BRUSSEL, DE JURIDISCHE HOOFDSTAD VAN EUROPA. Door Dirk Van Gerven. Stafhouder

BRUSSEL, DE JURIDISCHE HOOFDSTAD VAN EUROPA Door Dirk Van Gerven Stafhouder

Op 1 september van dit jaar startte ik het tweede jaar van mijn stafhoudersschap. Tot nu toe is het boeiend geweest. Niet alleen omwille van de interessante projecten die ik mocht verder zetten en de nieuwe projecten die ik kon lanceren. Maar ook omwille van de zoveel prachtige mensen die ik mocht ontmoeten. En de komende maanden kondigen zich evenzeer als interessante maanden aan. Ik wil in het bijzonder Jean-Pierre Buyle, de stafhouder van de Franse Orde, danken. Hij is in vele projecten mijn sparring partner. We hebben elk van ons heel wat ideeën, we inspireren elkaar en temperen waar nodig. Ik ben ook aangenaam verrast door zijn verdraagzaamheid, zijn bereidheid om aan advocaten van de beide talen een gelijke kans te geven. Zonder hem zou mijn mandaat niet dezelfde opportuniteiten hebben. Ik wil hem hiervoor uitdrukkelijk danken De gerechtelijke organisatie – en de advocatuur maakt hiervan integraal deel uit – bestaat uit zoveel mensen met goede wil en veel energie, mensen die iets willen realiseren. Vandaag, staan we voor een opportuniteit, een kans die we niet mogen laten liggen. En de juridische wereld, magistratuur en advocatuur, moeten hierin een leidende rol spelen. En ze hebben de steun van de politiek nodig. Brussel is de feitelijke hoofdstad van Europa, van een economische macht die meer dan 460 miljoen mensen in zich sluit. Dat Europa is één van de grootste economische machten in deze wereld, indien niet de grootste. Rede voor openingszitting Balie Brussel 2011 door de heer Stafhouder Dirk Van Gerven

Nu heeft ze het moeilijk. De tijd voor drastische beslissingen is aangebroken om het vertrouwen te herstellen. Maar in plaats hiervan, plooien de lidstaten zich op zichzelf terug; de politieke leiders denken in de eerste plaats aan zichzelf, en hun politieke toekomst zelfs als ze daarbij een land opofferen. De nationale belangen nemen de bovenhand. Dit is zo geweest in de bankencrisis in 2008, en dit is zo in de landencrisis die zich nu afspeelt. Er is geen Europees belang, er is een veelheid van nationale belangen, 27 in totaal. Dit kan niet slagen. En gelukkig hadden we een Belgische President, Herman Van Rompuy, die met de Belgische zin voor compromis de nationale belangen tracht te verzoenen. Het zou anders nog erger zijn geweest. Het is echter duidelijk voor iedereen, dat als je één munt hebt, de euro, je ook één financieel, economisch en politiek beleid moet voeren. De markt, het publiek begrijpt het anders niet, en verliest vertrouwen. Een verdergaande integratie is onvermijdelijk. Dat betekent in de eerste plaats een sterkere Europese Centrale Bank, maar ook op andere vlakken zullen meer en meer Europese instellingen beslissingen moeten kunnen nemen zodat snel en op uniforme wijze kan worden ingegrepen. We moeten meer bevoegdheden overdragen aan Europa als we onze welvaart willen behouden. En het lijkt mij dat de landen van de euro het voorbeeld zullen moeten geven. Kies voor een vergaande integratie, en de landen buiten de euro zullen nog meer willen toetreden, want een geïntegreerde eurozone die snel beslissingen kan nemen, zal het goed doen en het vertrouwen van de markten hebben.

Rede voor openingszitting Balie Brussel 2011 door de heer Stafhouder Dirk Van Gerven

Wat is de relevantie voor het Gerecht en de Balie van Brussel, zie ik u zich afvragen. Wel het is mijn overtuiging dat, in een meer geïntegreerd Europa, dat groeit naar een echte federale staat, Brussel als Europese hoofdstad zal worden bevestigd. Wij zijn klein en neutraal, dus de ideale plaats voor een hoofdstad. Nu een andere hoofdstad kiezen, zal buitenlanders in verwarring brengen, ze spreken nu al zo lang van Brussels, iets anders kennen ze niet. En wij hebben al zo veel ervaring opgebouwd met het opvangen en begeleiden van manifestaties van belangengroepen van overal uit Europa, dat we het best zijn geplaatst. En, de vraag mag dan worden gesteld of het Hof van Justitie en het Gerecht van de Europese Unie dan wel in Luxemburg zullen blijven. Gaan ze niet verhuizen naar Brussel? Dit zou verantwoord zijn vanuit het oogpunt van efficiëntie: concentreer alle Europese instellingen op één plaats, te beginnen met het Europees Parlement. Kostenbesparend en efficiënter. Dezelfde vraag zou kunnen worden gesteld voor het Hof van Straatsburg. Maar er is meer. De uitbouw van een Europese federale staat betekent ook de uitbouw van een Europees gerechtelijk systeem. En Brussel is dan de ideale kandidaat om die te herbergen. Voor dit alles moet de Balie van Brussel klaar staan. (1) De balie van Brussel is al een internationale balie, met 800 buitenlandse advocaten, 660 van de Europese Unie, en 140 van elders. Meer dan 10% dus zijn buitenlandse advocaten. Dit moeten we verder uitbouwen. De voertalen aan de balie van Brussel zijn het Nederlands en het Frans. De volgende stap is de documenten van onze Balie en


informatie over ons gerechtelijk systeem vertalen in het Engels en eventueel in andere vreemde talen. Het belang en het Europese karakter van de Brusselse balie kwamen onlangs nog aan bod in het kader van het transparantieregister van de Europese Commissie voor lobbyisten. Zij die lobbywerk willen verrichten bij de Europese instellingen moeten zich inschrijven in een register dat de Europese Commissie bijhoudt. Daarin moet de lobbyist vertrouwelijke informatie opgeven over zijn mandatarissen, dus hun cliënten. Is dat niet in strijd met het beroepsgeheim? Veel advocaten, ook buitenlandse, doen aan lobbywerk, en de lobbyers zijn vaak ook advocatenkantoren. Vorig gerechtelijk jaar heeft de Balie van Brussel samen met de OVB en de OBFG een oplossing uitgewerkt opdat ook advocaten als lobbyisten kunnen worden opgenomen in het transparantieregister van de Europese Commissie. We hadden eigenlijk geen keus; anders zouden we worden uitgesloten van lobbywerk met de Europese instellingen. We hebben een oplossing uitgewerkt die het beroepsgeheim eerbiedigt. De andere balies keken naar Brussel voor de oplossing. Dit wijst op de voortrekkersrol die onze Balie kan en moet spelen. (2) De CCBE, die alle Europese balies vertegenwoordigt, heeft in Brussel haar zetel. Zij moet sterker naar voor treden en uitgroeien tot het Europese alternatief voor de ABA. Daarvoor zijn gelden nodig, maar dit kan eenvoudig worden verwezenlijkt: als elke advocaat in de EU, jaarlijks 10 euro zou betalen, dan zou de CCBE reeds ongeveer 8.000.000 euro ophalen. Rede voor openingszitting Balie Brussel 2011 door de heer Stafhouder Dirk Van Gerven

(3) Een hoofdstad van Europa, moet ook een veilige, propere stad zijn waar het aangenaam is vertoeven. Dit betekent dat we ernstig de kleine criminaliteit moeten aanpakken. De metro is een triestig voorbeeld, maar ook over straat lopen houdt gevaren in. We moeten werk maken van een strafuitvoering zoals elders gebeurt. En ook van alternatieve straffen: rechters moeten meer gaan voor werken leerstraffen; de wetgever moet nieuwe alternatieve straffen mogelijk maken; de overheid moet het geld hiervoor vrij maken, ook in crisistijden; de veiligheid is een eerste voorwaarde voor een aangenaam leven; het zal op termijn aanleiding geven tot besparing. In Nederland daalt de lichte criminaliteit gestaag dankzij de uitvoering van alle straffen. In New York, een stad die in de jaren tachtig en negentig werd verguisd als een onveilige stad – de enige stad waar ik toen met eigen ogen misdrijven hebben zien plegen – is vandaag één van de veiligste steden ter wereld. De Minister van Justitie heeft in dit verband reeds het initiatief genomen om de burgemeesters hierover aan te schrijven en het parket aangezet tot maatregelen. Wij bekijken met de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg en het parket, de inrichting van een Nederlandstalige kamer die snelrecht kan spreken (van op de banken, zonder veel uitstel). (3) Een Europese hoofdstad is ook een propere stad, een mooie stad. Er werd al veel gedaan, maar er kan nog zoveel gebeuren. Zowel de Burgemeester als de Minister-President van het Brussels Gewest kunnen hierin een leidende rol spelen, en de Balie wil daarin helpen. En uiteraard, ik kan niet nalaten om de erbarmelijke staat van dit gebouw niet onvermeld te laten, maar daar hebben de beide stafhouders reeds veel over gezegd in de pers en elders. En de Minister van Justitie heeft ons reeds gemeld Rede voor openingszitting Balie Brussel 2011 door de heer Stafhouder Dirk Van Gerven

dat de plannen nu duidelijker worden. De balie zal via de stichting Poelaert aan dit debat actief deelnemen. De integratie van de verschillende culturen die van buiten België komen, is in dit alles een essentieel onderdeel. We moeten dit positief bekijken. Het geeft ons toegang tot de rijkdom van de culturele verscheidenheid. Tal van internationale steden zijn daarin min of meer geslaagd. Dit moet ook in Brussel gebeuren. (4) Het Brussels gerecht moet ook vanuit dit Europese oogpunt worden hervormd. Het gerecht in Brussel moet worden aangepast aan de bijzondere situatie van Brussel. Ik vermeldde reeds de noodzaak om de kleine criminaliteit aan te pakken (dat kan natuurlijk ook gelden voor de andere steden). Brussel is ook het gerecht waar tal van bijzondere bevoegdheden worden samengebracht, zoals onder meer de exclusieve bevoegdheden van het hof van beroep van Brussel (telecommunicatie, energierecht, openbare biedingen), en vreemdelingenzaken. Daarvoor zijn aangepaste middelen vereist, zoals een voldoende infrastructuur, maar ook tweetalige, zelfs meertalige magistraten. Brussel moet zich ook meer op de wereldkaart plaatsen. Een mooi voorbeeld waar heel wat kan gebeuren is arbitrage. Zo kan bijvoorbeeld in het hof van beroep een bijzondere kamer voor arbitrage die meertalig is, worden ingericht, waar zaken niet enkel in het Nederlands en Frans, maar ook in het Duits en het Engels kunnen worden berecht. Als België dat zou kunnen aanbieden, gaat Brussel internationale arbitrages aantrekken; dit zou een mooi voorbeeld zijn van wat Brussel kan als hoofdstad van België. We moeten ook tonen dat we een efficiënt gerecht kunnen uitbouwen, met een moderne rechtspleging aangepast aan de moderne informaticamaatschappij: Rede voor openingszitting Balie Brussel 2011 door de heer Stafhouder Dirk Van Gerven

o Een wifi-netwerk voor het Poelaertplein, zodat de magistraten op het paleis en tussen zittingen door verder kunnen werken door eenvoudig en snel in te loggen op het systeem. o Een uitgewerkt informaticasysteem speciaal aangepast aan het werk van de magistraten: efficiëntie vandaag staat voor een goede informatica, soft- en hardware die snel en grondig werk toelaat. o Een aangepaste strafrechtspleging die sneller gaat dan vandaag; strafsancties moeten worden afgewisseld met administratieve sancties (met gespecialiseerde procedures). Vele materies kunnen worden gedepenaliseerd; enkel die domeinen waar vrijheidsberoving effectief is vereist, blijven in het strafrecht. Een administratieve sanctieregeling gaat gepaard met gespecialiseerde diensten die met een grote kennis van de sector het dossier voorbereiden voor de behandeling door de rechter, die beoordeelt of administratieve sancties moeten worden opgelegd. o Specialisatie in magistratuur: dit laat toe om het hoger beroep te beperken tot schending van motiveringsverplichting en de openbare orde. We moeten opnieuw een voorloper zijn op het gebied van de rechten van verdediging en de rechten van de mens. België is altijd een voorbeeld geweest voor de landen buiten Europa; we worden – of werden – aangemerkt als vooruitstrevend. Laten we dit als uitgangspunt nemen zoals bijvoorbeeld in de toepassing van de Salduz-rechtspraak. Een betere samenwerking tussen het parket en de advocatuur zou veel mogelijk maken. En uiteraard moet er gekeken worden naar het kostenplaatje: de balie is de eerste om hierover van gedachten te wisselen. Rede voor openingszitting Balie Brussel 2011 door de heer Stafhouder Dirk Van Gerven

We organiseren overigens op 8 juni 2012 een conferentie over de kosteloze juridische bijstand, waar we zowel de toegangsvoorwaarden als de financiering zullen bespreken; daarbij gaan we ervan uit dat het huidige systeem niet meer draagbaar is. (5) Meertaligheid En ten slotte de kennis van meer talen moet worden aangemoedigd; gedurende decennia, zelfs eeuwen werden we hiervoor geprezen. Sinds het eind van de vorige eeuw wordt alles opgesplitst: politieke partijen, universiteiten, syndicaten, tijdschriften: met andere woorden, we kunnen leven in één taalgemeenschap, en worden niet meer aangezet om de andere taal te leren. We lezen kranten in onze eigen taal, we kijken televisie in onze eigen taal (met steeds minder nieuws over de andere taalgemeenschap). Het resultaat laat zich nu al gevoelen: er zijn nog nauwelijks rechtsstudenten die goed tweetalig zijn, of ten minste een basis hebben die hen toelaten op korte termijn de andere taal te leren. En laat u niet vertellen dat ze Engels kennen. Ze kennen geen Engels, ze begrijpen Engels en kunnen spreken zoals toeristen. Maar het juridisch Engels vergt jarenlang werken in die taal. Dat leren ze niet op school en nog minder op internet. Onze rechtsstudenten zijn eentalig geworden. Wij zullen de verantwoordelijkheid hiervoor dragen naar onze jeugd, wanneer ze geen werk meer vinden in hun eigen streek of regio en ze bij gebrek aan talenkennis niet elders werk kunnen vinden. De Brusselse advocatenkantoren hebben nochtans nood aan meertalige juristen. Minder en minder Vlaamse advocaten kennen voldoende Frans om in die taal te werken; met als gevolg dat het grote voordeel dat de Vlaming had om te pleiten Rede voor openingszitting Balie Brussel 2011 door de heer Stafhouder Dirk Van Gerven

voor de Franstalige kamers, binnenkort rechtbanken, volledig verloren dreigt te gaan. Het is nog niet te laat, laten we dit omkeren; laten we de kennis van de andere taal aanmoedigen. We kunnen beginnen met het gerecht in Brussel, door taallessen. De Balie van Brussel zal het initiatief nemen om taallessen te organiseren, die we ook zullen aanbieden aan de magistraten. En laat men mij niet vertellen dat de eentaligheid een feit is, dat niet omkeerbaar is. Veel advocaten van onze Orde die werkzaam zijn in Brussel, hebben geleerd in de twee talen te werken. Ze moeten wel, het is hun broodwinning, en ze doen het goed, met als gevolg dat ze in de beide talen pleiten. Het is een kwestie van aanmoedigen, durven zeggen dat de andere taal spreken, politiek ook correct is. Dat taalhoffelijkheid een goede zaak is. De wijziging van het gerechtelijk landschap om BHV te implementeren, moeten we aangrijpen om dit alles te realiseren. We moeten verder kijken dan de regeling van een taalprobleem of een cultuurprobleem. Laten we dit gezamenlijk aangrijpen om hier iets moois van te maken. En de Balie, maar ook de OVB en de OBFG mogen hierin niet achterblijven en zich inschrijven in dit plan. Het is tijd dat we onze communautaire strubbelingen terzijde schuiven, en dat we gaan werken aan datgene dat ons werkelijk op het voorplan kan plaatsen. Dat we zien wat we niet willen zien of niet kunnen zien, omdat we zo bezig zijn met ons klein landje: Brussel is de hoofdstad van Europa. De Balie van Brussel staat in het centrum van Europa. Laten we dit aangrijpen met beide handen, ik zou zeggen met vier handen: de twee handen van elke Orde van de Balie van Brussel.


De Balie van Brussel telt vandaag meer dan 7.000 advocaten. Bijna de helft van de advocaten in België werkt in Brussel. Dit is geen Franstalige balie. Zij is ook Nederlandstalig: 40% van de advocaten aan onze balie zijn Vlaming. En dit is goed. Het wijst op het belang van Brussel voor de Vlaamse jurist, en derhalve voor Vlaanderen in haar geheel. En alles wijst erop dat dit aantal verder zal groeien: steeds meer Vlaamse advocaten worden aangetrokken door deze meertaligheid en door de grotere kantoren die meertalige juristen zoeken. Maar er is meer. Naarmate de Europese Unie meer en meer een federale staat wordt, zal de rol van Brussel als hoofdstad van Europa belangrijker worden. Brussel is ook de juridische hoofdstad van Brussel. De Europese wetgeving wordt hier gemaakt. Binnenkort zullen de Europese rechtbanken en hoven hier worden gevestigd. Het grotere belang van Brussel zal ook meer advocaten vanuit het buitenland en meer buitenlandse advocatenkantoren aantrekken. Dit is alleen maar aan te moedigen. Het plaatst Brussel op de wereldkaart. Dat merk je als je als stafhouder naar het buitenland gaat: le Bâtonnier de Bruxelles; de president of the Brussels bar, krijgt de nodige erkenning. Je krijgt minstens een luisterend oor. De balie van Brussel wordt ook overal uitgenodigd: ABA, IBA, Conférénce National des Barreaux de France, London Law Society. Men zal mij zeggen: waarom houdt hij zich niet bezig met de verdediging van de rechten van de Vlamingen in de uitwerking van het BHV-akkoord, in plaats van te dromen van een Europees gerechtelijk apparaat. Ik zou kunnen zeggen, omdat er al zoveel anderen, die beter zijn geplaatst, dit doen. Maar dan zou ik er mij gemakkelijk vanaf maken.


In wezen omdat ik meer belang hecht aan het Europese verhaal. En dat kunnen we maar realiseren als we samenwerken. Dit neemt niet weg dat we daarin geen oog moeten hebben voor de rechten van de Vlamingen. Ik ben een Europeaan maar ook een Vlaming. We moeten – allemaal – een doelstelling definiëren, die op Europees niveau ligt. Dit is onze toekomst, en die van de generaties na ons. Dat neemt niet weg dat de implementatie van het BHV-akkoord moet gebeuren met eerbiediging van de beide taalgemeenschappen, en dus ook van de Vlaamse. Zo moeten we erop toezien dat het personeelskader van de Nederlandstalige kamers, die goed werk verrichten, van de rechtbanken intact blijft tot de ontdubbeling van de rechtbanken. We moeten er ook op toezien dat de beide rechtbanken en ook de Nederlandstalige rechtbank voldoende middelen krijgt om op een moderne en efficiënte wijze recht te spreken. Maar tegelijkertijd moeten we verder kijken. De Vlaamse cultuur, de Vlaamse eigenheid hebben hun plaats verworven. Kijk naar andere culturen die niet zover staan. We hebben een eigen parlement, eigen wetgeving, eigen scholen en eigen universiteiten. Maar nu we dit alles hebben, moeten we ons hier niet mee tevreden stellen. We moeten ons niet opsluiten in het comfortabele huis dat we hebben gebouwd. Met als gevolg onder meer dat we maar één cultuur kennen en één taal spreken. Het is tijd om naar buiten te treden, naar de toekomst, die noodzakelijkerwijze in Europa ligt. Laten we de politici oproepen zich niet blind te staren op het veiligstellen van het Vlaamse en Franstalige gedachtegoed, maar wel te kijken hoe we via de gerechtelijke hervorming nieuwe instrumenten aanbieden om Brussel de Rede voor openingszitting Balie Brussel 2011 door de heer Stafhouder Dirk Van Gerven

juridische omkadering te geven om de werkelijke hoofdstad van Europa te worden. Dit vereist ook een groter vertrouwen tussen politiek en justitie. We moeten de politici oproepen om een stap te zetten in de richting van de magistratuur. De magistratuur moet meer middelen krijgen om een goede rechtspleging te verzekeren. En ik bedoel niet noodzakelijkerwijze meer mensen, wel een betere infrastructuur, een eigen budget (zodat ze tenminste zelf koffiekoppen kan kopen, maar ook een (al dan niet elektronische) bibliotheek kan uitbouwen). Ik ben een Vlaming maar vooral een Europeaan. Een land is niet belangrijk in mijn ogen, de mens is dat wel. Ik ben dan ook bezorgd als ik mensen zie terugplooien op zichzelf, op hun eigen cultuur, ze nog enkel naar binnen kijken en niet meer naar buiten. Ze zien zo weinig, en en verliezen zo veel. Als advocaat in Brussel, die dag in dag uit in contact staat met de andere taalgemeenschap, en ook vaak over de grenzen werkt met buitenlandse advocaten en voor buitenlandse cliënten, zijn wij het best geplaatst om het begrip van de andere culturen, en de kennis van andere talen te appreciëren. Laten we dit uitdragen naar de jeugd. De Balie van Brussel weet hoe belangrijk Europa is. Laat ons een voorloper zijn en deze balie omvormen tot een werkelijke Europese balie. Laten we allen samen met de magistratuur en het parlement via de Minister van Justitie werken aan een gerechtelijk apparaat dat is geënt op Europese maatstaven, een Europese hoofdstad waardig.


BRUSSEL, DE JURIDISCHE HOOFDSTAD VAN EUROPA. Door Dirk Van Gerven. Stafhouder

Recommend Documents