b ba
bremenbouwadviseurs
april 2 0 07 ja arg ang 7 nr 14
Rivierduinen zet in op brandveiligheid / 2-3 Know how, capaciteit en communicatieve vaardigheid / 4-5 Dat kan goedkoper! / 6-7 Terughoudendheid in de ordening / 8
Bremen Bouwadviseurs bestaat dit jaar 30 jaar!
prijs de bekendheid van onze naam, maar we
We zijn er trots op, maar beseffen tegelijk dat
richten ons vooral op een directe manier tot
we elke dag opnieuw door onze klanten in
potentiële opdrachtgevers, bijvoorbeeld door
staat worden gesteld om te presteren. Zij
deelname aan belangrijke beurzen.
stellen vertrouwen in ons waardoor wij onze
Inmiddels gaat het werk door. We hebben voor
kennis en ervaring optimaal kunnen inzet-
de uitbreiding van het Industrion de voorberei
ten. Ook als het om nieuwe producten gaat,
ding van de aanbesteding begeleid. In Leiden en
zoals ons gebruiksvriendelijke onderhouds
omgeving voeren wij bij de Stichting Rivier
programma. U leest er meer over in dit
duinen een project uit rond de brandveilig-
informatiebulletin.
heid van hun 250 gebouwen. In Tienray en
De Bremen Aanmoedigingsprijs reiken wij
Heel is de afdeling Installatieconsulting nauw
dit jaar uit in het licht van ons dertigjarig
betrokken bij grootse (ver)bouwplannen van
bestaan. Op 26 oktober wordt de prijs in een
Daelzicht. Beide organisaties komen aan bod
besloten bijeenkomst uitgereikt aan Robert
in een artikel in dit informatiebulletin.
Weirauch, een musicus/componist die zijn
Bremen Bouwadviseurs blijft aan de weg
wortels heeft in Zuid-Limburg. Wij hechten
timmeren met interessante producten voor
er waarde aan om onze naam te verbinden aan
steeds weer nieuwe klantgroepen. We ont-
deze prijs, niet alleen omdat we de cultuur in
wikkelen ons gestaag, al dertig jaar lang. En
de regio een warm hart toedragen. We vinden
daar willen we nog lang mee doorgaan!
het belangrijk dat jonge mensen een duwtje
pagina 1
informatiebulle tin
in de rug krijgen bij het ontplooien van hun
Hans Fiering algemeen directeur
talenten. Natuurlijk ondersteunt een dergelijke
Karel de Bruijn technisch directeur
ja arg ang 7
nummer 14
april 2007
Stichting Rivierduinen is één van de grootste instellingen voor geestelijke gezondheidszorg in Nederland. In Zuid-Holland beheert de organisatie zo’n 250 gebouwen die allemaal moeten voldoen aan de voorschriften voor brandveiligheid. Daarvoor werd eind 2005 een project opgezet, waarvoor Rivierduinen een beroep deed op Bremen Bouwadviseurs. Bijzonder is dat er op zoveel locaties in zoveel gemeenten een gestroomlijnd proces wordt doorlopen, waarbij de instelling zich proactief opstelt en op hoog inhoudelijk niveau communiceert met de verschillende brandweerkorpsen.
Rivierduinen zet in op brandveiligheid Tessel Linders is hoofd van de afdeling Huisvesting van het
ongeveer 130 gebruiksvergunningvrije panden. Bovendien
Servicebedrijf van Rivierduinen. Zij vertelt over de gebou-
kwamen er sinds de start van het project nog 50 panden bij
wen die haar afdeling beheert: ‘De Stichting Rivierduinen
door de dynamiek van de organisatie.’ In de zomer van 2006
heeft een zeer groot dekkingsgebied; onze basiszorg is regi-
heeft Raisa Maduro het project opgezet in samenwerking
onaal. Met een aantal specifieke aandachtsgebieden, zoals
met Bremen Bouwadviseurs. De einddatum is gepland in
autisme en gehoorstoornissen met psychiatrische problemen
december 2007. Dan zijn de bestaande vergunningen up
voorzien wij in een landelijke behoefte. Er werken hier
to date, gebouwen die vergunningplichtig zijn hebben een
2.750 mensen. Rivierduinen heeft zo’n 975 bedden en daar-
vergunning en aan de overige gebouwen zijn maatregelen
naast hebben wij ambulante cliënten en cliënten die een
getroffen om de brandveiligheid te garanderen. Bovendien
deeltijd behandeling krijgen. Voor al onze centra én voor
moet alles beheersbaar zijn voor de toekomst.
onze serviceafdelingen hebben wij uiteraard aangepaste huisvesting nodig, variërend van ons achttiende-eeuwse
Effectieve samenwerking
hoofdgebouw tot woningen in buurten. We hebben gebou-
Er wordt gewerkt in een projectteam onder verantwoording
wen in eigendom, maar huren ook panden. Sommige liggen
van programmamanager Raisa Maduro. In het team onder
op het terrein van de voormalige psychiatrische zieken
leiding van projectleider Ad Meisen van Bremen Bouwad-
huizen, andere in wijken, er zijn jonge en oudere gebouwen
viseurs zitten de brandveiligheidsspecialist en nog enkele
bij. Die grote differentiatie hangt samen met de behande-
mensen van Bremen Bouwadviseurs. Tessel Linders: ‘Wij
lingsvormen, maar heeft ook te maken met de fusies die
hebben voor dit project de afdeling Huisvesting van het
de afgelopen jaren hebben plaatsgevonden.’
Servicebedrijf uitgebreid met enkele medewerkers van Bremen Bouwadviseurs. Dat is ook duidelijk naar de twaalf
Dynamisch
andere centra binnen de organisatie.’ Die aanpak bevalt
‘Veiligheid in een breed perspectief stond altijd al hoog op
goed, vindt Raisa Maduro: ‘Er bestaat binnen het project-
de agenda’, vertelt programmamanager brandveiligheid
team een prettige, functionele samenwerking. Ik ben tevre-
Raisa Maduro. ‘De Raad van Bestuur heeft daarom eind
den over de ervaring, de kennis van zaken en de werkwijze.
2005 budget vrijgemaakt zodat we de gebruiksvergunnin-
Het contact met onze centra is uitstekend. Ik heb op geen
gen voor de diverse gebouwen konden aanvragen of actuali-
enkel gebied klachten, de kennisdeling, de uitvoering, de
seren en gebouwen brandveilig(er) konden maken. Dat
organisatie en de communicatie verlopen soepel.’
vraagt enorm veel voorwerk. We hebben voor de inventari-
pagina 2
satie een specialistische adviseur in brandveiligheid inge-
Complex
schakeld. We hebben ongeveer 35 vergunningplichtige
De definiëring van het project in het Plan van Aanpak maakte
panden mét een gebruiksvergunning, zo’n 35 vergunning-
de complexiteit pas echt duidelijk. Die complexiteit wordt
plichtige panden die nog geen vergunning hebben en
uiteraard niet alleen bepaald door de omvang, al is een
informatiebulle tin
ja arg ang 7
nummer 14
april 2007
1
Tessel Linders en Raisa Maduro (r)
totaal van 250 gebouwen aanzienlijk. Ook het specifieke
Om ook voor de toekomst een optimale flexibiliteit in het
gebruik en de regelgeving maakt het er niet eenvoudiger op.
gebruik te behouden, kiest Rivierduinen ervoor om veilig-
De Stichting Rivierduinen is in verschillende gemeenten
heidsvoorzieningen te blijven treffen op een hoog niveau.’
gevestigd en heeft daardoor te maken met uiteenlopende bouwverordeningen. Bovendien bestaat er in het Bouw
Kennis en bewustwording
besluit onduidelijkheid in de regelgeving voor gebouwen in
Om de brandveiligheid na de kwaliteitsimpuls van het pro-
de gezondheidszorg. Dit is door het ministerie van vrom
ject in stand te houden, wordt naast het project gewerkt aan
erkend. Het projectteam overlegt intensief met de betrokken
de procedures en systemen. De historie en de nu vergaarde
brandweerkorpsen om duidelijkheid en overeenstemming
kennis worden vastgelegd. De interne projectleiders van
te bereiken.
Rivierduinen krijgen instructies en aanbevelingen, bijvoorbeeld om bij het huren van een gebouw ook te letten op de
pagina 3
Hoog niveau
brandveiligheid. Er worden procedures opgesteld voor toe-
Het feit dat de regelgeving niet volledig waterdicht is maakt
komstige aanpassingen aan de gebouwen, enzovoort. Dat
intensief overleg met de brandweer nodig over de installatie
alles leidt tot nog meer bewustwording. Tessel Linders:
technische, bouwkundige of organisatorische maatregelen
‘De rampen die we de afgelopen jaren in Nederland hebben
die passen bij elk gebouw en zijn gebruiksfunctie. Raisa
meegemaakt verhogen de aandacht voor brandveiligheid.
Maduro: ‘We hebben geconstateerd dat de voorzieningen die
Het is belangrijk om je ervan bewust te zijn dat zelfs kleine
Rivierduinen tot nu toe heeft getroffen op een hoger niveau
aanpassingen van een gebouw gevolgen kunnen hebben
zitten dan strikt noodzakelijk is volgens de regelgeving.
voor de veiligheid.’
De zorg is voortdurend in beweging. Dat vraagt om aanpassingen aan de gebouwen of zelfs complete nieuwbouw. De omstandigheden waaronder de bouw plaatsvindt, wijken in een aantal opzichten af van wat in andere sectoren gevraagd wordt. Dat vraagt om een zeer gedegen planning. Daarbij spelen de beperking van de budgetten voor zorg een steeds grotere rol, ook bij Daelzicht.
Know how, capaciteit en communicatieve vaardigheid 2
macquette Daelzicht Heel
Daelzicht is een organisatie waar 1.600 medewerkers aan mensen met een (verstandelijke) beperking ondersteuning bieden bij alle facetten van het leven. Daelzicht verzorgt in grote delen van Limburg (begeleid) wonen en werken, dagactiviteiten, crisisopvang, specifieke ondersteuning, enzovoort. De voorzieningen zijn opgebouwd sinds begin vorige eeuw; de oorspronkelijke organisaties zijn in de loop der jaren gefuseerd tot Daelzicht. De veranderende visie op begeleiding van mensen met een beperking heeft gevolgen voor de eisen die gesteld worden aan de huisvesting. Daarom wordt er binnen Daelzicht veel gebouwd en verbouwd. ’t Raayke
Cliënten hebben daardoor meer ruimte voor zichzelf en
Peter Wolters is projectleider Huisvesting bij Daelzicht.
meer zelfstandigheid.
Hij heeft behoefte aan partijen die met kennis van zaken en
pagina 4
voldoende capaciteit de projecten kunnen uitvoeren.
Veren laten
satijnplus Architecten is gevraagd om de total enginee-
Na aanpassing van de plannen omdat het College Bouw had
ring te verzorgen en Bremen Bouwadviseurs levert in het
geadviseerd om goedkopere oplossingen te kiezen, kon de
ontwerpteam de installatieconsulting. Twee andere part-
verbouwing starten. Bremen Bouwadviseurs adviseert over
ners zijn gespecialiseerd in infra en constructie. Peter
de renovatie van de installaties en de bouw van een nieuw
Wolters: ‘Naast know how en capaciteit hechten wij veel
ketelhuis. Bovendien wordt in het werk een gebalanceerde
waarde aan de manier waarop gecommuniceerd wordt,
ventilatie op maat aangebracht. Peter Wolters vertelt: ‘We
onderling in het ontwerpteam maar ook met de afdelingen
hanteren bij Daelzicht standaarden voor het afwerkings
van Daelzicht. Het eerste project dat we met Bremen Bouw
niveau, de omkastingen van radiatoren, enzovoort. In feite
adviseurs uitvoeren, is de verbouwing van ’t Raayke in
gaan we voor hoge kwaliteit die zich op den duur terug
Tienray.’ ’t Raayke biedt tijdelijke (crisis)opvang en struc-
betaalt. In het licht van de veranderende financierings
turele opvang aan 35 kinderen en jongeren met een ver
stromen wordt dat steeds ingewikkelder. Omdat we daar-
standelijke handicap. Zij wonen thuis en worden overdag
naast te maken hebben met stijgende kosten wordt van het
opgevangen, of zij wonen bij of onder begeleiding van
ontwerpteam de nodige creativiteit verwacht. Ik noem het
’t Raayke. De verbouwing was nodig in het kader van de
“verantwoord veren laten”, wat meestal neerkomt op het
nieuwe richtlijnen van de awbz-bouwmaatstaven.
toepassen van eenvoudigere bouwmethoden.’
informatiebulle tin
ja arg ang 7
nummer 14
april 2007
3
Maarten Simonis
en Peter Wolters (r)
Masterplan Heel
keling is het nodig om daar in de nieuwbouw rekening mee
Het tweede project waarvoor satijnplus Architecten de
te houden. We hebben gezocht naar een duurzame oplos-
total engineering op zich neemt, is de bouw van nieuwe
sing. Door vloerverwarming en -koeling toe te passen
woningen op de locatie van St.-Joseph in Heel. De plannen
besparen we op de radiatoren, de maatregelen voor afscher-
zijn klaar voor aanbesteding en de verwachting is dat het
ming en vergroten we de inrichtingsvrijheid en de veilig-
werk komend najaar kan starten. Peter Wolters: ‘Aanvan
heid voor de cliënten. Voor de koeling en verwarming
kelijk was het plan om met het oog op de integratie ook
plaatsen we een warmtepompcentrale in combinatie met
woningen voor particulieren te bouwen. Die plannen
energieopslag in de bodem die middels het zogenaamde
gingen niet door, daarom werken we nu aan een beperkte
stadsverwarmingsprincipe de woningen van de benodigde
vorm van “omgekeerd integreren”. We bouwen drie clus-
warmte of koude voorziet. De bodemgeschiktheid hebben
ters met 25 groepswoningen voor 150 cliënten.’ Maarten
we al onderzocht en we gaan nu na of Daelzicht een onthef
Simonis, senior projectleider van satijnplus Architecten,
fing van de Provincie kan krijgen om gebruik te maken van
legt uit: ‘Het zal aandoen als een openbare wijk, ook in de
grondwater. Lukt dat niet, dan gaan we over op traditionele
architectuur. We bouwen de groepswoningen in hofjes die
opwekking met hoog rendement.’
refereren aan de Limburgse boerderij. Elke groepswoning biedt circa 350 m2 woonruimte voor zes cliënten met uit-
Zorgvuldig
eenlopende beperkingen. Omdat we omkeerbaar bouwen
De bouw van de 25 groepswoningen zal ongeveer vier jaar
kunnen de woningen in de toekomst ook aangeboden
in beslag nemen. Dat heeft te maken met de zorgvuldige
worden op de particuliere markt.’
manier van werken die noodzakelijk is voor de rust en veilig heid van de cliënten die nu nog in de bestaande gebouwen
Duurzame energie?
wonen. De veiligheid op het terrein vraagt aandacht, omdat
Omdat het terrein al bijna een eeuw wordt gebruikt, speel-
er overal dicht bij bestaande gebouwen wordt gebouwd.
den tal van bestaande elementen een rol in de planvorming.
Maarten Simonis: ‘Het streven is dat de cliënten slechts één
Momenteel is Roland de Backer van Bremen Bouwadviseurs
keer verhuizen. We bouwen eerst een deel van een nieuwe
hard bezig alle informatie te verzamelen over de onder-
groep woningen. Zodra de eerste groep cliënten daarheen is
grondse leidingen. Er moet een nieuwe ondergrondse
verhuisd slopen we het deel van de oudbouw om ruimte te
infrastructuur van nutsvoorzieningen komen. Ook heeft
krijgen voor de rest van de woningen.’ Peter Wolters is posi
Bremen Bouwadviseurs een haalbaarheidsonderzoek uit-
tief over de zorgvuldige werkwijze tot nu toe: ‘Het is geen
gevoerd voor het gebruik van duurzame energie: ‘Voor de
eenvoudig project. Niet alleen vanwege de planning en het
gezondheid en het functioneren van de cliënten mogen de
bijzondere karakter van Daelzicht. We moeten vooral de
ruimtes niet te warm worden. Gezien de klimaatontwik
kosten scherp in het oog houden!’
pagina 5
Bremen Bouwadviseurs stelt voor opdrachtgevers meerjarenonderhoudsplannen op. De bouwkundige en technische staat van gebouwen wordt in kaart gebracht zodat er een technische en financiële planning gemaakt kan worden. Zo weten opdrachtgevers welke kosten zij jaarlijks kunnen verwachten om hun gebouwen in een tevoren bepaalde conditie te houden. Uit ongenoegen over de prestaties en complexiteit van de bestaande onderhoudsplanningsprogrammatuur in relatie tot de kosten, ging de afdeling Onderhouds management op zoek naar een alternatief.
Dat kan goedkoper! Bremen Bouwadviseurs komt met een eigen programma voor onderhoudsplanning ‘De bestaande programma’s voldeden niet echt aan onze
Kostenbesparing
wensen. Nog belangrijker was echter dat onze opdracht
Het programma is bedoeld voor opdrachtgevers die een
gevers ze niet duidelijk en gebruiksvriendelijk vonden’,
redelijk aantal gebouwen te beheren hebben, maar niet elke
vertelt Leo Teunissen. ‘Het is voor de meeste klanten niet
dag bezig zijn met hun onderhoudsplanning. Ze kunnen
nodig en haalbaar om alle mogelijkheden van alle modules
nu veelal zonder hulp van Bremen Bouwadviseurs hun
te benutten. Dan staan de kosten voor aanschaf en licenties
onderhoudsplanning volgen, bewaken en aanvullen. Leo
vaak niet meer in verhouding tot de toegevoegde waarde.
Teunissen: ‘Wij helpen dan vooral nog bij updates en bij
We besloten dus om zelf een product in Excel te ontwikke-
het begeleiden van het onderhoud zelf. Verder kan de klant
len om een onderhoudsplan te kunnen opstellen, actuali
het allemaal zelf af!’ Het programma wordt sinds begin dit
seren en bewaken.’
jaar geleverd. De eerste ervaringen bij opdrachtgevers zijn uiterst positief.
Gratis Aanvankelijk werd het programma alleen door medewer-
Tactisch en strategisch
kers van Bremen Bouwadviseurs toegepast, inmiddels
Het programma voor meerjarenonderhoudsplanning be
hebben de eerste opdrachtgevers het in gebruik genomen.
schrijft op detailniveau wat er jaarlijks aan onderhoudswerk
Leo Teunissen: ‘Excel zit standaard in het Office-pakket en
zaamheden moet gebeuren en wat de geraamde kosten
veel mensen gebruiken het. We hebben het programma
daarvan zijn. De afdeling Onderhoudsmanagement van
verder geprofessionaliseerd zodat alles wat belangrijk is
Bremen Bouwadviseurs heeft echter ook een basis ontwik-
erin zit. Bovendien kunnen er in overleg met Bremen Bouw
keld voor tactisch en strategisch onderhoudsmanagement.
adviseurs enkele kolommen aangepast worden aan de
Op tactisch niveau wordt inzicht gegeven in de reserverings
specifieke situatie bij de opdrachtgever. We leveren het
kosten per m2 bruto vloeroppervlak voor elk element van
programma mee bij onze meerjarenonderhoudsplannin-
een gebouw (dak, verwarmingsinstallatie, gevel, etc.). Dit is
gen. Het is uitermate gemakkelijk te bedienen en het bevat
belangrijke managementinformatie. Op strategisch niveau
geen onnodige ballast. Wanneer we de onderhoudsplan-
ontstaat op basis van een door Bremen Bouwadviseurs
ning opstellen of actualiseren, leveren we het programma
uitgevoerde benchmark inzicht in de kosten per m2 bruto
er gratis bij.’
vloeroppervlak voor het complex als geheel. Zo kunnen gebouwen en vastgoedportefeuilles vergeleken worden ten opzichte van elkaar en ten opzichte van de markt.
pagina 6
informatiebulle tin
ja arg ang 7
nummer 14
april 2007
Bonnefantenmuseum, Maastricht
Gouvernement, Maastricht
Sportcentrum Forum Kwadraat, Voorburg
Zwembad Derde Haad, Harlingen
Peutzgebouw azl, Heerlen
Limburgs Museum, Venlo
Biblionova, Beek
Sportboulevard, Dordrecht
Sportkantine, Brunssum
Zwembad de Louwert, Hendrik Ido Ambacht
Bredeschool, Herkenbosch
Sporthal De Meerkoet, Reeuwijk
pagina 7
De Markies, Eindhoven
The Presence of Urban Space werd in 1999 voor de tweede keer georganiseerd door het Vitruvianum (Studiecentrum voor Architectuur in de Euregio Maas-Rijn), de Hogeschool Limburg en Bremen Bouwadviseurs. Zes jonge, getalenteerde architecten werkten een week lang aan een voorontwerp van een opdracht. Wim van den Bergh, Jo Crepain en Peter Kulka traden op als mentor. 8 jaar later
Terughoudendheid in de ordening De opdracht die Mikel van Gelderen (1963)
van een gebouw zonder programma. Het ont-
uitwerkte had betrekking op het Gebrooker-
stond vanuit de vorm. Op een basement heb
plein in Hoensbroek: ‘Een plaats waar vele
ik vier verschillende blokken geplaatst, waar-
verhalen in de openbare ruimte een bijzon-
bij ik symmetrie en spiegeling heb toegepast.
dere esthetiek maakten. Ik wilde het plein
Dat leidde tot een reeks berekeningen om de
een heldere vorm geven en tegelijk die ver
maatverhoudingen te kunnen oplossen.
halen zichtbaar maken.’ Momenteel werkt
Achter de ramen heb ik vervolgens de ruim-
zijn bureau ZeinstraVanGelderen onder meer
tes in een maquette in elkaar geplakt. Ze woe-
aan het ontwerp van luxe woningen in twee
kerden bijna sculpturaal door het gebouw.
bouwblokken van het Wester IJ-dok, een
Losgehaald uit de gebouwen waren het on
nieuw complex van in totaal 70.000 m2 op
verwacht grappige wezentjes.’
een pier in het IJ. Het is een opdracht die past in de lijn van zijn werk. Sinds zijn studietijd
Uitnodiging
aan de Technische Universiteit en de Kunst-
Mikel van Gelderen vindt dat flexibel bouwen
academie is Mikel van Gelderen gefascineerd
niet betekent dat een gebouw neutraal wordt.
door de relatie tussen ontwerper en gebrui-
In één van de oudere delen van Almere
ker. ‘Zelf woon ik in de gekraakte lettergie-
maakte hij een gebouw dat aansluit bij de
terij Tetterode in Amsterdam. Je zag in dat
bestaande stad. ‘Ik heb gespeeld met de ele-
gebouw woningen, werkplaatsen, bedrijfjes,
menten uit de jaren ’80 en erkertjes, balkons,
enzovoort ontstaan. Gebouwen kunnen dus
suskasten enzovoort toegepast volgens de
een heel ander programma herbergen dan
eisen van nu. Vervolgens zie je dat het interi-
waarvoor ze ontworpen zijn. Iets soortge-
eur verandert door de detaillering in de gevel.
lijks gebeurde in de Bijlmer, waar gebouwen
Bij een woongebouw in Amsterdam West
door de afwijkende sociale structuur een
heeft het ontwerp als geheel een sterk eigen
heel nieuwe functie kregen. Het was zo niet
karakter. Achter die gevel vindt je verschil-
bedoeld door de ontwerpers, maar het functi-
lende woningtypen die uitnodigen tot uiteen
oneert wel.’
lopende manieren van wonen. ‘Ik ontwerp
1
Mikel van Gelderen
gebouwen als een entiteit. Daarbinnen passen Raar
op een ander schaalniveau woningen, die
‘Ik vroeg mij af of je een gebouw zonder pro-
ruimte bieden voor de bewoners. Op dat
gramma zou kunnen ontwerpen. In de archi-
niveau ben ik terughoudend in de ordening
tectuur wordt meestal gewerkt vanuit een
die ik aanbreng. Die keuze past niet helemaal
plattegrond, waarin het programma zit opge-
in de vraag van de markt, waar eigenzinnige
sloten. Mijn afstudeerproject is het ontwerp
ontwerpen wat minder in trek lijken.’
Colofon Dit informatiebulletin is een uitgave van Bremen Bouwadviseurs bv, kantoor Heerlen Bekkerweg 29-31, Postbus 528, 6400 am Heerlen t 045 571 39 39 f 045 571 19 57 kantoor Leiden Haagse Schouwweg 8k, 2332 kg Leiden t 071 576 23 77 f 071 576 28 49 / www.bremenbouwadviseurs.nl /
[email protected] / iso 9001: 2000 gecertificeerd Heeft u vragen naar aanleiding van dit informatiebulletin? Neem dan contact op met de redactie (045 560 21 22). Redactie Antoinette Kierkels / Tekst Karin Dormans, Ransdaal / Fotografie Bert Janssen, Maastricht m.u.v. foto's pagina 7 (archief bba) / Vormgeving Piet Gerards Ontwerpers, Amsterdam / Druk Van Hooren bv, Heerlen
pagina 8
informatiebulle tin
ja arg ang 7
nummer 14
april 2007
