vr 27 sep 2013 > zo 5 jan 2014
Expo Beel laag
Bureau Bas Smets Landschappen
BBS183 Bordeaux: 55.000 ha voor de Natuur © Bureau Bas Smets 2013
Bureau Bas Smets Landschappen vr 27 sep 2013 - zo 5 jan 2014
openingsuren woensdag tot en met zondag 14 - 18 uur en bij voorstellingen gesloten ma, di en feestdagen toegangsprijs: € 5 tentoonstellingsgids gratis productie Bureau Bas Smets Vlaams Architectuurinstituut deSingel internationale kunstcampus arc en rêve, centre d’architecture, Bordeaux, FR
Landschappen presenteert hoe het landschapsontwerp in Vlaanderen, ‘een land zonder landschap’, beslissend is geweest voor Bureau Bas Smets. Deze eerste retrospectieve is gebaseerd op een theorievorming van de eigen methodiek en studie over het historische landschapsontwerp. Het ontwerpproces, in zeven etappes, wordt aan de hand van zeven projecten van verschillende schaal en natuur getoond. Luchtfoto’s, kaarten, isometrieën en snedes, tekeningen en emblemen: de eindresultaten van elk etappe van het ontwerp zijn in een welbepaalde constellatie in de tentoonstellingsruimte opgesteld. Zeven landschapsontwerpen worden getoond: de autosnelweg A11 tussen Knokke en Westkapelle, de pleinen voor Ingelmunster, de drie voorstellen voor Brusselse sites, en twee Franse projecten: een park in Arles en een territoriale studie in Bordeaux. Van de bezoeker wordt verwacht dat hij/zij het landschap in het hoofd samenstelt aan de hand van de door het bureau gemaakte beelden. Op die manier refereert Bas Smets aan de idee dat alle landschappen een mentale constructie zijn. Dit ontwerpproces vergt zeer uiteenlopende expertises van het bureau dat een wisselende samenwerking per project opzoekt, van wetenschappelijke hydrografici over geologen en botanici tot stedenbouwkundigen en kunstenaars. Daarnaast maakt een presentatie van kamerbrede projecties eveneens deel uit van de tentoonstelling. Hier kan de bezoeker het project als een landschap beleven in een kijkervaring van 270 graden. Deze tentoonstelling biedt meerdere lezingen aan, net zoals hetzelfde landschap meerdere lezingen op verschillende momenten toelaat. Katrien Vandermarliere, projectleider/curator VAi/deSingel
Landschappen Hoe komt een landschap tot stand? Hoe wordt het ontworpen? Hoe wordt het gerealiseerd? Deze eerste tentoonstelling over de landschapsontwerpen van Bas Smets wordt gepresenteerd als een onderzoek naar de eigen methodiek. In een eerste ruimte wordt het landschapsontwerp getoond als het onderzoek naar de verbeelding van het bestaande land. Het landschapsontwerp maakt beelden om de perceptie van de realiteit te veranderen. In een tweede ruimte wordt getoond hoe de gerealiseerde projecten de realiteit transformeren en nieuwe beelden produceren. Ontstaan van het landschap Het begrip ‘landschap’ is ontstaan om een genre in de schilderkunst te benoemen. In Europa ontstonden de eerste ‘landschappen’ in de vijftiende- eeuwse Lage Landen met de afbeelding van vensters in schilderijen. Het vensterkader liet toe een zicht op de omgeving te creëren dat losstond van het tafereel op de voorgrond. In dit ‘kader’ kreeg het landschap een autonomie, zowel wat inhoud als wat vorm betreft. Deze eerste gekadreerde landschappen waren een geïdealiseerde weergave van de realiteit, waarin alle elementen van het landschap volgens de regels van het perspectief werden geordend. Land vs landschap De landschapsschilderkunst streefde niet naar een getrouwe weergave van het bestaande. De inspiratie kwam eerder uit religieuze en mythologische teksten. Zo is het opmerkelijk dat schilders uit de Lage Landen vooral landschappen schilderden die in hun vlakke polderland niet voorkwamen. Het duurde nog tot in de achttiende eeuw vooraleer het begrip ‘landschap’ zou worden gebruikt om het bestaande land te benoemen. Vanaf toen beschreef men het territorium met begrippen uit de landschapsschilderkunst. Het landschap heeft bijgevolg geen fysieke realiteit, maar ontstaat als de verbeelding van het bestaande land. Het onderscheid tussen ‘land’ en ‘landschap’ is essentieel: het land is het gegeven, het landschap de waarneming ervan. Een landschap kan worden gedefinieerd als een gemeenschappelijk gedeeld beeld van een deel van het territorium.
Land zonder landschap In België ontbreekt een dergelijk gemeenschappelijk beeld. Het Belgische land heeft niet het door de mens gemaakte landschap van Nederland, en evenmin de uitgesproken natuurlijke topografie van Frankrijk en Duitsland. Het vlakke land genereert geen sterk landschapsbeeld, waardoor het weinig weerstand kan bieden aan de uitdijende verstedelijking, de uitbreiding van de infrastructuur en de schaalvergroting van de landbouw. Gevolg hiervan is een verspreide bebouwing met een nagenoeg constante dichtheid. Door haar gebrek aan natuurlijke elementen kan België, en Vlaanderen in het bijzonder, worden beschouwd als een ‘land zonder landschap’. Dat maakt het bij uitstek een laboratorium om landschappen te ontwerpen. Landschap en landschapsontwerp Het landschapsontwerp kan worden beschouwd als een voortzetting van de ontdekking van het landschap in de schilderkunst. Waar in de schilderkunst een geïdealiseerd landschap wordt verbeeld, verwezenlijkt het landschapsontwerp dit beeld ook effectief. Bij de realisatie van het landschapsontwerp zijn er twee afzonderlijke momenten te onderscheiden: de verbeelding van het landschap in een ontwerp, en de realisatie van dit landschapsontwerp in de realiteit. Verbeelding en verwezenlijking het landschap Het eerste deel van de tentoonstelling legt de verbeelding van het landschap uiteen in zeven autonome etappes: kader, lezing, exemplarisch landschap, figuur, schriftuur, perceptie en embleem. Zeven projecten illustreren dit stapsgewijze ontwerpproces, waarin elke etappe haar eigen specifieke beeld als resultaat heeft. Het landschapsontwerp creëert op die manier een reeks beelden die dient om de realiteit te transformeren. Het tweede deel van de tentoonstelling toont de verwezenlijking van het landschap. Eenmaal het project gerealiseerd, produceert de veranderde realiteit nieuwe beelden. Dit wordt geïllustreerd met de projectie van vijftien recent opgeleverde projecten van verschillende natuur en aard: private tuinen, publieke parken, stedelijke pleinen, reconversie van industriële sites, en het maken van een landschap als decor van een film. Zo ontstaat er bij het landschapsontwerp een eindeloze opeenvolging van perceptie en transformatie, van verbeelding en verwezenlijking.
#1 Kader
I. Verbeelding van het landschap
II. Verwezelijking van het landschap
In het kader ontstaat het landschap. Vanuit de lucht gezien tekent het bestaande land zich af als een tweedimensionaal schilderij. Deze abstractie verbetert de leesbaarheid van het landschap. Vanuit de hoogte wordt ook de interactie zichtbaar tussen de landschappelijke elementen zoals de hydrografie, de topografie en de vegetatie. Luchtfoto’s zijn als momentopname van de fysieke realiteit de meest objectieve weergave van het zichtbare land. De eerste stap bij het maken van een landschap is het afbakenen van een kader op de luchtfoto. Dit kadreren is het bepalen van de minimale hoogte van waaruit de interactie tussen de landschappelijke elementen zichtbaar wordt. Met deze kadrering sluit het landschapsontwerp nauw aan bij de landschapsschilderkunst, waar het landschap ontstaan is in een vensterkader op het doek. In de schilderkunst spreekt men van een landschap als aan twee voorwaarden is voldaan: autonomie van het landschap ten opzichte van het tafereel op de voorgrond en een nieuwe organisatie van de landschappelijke elementen door het perspectief. In het landschapsontwerp zijn deze twee voorwaarden eveneens terug te vinden. Een landschap ontstaat in een kader op de luchtfoto, onafhankelijk van het programma van de ontwerpopdracht. De elementen van het landschap worden geordend volgens een nieuwe organiserende figuur binnen dit kader.
#2 Lezing
#3 Exemplarisch Landschap
De lezing ontleedt het bestaande land in zijn landschappelijke elementen. Het onderzoeksgebied is het geselecteerde kader op de luchtfoto. Hierop zijn alle lagen van het landschap tegelijkertijd zichtbaar, waardoor de logica en de interactie van de landschapselementen niet goed leesbaar zijn. Eerst wordt het territorium hertekend om de landschappelijke elementen af te zonderen. Laag per laag worden de elementen van het land overgetekend, zoals waterlopen, vegetatie, infrastructuur en bebouwing. Deze tekeningen zijn geen kopieën, maar een nieuwe weergave van de werkelijkheid. De kaarten worden aangevuld met informatie die niet op de luchtfoto staat, zoals topografie, geologie, bodemkunde en klimatologie. De complexiteit van de fysieke realiteit wordt zo hertekend in een reeks kaarten die telkens één element van het landschap tonen.
Het ‘Exemplarisch Landschap’ is het best mogelijke landschap dat een bestaande toestand in zich draagt. De lezing van het land heeft de werkelijkheid uiteengelegd in een reeks kaarten en onderzocht welke combinaties structuur kunnen geven aan het territorium. De selectie van deze structurerende landschapselementen maakt het best mogelijke landschap zichtbaar. De cartografie is hierbij essentieel om een nieuw beeld te creëren voor een territorium.
Vervolgens worden deze enkellagige kaarten onderling vergeleken, op zoek naar combinaties die structuur geven aan het territorium. Zo kan de spontane begroeiing op de randen van een vallei de topografie versterken, of kan de ligging van de infrastructuur beïnvloed zijn door de hydrografie. De lezing bouwt de realiteit op aan de hand van haar samenstellende elementen maar leidt op zich niet tot een ontwerpvoorstel.
Het Exemplarisch Landschap onthult de interacties tussen de bestaande landschappelijke elementen. Het ontrafelt de onderliggende structuur en geeft een duidelijke vorm aan het reeds bestaande. Elk landschap kan gedistilleerd worden tot zijn Exemplarisch Landschap, dat een referentiekader biedt voor elke mogelijke ontwikkeling of ingreep. Het geeft aan welke landschappelijke elementen best worden behouden, welke best worden versterkt en welke beter kunnen verdwijnen. Het Exemplarisch Landschap is per definitie onafhankelijk van de ontwerpopdracht. Het Exemplarisch Landschap geeft aan hoe elke opdracht het bestaande landschap kan versterken vanuit zijn samenstellende elementen.
#4 Figuur
#5 Schriftuur
De landschappelijke figuur legt de intenties van het project vast. De figuur maakt de overgang tussen lezing en ontwerp. Vertrekkend vanuit de verbeelding van het Exemplarisch Landschap, het resultaat van de lezing, eindigt de figuur in concrete uitvoeringsplannen, waarmee het project wordt gerealiseerd.
In de fase van de schriftuur wordt de landschappelijke figuur vertaald naar een uitvoerbaar project. De technische plannen bouwen het ontwerp op vanuit de verschillende landschappelijke elementen. Zoals bij de lezing worden alle elementen van het project hertekend. De verharding, de vegetatie, de verlichting en het stedelijk meubilair worden hertekend. In deze technische plannen wordt op zoek gegaan naar de essentiële representatie van het project, waarin elk getekend element van belang is.
De figuur verenigt de landschappelijke elementen van het Exemplarisch Landschap in een landschapsontwerp. Soms bestaat deze figuur uit het verder uitbouwen van de latente structuren van het Exemplarisch Landschap, soms kan een nieuwe figuur het landschap versterken als aanvulling op de bestaande structuren. De figuur transformeert het bestaande land in een landschap. De landschappelijke figuur is niet gebaseerd op het eigenlijke programma van de ontwerpopdracht, maar is er wel door beïnvloed. De landschappelijke figuur geeft dit programma een duidelijke plaats in het ontwerp. Landschappelijke figuren structureren het zichtbare territorium en bieden de mens herkenningspunten. Dit geldt voor historische steden die vergroeid zijn met hun territorium. Het oude Rome was gebouwd op zeven heuvels en de boulevards van Parijs reveleren de vallei van de Seine. In recentere, meer perifere gebieden ontbreken dergelijke landschappelijke figuren. Vertrekkende van de lezing van de bestaande elementen kunnen nieuwe figuren worden ontworpen, die een gebied in zijn territorium kunnen verankeren.
Terwijl de fase van de figuur een beeld als eindresultaat heeft, is het einddoel van de schriftuurfase een precieze en uitvoerbare tekening, als basis voor het maken van een nieuwe realiteit. De representatie bij uitstek van deze fase is de snede. De snede toont hoe het project zich inschrijft in de realiteit en deze transformeert. De snede maakt zichtbaar hoe de nivellering het regenwater afvoert en tegelijkertijd de toegankelijkheid garandeert. De snede laat zien hoe en waar de vegetatie een leefbare laag kan vinden. De snede toont hoe alle elementen van het horizontale vlak met elkaar verbonden en verweven zijn.
#6 Perceptie
#7 Embleem
Visualisaties helpen om het ontwerp te evalueren. De verbeelding van het ontwerp maakt integraal deel uit van het ontwerpend onderzoek, en is meer dan alleen een weergave van de te bouwen realiteit. De groei van de vegetatie doorheen de tijd wordt deel van het ontwerpproces. De afwisseling van de seizoenen en de bijhorende kleurenverschillen worden in beeld gebracht. Materialen en texturen worden met elkaar vergeleken. Deze visualisaties worden gemaakt tijdens alle etappes van het ontwerpproces.
In de laatste fase wordt gestreefd naar de minimale expressie van de representatie van het ontwerp dat van een land een landschap maakt. Het embleem geeft de essentie weer van deze transformatie en wordt zo het symbool van het project. Soms ontstaan deze emblemen al bij de eerste schets van een ontwerp, soms pas jaren nadat het project is gerealiseerd. Eenmaal de minimale expressie wordt gevonden, is deze onveranderlijk. Elk embleem is uniek, sommige emblemen zijn verwant en vormen families. Deze emblemen zijn geen schematisering, maar een uitzuivering van het ontwerp.
Tijdens dit ontwerpproces ontstaat er een duidelijke beweging die altijd hoog boven het land vertrekt, op zoek naar een abstractie die het landschap zichtbaar maakt. Deze tweedimensionale projectie wordt ontleed in haar landschapselementen, en er worden mogelijke combinaties gezocht. Dit intuïtieve onderzoek laat toe om het Exemplarisch Landschap te onthullen. De intentie van het project wordt vastgelegd in een landschappelijke figuur waarin de derde dimensie zichtbaar wordt gemaakt. De volgende fase focust op de verticale snede, waarin alle horizontale elementen met elkaar worden verbonden.
De lezing van het land onthult het vocabularium van de landschappelijke elementen. Het landschapsontwerp plaatst deze landschapselementen in een bepaalde compositie. Het geheel van de ontwerpen, tot hun essentie herleid in een reeks emblemen, vormt de grammatica van de landschappelijke ingrepen.
I. Verbeelding van het landschap
II. Verwezenlijking van het landschap
BBS142
BBS142
BBS142
BBS 175 BBS 136
BBS142 BBS142
BBS142 BBS088
BBS 108
BBS142
BBS088 BBS088 BBS088
BBS088
BBS 127
BBS142
BBS088
BBS142
BBS088
BBS029
BBS 103 BBS088
BBS088
BBS029
BBS029 BBS129
BBS029
BBS 046 BBS029
BBS129
BBS153
BBS029
BBS153
BBS185
BBS129
BBS129 BBS183
BBS185
BBS183
BBS183
#3
#4
#5
BBS183
#6
BBS 015 BBS 009
BBS153
#2
BBS 032 BBS 029
BBS029
BBS153
BBS183
#1
BBS 035
BBS185
BBS129
BBS183
BBS 094 BBS 078
BBS088 BBS129
BBS029
BBS 106
#7
BBS 003
Projecten Verbeelding van het landschap
BBS142
Brugge-Westkapelle I Autosnelweg A11
BBS088
Ontwerp voor de ruimtelijke integratie van twaalf kilometer autosnelweg tussen Brugge en Westkapelle. De autosnelweg is ontworpen vanuit het landschap als een aaneenschakeling van ingrepen die het polderlandschap versterken. Laureaat.
Landschapsontwerp voor het internationaal centrum voor de productie van kunst en tentoonstellingen op de voormalige werkplaatsen van de Franse spoorwegen. Project in nauwe samenwerking met Frank O. Gehry, ontwerper van de gebouwen.
ligging: West-Vlaanderen, België periode: 2011 opdrachtgever: Consortium Via Brugge in opdracht van Via-Invest architectuur kunstwerken: Zwarts & Jansma Architecten
#1 Het polderlandschap is een gemaakt landschap, gewonnen op zee. #2 Lezing van de menselijke ingrepen volgens drie typologieën: Infrastructureel, Fragmentarisch en Lineair Polderlandschap. #3 De cartografie van de structurerende landschappelijke elementen maakt het Exemplarisch Landschap zichtbaar. #4 Het ontwerp versterkt de bestaande landschapstypologieën met haagkanten, een dijkrand en de aanplanting van vijfduizend bomen. #5 De cartografie laat toe de snelweg te ontwerpen als een opeenvolging van ruimtelijke ingrepen die het polderlandschap versterken. #6 Lente ten westen van het Boudewijnkanaal: de snelweg als minimale verstoring van de bestaande structuren.
Zomer tussen de twee kanalen: de snelweg als dijkrand tussen polder en haven.
Herfst ten oosten van het Tweelingenkanaal: de snelweg als versterking van de noord-zuidas.
#7 Brugge-Westkapelle, autosnelweg A11
Arles I Parc des Ateliers
ligging: Arles, Frankrijk periode: 2009 opdrachtgever: LUMA Foundation architect: Gehry Partners, LLP
#1 Het landschap rond Arles is gekenmerkt door drie verschillende geomorfologische entiteiten: Camargue, Crau en Alpilles.
Lineaire structuren snijden door het stedelijke weefsel in Arles.
#2 Lezing van de texturen van de landschappelijke entiteiten.
Lezing van de interactie tussen publieke ruimte en vegetatie.
#3 De publieke ruimte van Arles wordt door lijnaanplantingen verbonden in een continue lus rondom het centrum. #4 De bomenlus raakt het Parc des Ateliers op twee plaatsen, waar ruime toegangen tot het park worden gemaakt.
Het park is ontworpen als een sequentie van landschappelijke figuren, refererend aan Camargue, Crau en Alpilles.
#5 De landschappelijke figuren houden rekening met de randvoorwaarden: op een dakplaat, in volle grond en boven een archeologische site. #6 Onderzoek naar verharding, vegetatie, textuur, kleur, schaduw en reflectie als elementen van het landschapsontwerp. #7 Arles, Parc des Ateliers
BBS029
Ingelmunster I Dorpskernvernieuwing
BBS183
Bordeaux I 55.000 ha voor de Natuur
Ontwerp en uitvoering van het marktplein en het stationsplein van een kleine gemeente in West-Vlaanderen. Beide pleinen worden ontworpen als één enkel platform, gespannen overheen de vallei die door de gemeente loopt. Laureaat.
Studie naar de rol van de blauwe en groene netwerken op schaal van het territorium. Door middel van een precieze lezing van het landschap wordt een nieuw beeld gemaakt voor het geheel van het territorium.
ligging: Ingelmunster, België periode: 2007 - 2012 (fase 1 & 2) opdrachtgever: Gemeente Ingelmunster ontwerpteam: Bureau Bas Smets & 360 Architecten
ligging: Bordeaux, Frankrijk periode: 2012 opdrachtgever: Communauté Urbaine de Bordeaux ontwerpteam: Bureau Bas Smets, opdrachthouder i.s.m. Transsolar, l’AUC, Office KGDVS, VUB-ESSC, Cafsa, NFU, Lams, Campana en Sébastien Marot
#1 Een eindeloos verspreide bebouwing kenmerkt het territorium.
#1 Bordeaux heeft zich ontwikkeld tussen de Landes en de Garonne.
#2 Lezing van de typologie en de dichtheid van de bebouwing.
#2 Lezing van de opeenvolgende parallelle landschappen: plateau van de Landes, alluviale terrassen en riviervallei.
#3 De hoogtelijnen langs de waterloop en het kanaal maken de vallei zichtbaar als landschappelijke structuur doorheen de gemeente.
Lezing van de transversale structuur van de zijrivieren.
#4 Het marktplein en het stationsplein worden als één platform over de vallei met elkaar verbonden tot een nieuwe centrale figuur.
#3 De cartografie onthult een nieuw beeld voor het territorium waarin de parallelle landschappen door zijrivieren worden verbonden.
#5 Alle elementen van het platform zijn specifiek ontworpen: verharding, vegetatie en verlichting creëren een identiteit.
#4 Elke zijrivier kan ontworpen worden als een parksysteem dat de open ruimte aaneenschakelt tot één landschappelijke figuur.
#7 Bordeaux, 55.000 ha voor de Natuur
De nivellering herstelt de natuurlijke helling van de vallei.
#6 De gemeenteparking als groene structuur aan de rand van de vallei. #7 Ingelmunster, dorpskernvernieuwing
BBS129
Brussel I Territoriale Visie 2040
BBS153
Brussel I Sint-Lazarus Pleinen
Studie naar de secundaire stroomvalleien als nieuwe landschappelijke structuur voor het Brussels territorium. Elke stroomvallei wordt ontworpen als een parksysteem dat nieuwe verbindingen maakt, identiteit verleent en het overstromingsgevaar vermindert.
Heraanleg van de publieke ruimte tussen het Noordstation en de Kruidtuin. Het ontwerp versterkt de kruising van twee structurerende assen: de commerciële as NieuwstraatBrabantstraat en de Noord-Zuidverbinding bovenop de spoorwegtunnel. Laureaat.
ligging: Brussel, België periode: 2010 - 2012 opdrachtgever: Brussels Hoofdstedelijk Gewest
ligging: Brussel periode: 2012 opdrachtgever: Gemeente Sint Joost ontwerpteam: Bureau Bas Smets, opdrachthouder i.s.m. J-P Charbonneau, Bgroup Greisch, Bureau Bouwtechniek
#1 Brussel ligt in de Zennevallei maar de rivier is gekanaliseerd. #2 Lezing van de waterlopen als een capillaire hydrografie. #3 De secundaire stroomvalleien van de Zenne verbinden de bestaande en gefragmenteerde groene en open ruimtes tot een systeem.
De Zenne is vervangen door een vallei van parallelle infrastructuren die gebundeld door het centrum lopen en er structuur aan geven.
De parallelle assen van de binnenstad kunnen worden versterk tot verschillende lineaire figuren doorheen het stedelijk weefsel.
#4 Het ontwerp van de publieke ruimte als versterking van twee assen: de Brabantstraat en de Noord-Zuidverbinding langs de Kruidtuin. #5 Het ontwerp van de publieke ruimte is bedacht als een minimale ingreep in de zichtbare laag zodat funderingen behouden blijven. #6 De bestrating en de bomen veranderen grondig het straatbeeld. #7 Brussel, Sint-Lazarus Pleinen
#7 Brussel, Territoriale visie 2040
BBS185
Brussel I Tour & Taxis Landschapsontwerp voor een groot park op de site van Tour & Taxis langs het kanaal. Het park is ontworpen als een secundaire stroomvallei die de vallei van de Zenne terug zichtbaar maakt. ligging: Brussel, België periode: 2012 opdrachtgever: Project T&T
#4 Het park is ontworpen als een secundaire stroomvallei en verbindt het Bockstaelplein met de vallei van de Zenne. #6 Onderzoek naar de evolutie van de vegetatie doorheen de tijd, de verkleuring door de seizoenen en het gebruik van het park. #7 Brussel, Tour & Taxis
Projecten
BBS108
Een verhoogd platform concentreert al de technische en functionele benodigdheden rondom het ziekenhuis. Deze bundeling maakt ruimte vrij voor een groot publiek park dat de vallei van de Kasteelloop herstelt. Park en platform organiseren alle elementen van de site van het ziekenhuis.
Verwezenlijking van het landschap
BBS175
ligging: Antwerpen, België periode: 2011 - 2012 opdrachtgever: Stad Antwerpen
BBS136
ligging: Turnhout, België periode: 2009 - 2012 opdrachtgever: OCMW Turnhout & Algemeen Ziekenhuis Turnhout architect: Osar Architects
Antwerpen I Bufferarboretum De aanplanting van duizend bomen garandeert een bufferbos tussen een verkeerswisselaar en een woonwijk. De verschillende boomsoorten zijn volgens variërende rastermaten aangeplant naar het beeld van een arboretum.
BBS106
ligging: Roeselare, België studiefase: 2010 - 2012 uitvoeringsfase: 2012 - 2014 opdrachtgever: Eurostation
Ontwerp van de landschappen als decor voor de film van Philippe Parreno. De film verbeeldt het landschap van een imaginaire planeet waarop leven mogelijk is door de nabijheid van twee zonnen. De landschappen overleven de filmset en worden elke vijf jaar opnieuw verfilmd.
BBS127
BBS103
ligging: Mustique, Saint Vincent en de Grenadines periode: 2012 opdrachtgever: Privé
Londen I Verdiepte tuin Door zijn verzonken ligging geniet deze tuin van een beschermd microklimaat, gelijkaardig aan dat van een subtropisch onderbos. Dit laat een ongewone keuze van planten toe, waardoor het lijkt alsof het gebouw rond het laatste origineel bewaarde landschap van Londen is opgetrokken. ligging: Londen, Verenigd Koninkrijk periode: 2010 - 2011 opdrachtgever: Privé
Mustique I Hangende tuinen De ruimte rond een buitenverblijf is in opeenvolgende niveaus gesneden uit de rotswand van een eiland. Een sequentie van tuinen brengt de bezoeker vanuit de dichte jungle tot aan een dek met zicht op de Caraïbische Zee. De gekozen vegetatie versterkt de stapsgewijze ontdekking van het landschap.
Roeselare I Stationsplein Roeselare wordt doormidden gesneden door een verhoogde spoorlijn. Het nieuwe stationsplein is ontworpen als een continue ruimte die beide stadsdelen met elkaar verbindt onder de spoorbrug door. Er ontstaat een groot open plein dat verademing en ruimte biedt in het verstedelijkt gebied. Laureaat.
Mouquim I Continuously Habitable Zones
ligging: Mouquim, Portugal periode: 2011 - 2012 opdrachtgever: Daimler Art Collection & Fondation Beyeler regisseur: Philippe Parreno cinematografie: Darius Khondji
Turnhout I AZT & OCMW
BBS094
Brussel I Hellende tuin De verbouwing voorziet de uitbouw van de kelderverdieping als volwaardige leefruimte. Een deel van de tuin wordt uit het hoger gelegen grasvlak gesneden en helt naar de woonruimte. Er ontstaan twee niveaus: het grasvlak als speelterrein bovenaan en de bloemenlawine als rustpunt onderaan. ligging: Brussel, België periode: 2009 - 2012 opdrachtgever: Privé architect: Office Kersten Geers David Van Severen
BBS078
Kortrijk I Voka & Leiedal
BBS029
Het programma van 200 parkeerplaatsen wordt georganiseerd aan de rand van het terrein om ruimte te maken voor een groot park tussen de twee nieuwe gebouwen. De parkeerplaatsen zijn vormgegeven als aangeplante plateaus die de Leievallei zichtbaar maken. Laureaat.
Ontwerp en uitvoering van het marktplein en het stationsplein van een kleine gemeente in West-Vlaanderen. Beide pleinen worden ontworpen als één enkel platform, gespannen overheen de vallei die door de gemeente loopt. Laureaat. ligging: Ingelmunster, België periode: 2007 - 2012 (fase 1 & 2) opdrachtgever: Gemeente Ingelmunster ontwerpteam: Bureau Bas Smets & 360 Architecten
ligging: Kortrijk, België periode: 2008 - 2012 opdrachtgever: Voka & Intercommunale Leiedal architect: Office Kersten Geers David Van Severen, Bureau Goddeeris
BBS046
Kortrijk I XPO
BBS015
De buitenruimte rond de expositiehallen moet maximaal kunnen worden ingezet als bruikbare oppervlakte. Het landschap wordt geconcentreerd in een reeks betonnen treden die het niveauverschil opvangen. De aanplanting van populierenrijen refereert aan het omliggende productieve landschap.
ligging: Lommel, België periode: 2006 - 2012 opdrachtgever: OCMW Lommel architect: 360 Architecten
BBS009 Het Kempens plateau en zijn laterale beekvalleien worden ingezet als organiserende figuren die de uitbreiding van GrootSledderlo begeleiden. De bestaande bomen worden selectief uitgedund om het monotoon dennenbos te transformeren naar een bruikbaar parkgebied.Laureaat.
BBS032
Houtvenne I Tuin van de boomkweker De tuin bevindt zich te midden van één van de grotere boomkwekerijen van Europa. De meest geliefde boomsoorten van de kweker zijn in groepjes aangeplant zodat een arboretum van verschillende atmosferen ontstaat. ligging: Houtvenne, België periode: 2007 - 2010 opdrachtgever: Privé
Lempaut I Chateau de Padiès Het domein rond het geklasseerd kasteel van Padiès wordt heraangelegd naar het beeld van een wandtapijt uit de 18de eeuw. Daarin zijn de drie polen Cultuur (moestuinen en sierhagen), Natuur (bosgebied) en Agricultuur (akkers en weilanden) verweven tot één landschapsbeeld.
Genk I Masterplan LO2020
ligging: Genk, België periode: 2007 - 2012 opdrachtgever: Stad Genk ontwerpteam: Bureau Bas Smets & BUUR
Lommel I Omsloten tuinen De verschillende functies van het woon- en zorgcentrum zijn rond vier patio’s gebouwd. Deze open ruimtes zijn ontworpen als omsloten tuinen die deel uitmaken van één enkel landschap, waarbij maximaal wordt ingespeeld op de zintuigen van de bewoners en bezoekers.
ligging: Kortrijk, België periode: 2008 - 2010 opdrachtgever: XPO Kortrijk architect: Office Kersten Geers David Van Severen, Bureau Goddeeris, Joachim Declerck
BBS035
Ingelmunster I Dorpskernvernieuwing
ligging: Lempaut, Frankrijk periode: 2005 - 2013 opdrachtgever: Dennis Piel & Elaine Merkus
BBS003
Gent I Les Ballets C de la B & LOD De gevels van en de tuinen op en rond de nieuwe theaterzalen op de Bijlokesite zijn ontworpen als tweedimensionale landschappen. Door het perspectief creëren ze telkens een wisselend driedimensionaal landschap. ligging: Gent, België periode: 2003 - 2013 opdrachtgever: Les Ballets C de la B & LOD architect: Jan De Vylder Architecten
Lezingen
Biografie Bas Smets
Cambridge I Harvard Graduate School Of Design ‘Land vs landscape’ locatie: Cambridge, Verenigde Staten datum: 18.04.2013 organisatie: Harvard Graduate School of Design
Bas Smets is landschapsarchitect, ingenieur-architect en stedenbouwkundig ontwerper. Hij is gespecialiseerd in het ontwerp van landschappelijke strategieën en de realisatie van publieke ruimte. Hij richtte zijn bureau op in Brussel in 2007. Samen met twaalf medewerkers maakt hij ontwerpen in 18 landen en heeft hij in 7 landen projecten opgeleverd. Vertrekkende van een precieze lezing van het land ontrafelen zijn projecten een ‘Exemplarisch Landschap’. Het bureau werkt op regelmatige basis met kunstenaars, architecten en met vooraanstaande specialisten op gebied van plantkunde, bodemkunde en waterhuishouding. Bureau Bas Smets realiseerde onder andere de dorpskernvernieuwing van Ingelmunster, het park rond de hoofdzetel van Voka in Kortrijk, de omsloten tuinen van het woon- en zorgcentrum in Lommel en de tuinen van het Franse Château Padiès. Bas Smets was laureaat van de prijsvraag voor het Stationsplein in Roeselare, de Zuidboulevard in Waregem, het nieuwe park rond het Nationaal Museum van Estland in Tartu, de publieke ruimte rond het Noordstation in Brussel en de publieke ruimte van Paris La Chapelle Internationale. Hij heeft gewerkt aan een reeks territoriale visies op lange termijn voor Brussel 2040, Lyon Part-Dieu, Bordeaux 55.000 ha pour la Nature, Parijs La Défense Est en Rijsel 2030. Recent heeft hij meegewerkt aan grote infrastructurele projecten, en werd hij weerhouden voor het landschapsontwerp van de nieuwe autosnelweg A11 in het polderlandschap rond Brugge en voor het stedenbouwkundig ontwerp rond de nieuwe stuwsluis in Harelbeke. Naast deze publieke opdrachten ontwerpt hij één private tuin per jaar. In 2009 werd Bas Smets gekozen als landschapsarchitect voor het ontwerp en de realisatie van het park rond het nieuwe centrum voor de productie van kunst en tentoonstellingen, ontworpen door Frank O. Gehry in het Zuid-Franse Arles. In 2011 heeft hij de zwarte landschappen ontworpen als decor voor de film ‘Continuously Habitable Zones’ van Philippe Parreno. Bas Smets heeft zowel een diploma als ingenieur-architect (K.U. Leuven) als een postgraduaat in landschapsarchitectuur aan de Universiteit van Genève. Hij heeft les gegeven aan de architectuurschool van La Cambre in Brussel, aan l’Ecole Spéciale d’Architecture in Parijs en aan l’Ecole Nationale Supérieure d’Architecture in Versailles. Hij geeft regelmatig conferenties, onder andere aan de Graduate School of Design van Harvard University, de Ecole Polytechnique Fédérale in Lausanne, het Berlage Instituut in Rotterdam en het Pavillon de l’Arsenal in Parijs. In 2008 was hij laureaat van de prestigieuze prijs ‘les Nouveaux Albums des Jeunes Architectes et des Paysagistes’, die tweejaarlijks uitgereikt wordt door het Franse ministerie van Cultuur.
Londen I Serpentine Gallery ‘CHZ’ i.s.m. Philippe Parreno locatie: Londen, Verenigd Koninkrijk datum: 16.10.2011 organisatie: Serpentine Gallery Parijs I Pavillon de L’Arsenal ‘Paysages’ locatie: Parijs, Frankrijk datum: 29.03.2011 organisatie: Pavillon de l’Arsenal Gent I Archipel ‘Land vs Landschap’ locatie: Gent, België datum: 03.12.2009 organisatie: Archipel
Tentoonstellingen Antwerpen deSingel I Landschappen locatie: Antwerpen, België periode: 27.09.2013 - 05.01.2014 organisatie: deSingel Antwerpen Brussel Bozar I Drie visies voor een metropool locatie: Brussel, België periode: 18.04.2012 - 20.05.2012 organisatie: Brussels Hoofdstedelijk Gewest Biënnale Venetië I An Architectural Program For A New Cultural Model locatie: Venetië, Italië periode: 28.08.2010 - 21.11.2010 organisatie: Luma Foundation Kunstenfestival Watou I Strategieën Voor Een Verloren Landschap locatie: Watou, België periode: 04.07.2009 - 16.09.2009 organisatie: Verzamelde Verhalen #1 Watou 2009
Colofon Coproductie Vlaams Architectuurinstituut deSingel Internationale Kunstcampus arc en rêve, centre d’architecture, Bordeaux, FR Curator Katrien Vandermarliere (VAi/deSingel) Productie tentoonstelling Bureau Bas Smets Vlaams Architectuurinstituut deSingel Internationale Kunstcampus Productieleiding Bureau Bas Smets Federica De Leidi Productieassistent VAi/deSingel Griet Stellamans Teksten Bas Smets Tekstredactie Katrien Vandermarliere Griet Stellamans Wannes Peremans Vertalingen Gregory Ball Grafische vormgeving tentoonstelling Manuela Dechamps Otamendi Opbouw tentoonstelling techniek deSingel Projectsponsors Aquafontal Fonteinbouw Arbor Boomkwekerijen Eurodal Steenbakkerij Vande Moortel
architectuur theater dans muziek
www.desingel.be t +32 (0)3 248 28 28 Desguinlei 25 B-2018 Antwerpen f deSingelArtCity
www.vai.be t +32 (0)3 242 89 70 Jan Van Rijswijcklaan 155 B-2018 Antwerpen f Vlaams Architectuurinstituut
Het Vlaams Architectuurinstituut wordt betoelaagd door de Vlaamse Gemeenschap. Het programma wordt mee mogelijk gemaakt dankzij Bureau Bouwtechniek en Nationale Loterij. deSingel is een kunstinstelling van de Vlaamse Gemeenschap en geniet de steun van de Provincie en de stad Antwerpen. mediasponsors
