briet nÍ. alr, ma,rrt t999 Nederlandse Vereniging voor parodontologie s e c Í e t a r i a a lP o s i b u s24 9 6 4 9Z CM u n t e n d a m T e l e Í o o n0:5 9 8- 6 3 33 r 3 T e l e Í a x : o 5 9 B- 6 3 3 4 t 3 E-mailn : v v p w o l i a g l o b a l xnsl
Redactie: J à nT r o m p- L e oK r o o n L à u ï e nT s i n : e l- S A C H iAe k s l6 p ï VoÍmgeving: A à t D o e kb n o
N a m e n sd e r e d a c t i e I
Namensde redactie
Woordvan rle voorzitter O p r o e pN V v P - B r a u0nï a l - B0 n d e r z o e k s pj sr i 3
Nieuwsbrief in eennieuwejas VooR u Lrcr NUMMER24 veN or NVvp-Nnuwssnnl. zoals u ziet, heeÍt deze Nieuwsbrief een nieuwe layout. Daarmee is weer een stap vooruit gezet in de historre van dit belangrijke communicatiemiddel van de NVvp De geschiedenisvan de NieuwsbrieÍ vindr z'n oorsprongin 19g9,toen dit medium cloorde verenrgingwerd opgezetom de communicatie met haar leden te verbeteren. Tot dan was de iedenvergaderingvrijwel de enige mogeliykheidom verslagte doen van de activiteiten en initiatieven van de vereniging.De NieuwsbrieÍ creëerdevoor het bestuur een extra mogelijkheid om haar leden te informeren over wat er saanclewas ín paroiand.Inmiddels vormt de Nie'wsbrie{ een niet meeÍ weg te denlcen communicatiemiddel van de NVvp, zo menen zowel het bestuur alsook de redactie. Steedsmeer informatie wordt via de Nieuwsbrie{ verspreid.sinds enige tiid is de verschiiningsfrecluentre opgevoerdvan twee naar vier edities per jaar en ook het aantal pagina'sneemt peÍ nummer toe. Kortom, de Nieuwsbrief heeÍt zich een vaste plaats verwoÍvenbinnen de vereniging. Sinds de eersteuitgave van de Nieuwsbrief in november 19g9,is de vormgevrng verzorgd door Aat Doek. Daarbij stonden leesbaarheiden herlcenbaarheidvoorop. Toch was, naar de mening van alle betrokkenen, de vormgeving aan revisíe toe. Het ontweÍp en de uitvoering van de nieuwe vormgeving (zoalsdie met ingang van dit nummer gestalteheeÍt gekregen)is weer in handen van Aat Doek. Met gepastetÍots pÍesenteeÍt de redactie r-ihet resultaat: een stijlvoile en kleurige mix van vormgeving en informatie. De redactie hoopt dat ook n - de lezer - tevÍeden bent over het nreuwe uíterlijk van de NieuwsbrieÍ. uw reactieshierop zijn vanzelfsprekenclvan harte welkom, maar ook ontvangt de redactie graagopmerkingen oveÍ de iniroud van de NieuwsbrieÍ of suggestiesvoor nieuwe onderwerpen. Tenslotte hoopt de redactie dat de nieuwe vormgeving ertoe zarbijclragen dat de Nieuwsbrief nog vaker gelezenzal worden en dat dit medium een belangrijke ro| zar blijven vervullen in de informatieoverdrachtnaar de redenvan de NVvp. De redactie
I n m e m o Í i a ydnr C e r r i tl a n v a n C a m p e n 3 V o o r u i t bi kl t \ V v p - v o o Í j a a r s c o n g ï e s 4
M 5 c - o p l e i d i npga r o d o n t o l o g i em: é é rd a n p a r oa l l e e n 5 A b s t Í a cu t i t h e t J o u r n aol f C l i n i c apl e r i o d o n t o l o g y I E v a l u a t ivea n h e t p a r o p r o t o c o l I W e e tu d i t , o v e rd e E F p ? 9 P a tëi n t e n c auss to Agenda t2
N o ge e n m a a ln: a j a a r s c o n g r W e so r t e l s r3 N V V Pi n h e t n i e u w s t4 Inïoïmalievitn onzesponsoys r5
M i s s i o nS t a t e m e n tNsV v p ' r o o rp a r o d o n i o l o g i(et t V v p ) D eN e d e r l à n c i V s ee ï e n r g i n g i s e e nw e t e n s c h a p p e l o i j rkgea n r s a tvi ea n t a n d h e e i k u n r l i gzeo r g v e r l e n e r s D eN V v Ps i r e e Í tn a a ra l g e m e n e r k e n n i n gv a n h e i i n z i c h td à t e e ng e z o n dp à r o d o n t i u md e b a s i sv o r m tv a n d u u r z a m el a n d h e e l k u n d i gzeo r ge n s p a n tz i c he r v o o rr n e f f e c t i e vpea o d o n t a l ez o Í g v o o ri e d e r e e b n e r e i k b a atre màl(en D eN V v Po n d r ? Í s i e utnai n d h e e l k u n d i gzeo r g v e e r n e r sb i j
EB
h e tv e r w e r v e e r rn u i t d r a g e nv a n k e n n i se n b e h a r i i g td e b e l à n g e nv a r rh a a rl e d e n
D e N V v Po, m d a te e ng o e dg e b i to p e e ng e z o n
Mankracht: onsmillenniumprobleem?!
op eensuccesvolle behandeling zal toenemen.Ool<de wensenèn de motivatie van depatiëntsltelendaarbijsteeds Dr cpeuroivmttsElRDE wERELD MAAr(TzICHop meeÍ eenbepalende ro1,Het nut van een voor het gevechtmet het millenniumpro_ adequate communicatiedaarover met de bleem.De tandheelkundige proÍessie àreiet patiënt behoeÍthier natuurlijk geen jn de nieuweeeuwechtergeconfronteerd te naderetoelichtirrg. wordenmet eengeheelandereproblema_ Daarnaast geldtdat we in de algemene tiek: het mankrachtprobleem. Want wat praktijk meeÍen meervooruitzullen staatde collegaein de aigemene praktijk te moetendenken.We ztjn immersbeter wachtenals het mankrachtprobleem werke_ 1nstaatom vooruitte plannenalswe nÈ lijk zo nijpendwordt alsverwacht? ai wetenwat onsstrakste wachten Allereerstzullenwe te makenkrijgenmet staat.Dat geldtrLietalleenmet betrek_ eenverlengingvan de wachttijdenin depraktijk.De bevol_ king tot het te verwachtenwerk in depraktijk (velenzijn king neemt immers in aantaien leeftijd toe, waarbij eÍ steeds nu al in staatdaarinte indicerenèn aante sturenl),maar vaker sprakezalzljnvan behoudvan de eigendentitie. ook inzakehet up-to-date houdenviln onzekennísen vaar_ Vanwegehet verwachtetekort aantandarts_parodontologen digheden. Wanneeru bedenktdat dewachttijdenvoor een zullenpatiëntenmet ernstigeparodontale problemenboven_ aantalPAO-Tcursussen in deparodontologie nu al opgelo_ dien minder makkelijk kunnen wordendoorverwezen. De penzijn tot meerdaneenjaar,danisvooruit denken èn werkdruk in de praktijk zal hierdoorextÍa toenemen. plannenbeslistgeenoverbodige luxe. Bovendien neemtdebelastingtoe doordatouderecollegae Het resultaatvan de inspanningenirr de praktijk is bii dit hun praktijkvoeringzullen stoppen.Hoe gaanwe daarmee al1eseenbelangrijkuitgangspunt. Maard,atnietalleen:ook om?Gaanwe het gevechtmet de stressaan,met alle ramp_ de werkvreugdevoor onszelÍèn onzr:medewerkersmas zaligegevolgenvandien?OÍ kiezenwe vooÍ eenpraktijkvoe_ zekerniet uit het oogverlorenworden.De noodzaaktJt ring waarin we werkplezierlcunnencombinerenmer lnsoan_ aanpassingen hebbenwe ondertussenongetwijÍeldal erva_ ningen die rendementopleveren? ren in depraktijk:bij velenvan onsrs eentoenemende werkdruk al voelbaar.IllustratieÍ is hierbij wellicht het toe_ nemendaantalcollegaeaigemeen practicidat het a{gelopen jaar eenberoepgedaanheeÍt op de hr:lplijn van de MOVIR.
Het beheersbaar houdenvan de praktijkvoeringverdient natuurlijkde eersteprioriteit.Zekeris immersdat we met minder algemeenpractici méérpatiëntenmoetengaan behandelen.Dat geldt eveneensvoor de parodontaiezorwe" lening.Daarbijis het van belangdat we, bif patiéntendie een intensievebehandelingbehoeven,positieveresultatenver_ krijgen (doelmatig handelen). Mogelilk zal er dus eenveranderingin de indicatiesteliine moetenkomen waarbij eennog kritischer houdineonmis_ baaris. Het belangvan eenjuisteinschattingvan deproiessie
Het oplossenvan het mankrachtprobleem vormt een belangrijkeuitdagingvoor de proÍessie.Maar waarer bii het millenniumprobleemin de automatiseringsprakeis van eentechnischprobleem,liggenbij ons de oplossingenop het menselijkevlak. Het kan dus wel evendurenvoordat de resultatendaarvanhunweerslagvinden in onzepralctii_ ken. Tot die tijd zult we zelÍ keuzesmoetenmakerrin onze praktijkvoering. Zodat ook in het nieuwemillennium de werkdruk binnen aanvaardbare normenblijÍt èn het werk_ plezierbehoudenkan worden. [an de Kock van Laeuwen,voorzitteïNWp
Nieuw verschenenSNaslagweÍk overmechanische plakcontrole Periodontal Diseases' costsand Benefits of Mechanical Plaguecontrolen Behavorial plagueControl.Zoals Aspectsof Mechanical gebtuikelijkbii de Proceedings wordt eikesessie afgesloten met eenconcensus-yapport. vooÍ de parodontaal qer'nteresseerde tandayts e e nn u t t i g ea a n v u l l i n vgo o rd e b i b l i o t h e e k . Besielwijze 'Proceedings of the European workshopon Mechanical Plaguecontrol'(quintessence Books,ISBN3-87652-428-8, 3r4pagina,s)is in de boekhandel verkrijgbaar voor fl rro,=(inclusiefBTW).Ledenvan de NVvpbetalen fl. 92,50indienzij het boekbestellen bif Boekhandel Van Piere'telefoono40-25t5577 (vragennaarde heerwintgens).Bij toezending , vergetzeld,van eenfactuur,wordtfl. rz,5oin rekeninggebracht poÍto vooÍ en administratie
2
NWP NieuwsbrieÍnÍ 24 maèrt 1999
vooÍ e NVvpBraunOral_B Op 27 rvovrftrsln199govERLEED, net 63 jaaroud, Samvan Campen. Met hem is eenvan depiomers van het onderwijsin deparodonto_ logiein Nederlandheengegaan.
intramuraal,na zijn afscheidvan deKUN alstandarts-parodonto_ loogin depraktijk voorparodonto_ logieNijmegen(tot 1996).Door ztjn inzetvooÍ en houdingjegens zowelpatiëntenals collegae heeÍt Na zijn studiein hij ook op dit Utrechtspecialivlal
3
ookdit jaarwordtdeNVvpBraun 0ral_B Onderzoeksprijs uitgereikt. Ondezoekers werkzaarn in Nederland of Nederlandse ondenoekers werkzaam in hetbuitenland worden hierbilopgeÍoepen omeen ondszoeksveÍslag in testuren. Aanwelke voonraarden dienthetondeaoeksverslag tevoldoen en wanneer dientdeinzending bij deNVvp binnentezijn? Dt NVvp BneuNOnar_BOloEnzoErsrnqs rs door de NederiandseVerenrgrng voor Parodontologie ingesteldmet het doelom hoogwaardigonderzoekop het gebiedvan de parodontologiete stimuleren. De prijs,beschikbaar gestelddoorde firma BraunOral-B,wordt éénkeerper tweejaar uitgereikten bedraagt Í 5000,=. Criteria Het onderzoeksverslag dient aande voleende criteriavoldoen: r Het onderzoek dientin de internationale Engelstaligeliteratuur gepubliceerdte nln. o Het onderzoeksverslag dient betrekkinete hebbenop het vakgebied van de parodÀ_ tologie. r Het onderzoeksverslag dient in de twee jaren,vooraígaande aanhet jaarwaarin de prijs wordt uitgereikt,gepubliceerdof geaccepreerd _tothedenJ. te zljn 11997 Intemationale jury De beoordeiing vindt plaatsdooreeninterna_ tionalejury bestaande uit proÍ.|. Lindhe, proÍ.D. vanSteenberghe, prof.N.p. Lang, prof,H.H. Renggli,prof,U. van derVeiden en eenvertegenwoordiger van de Íirma Braun Oral-8. Procedure De inzendingendienen,in zevenvoud, uiterlijk I augustus1999ín het bezitte ziin van het bestuurvan deNVvp,postbus24. 9649ZG Muntendam. De winnaar,c.q. eeÍsteauteurzal de priis tijdenshet NVvp najaarscongres (19november 1999te Utrecht)in ontvangstnemen.De winnaar verplicht zich om, op basisvan het onderzoeksversiag, eenvoordrachtte verzoÍsen tijdensdit congÍes.Bovendien zuliennos tw-ee andereauteurswordenuitgenodigd een voordrachtte houdennaaraanieidingvan hun inzendins.
N V V PN i e u w s b r i enÍ r 2 4 m a à r tr 9 9 9
Verhoog uw kennisover co-factorenin de parodontologiel z3 april D99, NVvP- voorjaarscon gres 0p z3april1999 vindtin Halg vandelaarbeurs te UtÍecht hetNVvp_ voorjaarscongres,Co-factors in periodontology, plaats, Devoorberei_ dingenvoordit congres zijnvanzelfsprekend al in vollegang.Ookdit congÍes vande NVvpbelooftweereeninteressante bijeenkonst te worden. Watkuntu opdit congÍes verwachten? En waaÍom ishetbijwonen vaneencongÍes alsdit nietalleenleerzaam maarookop hetsociale vlakheelaangenaam? Eenkortevooruitblik naaktookÈongetwijfeld enfhousiast...
dontitis.Echter,niet iedereen blijkt vatbaarte ziin vooÍ paro_ dontitis bij subgingivaleaanwezigheid van dezeparodoniopa_ thogenen.vanaf midden jaren'90eÍkent men dai tret voorarde gastheer is die devatbaarheid voorparodontitisbepaalt.
Vatbaarheidvoor parodontitiswordt waarschijnlijkin belangrij. ke mate bepaalddoor erÍelijke{actoren.OnderzoekheeÍt aan_ getoonddat parodontitisÍamiliair voorkomt. Er is nu een onderzoekgaandenaargenetischemarkers,die wellicht geasso_ Dr xpNlrs ovr,Rco-FACToREN rNDEpARoDoNToLocrE NEEMT cieerdzijn met vatbaarheid voorparodontitis. Dit betre{tvoor_ steedsmeer toe. Welkerol speeltde systemischeen genetische al markers,die gereiateerdzljn aanhet immuunsysteem, achtergrondvan de parodontitispatiëntbij vatbaarheid en Behalvede erÍelijkeaanlegblijken omgevrngs_ en verworyen behandeling? Wat is de invloed van omgevingsfactoren als factorendie de vatbaarheidvergrotenvan belrng.Zo blijkt dat stÍessen roken en vooral ook: hoe belangrijkzijn verworven mensenmet eenverlaagde weerstand, bijvoorbeeld doordiabe_ Íactorenals diabetes,HIV en geneesmiddelen? Het antwoord tes mellitus, HIV inÍectie of doorhet gebruikvan rmmuunsuD_ op dezevragenkomt in toenemendemate binnen ons kennis_ pressiva, eenverhoogde prevalentievan parodontitisvertonen-. bereik te liggen.uitgaandevan dezeco-Íactorenbenaderde de Verderblijkt dat roken eensterkepredisponerende factor is organisatievan het NVvp-voorjaaÍscongres enkelernternatio_ voor de ernstvan parodontitis".Tenslotteis er beperktonder_ nale gastsprekers, die hun voordrachtvanuit zowel eenweten_ zoel
4
È
NVVPNieuwsbriefnT-24 mààrt 1999
wie in Nederland de opleidingtot MasteÍsof
sciencein de parodontologie volgt, kandezestudiebekroondzien met de internationaal erkendetitel MSc.Dezetitel kanaaneenalgemeen practicuswordenverleend,nadatdeze met succes de doorde universiteiten aangeboden opleidingin de parodontologie heeftgevolgd.Betrokkenen en deelnemers vertellenin dit artikelmeeroveÍdezeboeiende drielarigepostdoctorale opleiding:,Hetis eenpittige uitdaging,die echterop de langeterrnijnop meerdere frontenbesristz,n vruchtenafwerpt,. 'DE postooctoRAlE
pARo_ opLETDING dontologie startte in 1990.Het plan tot dezeopleiding kwam voort uit de behoeftebinnen de universiteiten in Nijrregen en Amsterdam om een pro_ gÍamma te creërenvoor tandartsendie zich in de parodontologiewilden ver_ diepen.Dit programma zou een inter_ nationaal l<araktermoeten hebben.De grote initiator van dit plan was Gordon WolfÍe, die als voorrrekker de basis legde voor de huidige opleiding,, aldus Frank Abbas, werkzaam in de Kliniek voor Parodontologiein Amsterdam en één van de betrokkenen van het eerste molÍrent. Gordon Wolt't'e,co&dinator van het MSc-programmaaan de Kathoiieke Universiteit in Nijmegen, meent dat er destijdssprakewas van parallelle ont_ wikkelingen. 'Mijn voorstel aan prof. Renggli, eind jaren tachtrg, om een gespecialiseerde opleiding te ontwikke_ len, kwam voort uit nijn ervaringen in het buiteniand waar dergelijke opleidingen reedslanger bestonden. Ondertussenwas ook in Nederland de behoeÍteaan een gedegenpostdoctoïale opleiding in de parodontologieontstaan.Met biidragenvan onder andere Giles de Quincey konden we het idee verder uitwerken. Daarna heb ik een jaar bij de vakgroepparodontologievan het ACTA gewerkt, waar ik samen met Frank Abbas het programma tot de hui_ dige vorm heb ontwikkeld. Terug in Nijmegen leidde de vooÍtgezetremten_ sieve samenwerking uiteindeiijk tot de twee posrdoctoraleopleidingenparo_ dontologie, thans te volgen in Nijmegen en Amsterdarn. De programma_ directeuren zíjn prof. dr U. van der Velden en proÍ. dr H. Renggli, in respec_ tievelijk Amsterdam en Nijmegen Deze opleidingen werken nauw samen,
MSc- student van het programma op het AcrA, dÍs. p. sipos, aan het werk tijdens de
de studenten reizen regeimatig van de ene locatie naar de anderevoor het theoretischegedeeltevan het progÍam_ ma. Voortrekkersrol Frank Abbas:'We beschikken daarmee over een uiterst gedegenopleiding, waarrree we rn Nederland een voor_ trekkersroi voor Europa hebben gespeelden nàg spelen.Onze opleiding heeÍt bijvoorbeeldmodel gesraanvoor de overigeparodontologie-opleidingen zoals die nu op Europeesn.rveauworden georganiseerd.Ook in het kader van certi{icering lopen we met onze opleiding vooïop. De European
5
initiële behandelino.
Federationof Periodontology(EFp)visi teert rromenteel de Europeseoplei_ dingen in de parodontologieter certifi_ cering. De opleidingenin Bern en Amsterdam zijn als eerstebezocht en hebben inmiddels een certificeÍing verkregen.De opleiding in Nijrregen zal ditvoorjaar worden gevisiteerden naar verwachting eveneensworden erkend. Dat zegt wel rets over het niveau van de parodontologie-opleiding in ons land'. Eenpittigeopleiding De concrete opleidingsgegevens onder_ strepenhet pittige gehaltevan de oplei_ drng, De totale opleiding parodontolo_
N V v PN i e u w s b f l enÍ r 2 4 m a a r tr 9 9 9
gie duurt drie jaar(waaringedurende het derdejaarveertigvolle dagenaanstage wordenbesteedin eenverwijspraktijk voorparodontologie) en is bestemdvoor algemeenpractici die zich verderwillen diÍÍerentiëren.Deelnemersaande studie krijgen eenÍulltime opleidingvan vier dagenper week,waarin twee dagenwor_ denbesteedaanlclinischond.r*ij, .n twee dagengereserveerd zijn voor onder_ zoek,seminarsen studie.Naast deze onderwijsdagen bestedende studenten vaal
toloogin depraktijk ook veelaan implantologiedoet.Voor de opleiding geldt voorts met recht dat er sprakeis van 'meeÍdanparoaileen,.niakon Kuit, tweedejaars in opleidingte Nijmegen,spreektover eenenorme kennisverrijking:,Met vakkenvarië_ rendvan anatomieen microbiologie tot computerkundeen chirurgiekun je sprekenover een zeerveelzljdigeopleiding.Daarnaastzijn wij binnen de opleidingredeiijkgoedgeïntegreerd met anderevakgroepen, zoalsbifvoor_ beeldothodontie,implantologieen bii_
.kunnenwii in Nijmegendergelijke bezoekenvoor oÍrzestudentenrealise_ ren'. Haakon Kuit: ,Wevoigenmini_ maal éénbuitenlandscongÍesper jaar, hetgeenje eenboeiendekennismaking biedt met nieuwe ontwikkelingenin à" praktischekantenvan het vak. Ik vind dat zekeréénvande leuke onderdelen van de studie'.
Bruno Loos,co-director van de opleiding in Amsterdam:,Met nameool< het verrichtenvan onderzoekvoÍmt in Amsterdameenbelangrijkonderdeel van de opleiding.Eentan_ darts-parodontoloog moet lmmersop eenspecialis_ tisch niveaukunnenÍunctloneren/eenvoortrekkers_ rol vervullenvoorde tandartsenin de omgeving. Hljlzlj moet eveneenskrrtischkunnenstaantegenoveÍnleuweontwiklcelin_ genen produkten. Daarvoormoet ie wetenschappelljkeonderzoeken op waardekunnen schatten.Dat kan alleenwanneerje zelÍ veeltijd aan onderzoeken hebtbesteed,. Melle Vroom:'Ookhet gevenvan onderwijswordt in de opleidingbenadrukt. Er wordt van je verwacht Werkbesprekingop de MSc-opleidingvan de K.U.N. dat je collegesvoormondhygiënistengeeften in het laatstejaarbegeleidje het keuze-onderwijs van stukan wordenbenut vooÍ het werken in zonderetandheelkunde.Dat moet ook dententandheelkunde.Ik vond dat eenalgemenepraktijk. wel, want om eengoedtandarts-paro_ leuk om te doen,medegezienhet feit Melle Vroom,die de opleidingaanhet dontoloogte kunnenzijn moetje over dat je daardoor geïnÍormeerd raaktover ACTA inmiddelsheeÍt aÍgeronden voldoendekennisuit anderevakgebiehet kennisniveauvan studententand_ parodontologie-prak_ werkzaamis in de denbeschikken,. heelkundeinzakeparodontolosie. Het tifk Frieslandin Leeuwarden:,Het is onderwijsgevenkomt ie echteiook beslisteenzwareopleidin&want le Hetbelangvanonderzoek ehcongÍessen laterin depraktijk van pas,. maakt vaa.klangedageryvooral aanhet eind van de opleiding.Maar omdat de Essentieelaandezeopleidingis de InteÍnationaal erkend: MSc materieie interesseert,is dat geenprotheoretische scholingin deparodonto_ bleem'. logie.Dit biilkt onderandereuit het Eenanderbelangrilkaspectvan de feit dat de helft van de studietildgere_ opleidingis het Íeit, dat dezeresulteert Veelzijdige materie serveerdis voor onderzoek,seminarsen in eendiploma in de parodontologieen studie.GordonWolffe:,Wij biedenonze een'Master oÍ Science, {MScJ,die De materiedie tijdens de opleidingaan studentenruimschootsde mogelijkheid onlosmakelijk met elkaar verbonden bod komt betreÍtnatuuÍlijk in de eerste om zo veel mogelijkcongressen bij te zijn.FrankAbbas:,Hetwasvanafhet plaatsalle wetenschappelijke kennis op wonen/ook internationaal.Zokom beginaÍ aanwenselijkdat de opleiding fe het gebiedvan deparodontologie. m contactmet mensenbuitenje oplei_ de studenten in staatzou stellenom Daarnaastwordt er veel aandacht ding,fe ziet er bekendenamenen àoet eeninternationaaierkendeen herken_ besteedaanimplantologie,volgens er veel kennis op. Mede dankzii baregraadte behalen.Vrijwel direct na FrankAbbaseenlogischeaanvulling tandarts-parodontoloog en universide start van de opleidingin 1990werd gezienhet feit dat de tandarts-parodon_ teitsmedewerker RichardDriessen dan ook oÍÍicieelvanuit het bestuur
6
NVVPNieuwsbrjeÍnr 24 maart t999
van de universiteitenbeslotendat de titel Masterof Sciencein perio_ dontoiogyverleendzou kunnen worden aanstudentendie de opleidingsucces_ vol haddenafgerond,Om hiervoorin aanmerkingte kunnen komen moeten de studentennaasthun opleidingin de parodontologie nogeenMastersThesis volbrengen,bestaande uit eenlitera_ tuuroverzichten eenstuk oorspronke_ lijk wetenschappelijk onderzoek. Het diplomaen de MSc-titelvormenvervol_ genseenbasisvoor erkenningdoor de NVvP alstandarts-parodontoloog,. Criteria De opleidingis toegankelijkvoor alge_ meenpracticidie bij voorkeuÍover minimaaltweejaarpraktijkervaring moetenbeschikken. HaakonKuit: ,Ook de nodigekennis van de Engelsetaal is noodzakelijk, omdatalle studiestoÍin het Engelsgegevenwordt. Vanzelísprekend moet je overeenmeer dangemiddelde interesse in deparo_ dontologiebeschikkenèn je moet het kunnen opbrengenom je weer driejaar in de studieboeken te verdiepen. |e besteedtnamelijkheelveeltijd aanstu_ derenen dat is somsbest eenopgave/ vooralwanneerje meerinteresse hebt in l
Daarnaastvergt eendergelijkestudie enormveelorganisatie, stoelruimteen tijd en inzet van docenten. Daarmoet je alsuniversiteitook wel de capaciteit voorhebben,. Bruno Loos..,In Amsterdamstrevenwij ernaaÍom tenrrinste óénNederlander per jaarin de opleidingte plaatsenom het mogelijketekort aantandarts_ parodontologen op te vangen.Binnen niet al te langetijd gaanmisschiende eerstetandarts-parodontologen met pensloen. Anderzijdswillen wif ook graagbuitenlandersin onspÍogramma blijvenopleiden.Dit waarborgthet lnternationalekarakterèn de kwaliteit. Bovendienonderhoudtdit onzebuiten_ landsecontacten,.
pelverhogende Íactor? Franl
Bruno Loostot slot: ,Internationaal gezienis er sprakevan eentendenstot diÍÍerentiatie,eentendensdie ook in Financiële drempel? onsland zijn intredezal doen.Het is moeilijk om die kennisop eenauto_ Zoalshierbovenreedsopgemerkt didactísche wijze tot je te nemenèn bevindtzich onderhet aantalhuidige vervolgens horizontaleverwijzingente studenteneenredelijkaantaluit het krijgen.Het volgenvan eengestÍuctu_ buitenlandaÍkomstigestudenten.Ter reerdeen erkendeopleidingbiedt 1e inÍormatie:van de tien studentenin daartoeechterwei de mogelijkheid. Ik Nijmegenkomen er zevenuit het bui_ verwachtdanook dat in de toekomst tenland,in Amsterdamzijn drie van de het aantalNederlandseaanmeidingen zevenstudentenuit het buitenland voor onzeopleidingzal st\jgen,.Frank aÍkomstig.Bruno Loos:,Ditheeft Abbas:'Hetresultaatvan alleinspan_ tevenstot consequentie dathet (drei_ ningenis werkelijkeenboeiende verrij_ gendJtekort aantandarts-parodontolo_ king van het proÍessioneleleven,. Me\le genvoorlopigniet wordt opgelost. Wij Vroom:'Hetvolgenvan dezeopleiding zijn benieuwd naardelange-termijn is eenhele stap.fe investeertÍors en behoeftebepaling ten aanzienvanhet volgt gedurendedrie jaar eenzeeÍlnten_ aantaltandafts-parodontologen in sieveopleiding.fe kriygt er echterook Nederland,Binnende NVvp houdt een heelveel voor teÍug, waaronderkennis_ werkgroepzich momenteelbezigmet verrijkingen veelplezierin je werk,.
Basis vooÍkwaliteit Momenteelwordt de opleidingin Nijmegengevolgddoortien studenten (verdeeid overdrie opleidingsjaren), zevenstudentenvolgende opleidingin Amsterdam(eveneens verdeeldover driejaar).Is dit aantalstudentenniet aande lagekant, medegezienhet drei_ gendemankrachtprobleem binnen de tandheelkunde? Als antwoordop deze vraagstelt GordonWolffe dathet aan_ tal van drie studentenper jaarin zíjn optiek altiid al eenideaaluitgangspunt ,|emoet voor dezeopleidingis geweest. immers als opleidingkwaliteit kunnen blilven garanderen. Bij eente grote groepstudentenverliesje het overzicht.
het in kaartbrengenvan dezekwestie,. Voormeer informatie overdeposlCordonWolÍfe meent dat de komst van universitaire opleiding parodontologie: dezestudentenonderanderehet gevolg is van het Íeit dat de opleidingook in ACTA, dr B.G.Loos,aÍdeling het buitenlandzeergoedaangeschreven Parodontologie, Louwesweg 1, 1066EA staat. Amsterdam,telefoon020-5l ggB02, Een andereoorzaal
7
N V v PN i e u w s b r i enÍ r 2 4 m a a r tt 9 9 9
Abstractuit hetlournalo 1998vol.25,pag.loog- r
nicalperiodontology
bloedende pockets.Indienbij depatiënttij_ densde eerstenazorgbehandeiing 10 oÍ meeÍpocketsmet bioedingna sonderen werdengeconstateerd, werd de initiëie the_ rapiealsniet succesvolgezien.17,2Tovan depatiëntenbehoordetot dezecatesorie. TijdensdenazorgÍase orrtstond.an to.nr_ Íre van het aantalpocketsperpatiënt
Changesin the prevalenceof resiilual pocketsanil tooth lossin treatedperiodontalpatients duringsupportive main_ tenancecareprcgram door M.S. Tonetti, V. Muller-Campanile, N.p. Lane DENazoRc{SpC- sullonrrvl pERroDoNTAr cann)mJleno_ dontaalbehandelde patiëntenricht zich vooraiop het ver_ minderenvan de dieptevan pocketsen het bepeiken van het aantalpocketsmet bloedingna sonderen. De aanwezieheid van bloedingna sonderen wordt samenmet de diepte'vande pocketsgezienalsde besteindicatorvoorde progÍessie van de parodontaie afbraak.Herhaalde bloedingnà ,Àd.r.r, e..Ít een2,8keergroterekansop het ontstaanvan attachmeni verlies,terwijl de aÍwezigheid van bloedingeenzeergoede indicatoris voorparodontale stabiliteit.Bij pocketsdieper dan6 mm neemtde kansop progressie van de parodontitis toe met bijnaeenÍactor10.Diverseonderzoelcen hebben aangetoond dat goedenazorgbehandelingen verliesvan gebitselementen alsgevolgvan verderváortschriidende parodontiskunnenvoorkomenEvenwelweinigis bekend overde incidentievan bloedingna sonderen tijdensde SpC.
43,6o/onaar 13,6T..De toename van het aantai bloedende pockets is positieÍ gecorreleerdaan de lengte van nazorgÍase, de ernst van de parodontalediagnose,het aantalgebitsele_ menten met bloeding na sonderentijdens de laatste nazorg_ behandeling,roken, niet-chirurgischeparodontale therapif het aantal gebitselementendat tijdens de SpC verloren is gegaanen een niet succesvolleinitiële therapie. Tijdens het SPC-programma werd 4,75o/ovan de gebitselementengeextÍa_ heerd.De incidentie van extractie bedroeg0,28 elementen peÍ patiënt per jaar. Opvallend was dat I3oÁ van de patiënten met meeÍ dan2 exÍracties sa[ten veÍantwooÍdelijk was voor
Doel van het voorliggende retrospectieve onderzoek washet vaststellenvan veranderingen van pocketdiepte, bloedingna sonderen en het verliesvan elemententijdensdenazorgfase. Alle patiëntenin het onderzoek zijn parodontraltenminste behandeld middels 630/ovaÍ het totale verinstructieen begeieiding lies aan gebitselemenvan de mondhygiëneen ten (zie figuur 2). scalingen rootplaning. Patiëntenmet eencomErnstiger parodontale 4.smmI Tooth Loss promitterende medische 50 100 1S 2OO 250 diagnose,oudere geschiedenis werdenuitFrequency(%) 60. 58 patiënten en een lange-_l gesloten. N o t o o t ht o s s l - s s . ? % Totaalwerden -1 cu re periode in de nazorg1 tooth fost | ,t % 273 p at1ëntenonderzocht, o 40 > 2 teeth tost f ,31% fase doen de kans op I waarbijde volgendegegeverlies van elementen o venszijn vastgelegd: ieeÍ 0 50 1OO tso 2OO o 25A toenemen. De aanweSubl@rs tijd, geslacht, roken:niet, I E zigheid van een gÍoot wel oÍ gestopt,intervallen aantal tanden en kietussende nazorgbehande1 2 3 4 5 6 7 > 8 zen bij baselinelaat de NumberoÍ teethlost duringSpC lingen,tijd dat eenpatiënt kans op verlies van eiezich al in nazorgÍase 50 100 150 2AO 250 menten dalen. De opgebevonden de diagnose, De treden parodontale SPC-behandelingen duurFiguur r FiguuÍ 2 destructie is een maat den 60 minuten/ waaÍvan voor vatbaarheidvan de l5 minutenwerdenbesteedaanhet vastleggen van de diver_ patiëntvoorparodontale aÍbraak.Echter,dezeÍactorenkun_ sepaÍameteÍs. De pocketdiepte en bloedingna sonderen wer_ nen slechtseendeel(68%Jverklarenvan het totalegebitsverdenop 4 plaatsenper elementgescoord. lies.Volgensde criteriavan Hirschfelden Wasserman rs 9I % Tijdensde eersteSPC-behandeling waser gemiddeldbij 5,3,/. van depatiënten,,we11 maintained,,(verliesvan 0 _3 ele_ van de pocketssprakevan bloedingna sonderen, bij Ig,B% menten)/8% is "downhill,,{verliesvan4 _9 elementen) en van alle gebitselementen werdbloedingna sonderen gevon_ 1% is "extremedownhill,,(verliesvan 10 of meerelemendenen bij 8,lTovandegebitselementen warenpocketsdie_ ten). perdan4 mm aanwezíg. 43,6%van depatiënt.nhrd s..n
8
N V v PN i e u w s b r j enÍ ï 2 4 m a à r tt 9 9 9
NMTevalueert hetpaÍopÍotocol
vraagdetandartsen paroprotocol en welkeinitiatievenvolgener op dit eersteonderz ?
Abstact uitgezocht en bewerkt doot L.B,G.M. Tinsel, tandarts-parcdontoloogin het militair hospitaal te utrecht.
VÍagenen antwoorden
nazorgprogÍammaop maat geeft onder andere aan welke ele_ menten oÍ pockets behandelddienen te worden en met welke periodiciteir dit dienr te geschieden. Wilt u zich ver_ diepen in de materie van risicoÍactoren,dan is het artikel waar dit Abstract naar verwijst een aanrader. Ook mag u cian zeker het NVvP-voorjaaÍcongÍes,Co_Íactors in
sorls, meestal oÍ altijd tijdens de periodieke controle van hun patiënten gebruikt. Als reden om de gemodificeerde CPITN
0proep! Het Abstractop dezeplek komt tor standdankzij de bereidwilligemedewerking van lezersvan de NVvp_ Nieuwsbrief.Dankzij hun inspanningenkunnenwij u op de hoogtehoudenvan interessante nieuweontwil
CPITN-screening. EeÍstestap Genoemd onderzoeksrappoÍtvoÍmt volgens de NMT een eeÍste aanzet,op basis van de evaluatiegesprekken met de NVvP zal een vervolgtrajectworclenuitgestippeld. Mogelijke knelpunten zullen in deze vervolgÍase beter lur.r.rr worden geinventariseerd,om vervolgenswaar mogelijk verholpen te kunnen worden. Volgens planning zaI in juni 1999 derhalve een tweede NMT omnibus-enquêteaan het paroprotocol worden gewijd. Vanzelfsprekendhouden wij u op de hoogte
9
N V V PN i e u w s b r i e Í n r 2 4 n d a Í t t 9 9 9
Medische ànamnese: Geenbijzonderheden. ASA_score I; niet-roker.
DepapieÍenpatiënt kwam dit keertot stand dankzijde medewerking van de MSc-opleiding van de
gepresenteerd. In de volgendeNieuwsbrief wordt de
opmerkingen onlvangenwe graagl Naam, leeftijd:
G.V., man, 43 jaar. DaÍumintake: I mei 1995. Redenverwijzing: Behandelingvan parodontaleen prothetische problemen. Primaireklachtvan de patiënt: Bloeding en problemen met de Írameprothese.
Tandheelkundige anarnnese: r Patiëntis elkezesmaanden op con_ trole bij de tandaÍtsgeweesr(tand, steenverwijderen); o Extractievan 21 en ZZ op 16_jarige leeÍtijd{i.v.m.crowding); o Eerstkunstharsprothese en sinds 1989frameprothese; o Het onder{rontis verhoogd mobiel; c Yiezesmaaken halitose. IntÍa-oÍaal onderzoek: . Gegeneraiiseerd bloedenna sonderen; o Cegeneraliseerd supragingivale plaque; r Recessies tot 6 mm {onderÍront);
. Gegeneraliseerdverdieptepockets, r Furcatieproblematiek U,là, 26, Zi, 39,37,47,49j . 41 vitaliteitstest negatieÍ. Extra-oraal onderzoek: Ceen bijzonderheden Róntgenonderzoek: o Onregelmatig botverlies tot S}%i r Angulair deÍect47; . 15,24 endodontisch behandeld; r 41 periapicaleradiolucentre en angulair deÍect; . 24-27 secondairecariës, o Plaqueretentie bevorderende Íestauratres; o Subgingivaaltandsteen. Met dank aan collaga Roland Eckl,
Het bestuur van de NVvp heeft reeds enige tijd geledende beslissinggenomen om het InteÍnet als medium te benutten. Uit cijfers (rggg) blijkt dat ongeveert5% van de tand_ artsen regelmatig gebruik maakt van het InteÍnet, HoeveÍ zijn de voorbereidingen gevorderd en op welk adres kunt u ons straksvia het WWWbezoeken?
Welke informatie wilt u?l Wat kunt u strakszoal vinden op de site?Als eerstenaruur_ iijk informatieoverde vereniginghet besruur en áeverschil_
lendecommissies en sectiesdiebinnen de verenigingactieÍ zljn. Het huishoude_ iijke reglement,het jaarverslag maarook de adressen van tandarts-parodontologen en het reglementTp zullen eveneens te vinden ziin (deadressenvan Tp_enzijn uitsluitendvo0r tandheelkundige zorg_ verlenerstoegankeliik). Ook de inforÀa_ tie die de NVvp via anderemedia verstrekt,zoaisbijvoorbeeld de NT_columnen de NieuwsbrieÍ,kunt u nasiaanop de site. Het voornemen bestaatom eendatabasevan eengehelejaargang op de site toegankelijkre maken. Naastdezenieuwsbronnenvindt u de door de NVvp ont_ wikkelde foldersop het web ter inzage.Inde agendakunt u alle symposia,congressen en pAOT-cursussen iarodontologie terugvinden.TevenszaI eenterugblik op het làtste NVvpcongresdanweleenvooruitblik op het aankomende NVvp_ congreswordenverzorgd.Links naarander interessante parodontologiesitesmogennatuurlijk evenminontbrekenen zullen voor u het surÍenvereenvoudigen. In de komende maandenmoet de websitebij stukjesen beetjes zijn beslag gaankrijgen.
waarmogeliiktrachtde redactievan de NVvP-Nieuwsbrief u op de hoogtete houdenvan ontwikkelingen op het gebiedvan de parodontorogie in Europees verband.voor dezeuitgaveserecteerden we onderstaande berichten. programma PostDoctoraal parodontologie in Amsterdam erkend
Vertegenwoordiging NVvpin de Etp
ster van de NVvl Dicl< Barendregt. Zo is Nederiand binnen te NVvp maximaal worden behartigd.
ll -
NVvpNieuwsbrjeÍ nr 24maart1999
Hoogtepunten vaneenbijzondeÍ congÍes
senalsvolgt:,TijdensdezeLunchand Learningwordenu vijÍ praktijkgevallen gepresenreerd. VijÍ gevallendie in ver_ schillendematehet grensgebied tussen parodontologie en endodontologie uit_ beelden. Aan de handvan de beschreven problemen, onder begeieidingvan een tandarts-parodontoloog en een tandaÍtsendodontoloogen uitgaandevan uw ergen ervanngen len die van uw tafelgenotenJzult u ontdekken dat dit grensgebied uitgebreideris dan u dacht. Een gÍensgebied bovendien rnet duidelijke implicaties voor de praktijk, Hoe Í zich in dit grensgebredzou begeven kunt u toetsen aan de hand van één van de casussen,die wij hieronder publiceÍen. Eet smakelijk.
Eenvan de tafels bij de Lunchand Learnino
gespreksleider,een aantal casussenDe onderwerpenhielden vanzelfsprekendverband met het con-
n
Mrr
Neur DE OIMERKELUKE MANIERvAN
: iunchen bij het najaarscongres bleek voor tal van aanwezigende moeite meer dan waard De aanwezigetafelgas_ ten kregen nainelijk méér dan een lunch alleen voorgeschoteld.Tijdens de zogeheten'Lunch and Learning, besprakeen aantal collegae,met per taÍel twee tandarts-specialistenais
Sresthemaen weÍden per taÍel volledig verzorgd aangebo, den. Dit nieuwe {uit Arnerika overgekomen) initiatief bleek een gÍoot succes:ln totaal was er sprake van twaalf tafels, waaraanper taÍel twaaif collegaelunchten en discussieer_ den (inclusieÍ de genoemdetwee tand_ arts-specralistenals discussieleider) WatzouÉ doen?l De inleiding in het bijbehorende,Lunch & Learning'-boekjebeschreeÍde casus_
t2
'Lisette W.,29jaaroud Haar vorige tandarts heeft ongeveerdrie jaar geledeneen kanaalbehandeling van 35 en 36 uitgevoerd.Vanwegeterugke_ rende klachten (zwelling van het tandvlees, pusafvloedvestibuiair van 36 uit een pocket van 8 mm) en vanwegede povere kwaliteit van de kanaalbehande_ lingen wordt door u een endodontische herbehandelingvan beide elementen urtgevoerd. Kort daarnaworden gegorenÍestauratles op zowel 35 als 86 vervaardigd.Een jaar na de herbehandelingmaal
N V v PN i e u w s b r i erÍr 2 4 m a a Í tt 9 9 9
I
2
Op de róntgenfoto,sstaanachtereen_ volgensaÍgebeeld:
.
1. beginsituatie 2. situatiedirecrna herbehandeling 3. situatie eenjaarna herbehandeling,. Hoe luidt Èw behandelplan?l
.
Om te bepalenoÍ u bij het meten van pocketsmet uw pocketsonde niet te hard oÍ te zachtdrukt, kunt u onderde nagelmeten.WoÍdtde huid wit, dat drukt u al te hard.De meetdrukbedraagt 25 gram.
r
Gutta PerchaheeÍteengoedetem_ peratuurop het momentdathet begintte roken.
c
.
Tipsopgedaan tijdensdelezíng,Wortels binnenstebuiten' dooÍM,l.H, deCleen: .
Tipsopgedaan tijdensde lezing 'Gemodificeerde CptTN.index voordemondhygiënist-de praktiik'door W.H. vanDannis enA.c.M.l.WinÍerdal: .
Wilt u snel eenindruk van de patiëntkrijgenmet her oogop de behandelbehoeÍte? Geefuw patiënt daneencijÍer,bifvoorbeeld van 1 t/m 10.
ïip opgedaan tijdensdelezing 'Sensibiliteitstesten' doorL.W.M. vander Sluis:
Tipsuithetparallelprogramma Het verslagoverhet najaarscongres 'Wortels'in devorigeNieuwsbrieÍ kwam medetor standdankzijde mede. werking van enkelemondhygiënisten, die het paraileiprogramma haddenbijgewoond.In hun verslagmaaktenzij voorhun collega-mondhygiënisten tevensmeldingvan eenaantalprakti_ schetips, die wij hier graagpubliceren.
3
.
Met eenmicroscoopin depraktijk kunt u kijken naaÍde hoeveelheid spirocheaten in deÍlora.Bij weinig spirocheaten (10%)is er sprakevan eenendodontische fistel.Veelspi_ rocheaten(30%oÍ meer)duidenop eenparodontale fistel. Sluit endodontische problemenuit voordatu met eenscalingbegint. Anderskrijgt u te makenmet een beschadigde vezeligeaanhechting hetgeenhet verkrijgenvan een nieuweaanhechting bemoeilijkt.
Wist u dat eenpocketbij een parodontale laesie,veroorzaakt dooreenendoprobleem, drie keer zo snelachteruitgaatals eenleasie veroorzaalct dooreenparo_ probleem? Laateengeconstateerd endopro_ bleemeerstdoorde tandartsoplos_ senen controleerde aanhechting driewekenna de endomet behulp van eenróntgenÍoto. Meet danook depocketopnieuw. Antibiotica hebbengeeneÍÍectbij eenendoprobleem, aangezien de bacteriënin dewortel niet worden bereil
Tipsopgedaan tijdens delezing'Behandeling vanwortelcariës'dooÍ A.l.pvanStrijpr .
.
Bii gevoeligelaesiesis het aÍnemen van eenvoedingsanamnese aante bevelen. Eenvoordeelvan chioorhexidine_ lak EC-40lmet 40%chloorhexidine):hierdoorontstaanmindercari_ euzelaesies,er vindt tevensgeen verkleuringvan de gebitselemen_ ten plaats.Dit middeldoodtvooral de Streptococcus mutans.
êN?in hetnieuws o o kd e a f g e l o p em n aanden p u b l i c e e r ddee N V v Pm a a n d e l i j ki sn h e tN e d e r l a n dTsa n d a r t s e n b l a d o v e rr e l e v a n toen t w i k k e l i n g ei n h e tv a k g e b i e dI .n d e r e c e n t e NVvp-column wse r d e nd e v o l g e n d e o n d e r w e r p ebne s p r o k e n' L: u n c h6 L e a r n i n gh:e tn u t t i g ee n a a n g e n a mvee r e n i g d '',D ee l e c t r i s c h e t a n d e n b o r s t eslt:a n dv a n z a k e n ' e n' w e l k er o l s p e l e nc o - f a c t o r e n in de parodontologie?, Heeftu dezepublicatiesgemisten bent u alsnoggeïnteresseerd? Neemtu vooÍ eenkopiegerust contactop met het NVvp-secretariaat.
jL,
*uuo NieuwsbrieÍnr. 24 maart 1999
Houdtde volgendedata alvastvrij in uw afsprakenboek en agenda:
'co-factors periodontorogy,, NVvP-voorjaaÍscongÍes in z3 aprir rggg,laarbeurs,utrecht 85th AnnualMeeting AAp 26-29september t999,SanAntonio,Texas,USA NVvP-NVO| najaarscongres.parodontologie en implantologie,,19november r,gg,faarbeurs, Utrecht perio Euro 3 g-rr juni zooo,Genève 86th AnnualMeetingAAp l7-zo september zooo, Honolulu,Hawaï,UsA NVvPnajaarscongres r decemberzooo,
Jaarbeurs,Utrecht
Cursussen:
Parorefresher,theoretischeen praktische cursus rz april 1999,ACTA MH-l cursusvoor mondhygiënisten t7 en 24 april r999,Kliniekvoor parodontologie, Amsterdam
Paroinvasief,klinischecuÍsus zo april t999,ACTA Paro interactief,basiscursus 22 en 23 april 1999,ACTA Paroinitieel,klinischecursus z6 april 1999,ACTA Deprofessionelegebítsreiniging, ultrasoon en handinstrumentarium r8 mei 1999,Kliniekvoor parodontologie, Amsterdam Tandvlees,kunstharsen porserein:verbeter de esthetiek,begin bif het tandvrees 7 juni 999, Kliniek voor parodontologie,Amsterdam EmdogainClinic 9 juni 1999,Kliniekvoor parodontologie, Amsterdam
ProceÍa:Evolutieof revolutie? zr juni 1999,Kliniekvoor parodontologie, Amsterdam
jl-
, u u oN i e u w s b r ineïf 2 4m a a rrt 9 9 9
