cerebrovasculair accident (CVA)
2
Beste lezer,
Elk jaar worden in Nederland ongeveer 41.000 m ensen voor het eerst getroffen door een cerebrovasculair accident (CVA), in h et Nederlands beter b ekend als een beroerte. Zo’n gebeurtenis kan ingrijpende gevolgen h ebben: d e patiënten kunnen bijvoorbeeld hun taalvermogen (deels) k wijtraken, v erlamd raken of een heel andere p ersoonlijkheid krijgen. Geen wonder dat er over dit onderwerp veel wordt gepubliceerd. In de bibliotheek vindt u volop informatie, literatuur en films over beroertes en aanverwante onderwerpen. In d it verhalenadvies vindt u een selectie uit die t itels. H et is niet de b edoeling h ierin uitputtend t e zijn, maar eerder o m een aantal relevante en verrassende tips te geven. De titels zijn onderverdeeld in verschillende rubrieken: Achtergronden: informatie over achtergronden, oorzaken en gevolgen van CVA. Ervaringsdeskundigen: v erhalen van m ensen d ie een beroerte h ebben gehad, over hun ziekte en herstel. Zonder woorden: over m ensen die zich, als gevolg van hersenletsel, niet m eer of slechts nog moeizaam mondeling u it kunnen drukken. Kinderen en jongeren: v erhalen over CVA bij of in d e o mgeving van kinderen en jongeren. Zorgen voor en o m je ouders: wat a ls je vader of moeder een beroerte krijgt of om andere redenen niet meer voor zichzelf kan zorgen? Een partner met CVA: v erhalen van en over mensen d ie moeten leven m et een partner die door een CVA is getroffen. Naast thema-‐adviezen kunt u bij de verhalencoaches van d e Noord Oost Brabantse Bibliotheken ook een persoonlijk verhaaladvies krijgen. Na een p ersoonlijk gesprek gaat uw verhalencoach op zoek naar v erhalen (in boeken, films, muziek) die b ij u passen, maar u ook prikkelen en v errassen. Voor meer informatie kunt u t erecht in d e b ibliotheek. Veel v erhalenplezier! Verhalencoaches Noord Oost Brabantse Bibliotheken
Achtergronden
3
Zorgboek beroerte (CVA) / Stichting September De Stichting September heeft enkele t ientallen zorgboeken en cd-‐ roms u itgegeven over de meest voorkomende aandoeningen. De onafhankelijke redactie schrijft en inhouds-‐ en ervaringsdeskundigen controleren en vullen aan. De boeken zijn via de apotheek t e verkrijgen en aanvullingen v erschijnen gratis op internet m et bijna jaarlijks een update van het boek. Dit is een uitgave over b eroertes met d ezelfde overzichtelijke opbouw als d e andere d elen. Na de medische u itleg over TIA's, hersentrombosen en -‐bloedingen volgt uitleg over b ehandelingen en omgaan m et d e gevolgen van een CVA. Er is aandacht voor de recent in zwang gekomen t rombolyse waarbij het stolsel 'opgelost' wordt en er is voorlichting over preventie. Net als d e andere d elen een no nonsense-‐boek m et gemakkelijk leesbare informatie voor d e patiënt en vooral diens omgeving.
Hartinfarct? Beroerte? JIJ kan er ZELF wat aan doen! Tips, advies, tests en getuigenissen / Paul De Cort, An Swerts, Neree Claes & Nele Jacobs Deze praktische handleiding over h et hartinfarct en d e b eroerte b evat heel wat informatie over factoren d ie het risico op d e t wee aandoeningen v ergroten, en richt zich ook tot mensen die d eze risico's willen v erlagen -‐ zo krijg je tal van t ests, vragenlijsten die je kunt invullen en t ips o m je levensstijl aan t e passen. Na elke hoofdstuk volgen bovendien getuigenissen van m ensen d ie de tips proberen toe te passen of een b eroerte of hartinfarct h ebben overleefd. De teksten zijn opgesteld in een vlotte, begrijpbare taal, en de m edische informatie wordt geïllustreerd m et f iguren, kaders en enkele foto's. Daarnaast bevat h et boek ook verwijzingen naar websites. Een toegankelijk maar d egelijk boek, dat d e lezer ook sensibiliseert.
4
Leven na een beroerte / Jenny Palm Mede door d e v ergrijzing worden wij in onze omgeving steeds m eer geconfronteerd m et m ensen die een CVA (hersenberoerte, herseninfarct of -‐bloeding) hebben m eegemaakt. De schrijfster is als orthopedagoge/psychologe verbonden aan een h ersenletselinstelling in Maarn en b etrokken b ij patiënten en hun omgeving die m et d e restverschijnselen van een CVA moeten leven. Naast m edische en praktische voorlichting b esteedt de auteur ook aandacht aan de neuropsychologische gevolgen. H et boekje is vooral b edoeld voor d e mantelzorgers en geeft een goed inzicht in met name d e geestelijke en cognitieve symptomen.
Brainfood / Froukje Wattel Een p raktisch en informatief kookboek met toegankelijke recepten d ie tot doel hebben d e h ersenen f it en gezond t e houden. De auteur, zelf getroffen door een CVA, heeft m et medewerking van de Hersenstichting een kookboek samengesteld m et recepten die gezonde (onverzadigde) v etten, minder zout en v eel vitamines bevatten. De recepten zouden d e h ersenen f it en gezond m oeten houden. Onder anderen professor Dick Swaab (hersenspecialist), psychiater René Kahn en ambassadeurs van de Hersenstichting Rob Trip en Paula Udondek v erleenden medewerking met onder m eer receptuur. H et boek (softcover) wordt ingeleid door d e auteur en bevat de hoofdstukken: Ontbijt; Brunch en lunch; Sauzen en smeersels; Nuts, borrelnoten anders; Soep; Salades en ander groen; Pasta, rijst en andere snelle gerechten; Vlees, wild en andere vogels; Stampen en sudderen; Vis; Desserts; Ieder zijn eigen zonde, en b esluit m et een receptenoverzicht op hoofdstuk. De recepten zijn helder geschreven, h eel toegankelijk en er worden veel t ips en variaties gegeven.
Ervaringsdeskundigen
5
Zwaluwziek. Leven na een herseninfarct / Anthony Mertens Mertens (1946) was jarenlang criticus voor d e Groene Amsterdammer, docent Nederlandse letterkunde aan de UvA en redacteur b ij Querido. Vijf jaar geleden k reeg h ij een herseninfarct met een rechtszijdige v erlamming en afasie als gevolg. Op a dvies van zijn v riend Bernlef b eschreef hij zijn ziekenhuisverblijf en een langdurig revalidatieproces. H ij b eschrijft dit moeizame voortploeteren waarbij hij op zoek is naar zijn veranderde 'ik'. H et personage dat h ij geworden is, b evalt hem maar matig. A ls schrijver is hij echter bewonderenswaardig opnieuw geslaagd. H ij geeft een nauwkeurig v erslag van eigen en andermans falen, maar heeft toch vaak een lichtvoetige toon. Een ontroerend boek dat ver boven de gebruikelijke egodocumenten van ex-‐patiënten u itsteekt.
Het ravijn. Autobiografie van de angst / Max Pam In 2002 kreeg columnist en schrijver Max Pam een h ersenbloeding. Hij overleefde en k wam er weer bovenop. Dit boek is h et verslag van d ie periode. Het b egint op d e dag dat hij o genschijnlijk zonder aanleiding op de grond valt. Hij b eschrijft hoe hij weer leerde lopen, v eters strikken, fietsen en opnieuw zijn rijbewijs moest halen. Maar naast h et verslag van h et fysieke h erstel is Het ravijn ook een inventarisatie van de angsten die d e mens bedreigen als er iets misgaat in h et hoofd. “Ik was niet bang voor d e dood”, zegt de hoofdpersoon, “ik was bang om te blijven leven – als wrak”. Dit boek is ook b eschikbaar als luisterboek.
6
Onverwacht inzicht. Het persoonlijke verhaal van een neurologe over haar hersenbloeding / Jill Bolte Taylor De auteur, een A merikaanse neuroanatoom, b eschrijft haar ervaringen nadat zij op 37-‐jarige leeftijd een h ersenbloeding kreeg. Door haar k ennis van h et centrale zenuwstelsel te combineren m et haar persoonlijke ervaringen na d e ernstige bloeding van een vat in d e linkerhelft van haar h ersenen is het een b ijzonder boek geworden. Zij beschrijft haar h erstel op zo'n wijze dat vele patiënten daar kennis van zullen wensen t e n emen. Het duurde a cht jaar voor zij geheel genezen was. Het boek b evat eenvoudige schemata en t ekeningen in zwart-‐wit, die de t ekst goed ondersteunen. Er is een bijlage met 'Aanbevelingen voor herstel' en een korte v erklarende b egrippenlijst.
Doolhof met engeltjes / Christien van Engelenhove Christien, hoofd van een afdeling voor onderzoek in het ziekenhuis, is net een nieuwe relatie aangegaan in haar privéleven, als een herseninfarct alles komt verstoren. In h et door haarzelf vertelde verhaal wordt duidelijk dat d e ziekte alle zekerheden doet wankelen. Het is een soort dagboek, waarin d e lezer kan m eeleven m et de wijze waarop Christien de ziekte wil overwinnen. Hoe ze m et v rienden, d ie als engelen voor haar zijn, d eze moeilijke periode doorkomt. Het is vooral d e afasie, a ls gevolg van haar ziekte, d ie alles b eheerst. Zo wordt ze t egen haar zin invalide verklaard, terwijl ze zelf knokt om weer 'gewoon' haar werk t e kunnen doen. Door de aparte, wat gebrekkige stijl, d e soms eigenaardige woordkeuze en h ier en daar foutieve zinsconstructies, wordt duidelijk met welke moeilijkheden de afasiepatiënt t e maken heeft. Met dit alles is het een boek voor patiënten met afasie zelf en voor mensen uit hun omgeving.
7
Deze video b estaat u it d rie v erhalen van m ensen d ie door een beroerte getroffen zijn. De video laat over een p eriode van t wee jaar zien hoe h et h erstel van d eze patiënten v erloopt, wat de gevolgen van hun beroerte zijn en hoe zij zelf en familieleden daarmee o mgaan. “Een beroerte … houdt je bezig” is b edoeld voor vertoning a an patiënten en andere d irect betrokkenen. De film is nadrukkelijk vanuit het patiëntenperspectief gemaakt. Mede daardoor roept d e video veel h erkenning op en blijkt ze tot steun t e zijn b ij h et v erwerken en leren omgaan m et gevolgen van de beroerte. Daarnaast is de video geschikt voor h et onderwijs aan zorgverleners: het geeft h en een kijk op d e gevolgen van een b eroerte vanuit het perspectief van d e patiënt. Bij de film hoort een boekje met achtergrondinformatie en t ips om de verhalen m et een groep m ensen na t e b espreken.
Een beroerte... houdt je bezig
Best wel heavy. Verhalen over mensen met niet-‐zichtbaar NAH / Petra Boolman De auteur, die a ls ervaringsdeskundige een boek schreef over haar hersenschudding ('In (slow)motion', 2008), v erzamelde nu d e v erhalen van anderen. De elf hoofdstukken gaan over m ensen die n iet-‐ aangeboren en niet-‐zichtbaar hersenletsel h ebben. In elk hoofdstuk komt een duo aan het woord. Het is d e patiënt d ie zijn of haar verhaal naar voren brengt en een t weede p ersoon zoals een partner, een ouder of kind, een v riend(in), een b ekende, een hulpverlener et cetera. De t wee verhalen zijn complementair, maar op een aantal punten ook t egenstrijdig door een v erschillende p erceptie v an de feiten. Het boek is bedoeld om lotgenoten van patiënten m et n iet-‐ aangeboren en niet-‐zichtbaar hersenletsel t e informeren over problemen in het gezin, m et een partner, op school en op de werkvloer. Juist vanwege de dubbele invalshoek is h et gemakkelijk leesbare boek geslaagd in zijn opzet.
Zonder woorden
8
Het verlies / Siegfried Lenz Hoofdpersoon in Lenz' n egende roman is Uli Martens, een gids, die door zijn v erbale begaafdheid in staat is anderen zijn visie o p de werkelijkheid op t e leggen. Door een b eroerte v erliest hij de beheersing over de taal en daarmee over de werkelijkheid. Zijn vriendin Nora is door a llerlei emoties niet in staat hem in het ziekenhuis op te zoeken. Zwaar ziek onderneemt Uli een poging haar te zoeken en valt hierdoor v erder t erug. Lenz beschrijft d e p ersonen altijd in hun o mgeving; d e b eschrijvingen zijn daardoor zeer gedetailleerd. Maar vanaf de eerste zin roept het verhaal verwachtingen op. Lenz is erin geslaagd deze spanning vast t e houden o.a. door een wisselend p erspectief dat ligt b ij een anonieme v erteller of bij Uli. De lezer b egrijpt wat Uli wil t erwijl zijn omgeving d at niet kan. Door d eze goede vertaling is H et Verlies ook voor een b reed Nederlands publiek toegankelijk.
Hoe mijn vader zijn woorden terugvond / Liesbeth Koenen De auteur, taalkundige en journalist, b eschrijft in dit boek d e problemen die haar vader ondervond na een herseninfarct. De patiënt had als gevolg van d it infarct afasie, een aandoening waarbij de patiënt n iet m eer kan spreken. Vanuit haar eigen kennis, maar behoorlijk machteloos omdat het o m haar eigen vader gaat, beschrijft zij h et moeizame proces van h erstel. H et h erstel is zeer goed, maar de patiënt voelt zelf aan, dat het spreken niet meer zo automatisch gaat als v roeger. H et boek is b edoeld voor afasiepatiënten, maar vooral voor hun familieleden.
9
Gevangen in mijn eigen lichaam. Het verhaal van een man die leed aan het locked-‐ insyndroom / Hasso & Catherine von Bredow Voor dit boek noteerde d e Britse Catherine von Bredow h et verhaal van haar man Hasso, die in 2004 stierf aan d e gevolgen van het locked-‐insyndroom (LIS) -‐ een zeldzame n eurologische aandoening, waarbij je volledig v erlamd raakt, maar je hersenen nog wel perfect functioneren. In 2000 werd Hasso, een bankier en vader van drie kinderen, op vakantie getroffen door een b eroerte, waarna hij van h et ene moment op het andere enkel nog kon communiceren d oor m et zijn o gen t e knipperen. In het voorwoord vertelt zijn vrouw onder meer hoe ze samen met haar man letter voor letter zijn v erhaal opschreef. Daarna komen afwisselend Catherine en Hasso zelf aan het woord, en lezen we over d e b eroerte, d e eerste momenten na het ontwaken, h et leven in h et ziekenhuis, de vele pijnen en ziektes, de terugkeer naar huis, een jaar na d e b eroerte. Tussendoor haalt Catherine ook h erinneringen op aan h et leven voor d e b eroerte. In een epiloog v ertelt Catherine hoe h et Hasso thuis verging, t ot aan zijn dood. Een ontroerend verhaal, dat zeker niet a lleen lotgenoten zal aanspreken.
Afasietherapie plus / Daniëlle Nelissen Het 'moeilijk v inden van woorden' is een symptoom dat bij elke vorm van afasie op d e voorgrond treedt. De 94 oefeningen in dit boek werden ontwikkeld vanuit d e logopedische p raktijk. Er komen puur semantische oefeningen voor waar via betekenisaspecten d e woordvinding wordt gestimuleerd, en fonologisch-‐semantische oefeningen waar op basis van de klankstructuur geprobeerd wordt het juiste woord t e v inden. Er wordt gewerkt m et v erschillende thema's: beroepen, gezondheid en hygiëne, reizen, sport en tuin. Het niveau van h et aangeboden materiaal is voldoende moeilijk. Aantrekkelijk is dat het verschil m et gewone taalspellen n iet groot is. De oefeningen kunnen ook gebruikt worden voor oudere k inderen met Nederlands a ls t weede taal of voor mensen d ie hun geheugen en concentratie willen stimuleren. De u itleg b ij d e o efeningen staat in d e uitgebreide inhoudsopgave. Het boek is uitgevoerd in A4-‐formaat m et een grote letter en veel p laats om in te vullen. A chteraan staan de oplossingen.
10
Franse speelfilm uit 2007 van Julian Schnabel (Before n ight f alls, Basquiat), m et Mathieu Amalric, Emmanuelle Seigner, Marie-‐Josée Croze e.a. Gebaseerd op het autobiografische boek van Jean-‐Dominique Bauby: Vlinders in een duikerpak. Als d e hoofdredacteur van d e Franse Elle, Jean-‐Dominique Bauby, door een beroerte volledig v erlamd raakt, ziet hij kans door met zijn oog t e knipperen te communiceren en een boek te schrijven. Remke de Lange (Trouw 13-‐9-‐'07): 'Bauby's b eslissing o m op literaire wijze woest en t egelijkertijd poëtisch o m zich h een te slaan met fantasieën, observaties en bitterzoete herinneringen, en Schnabels keuze om die intense hersenactiviteit t e vangen in grimmige dialogen, stiltes en psychedelische beeldexplosies, maken van The divingbell een verbijsterende n iet-‐sentimentele film die je naar d e k eel grijpt.' Bas Blokker (NRC 12-‐9-‐'07): 'Schnabel (...) heeft aan d e kleinst denkbare opening, aan dat ene oog, genoeg om een juweel van een film te maken die, leunend op zorgvuldige a cteerprestaties en nooit opdringerige mooie muziek van Paul Cantelon, een groot publiek verdient.' Het boek waarop d eze film gebaseerd is, is ook t e leen.
The diving bell and the butterfly
Opa zwijgt / Katrien Vandewoude In de zomervakantie gaat Emma logeren bij o ma en opa. Net zoals vorig jaar. A lleen is n iets meer zoals vroeger, want opa is ziek. Opa zwijgt. Maar Emma k ijkt en luistert, en weet wat hij bedoelt. Een gevoelig boek, geschreven m et d e haarscherpe b lik van een kind. Bijzonder aan h et v erhaal is d e eenvoud en echtheid waarmee beschreven wordt hoe Emma d e o mgang m et opa ervaart nu hij door een beroerte v erlamd is en niet meer kan p raten. H et v erhaal is in d e ik-‐vorm geschreven. H et leest vlot weg door de korte zinnen, eenvoudige woorden en v eel direct taalgebruik. Daarbij zijn de 96 pagina's bedrukt m et een vrij groot lettertype, omgeven door ruime kaders. Emma is 7 jaar oud, haar v riendje in het verhaal 9. De gedachten en redeneringen van h en komen soms wel eens wat ouder over, waardoor het verhaal voor een vrij ruime doelgroep geschikt is.
Kinderen en jongeren
11
Dit voorlichtingsboekje b eschrijft wat een gezin doormaakt wanneer een ouder getroffen wordt door een b eroerte. Op een b egrijpelijke manier wordt d eze moeilijke periode onder woorden gebracht door de 8-‐jarige Jasper (ik-‐figuur), wiens vader een ernstig h erseninfarct kreeg. Zijn ervaringsverhaal geeft de gebeurtenissen duidelijk weer, terwijl een aantal vragen -‐ in groene letters en v etgedrukt -‐ de lezer de gelegenheid geeft zijn eigen situatie t e v erwoorden. De achttien getitelde hoofdstukken b evatten naast h et v erhaal praktische tips in lichtgroene kaders op ruitjespapier en a lgemene informatie in zwarte kaders, b edoeld voor ouders en familie. Ervaringen van Jaspers moeder staan in groene letters binnen stippellijnen. Alle zwart-‐wittekeningen zijn door Jasper zelf gemaakt. Het boek wordt afgesloten met nadere uitleg, v erwijzingen naar websites, een stukje over d e auteurs en een dankwoord. Een kort voorwoord verduidelijkt h et ontstaan, doel en gebruik. Voor de jeugd een van d e weinige boeken over h ersenletsel van een ouder. Nuttig, prettig t e lezen boekje voor het hele gezin. Voorleesboek vanaf ca. 7 jaar.
Onze pappa kreeg een ongeluk in zijn hoofd. Over de gevolgen van een herseninfarct / Wieke van Dun
Ik had je zo lief / Hans Kuyper Cas is voor het eerst van zijn leven echt verliefd. H ij weet het zeker: d e rest van zijn leven wil hij delen m et Marit (16). Dan krijgt Marit een hersenbloeding, m et a lle gevolgen van dien. Een p eriode van verwarring b reekt aan voor Cas. En dan is er ook nog Nicole (16), een meisje dat stapelverliefd op hem is. Wanneer zij geen respons van hem k rijgt, zoekt ze afleiding op h et internet. Wat b egint a ls een onschuldige cyberflirt, loopt uit op een drama. In dit boek zijn t wee eerdere boeken van d e populaire auteur op ingenieuze wijze met elkaar vervlochten. H et resultaat is een prachtig geschreven v erhaal -‐ rijker dan d e losse d elen -‐ dat wordt verteld vanuit het p erspectief van Cas en dat van Nicole. Soms overlappen hun verhalen elkaar, zodat je de gebeurtenissen van b eide k anten ziet. Het v erhaal is zeer realistisch en er worden geen doekjes o m de zaken gewonden, of dat nu mooie of knalharde zaken zijn. Een modern liefdesverhaal met een scherp randje voor jongens en m eiden vanaf ca. 13 jaar.
12
Post mortem / Peter Terrin Emiel Steegman, gevierd Vlaams schrijver van zes boeken, is getrouwd met Tereza en heeft een 4-‐jarig dochtertje Renée. Hij is in o pspraak geraakt omdat een moord in een van zijn romans later echt heeft plaatsgevonden. H ij wil zich onttrekken aan een opgelegd diner en verzint een smoesje: ‘Wegens nogal moeilijke t ijden in d e familie’. In het t weede d eel (gezet in een afwijkend lettertype en afwijkend van toon en stijl) wordt zijn leugentje waarheid: Renée wordt niet wakker u it een m iddagslaapje en wordt met een herseninfarct in het ziekenhuis opgenomen. H evig aangeslagen werkt Steegman verder aan een roman over T, een b iograaf die een boek schrijft dat is gebaseerd op Steegmans leven. Hij hoopt dat zij geneest door zijn fanatiek gehamer op de schrijfmachine. H et feit dat hij voor ‘T’ een literaire prijs in d e wacht sleept, dringt n iet tot h em door. Intrigerende, ontroerende, klassiek opgebouwde, autobiografische roman van Terrin (wiens dochtertje dit echt h eeft m eegemaakt), d ie de lezer meevoert in een spiegelpaleis en een adembenemend spel speelt m et verbeelding en werkelijkheid.
Lieve opa, ik help je wel / An Swerts Fien gaat logeren b ij opa Bert, dat is a ltijd gezellig. Ze maken samen pannenkoeken en wandelen m et t eckel Tobias. De volgende ochtend bakt opa eieren en Fien kijkt hoe opa zich scheert. Dan gaat het m is: opa zakt door zijn b enen en valt. Fien is erg geschrokken, gelukkig is mama er snel. Opa blijft in het ziekenhuis en d e dokter vertelt dat h ij ‘een ongeval in zijn hoofd h eeft gehad’ (beroerte). Na d e zomer mag opa naar huis maar ‘de file in zijn hoofd is nog niet opgelost’: opa moet o efenen met praten en b ewegen. Fien h elpt opa waar ze kan. Grote vierkante p rentvertelling over ziekte bij grootouders. Het thema is met zorg en nuance v erwoord en verbeeld. Toch zou h et o nderwerp kinderen kunnen laten schrikken door d e a ssociatie m et d e eigen grootouders en de grote, indringende prenten. De warme illustraties zijn geschilderd en h ebben soms een Alice in Wonderland-‐sfeer door close-‐ups en gekozen p erspectieven. De t ekst is uitgebreid, past bij d e doelgroep en staat in of naast d e p renten. Verzorgd prentenboek waarin een minder leuk thema voor kinderen bespreekbaar wordt gemaakt. Vanaf ca. 5 jaar.
Zorgen voor en om je ouders
Yemma. Stilleven van een Marokkaanse moeder / Mohammed Benzakour Met ‘Yemma’ (Marokkaans voor ‘moeder’) geeft d e schrijver zijn stemloze moeder een stem, een stem t egen de vergetelheid. Yemma is d e echtgenote van een Marokkaanse eerste generatie gastarbeider. Zij is analfabeet en heeft nooit Nederlands geleerd. Na een herseninfarct wordt zij volledig zorgafhankelijk en opgenomen in een verpleeghuis. Deze zorginstelling is niet berekend op patiënten m et een islamitische a chtergrond. De beschikbare therapieën zijn ontoereikend en b epaald n iet aangepast. Benzakour ziet dit alles m et lede o gen aan. Hij probeert voor zijn moeder te regelen en t e redden wat er nog te redden valt. Gedetailleerd beschrijft h ij d e b ezoeken aan zijn moeder en zijn worsteling met de instelling. Bovenal geeft hij een liefdevolle b eschrijving van zijn moeder en van d e dierbare herinneringen aan haar. Een ontroerend en indrukwekkend boek, dat in prachtig p roza d e sterke band tussen moeder en zoon schetst.
Zorg om ouderen. Een leidraad voor mantelzorgers / Maritza Allewijn & Bère Miesen (red.) Een boek dat in d e eerste plaats is b estemd voor kinderen van ouder wordende ouders die geconfronteerd worden met ontregelingen van lichamelijke, psychische en geestelijke aard van hun vader en/of moeder. Dit boek geeft op h eel toegankelijke wijze en overzichtelijk geordend heel v eel duidelijke a chtergrondinformatie d ie van toepassing kan zijn. Het bevat ook omgangstips, suggesties wanneer welke p rofessionele hulpverleners in te schakelen en hoofdstukken over curatele, mentorschap en persoonsgebonden budget (PGB). H et boek is m et name extra toegankelijk door d e goed gekozen hoofdstukbenamingen, bijvoorbeeld: afasie, m et stomheid geslagen. Ook een uitstekend boek voor partners van achteruitgaande ouderen en voor zorgpersoneel in d e ouderenzorg.
13
14
Een document humain dat d e geschiedenis verhaalt van een 84-‐jarige vrouw d ie na een h ersenbloeding halfzijdig v erlamd raakt en opgenomen wordt in een verpleeghuis. Het boek heeft t wee verhaallijnen. De geschiedenis over d e opname en het verblijf in h et verpleeghuis wordt afgewisseld m et d e familiegeschiedenis. Een deel van haar leven h eeft d e oude dame doorgebracht in h et voormalig Nederlands-‐Indië in d e jaren voor d e Tweede Wereldoorlog. De schrijfster -‐ d e ik-‐figuur, dochter en tevens mantelzorgster van de oude dame -‐ b eschrijft op een indringende wijze d e p roblemen rond de zorg. Problemen die een nadelige invloed hebben op d e dagelijkse basiszorg, zoals v erschonen, eten, d rinken, m edicijnen innemen etc. Ook d e m enselijke aandacht voor d e cliënten zoals naar iemand luisteren, troosten, een gesprek, komen door p ersoneelsgebrek en tijdsdruk in h et gedrang. De auteur d ie zeer goed ingevoerd is in d e materie, weet d e p roblematiek op een uitstekende en soms humoristische wijze onder d e aandacht te brengen.
De geur van kruidnagel. Een levensgeschiedenis tot in het verpleeghuis / Jeannet van de Kamp
Wat ik nog weet / Diane Broeckhoven In de proloog vindt Manon d e rode fauteuil t erug d ie ze kocht van haar eerste salaris. Vervolgens wordt h et verhaal achter deze stoel verteld, dat d rie p erioden b eslaat. In 1987 raakt Manon in shock als haar zoon Peter b ij haar ex-‐man wil wonen. Als ze h ersteld is, vindt ze een baan in een hotel. In 1994 h elpt Manon haar ex-‐schoonvader wanneer zijn v rouw stervende is. Ze stuurt Peter m et h em op vakantie. In 2008 gaat Peter in Japan werken, maar op d e avond van het afscheidsdiner krijgt Manon een h ersenbloeding. Ze ligt drie maanden in coma in h et ziekenhuis, en nadat ze ontwaakt is, verhuist ze naar een v erzorgingstehuis. Haar k inderen zetten het oude huis t e koop en b rengen haar spullen naar de kringloop. Langzaam maar zeker herstelt ze en gaat op zoek naar haar verleden. Het t weevoudig v ertelperspectief van Manon en haar zoon Peter geeft inzicht in d e fasen van hun relatie. Broeckhoven schetst hier een overtuigend b eeld van h et leven met hersenletsel en d e ontheemding die daarvan h et gevolg is.
Een partner met CVA
15
Eldfjall Speelfilmdebuut uit 2011 van de IJslandse regisseur Rúnar Rúnarsson. Hannes is een nurkse man wiens huwelijk een sleur is en d ie weinig contact h eeft m et zijn k inderen. Na zijn p ensionering valt hij in een zwart gat, maar weet d e band met zijn vrouw t e h erstellen. Wanneer zij door een h ersenbloeding hulpeloos en bedlegerig wordt, besluit Hannes haar t e v erzorgen, t egen d e wil van zijn k inderen die denken dat hij dit alleen uit schuldgevoel doet en d ie hun moeder n aar een verpleeghuis willen b rengen.
Het moet nou toch niet gekker worden! De nasleep van niet-‐aangeboren hersenletsel / Lenny van Konijnenburg-‐Meijnster De auteur van d it boek h eeft een echtgenoot m et n iet-‐aangeboren hersenletsel. Haar man h eeft twee h erseninfarcten gehad, een grote rechts voor en een kleinere rechts onder. Zij beschrijft d e p eriode van de ziekte en revalidatie van maart 2007 tot december 2009. In de beginperiode worden de feiten per dag b eschreven. Later zitten er tussen d e b eschreven dagen langere p erioden. Ook d e v erhalen op de beschreven data zijn korter of langer, afhankelijk van het onderwerp. De auteur slaagt er goed in t e b eschrijven wat er met haar echtgenoot gebeurt, maar geeft ook duidelijk aan welke 'impact' dat op haar en ook op de relatie tussen b eide partners h eeft. Naast d e typische zaken die een specifieke casus m et zich meebrengt, laat h et egodocument ook vele aspecten zien waar andere partners van patiënten met n iet-‐ aangeboren hersenletsel zich aan kunnen optrekken. H et boek wordt besloten met een nawoord en een aantal t ips. Een interessant ego-‐ document voor mantelzorgers.
