbakening op basis van:  Operationele controle (operational control). Imtech Traffic & Infra B.V. maakt onderdeel uit van de divisie Traffic & Infra, welke weer onderdeel uitmaakt van het beursgenoteerde Imtech NV. Alle aandelen van Imtech Traffic & Infra BV zijn in handen van Imtech NV.  Juridische eenheid (Imtech Traffic & Infra is een BV)  Onder de divisie Imtech Traffic & Infra met zelf geen juridische status maar wel met eigen personeel vallen juridische entiteiten zoals Peek Traffic BV (per 2013 een personeels BV vanwege een andere cao), Imtech Traffic & Infra BV, Imtech Traffic & Infra NV (Belgie), Peek Traffic UK ltd. WPS BV, YPS Finland, SSR Finland, Polar Finland, Peek Croatia, Peek Poland.  Peek Traffic BV is als BV opgehouden te bestaan en is per 2013 geïntegreerd in Imtech Traffic & Infra BV als een specialty binnen de unit Urban (en valt dus binnen de boundary). Dit heeft gevolgen 1 voor o.a. de leveranciersanalyse .  Van medewerkers die bij Imtech Traffic & Infra BV op de loonlijst staan, maar die in de praktijk werkzaamheden verrichten op divisieniveau, is specifiek gekeken welke CO2 bronnen wel worden toegerekend aan Imtech Traffic & Infra BV en welke niet. Bronnen die toegerekend worden aan Imtech Traffic & Infra BV zijn:



Toerekening medewerkers Divisie Scope 1: directe eigen uitstoot 1.1 Gebruik stationaire verbrandingsapparatuur

Imtech T&I BV

Toelichting

ja

1.2 Koelkasten en Airco lekverliezen 1.3 CO2-emissies door gebruik eigen wagenpark

ja ja

Alleen als zij werkzaamheden verrichten in een pand die tot de Imtech Traffic & Infra BV inventaris behoort Idem 1.1 Alleen bedrijfsvoertuigen en medewerkers met leasevoertuigen die op de loonlijst staan van Imtech Traffic & Infra BV.

Scope 2: indirecte eigen uitstoot 2.1 Gebruik privéauto’s voor zakelijk verkeer 2.2 Vliegen

Ja ja

2.3 Elektriciteitsgebruik en stadsverwarming

ja

Idem 1.1 Vliegbewegingen worden uitgesplitst naar kostenplaats. Idem 1.1

Onder Imtech Traffic & Infra BV vallen verder geen BV’s.

Zie ook bijlage 3.1 voor organigrammen. Aantal medewerkers Imtech Traffic & Infra BV bestaat per ultimo 2014 uit bijna 1000 FTE. Middelen  Imtech Traffic & Infra heeft bedrijfsvoertuigen en personenwagens op leasebasis en specifieke 2 werkvoertuigen zoals hoogwerkers en vrachtwagens met autolaadkraan in eigen beheer .  Er wordt geopereerd vanuit ongeveer 20 panden. Een beperkt aantal daarvan zijn echte vaste locaties (Amersfoort, Wormerveer en Barendrecht) en de andere zijn gekozen als locaties vlak bij de klant (projectlocaties). Al deze panden en bedrijfsmiddelen vallen binnen de ‘’boundary’’ van Imtech Traffic & Infra BV en zijn dus meegenomen in de CO2 berekening. 1

In maart 2014 is de leveranciersanalyse gedaan over 2013 met de leveranciers van het Imtech Traffic & Infra en het voormalige Peek in een gezamenlijk bestand. Op basis daarvan is de top 200 opnieuw vastgesteld conform de SKAO methode (ABC analyse). In 2005 zal een nieuwe analyse worden gedaan over de leveranciers over totaal 2014. 2 Bij de reorganisatie van medio 2013 zijn veel activiteiten die gedaan werden met eigen materieel afgestoten en feitelijk verplaatst van scope 1 naar scope 3 (onderaannemers).


01-juni-2015

7 van 28



4 Directe en indirecte GHG emissies 2013 - 2015 4.1 CO2 emissie per scope 2013-2015 Hieronder de tabel met CO2 emissies per halfjaar, per jaar en in % (Zwarte getallen zijn reële cijfers, rode zijn schattingen). Uitstoot in ton CO2 SKAO scope 1.1 Fuel used (for heating buildings, etc) Stookolie (fuel oil) Aardgas (central heating) Butaan Propaan scope 1.2 Airco and refrigerants (in buildings) Refrigirators Airco systems scope 1.3 Business car travel Benzine (eigen voertuigen ZBA) Diesel (eigen voertuigen ZBA) LPG (eigen voertuigen ZBA) Elektriciteit Benzine (Terberg Leasing) Diesel (Terberg Leasing) LPG (Terberg Leasing) Elektriciteit Benzine (Alphabeth Leasing) Diesel (Alphabeth Leasing) LPG (Alphabeth Leasing) Elektriciteit scope 2.1 Personel cars for business travel Personenauto, brandstoftype niet bekend scope 2.2 Business air travel Vluchtafstand < 700 km Vluchtafstand 700 - 2.500 km Vluchtafstand > 2.500 km scope 2.3 Indirect sources (electricity & district heating) Stadverwarming Elektriciteit TOTAAL in TON CO2

eenheid productie 1e HJ 2e HJ 2013-Q1Q2 2013-Q3Q4 287 287 Stookolie (fuel oil) Liter 0,5 0,5 0 0 Aardgas (natural gas) m3 0,5 0,5 287 287 Butaan Liter 0,5 0,5 0 0 Propaan 0,5 0,5 0 0 0 0 Leakage of gas (GWP) 0,5 0,5 0 0 Leakage of gas (GWP) 0,5 0,5 0 0 3.668 3.389 Benzine (petrol) Liter 0,5 0,5 6 8 Diesel Liter 0,5 0,5 511 229 LPG (Liquid Propane Gas) Liter 0,5 0,5 0 0 kwh kwh 0,5 0,5 0 0 Benzine (petrol) Liter 0,5 0,5 148 148 Diesel Liter 0,5 0,5 671 671 LPG (Liquid Propane Gas) Liter 0,5 0,5 0 0 kwh kwh 0,5 0,5 0 0 Benzine (petrol) Liter 0,5 0,5 488 488 Diesel Liter 0,5 0,5 1.845 1.845 LPG (Liquid Propane Gas) Liter 0,5 0,5 0 0 kwh kwh 0,5 0,5 0 0 52 52 Fueltype unknown km 0,5 0,5 52 52 63 63 Kerosine km 0,5 0,5 22 22 Kerosine km 0,5 0,5 29 29 Kerosine km 0,5 0,5 12 12 468 468 District heating mj 0,5 0,5 3 3 Electricity kwh 0,5 0,5 465 465 4.538 4.259 soort brandstof

2013 2014-Q1Q2 2014-Q3Q4 575 221 221 0 0 0 575 221 221 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 7.057 3.243 3.210 14 0 0 740 242 209 0 0 0 0 0 0 296 86 86 1.342 577 577 0 0 0 0 1 1 976 489 489 3.689 1.848 1.848 0 0 0 0 1 1 103 50 50 103 50 50 126 70 70 44 17 17 58 33 33 24 20 20 937 353 353 6 2 2 931 350 350 8.797 3.936 3.904

2014 2015-Q1Q2 2015-Q3Q4 442 215 215 0 0 0 442 215 215 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 6.452 3.151 3.078 1 1 1 450 209 205 0 0 0 0 0 0 172 90 85 1.154 570 560 0 0 0 1 1 2 978 480 475 3.695 1.800 1.750 0 0 0 1 1 2 101 50 50 101 50 50 140 70 65 34 17 16 66 33 30 40 20 19 705 352 342 4 2 2 701 350 340 7.840 3.838 3.750

2015 430 430

0

6.229 2 414 0 0 175 1.130 0 3 955 3.550 0 3 100 100 135 33 63 39 694 4 690 7.588

Tabel 4.1a: Totale directe en indirecte CO2 emissies met een onderverdeling naar scope 1 of 2 In Ton CO2 Totaal Scope 1 Totaal Scope 2 Totaal Scope 1 + 2

2013-Q1Q2 2013-Q3Q4 3.955 3.676 583 583 4.538 4.259

2013 2014-Q1Q2 2014-Q3Q4 7.632 3.463 3.431 1.166 473 473 8.797 3.936 3.904

2014 2015-Q1Q2 2015-Q3Q4 6.894 3.366 3.293 946 472 457 7.840 3.838 3.750

2015 6.659 929 7.588

Tabel 4.1b: CO2 emissies in ton per scope

4.2 CO2 emissie verdeeld naar locaties en mobiliteit 2013-2015 SKAO scope 1.1 scope 1.2 scope 1.3 scope 2.1 scope 2.2 scope 2.3

Fuel used (for heating buildings, etc) Airco and refrigerants (in buildings) Business car travel Personel cars for business travel Business air travel Indirect sources (electricity & district heating) Totaal ton CO2 Totaal Locaties (regel 1+2+6) in ton co2 Totaal Locaties (regel 1+2+6) in % Totaal Mobiliteit (regel 3+4+5) in ton co2 Totaal Mobiliteit (regel 3+4+5) in %

Locatie of mobiliteit Locatie Locatie Mobiliteit Mobiliteit Mobiliteit Locatie

eenheid productie 1e HJ 2e HJ 2013-Q1Q2 2013-Q3Q4 ton co2 287 287 ton co2 0 0 ton co2 3.668 3.389 ton co2 52 52 ton co2 63 63 ton co2 468 468 4.538 4.259 756 756 17% 18% 3.783 3.504 83% 82%

2013 2014-Q1Q2 2014-Q3Q4 575 221 221 0 0 0 7.057 3.243 3.210 103 50 50 126 70 70 937 353 353 8.797 3.936 3.904 1.511 574 574 17% 15% 15% 7.286 3.363 3.330 83% 85% 85%

2014 2015-Q1Q2 2015-Q3Q4 442 215 215 0 0 0 6.452 3.151 3.078 101 50 50 140 70 65 705 352 342 7.840 3.838 3.750 1.147 567 557 15% 15% 15% 6.693 3.271 3.193 85% 85% 85%

2015 430 0 6.229 100 135 694 7.588 1.124 15% 6.464 85%

Tabel 4.2: De onderverdeling naar locaties (panden) en mobiliteit (projecten, uitvoering) per scope (Zwarte getallen zijn reële cijfers, rode zijn schattingen)


01-juni-2015

8 van 28



5 Emissiebronnen en alternatieven 5.1 Emissiebronnen In de tabellen bij hoofdstuk 4 is te zien dat van de emissiebronnen de meeste emissies worden veroorzaakt door het wagenpark (> 80%). Scope 1 is dus het meest dominant voor zowel de locaties als mobiliteit (de projecten). Emissiebronnen per jaar

Emissiebronnen in ton Stookolie (fuel oil) Aardgas (natural gas) Butaan Leakage of gas (GWP) Benzine (petrol) Diesel LPG (Liquid Propane Gas) Electricity CAR Fueltype unknown Kerosine District heating Electricity totaal

2013 0 575 0 0 1.286 5.771 0 0 103 126 6 931 8.797

% 0,0% 6,5% 0,0% 0,0% 14,6% 65,6% 0,0% 0,0% 1,2% 1,4% 0,1% 10,6% 100,0%

2014 % 0 0,0% 442 5,6% 0 0,0% 0 0,0% 1.151 14,7% 5.300 67,6% 0 0,0% 2 0,0% 101 1,3% 140 1,8% 4 0,1% 701 8,9% 7.841 100,0%

2015 0 430 0 0 1.132 5.094 0 6 100 135 4 690 7.591

% 0,0% 5,7% 0,0% 0,0% 14,9% 67,1% 0,1% 1,3% 1,8% 0,1% 9,1% 100,0%

Tabel 5.1: Verdeling CO2 emissies per bron Opmerkingen:  Elektriciteit conform stroometiket van NUON  Stadverwarming (district heating) is een indirecte eigen uitstoot (scope 2 bron) en komt voor bij het pand in Almere.  Brandstof onbekend (transportbrandstof) is de brandstof die gebruikt is voor dienstreizen met privéauto’s (zakelijke km’s). Aangezien van deze reizen niet bekend is op welke brandstof de ingezette voertuigen rijden, wordt dit aangeduid als brandstof onbekend (in de praktijk zal dit veelal benzine zijn).  De brandstof Kerosine is voor vliegreizen.  Leakage of Gas is koelgasverlies uit aircosystemen (in wetenschappelijk bronnen wordt een lekkage % van 3 procent per jaar aangehouden, maar uit bijvulregisters van koelsystemen in bijvoorbeeld het pand in Amersfoort blijkt dat niet (nagenoeg nul).

5.2 Verbranding van biomassa Verbranding van biomassa vond binnen scope 1 en 2 niet plaats.

5.3 Broeikasgasverwijderingen Binding van CO2 (broeikasgasverwijdering) vindt niet plaats.

5.4 Uitzonderingen Alle geïdentificeerde bronnen en putten van CO2 zijn verantwoord in de rapportage met uitzondering van:  Butagas en propaanflessen voor projecten (karweiflesjes en 20 liter flessen)  Motorolie  Smeermiddelen  Elektriciteit en gas van (gedeelde) projectlocaties die vaak bestaat uit een ketenpark is veelal niks bekend omdat Imtech bij grote projecten waar deze locaties voorkomen, vaak (tijdelijk) een deel huurt van de hoofdaannemer of de combinant voor een vaste prijs per kamer of m2.  Taxi ritten (komt sporadisch voor en is een scope 3 bron)  Trein reizen (komt weinig voor en is een scope 3 bron) CO2_rapportage_actieplan_Imtech_TI_20150601

01-juni-2015

9 van 28



De hoeveelheden daarvan zijn moeilijk te achterhalen maar zeker is dat het nog geen 1 % uitmaakt van de totale CO2 uitstoot. Deze bronnen worden door ons als ‘niet significant’ verklaard, en niet meegenomen in de hier gepresenteerde CO2 footprint gegevens. Wij hebben voor onze berekening de conversiefactoren van SKAO gebruikt (www.skao.nl).

5.5 CO2 emissies per medewerker Omdat de cijfers bij hoofdstuk 4 een vertekend beeld kunnen geven bij groei of krimp (in medewerkers en omzet) zijn deze kengetallen ook berekend.

CO2 per FTE (CO2 in ton) totaal 8,30 8,20 8,10 8,00 7,90 7,80 7,70 7,60 7,50 7,40 7,30 7,20

8,15 7,94 2013 2014

7,59

2015

2013

2014

2015

Figuur 5.1: CO2 emissie in ton CO2 per medewerker (1,0 FTE) Opmerking: 2015 is een schatting.


01-juni-2015

10 van 28



6 Kwantificeringsmethoden Voor het kwantificeren van de CO2 uitstoot is gebruik gemaakt van een zelf ontwikkelde excel-tool. Op drie niveaus kunnen per (sub)systeem de CO2 emissies worden bepaald:

6.1 Directe invoer van CO2 emissies Niet van toepassing.

6.2 Invoer van energie gebruiksgegevens Van veel onderdelen zijn de gegevens over het energiegebruik bekend. Als dat het geval is, kunnen deze energie gebruiksgegevens worden ingevoerd in de excel sheet, waarna automatisch met de juiste emissiefactoren de CO2 emissies worden berekend (per jaar verschillende emissiefactoren conform de CO2 prestatieladder (www.skao.nl). Deze methode geldt voor scope 1.1 (deels), scope 1.2, scope 1.3 en scope 2.3 (deels).

6.3 Invoer van activiteitendata In een aantal gevallen zijn energie gebruiksgegevens niet bekend. Aantallen x emissiegetal In sommige gevallen is van een bepaald (sub)systeem al bekend wat de CO2 uitstoot is, bijvoorbeeld de hoeveelheid CO2 bij zakelijke km’s met prive voertuigen (scope 2.1) en bij vliegen (scope 2.2). Afgeleide emissieberekening In dat geval worden vergelijkbare objecten gebruikt waarvan de gegevens wel bekend zijn. Het gaat dan veelal om het ontbreken van een correcte energierekening omdat de verhuurder van een pand dit niet wil verstrekken (of dit verwerkt in de servicekosten), het energiebedrijf gebrekkige eindafrekeningen stuurt of omdat de rekening niet meer traceerbaar is. Dan worden bijvoorbeeld wel bekende gegevens omgerekend naar bijv. energieverbruik / m2 oppervlak van een locatie (aan de hand van vergelijkbare objecten) of geëxtrapoleerd op basis van deelfacturen. Deze methode geldt voor scope 1.1 (deels) en scope 2.3 (deels).

6.4 Gegevensbronnen per scope SKAO 1.1

Scope Gebruik stationaire verbrandingsapparatuur

1.2 1.3 2.1

Koelkasten en Airco lekverliezen CO2-emissies door gebruik eigen wagenpark Gebruik prive-auto's voor zakelijk verkeer

2.2 2.3

Vliegen Elektriciteitsgebruik en stadsverwarming

bronnen Facturen energieleverancier en facturen van verhuurders Eigen inventarisatie 2 leasemaatschappijen en Total voor het eigen wagenpark Declaraties gereden km’s van de salarisadministratie Uitdraaien ‘imtech reisbureau’ Facturen energieleverancier en facturen van verhuurders

Tabel 6.4: Scope met bronnen


01-juni-2015

11 van 28



6.5 Herberekeningen 2013 Business air travel Vanwege de samenvoeging met Peek in 2013 wordt er meer internationaal gevlogen naar de verschillende Imtech T&I landen. Ook worden door medewerkers van de divisiestaf vluchten gemaakt in opdracht van WPS welke onderdeel uitmaakt van de divisie Imtech T&I. Om elke vlucht nu in detail uit te pluizen om te achterhalen wat de reden hiervoor was en aan welke entiteit deze moet worden toegerekend, is besloten om alle vluchten op naam van Peek en Imtech T&I geboekt bi het reisbureau in Nederland als bron te beschouwen. Dit heeft tot een herberekening van 2013 Business Air Travel geleid. 2015 Energiefacturen In de eerste helft van 2015 zijn veel jaarafrekeningen ontvangen, waarbij sommige ook gegevens bevatten van voorgaande jaren (Stadsverwarming). Deze accuratere getallen zijn gebruikt om cijfers van voorgaande jaren te vervangen. Dit heeft geleid tot herberekeningen over voorgaande jaren met een minimale impact. 2014 Conversion factors Vanaf 2013 is het herberkend met de nieuwe door SKAO gepubliceerde CO2 conversiefactoren: http://co2emissiefactoren.nl/lijst-emissiefactoren/. Ter vergelijking zijnde oude CO2 factoren uit versie 2.2 van de CO-2 prestatieladder erbij gezet.

CO omrekening Omrekenfactoren nuon (energy company) eneco (energy company) oxxio (energy company) dong (energy company)

skao 2.2 2013 2014 2015 0,000455 0,000455 0,000455 0,000455

getal 0,000360 0,000302 0,000455 0,000455

getal 0,000360 0,000302 0,000455 0,000455

getal 0,000360 0,000302 0,000455 0,000455

Ton CO₂/kwh Ton CO₂/kwh Ton CO₂/kwh Ton CO₂/kwh

Butagas Butagas vliegtuig < 700 km vliegtuig 700 – 2.500 km vliegtuig > 2.500 km benzine Diesel LPG stookolie propaan aardgas stadsverwarming brandstof auto niet bekend (E) per

0,001530 0,001530 0,000270 0,000200 0,000135 0,002780 0,003135 0,001860 0,003185 0,001530 0,001825 0,020000

0,001725 0,001725 0,000297 0,000200 0,000147 0,002741 0,003232 0,001805 0,003185 0,001725 0,001884 0,020000

0,001725 0,001725 0,000297 0,000200 0,000147 0,002741 0,003232 0,001805 0,003185 0,001725 0,001884 0,020000

0,001725 0,001725 0,000297 0,000200 0,000147 0,002741 0,003232 0,001805 0,003185 0,001725 0,001884 0,020000

Ton CO₂/liter Ton CO₂/liter Ton CO₂/liter Ton CO₂/liter Ton CO₂/liter Ton CO₂/liter Ton CO₂/liter Ton CO₂/liter Ton CO₂/liter Ton CO₂/liter Ton CO₂/Nm3 Ton CO₂ /GJ

km

0,000210 0,000218 0,000218 0,000218 Ton / km

Wat betreft groene stroom van Nuon (zie ook bijlage 6.5). Imtech beschouwd de stroom van ‘’waterkrachtcentrales buitenland’’ als grijze stroom. Op basis van Groenstroom met een 76,4% bron van waterkrachtcentrales buitenland x de waarde van grijze stroom 471 = 360 gram CO2/kWh.


01-juni-2015

12 van 28



7 Emissiefactoren Zie hoofdstuk 6.5. Removal factors zijn niet van toepassing, omdat er geen sprake is van broeikasgasverwijdering (zie ook paragraaf 5.3).

8 Onzekerheden De gepresenteerde resultaten moeten altijd geïnterpreteerd worden met een bepaalde onzekerheidsmarge, maar op basis van de gepresenteerde gegevens kunnen we stellen dat deze marge redelijk klein is. De cijfers die per halfjaar worden gecalculeerd zijn alleen die van het brandstofverbruik van voertuigen (lease) accuraat. Dit is gelukkig ook de grootste bron van CO2 uitstoot, waardoor de onzekerheid over de gehele CO2 berekening relatief lag is. 2014 De eindafrekeningen zijn naar jaar teruggerekend met behulp van aantal dagen in een jaar (elektriciteit) 3 of graaddagen in combinatie met aantal dagen (gas en stadsverwarming). Algemeen Tevens ontbreekt het inzicht hoeveel liters brandstof er gebruikt zijn voor de zakelijke kilometers met privé auto. Wel zijn de gereden kilometers bekend en de CO2 uitstoot is berekend met de conversiefactor voor “brandstoftype niet bekend”. Dit is toegestaan volgens de CO2 Prestatieladder handboek als de deze gereden kilometers minder dan 10% van het totale aantal kilometers uitmaken. Aangezien het aandeel van dit type uitstoot in de CO2 footprint zeer beperkt is, heeft het rekenen met een gemiddelde uitstootfactor weinig effect op de onzekerheidsmarge van de totale footprint. Verder ontbreken de CO2 bronnen zoals genoemd in hoofdstuk 5.4.

9 Verantwoording 9.1 Rapportage volgens ISO 14064:2006 hoofdstuk 7 Dit rapport is opgesteld overeenkomstig de eisen uit ISO 14064-1:2006, hoofdstuk 7.

9.2 Cross reference ISO 14064-1 en GHG report content h7 De Cross reference ISO 14064-1 en GHG report content h7 is opgenomen als bijlage 9.

9.3 Verificatie ISO 14064 Rapportage (level of assurance) Dit rapport is niet door een externe bevoegde instantie geverifieerd. De onderliggende verbuikscijfers in CO2 berekeningen cijfers in de excelsheets worden jaarlijks gecontroleerd door:  KIWA (tijdens CO2 prestatieladder audits)  KPMG sustainability (GHG audits in opdracht van Imtech NV (de rapportage van 2013 en 2014) De ‘Level of Assurance’ is dus redelijk goed.

3

https://www.mindergas.nl/degree_days_calculation.


01-juni-2015

13 van 28



10 Scope 3 10.1 Rapportage scope 3 De scope 3 emissies zijn zeer moeilijk te berekenen vanwege het uitgebreide producten en diensten aanbod van Imtech Traffic & Infra en omdat er geen betrouwbare bronnen zijn om een berekening te maken. Het is dus meer een ‘’educated guess’’. De educated guess is gemaakt op basis van een aantal representatieve projecten waarbij bijvoorbeeld de scopes die hier zijn ingevuld zijn berekend per project (met een bepaalde omzet). Deze berekeningen zijn weer geëxtrapoleerd naar de totaalomzet van Imtech Traffic & Infra. GHG scope 3.1 scope 3.2 scope 3.3 scope 3.4 scope 3.5 scope 3.6 scope 3.7 scope 3.8 scope 3.9 scope 3.10 scope 3.11 scope 3.12 scope 3.13 scope 3.14 scope 3.15

TOTAAL in TON CO2 Purchased Goods & Services (not in 3.2 - 3.8) Capital Goods Fuel- and Energy- Related Activities Not Included in Scope 1 or 2 Transportation & Distribution (Upstream) Waste Generated in Operations Business Travel (personal cars & air travel) (zit in scope 2) Employee Commuting Leased Assets (Upstream) Investments Transportation & Distribution (Downstream) Processing of Sold Products Use of Sold Products End-of-Life Treatment of Sold Products Leased Assets (Downstream) Franchises


2013-Q1Q2 2013-Q3Q4 177.060 177.060 175.000 175.000 geen geen 29 29 1.750 1.750 40 40 n.v.t. n.v.t. 242 242 geen geen geen geen laag laag laag laag zeer hoog zeer hoog laag laag geen geen geen geen

2013 2014-Q1Q2 2014-Q3Q4 354.120 187.169 187.169 350000 185.000 185.000 geen geen geen 29 29 57 1.850 1.850 3500 40 40 80 n.v.t. n.v.t. n.v.t. 250 250 483 geen geen geen geen geen geen laag laag laag laag laag laag zeer hoog zeer hoog zeer hoog laag laag laag geen geen geen geen geen geen

01-juni-2015

2014 2015-Q1Q2 2015-Q3Q4 2015 374.337 192.174 192.174 384.347 370000 380000 190.000 190.000 geen geen geen geen 29 29 57 57 1.850 1.850 3700 3700 40 40 80 80 n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. 255 255 500 510 geen geen geen geen geen geen geen geen laag laag laag laag laag laag laag laag zeer hoog zeer hoog zeer hoog zeer hoog laag laag laag laag geen geen geen geen geen geen geen geen

14 van 28



DEEL B - ISO 50001 (Hoofdstuk 11-13) 11 Reductiedoelstelling voor scope 1 & 2 emissie, en een plan van aanpak inclusief maatregelen in de projecten (SKAO 3.B.1) 11.1

Onderwerp en omvang van de doelstelling

De kwantitatieve reductiedoelstelling is geformuleerd op bedrijfsniveau voor de scope 1 en 2 emissie afzonderlijk, en dient  betrekking te hebben op de projecten, en  significant te zijn en vergelijkbaar met die van sectorgenoten. Significant slaat hier terug op de eigen situatie van het bedrijf. De doelstellingen worden gekozen voor de meest materiële emissies.

11.1

Reductiedoelstelling Bedrijf 2013 t/m 2015

Vanwege de grote reorganisatie medio 2013 en de samenvoeging met het voormalige Peek Traffic BV is besloten om een nieuwe doelstellingsperiode van 2 jaar te starten (basisjaar 2013 en doeljaar 2015). Vanwege de problemen met betrekking tot cashflow en winst die Imtech NV en daarmee ook de divisie Imtech Traffic & Infra hebben gehad per februari 2013, is de aandacht voor CO2 reductie enigszins op de achtergrond geraakt. Financieel sterker worden en overleven is nu de primaire focus van het bedrijf. Door Imtech NV is bij de publicatie van de jaarcijfers in maart 2014 de CO2 reductiedoelstelling gecommuniceerd. http://imtech.com/Content/Imtech_CSR_Report_2013.pdf

Omdat Imtech NV een doelstelling heeft voor 2 jaar (5 % reductie in 2 jaar) zal Imtech Traffic & Infra BV de doelstelling voor CO2 reductie per medewerker op 2,5 % per jaar zetten:

Doelstellingen Periode 2013 - 2015 De jaarlijkse doelstelling is > 1 % CO2 reductie. De totale doelstelling is > 5 % CO2 reductie in 2015. Het basisjaar van de metingen is 2013. Scope 1 + 2: 2,5 % reductie per medewerker per jaar. Scope 1: > 2,5% CO2 reductie per jaar. Scope 2: > 2,5% CO2 reductie per jaar. Scope 3: > 1 % CO2 reductie per jaar.

Voortgang 2013 – 2015 in ton CO2 – Scope 1 en 2 Voor de voortgang in 2014 ten opzichte van 2013 valt het volgende te zeggen. In Ton CO2 Totaal Scope 1 Totaal Scope 2 Totaal Scope 1 + 2 Als index percentage (2013=100) Totaal Scope 1 Totaal Scope 2 Totaal Scope 1 + 2

2013-Q1Q2 2013-Q3Q4 3.955 3.676 583 583 4.538 4.259


2013 2014-Q1Q2 2014-Q3Q4 7.632 3.463 3.431 1.166 473 473 8.797 3.936 3.904 100% 100% 100%

45% 41%

45% 41%

01-juni-2015

2014 2015-Q1Q2 2015-Q3Q4 6.894 3.366 3.293 946 472 457 7.840 3.838 3.750 90% 81% 89%

44% 40%

43% 39%

2015 6.659 929 7.588 87% 80% 86%

15 van 28



In grafiek met CO2 uitstoot per half jaar

Uitstoot in ton CO2 5.000

4.500 4.000 3.500 3.000

2.500 2.000 1.500

1.000 500 0 2013-Q1Q2

2013-Q3Q4

2014-Q1Q2

2014-Q3Q4

2015-Q1Q2

2015-Q3Q4

De CO2 uitstoot is in absolute zin in 2014 behoorlijk gedaald, zowel in scope 1 als scope 2. De daling in 2014 ten opzichte van 2013 bedraagt zo’n 9 procent en daarmee zit Imtech T&I in lijn met de doelstelling.

Voortgang 2013 – 2015 in ton CO2 / medewerker (FTE) – scope 1 en 2 Voor de Imtech CO2 doelstelling per FTE betekent dit het volgende:

CO2 per FTE (CO2 in ton) scope 2

CO2 per FTE (CO2 in ton) scope 1 7,20 7,10

1,10

1,08

7,07

1,05

6,98

7,00

1,00

6,90

0,96

2013

6,80 6,66

6,70

2014 2015

0,95

2013 0,93

0,90

2014 2015

6,60

0,85

6,50 6,40

0,80 2013

2014

2015

2013

2015

index CO2 per FTE (t.o.v. basisjaar 2013 = 100)

CO2 per FTE (CO2 in ton) totaal 8,30 8,20 8,10 8,00 7,90 7,80 7,70 7,60 7,50 7,40 7,30 7,20

2014

8,15

102 7,94

100

100

7,59

2013

98

2014

96

2015

97 2013

93

94

2014 2015

92 90 88 2013

2014

2015

2013

2014

2015

De doelstelling van 2,5 % reductie per FTE is in 2014 ten opzichte van 2013 gehaald. (3% i.p.v. de beoogde 2,5%). Ook scope 1 en 2 laten een daling zien. De beoogde daling van 5 % tussen 2013 en 2015 kan gehaald worden volgens de prognose.


01-juni-2015

16 van 28



Voortgang 2013 – 2015 in ton CO2 – Scope 3 De scope 3 emissies zijn zeer moeilijk te berekenen vanwege het uitgebreide producten en diensten aanbod van Imtech Traffic & Infra en omdat er geen betrouwbare bronnen zijn om een berekening te maken. Het is dus meer een ‘’educated guess’’. De educated guess is gemaakt op basis van een aantal representatieve projecten waarbij bijvoorbeeld de scopes die hier zijn ingevuld zijn berekend per project (met een bepaalde omzet). Deze berekeningen zijn weer geëxtrapoleerd naar de totaalomzet van Imtech Traffic & Infra. GHG scope scope scope scope scope scope scope scope scope scope scope scope scope scope scope

TOTAAL in TON CO2 3.1 Purchased Goods & Services (not in 3.2 - 3.8) 3.2 Capital Goods 3.3 Fuel- and Energy- Related Activities Not Included in Scope 1 or 2 3.4 Transportation & Distribution (Upstream) 3.5 Waste Generated in Operations 3.6 Business Travel (personal cars & air travel) (zit in scope 2) 3.7 Employee Commuting 3.8 Leased Assets (Upstream) 3.9 Investments 3.10 Transportation & Distribution (Downstream) 3.11 Processing of Sold Products 3.12 Use of Sold Products 3.13 End-of-Life Treatment of Sold Products 3.14 Leased Assets (Downstream) 3.15 Franchises

2013-Q1Q2 2013-Q3Q4 2013 2014-Q1Q2 2014-Q3Q4 177,060 177,060 354,120 187,169 187,169 350000 175,000 175,000 185,000 185,000 geen geen geen geen geen 29 29 57 29 29 1,750 1,750 3500 1,850 1,850 40 40 80 40 40 n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. 242 242 483 250 250 geen geen geen geen geen geen geen geen geen geen laag laag laag laag laag laag laag laag laag laag zeer hoog zeer hoog zeer hoog zeer hoog zeer hoog laag laag laag laag laag geen geen geen geen geen geen geen geen geen geen

2014 2015-Q1Q2 2015-Q3Q4 2015 374,337 192,174 192,174 384,347 370000 380000 190,000 190,000 geen geen geen geen 57 29 29 57 3700 1,850 1,850 3700 80 40 40 80 n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. 500 255 255 510 geen geen geen geen geen geen geen geen laag laag laag laag laag laag laag laag zeer hoog zeer hoog zeer hoog zeer hoog laag laag laag laag geen geen geen geen geen geen geen geen

Naar verwachting zal scope 3 ten opzichte van 2013 gelijk blijven of licht toenemen vanwege meer uitbesteding van diensten (onderaannemers en inhuur). Deze doelstelling zal dus niet worden gehaald zoals het er nu uitziet.

11.2 Plan van aanpak CO2-reducerende maatregelen + indicatie voor het bedrijf CO2-reducerende maatregelen Scope 1.1 Directe emissies Imtech least de gebouwen van vastgoedbedrijven. Deze bedrijven zijn moeilijk te motiveren om te investeren in duurzame maatregelen. De enige momenten daarvoor zijn bij uitval van technische installaties of bij het naderen van het einde van de huurovereenkomst. Kleine investeringen in energiezuinige verbruiksapparaten die los staan van het gebouw worden gedaan indien daar budget voor is of bij vervanging van defecte exemplaren. Mogelijke maatregelen waar Imtech zelf invloed op heeft:  Bij huur ander pand kijken naar energieverbruik  Verhuurder motiveren om te investeren indien er sprake is van mogelijke verlenging van het huurcontract  Roldeuren van verwarmde loodsen die snel dichtgaan na openen  Stookgedrag gastoestellen (afstellen thermostaat met weekend / vakantieregeling) Scope 1.2 Koelkasten en Airco lekverliezen Mogelijke maatregelen waar Imtech zelf invloed op heeft:  Energiezuiniger systemen (bijvoorbeeld Koelkasten A++)  Verhuurder motiveren om te investeren indien er sprake is van mogelijke verlenging van het huurcontract in Airco’s met milieuvriendelijker gassen Scope 1.3 CO2-emissies door gebruik eigen wagenpark Imtech Traffic & Infra heeft een eigen en een geleased wagenpark. Mogelijke maatregelen waar Imtech zelf invloed op heeft:  Keuzebeperking leaserijders met geel kenteken die zelf kunnen kiezen binnen de vastgestelde grenzen (leasebedrag per maand per salarisgroep, maximale CO2 uitstoot per salarisgroep. Dit is overigens een onderwerp die op Groeps Ondernemings Raad wordt geregeld, Imtech T&I heeft hier beperkt invloed op.  Leaserijders met geel kenteken die zelf kunnen kiezen binnen de vastgestelde grenzen motiveren om onder hun leaseklasse te leasen (d.m.v. financiële beloning).  Leaserijders met geel kenteken die zelf kunnen kiezen binnen de vastgestelde grenzen beperking in vergoeding buitenland taken / privé kilometers. Dit is overigens een onderwerp die op Groeps Ondernemings Raad wordt geregeld, Imtech T&I heeft hier beperkt invloed op. CO2_rapportage_actieplan_Imtech_TI_20150601

01-juni-2015

17 van 28


         


Hybride plug in voertuigen met CO2 < 50g / km in leaseregeling opnemen (dit is gerealiseerd per eind dec 2014 voor nieuw te leasen voertuigen per 1-1-2015) Flexibeler omgaan met de grens wanneer een benzine of een diesel auto moet worden geleased. De grens is nu standaard vastgesteld op ‘’meer dan 40.000 km geschat jaarverbruik = diesel’’. In beoordelingsgesprekken meenemen of medewerkers zuinig met leasewagens en materieel omgaan (de cijfers t.a.v. verbruik t.o.v. soortgelijke voertuigen en schadegedrag / slijtage banden zijn beschikbaar). Bij vervanging eigen zwaar materieel: zuinig energielabel en motoren met laatste euronorm motor kiezen. Bij vervanging van eigen materieel kijken of a. het echt noodzakelijk is, b gebruiksdoel (kan het niet met een kleiner voertuig), c. alternatieven. Diesel vervangen door GTL (Gas To Liquid) Carpoolen naar projecten. 4x10 uur rooster i.p.v. 5x8 uur (scheelt een keer woon-werk vervoer per week). Overnachten in hotels bij projecten met reisafstand > 100 km. Green driver challenge (start in 2015 voor alle Imtech T&I medewerkers).

Scope 2.1 Gebruik prive-auto's voor zakelijk verkeer Mogelijke maatregelen waar Imtech zelf invloed op heeft:  Beperken door meerijden met medewerkers met wel een leaseauto  Uitlenen van lease auto’s van medewerkers aan medewerkers die geen lease auto hebben indien zakelijke km’s moeten worden gemaakt. Scope 2.2 Vliegen Mogelijke maatregelen waar Imtech zelf invloed op heeft:  Is vliegen echt noodzakelijk of kan het ook met een teleconferentie?  Kijken naar de deelnemersgroep en kijken hoe de minste vliegbewegingen worden gemaakt. Dit is al ingevoerd en de meeste internationale bijeenkomsten vinden al plaats in Nederland omdat daar veelal de meeste deelnemers vandaan komen.  Toestemming directie voordat de vlucht via het Imtech reisbureau wordt geboekt. Dit is al praktijk sinds 2010 door middel van een vluchtaanvraagformulier inclusief motivatie tot vliegen. Scope 2.3 Elektriciteitsgebruik Mogelijke maatregelen waar Imtech zelf invloed op heeft:  De precieze verhouding tussen elektra voor verschillende doeleinden is onbekend. Het is dus onbekend het % elektra voor verlichting, voor verwarming, voor apparatuur.  Vervanging desktops door energiezuinigere laptops (dit is al een gangbare praktijk sinds 2010).  Reductie van het aantal kantoor gebonden printers door vervanging met centrale multifunctionele printers / kopieerapparaten (dit is al een gangbare praktijk sinds 2010).  Halogeen en TL verlichting vervangen door LED (dit is al een gangbare praktijk sinds 2010, maar helaas alleen sporadisch of bij einde levensduur).  Dimschakelaars (dit is al een gangbare praktijk sinds 2010).  Elektronische ogen in ruimtes (dit is al een gangbare praktijk sinds 2010).  Zonnepanelen op kleinere panden (rendabele terugverdientijd bij een elektraverbruik < 50.000 kWh van een pand in verband met de gestaffelde energiebelasting). Thans is hier geen budget voor vanwege de te lange terugverdientijd en de krappe budgetten.


01-juni-2015

18 van 28



Scope 3 Mogelijke maatregelen waar Imtech zelf invloed op heeft:  Lokale onderaannemers in de buurt van projectlocaties kiezen.  Beperking transportbewegingen leveranciers door gebundeld bestellen of streven naar wekelijkse bulkbestellingen per leverancier in plaats van dagelijks.  Zie ketenanalyses (separate documenten).

De mogelijke effecten per jaar zijn al geschat en doorgerekend voor de toekomst in de Excel sheets. In de tabellen zijn de doorrekeningen als rode getallen zichtbaar. Op basis daarvan is te bepalen of de doelstellingen realistisch en haalbaar zijn. 11.3 Alternatieve brandstoffen De huidige gebruikte brandstoffen kunnen op termijn worden vervangen of worden aangevuld met alternatieven. huidige energiebronnen Alternatieven Stookolie (fuel oil)



Aardgas (natural gas)



Butaan

 

Propaan



Leakage of gas (GWP)



Benzine (petrol)



Diesel

   

Wordt sinds 2012 niet meer gebruikt vanwege de afstoting van het pand waar stookolie werd gebruikt voor verwarmingsdoeleinden Aardwarmte (vergt grote investering en veel vergunningen, alleen mogelijk als pandeigenaar daarin wil investeren) Elektriciteit (door de overgang naar warmtepompen en airco’s voor verwarming) n.v.t. Wordt sinds 2012 niet meer gebruikt vanwege de afstoting van het pand waar propaan werd gebruikt voor verwarmingsdoeleinden Toepassing van milieuvriendelijker koelgassen

LPG (Liquid Propane Gas)



Bio-ethanol (Dit wordt sporadisch getankt, veelal in het buitenland. Het tanken hiervan is nog geen beleid van Imtech) Hybride aandrijving (bijv. Toyota Prius) Elektriciteit (sinds 2015 toegestaan volgens Imtech leaseregeling). Brandstofcel (nog niet gangbaar, niet toegestaan volgens Imtech leaseregeling) Biodiesel (Dit wordt sporadisch getankt in het buitenland. Het tanken hiervan is nog geen beleid van Imtech). GTL (Gas To Liquid) als alternatieve diesel (minder fijn stof). De brandstofleverancier van Imtech, Shell, wil dit uitrollen in Nederland en Imtech kan hierbij invloed uitoefenen bij de prioritering van tankstations die geschikt worden gemaakt voor deze brandstof. Elektriciteit (sinds 2015 toegestaan volgens Imtech leaseregeling). Voor dieselauto’s die veel km ’s rijden wat minder geschikt. LPG is uitgesloten in de leaseregeling van Imtech

Fueltype unknown



n.v.t.

Kerosine



District heating

 

Bio-kerosine (in de proeffase bij enkele luchtvaartmaatschappijen) Het is geen beleid van Imtech om specifiek met luchtvaartmaatschappijen te vliegen die dit gebruiken Aardgas Aardwarmte (vergt grote investering en veel vergunningen, alleen mogelijk als pandeigenaar daarin wil investeren) Elektriciteit (door de overgang naar warmtepompen en airco’s voor verwarming) Groene stroom dat voldoet aan SMK keurmerk of eigen opwek d.m.v. zonnecellen of windmolens





Electricity

 

Voor het gebruik van alternatieve energieën is de doelstellig opgenomen om deze geaccepteerd te krijgen als bron. Imtech T&I zal haar invloed aanwenden om het Imtech NV beleid te beïnvloeden. Het zal dan gaan om groene stroom met SMK keurmerk (2015 aanbesteding nieuw energiecontract voor Imtech bedrijven in NL).


01-juni-2015

19 van 28


11.4


Plan van aanpak CO2-reducerende maatregelen + indicatie Per project

De maatregelen van de onderstaande lijst kan elke projectleider bij Imtech toepassen op de projecten. CO2-reducerende maatregelen

Scope 1.3 CO2-emissies door gebruik eigen wagenpark Carpoolen naar projecten 4x10 uur rooster i.p.v. 5x8 uur (scheelt een keer woon-werk vervoer per week) Overnachten in hotels bij projecten met reisafstand > 100 km Scope 3 Zie scope 3 ketenanalyses

kwantitatieve reductie per jaar

resultaten

2% op brandstofverbruik 1% op brandstofverbruik 1% op brandstofverbruik

verantwoordelijke

PL PL PL

PL

Ervaring hiermee is opgedaan op diverse projecten: Avenue A2, diverse Rail projecten, meterwisseling in opdracht van Alliander. Ook zijn er zat mogelijkheden voor individuele bijdrages: zie bijlage 11.4.

11.5

Plan van aanpak CO2-reducerende maatregelen goedgekeurd door Directie

In Budget 2015 opgenomen goedgekeurde acties door Directie Scope 1.3 Elektrische auto’s vanaf december 2014 in leaseregeling met de juiste spelregels (vanaf 2015 geldig) Scope 1.3 In 2015 de cursus veilig en zuinig rijden voor alle Imtech T&I medewerkers (Prodrive Learning). Scope 2.2 Vliegen wordt nog meer beperkt (alleen als de echte noodzaak wordt aangetoond en alleen na nadrukkelijke directietoestemming) Scope 2.3 Bij Imtech NV wordt hardgemaakt dat minimaal 50 % van het elektriciteitsverbruik (totaalverbruik Imtech T&I is iets meer dan 2000 MWh, dus ongeveer 1000 MW) met SMK keurmerk (herleidbare groene energie van windmolens en dergelijke uit West -Europa) moet zijn. Opmerking: de effecten hiervan zijn niet in de berekeningen voor 2015 opgenomen. Indien 50% duurzaam is zal dit een extra effect van 5% reductie hebben op de totale CO2 uitstoot.


01-juni-2015

20 van 28



12. Energie management actieplan, onderschreven door hoger management, gecommuniceerd en geïmplementeerd (SKAO 3.B.2) 12.1 Uitvoeren van een energie review (ISO 50001 § 4.4.3) a) energy and consumption De huidige energiebronnen staan in onderstaande tabel met daarbij de absolute getallen al Ton CO2. Uit de tabel kan de absolute uitstoot en de verhouding de in totale CO2 uitstoot van Imtech T&I worden afgelezen.

Emissiebronnen in ton Stookolie (fuel oil) Aardgas (natural gas) Butaan Leakage of gas (GWP) Benzine (petrol) Diesel LPG (Liquid Propane Gas) Electricity CAR Fueltype unknown Kerosine District heating Electricity totaal

2013 0 575 0 0 1.286 5.771 0 0 103 126 6 931 8.797

% 0,0% 6,5% 0,0% 0,0% 14,6% 65,6% 0,0% 0,0% 1,2% 1,4% 0,1% 10,6% 100,0%

2014 % 0 0,0% 442 5,6% 0 0,0% 0 0,0% 1.151 14,7% 5.300 67,6% 0 0,0% 2 0,0% 101 1,3% 140 1,8% 4 0,1% 701 8,9% 7.841 100,0%

2015 0 430 0 0 1.132 5.094 0 6 100 135 4 690 7.591

% 0,0% 5,7% 0,0% 0,0% 14,9% 67,1% 0,1% 1,3% 1,8% 0,1% 9,1% 100,0%

b) bronnen van huidig en toekomstig significant energiegebruik.  Benzine: leaseauto’s en bedrijfsauto’s met geel kenteken  Diesel: eigen wagenpark (zwaar materieel) en leaseauto’s en bedrijfsauto’s met geel kenteken  Elektriciteit: 4 grootverbruikers: de panden Amersfoort Hardwareweg, Amersfoort Basicweg, Wormerveer en Barendrecht. Cijfers per significante brandstofsoort (2015 = schatting) 2.500.000 2.060.048

2.046.055 2.000.000

2.000.000

1.785.664 1.639.877

1.590.000

1.500.000

Aardgas (central heating) Benzine Diesel

1.000.000

Elektriciteit

500.000

469.050 304.960

419.828 234.472

410.300 230.000

0

2013

2014

2015

Aardgas in m3, elektriciteit in kWh en diesel en benzine in liters.


01-juni-2015

21 van 28



c) identificatie, prioritering en vastlegging van mogelijkheden tot verbetering van de energy performance van Imtech Dit is vastgelegd in hoofdstuk 11.4 en 11.5. De energy review vindt jaarlijks plaats.

12.2 Opstellen referentie kader (ISO 50001 § 4.4.4) Referentiekader is basisjaar 2013 voor de periode 2013 – 2015. Dit is zo gekozen omdat:  Er medio 2013 een grote reorganisatie heeft plaatsgevonden bij Imtech Traffic & Infra  Begin 2013 Peek Traffic BV is geïntegreerd in Imtech Traffic & Infra (wijziging boundary).

12.3 Vastleggen van performance indicators voor monitoren (ISO 50001 § 4.4.5) Performance indicators:  Totale CO2 uitstoot  CO2 in ton per medewerker Sector benchmark: niet echt een concurrent gevonden met dezelfde portfolio van activiteiten.

12.4 Doelstellingen, taakstellingen en management actieplan energie (ISO 50001 § 4.4.6) Zie vorige hoofdstukken.

12.5 Monitoring, meten en analyseren (ISO 50001 § 4.6.1) Dit is geborgd in (procedures gepubliceerd op intranet):  100P1170 CO2 Actualiseren basisbestanden  100P1171 CO2 CI controle Emissie inventaris Zie vorige hoofdstukken.

12.6 Afwijkingen, correcties, corrigerende en preventieve maatregelen (ISO 50001 § 4.6.3) Dit is geborgd in (procedures gepubliceerd op intranet):  100P1170 CO2 Actualiseren basisbestanden  100P1171 CO2 CI controle Emissie inventaris Zie vorige hoofdstukken.

13. Op basis van 2 ketenanalyses / 2 ketens van activiteiten scope 3, CO₂reductiedoelstellingen en een plan van aanpak inclusief maatregelen (SKAO 4.B.1) 13.1 Scope 3 emissie inventaris en berekening 2013-2015 Onderstaand de grafiek met de getallen (rode cijfers zijn schattingen / prognoses). Let op dat hier bij scope 3 nr 6 dubbel meegeteld wordt (deze zitten ook al in scope 2 van de SKAO indeling). GHG scope scope scope scope scope scope scope scope scope scope scope scope scope scope scope

TOTAAL in TON CO2 3.1 Purchased Goods & Services (not in 3.2 - 3.8) 3.2 Capital Goods 3.3 Fuel- and Energy- Related Activities Not Included in Scope 1 or 2 3.4 Transportation & Distribution (Upstream) 3.5 Waste Generated in Operations 3.6 Business Travel (personal cars & air travel) (zit in scope 2) 3.7 Employee Commuting 3.8 Leased Assets (Upstream) 3.9 Investments 3.10 Transportation & Distribution (Downstream) 3.11 Processing of Sold Products 3.12 Use of Sold Products 3.13 End-of-Life Treatment of Sold Products 3.14 Leased Assets (Downstream) 3.15 Franchises

2013-Q1Q2 2013-Q3Q4 2013 2014-Q1Q2 2014-Q3Q4 177,060 177,060 354,120 187,169 187,169 350000 175,000 175,000 185,000 185,000 geen geen geen geen geen 29 29 57 29 29 1,750 1,750 3500 1,850 1,850 40 40 80 40 40 n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. 242 242 483 250 250 geen geen geen geen geen geen geen geen geen geen laag laag laag laag laag laag laag laag laag laag zeer hoog zeer hoog zeer hoog zeer hoog zeer hoog laag laag laag laag laag geen geen geen geen geen geen geen geen geen geen

2014 2015-Q1Q2 2015-Q3Q4 2015 374,337 192,174 192,174 384,347 370000 380000 190,000 190,000 geen geen geen geen 57 29 29 57 3700 1,850 1,850 3700 80 40 40 80 n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. 500 255 255 510 geen geen geen geen geen geen geen geen laag laag laag laag laag laag laag laag zeer hoog zeer hoog zeer hoog zeer hoog laag laag laag laag geen geen geen geen geen geen geen geen

Let wel: een aantal scopes zijn niet uit te rekenen met een fatsoenlijke foutmarge en derhalve is er een kwalitatieve score gedaan.


01-juni-2015

22 van 28


Rangorde Rang SKAO orde


2013

2014

2015

scope 3

354.120

374.337

384.337

1

scope 3.12

Use of Sold Products

zeer hoog

zeer hoog

zeer hoog

2

scope 3.1

Purchased Goods & Services (not in 3.2 - 3.8)

350000

370000

380000

3 4 5 6

scope 3.4 scope 3.7 scope 3.5 scope 3.3

3500 483 80 57

3700 500 80 57

3700 500 80 57

7 8 9 10 11 12 13 14

scope 3.10 scope 3.11 scope 3.13 scope 3.2 scope 3.8 scope 3.9 scope 3.14 scope 3.15

Transportation & Distribution (Upstream) Employee Commuting Waste Generated in Operations Fuel- and Energy- Related Activities Not Included in Scope 1 or 2 Transportation & Distribution (Downstream) Processing of Sold Products End-of-Life Treatment of Sold Products Capital Goods Leased Assets (Upstream) Investments Leased Assets (Downstream) Franchises

laag laag laag geen geen geen geen geen



15

scope 3.6

Business Travel (personal cars & air travel)

n.v.t.

n.v.t.

n.v.t.

13.2 Projecten en mobiliteit Meest dominante CO2 emissies in scope 3 Uit de tabel blijkt dat de meeste CO2 veroorzaakt wordt  scope 3.12 Use of Sold Products  scope 3.1 Purchased Goods & Services (not in 3.2 - 3.8) Uit deze 2 grootste CO2 emissiebronnen is één ketenanalyse opgesteld.  CO2 Ketenanalyse en keteninitiatief Meterwisselingen slimme meter (vanwege de inzet van derden die rapporteren in scope 3.1, Purchased Goods & Services (not in 3.2 - 3.8)) Uit de andere categorieën is ook één ketenanalyse opgesteld.  CO2 Ketenanalyse en keteninitiatief coating EC 2.5 verkeersregelautomaat (Transportation & Distribution (Downstream))

13.3 SKAO H3.1 Algemene doelstellingen scope 3 Per ketenanalyse (2 stuks) zijn de doelstellingen specifiek gemaakt die zeer significant zijn (beide zijn te kwalificeren als ‘middenmotor’ omdat in beide scope 3 activiteiten nog wel wat CO2 reductie valt te behalen). Het gaat om ketenanalyses voor: • CO2 Ketenanalyse en keteninitiatief Meterwisselingen slimme meter • CO2 Ketenanalyse en keteninitiatief coating EC 2.5 verkeersregelautomaat De ketenanalyses zijn aparte documenten die opgesteld zijn conform de richtlijnen uit het GHG protocol en de eisen van de SKAO prestatieladder versie 2.2.

13.4 SKAO 5.B.1 Rapporteren van de emissie-inventaris scope 1, 2 en 3, alsmede de voortgang in reductiedoelstellingen De rapportages vinden regelmatig halfjaarlijks plaats, of vaker en ook dan regelmatig. De rapportages worden actueel gehouden op de CO2 internetpagina van Imtech en SKAO.


01-juni-2015

23 van 28



Bijlage 3.1 Organogrammen Level 1

Level 2

Level 3 Imtech Traffic & Infra BV


01-juni-2015

24 van 28



Bijlage 6.5 Groen Garant Stroom (Contract Nuon sinds 2012)

Imtech beschouwt de stroom van ‘’waterkrachtcentrales buitenland’’ als grijze stroom. Op basis van Groenstroom met een 76,4% bron van waterkrachtcentrales buitenland x de waarde van grijze stroom 471 = 360 gram CO2/kWh.


01-juni-2015

25 van 28



Bijlage 9 Cross reference ISO 14064-1 + GHG report content h7 Onderstaand is een cross reference opgenomen. ISO 14064-1 § 7.3 GHG ISO 50001 Beschrijving report content A Reporting organization B Person responsible C Reporting period 4.1 D Organizational boundaries 4.2.2 E Direct GHG emissions 4.2.2 F Combustion of biomass 4.2.2 G GHG removals 4.3.1 H Exclusion of sources or sinks 4.2.3 I Indirect GHG emissions 5.3.1 J Base year 5.3.2 K Changes or recalculations 4.3.3 L Methodologies 4.3.3 M Changes to methodologies 4.3.5 N Emission or removal factors used 5.4 O Uncertainties P Statement in accordance with ISO 14064 Q Statement describing whether the GHG inventory, report or assertion has been verified, including the type of verification and level of assurance achieved Tabel bijlage 10: Cross reference ISO 14064-1 + GHG report content chapter 7


01-juni-2015

Hfdst

1 1 2 3 4 5.2 5.3 5.4 4 3 6.5 6 6.4 7 8 9 9

26 van 28



Bijlage 11.2 Plan van aanpak CO2-reducerende maatregelen + indicatie voor het bedrijf FM = Facility Manager, CF = Car Fleet Manager, Dir = directie, PL= Projectleiders, WVB = Werkvoorbereiders / planners CO2-reducerende maatregelen

kwantitatieve reductie per jaar

Scope 1.1 Isolatie Temperatuur binnenklimaat Bij huur ander pand kijken naar energieverbruik Roldeuren van verwarmde loodsen die snel dichtgaan na openen Stookgedrag (afstellen thermostaat)

Op gasverbruik 1% 1% 1% 3%

CV ketel vervangen

2%

Scope 1.2 Koelkasten en Airco lekverliezen Bij vervanging investeren in:

Op lekkage

Scope 1.3 CO2-emissies door gebruik eigen wagenpark

Op brandstof verbruik 3%

Keuzebeperking leaserijders geel kenteken

Bij vervanging materieel: motoren met laatste euronorm motor kiezen Bij vervanging van materieel kijken of a. het echt noodzakelijk is, b gebruiksdoel (kan het niet met een kleiner voertuig), c. alternatieven. Carpoolen naar projecten 4x10 uur rooster ipv 5x8 uur (scheelt een keer woon-werk vervoer per week) Overnachten in hotels bij projecten met reisafstand > 100 km In 2015 de cursus veilig en zuinig rijden voor alle Imtech T&I medewerkers (Prodrive Learning). Scope 2.1 Gebruik prive-auto's voor zakelijk verkeer Beperken door meerijden met medewerkers met wel een leaseauto Scope 2.2 Vliegen Is vliegen echt noodzakelijk of kan het ook met een teleconferentie? Scope 2.3 Electriciteitsgebruik Groene stroom Energiezuinige apparaten Dimschakelaars Elektronische ogen in ruimtes LED toepassingen Zonnepanelen op kleinere panden (rendabele terugverdientijd bij een elektraverbruik < 50.000 kwh van een pand in verband met de gestaffelde energiebelasting) Scope 3 Zie ketenanalyses (separate documenten)


2%

Resultaten 2014

Verant woord elijke

geen bewuste acties geen aanvullende acties niet altijd gegevens over bekend Wordt in 2015 in pand Houten opgehangen

FM FM FM FM

Het pand Basicweg Amersfoort is deels verhuisd naar Hardwareweg en op de verdiepingen die leeg staan zijn de thermostaten dichtgedraaid (jan 2014) In pand Hardwareweg Amersfoort gedaan begin 2014. CV ketel is vervangen door 5 cascadegestuurde kleinere en zuiniger ketels.

FM

FM

Lekverliezen zijn geen issue vanwege de geringe GWP uitstoot.

Sinds 2011 Leaseregeling 2012 CO uitstoot gestuurd Het wagenpark ververst jaarlijks met zo’n 20-25% en het vervangende voertuig is ongeveer 5-10% zuiniger. In 2014 is de leaseregeling voor 2015 versoberd en tevens zijn plug in hybrids als keuze toegestaan. Sinds 2008

CF/Dir/ Imtech NV

2%

sinds 2009 wordt dit door wagenparkbeheer actief en bewust gedaan

CF/Dir

2% 1%

Moeizaam te realiseren Moeizaam te realiseren

PL PL

1% 3%

Moeizaam te realiseren Pas in 2015 actief

PL CF/Dir

gebeurt op eigen initiatief leaserijder / eigen autobezitter, dus geen beleid

PL

in 2010 is een teleconferentie systeem aangeschaft. Lync is sinds 2013 in gebruik op elke laptop.

Dir

Groene stroom van Nuon

Imtech NV ICT FM FM FM ?

2%

Op gedeclareerde km’s 1%

CF

Op vluchten

Op KwH verbruik wisselend 10% 1% 1% 10% -

Meer laptops ipv pc’s

Geen geld voor

divers

01-juni-2015

27 van 28



Bijlage 11.4 Mogelijkheden voor individuele bijdrages en ideeën van anderen Voorbeelden • Toepassen ‘het nieuwe rijden’ • Energiezuinige leaseauto uitkiezen (7, 14 of 20 % bijtelling voertuig) • Kan het niet kleiner (bedrijfsbus of kan het ook met een combo? • Opruimen voertuig (gewichtsbeperking, moet ik alles altijd meenemen?) • Imperiaal eraf of leeghalen (verminderen luchtweerstand, moet ik altijd alles meenemen) • Roldeur van verwarmde opslagruimtes achter je dicht doen (zeker in de winter) • Ramen kantoor dicht houden (zeker in de winter) • Voertuigen niet stationair laten draaien als dat niet nodig is • Tank wat je moet tanken (elk jaar komt het meerdere keren voor dat benzinerijders bijvoorbeeld diesel tanken) • Afspraken combineren in één rit (efficiënt plannen) • Medewerkers aannemen die niet te ver van het werk / vestiging / project af wonen • Onderaannemers inzetten die niet te ver van het werk / vestiging / project af wonen • Bestellingen bundelen bij dezelfde leverancier en creëer bestelmomenten (dus eens per week bestellen en niet steeds ad hoc per dag) • Kies geen SUV of Cross-over • Controleer regelmatig de bandenspanning (liever een iets te hoge spanning) • Lever uw individuele printer in en gebruik de gedeelde bulkprinters • Print zwart-wit en niet kleur (kleur alleen als het echt nodig is) • Print dubbelzijdig of liever print helemaal niet! • Laat geen apparatuur aanstaan als u uw werkruimte voor langere tijd verlaat • Neem de benenwagen als u van het Imtech pand naar Peek moet • Medewerkers voor een aantal nachten laten overnachten in plaats van heen en weer laten rijden indien de projectlocatie op grote afstand is van de vestiging • Materialen direct op locatie bezorgen, indien mogelijk • Et cetera Suggesties: [email protected] / [email protected] En Intranet MVO pagina http://itiportal.infra.imtech.nl/division/CSR/Lists/CSR%20Discussion%20Board/AllItems.aspx


01-juni-2015

28 van 28

CO2 emissie inventaris Scope 1 & 2 volgens ISO & scope 3 energie management actie plan Bedrijf en projecten volgens ISO 50001

Recommend Documents