DUURZAAMHEIDSRAPPORTERING
brochure VOOR MILITANTEN VAN ACV, ABVV EN ACLVB - www.a-m.be/duurzaamheidsrapportering.htm
DuurzaamheidsRapportering
© flickr
Duurzaam van 9 to 5 Een samenwerking van
met de steun van
ARBEID
&
MILIEU
1
DUURZAAMHEIDSRAPPORTERING Duurzaamheidsrapporten Deze brochure is een uitgave van “Arbeid & Milieu vzw” Edinburgstraat 26, 1050 Brussel Tel. 02/ 894.46.53
[email protected] www.a-m.be uitgegeven in het kader van het project “Duurzaam van 9 to 5”, en in de eerste plaats bedoeld voor militanten en vormingsmedewerkers van het ABVV, ACV en ACLVB. Druk: De Wrikker Lay-out: www.x-oc.com Deze kaft en brochures zijn gedrukt op kringlooppapier. Het binnenwerk wordt gedrukt met vegetale inkten. Arbeid & Milieu vzw geeft ook 3-maandelijks ‘Arbeid & Milieu Magazine’ uit. Een jaarabonnement: 17,5 euro. Proefnummer of abonnement? Contacteer ons op 02/894.46.53 of mail
[email protected]
Duurzaamheidsverslagen: waarover gaat het? Een duurzaamheidsverslag van een onderneming of een organisatie beschrijft de prestaties van een onderneming met betrekking tot duurzame ontwikkeling. Nog anders gezegd: een duurzaamheidsverslag beschrijft welke effecten de activiteiten van een onderneming hebben op: 1. de werknemers en andere belanghebbenden van de onderneming 2. de sociale en economische ontwikkeling van de landen waar de onderneming actief is, 3. het leefmilieu. We zouden dan ook kunnen spreken over een duurzaamheidseffectenrapport. De informatie in een duurzaamheidsverslag geeft een overzicht van de prestaties van de prestaties van je onderneming wereldwijd. Dat geldt uiteraard alleen voor ondernemingen met meerdere vestigingen in verschillende landen. Duurzaamheidsverslagen worden doorgaans één keer per jaar opgesteld. Duurzaamheidsverslagen worden in de eerste plaats gericht tot de “stakeholders” of belanghebbenden, dwz alle organisaties of personen waarvan men verwacht dat ze betekenisvolle gevolgen zullen
ondervinden van de activiteiten van de onderneming. Vrijwillig of verplicht? In de meeste landen is een volledig duurzaamheidsverslag vrijwillig. In enkele landen, zoals Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk, zijn beursgenoteerde bedrijven wel verplicht jaarlijks te rapporteren over hun inspanningen op het vlak van duurzame ontwikkeling. Vakbonden zijn vragende partij voor een vorm van verplichte duurzaamheidsrapportering. Dat kan een hefboom zijn om bedrijven aan te zetten tot meer inspanningen om bij te dragen tot een duurzame ontwikkeling. GRI: de standaard Steeds meer profileert het Global Reporting Initiative (GRI) zich als de universele, allesomvattende standaard voor duurzaamheidsrapportering. GRI neemt de principes van de financiële verslaggeving over: doorzichtigheid, volledigheid, controleerbaarheid, vergelijkbaarheid, continuïteit, duidelijkheid, correctheid, objectiviteit, enz... In totaal rapporteren momenteel 900 (augustus 2009) ondernemingen en organisaties over hun economisch, sociaal en ecologisch beleid volgens de principes en schema’s van GRI. Meer weten? • Wie met GRI aan de slag wil gaan, kan op de website van GRI terecht: www.gri.org • In de links op de pagina van Arbeid en Milieu kan je ook een Nederlandstalige GRI-handleiding downloaden. In België is Umicore één van de bekendste voorbeelden.
© flckr
VU: Anton Gerits Edinburgstraat 26, 1050 Brussel
Voor wie is deze wegwijzer geschreven? Voor beginnende en ervaren vakbondsmilitanten die een effectief of plaatsvervangend mandaat hebben in het CPBw, de OR of de syndicale afvaardiging. Deze wegwijzer wil hen helpen om duurzaamheidsverslagen door een syndicale bril te bekijken.
2
Het rapport van bedrijf X wordt voorgesteld. Over welke stakeholders zou het hier gaan?...
ARBEID
& MILIEU
DUURZAAMHEIDSRAPPORTERING
Umicore Olen
Internationale Kaderovereenkomst Umicore In september 2007 ondertekende Umicore, als eerste Belgische multinationale onderneming, een Kaderovereenkomst inzake “Duurzame Ontwikkeling” met de internationale vakbonden IMF (Metaal) en ICEM (Scheikunde). De Kaderovereenkomst werd mede ondertekend door de Belgische vakbonden. Wetende dat 20 jaar geleden de toenmalige nonferrobedrijven nog gesloten burchten waren, geeft deze Kaderovereenkomst er blijk van dat er bij Umicore vandaag een andere weg is ingeslagen. De Internationale Kaderovereenkomst van Umicore neemt de standaarden van de IAO over. Verder zijn afspraken opgenomen over opvolging ervan door de ondertekenende internationale vakbonden. Deze opvolging is inderdaad essentieel en betekent dat de overeenkomst verder gaat dan een “gedragscode”. De opvolging situeert zich op twee vlakken: - door een internationaal auditbureau gebeurt er opvolging over de diverse parameters van de overeenkomst. - jaarlijks kan een bezoek van de internationale vakbonden doorgaan aan een Umicore site wereldwijd in het kader van de naleving van de Kaderovereenkomst. In maart 2009 vond een eerste bezoek plaats aan Umicore Shanghai. Zowel vakbonden als werknemers worden betrokken bij de uitvoering van de overeenkomst. Deze Kaderovereenkomst werd aan alle personeelsleden, in hun eigen taal, ter beschikking gesteld. Nog enkele beschouwingen van Jef bij de appreciatie van de Kaderovereenkomst en bij het thema “waardig werk”:
Voor mij was “veiligheid en gezondheid” een belangrijk aandachtspunt bij het recente bezoek aan Umicore Shanghai en de bezochte fabriek van zinkpoeders. Uiteraard zijn loonvoorwaarden ook essentieel en daarover werden we ook geïnformeerd, maar een vergelijkingsbasis is hier niet altijd even eenvoudig. Veilige en gezonde arbeidsvoorwaarden is voor iedereen, waar ook ter wereld, duidelijk. Daarvoor kan men geen lokale of culturele argumenten inroepen. Ik zie hierin een belangrijke aanzet naar de campagne waardig werk. Vooral de monitoring, opvolging en betrokkenheid van het personeel zijn belangrijke meerwaarden in vergelijking met een gedragscode. Deze overeenkomst geen eindpunt is maar een beginpunt. Evaluatie en verbetering zullen voortdurend uitdagingen blijven. We moeten uiteraard altijd alert en kritisch blijven, ondermeer op volgende vlakken: • De overeenkomst is ondertekend in economisch zeer gunstige tijden; de lakmoesproef zal komen in moeilijke tijden, zoals we die vandaag kennen. • De internationale kaderovereenkomst heeft ook betrekking op het ethisch gedrag van leveranciers; in de internationale grondstoffenhandel zijn heel wat traders actief; hun handel en wandel lijkt me niet zo gemakkelijk te doorgronden: waar kopen zij hun grondstoffen aan? welke loon- en arbeidsvoorwaarden gelden bij hun toeleveranciers? Jef Peeters, augustus 2009 Voorzitter Europese Ondernemingsraad Umicore, ACV/LBC-afgevaardigde Umicore Olen
ARBEID
&
MILIEU
3
DUURZAAMHEIDSRAPPORTERING Het belang van duurzaamheidsverslagen voor vakbonden Geen vakbondswerk zonder goede informatie Toen vakbonden in de jaren twintig van de vorige eeuw de eerste Collectieve Arbeidsovereenkomsten (CAO’s) met werkgevers onderhandelden, werd één ding al snel duidelijk: je kan niet onderhandelen met een blinddoek op. Of het nu gaat over loonsverhogingen, tewerkstelling, een stijging van de productiviteit, veranderingen in de arbeidsorganisatie, de arbeidsduur, of veiligheid en gezondheid op het werk: het is onmogelijk goede akkoorden af te sluiten als de boeken van de onderneming gesloten blijven, als je niet over correcte en volledige informatie beschikt. Informatie maakt inspraak mogelijk Informatie krijgen en dikke verslagen verzamelen zijn voor vakbondsmensen geen doelen op zich. Want dikke verslagen zorgen in de eerste plaats voor volle kasten, en niet voor een grotere syndicale slagkracht. Informatie moet vooral een middel zijn om kennis te verwerven die moet helpen om de inspraakmogelijkheden van de werknemers te verbeteren en syndicale doelstellingen te realiseren. Vier goede redenen om werk te maken van de duurzaamheidsverslagen van je onderneming 1. Duurzaamheidsverslagen zijn een uitstekend hulpmiddel om de onderneming waar je werkt grondig te onderzoeken. En om na te gaan in welke mate de onderneming haar maatschappelijke verantwoordelijkheid ernstig neemt. 2. De voorbereiding en de bespreking van duurzaamheidsverslagen is een gelegenheid om contacten te smeden met de andere “stakeholders” van de onderneming. Het opstellen van duurzaamheidsverslagen gebeurt doorgaans in overleg met de “belanghebbenden”. Door het gesprek met hen aan te gaan kunnen heel wat conflicten vermeden worden. En als er conflicten dreigen te ontstaan, zullen ze gemakkelijker te beheersen zijn als de betrokken mensen het gesprek met elkaar aangaan. 3. De voorbereiding van het duurzaamheidsverslag kan een kans zijn om het overleg binnen de onderneming op verschillende niveaus (de vestiging, nationaal, internationaal) te versterken en internationale contacten tussen vakbondsmensen te verstevigen. Dat laatste is een belangrijke troef voor vakbondsmensen die werken in multinationals (zij hebben die internationale contacten in veel gevallen al gelegd via de Europese Ondernemingsraden, maar vaak minder op het internationale vlak) 4. De engagementen en doelstellingen die je in de verslagen terugvindt zijn belangrijke aanknopingspunten voor vakbonden om het bedrijfsbeleid te beïnvloeden. We willen dat de onderne-
4
ARBEID
& MILIEU
ming bij haar doelstellingen rekening houdt met onze belangen! Hoe weet ik of het duurzaamheidsverslag van mijn onderneming de kwaliteitstest doorstaat? DRIE BELANGRIJKE KWALITEITSEISEN 1. Evenwichtig: Zowel positieve als negatieve resultaten moeten worden vermeld. We hebben er niets aan als duurzaamheidsverslagen gebruikt worden als een goed-nieuws show. 2. Vergelijkbaar: Veranderingen moeten van jaar tot jaar opgevolgd kunnen worden, en liefst moet ook een vergelijking met andere bedrijven mogelijk zijn. We hebben er echt niets aan wanneer het duurzaamheidsverlsag ieder jaar andere thema’s behandelt en op een totaal verschillende manier wordt opgesteld. 3. Betrouwbaar: Het moet duidelijk zijn hoe de gegevens uit het rapport werden verzameld en door welke documenten ze worden onderbouwd. De “certificering” van het verslag door een onafhankelijk revisorenkantoor is geen waarborg op betrouwbaarheid. Dring er op aan dat de cijfers waarover je twijfelt worden onderbouwd met documenten. DRIE VALKUILEN Bij het beoordelen van een duurzaamheidsverslag moeten we drie mogelijke valkuilen vermijden: 1. De valkuil van de spontane actie. Wie een duurzaamheidsverslag leest krijgt vaak de indruk dat de onderneming in kwestie voor zichzelf en spontaan allerlei duurzame doelstellingen vooropstelt. Wat vaak minder aan bod komt is de vraag hoe alle doelstellingen die in een duurzaamheidsverslag zijn opgenomen zich verhouden tot de doelstellingen (op sociaal, economisch en milieuvlak) die door de wetgeving en door internationale verdragen worden opgelegd. Het is dan ook belangrijk daarnaar te vragen. 2. De valkuil van de spontane harmonie. Bij het lezen van een duurzaamheidsverslag heb je soms de indruk dat “duurzame” bedrijven harmonische bedrijven zijn, waar het overleg ook wel zonder vakbonden lukt. Maar het is belangrijk de vraag te stellen of bedrijven even hard hun best zouden doen als er geen vakbonden waren. Uit de duurzaamheidsverslagen moet duidelijk blijken wat de rol van de erkende vakbonden in het overleg is. 3. De valkuil van de deskundige beoordeling. Bij het lezen van een duurzaamheidsverslag zal je meestal zien dat een “revisor” de inhoud van het verslag “geverifieerd” heeft. Er wordt dan meestal bijgezegd dat de inhoud van het verslag “waar”, “eerlijk” of “accuraat” is. Maar dergelijke beoordelingen kunnen misleidend zijn. De firma’s die zo’n “certificaat” afleveren zijn niet noodzakelijk zelf gecertificeerd om dit te doen. De vraag is dus: wie controleert de controleur?
DUURZAAMHEIDSRAPPORTERING © flckr Overal ter wereld moeten voor staalarbeiders dezelfde normen inzake veiligheid en gezondheid gelden
Probeer je zeg te hebben over de inhoud van het duurzaamheidsverslag Volgende vragen kunnen daarbij helpen: • Bevat het duurzaamheidsverslag een overzicht van alle belanghebbenden die zijn geraadpleegd bij de voorbereiding ervan? • Worden alle geraadpleegde vakbonden vermeld? • Hoe beslist men om een bepaald thema al dan niet te weerhouden voor het verslag? De beste vuistregel hierbij is je de vraag te stellen of het misleidend zou zijn een bepaald thema weg te laten. • Beschrijft het duurzaamheidsverslag ook informatie over het beleid van het bedrijf om te komen tot meer duurzaamheid? Ook het beleid ten aanzien van vakbonden zou duidelijk uit de verf moeten komen. Het moet ook duidelijk zijn hoe de verantwoordelijkheid voor de verschillende aspecten van het bedrijfsbeleid is georganiseerd. Hoe zijn preventie van mistoestanden, controle en bijsturing georganiseerd? • Beschrijft het duurzaamheidsverslag op welke manier de onderneming in positieve of negatieve zin bijdraagt aan economische, sociale en milieuvriendelijke ontwikkeling, zowel op lokaal, regionaal of wereldwijd niveau? • Geeft het duurzaamheidsverslag ook informatie over alle bedrijven en organisaties waarover de onderneming controle heeft? Dat betekent dat je in een duurzaamheidsverslag ook informatie
over leveranciers, onderaannemers en in sommige gevallen zelfs klanten zult moeten terugvinden. • Vind je in het duurzaamheidsverslag informatie terug over internationale kaderovereenkomsten die tussen het management en de vakbonden zijn afgesloten? Zo ja, weet je wat die kaderovereenkomsten inhouden? Kan je uit het verslag leren wat de onderneming doet om de kaderovereenkomst na te leven? Hoe wordt de naleving van kaderovereenkomsten gecontroleerd? • Wordt de evolutie van de prestaties van het bedrijf beschreven? Cijfers krijgen pas betekenis als je ze op een tijdlijn zet. Aan de slag met bedrijfsinformatie: een stappenplan voor syndicale actie voor meer duurzaamheid Heeft jouw onderneming al een duurzaamheidsrapport gepubliceerd? Zoja, is het natuurlijk aangeraden om dit erbij te nemen, en met deze brochure ernaast dit rapport kritisch door te nemen. Het stappenplan kan je daarbij helpen. Maar ook als je onderneming geen duurzaamheidsverslag maakt is het mogelijk om syndicale stappen te zetten om je bedrijf aan te zetten tot meer duurzaam ondernemen. Want zelfs zonder duurzaamheidsverslag beschik je over heel wat informatie die je kan helpen om de duurzame voetafdruk van je bedrijf te meten en actie te voeren voor meer duurzaamheid.
ARBEID
&
MILIEU
5
DUURZAAMHEIDSRAPPORTERING Stappenplan Dit zijn de 8 stappen van het stappenplan voor syndicale actie voor meer duurzaamheid: • Stap 1: Meet de duurzame voetafdruk van de onderneming a. het profiel van je onderneming b. economische gegevens c. sociale gegevens d. milieugegevens • Stap 2: Ga op zoek naar de sterke en zwakke prestaties van je onderneming: op milieu-, sociaal en economisch vlak. • Stap 3: Steek de koppen samen • Stap 4: Maak keuzes • Stap 5: Formuleer syndicale doelstellingen • Stap 6: Stippel een strategie uit • Stap 7: Betrek de werknemers • Stap 8: Evalueer We werken deze stappen hieronder verder uit.
© flckr
Stap 1: Meet de duurzame voetafdruk van de onderneming Als we de werkgever willen aanzetten tot meer duurzaamheid, dan moeten we eerst weten hoe duurzaam ons bedrijf vandaag is, en wat de grootste knelpunten zijn. Daarom moeten we eerst een “duurzame bedrijfsschets” maken, of anders gezegd: de duurzame voetafdruk van de onderneming opmeten. Duurzaamheidsverslagen zijn daarbij een waardevolle bron van informatie. Maar er zijn heel wat bedrijven die geen duurzaamheidsverslagen schrijven; vakbonden willen ook daar duurzaam ondernemen in kaart en op de agenda brengen. Daarom vertrek je bij het opmaken van je bedrijfsschets best van de informatie die je vandaag al krijgt: • het Integraal Milieujaarverslag, • het jaarverslag van de milieucoördinator • verslagen over het welzijn van de werknemers op het werk • Economische en Financiële Informatie • informatie over de tewerkstelling en andere sociale aspecten van het bedrijf • verslaggeving over het woon-werkverkeer • enz…
6
In sommige landen is kinderarbeid nog dagelijkse kost
ARBEID
& MILIEU
Je bent vertrouwd met deze informatiebronnen. Gebruik ze om de basisgegevens over je onderneming in kaart te brengen. Als je onderneming ook een duurzaamheidsverslag heeft gemaakt kan je dat gebruiken om bijkomende informatie te verzamelen. Onderstaande vragen kunnen je helpen om een bedrijfsschets of duurzame voetafdruk uit te werken. Volledige lijst Een volledige lijst van alle mogelijke vragen vind je in bijlage bij deze brochure; deze bijlage is enkel digitaal beschikbaar op onze webpagina over duurzaamheidsrapportering.
A. HET PROFIEL VAN JE ONDERNEMING • Wat is de rechtsvorm van de onderneming? • Wat is de eigendomsstructuur? • Wie zijn de belangrijkste aandeelhouders? Welke dochterondernemingen zijn er? • Welke samenwerkingsverbanden zijn er met andere ondernemingen? • Welke belangrijke veranderingen in de eigendomsstructuur of het aandelenkapitaal zijn er de laatste jaren opgetreden? • Wat is de visie en de strategie van het bedrijf voor de korte, middellange en lange termijn? • Is er een gedragscode voor deugdelijk bestuur? B. ECONOMISCHE GEGEVENS • Wordt er op een open manier met de vakbonden gecommuniceerd over de financiële en economische gegevens van de onderneming? • wat is de netto-omzet van de onderneming? Hoeveel goederen of diensten worden er verkocht? • Wat is het totaal vermogen (eigen vermogen en schulden)? • Hoeveel toegevoegde waarde creëert de onderneming? Hoe evolueert dit over de jaren? • Hoe evolueert de winst voor verdeling? Hoe evolueert het aandeel van de winst dat wordt uitgekeerd aan aandeelhouders? • In hoeveel landen is je onderneming actief? • Hoeveel belastingen betaalt het bedrijf? Betaalt het bedrijf met de jaren steeds meer of steeds minder belastingen? Hoe komt dat? • Hoeveel bedraagt de totale vermindering van de werkgeversbijdrage aan de sociale zekerheid waarvan het bedrijf kan genieten? Leidt deze lastenvermindering tot bijkomende werkgelegenheid? • Wat zijn de economische vooruitzichten van de onderneming? • Hoeveel overheidssteun ontvangt je onderneming? Komt die steun ook de werknemers ten goede? • Heeft de onderneming een uitgewerkt preventief bedrijfsbeleid? Worden er voorzieningen aangelegd voor risico’s?
DUURZAAMHEIDSRAPPORTERING
D. MILIEUGEGEVENS • Leeft het bedrijf de milieuwetgeving na? Werd het bedrijf de laatste vijf jaar minstens 1 keer veroordeeld voor een milieu-overtreding? • Welke inspanningen doet het bedrijf om de uitstoot van vervuilende stoffen naar lucht, water en bodem tot een minimum te beperken? Probeert het bedrijf het beter te doen dan de wet voorschrijft? • Doet het bedrijf inspanningen om het gebruik van grondstoffen en energie te verminderen? Heeft het bedrijf overeenkomsten met de overheid afgesloten om het energiegebruik te verminderen? Worden de vakbonden daarover ingelicht? Welke voordelen heeft het bedrijf daarbij verkregen? • Wat is de totale jaarlijkse kost van het milieubeleid? • Zijn er belangrijke voorzieningen voor milieukosten aangelegd? • Welke maatregelen worden genomen om het risico op milieu-ongevallen tot een minimum te beperken? • Zijn de gronden waarop het bedrijf staat vervuild? Zijn er de laatste jaren belangrijke saneringswerken gebeurd? • Hoeveel besteedt het bedrijf aan onderzoek om de producten milieuvriendelijker te maken? • Zijn de milieuprestaties van het bedrijf de laatste jaren verbeterd? Of net niet?
© flckr
C. SOCIALE GEGEVENS • Hoeveel werknemers telt de onderneming? Hoe evolueert de tewerkstelling? • Wat is de verdeling tussen voltijdse en deeltijdse werknemers? Wat is het aandeel tijdelijke arbeidsovereenkomsten en uitzendarbeid? Hoe evolueren deze cijfers? • Hoe groot is het personeelsverloop? Welke personeelsleden kunnen genieten van outplacement? Zijn daarover afspraken gemaakt met de vakbonden? • Is er een diversiteitsbeleid? Worden de vakbonden daarbij betrokken? • Zijn de loonverschillen steeds gebaseerd op objectieve functieclassificatiesystemen? Worden de vakbonden steeds betrokken bij het uitwerken ervan? • Is er sprake van systematisch overwerk en/of tijdelijke werkloosheid? • Welke flexibele arbeidstijdsystemen bestaan er? Wordt hierover overleg gepleegd? • Doet de onderneming inspanningen om de kennis en de vaardigheden van de werknemers te vergroten? Kunnen alle categorieën van werknemers genieten van opleiding? • Zijn er functioneringsgesprekken en afspraken over interne promotie? • Is er een uitgewerkt preventiebeleid dat gebaseerd is op een objectieve werkwijze om de risico’s te analyseren? Worden de vakbonden en de werknemers daarbij betrokken? • Wat wordt gedaan om de werkdruk te beperken? Is er een preventief stressbeleid? • Worden de wettelijke procedures gevolgd bij ontslagen of herstructureringen? • Kunnen werknemers zich laten bijstaan door vakbondsvertegenwoordigers bij ontslag?
Strand gesloten wegens olievervuiling. Sommige multinationals gaan op zoek naar landen waar de milieuwetgeving minder streng is, met alle gevolgen vandien voor de plaatselijke bevolking’
Bovenstaande vragen volstaan als basis om de duurzaamheidstest van je bedrijf te doen. Als je verder wenst te gaan, of je wil ook weten hoe het gesteld is in andere afdelingen of landen waar je onderneming actief is kan je in de bijlage terecht voor bijkomende ondersteuningsvragen. Let steeds op de evolutie van de prestaties. Ga ook na hoe je bedrijf het doet in vergelijking met andere bedrijven uit de sector. Stap 2: Ga op zoek naar de sterke en zwakke prestaties van je onderneming: op milieu-, sociaal en economisch vlak. Op die manier kan je bepalen wat de grootste knelpunten zijn, en wordt het ook gemakkelijker om te beslissen van welke problemen je werk wil maken. • beschrijf de problemen. Wat zijn de feiten, wat zijn de meningen van de werknemers hierover? • Ga na of je gegevens terugvindt over de sterktes en de zwaktes van de vakbondswerking in kwestie • Situeer het geschetste probleem in zijn context: • Zoek naar oorzaken en gevolgen. Een probleem is al voor een deel opgelost als je de oorzaak kent. En syndicale voorstellen zijn sterker als ze de oorzaak van een probleem aanpakken. • Wat is de samenhang met andere problemen (organisatie van het werk, sociale verhoudingen, economische factoren, omgevingsfactoren,…)? • Wat is de voorgeschiedenis van het probleem ? • beschrijf de acties en de reacties van de betrokkenen (werkgever, werknemers, hiërarchische lijn, preventieadviseur…) en beschrijf concreet hun belangen (bv. waarom is de werkgever gebaat bij de beschreven situatie, welke nadelen levert de huidige situatie voor de werkgever op?) • Ga ook na of je in de situatiebeschrijving gegevens terugvindt over de wijze waarop het probleem totnogtoe werd aangepakt.
ARBEID
&
MILIEU
7
DUURZAAMHEIDSRAPPORTERING Stap 3: Steek de koppen samen Breng mensen van de OR, het CPBw en de syndicale afvaardiging samen. Probeer ook samen te werken met andere werknemerscategorieën (arbeiders of bedienden) en met andere vakbonden in de onderneming! Stap 4: Maak keuzes Van welk knelpunt wil je eerst werk maken? De middelen, mensen en beschikbare tijd van een syndicaal team zijn beperkt. Probeer niet alle problemen tegelijkertijd aan te pakken, want het gevaar is groot dat de resultaten in dat geval teleurstellend zijn. Concentreer je aandacht en inspanningen op een klein aantal knelpunten die je wil aanpakken, en een klein aantal veranderingen die je wil realiseren. Stap 5: Formuleer syndicale doelstellingen Formuleer doelstellingen (“hoe ziet de gewenste situatie er uit”?) die: • de oorzaken van het probleem aanpakken • de belangen van de werknemers dienen • leiden tot duurzame oplossingen (wat niet wegneemt dat je ook tussendoelstellingen kan formuleren, gericht op oplossingen op korte termijn) • bij voorkeur gericht zijn op collectieve en structurele oplossingen.
Stap 7: Betrek de werknemers Bespreek de vakbondsvoorstellen en de strategie met de werknemers. Zij zijn je achterban. Het is van het allergrootste belang dat zij je blijven steunen in je acties. Stap 8: Evalueer Evalueer tussentijds je acties met de syndicale ploeg, en stuur bij waar nodig.
Vraag ondersteuning In elk geval is het zinvol om ook je vakbondssecretaris en/of de dienst onderneming van jouw vakbond op de hoogte te brengen dat je hiermee wil starten. De meeste vakbondsmilitanten hebben nog niet veel ervaring op dit terrein, en dan is het goed om een klankbord te hebben om samen aan de slag te gaan. Veel succes ermee!
© flckr
FORMULEER JE DOELEN • positief, • concreet, • met je overtuiging in je achterhoofd, • coherent (eventuele tussendoelen moeten in overeenstemming zijn met het einddoel) • consistent (als je doelstellingen formuleert voor verschillende problemen of werknemersgroepen, mag het realiseren van één doelstelling het realiseren van de andere niet in gevaar brengen of onmogelijk maken)
Stap 6: Stippel een strategie uit • Ga eerst na over welke hulpmiddelen je beschikt om je verder over het probleem te informeren of om het probleem aan te pakken. “Hulpmiddelen” vatten we hier op in de brede zin van het woord. Het kan hier gaan om bedrijfsdocumenten, over regelgeving, maar ook over mensen en diensten van de onderneming, van de vakbond of van de overheid. • Werk concreet de stappen uit die je wil volgen om de syndicale doelstellingen te realiseren. Wanneer ga je het probleem in het sociaal overleg aankaarten. Welke vragen ga je stellen? Welke onderhandelingsstrategie zal je volgen? Denk ook na welke middelen je wil gebruiken om je doel te bereiken (syndicale actie, pamflet, personeelsvergadering, enz…)
Tracht medestanders te vinden om je plannen te realiseren
8
ARBEID
& MILIEU
