BVE. Irma van der Neut Berber Vreugdenhil-Tolsma

ICT IN CIJFERS ICT-ONDERWIJSMONITOR 2002-2003 LERARENOPLEIDINGEN VO/BVE

Irma van der Neut Berber Vreugdenhil-Tolsma

IVA Tilburg juni 2003

 2003/IVA, Universiteit van Tilburg Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, en evenmin in een retrieval systeem worden opgeslagen, zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van het IVA. No part of this book/publication may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means without written permission from the publisher.

ii

ICT IN CIJFERS 2002-2003

Inhoudsopgave

Samenvatting

1

1

Inleiding

7

2

Ict in het primair proces

9

2.1 2.2 2.3

Ict in het onderwijsleerproces op de lerarenopleiding De rol van ict bij onderwijsondersteunende processen De voorbereiding op het latere beroep van studenten

9 12 13

3

Ict-vaardigheden en deskundigheidsbevordering docenten

17

4

Ict-beleid

21

5

Infrastructuur, hardware en beheer

25

5.1 5.2 5.3

25 32 33

6

Het computerpark Beheer Software

Verantwoording

35

6.1 6.2 6.3

35 35 36

Veldwerk Respons Representativiteit

Bijlage


37

iii

iv


Samenvatting In 2002-2003 is de ICT-onderwijsmonitor voor de zesde maal uitgevoerd in de sectoren primair onderwijs, voortgezet onderwijs, bve-sector, lerarenopleidingen basisonderwijs en lerarenopleidingen voortgezet onderwijs/bve (hbo en universitair). De ICT-onderwijsmonitor is dit schooljaar opgebouwd uit een quick scan onder ict-coördinatoren en uit sectorspecifieke, kwalitatieve themastudies. De ICTonderwijsmonitor wordt uitgevoerd in opdracht van het ministerie van OcenW, onder voorzitterschap van de Inspectie van het Onderwijs. In dit rapport vindt u een verslag van de quick scan onder ict-coördinatoren van de lerarenopleidingen vo/bve. Ten behoeve van deze quick scan zijn de ict-coördinatoren van zeven hogescholen en negen universiteiten, die lerarenopleidingen vo/bve verzorgen, benaderd. De respons was 75 procent (100 procent van de hbolerarenopleidingen en 56 procent van de universitaire lerarenopleidingen). Het beeld dat hier geschetst wordt is uitsluitend gebaseerd op de antwoorden van ict-coördinatoren. Dit betekent dat informatie over gebruik van ict-toepassingen door docenten en over vaardigheden van docenten, een inschatting is van de ictcoördinatoren. De resultaten Uit de ICT-onderwijsmonitor 2001-2002 lerarenopleidingen vo/bve is gebleken dat een aantal factoren invloed kan hebben op de invoering van ict in het onderwijs. Deze factoren maken deel uit van het model ‘Vier in Balans’ dat ontwikkeld is door de Stichting ICT op School. In onderstaande figuur worden zij weergegeven. Belangrijke factoren bij de implementatie van ict (Bron: Van der Neut, 2003) Beleid • onderwijskundige visie • professionalisering docenten - verplichting om DRO te halen - cursusaanbod - ondersteuning door ict-coaches - leren door samenwerking - bespreking in functioneringsgesprekken - tijd • professionalisering van studenten • externe samenwerking

Expertise • opvattingen • kennis en vaardigheden - ict-basisvaardigheden - digitaal –didactische kennis en vaardigheden

Onderwijsleerproces

Infrastructuur • moderne voorzieningen • computerwerkplekken • toegang tot het interne netwerk van buitenaf • thuiswerkplekken • huisvesting • intranet • voldoende bandbreedte


Software • generieke software • educatieve en/of vakspecifieke software - aanwezigheid - rendement • elektronische leeromgevingen - aanwezigheid - rendement - digitaal-didactische competenties

1

In deze samenvatting wordt per terrein (beleid, infrastructuur, software en expertise) de stand van zaken weergegeven. Maar eerst wordt de stand van zaken met betrekking tot ict in het onderwijsleerproces geschetst. Onderwijsleerproces Op de hbo-lerarenopleidingen vo/bve is, net als vorig jaar, ruim de helft van de docenten en bijna driekwart van de studenten (ver)gevorderd gebruiker van ict in het onderwijsleerproces. Op de universitaire lerarenopleidingen vo/bve is dit respectievelijk bijna driekwart van de docenten en 70 procent van de studenten. De docenten zijn vooral bedreven in het werken met tekstverwerkingsprogramma’s, email, internet en educatieve software. Op de universitaire lerarenopleidingen zijn de meeste docenten daarnaast ook (ver)gevorderd gebruiker van elektronische leeromgevingen. Elektronische leeromgevingen zijn op de meeste lerarenopleidingen (71 procent hbo en 80 procent wo) geïmplementeerd. Voor de hbo-lerarenopleidingen betekent dit een forse stijging ten opzichte van vorig schooljaar, toen de meeste hbo-lerarenopleidingen nog bezig waren met de implementatie. Alle lerarenopleidingen zijn bezig met de invoering van het digitaal portfolio of hebben deze geïmplementeerd (eveneens een forse stijging bij de hbo-lerarenopleidingen). De implementatie van een elektronisch toetssysteem is op de lerarenopleidingen nog niet ver gevorderd. Als het gaat om de rol van ict bij onderwijsondersteunende processen, kan worden geconstateerd dat ict nauwelijks een rol speelt bij intake en assessment, planning van de leerroute en bij het aanmelden voor cursussen en/of toetsen. Ict wordt wel ingezet bij het volgen van leerresultaten van studenten. Op de hbo-lerarenopleidingen gebeurt dit vooral bij de registratie van studieresultaten en ook steeds vaker bij het aanleggen van studentportfolio’s, op de universitaire lerarenopleidingen vooral voor dit laatste. Daarnaast wordt ict ingezet bij de begeleiding van studenten tijdens hun stage, voor kennisuitwisseling (dit is toegenomen ten opzichte van vorig jaar), uitwisseling van lesmaterialen en (ook iets vaker dan vorig jaar) voor het volgen van uitgestroomde studenten. Voorbereiding op het beroep Alle lerarenopleidingen vo/bve besteden aandacht aan de voorbereiding van studenten op het gebruik van ict in hun toekomstig beroep. Op de hbo-lerarenopleidingen gebeurt dit vooral door de ontwikkeling van ict-rijke onderwijsproducten, praktijkopdrachten met ict, een module/cursus voor ict-basisvaardigheden en didactische vaardigheden en – op ruim de helft van de hbo-lerarenopleidingen – ook door stageopdrachten. De universitaire lerarenopleidingen geven de voorbereiding op het beroep vooral vorm door middel van stage- en praktijkopdrachten met ict en de ontwikkeling van ict-rijke onderwijsopdrachten. De voorbereiding op het beroep is, evenals vorige jaren, gefragmenteerd en vaak docent- of vakgebonden.

2


Expertise Bij de invoering van ict is het van groot belang dat leraren positief denken over ict en beschikken over ict-basisvaardigheden en over de didactische vaardigheden om ict in te zetten. Evenals vorig schooljaar beheerst een ruime meerderheid van de docenten de ictbasisvaardigheden, in het bijzonder op de universitaire lerarenopleidingen (97 procent in het wo, 72 procent in het hbo). Ongeveer de helft van de docenten (62 procent in het wo, 46 procent in het hbo) beheerst didactische ict-vaardigheden. In het hbo is dit percentage licht gestegen ten opzichte van vorig jaar. Volgens de ict-coördinatoren heeft ongeveer een kwart van de docenten zich geprofessionaliseerd op het gebied van de ontwikkeling van ict-rijk of webbased lesmateriaal. Tevens werd één op de vijf docenten deskundiger op het gebied van de didactische toepassing van ict. De hbo- en universitaire lerarenopleidingen nemen veelal dezelfde maatregelen om de deskundigheid van docenten te bevorderen. Op de universitaire lerarenopleidingen gebeurt dit echter veel minder vaak. Het betreft onder andere de volgende maatregelen: een eigen scholingsaanbod, ondersteuning door ict-deskundigen, beschikbare tijd voor deskundigheidsbevordering, minimum eisen stellen aan de ict-vaardigheden van docenten, uitvoeren van ict-projecten die aansluiten bij de behoeften van docenten, ict als deel van integraal personeelsbeleid en ict als deel van het persoonlijk ontwikkelingsplan en/of functioneringsgesprekken. Ten aanzien van de laatste twee maatregelen is een daling te constateren ten opzichte van vorig jaar; de rest is vrij constant gebleven. Beleid Uit de ICT-onderwijsmonitor 2001-2002 blijkt dat de implementatie van ict gebaat is bij sturing vanuit een onderwijskundige visie. In 2002-2003 heeft, evenals vorig jaar, het merendeel van de lerarenopleidingen een visie op ict, die is afgeleid van het onderwijskundig beleid. Daarnaast geven de meeste ict-coördinatoren aan dat ict ook in redelijke tot sterke mate bijdraagt aan de realisatie van de onderwijskundige doelen. Evenals vorig jaar heeft een meerderheid van de hbo-lerarenopleidingen een ict-investeringsplan. De deelnemende universitaire lerarenopleidingen hebben vrijwel allemaal geen ict-investeringsplan. De afgelopen jaren zijn volgens de ict-coördinatoren vooral de ict-vaardigheden van invloed geweest op de invoering van ict. Dit geldt voor zowel de hbo- als de universitaire lerarenopleidingen. Daarnaast heeft op de universitaire lerarenopleidingen ook de houding van docenten een sterke invloed gehad. Voor de toekomst verwachten de hbo-lerarenopleidingen dat de relatie tussen de onderwijskundige visie en ict en het ict-beleid van de opleiding aan invloed zullen winnen. Ict-infrastructuur, hardware en beheer (inclusief software) Ict-infrastructuur De meeste lerarenopleidingen (71 procent in het hbo en 60 procent in het wo) kunnen gebruik maken van eigen voorzieningen en van overkoepelende voorzieningen. De overige lerarenopleidingen hebben uitsluitend overkoepelende voorzieningen tot hun beschikking. ICT IN CIJFERS 2002-2003

3

De inspraak van hbo-lerarenopleidingen die gebruik maken van overkoepelende voorzieningen omtrent de aanschaf en/of vervanging van hardware en software is gedaald ten opzichte van vorig jaar. Dit jaar heeft bijna de helft in redelijke of sterke mate inspraak in deze beslissingen. De overige hbo-lerarenopleidingen hebben nauwelijks of geen inspraak. Dit gebrek aan inspraak wordt door bijna de helft van de hbo-lerarenopleidingen als redelijk tot groot probleem ervaren. De universitaire lerarenopleidingen hebben minder vaak inspraak dan de hbo-lerarenopleidingen; zij zien dit niet of nauwelijks als een probleem. Computers voor onderwijsdoeleinden Alle lerarenopleidingen vo/bve met eigen voorzieningen beschikken over moderne voorzieningen; zo zijn alle computers van het type Pentium I of hoger en aangesloten op internet. Overigens zijn de meeste computers desktops. Het aantal studenten per computer is toegenomen; vorig jaar was de studentcomputerratio één op de zes, dit jaar één op de twaalf. Het verschil valt te verklaren door deelname van twee lerarenopleidingen die vorig jaar niet meededen aan het onderzoek. Zonder hen is er gemiddeld één computer voor ruim acht studenten. De lichte stijging ten opzichte van vorig jaar valt te verklaren vanuit het feit dat twee lerarenopleidingen gegroeid zijn in leerlingenaantal en gedaald zijn in aantal computers. Kosten ict-werkplek De kosten voor een ict-werkplek op de hbo-lerarenopleidingen zijn gemiddeld €1270 voor een werkplek voor studenten en €1310 voor een docentwerkplek. Vorig jaar was dit respectievelijk €1450 en €1441. Dit lijkt dus iets gedaald. Intern computernetwerk Alle onderzochte hbo-lerarenopleidingen en de meerderheid van de universitaire lerarenopleidingen maken gebruik van een intern netwerk. Vanuit de opleidingen zelf is de toegang tot het interne netwerk goed; iedereen heeft toegang. Van buitenaf heeft echter nog lang niet iedereen toegang tot het netwerk. Op ruim de helft van de hbo-lerarenopleidingen heeft (bijna) niemand van buitenaf toegang tot het netwerk; op de overige hbo-lerarenopleidingen (43 procent) hebben alle directieleden, ict-beheerders, docenten en studenten toegang van buitenaf. Dit is minder dan vorig jaar. Op 75 procent van de universitaire lerarenopleidingen heeft iedereen toegang tot het interne netwerk; hier lijkt de toegang van buitenaf dus iets beter geregeld. Bedrijfszekerheid en storingsgevoeligheid van de computers De ict-infrastructuur op hbo- en universitaire lerarenopleiding is bedrijfszeker. De ict-coördinatoren geven alle onderdelen van de ict-infrastructuur gemiddeld een dikke voldoende. Beheer Op de hbo-lerarenopleidingen is gemiddeld 4,3 fte per 100 computers beschikbaar voor technische en onderwijsinhoudelijke ondersteuning, op de universitaire lerarenopleidingen gemiddeld 2,8 fte per 100 computers. De verschillen tussen de hbo-lerarenopleidingen zijn groot.

4


Software Op 40 procent van de universitaire lerarenopleidingen is een aanzienlijk deel van het opleidingsprogramma webbased en/of multimediaal en bij de overige 60 procent een beperkt deel. Op de hbo-lerarenopleidingen worden gemiddeld minder webbased en/of multimediale leermiddelen gebruikt; op veertien procent van de opleidingen is het aandeel van deze leermiddelen aanzienlijk, op de overige 86 procent beperkt. Knelpunten ict-infrastructuur De hbo-lerarenopleidingen ervaren relatief veel redelijke tot grote knelpunten met betrekking tot de ict-infrastructuur, zoals de externe toegankelijkheid van het interne netwerk, de plaatsing van applicaties op het centrale netwerk, of knelpunten ten aanzien van de voorzieningen of financiën om die voorzieningen aan te schaffen. Over het algemeen betreft dit dezelfde knelpunten als vorig jaar. De universitaire lerarenopleidingen ervaren daarentegen nauwelijks knelpunten. Tot slot Over het algemeen is de situatie op de lerarenopleidingen vo/bve ten opzichte van vorig jaar nauwelijks gewijzigd. Docenten en studenten zijn behoorlijk (ver)gevorderd gebruiker van ict (en dan in vooral de ‘traditionele’ toepassingen). Daarbij zijn zij vaardiger in ict-basisvaardigheden dan in didactische ict-vaardigheden. Ict speelt bij sommige onderwijsondersteunende processen nauwelijks een rol, maar wel bij het volgen van leerresultaten, bij de begeleiding tijdens stages, het uitwisselen van kennis en lesmateriaal en het volgen van uitgestroomde studenten. Vrijwel alle lerarenopleidingen besteden aandacht aan de voorbereiding op het beroep, maar dit blijft docenten vakgebonden. De lerarenopleidingen nemen diverse maatregelen om de deskundigheid van docenten te bevorderen. De vaardigheden van docenten hebben volgens hen de laatste jaren veel invloed gehad op de invoering van ict. Het gebrek aan inspraak bij beslissingen omtrent hardware en software vormt voor een behoorlijk aantal hbo-lerarenopleidingen een knelpunt. Tevens zijn knelpunten voor hen onder andere een gebrekkige toegankelijkheid van het externe netwerk en het gebrek aan voorzieningen. De studentcomputerratio is ten opzichte van vorig jaar iets gestegen. De belangrijkste ontwikkelingen die zich in 2002-2003 hebben voorgedaan zijn: • Forse stijging van aantal hbo-lerarenopleidingen dat elektronische leeromgeving en/of digitaal portfolio heeft geïmplementeerd. • Een lichte stijging van het percentage hbo-docenten dat de didactische ictvaardigheden beheerst. De komende jaren staan de opleidingen voor de uitdaging om de invoering van ict verder gestalte te geven vanuit de onderwijskundige visie; de ict-coördinatoren verwachten dat de relatie tussen onderwijskundige visie en ict-beleid meer invloed zal krijgen. De infrastructuur (vooral de inspraak op beslissingen en de externe toegang tot het netwerk, alsmede blijvende investeringen in het up-to-date houden) blijft aandacht vergen, evenals de didactische deskundigheidsbevordering van docenten. Zodat de lichte groei die hierin is ingezet voortgang vindt. ICT IN CIJFERS 2002-2003

5

6


1 Inleiding

Jaarlijks wordt via de ICT-onderwijsmonitor de stand van zaken rondom ict in het Nederlandse onderwijs in kaart gebracht. Hiermee is in 1997-1998 gestart, in opdracht van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen en onder voorzitterschap van de Inspectie van het Onderwijs. Vanaf 2000-2001 voeren IVA Tilburg en ITS Nijmegen de ICT-onderwijsmonitor uit. In 2002-2003 vindt de zesde meting van de ICT-onderwijsmonitor plaats. Dit rapport richt zich op de ICT-onderwijsmonitor voor de lerarenopleidingen vo/bve. Deze monitor bestaat uit twee onderdelen: een kwantitatieve dataverzameling (quick scan) onder ict-coördinatoren van hogescholen en universiteiten die een lerarenopleiding vo/bve verzorgen en een sectorspecifieke themastudie. De inhoud van de sectorspecifieke themastudie is thans nog niet bekend. Mogelijke onderwerpen zijn de inzet van ict in nieuwe onderwijsarrangementen (bijvoorbeeld bij de zij-instroom) en het versterken van de mogelijkheden van studenten om praktijkervaring op te doen met de integratie van ict in hun (toekomstige) lespraktijk. Aan de themastudie zullen alleen de hbo-lerarenopleidingen vo/bve deelnemen. In dit rapport vindt u een verslag van de quick scan onder ict-coördinatoren. Wanneer in het vervolg van dit rapport wordt gesproken over de lerarenopleidingen vo/bve, dan wordt daarmee het geheel aan lerarenopleidingen bedoeld dat door één universiteit of hogeschool wordt verzorgd. In de beschrijving van de resultaten wordt waar relevant een onderscheid gemaakt tussen hbo-instellingen (eerste- en tweedegraads) en universitaire lerarenopleidingen. In de tabellen worden deze respectievelijk hbo en wo genoemd. Ten behoeve van de quick scan zijn de ict-coördinatoren van zeven hogescholen1 en negen universiteiten die lerarenopleidingen vo/bve verzorgen benaderd. In totaal hebben twaalf ict-coördinatoren deelgenomen aan het onderzoek; een respons van 75 procent. Alle hbo-lerarenopleidingen vo/bve en vijf universitaire lerarenopleidingen (56 procent) hebben deelgenomen aan het onderzoek. De meeste lerarenopleidingen hebben meegedaan aan het onderzoek, maar het gaat wel om kleine aantallen. Dit heeft onder meer tot gevolg dat er uitsluitend rechte tellingen worden gepresenteerd. Waar relevant wordt voor de hbo-lerarenopleidingen een vergelijking getrokken met vorig schooljaar (2001-2002). Deze vergelijking kan niet worden gemaakt voor de universitaire lerarenopleidingen, omdat er in vergelijking tot vorig jaar drie lerarenopleidingen minder hebben deelgenomen. Door de geringe aantallen leidt dit soms tot grote verschillen in percentages. Voor een nadere verantwoording van de respons zie hoofdstuk 7.

1

De drie Fontys Hogescholen zijn samengenomen. De opleiding tot leraar Verpleegkunde is niet meegenomen in het onderzoek.


7

8


2 Ict in het primair proces

In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de mate waarin ict wordt ingezet in het onderwijsleerproces van de lerarenopleiding (paragraaf 2.1) en de rol van ict bij onderwijsondersteuning (paragraaf 2.2). Tot slot wordt ingegaan op de wijze waarop de studenten worden voorbereid op het gebruik van ict in hun (toekomstige) lespraktijk (paragraaf 2.3).

2.1 Ict in het onderwijsleerproces op de lerarenopleiding In deze paragraaf gaan we eerst in op het ingeschatte gebruiksniveau van docenten en studenten en vervolgens op de mate van implementatie van elektronische leeromgevingen, toetsprogrammatuur en digitale portfolio's. Gebruiksniveau docenten en studenten Iets meer dan de helft van de docenten en bijna driekwart van de studenten aan hbo-lerarenopleidingen vo/bve is, net als vorig jaar, een (ver)gevorderd gebruiker van ict in het onderwijsleerproces. De gevorderdheid in gebruik van docenten heeft vooral betrekking op tekstverwerkingsprogramma's, e-mail, internet en educatieve software (vergelijk tabel 2.2a)2. Minder dan eenderde van de docenten aan hbolerarenopleidingen is een gevorderd gebruiker van een elektronische leeromgeving en ruim één op de tien docenten van toetsprogrammatuur. De universitaire lerarenopleidingen laten voor wat betreft de docenten een iets positiever beeld zien: bijna driekwart van de docenten wordt aangemerkt als (zeer) gevorderd gebruiker van ict in het onderwijsleerproces. Van de studenten is 70 procent (zeer) gevorderd volgens de ict-coördinatoren. Op vrijwel alle fronten zijn er meer gevorderde gebruikers op de universitaire lerarenopleidingen. Het merendeel van de docenten is een gevorderd gebruiker van tekstverwerkingsprogramma's, e-mail, internet, educatieve software én de elektronische leeromgeving (70 procent). Digitale toetsprogrammatuur wordt op de universitaire lerarenopleidingen niet gebruikt volgens ict-coördinatoren (vergelijk tabel 2.2b).

2

De tabel met totaalcijfers voor beide typen lerarenopleidingen staat in de bijlage.


9

Lerarenopleidingen Vo/bve 2.1 – Gebruiksniveau van ict in het onderwijsleerproces van docenten en studenten, volgens de ict-coördinatoren, in procenten, voor het hbo (n=7), het wo (n=5) en totaal (n=12) hbo

wo

totaal

docenten

studenten

docenten

studenten

geen gebruik

12

3

0

2

7

3

beginnend gebruik

32

24

26

28

29

26

gevorderd gebruik

41

57

36

42

39

51

zeer gevorderd gebruik

14

16

38

28

24

21

100

100

100

100

100

100

totaal

docenten studenten

Door afronding telt het totaal niet altijd op tot 100 procent.

Lerarenopleidingen Vo/bve 2.2a - Gebruiksniveau van ict-toepassingen door docenten op de hbo-lerarenopleidingen vo/bve, volgens ict-coördinatoren, in procenten (n=7) geen gebruik

beginnend

gevorderd

zeer gevorderd

totaal

26

30

29

16

100

tekstverwerkingsprogramma's

1

26

54

19

100

e-mail

1

18

61

20

100

internet

12

24

46

19

100

elektronische leeromgeving

44

25

24

6

100

digitale toetsprogrammatuur

71

16

9

4

100

educatieve software


Lerarenopleidingen Vo/bve 2.2b - Gebruiksniveau van ict-toepassingen door docenten op de universitaire lerarenopleidingen vo/bve, volgens ict-coördinatoren, in procenten (n=4-5) geen gebruik

beginnend

gevorderd

zeer gevorderd

totaal

educatieve software

3

25

43

30

100


0

1

64

35

100

e-mail

0

2

54

44

100

internet

0

0

66

34

100


2

28

32

38

100

99

1

0

0

100



10


Mate van implementatie van specifieke toepassingen Voor een aantal specifieke toepassingen (elektronische leeromgeving, digitaal portfolio, elektronisch toetssysteem) is nagegaan in hoeverre zij geïmplementeerd zijn op de lerarenopleidingen. De meeste lerarenopleidingen (71 procent hbo en 80 procent wo) hebben inmiddels een elektronische leeromgeving geïmplementeerd. Voor de hbo-lerarenopleidingen is sprake van een forse stijging ten opzichte van vorig schooljaar, toen de meeste hbo-lerarenopleidingen vo/bve nog bezig waren met de implementatie. Lerarenopleidingen die nu nog geen elektronische leeromgeving hebben geïmplementeerd zijn daar wel mee bezig. Het feit dat de meeste lerarenopleidingen een elektronische leeromgeving hebben geïmplementeerd heeft er in het hbo nog niet toe geleid dat alle docenten ook gevorderde gebruikers zijn van die elektronische leeromgeving. Dit bleek ook uit de ICT-onderwijsmonitor 2001-2002. Ook zijn alle lerarenopleidingen bezig met de invoering van het digitaal portfolio of hebben deze geïmplementeerd, zowel in het hbo als het wo. Ze zijn daarmee minder ver gevorderd dan met de elektronische leeromgeving. In het hbo heeft bijna de helft van de lerarenopleidingen het digitaal portfolio inmiddels geïmplementeerd en in het wo 60 procent. Dit is voor het hbo eveneens een forse stijging ten opzichte van vorig schooljaar. De lerarenopleidingen zijn nog niet ver gevorderd met de implementatie van het elektronisch toetssysteem. Universitaire lerarenopleidingen zijn daar zelfs helemaal niet mee bezig en hebben ook geen plannen in die richting. De meeste hbolerarenopleidingen experimenteren met een elektronisch toetssysteem en veertien procent heeft inmiddels een elektronisch toetssysteem geïmplementeerd. Dit is een lichte stijging ten opzichte van vorig jaar.

Lerarenopleidingen Vo/bve 2.3a – Gebruik van teleleerplatform/elektronische leeromgeving, het digitaal portfolio en een elektronisch toetssysteem op hbo-lerarenopleidingen vo/bve, volgens de ict-coördinatoren, in procenten (n=7) niet ingezet, geen plannen

plannen

wordt mee geëxperimenteerd

teleleerplatform/elektronische leeromgeving

0

0

14

14

71

100

digitaal portfolio voor studenten

0

0

43

14

43

100

elektronisch toetssysteem

0

14

71

0

14

100

is bezig met implemen- geïmplementeerd tatie

totaal



11

Lerarenopleidingen Vo/bve 2.3b – Gebruik van teleleerplatform/elektronische leeromgeving, het digitaal portfolio en een elektronisch toetssysteem op universitaire lerarenopleidingen vo/bve, volgens de ict-coördinatoren, in procenten (n=5) niet ingezet, geen plannen

plannen



0

0

0

20

80

100


0

0

20

20

60

100

100

0

0

0

0

100



totaal

2.2 De rol van ict bij onderwijsondersteunende processen Ict kan het leerproces op verschillende momenten ondersteunen: bij intake en assessment, bij de aanmelding voor cursussen, bij de planning van de leerroute, bij de begeleiding van studenten, bij het volgen van leerresultaten en bij de uitwisseling van kennis. We kunnen constateren dat ict nauwelijks een rol vervult bij intake en assessment, bij de planning van de leerroute (studieplanning voor studenten, individuele trajectplanning) en bij de verzuimregistratie. Ook bij het aanmelden voor cursussen/toetsen vervult ict een marginale rol. Dit geldt zowel voor hbo-lerarenopleidingen als voor universitaire lerarenopleidingen en is vergelijkbaar met vorig schooljaar. Ict wordt wel ingezet bij het volgen van leerresultaten van studenten. Op de hbolerarenopleidingen gaat het daarbij vooral om de registratie van studieresultaten en – in vergelijking met vorig jaar - ook steeds vaker om het aanleggen van studentportfolio's. Op de universitaire lerarenopleidingen wordt vooral gebruik gemaakt van studentportfolio's: 80 procent van de universitaire lerarenopleidingen zet hierbij in redelijke mate ict in. Registratie van studieresultaten vindt op de universitaire lerarenopleidingen minder vaak ict-ondersteund plaats dan op hbolerarenopleidingen. Ict wordt soms gebruikt voor de registratie van de leerroute: ruim eenderde van de hbo-lerarenopleidingen en één op de vijf universitaire lerarenopleidingen doet dit. Ict wordt ook ingezet bij de begeleiding van studenten tijdens hun stage. Uit de ICT-onderwijsmonitor 2001-2002 (Van der Neut, 2003)3 blijkt dat het hier vooral het gebruik van e-mail betreft. E-mail wordt ingezet voor de uitwisseling van informatie en begeleiding van studenten. Docenten oordelen overwegend positief over deze toepassingsmogelijkheid van ict omdat het de mogelijkheid biedt meer op maat te begeleiden. Ten opzichte van vorig jaar is het gebruik van ict voor stagebegeleiding op de hbo-lerarenopleidingen vrijwel gelijk gebleven. Kennisuitwisseling kan ondersteund worden door middel van ict en volgens de ictcoördinatoren gebeurt dit ook regelmatig. Op een ruime meerderheid van de hbo-

3

12

Neut, I. van der, A. van der Mooren, C. Teurlings (2003), ICT-onderwijsmonitor 2001-2002 lerarenopleidingen vo/bve. ICT IN CIJFERS 2002-2003

en universitaire lerarenopleidingen wordt ict ingezet voor collegiale kennisuitwisseling. Daarnaast gebruiken vooral de hbo-lerarenopleidingen ict ook voor de uitwisseling van lesmaterialen. Het gebruik van ict voor kennisuitwisseling is ten opzichte van vorig schooljaar toegenomen. Tot slot wordt ict ten opzichte van vorig schooljaar ook iets vaker ingezet voor het volgen van uitgestroomde studenten: ruim een kwart van de hbo-lerarenopleidingen en 60 procent van de universitaire lerarenopleidingen doet dit.

Lerarenopleidingen Vo/bve 2.4 – Ict bij onderwijsondersteunende processen op lerarenopleidingen vo/bve, volgens ict-coördinatoren, in procenten, voor het hbo (n=6-7, voor het wo (n=4-5) en totaal (n=11-12) Totaal

HBO

WO

uitwisselen lesmaterialen collegiale kennisuitwisseling individuele trajectplanning intake en assessment opslag stageverslagen stagebegeleiding stageplaatsen aanmelding voor toetsen aanmelding voor cursussen studieplanning voor studenten aanleggen studentportfolio's verzuimregistratie van studenten volgen uitstroom studenten registratie leerroute registratie studieresultaten 0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

2.3 De voorbereiding op het latere beroep van studenten Op alle lerarenopleidingen vo/bve worden studenten voorbereid op het gebruik van ict in hun toekomstig beroep. Op de hbo-lerarenopleidingen bestaat de voorbereiding op het beroep volgens de ict-coördinatoren vooral uit de ontwikkeling van ict-rijke onderwijsproducten, praktijkopdrachten met ict en een module/cursus voor ict-basisvaardigheden en didactische vaardigheden. Daarnaast wordt op ruim de helft van de hbo-lerarenopleidingen ook gewerkt met stageopdrachten. Uit de ICTonderwijsmonitor 2001-2002 onder hbo-lerarenopleidingen bleek inderdaad dat studenten op deze manier worden voorbereid op het beroep. De conclusie was wel dat dit overwegend fragmentarisch gebeurt, dat er nog onvoldoende aandacht is


13

voor didactische vaardigheden en dat studenten nog weinig praktijkervaring opdoen met ict in de stage. Op de universitaire lerarenopleidingen bestaat de voorbereiding op het beroep vooral uit stage- en praktijkopdrachten met ict en uit de ontwikkeling van ict-rijke onderwijsproducten. Lerarenopleidingen Vo/bve 2.5 – Voorbereiding studenten op ict-gebruik in later beroep, volgens de ict-coördinatoren, in procenten (meerdere antwoorden mogelijk), voor het hbo (n=7), voor het wo (n=5) en totaal (n=12) hbo geen specifieke voorbereiding op ict gebruik in het latere beroep

wo

totaal

0

0

8

speciale ict-cursus(sen)/module(n) basisvaardigheden

86

20

58

speciale ict-cursus(sen)/module(n) didactische vaardigheden

71

20

50

praktijkopdrachten met ict

86

80

83

100

60

83

stageopdrachten met ict

57

100

75

voorbereid op andere wijze

14

20

17

ontwikkeling ict-rijke onderwijsproducten

Er is op de lerarenopleidingen meestal geen sprake van een eenduidige voorbereiding van studenten op het gebruik van ict in de lespraktijk. Dit houdt in dat studenten een verschillende voorbereiding kunnen krijgen. Deze is vaak docent- of vakgebonden. Dit blijkt ook uit de ICT-onderwijsmonitor 2001-2002. Op bijna de helft van de hbo-lerarenopleidingen komt het overigens wel voor dat de voorbereiding voor de hele lerarenopleiding hetzelfde is. Lerarenopleidingen Vo/bve 2.6 – Organisatie voorbereiding op beroep, volgens ictcoördinatoren, in procenten, voor het hbo (n=7), voor het wo (n=5) en totaal (n=12) hbo voor hele lerarenopleiding hetzelfde

wo

totaal

43

0

25

verschilt per unit

0

0

0

verschilt per vak

29

60

42

0

40

17

0

17

100

100

verschilt per docent anders georganiseerd totaal

29 100

4


4

14

Er worden twee manieren genoemd: (a) de ict-basisvaardigheden worden op de hele lerarenopleidingen op dezelfde wijze aangeboden en daarnaast is er per vak een verschillend aanbod; (b) studenten moeten in het portfolio aantonen over bepaalde competenties te beschikken. ICT IN CIJFERS 2002-2003

Ontwikkeling ict-rijke onderwijsproducten Alle lerarenopleidingen vo/bve houden zich bezig met de ontwikkeling van ict-rijke onderwijsproducten. Op de hbo-lerarenopleidingen gebeurt dit altijd door docenten én studenten. Op de universitaire lerarenopleidingen is dit meestal ook het geval. Op één universitaire lerarenopleiding zijn uitsluitend docenten betrokken bij de ontwikkeling en op één universitaire lerarenopleiding uitsluitend studenten.

Lerarenopleidingen Vo/bve 2.7 – Ontwikkeling van ict-rijke onderwijsproducten op de lerarenopleidingen, volgens de ict-coördinatoren, in procenten (n totaal=12, n hbo=7, n wo=5) hbo

wo

totaal

ja, door studenten

0

20

8

ja, door docenten

0

20

8

100

60

83

0

0

0

100

100

100

ja, door studenten en docenten nee totaal


15

16


3 Ict-vaardigheden en deskundigheidsbevordering docenten

In dit hoofdstuk gaan we achtereenvolgens in op het vaardigheidsniveau van docenten en op activiteiten gericht op deskundigheidsbevordering. Ict-vaardigheden Net als vorig schooljaar beheerst een ruime meerderheid van de docenten aan lerarenopleidingen vo/bve de ict-basisvaardigheden (zoals tekstverwerken, e-mail, internet). In het wo beheersen relatief meer docenten (97 procent) de ict-basisvaardigheden dan in het hbo (72 procent). Circa de helft van de docenten aan lerarenopleidingen vo/bve beheerst de vaardigheid om ict didactisch in te passen in hun lessen. In het hbo ligt dit met 46 procent lager dan op de universitaire lerarenopleidingen (62 procent). Wel is het percentage docenten aan hbo-lerarenopleidingen dat ict-didactisch vaardig licht gestegen ten opzichte van vorig schooljaar.

Lerarenopleidingen Vo/bve 3.1 - De mate waarin de docenten op de lerarenopleidingen onderstaande ict-vaardigheden beheersen, volgens de ict-coördinatoren, in procenten, voor het hbo (n=7), voor het wo (n=5) en totaal (n=12) hbo basisvh. niet

wo

didactische vaardigheden

basisvh.

totaal


basisvh.


4

21

1

12

3

18

in geringe mate

24

34

2

26

15

31

in voldoende mate

48

28

46

43

47

34

in ruim voldoende mate

24

18 51

19

35

19

100

100

100

100

totaal

100

100


Deskundigheidsbevordering Deskundigheidsbevordering van docenten kan een belangrijke rol spelen bij het verwerven van vaardigheden. Aan de ict-coördinatoren is gevraagd een schatting te geven van het percentage docenten dat dit schooljaar de eigen deskundigheid heeft bevorderd. Over de genoemde percentages is een gemiddelde berekend. Naar schatting heeft circa een kwart van de docenten zich geprofessionaliseerd op het gebied van de ontwikkeling van ict-rijk of webbased lesmateriaal. Eén op de vijf docenten werd deskundiger op het gebied van de didactische toepassing van ict. De


17

verschillen tussen hbo- en universitaire lerarenopleidingen zijn klein. Van de docenten aan hbo-lerarenopleidingen heeft circa een kwart de eigen deskundigheid in ictbasisvaardigheden vergroot. Ict-basisvaardigheden krijgen op de universitaire lerarenopleidingen weinig aandacht, maar daar zijn vrijwel alle docenten dan ook bekwaam.

Lerarenopleidingen Vo/bve 3.2 - Percentage van de docenten dat deskundigheid heeft bevorderd dit schooljaar, volgens de ict-coördinatoren, voor het hbo (n=7), voor het wo (n=4-5) en totaal (n=11-12) gemiddelde hbo

gemiddelde wo

gemiddelde totaal

deskundigheid ict-basisvaardigheden bevorderd

24

6

18

deskundigheid didactische toepassing ict bevorderd

18

22

20

deskundigheid ontwikkeling ict-rijk of webbased lesmateriaal bevorderd

26

28

26

Lerarenopleidingen kunnen de deskundigheidsbevordering van docenten op allerlei manieren stimuleren. Alle hbo-lerarenopleidingen hebben een eigen scholingsaanbod en de meeste laten docenten ondersteunen door ict-deskundigen. Ook krijgen docenten op de meeste hbo-lerarenopleidingen tijd voor deskundigheidsbevordering. Een andere manier om deskundigheidsbevordering te stimuleren is het uitvoeren van ict-projecten die aansluiten bij de behoeften van docenten. Dit gebeurt op tweederde van de hbo-lerarenopleidingen. In de ICT-onderwijsmonitor 2001-2002 is geconstateerd dat aandacht voor ict in het personeelsbeleid kan bijdragen aan de implementatie van ict. De meeste hbo-lerarenopleidingen zeggen dat zij minimumeisen stellen aan de ict-vaardigheden van docenten. Daarnaast maakt ict-deskundigheidsbevordering op tweederde van de hbo-lerarenopleidingen deel uit van integraal personeelsbeleid en maakt het op de helft van de hbolerarenopleidingen regelmatig deel uit van het persoonlijk ontwikkelingsplan en/of functioneringsgesprekken. Het beeld is ten opzichte van vorig jaar vrij constant gebleven. Het belangrijkste verschil is dat minder hbo-lerarenopleidingen ictdeskundigheidsbevordering integreren in het personeelsbeleid c.q. de functioneringsgesprekken5. Verder is ook een lichte daling waarneembaar in de hbolerarenopleidingen die scholing in didactische vaardigheden verplicht stellen. Het percentage lerarenopleidingen met een eigen scholingsaanbod en dat docenten tijd geeft voor deskundigheidsbevordering is daarentegen licht toegenomen. De universitaire lerarenopleidingen nemen vergelijkbare stimulerende maatregelen als de hbo-lerarenopleidingen. Ze maken er wel minder gebruik van. De belangrijkste maatregel, die door de meeste universitaire lerarenopleidingen wordt toegepast, is de ondersteuning door ict-deskundigen. Daarnaast maakt op ruim de helft van de lerarenopleidingen ict-deskundigheidsbevordering deel uit van het persoonlijk ontwikkelingsplan en/of functioneringsgesprekken. 5

18

Uit interviews die in het kader van de ICT-onderwijsmonitor 2001-2002 op de hbo-lerarenopleidingen zijn afgenomen bleek al dat de cijfers uit de quick scan erg geflatteerd waren. Waarschijnlijk is het beeld nu meer reëel. ICT IN CIJFERS 2002-2003

Lerarenopleidingen Vo/bve 3.3 – Regelmatig/vaak gebruikte activiteiten om ictgebruik docenten te stimuleren, volgens de ict-coördinatoren, in procenten (totaal n=10-12, hbo n=5-7, wo n=5) T o ta a l

HBO

WO

a n d e re m a a tre g e le n o m ict-d e sk u n d ig h e id sb e vo rd e rin g te stim u le re n

ict-d e s ku n d ig h e id s b e vo rd e rin g m a a kt d e e l u it va n p e rso o n lijk o n tw ik ke -lin g s -p la n e n /o f fu n c tio n e rin g s -g e s p re kk e n d o ce n t ic t-d e s ku n d ig h e id s b e vo rd e rin g m a a kt d e e l u it va n in te g ra a l p e rso n e e ls-b e le id m in im u m e is e n vo o r w a t b e tre ft ict-va a rd ig h e d e n w a a ro ve r d o c e n te n m o e te n b e slis se n

le ra re n o p le id in g h e e ft e ig e n ict-s ch o lin g sa a n b o d

u itvo e rin g va n ic t-p ro je c te n d ie a a n slu ite n b ij b e h o e fte d o c e n te n

ve rp lich te d e s ku n d ig h e id s b e vo rd e rin g in d id a ctisch e ict-va a rd ig h e d e n

ve rp lich te d e s ku n d ig h e id s b e vo rd e rin g in ic t-b a sisva a rd ig h e d e n

d o ce n te n wo rd e n o n d e rste u n d d o o r ict-d e sk u n d ig e n

d o ce n te n k rijg e n tijd /w o rd e n vrijg e ro o ste rd o m ict in te vo e re n

d o c e n te n krijg e n tijd vo o r d e s ku n d ig h e id s b e vo rd e rin g 0


10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

19

20


4 Ict-beleid

In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de relatie tussen de onderwijskundige visie en ict-beleid. Tevens wordt besproken welke aspecten van invloed zijn op de invoering van ict en welke activiteiten lerarenopleidingen ondernemen om de invoering van ict te stimuleren. Onderwijskundige visie Uit de ICT-onderwijsmonitor 2001-2002 blijkt dat de implementatie van ict gebaat is bij sturing vanuit een onderwijskundige visie. In 2002-2003 heeft het merendeel van de hbo- en universitaire lerarenopleidingen een visie op ict die in belangrijke mate of volledig is afgeleid van het onderwijskundig beleid (vergelijk tabel 4.1). Er is één universitaire lerarenopleiding waarbij de relatie tussen de visie op ict en het onderwijskundig beleid beperkt is. Volgens de ict-coördinatoren van de meeste lerarenopleidingen draagt ict ook in redelijke tot sterke mate bij aan de realisatie van de onderwijskundige doelen (vergelijk tabel 4.2). Lerarenopleidingen Vo/bve 4.1 – Visie/doelstellingen met betrekking tot ict op de lerarenopleidingen vo/bve, volgens de ict-coördinatoren, in procenten, voor het hbo (n=7), voor het wo (n=5) en totaal (n=12) in beperkte mate afgeleid van onderwijskundig beleid in belangrijke mate afgeleid van onderwijskundig beleid volledig afgeleid van onderwijskundig beleid totaal

hbo

wo

0

20

totaal 8

100

60

83

0

20

8

100

100

100

Door afronding telt het totaal niet overal op tot 100 procent.

Lerarenopleidingen Vo/bve 4.2 – Mate van bijdrage van ict aan de realisatie van onderwijskundige doelen, volgens de ict-coördinatoren, in procenten, voor het hbo (n=7), voor het wo (n=5) en totaal (n=12) hbo

wo

0

0

0

gering

14

20

17

redelijk

57

80

67

sterk

29

0

17

100

100

100

niet

totaal

totaal



21

Factoren bij invoering ict Verschillende factoren zijn van invloed op de invoering van ict. Aan de ict-coördinatoren is gevraagd aan te geven welke factoren volgens hen een sterke invloed hebben. Zowel op de hbo-lerarenopleidingen als op de universitaire lerarenopleidingen lijken vooral de ict-vaardigheden van docenten van invloed te zijn. Daarnaast melden bijna alle universitaire lerarenopleidingen ook een sterke invloed van de houding van docenten. Andere factoren lijken er minder toe te doen. Het toekomstbeeld van de universitaire lerarenopleidingen is redelijk vergelijkbaar6. De hbo-lerarenopleidingen verwachten dat de relatie tussen onderwijskundige visie en ict, alsmede het ict-beleid van de opleiding, de komende jaren aan invloed zullen winnen.

Lerarenopleidingen Vo/bve 4.3a – Mate waarin onderstaande aspecten op de hbolerarenopleidingen vo/bve van invloed zijn op de invoering van ict nu en in de toekomst, percentage "(zeer) veel". Schaal van 1 (zeer veel invloed) tot 7 (weinig invloed). Voor (zeer) veel zijn 1 + 2 samengenomen. Volgens ict-coördinatoren, in procenten, (n=6 bij toekomst, n=7 bij nu) nu

toekomst

percentage "(zeer) veel"


de houding van docenten

29

0

de relatie tussen onderwijskundige visie en ict

29

83

0

0

ict-beleid van de opleiding

29

50

ict-infrastructuur

29

0

de cultuur van de opleiding

29

17

ict-vaardigheden, scholing van docenten

43

33

educatieve software

6

22

De verschuivingen lijken groter dan zij in werkelijkheid zijn. De aantallen zijn immers gering. Wanneer één universitaire lerarenopleidingen van mening verandert, betekent dit een verschuiving van 20 procent. ICT IN CIJFERS 2002-2003

Lerarenopleidingen Vo/bve 4.3b – Mate waarin onderstaande aspecten op de universitaire lerarenopleidingen vo/bve van invloed zijn op de invoering van ict nu en in de toekomst, percentage "(zeer) veel". Schaal van 1 (zeer veel invloed) tot 7 (weinig invloed). Voor (zeer) veel zijn 1 + 2 samengenomen. Volgens ict-coördinatoren, in procenten (n=5) nu

toekomst




80

40


20

40

educatieve software

40

20


20

40

ict-infrastructuur

40

40

0

20

80

40

de cultuur van de opleiding ict-vaardigheden, scholing van docenten

Ict-investeringsplan Net als vorig schooljaar heeft een meerderheid van de hbo-lerarenopleidingen een ict-investeringsplan. Twee hbo-lerarenopleidingen zeggen een dergelijk plan niet te hebben. Van de universitaire lerarenopleidingen die hebben deelgenomen aan het onderzoek hebben de meeste geen ict-investeringsplan.

Lerarenopleidingen Vo/bve 4.4 – Heeft de opleiding een ict-investeringsplan, volgens de ict-coördinatoren, in procenten, voor het hbo (n=7), voor het wo (n=5) en totaal (n=12). hbo

wo

nee

29

80

50

ja, begroting voor korte termijn

29

0

17

ja, inclusief meerjarenbegroting

43

20

33

100

100

100

totaal

totaal



23

24


5 Infrastructuur, hardware en beheer

Dit hoofdstuk beschrijft de stand van zaken met betrekking tot de infrastructuur en het beheer. Belangrijke onderwerpen zijn de studentcomputerratio, de storingsgevoeligheid van het netwerk en cijfers met betrekking tot de vervanging van computers.

5.1 Het computerpark Voor we ingaan op de kenmerken van de computers op de lerarenopleidingen vo/bve, zetten we eerst uiteen hoe de ict-infrastructuur georganiseerd is.

Lerarenopleidingen Vo/bve 5.1– Gebruik ict-infrastructuur hogeschool of universiteit, volgens de ict-coördinatoren, in procenten, voor het hbo (n=7), voor het wo (n=5) en totaal (n=12) hbo

wo

totaal

uitsluitend overkoepelende voorzieningen

29

40

33

deels eigen, deels overkoepelende voorzieningen

71

60

67

100

100

100

totaal

Bijna driekwart van de hbo-lerarenopleidingen en 60 procent van de universitaire lerarenopleidingen kan gebruik maken van eigen voorzieningen én van overkoepelende voorzieningen. De overige lerarenopleidingen vo/bve hebben uitsluitend overkoepelende voorzieningen van de hogeschool of universiteit tot hun beschikking. Ten opzichte van vorig schooljaar is dit vrijwel gelijk gebleven. Bijna de helft van de hbo-lerarenopleidingen die gebruik maken van overkoepelende voorzieningen heeft in redelijke of sterke mate inspraak in beslissingen omtrent de aanschaf en/of vervanging van hardware en software. De inspraak in software is gedaald ten opzichte van vorig jaar. Gebrek aan inspraak wordt door bijna de helft van de hbo-lerarenopleidingen als een redelijk tot groot probleem gezien (zie figuur 5.12). De universitaire lerarenopleidingen met overkoepelende voorzieningen hebben minder vaak inspraak dan de hbo-lerarenopleidingen. Bij de aanschaf van software hebben ze helemaal geen of in beperkte mate inspraak. Het gebrek aan inspraak wordt niet of nauwelijks als een probleem ervaren.


25

Lerarenopleidingen Vo/bve 5.2a – Mate van inspraak in beslissingen omtrent hardware, volgens de ict-coördinatoren, in procenten, voor het hbo (n=7), voor het wo (n=5) en totaal (n=12) hbo

wo

geen inspraak

14

0

8

in beperkte mate

43

80

58

in redelijke mate

14

20

17

in sterke mate

29

0

17

100

100

100

totaal

totaal

Lerarenopleidingen Vo/bve 5.2b – Mate van inspraak in beslissingen omtrent de programmatuur, volgens de ict-coördinatoren, in procenten, voor het hbo (n=7), voor het wo (n=5) en totaal (n=12) hbo

wo

totaal

0

60

25

in beperkte mate

57

40

50

in redelijke mate

14

0

8

in sterke mate

29

0

17

100

100

100

geen inspraak

totaal

Computers voor onderwijsdoeleinden: aantal, kenmerken en studentcomputerratio Bij de lerarenopleidingen vo/bve die over eigen voorzieningen beschikken is nagegaan welke voorzieningen het betreft. Alle lerarenopleidingen vo/bve, die eigen voorzieningen hebben, beschikken over moderne voorzieningen. Alle computers zijn van het type Pentium I of hoger en zijn aangesloten op internet. Er is in 2002-2003 op de lerarenopleidingen vo/bve gemiddeld één computer beschikbaar voor twaalf studenten. Dit lijkt een enorme verslechtering ten opzichte van vorig jaar, toen de studentcomputerratio één op zes was. Het verschil wordt echter veroorzaakt door twee lerarenopleidingen die vorig jaar niet meededen aan het onderzoek en dit jaar wel. Wanneer die twee lerarenopleidingen buiten beschouwing worden gelaten is er gemiddeld één computer beschikbaar voor iets meer dan acht studenten. Ook dan is er ten opzichte van vorig jaar sprake van een lichte stijging van de studentcomputerratio. Deze wordt veroorzaakt door twee lerarenopleidingen waar het aantal studenten licht is gestegen en het aantal computers is gedaald. Op de hbo-lerarenopleidingen delen gemiddeld elf studenten één computer. Wanneer de ene hbo-lerarenopleiding die vorig jaar niet heeft meegedaan buiten beschouwing wordt gelaten is de gemiddelde studentcomputerratio 4,1 (zie tabel 5.3a in de bijlage). Voor de universitaire lerarenopleidingen zijn vanwege het lage aantal (n=3) geen gemiddelden berekend. 26


Lerarenopleidingen Vo/bve 5.3 – Studentcomputerratio, ict-werkplekratio studenten en docenten op alle lerarenopleidingen vo/bve, volgens de ict-coördinatoren (n=8) studentcomputerratio

ict-werkplekratio studenten

ict-werkplekratio docenten

12 *

17

1

gemiddelde ratio minimum ratio

4

1

1

maximum ratio

24

51

1

*

Wanneer twee lerarenopleidingen die vorig jaar niet mee hebben gedaan buiten beschouwing worden gelaten is de studentcomputerratio 8,5. Het minimum bedraagt dan 4,3 en het maximum 13,7. De studentwerkplekratio ziet er dan als volgt uit: gemiddeld 13,2; minimum 6,8 en maximum 21,9. De docentwerkplekratio is vergelijkbaar.

Naast de studentcomputerratio is ook de ict-werkplekratio voor studenten en docenten berekend. Daaruit blijkt dat elke docent over een eigen pc kan beschikken en dat gemiddeld zeventien studenten samen een ict-werkplek delen. Kosten ict-werkplek Aan de ict-coördinatoren is gevraagd een inschatting te maken van de kosten voor een ict-werkplek. Het gaat daarbij uitsluitend om kosten voor hardware en meubilair. De kosten voor beheer zijn als het goed is niet meegenomen in de schatting. Aangezien het gaat om een schatting moeten de cijfers voorzichtig gehanteerd worden. De ingeschatte kosten voor ict-werkplekken zijn op de hbo-lerarenopleidingen iets gedaald ten opzichte van vorig jaar. Een ict-werkplek voor studenten kostte vorig jaar gemiddeld € 1450 en nu € 1270. De kosten voor een ict-werkplek voor docenten bedroegen vorig jaar naar schatting gemiddeld € 1441 en nu € 1310. De kosten voor een ict-werkplek voor het wo zijn niet berekend, omdat slechts één universitaire lerarenopleiding de vraag heeft beantwoord.

Lerarenopleidingen Vo/bve 5.4 – Geschatte kosten ict-werkplek voor studenten en docenten, volgens de ict-coördinatoren, in euro's, voor het hbo (n=5) en totaal (n=6-7) minimum €

maximum €

gemiddeld €

kosten ict-werkplek voor student hbo

1250

1300

1270

kosten ict-werkplek voor student totaal

1250

3500

1641

kosten ict-werkplek voor docent hbo

1250

1500

1310

kosten ict-werkplek voor docent totaal

1250

4500

2007


27

Laptops Bij de hbo-lerarenopleidingen met eigen voorzieningen zijn de meeste computers (94 procent) desktops en is gemiddeld zes procent van de computers een laptop. Op de universitaire lerarenopleidingen met eigen voorzieningen zijn zelfs helemaal geen laptops. De universitaire lerarenopleidingen voeren dan ook geen gericht beleid op het aanschaffen van laptops. Van de hbo-lerarenopleidingen doet 40 procent dit wel (was vorig jaar de helft). Van de twee hbo-lerarenopleidingen die gericht beleid voeren op het aanschaffen van laptops is gemiddeld veertien procent van de aanwezige computers een laptop. Intern computernetwerk Alle onderzochte hbo-lerarenopleidingen maken gebruik van een intern netwerk. Meestal maken zij gebruik van een netwerk voor de hogeschool of hebben ze de beschikking over een eigen intern netwerk én het netwerk van de hogeschool. Een meerderheid van de universitaire lerarenopleidingen gebruikt eveneens een intern netwerk. Eén universitaire lerarenopleiding zegt geen intern netwerk te gebruiken. Lerarenopleidingen Vo/bve 5.5 – Beschikking over intern netwerk volgens ictcoördinatoren, in procenten, voor het hbo (n=7), voor het wo (n=5) en totaal (n=12). hbo

wo

0

20

8

intern netwerk voor de hele lerarenopleiding

14

20

17

intern netwerk voor de hele hogeschool/universiteit

43

40

42

intern netwerk voor de lerarenopleidingen én hogeschool/universiteit

43

20

33

100

100

100

geen gebruik intern netwerk

totaal

totaal

Het al dan niet gebruiken van een intern netwerk zegt nog weinig. Belangrijk is wie er toegang hebben tot het interne netwerk en vanaf welke locatie. Op de hbo- en universitaire lerarenopleidingen zelf hebben alle directieleden, ict-beheerders, docenten én studenten toegang tot het interne netwerk. Van buitenaf heeft echter nog lang niet iedereen toegang tot het interne netwerk. Uit de ICT-onderwijsmonitor 2001-2002 is gebleken dat dit een belangrijke doelstelling is voor de hbo-lerarenopleidingen vo/bve. Het wordt gezien als een belangrijke randvoorwaarde voor tijd- en plaatsonafhankelijk onderwijs. Naar nu blijkt is deze doelstelling nog niet overal gerealiseerd. Op 43 procent van de hbo-lerarenopleidingen hebben alle directieleden, alle ict-beheerders en alle docenten en alle studenten van buitenaf toegang tot het interne netwerk. Vorig jaar lag dat met 67 tot 77 procent hoger. Bij de overige hbo-lerarenopleidingen heeft niemand toegang tot het interne netwerk, behalve één lerarenopleiding waarvan een selecte groep ict-beheerders van buitenaf toegang heeft tot het interne netwerk. 28


Bij de universitaire lerarenopleidingen lijkt de toegang van buitenaf iets beter geregeld. Daar hebben de genoemde groepen op driekwart van de opleidingen extern toegang tot het interne netwerk.

Lerarenopleidingen Vo/bve 5.6 – Toegang voorzieningen van buitenaf op hbo- en universitaire lerarenopleidingen vo/bve, volgens de ict-coördinatoren, in procenten (hbo n = 7, wo n=4) HBO

WO

studenten

docenten

personen die ict-gebruik beheren/ondersteunen

directie/managem ent

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Bedrijfszekerheid en storingsgevoeligheid van de computers De ict-infrastructuur is zowel op de hbo-lerarenopleidingen als op de universitaire lerarenopleidingen redelijk bedrijfszeker. De verschillende onderdelen van de ictinfrastructuur krijgen op de hbo- en universitaire lerarenopleidingen allemaal een dikke voldoende van de ict-coördinatoren. De universitaire lerarenopleidingen oordelen over de meeste onderdelen van de ict-infrastructuur iets positiever dan de hbo-lerarenopleidingen.


29

Lerarenopleidingen Vo/bve 5.7 – rapportcijfers met betrekking tot de storingsgevoeligheid van onderdelen van het computernetwerk, volgens de ict-coördinatoren (1 = ernstig storingsgevoelig, 10 = totaal niet storingsgevoelig), voor het hbo (n=7), het wo (n=2-4) en totaal (n=11) hbo

wo

totaal

de computers

7,4

8,0

7,6

de server(s)

7,9

8,3

8,0

het netwerk van de lerarenopleiding

7,5

8,5

7,8

het netwerk van de hogeschool/universiteit

7,7

8,3

7,9

de randapparatuur

7,6

7,3

7,5

het internet

8,0

8,3

8,1

Afschrijving en vervanging Aan de lerarenopleidingen die beschikken over eigen ict-voorzieningen is gevraagd naar de afschrijving en vervanging van hun computers. Circa tweederde van de hbo- en universitaire lerarenopleidingen hanteert een afschrijvingstermijn van vier jaar. Eenderde van de universitaire lerarenopleidingen hanteert een afschrijvingstermijn van drie jaar en één op de vijf hbo-lerarenopleidingen een termijn van vijf jaar.

Lerarenopleidingen Vo/bve 5.8 - officiële afschrijvingsduur van de computers, volgens de ict-coördinatoren, in procenten, voor het hbo (n=5), voor het wo (n=3) en totaal (n=8) hbo

wo

totaal

3 jaar

0

33

13

4 jaar

60

67

63

5 jaar

20

0

13

anders

20

0

13

100

100

100

totaal Door afronding telt het totaal niet overal op tot 100 procent.

Als wordt uitgegaan van een afschrijvingstermijn van drie jaar, dan zou op de hbolerarenopleidingen bijna één op de drie computers vervangen moeten worden en op de universitaire lerarenopleidingen één op de vijf. Het verstrijken van een vervangingsduur van drie jaar hoeft echter niet te betekenen dat de computers ook daadwerkelijk aan vervanging toe zijn, omdat zij bijvoorbeeld nog geen ernstige technische gebreken vertonen of nog niet sterk verouderd zijn. Volgens de ictcoördinatoren aan hbo-lerarenopleidingen is dertien procent van de computers daadwerkelijk aan vervanging toe en op de universitaire lerarenopleidingen negen

30


procent. Het lijkt er op dat de computers die aan vervanging toe zijn ook echt worden vervangen. Het percentage computers dat in 2002-2003 wordt vervangen is op de hbo-lerarenopleidingen zestien procent en op de universitaire lerarenopleidingen negentien procent7. De cijfers voor de hbo-lerarenopleidingen zijn vergelijkbaar met vorig jaar.

Lerarenopleidingen Vo/bve 5.9 – Percentage computers dat dit schooljaar afgeschreven is, aan vervanging toe is en dat daadwerkelijk vervangen wordt, volgens de ict-coördinatoren, voor het hbo (n=4-5), voor het wo (n=2) en totaal (n=6-7) hbo

wo

totaal

computers voor onderwijsdoeleinden die bij afschrijvingsduur van 3 jaar eigenlijk zijn afgeschreven

31

19

27

computers voor onderwijsdoeleinden die aan vervanging toe zijn

13

9

11

computers voor onderwijsdoeleinden worden/zijn dit schooljaar vervangen

16

19

17

Knelpunten In de aanwezigheid en/of beleving van knelpunten op het gebied van infrastructuur zitten grote verschillen tussen hbo-lerarenopleidingen vo/bve en universitaire lerarenopleidingen vo/bve. Bij de universitaire lerarenopleidingen worden nauwelijks knelpunten ervaren (vergelijk figuur 5.12). Veel hbo-lerarenopleidingen daarentegen maken melding van redelijke of grote knelpunten. Met stip bovenaan staan: de externe toegankelijkheid tot het interne netwerk en de plaatsing van applicaties op het centrale netwerk. Bijna driekwart van de hbo-lerarenopleidingen maakt hiervan melding. Op een gedeelde derde plaats staan knelpunten die betrekking hebben op de voorzieningen of financiën om die voorzieningen aan te schaffen. Het betreft dan het aantal computers in het algemeen, beschikbare financiën voor de aanschaf van computers en randapparatuur, de bandbreedte van de internetverbinding en geschikte ruimtes om computers in te plaatsen. Ruim de helft van de hbo-lerarenopleidingen ervaart dit als een redelijk of groot knelpunt. Met uitzondering van de bandbreedte van de internetverbinding, waren dit vorig schooljaar (2001-2002) ook al belangrijke knelpunten.

7

Let op: de gemiddelden voor universitaire lerarenopleidingen zijn gebaseerd op twee opleidingen.


31

Lerarenopleidingen Vo/bve 5.10 – Knelpunten in de ict-infrastructuur op de lerarenopleidingen vo/bve, volgens ict-coördinatoren, in procenten, voor het hbo (n=7), voor het wo (n=4-5) en totaal (n=11-12) T o ta a l

HBO

WO

d e g e s c h ik th e id v a n d e in fra s tru c tu u r v o o r o n d e rw ijs k u n d ig e to e p a s s in g e n d e p la a ts in g v a n a p p lic a tie s o p h e t c e n tra le n e tw e rk d e m a te v a n in s p ra a k b ij d e u n iv e rs ite it/h o g e s c h o o l v o o r w a t b e tre ft d e a a n s c h a f v a n s o ftw a re d e m a te v a n in s p ra a k b ij d e u n iv e rs ite it/h o g e s c h o o l v o o r w a t b e tre ft d e a a n s c h a f v a n h a rd w a re to e g a n k e lijk h e id v a n b u ite n d e o p le id in g to t h e t in te rn e n e tw e rk v a n d e o p le id in g b e s c h ik b a re fin a n c ië n o m ra n d a p p a ra tu u r a a n te s c h a ffe n b e s c h ik b a re fin a n c ië n o m c o m p u te rs a a n te s c h a ffe n

d e b a n d b re e d te v a n d e in te rn e tv e rb in d in g g e s c h ik te ru im te n o m c o m p u te rs te p la a ts e n

h e t a a n ta l c o m p u te rs g e s c h ik t v o o r m u ltim e d ia to e p a s s in g e n h e t a a n ta l c o m p u te rs m e t in te rn e tv e rb in d in g

h e t a a n ta l c o m p u te rs in h e t a lg e m e e n k w a lite it v a n d e c o m p u te rs 0

10

20

30

40

50

60

70

5.2 Beheer Gemiddeld is er op hbo-lerarenopleidingen 5,4 fte beschikbaar voor ict-ondersteuning, waarvan 2,6 fte voor technisch beheer, 2,2 fte voor onderwijsinhoudelijke ondersteuning/ontwikkeling en 0,5 fte voor andere ict-gerelateerde activiteiten. De verschillen tussen de hbo-lerarenopleidingen zijn aanzienlijk, zoals blijkt uit de minima en maxima in tabel 5.11a. Om de lerarenopleidingen onderling met elkaar te kunnen vergelijken is berekend hoeveel fte er gemiddeld per 100 computers beschikbaar zijn. Het gaat dan om 4,3 fte per 100 computers. Ook dan zijn de verschillen tussen opleidingen groot, variërend van 1,3 fte tot 7,3fte per 100 computers.

32


80

Lerarenopleidingen Vo B5.11a – Aantal fte naar functie m.b.t. ict op hbolerarenopleidingen vo/bve, volgens de ict-coördinatoren (n=7) gemiddelde

minimum

maximum

technisch beheer

2,6

0

8

onderwijsinhoudelijke ondersteuning/ontwikkeling m.b.t. ict

2,2

0,5

4,3

anders

0,5

0

3

totaal

5,4

0,5

10

Op de universitaire lerarenopleidingen is gemiddeld veel minder fte voor beheer beschikbaar dan op de hbo-lerarenopleidingen. In totaal gaat het gemiddeld om 0,3 fte, waarvan 0,1 fte voor technisch beheer en 0,2 fte voor onderwijsinhoudelijke ondersteuning/ontwikkeling. Gemiddeld is er per 100 computers 2,8 fte beschikbaar.

5.3 Software Aan de ict-coördinatoren is gevraagd het aandeel van webbased en/of multimediale leermiddelen in het onderwijsprogramma in te schatten. Op een ruime meerderheid van de hbo-lerarenopleidingen is dit een beperkt aandeel en op veertien procent een aanzienlijk aandeel. Bij de universitaire lerarenopleidingen liggen de verhoudingen iets anders. Daar is op 40 procent van opleidingen een aanzienlijk deel van het opleidingsprogramma webbased en/of multimediaal en bij de overige lerarenopleidingen een beperkt aandeel.

Lerarenopleidingen Vo/bve 5.12 – Aandeel webbased en/of multimediale leermiddelen in het onderwijsprogramma, volgens de ict-coördinatoren, in procenten, voor het hbo (n=7), voor het wo (n=5) en totaal (n=12) hbo

wo

te verwaarlozen

0

0

0

beperkt aandeel

86

60

75

aanzienlijk deel

14

40

25

0

0

0

100

100

100

zeer groot aandeel totaal


totaal

33

34


6 Verantwoording

In dit hoofdstuk wordt een beknopte verantwoording van het onderzoek gegeven.

6.1 Veldwerk In maart 2003 hebben de ict-coördinatoren van alle hbo- en universitaire lerarenopleidingen een schriftelijke vragenlijst ontvangen. Het ging in totaal om zeven hbo-lerarenopleidingen8 en negen universitaire lerarenopleidingen. Na circa drie weken heeft een intensief telefonisch rappel plaatsgevonden, dat duidelijk een responsverhogende werking heeft gehad. Het veldwerk is afgesloten op 24 april 2003.

6.2 Respons Alle hbo-lerarenopleidingen vo/bve (eerstegraads en tweedegraads) en alle universitaire lerarenopleidingen vo/bve in Nederland zijn benaderd om deel te nemen aan het onderzoek. Uiteindelijk hebben alle zeven hbo-lerarenopleidingen (100 procent) en vijf van de negen universitaire lerarenopleidingen (56 procent) deelgenomen aan het onderzoek. De verdeling van de respons over de verschillende soorten lerarenopleidingen staat weergegeven in tabel 6.1.

Lerarenopleidingen vo/bve 6.1 – Respons quick scan lerarenopleidingen vo/bve Type lerarenopleiding

Respons (aantal)

tweedegraads hbo-lerarenopleidingen

4

eerste- én tweedegraads hbo-lerarenopleidingen

3

universitaire lerarenopleidingen

5

totaal aantal respons

12

Van de deelnemende hbo-lerarenopleidingen hebben vier opleidingen de vragenlijst uitsluitend beantwoord voor de tweedegraads lerarenopleiding en drie opleidingen voor de eerste- én tweedegraads lerarenopleidingen.

8

De opleiding tot leraar verpleegkunde is hierin niet meegenomen. De drie Fontys-lerarenopleidingen zijn samengenomen.


35

6.3 Representativiteit De respons van de hbo-lerarenopleidingen is representatief. Alle opleidingen hebben immers aan het onderzoek deelgenomen. Van de universitaire lerarenopleidingen heeft ruim de helft deelgenomen aan het onderzoek. Het is lastig vast te stellen in hoeverre deze gegevens representatief zijn, om die reden is er dan ook geen vergelijking getrokken met vorig schooljaar. Voor beide groepen geldt dat deze een geringe omvang hebben, waardoor het alleen verantwoord is beschrijvende analyses (zoals o.a. frequenties, gemiddelde en spreiding) uit te voeren.

36


Bijlage Lerarenopleidingen Vo/bve 2.2 - Gebruiksniveau van ict-toepassingen van docenten in lerarenopleidingen vo/bve, volgens ict-coördinatoren, in procenten (n=11-12) geen gebruik

beginnend

gevorderd

zeer gevorderd

totaal

17

28

34

21

100


0

15

58

26

100

e-mail

0

11

58

30

100

internet

7

14

54

25

100


27

26

28

19

100


83

10

5

2

100

educatieve software

Door afronding telt het totaal niet op tot 100 procent.

Lerarenopleidingen Vo/bve 2.3 – Gebruik van teleleerplatform/elektronische leeromgeving, het digitaal portfolio en een elektronisch toetssysteem op de lerarenopleidingen vo/bve, volgens de ict-coördinatoren, in procenten (n=12) niet ingezet, geen plannen

plannen



0

0

8

17

75

100


0

0

33

17

50

100

42

8

42

0

8

100



totaal

Door afronding telt het totaal niet op tot 100 procent.


37

Lerarenopleidingen Vo/bve 2.4a– Ict bij onderwijsondersteunende processen op hbo-lerarenopleidingen vo/bve, volgens ict-coördinatoren, in procenten (n=6-7) niet registratie studieresultaten

in beperkte in redelijke mate mate

in grote mate

totaal

0

0

0

100

100

registratie leerroute

43

14

14

29

100

volgen uitstroom studenten

57

14

0

29

100

verzuimregistratie van studenten

71

29

0

0

100

0

57

43

0

100

studieplanning voor studenten

43

57

0

0

100

aanmelding voor cursussen

43

57

0

0

100

aanmelding voor toetsen

71

14

14

0

100

stageplaatsen

0

43

43

14

100

stagebegeleiding

0

57

43

0

100

opslag stageverslagen

29

43

29

0

100

intake en assessment

29

71

0

0

100

individuele trajectplanning

67

33

0

0

100

collegiale kennisuitwisseling

0

29

71

0

100

uitwisselen lesmaterialen

0

29

71

0

100

aanleggen studentportfolio's


38


Lerarenopleidingen Vo/bve 2.4b– Ict bij onderwijsondersteunende processen op universitaire lerarenopleidingen vo/bve, volgens ict-coördinatoren, in procenten (n=4-5) niet


in grote mate

totaal

registratie studieresultaten

40

20

20

20

100


40

40

20

0

100


20

20

40

20

100


75

25

0

0

100

0

20

80

0

100


40

60

0

0

100


40

40

0

20

100


80

0

0

20

100

stageplaatsen

60

20

0

20

100

stagebegeleiding

20

0

80

0

100


40

40

20

0

100


40

40

20

0

100


80

20

0

0

100


0

20

80

0

100


0

60

40

0

100



39

Lerarenopleidingen Vo/bve 2.4c – Ict bij onderwijsondersteunende processen op lerarenopleidingen vo/bve, volgens ict-coördinatoren, in procenten (n=11-12) niet


in grote mate

totaal

registratie studieresultaten

17

8

8

67

100


42

25

17

17

100


42

17

17

25

100


73

27

0

0

100

0

42

58

0

100


42

58

0

0

100


42

50

0

8

100


75

8

8

8

100

stageplaatsen

25

33

25

17

100

8

33

58

0

100


33

42

25

0

100


33

58

8

0

100


73

27

0

0

100


0

25

75

0

100


0

42

58

0

100


stagebegeleiding


40


Lerarenopleidingen Vo/bve 3.3a – Activiteiten om ict-gebruik docenten te stimuleren op hbo-lerarenopleidingen, volgens de ict-coördinatoren, in procenten, (n=5-7) niet

incidenteel

regelmatig

vaak

totaal

docenten krijgen tijd voor deskundigheidsbevordering

0

17

50

33

100

docenten krijgen tijd/worden vrijgeroosterd om ict in te voeren

0

50

33

17

100

docenten worden ondersteund door ictdeskundigen

0

14

57

29

100

verplichte deskundigheidsbevordering in ict-basisvaardigheden

20

40

20

20

100

verplichte deskundigheidsbevordering in didactische ict-vaardigheden

33

67

0

0

100

uitvoering van ict-projecten die aansluiten bij behoefte docenten

0

33

50

17

100

lerarenopleiding heeft eigen ictscholingsaanbod

0

0

71

29

100

17

0

50

33

100

ict-deskundigheidsbevordering maakt deel uit van integraal personeelsbeleid

0

33

33

33

100

ict-deskundigheidsbevordering maakt deel uit van persoonlijk ontwikkelingsplan en/of functioneringsgesprekken docent

0

50

50

0

100

andere maatregelen om ictdeskundigheidsbevordering te stimuleren

0

50

0

50

100

minimumeisen voor wat betreft ictvaardigheden waarover docenten moeten beslissen



41

Lerarenopleidingen Vo/bve 3.3b – Activiteiten om ict-gebruik docenten te stimuleren op universitaire lerarenopleidingen, volgens de ict-coördinatoren, in procenten (n=5) niet

incidenteel

regelmatig

vaak

totaal

0

60

40

0

100

60

20

20

0

100

0

20

80

0

100


100

0

0

0

100


100

0

0

0

100

0

60

40

0

100

40

20

40

0

100

100

0

0

0

100


40

20

40

0

100


20

20

60

0

100


67

33

0

0

100

docenten krijgen tijd voor deskundigheidsbevordering docenten krijgen tijd/worden vrijgeroosterd om ict in te voeren docenten worden ondersteund door ictdeskundigen

uitvoering van ict-projecten die aansluiten bij behoefte docenten lerarenopleiding heeft eigen ictscholingsaanbod minimumeisen voor wat betreft ictvaardigheden waarover docenten moeten beslissen


42


Lerarenopleidingen Vo/bve 3.3c – Activiteiten om ict-gebruik docenten te stimuleren op lerarenopleidingen vo/bve, volgens de ict-coördinatoren, in procenten (n=10-12) niet

incidenteel

regelmatig

vaak

totaal

0

36

45

18

100

27

36

27

9

100

0

17

67

17

100


60

20

10

10

100


64

36

0

0

100

0

45

45

9

100

lerarenopleiding heeft eigen ictscholingsaanbod

17

8

58

17

100

minimumeisen voor wat betreft ictvaardigheden waarover docenten moeten beslissen

55

0

27

18

100


18

27

36

18

100


9

36

55

40

40

0

docenten krijgen tijd voor deskundigheidsbevordering docenten krijgen tijd/worden vrijgeroosterd om ict in te voeren docenten worden ondersteund door ictdeskundigen

uitvoering van ict-projecten die aansluiten bij behoefte docenten


0

100

20

100



43

Lerarenopleidingen Vo/bve 4.3 – Mate waarin onderstaande aspecten op de lerarenopleidingen vo/bve van invloed zijn op de invoering van ict nu en in de toekomst, percentage "(zeer) veel". Schaal van 1 (zeer veel invloed) tot 7 (weinig invloed). Voor (zeer) veel zijn 1 + 2 samengenomen. Volgens ict-coördinatoren, in procenten (n=11-12) nu

toekomst




50

18


25

64

educatieve software

17

9


25

46

ict-infrastructuur

33

18

de cultuur van de opleiding

17

18

ict-vaardigheden, scholing van docenten

58

36

Lerarenopleidingen Vo/bve 5.3a – Studentcomputerratio, ict-werkplekratio studenten en docenten op hbo-lerarenopleidingen vo/bve, volgens de ict-coördinatoren (n=5) studentcomputerratio ratio

11 *

ict-werkplekratio studenten

ict-werkplekratio docenten

22

1

minimum

4

7

1

maximum

19

51

1

*

Als de hogeschool die vorig jaar niet heeft deelgenomen buiten beschouwing wordt gelaten, is de gemiddelde ratio 4,1. Het minimum is 4,3 en het maximum 13,7.

Lerarenopleidingen Vo/bve 5.6 – Toegang voorzieningen van buitenaf op de lerarenopleidingen vo/bve, volgens de ict-coördinatoren, in procenten (n=11) geen

selecte groep9

allen

totaal

directie/management

45

0

55

100


36

9

55

100

docenten

45

0

55

100

studenten

45

0

55

100

9

44

Hierbij kan worden gedacht aan medewerkers zoals ict-coördinatoren, of met ict-beheer in het takenpakket. ICT IN CIJFERS 2002-2003

Lerarenopleidingen Vo/bve 5.6a – Toegang voorzieningen van buitenaf op hbolerarenopleidingen vo/bve, volgens de ict-coördinatoren, in procenten (n = 7) geen

selecte groep

allen

totaal

directie/management

57

0

43

100


43

14

43

100

docenten

57

0

43

100

studenten

57

0

43

100

Lerarenopleidingen Vo/bve 5.6b – Toegang voorzieningen van buitenaf op universitaire lerarenopleidingen vo/bve, volgens de ict-coördinatoren, in procenten (n = 4) geen

selecte groep

allen

totaal

directie/management

25

0

75

100


25

0

75

100

docenten

25

0

75

100

studenten

25

0

75

100


45

Lerarenopleidingen Vo/bve 5.10a – Knelpunten in de ict-infrastructuur op de hbolerarenopleidingen, volgens ict-coördinatoren, in procenten (n=7) geen

klein

kwaliteit van de computers

14

57

29

0

100

het aantal computers in het algemeen

14

29

43

14

100

het aantal computers met internetverbinding

71

14

0

14

100

het aantal computers geschikt voor multimediatoepassingen

14

57

29

0

100

geschikte ruimten om computers te plaatsen

29

14

43

14

100

de bandbreedte van de internetverbinding

29

14

57

0

100

beschikbare financiën om computers aan te schaffen

14

29

14

43

100

beschikbare financiën om randapparatuur aan te schaffen

14

29

14

43

100

0

29

0

71

100

de mate van inspraak bij de universiteit/hogeschool voor wat betreft de aanschaf van hardware

29

29

29

14

100

de mate van inspraak bij de universiteit/hogeschool voor wat betreft de aanschaf van software

29

29

29

14

100

de plaatsing van applicaties op het centrale netwerk

0

29

71

0

100

de geschiktheid van de infrastructuur voor onderwijskundige toepassingen

0

57

29

14

100

toegankelijkheid van buiten de opleiding tot het interne netwerk van de opleiding

redelijk groot

totaal


46


Lerarenopleidingen Vo/bve 5.10b – Knelpunten in de ict-infrastructuur op de universitaire lerarenopleidingen, volgens ict-coördinatoren, in procenten (n=4-5) geen

klein

60

40

0

0

100


100

0

0

0

100


100

0

0

0

100


100

0

0

0

100

60

20

20

0

100

100

0

0

0

100


60

40

0

0

100


60

40

0

0

100


80

0

20

0

100


25

75

0

0

100


60

20

20

0

100


40

40

20

0

100

100

0

0

0

100


geschikte ruimten om computers te plaatsen de bandbreedte van de internetverbinding



redelijk groot

totaal

47

Lerarenopleidingen Vo/bve 5.10c – Knelpunten in de ict-infrastructuur op de lerarenopleidingen vo/bve, volgens ict-coördinatoren, in procenten (n=11-12) geen

klein redelijk groot

totaal


33

50

17

0

100


50

17

25

8

100


83

8

0

8

100


50

33

17

0

100

geschikte ruimten om computers te plaatsen

42

17

33

8

100

de bandbreedte van de internetverbinding

58

8

33

0

100


33

33

8

25

100


33

33

8

25

100


33

17

8

42

100


27

45

18

9

100


42

25

25

8

100


17

33

50

0

100


42

33

17

9

100


48


BVE. Irma van der Neut Berber Vreugdenhil-Tolsma

Recommend Documents