Casus overgewicht deel 3: Gedachteloos eten

Casus overgewicht Gedachteloos eten

deel

3:

Dit is de derde in een reeks van drie columns over ‘leren genieten van eten’ als methode om blijvend gewicht te verliezen. En dat in de organisatiecontext van vitaliteit en gezondheid. In de columns worden de onderliggende drie gedragspatronen geschetst die maken dat mensen zich overeten. Ons werk en leven is vaak jachtig en we gunnen ons weinig tijd voor een rustige maaltijd. Terwijl aandacht voor eten juist maakt dat we minder eten en er meer van genieten. 35 procent van de werkende mensen luncht achter het bureau. In het bedrijfsrestaurant doen mensen gemiddeld zestien minuten over de lunch.

In Frankrijk gaat dat anders. Daar is de lunch een moment van genieten en ontspanning. In mijn workshops “Eten met aandacht”, in het kader van vitaliteit, leren medewerkers genieten van eten, net als de Fransen. Van mindless naar mindful!

Broodje brie Hans heeft zijn lunchtray volgeladen: twee boterhammen met beleg, een kop soep en een stokbroodje brie. Voordat hij zijn lunch haalde in het bedrijfsrestaurant, had hij honger. Hij gaat nu met aandacht eten. Als hij de soep en de boterhammen op heeft, heeft hij geen honger meer. Maar het stokbroodje brie staat nog onaangeroerd en lonkt naar hem. Het ziet er zo prachtig uit! Maar het is ook veel en zwaar. “Ik heb het nu eenmaal uitgezocht, jammer om te laten staan.” “Zal ik het weghalen?”, vraag ik. “Nee” antwoord hij. Vervolgens gaat hij rustig en vastberaden zijn broodje brie verorberen.

Schuldgevoel Hans zit samen met collega’s in de workshop “Eten met aandacht”. De lunch ligt hem zwaar op de maag. In de groep brengt hij zijn dilemma naar voren. “Hoe zit dat nu? Als ik het broodje brie niet opeet, voel ik mij schuldig dat ik het laat staan. Als ik het wel opeet, eet ik te veel. ‘Eet je bord leeg’, zei mijn moeder altijd. En ik heb er nu eenmaal voor betaald. Dus zonde om het niet op te eten.” Zijn overtuigingen sturen zijn gedrag, niet de signalen van zijn lichaam. Mensen nemen tweehonderd eetbeslissingen op een dag, grotendeels onbewust. Fransen stoppen met eten als ze genoeg hebben gehad, zij luisteren naar hun lichaam. Nederlanders stoppen met eten als ze vol zitten, Amerikanen

als het TV-programma is afgelopen.

Nieuwe opties Ik vraag Hans hoe het zou zijn om eerst te eten waar hij het meeste zin in heeft. Dat is een nieuwe vraag voor hem. “Ik begin eerst met de soep, want die wordt anders koud. Dan de gezonde boterhammen en daarna het ‘lekkerste’. Want: eerst goed, dan zoet heb ik altijd geleerd. Als je het mij nu zo vraagt… dan zou ik beginnen met het broodje brie.” “En dan?”, vraag ik, “zou je het hele stokbroodje opeten?” Hans: “Dat is wel mijn gewoonte ja. Maar als dat niet hoeft, dan ga ik de soep proeven en misschien aan een deel van de boterham beginnen.” Hans klaart op nu hij nieuwe opties ontdekt om te eten wat hij lekker vindt, zonder zich te overeten. Hij gaat experimenteren met luisteren naar de signalen van zijn lichaam. Hij wordt zich bewust van de onderliggende overtuigingen die maken dat hij teveel eet. Drie weken later zie ik hem weer in de volgende workshop. “Het voelt nu zoveel beter!”, zegt hij. “Ik stop met eten als ik genoeg heb gehad en ik kan eten laten liggen!” Drs. Annette Aarts is coach. Verandering van gedragspatronen staat in haar werk centraal. Vanuit Anders en Eigen bv coacht zij mensen en organisaties in hun ontwikkeling. Met het Liever Slank programma begeleidt zij mensen bij het opbouwen van een gezonde relatie met eten. Het Liever Slank programma is als innovatieve leefstijlinterventie opgenomen in de recent verschenen STECR Werkwijzer Overgewicht en Obesitas. Annette is van origine gedragswetenschapper (UvA) en heeft de opleiding tot Transactioneel Analist bij de TA Academie afgerond. www.anderseigen.nl/lieverslank, [email protected]

© BG magazine Eerder verschenen van Annette Aarts op BG magazine: Afvallen: van ontzeggen naar genieten Casus overgewicht deel I – Hoe krijg ik de knop om? Casus overgewicht deel II – Wat ligt er op jouw lepeltje? Publicatie in Trouw van Annette Aarts: ‘Het nieuwe diëten is mindful eten’

Casus overgewicht – deel 2: Wat ligt er op jouw lepeltje? Dit is de tweede in een reeks van drie columns over ‘leren genieten van eten’ als methode om blijvend gewicht te verliezen. En dat in de organisatiecontext van vitaliteit en

gezondheid. In de columns worden de onderliggende drie gedragspatronen geschetst die maken dat mensen zich overeten. “Wat moet er eigenlijk op jouw lepeltje liggen?” Dat is een vraag die ik mensen stel, als ze dooreten terwijl ze genoeg hebben gehad en niet weten waarom ze eten wat ze eten. ’s Avonds na een lange dag op de bank met een reep chocola, vrijdagavond als start van het weekend het hele kaasplankje.

Sandra “Ik kan niet stoppen met die kaas, ik eet het hele plankje leeg”, vertelt Sandra. Sandra zit in de sales bij een verzekeraar. Ze heeft overgewicht en al veel diëten geprobeerd. Niets heeft geholpen. Ze verkoopt gezondheid namens haar werkgever. Dat gaat beter als ze zelf een gezonde uitstraling heeft. Sandra zit nu bij mij voor een individueel coachingtraject. “Waar honger je naar?” vraag ik. Sandra laat de vraag even bezinken. “Het is een momentje voor mezelf, nu ben ik aan de beurt, denk ik dan, het is een moment waarop ik even niets voor anderen hoef te doen. Het kaasplankje is eigenlijk meer een beloning voor mezelf, voor een week hard werken.” “Waar heb je dan behoefte aan?’, vraag ik. Sandra: “Ik wil even niets moeten. Even ruimte in mijn hoofd, rust om me heen. Ik moet zoveel op een dag.”

Psychologische honger Sandra stelt vast dat ze het momentje voor haarzelf vult met eten, terwijl ze geen trek heeft. Eten is bij haar een reactie op een behoefte waar ze zich in ons gesprek van bewust wordt. Ze heeft een psychologische honger naar rust en ruimte. Dan helpt het niet om jezelf fysiek te voeden.

Psychologische honger kun je niet met eten stillen. Die kun je alleen stillen door de onderliggende behoefte te herkennen en te onderzoeken hoe je die behoefte kunt vervullen. Waar honger jij diep van binnen naar? Dat is de kernvraag.

Energievreters Sandra gaat een dagboekje bijhouden van haar activiteiten. Achter elke activiteit schrijft ze “moeten”, “willen” of “mogen”. Zo komt ze erachter dat veel van de activiteiten op een dag haar energie kosten in plaats van energie geven. Ze kan wel activiteiten bedenken die ze wil doen, maar doet dat niet omdat andere activiteiten voor gaan. Ze wil wel op tijd naar huis om te sporten, maar er is altijd nog wel een klant die eind van de middag belt met een vraag die niet kan wachten. Ze wil ’s avond een uurtje met een boek op de bank, maar dat mag ze niet van zichzelf, want de mail moet nog afgehandeld, ze moet nog wat doen voor het schoolbestuur, haar zus helpen bij een administratieve klus. Er is altijd wel een reden waarom ze niet toekomt aan haar eigen behoeftes.

Loveless Sandra heeft een loveless gedragspatroon ontwikkeld. In het coachingtraject leer ik haar om haar behoeftes te (h)erkennen en hier invulling aan te geven. Ze leert het verschil tussen honger en eetdrang herkennen. Ze leert honger van andere (psychologische of fysieke) behoeftes te onderscheiden, gaat twee keer per week begin van de avond sporten en regelt dat thuis in haar gezin. Vrijdagavond ligt ze nu lekker met een boek op de bank. Ze geniet van een paar lekkere toastjes met kaas, maar kan stoppen als ze genoeg heeft gehad. Ze leert positief haar grenzen te stellen, thuis en op het werk.

Ik zie Sandra later terug als ik door de gang loop van haar kantoor. Ze ziet er goed en energiek uit. Ze is afgevallen. Niet met een dieet, maar door zicht te krijgen op haar onderliggende gedragspatronen: waarom ze eet wat ze eet. Drs. Annette Aarts is coach. Verandering van gedragspatronen staat in haar werk centraal. Vanuit Anders en Eigen bv coacht zij mensen en organisaties in hun ontwikkeling. Met het Liever Slank programma begeleidt zij mensen bij het opbouwen van een gezonde relatie met eten. Het Liever Slank programma is als innovatieve leefstijlinterventie opgenomen in de recent verschenen STECR Werkwijzer Overgewicht en Obesitas. Annette is van origine gedragswetenschapper (UvA) en heeft de opleiding tot Transactioneel Analist bij de TA Academie afgerond. www.anderseigen.nl/lieverslank, [email protected] Eerder verschenen van Annette Aarts op BG magazine: Afvallen: van ontzeggen naar genieten Column deel 1 – Hoe krijg ik de knop om? Column deel 3 – Gedachteloos eten Publicatie in Trouw van Annette Aarts: ‘Het nieuwe diëten is mindful eten’ © BG magazine

e-mail:

Casus overgewicht - deel 1: Hoe krijg ik de knop om? Dit is de eerste in een reeks columns over ‘leren genieten van eten’ als methode om blijvend gewicht te verliezen. En dat in de organisatiecontext van vitaliteit en gezondheid. In de columns wordt een aantal gedragspatronen geschetst die maken dat mensen zich overeten. Carla is medewerker bij een callcenter. Zij is 45 jaar en heeft fors overgewicht. Ze meldt zich regelmatig ziek. Met dit verhaal belt de arbeidsdeskundige mij. Of ik Carla kan begeleiden haar gewicht te minderen. Als ze slanker en energieker is zal ze beter inzetbaar zijn in haar werk.

De intake Als ik doorvraag is er meer aan de hand: Carla blijkt niet zo goed te liggen binnen het team. Haar collega’s ervaren haar als weinig coöperatief. In overleg met de arbeidsdeskundige nodig ik Carla uit voor een intakegesprek. Ze gereserveerd binnen. De weerstand is voelbaar.

stapt

Na een korte introductie van mijn kant vraag ik haar hoe ze tegen dit intakegesprek aankijkt. Ze bekritiseert de arbeidsdeskundige. Dat ze zomaar over haar gewicht begon. Ze weet zelf ook wel dat ze te dik is, dat hoeft niemand haar te vertellen. Ze voelt zich op haar werk gediscrimineerd, kan niet mee met het bedrijfsuitje, daar doen ze activiteiten die zij niet kan, want ze kan slecht uit de voeten en is snel moe. Carla’s overgewicht belemmert haar te kunnen doen wat ze wil doen in het dagelijks leven. Carla kan aan veel activiteiten in haar sociale omgeving niet deelnemen. “Wat zou je graag willen?”, vraag ik haar. Ze zucht en denkt na voordat ze antwoordt: “Kunnen doen en laten wat ik wil, weer midden in het leven staan. Maar hoe krijg ik de knop om, om mijn gewicht te minderen?”

Joyless Nu is het Carla die een hulpvraag stelt. Ik begeleid haar met een gerichte methodiek om zicht te krijgen op haar eetpatroon. Waarbij ik als coach naast haar ga staan, in plaats van boven haar als inhoudsdeskundige. Carla maakt haar eigen analyse. Ik nodig haar uit positief haar doelen te formuleren en acties te bedenken die voor haar persoonlijk werken. In welke situaties gaat ze meer eten dan goed voor haar is? Wat gebeurt er dan? Carla blijkt te gaan eten als ze zich niet lekker voelt. Eten

is troost voor haar. Ze heeft een ‘joyless’ levenspatroon ontwikkeld. Ze is niet in contact met haar gevoelens. Als ze boos, bang of verdrietig is, eet ze haar gevoelens weg in plaats van ze te herkennen en te erkennen. Als ze eet voelt ze zich weer even lekker. En zo werkt het in ons lichaam: als je zoet en vet eet, maak je endorfines en dopamine aan. Dan voel je je weer even lekker en behaaglijk.

Dagboek Carla gaat een dagboek bijhouden: hoe voelt ze zich? Bang, boos, blij of bedroefd? Wat doet ze dan? Ze wordt zich bewust van haar gevoelens en gedrag. We bespreken concrete situaties: thuis en op het werk. Ze leert haar gevoelens en behoeftes effectief te uiten met de regels van feedback. Dat is een eyeopener. Als ze bang is haar werk niet af te krijgen vanwege de drukte benoemt ze dat, in plaats van te gaan snauwen en snaaien. De samenwerking met collega’s verloopt ineens een stuk beter.

Weer genieten Na vijf coaching gesprekken heeft Carla, tot haar eigen plezier, nieuwe gedrags- en eetpatronen ontwikkeld. Van ‘joyless’ niet meer en eet ze situaties werk.

naar ‘joyful’. Ze eet als ze honger of trek heeft en als troost. Daardoor kan ze echt van eten genieten minder. Ze gaat in het dagelijks leven nu anders met om, stelt grenzen en geeft feedback thuis en op haar

Inmiddels is Carla tien kilo lichter en kan nu meer activiteiten ondernemen en de dingen in het dagelijks leven oppakken zoals zij dat wil. Op haar werk is ze een ander mens geworden, zo luidt de feedback van haar leidinggevende. Carla is energieker en treedt haar collega’s en werk positief tegemoet.

Drs. Annette Aarts is coach. Verandering van gedragspatronen staat in haar werk centraal. Vanuit Anders en Eigen bv coacht zij mensen en organisaties in hun ontwikkeling. Met het Liever Slank programma begeleidt zij mensen bij het opbouwen van een gezonde relatie met eten. Het Liever Slank programma is als innovatieve leefstijlinterventie opgenomen in de recent verschenen STECR Werkwijzer Overgewicht en Obesitas. Annette is van origine gedragswetenschapper (UvA) en heeft de opleiding tot Transactioneel Analist bij de TA Academie afgerond. www.anderseigen.nl/lieverslank, e-mail: [email protected] Eerder verschenen van Annette Aarts op BG magazine: Afvallen: van ontzeggen naar genieten Deel 2 columnreeks: Wat ligt er op jouw lepeltje? Deel 3 columnreeks: Gedachteloos eten Publicatie in Trouw van Annette Aarts: ‘Het nieuwe diëten is mindful eten’ © BG magazine

Afvallen: van ontzeggen naar genieten Medewerkers met overgewicht voelen zich vaak niet fit en hebben aantoonbaar meer verzuimdagen per jaar. We leren mensen gezonde keuzes te maken en hun calorie-inname te beperken met voedingsadviezen. Toch vallen mensen vaak terug in oude patronen. Hoe komt dat? Hoe kunnen we de leefstijl van medewerkers werkelijk beïnvloeden? Jaap Seidell, hoogleraar Voeding en gezondheid aan de Vrije Universiteit, benoemde op het Arts en Voeding symposium op 25 mei jl. vier criteria waaraan leefstijlinterventies moeten voldoen om een duurzame gedragsverandering te realiseren. Eén

daarvan

is

dat

de

interventie

leuk,

positief

en

aantrekkelijk moet zijn. Mensen leren genieten van eten is vanuit dit perspectief een betere strategie tegen overgewicht dan hen te manen zich te beheersen.

De tragiek van de kilocalorie Dat een dieet niet werkt om blijvend gewicht te verliezen, is inmiddels wetenschappelijk aangetoond. Bij de focus op het tellen van calorieën miskennen we de werking van ons lichaam. Ons lichaam telt geen calorieën, maar waardeert genot, aldus Annemarie Mol, in ‘De tragiek van de kilocalorie’. Mol,

hoogleraar

Antropologie

van

het

lichaam

aan

de

Universiteit van Amsterdam, ontving in juni 2012 de prestigieuze Spinozapremie voor haar onderzoek naar hoe mensen eten. “Als we bewust genieten van eten, neemt de behoefte om meer te eten vanzelf af”, aldus Mol. De neurobiologie ondersteunt deze visie. Door te genieten van eten produceren onze hersenen dopamine en endorfine, waardoor we ons prettig gaan voelen. Een dieet onderdrukt natuurlijke verlangens en dat leidt tot gevoelens van hunkering en stress. Stressgevoelens kun je verminderen door vet en zoet te eten. Zo neemt het lichaamsgewicht toe en ontstaat het jojo-effect van lijnen en weer aankomen.

Hoe komt overeten tot stand? Wat maakt dat mensen niet genieten van eten en dooreten terwijl ze genoeg hebben gehad? De volgende drie onderliggende gedragspatronen beïnvloeden de manier waarop mensen met eten omgaan.

1.

Het mindless gedragspatroon: de neiging hebben niet logisch na te denken. Mensen met

een mindless gedragspatroon weten niet wat hun lichaam dagelijks aan voedingsstoffen nodig heeft om zich energiek te voelen. Anderzijds hebben zij een eetpatroon ontwikkeld op basis van overtuigingen die zij niet toetsen aan de realiteit. Bijvoorbeeld: ‘van lightproducten kun je zoveel eten als je wilt’. Of hun eetpatroon is gebaseerd op overtuigingen die teruggaan naar het gezin van herkomst: ‘van ieder tussendoortje word je dik, zei mijn moeder altijd’. Ook eten zonder aandacht valt in deze categorie. Bijvoorbeeld: televisie kijken met een bord op schoot, lunchen achter de computer, zich geen tijd gunnen om bewust te proeven, multitasken terwijl je eet.

2.

Het joyless gedragspatroon: niet in contact zijn met gevoelens en lichaam. Mensen met een joyless gedragspatroon eten hun gevoelens weg in plaats van ze te (h)erkennen. Bijvoorbeeld: als je boos bent op je baas of op je partner, kun je met het kraken van harde nootjes toch iets van je boosheid kwijt. De oplossing is dan leren feedback te geven, in plaats van de zak nootjes leeg te eten. Mensen die in mindere mate in contact zijn met hun lichaam hebben moeite de signalen van hun lichaam waar te nemen en ernaar te luisteren. Zij hebben moeite om hongerprikkels waar te nemen en deze te onderscheiden van trek of andere prikkels. Ook hebben zij moeite te voelen wanneer hun lichaam verzadigd is.

3.

Het loveless gedragspatroon: niet bewust zijn van eigen behoeftes of deze niet vervullen. Vaak is eten dan een surrogaat voor een onvervulde behoefte. Denk aan het zakje chips of een reep chocola laat op de avond: deze staat vaak voor de behoefte aan een momentje voor jezelf of voor rust. Er

is dan sprake van psychologische honger, niet van fysieke honger. Psychologische honger kun je niet met eten stillen.

Leren genieten: je beloningssysteem activeren Onze hersenen bevatten een belonings- en een strafsysteem, zo is bekend uit de neurowetenschappen. Het beloningssysteem wordt geactiveerd door positieve ervaringen en het strafsysteem door negatieve ervaringen. De meeste programma’s om gewicht te verliezen zijn gebaseerd op het strafsysteem. De natuurlijke behoefte om vet en zoet te eten moet worden onderdrukt. En wat je wel mag eten, is vaak niet lekker en geeft geen voldoening. Afvallen vanuit het beloningssysteem heeft een grotere kans van slagen dan afvallen vanuit het strafsysteem, zo stelt Maarten Kouwenhoven, psycholoog. Want, als je mag eten wat je lekker vindt en je geniet met al je zintuigen, neemt de aanmaak van dopamine en endorfine toe en daarmee je levensplezier.

Innerlijke dialoog Ieder mens staat dagelijks voor keuzes: sta ik op of blijf ik nog even liggen, neem ik de bus naar mijn werk of ga ik lopen, maak ik deze klus af of ga ik naar huis, neem ik nog een koekje of niet. Gedurende de dag gaan er allerlei gedachten en gevoelens door ons heen en hebben we daar bepaalde gedragingen bij. Zo’n combinatie van gedachten, gevoelens en gedrag wordt binnen de Transactionele Analyse – een erkende psychologische methode – een egotoestand genoemd. We onderscheiden drie

egotoestanden: ouder, volwassene en kind. De Ouder bevat overgenomen normen en waarden van de buitenwereld, (voor)oordelen, kritiek en zorg. De Volwassene is het objectieve deel in onszelf dat in het hier en nu gericht is op de realiteit en de feiten. Het Kind bevat de natuurlijke impulsen, ervaringen, behoeften en gevoelens. Voordat mensen tot actie overgaan, speelt zich een innerlijke dialoog af tussen de verschillende egotoestanden. De innerlijke dialoog vanuit het strafsysteem leidt tot andere gedachten, gevoelens en gedrag dan de innerlijke dialoog vanuit het beloningssysteem.

Een voorbeeld van afvallen vanuit het strafsysteem: Marieke heeft halverwege de middag zin in chocola. Zij hoort een stem in haar hoofd: “Chocola is slecht, daar word je dik van, dat mag je niet eten”. Dit stemmetje komt uit de Kritische Ouder. Marieke gehoorzaamt deze stem, ze reageert daarmee vanuit haar Aangepaste Kind. De hunkering naar chocola wordt echter steeds groter. Haar behoefte wordt zo groot, dat ze niet één stukje eet, maar in een keer de hele reep. “Ik bepaal zelf wel wat ik eet!” Ze reageert dan rebels vanuit het Aangepaste Kind. De Kritische Ouder stem wordt dan nog kritischer. “Zie je wel, wat een slappeling ben je, het lukt je nooit, zo blijf je altijd dik.” Marieke voelt zich schuldig, ze is boos op zichzelf en de negatieve stressgevoelens nemen toe. Een voorbeeld van afvallen vanuit het beloningssysteem: Marieke heeft halverwege de middag zin in chocola. “Heerlijk, daar heb ik zin in!” Dat is de stem van het Vrije Kind; de bron van positieve energie, de basis van onze levensvreugde, passie en gevoel van geluk. Vanuit je Vrije Kind doe je dingen die je leuk, zinvol en interessant vindt. Marieke gunt zichzelf het genot van chocola.

“Geniet er van!” zegt haar Voedende Ouderstem. De Voedende Ouder geeft positieve waardering, waarbij het Vrije Kind de ruimte voelt om tegemoet te komen aan authentieke behoeftes. Genieten doe je vanuit je Vrije Kind. Genieten doe je met al je zintuigen, van wat je ruikt, proeft, van wat je aanraakt, hoort of ziet. Marieke kan op deze wijze genieten van een lekker stukje chocola zonder de hele reep op te eten. Mensen nemen tweehonderd eetbeslissingen op een dag, waarvan het grootste deel onbewust. Bewustwording van de interne dialoog helpt medewerkers andere egotoestanden in te zetten die hun eetgedrag positief beïnvloeden. Juist het reflecteren en experimenteren draagt bij aan de autonomie van de medewerker om van binnenuit nieuwe gedragspatronen te ontwikkelen, zonder ver- en geboden van buitenaf. Van moeten naar mogen, van ontzeggen naar genieten. Zo bouwen zij een nieuwe relatie op met eten én met zichzelf.

Gedragspatronen veranderen Vaak ligt een mix van de eerder genoemde drie gedragspatronen ten grondslag aan eetgedrag van mensen. Om een blijvende gedragsverandering te bereiken, is het dus van belang dat medewerkers hun onderliggende gedragspatronen in kaart brengen die kúnnen genieten van eten belemmeren. Onder begeleiding van een coach kunnen zij reflecteren op hun gedragspatronen en nieuwe gedrags- en eetpatronen ontwikkelen, die een natuurlijk onderdeel van hun dagelijkse leven uit gaan maken. In essentie komt het erop neer dat zij hun Vrije Kind, Voedende Ouder en Volwassen egotoestand ontwikkelen, dus meer vanuit hun beloningssysteem gaan functioneren. Drs. Annette Aarts is coach. Verandering van gedragspatronen staat in haar werk centraal. Vanuit Anders en Eigen bv coacht zij mensen en organisaties in hun ontwikkeling. Met het Liever Slank programma begeleidt zij mensen bij het opbouwen van een gezonde relatie met eten. Het Liever Slank programma is als

innovatieve leefstijlinterventie opgenomen in de recent verschenen STECR Werkwijzer Overgewicht en Obesitas. Annette is van origine gedragswetenschapper (UvA) en heeft de opleiding tot Transactioneel Analist bij de TA Academie afgerond. www.anderseigen.nl/lieverslank, [email protected] In een serie van drie columns, gekoppeld aan de drie levenspatronen, geeft Annette Aarts inzicht in de wijze waarop medewerkers nieuwe gedrags- en eetpatronen ontwikkelen die een natuurlijk onderdeel van hun dagelijkse leven uit gaan maken. Daarbij gaat zij tevens in op de vier criteria waaraan leefstijlinterventies moeten voldoen om een duurzame gedragsverandering te realiseren. Deel 1 columnreeks: Hoe krijg ik de knop om? Deel 2 columnreeks: Wat ligt er op jouw lepeltje? Deel 3 columnreeks: Gedachteloos eten Publicatie in Trouw van Annette Aarts ‘Het nieuwe diëten is mindful eten’ © BG magazine