b ba
bremenbouwadviseurs
ok tober 2 0 0 9 ja arg ang 9 nr 19
Hoe ziet de wereld van de bouw er over vijf jaar uit? / 2 Vier generaties architecten / 3 Prijsvragen: forse investering van architect en specialist / 4-5 Aandacht voor aanbesteden / 5 De kneepjes van een ‘kleine’ renovatie / 6-7 Linda Maissan: bright and beautiful / 8
op álle vlakken. In de terminologie van ons
aanbestedingspraktijk wordt maar zeer ten
bureau: van initiatieffase tot uitvoering,
dele het beste resultaat gegarandeerd. Ik durf
onderhoud en zelfs sloop, in elke fase van
de stelling aan dat er bij deze aanbestedings-
een gebouw is het nodig om innovaties en
praktijk een enorme kapitaalvernietiging
De wereld is in beweging en dat geldt in
oplossingen toe te passen in antwoord op
plaatsvindt en dat staat haaks op maatschap-
versterkte mate voor de bouw. Een tijd van
de vragen van de toekomst.
pelijk verantwoord ondernemen!
verandering én van kansen. Immers de aan-
Woorden als duurzaamheid en maatschappe-
Om de dialoog over deze ontwikkelingen
komende vergrijzingsgolf, de noodzaak om
lijk verantwoord ondernemen worden daarbij
persoonlijk te kunnen voeren, ga ik graag
natuurlijke hulpbronnen niet uit te putten,
steeds gemakkelijker in de mond genomen. Er
het gesprek met u aan. Voor onze relaties in
een markt die steeds meer integrale kwaliteit
zit echter een enorme opgave achter. Nieuwe
Zuid-Nederland zijn wij op 13 en 14 oktober
eist en natuurlijk de huidige crisis vragen
concepten ontwikkelen gebeurt steeds meer
te vinden op de BedrijvenKontaktDagen in
om eerlijke, duidelijke antwoorden voor de
door krachten te bundelen. Neem bijvoorbeeld
het mecc, Maastricht. Onze stand (oc38)
toekomst.
de renovatie van sportcomplex De Schop in
staat direct aan het plein met het ondernemers-
In deze uitgave van ons informatiebulletin
Asten, waarover één van de artikelen in dit
café. Ook staan wij op 21 en 22 oktober op de
komen enkele mensen aan het woord die met
informatiebulletin gaat. Een open samen-
Vakdagen gebouwbeheer in de Americahal in
beide benen op de grond staan. Zij kijken
werking leidt tot een beter resultaat.
Apeldoorn. Gratis kaarten voor deze beurzen
op ons verzoek vijf jaar vooruit en vertellen
Marktpartijen vragen om vernieuwende con-
kunt u via 045 571 39 39 bij ons bestellen.
vanuit hun perspectief hoe de bouwwereld er
cepten. Zo ook de overheid. Over de bijbe
dan voor staat. Als een rode draad loopt door
horende aanbestedingspraktijk geeft Wouter
hun quotes de markt die in toenemende mate
Thijssen van architectenbureau Meyer en
vraagt om oplossingen met een hoge kwaliteit
Van Schooten zijn mening. Met de huidige
pagina 1
informatiebulle tin
ja arg ang 9
nummer 19
Ik hoop u binnenkort te mogen begroeten! Hans Fiering directeur
ok tober 2009
Hoe ziet de wereld van de bouw er over vijf jaar uit?
Gezondheid en zorg vormen een thema in de geschiedenis van De Bever Architecten uit Eindhoven, een stad die in anderhalve eeuw industrialisering enorm is veranderd. Sinds 1898 hebben vier generaties architecten uit één familie invloed ondervonden van deze dynamiek en er hun bijdrage aan geleverd. Wat dat betekent voor de stad én de architecten was afgelopen zomer te zien in de expositie 111 jaar gezonde architectuur in het Regionaal Historisch Centrum Eindhoven.
Deze vraag legde Bremen Bouwadviseurs voor aan een aantal relaties. Dit zijn de reacties:
Vier generaties architecten ‘Mijn overgrootvader Louis Kooken bouwde het huis naast
opdrachten van grote instellingen als de Vitalis Zorggroep
ons huidige kantoor als woning’, vertelt Stefan de Bever.
en het Catharina Ziekenhuis.’ Misschien wel het meest
Louis Kooken was stadsarchitect en als zodanig betrokken
bekende ontwerp van Leo de Bever is het Evoluon uit 1966.
bij de uitbreidingsplannen van Eindhoven. Het was de tijd
‘Wat ik bijzonder vind aan hun ontwerpen is het accent op
van de ‘tuinstad’-gedachte die toegepast werd in de nieuwe
de sociale opzet en de overmaat. Bewoners hadden daardoor
wijken, waarvoor Louis Kooken tal van woningen en nuts-
ook in de grote eenvormige wijken uit die tijd een individuele
voorzieningen ontwierp. Zijn schoonzoon Cees de Bever
plek.’ De relatie met Bremen Bouwadviseurs ontstond in
nam het bureau in 1933 over. Het was de tijd waarin de
deze periode.
verzuiling nog stond als een huis. Er was grote behoefte aan goede voorzieningen voor ziekenzorg, onderwijs en
Continuïteit
Arnold van Malde bestuursvoorzitter
Do de Schepper directeur Panagro bv
Paul Roodnat directeur regio Noord
geloofsbeleving. Cees de Bever bouwde in een kenmerkende
Inmiddels geven Stefan de Bever en zijn vrouw Heleen van
Wonen Zuid regio Midden-Limburg
Leidschendam
Vesteda Project bv
sobere, eenduidige stijl kerken, kloosters, scholen, winkels,
Heel invulling aan De Bever Architecten. Het bureau voert
kantoren en woonhuizen.
complexe projecten uit met name op het gebied van her
De vraag naar woningen zal de
De komende jaren vindt een herschik-
Voor de komende jaren zal de vraag
komende jaren nog meer dan nu een
king plaats van de partijen in de bouw.
naar en de productie van duurzame
Bijzonder accent
ontwikkeling. ‘Door de lange traditie én de uiteenlopende jonge specialismen van dit bureau zijn we in staat om de
kwaliteitsvraag worden. Dé consument
Na een tijdelijke terugval in de pro-
projecten fors toenemen. Met name
‘Mijn vader Leo en zijn broer Loed namen het bureau over
manier van bouwen uit het verleden te verbinden met
bestaat niet meer; verschillen in in
ductie, zal de markt echter weer aan-
voor commercieel vastgoed zal de
toen grootvader in 1965 overleed’, vertelt Stefan de Bever.
nieuwe concepten en technieken. Die integratie leidt tot
komen, levensfase, normen en waarden
trekken. Dan gaat het erom dat we als
vervanging van verouderde objecten
‘Eindhoven groeide hard en het bureau breidde uit. In de
duurzame architectuur: wat wij tekenen, houdt stand!’
leiden tot een steeds grotere variatie
bouwnijverheid een drietal zaken op
in volledig duurzame een grote vlucht
zorg ontstonden particuliere instellingen. Ons bureau kreeg
in leefstijlen. Ook de bevolkingskrimp
orde hebben:
nemen. Het belang van de herontwik-
waarmee Limburg voorop loopt, speelt
• De kwaliteit, dat wil zeggen:
keling van leegstaand en verouderd
een belangrijke rol.
bouw wat je hebt afgesproken.
commercieel vastgoed zal eveneens
Levering van maatwerk is nodig om
• Het integrale proces, waarbij
groot worden. Voor de woningmarkt
woonproducten afzetbaar te houden.
opdrachtgever en alle partijen die met
zullen we structureel rekening moeten
Om dat maatwerk te leveren is het
het bouwproces te maken hebben
houden met een lager productieniveau
belangrijk de (toekomstige) woon
doelgericht samenwerken.
dan de afgelopen jaren en ook hier zal
consument nog vroeger dan nu in
• Duurzaamheid wat betreft de rela-
de vraag van kopers en huurders naar
projecten te betrekken. Naast dit maat
ties, de keuze in de materialisatie
duurzame producten belangrijk zijn.
werk zal ook woonlastenbeperking
(zorg dat je de gebruikte materialen
Daarnaast zullen we intensiever aan
door energiebesparing een steeds
op een goede manier kunt teruggeven
de slag zijn met de ontwikkeling van
belangrijker keuzecriterium worden.
aan Moeder Natuur) en de energie
specifieke woonproducten voor de
(sluit fossiele brandstoffen uit voor
snel groeiende groep senioren.
het binnenklimaat in gebouwen).
pagina 2
informatiebulle tin
ja arg ang 9
nummer 19
ok tober 2009
pagina 3
Vijf architectenbureaus maakten een ontwerp voor een zeer ambitieus project van de gemeente
Forse investering
Nieuwe vormen nodig
Rotterdam: het Nieuwe Stadskantoor. Voor het ontwerp van Meyer en Van Schooten maakte
‘We analyseren natuurlijk altijd waarom je een prijsvraag
‘Dat de huidige aanbestedingspraktijk niet altijd optimaal
Bremen Bouwadviseurs de bouwkostenbegroting. Projectarchitect Wouter Thijssen: ‘Je inves
wel of niet wint maar we zijn er nog steeds niet achter wat
werkt, zie je ook in de aannemerswereld. De afgelopen jaren
teert enorm veel energie in zo’n prijsvraag en het is altijd maar afwachten of jouw ontwerp
dé reden is. Voor ons als architectenbureau geldt ook
ontstond een trend waarbij de overheid gebruik wilde maken
uiteindelijk wordt uitgevoerd.’
niet dat we prijsvragen zien als gelegenheid voor studie,
van de creativiteit van de markt door projecten op basis van
statement, enzovoort. Wij zijn een bureau dat zich richt
een definitief ontwerp (do) aan te besteden; de zogenaamde
op haalbare en maakbare architectuur door een precieze
design en construct (d&c) contracten. We zien bij groot-
uitwerking, materialisering en detaillering. Die basis heeft
schalige infrastructurele projecten dat dit veel moeilijk
ons bureau altijd vastgehouden. Prijsvragen kosten per saldo
heden in de uitvoering geeft. De bna heeft inmiddels de
erg veel energie. Ook van de specialisten, zoals Bremen
opdracht om te zorgen dat de rol van de architectenbureaus
Bouwadviseurs, die wij vragen om mee te doen. Het komt
in projecten zich weer gaat verdiepen. Een goede zaak,
erop neer dat je een compleet ontwerpteam samenstelt voor
lijkt me.’
Prijsvragen: forse investering van architect en adviseur
elke prijsvraag, met een constructeur, een bouwkosten In het Nederlands Architectuurinstituut (nai) en later in
en ‘stedenbouwkundige inpassing’ ook duurzaamheid te
specialist en een duurzaamheidsspecialist! Voor dit ontwerp
Bremen Bouwadviseurs was ook als bouwkostenspecialist
het City Informatiecentrum aan de Coolsingel werden de
integreren in ‘bijzondere binnenstedelijke architectuur’
vroeg de opdrachtgever bijvoorbeeld om drie soorten
voor Meyer en Van Schooten betrokken bij de prijsvraag van
vijf ontwerpen de eerste drie weken van september op een
maakt Meyer en Van Schooten waar door een co 2 neutraal
duurzaamheidsberekeningen! De investeringen die wij
de gemeente Groningen voor een nieuw kantoor voor de
vergelijkbare manier voorgesteld aan de bezoekers. Iedereen
gebouw te ontwerpen met daglicht dat invalt tot diep in het
doen staan meestal niet in verhouding tot de geboden
dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Deze prijsvraag
kon mee stemmen over de ontwerpen. Maquette, filmpje en
gebouw. Zeer innovatief is ook de ijskelder van 2 miljoen
vergoeding.
is door het bureau gewonnen!
boekwerk moesten aantonen dat het bureau zich niet alleen
liter die zorgt voor de koeling in het gebouw. Het ijspakket
goed had verdiept in het programma van eisen maar dat er
wordt opgebouwd op momenten dat er in het gebouw
ook een ontwerp was gemaakt waarin de stevige ambities
minder koeling nodig is.
van de gemeente Rotterdam waren geïntegreerd. Wouter
(www.stadskantoor-rotterdam.nl/nl/De-5-Ontwerpen/6)
Thijssen: ‘Dit project ligt op een interessante binnenstede-
pagina 4
Aandacht voor aanbesteden
lijke locatie. Het vormt de verbinding tussen de Coolsingel
Aanbestedingspraktijk
en het Haagseveer en het was de opdracht dat het ontwerp
Natuurlijk is Wouter Thijssen bijzonder trots op het ont-
de levendigheid van het gebied accentueerde en stimuleerde.
werp. Hij plaatst echter de nodige kanttekeningen bij de
Wij hebben ervoor gekozen een terughoudende stedenbouw
huidige aanbestedingspraktijk. ‘Doordat je het ontwerp
Het is hoog tijd om aandacht te geven aan de huidige aanbe-
ministerie van Economische Zaken. Dit ministerie heeft op
kundige ingreep te doen om zo het zicht op de bestaande
maakt zonder één op één samenwerking met de opdracht-
stedingsregels en de vele haken en ogen van de regelgeving.
5 augustus 2009 de memorie van Toelichting gepresenteerd
omringende gebouwen als het Stadhuis zoveel mogelijk
gever, zijn er in de vervolgfase vaak nog aanpassingen
Ingewikkelde procedures, steeds groter wordende kosten
en eenieder de mogelijkheid gegeven tot uiterlijk 10 septem-
vrij te houden. Verder hebben we erop gelet dat het gebouw
nodig. Ook het vaak genoemde voordeel dat de opdracht
om überhaupt aan de selectie te mogen meedoen, bijna
ber 2009 te reageren. Een, mede door de vakantieperiode,
geen schaduwwerking geeft voor de commercie en horeca
gever op die manier meer keuzemogelijkheden heeft, is
onhaalbare eisen aan de referenties, enzovoort. Architecten,
onhaalbare kaart. Het is begrijpelijk dat de minister de druk
aan de Meent, waar onder meer café Dudok gevestigd is.’
volgens mij twijfelachtig. Er zijn vaak voorstellen bij, waar-
adviseurs, maar ook bouw- en installatiebedrijven kunnen
op de ketel wil houden; vorig jaar is een wetsvoorstel op
van de uitvoerbaarheid en betaalbaarheid niet gegarandeerd
erover meepraten!
8 juli 2008 door de Eerste Kamer verworpen terwijl er al
Rotterdam: ambitieus
zijn. Als opdrachtgever kun je een ontwerp dat gekozen
Wouter Thijssen wijst op het compacte ontwerp met de
wordt, niet meer volledig herzien.’
Seminar ‘Aanbesteden voor het beste resultaat’
veel tijd was verloren. Maar om alle betrokkenen slechts De afgelopen maanden hebben wij ons in de problematiek
iets meer dan een maand de tijd te geven om te reageren is,
terugwijkende gevels. Die gevels hebben een ritme dat
én de beschikbare vakliteratuur verdiept en we hebben
diplomatiek gezegd, uiterst ongelukkig.
aansluit bij de gevels van het huidige stadhuis en het Stads
gesprekken gevoerd met specialisten, diverse betrokkenen
Het is nu echter niet zinvol om een seminar te houden over
timmerhuis. ‘Na de oorlog was het Stadstimmerhuis één
van binnen en buiten de branche ontmoet en de initiatieven
deze problematiek. Daarom stellen wij ons voornemen uit.
van de eerste nieuwe gebouwen; de wederopbouw werd
die er zijn om de situatie te veranderen, op een rijtje gezet.
Wij zullen na de invoering van de nieuwe Aanbestedings-
van hieruit geregisseerd. Dit gemeentelijke monument
Met een seminar wilden wij de overeenkomst in problemen
wet, de uitvoering ervan op de voet volgen. Mochten de
maakt deel uit van het plan, het vertegenwoordigt een grote
die de verschillende disciplines met de huidige Aanbeste-
resultaten hiervan aanleiding geven – en dat is vanwege de
emotionele waarde. Daarom hebben wij ervoor gekozen om
dingswet ervaren, belichten en bundelen en op basis daar-
gevoeligheid van het onderwerp én de moeilijke totstand-
in dit gebouw ook in de toekomst gemeentelijke functies
van gezamenlijk oplossingen bedenken en voorstellen.
koming van de wet zeker te verwachten – dan zullen wij
te huisvesten. Maarten Fritz, de restauratiearchitect, heeft
Intussen is er veel in ontwikkeling. Onder andere de over-
alsnog van ons laten horen!
meegewerkt aan ons voorstel. Het Stadstimmerhuis wordt
koepelende organen van bouwbedrijven en architecten zijn
verbonden met het nieuwe gebouw.’ De ambitie van de
achter de schermen druk bezig om hun problemen op dit
gemeente Rotterdam om naast een ‘excellente architectuur’
gebied te verwoorden. Er zijn gesprekken gevoerd met het
informatiebulle tin
ja arg ang 9
nummer 19
ok tober 2009
pagina 5
Hans Fiering
Het bassin is leeg, alle tegels zijn weggekapt, kabels hangen los tussen de balken en de installatie
binnenklimaat straks zullen merken. Hetzelfde geldt voor
ruimte is een groot kaal hok. Het ruikt naar stof. Zwembad De Schop in het Oost-Brabantse
maatregelen in het kader van de wetgeving rond legionella-
Asten is volledig gestript. De sporthal in hetzelfde complex is nog wel in gebruik, al moeten de
bestrijding, brandveiligheid en dergelijke.’ Ook de zwem-
sporters zich tijdelijk omkleden en douchen in noodunits. De ‘kleine renovatie’ van de sporthal
badconstructie vraagt veel aandacht. Na het strippen werd
is 1 december af en begin maart 2010 gaat het zwembad weer open. In de ontwerpfase is alle
duidelijk dat dat één van de verrassingen was die bij een
aandacht uitgegaan naar de optimalisering van duurzame, energiebesparende maatregelen
renovatie horen. Hans van den Burg merkt op dat zowel de
die pasten binnen het budget.
adviseurs als de aannemer – overigens dezelfde firma die het complex destijds bouwde – daar buitengewoon oplossingsgericht mee omgaan. ‘Er is een uitstekende driehoek tussen
De kneepjes van een ‘kleine’ renovatie
ons als gemeente, de adviseurs en de aannemer. Je merkt dat het vakmensen zijn en ik moet zeggen dat dat positieve gevoel er vanaf de eerste dag was. En dat ondanks het krappe budget. Ik moet zeggen dat de mensen van Bremen met dat budget omgaan alsof het hun eigen portemonnee is!’ Beslissingen nemen Synarchis adviesgroep en Bremen Bouwadviseurs werken
Aanvankelijk was het de bedoeling van de gemeente Asten
Systematisch
nauw samen. Danny Floren: ‘We hebben de bestekken,
om het 38 jaar oude sportcomplex De Schop, dat in 1986
Hans van den Burg vertelt hoe de maatregelen werden
tekeningen, directiebegroting, directievoering en bouw-
voor het laatst werd gerenoveerd, te vervangen. Een studie
onderbouwd: ‘We hadden een lijstje dat de adviseurs voor
kundig en installatietechnisch toezicht gezamenlijk opge-
naar zes nieuwbouwlocaties maakte echter duidelijk dat
ons moesten vertalen in een ontwerp dat paste in het budget.
pakt.’ ‘Bremen is bij uitstek in staat om installatietechniek
de kosten daarvan zeker hoger dan 12 miljoen euro zouden
In volgorde van belangrijkheid waren dat het programma
bouwkundig te integreren. Ik merk dat de onderlinge
worden. ‘Dat wilde de gemeenteraad niet’, vertelt Hans van
van eisen, aanpassingen op basis van de wet- en regelgeving,
communicatie uitstekend is. Er is een goede taakverdeling
den Burg, projectleider bij de gemeente Asten. Er werd
onderhoudseisen en enkele extra wensen. De extra wensen,
en de expertises versterken elkaar’, vertelt Hans van den
besloten een second opinion te vragen aan Synarchis
zoals een beweegbare zwembadvloer, bleken niet haalbaar.
Burg. ‘De lijnen zijn kort, er is merkbaar vertrouwen en wat
adviesgroep uit Hardinxveld Giessendam. Het onderzochte
Er ging namelijk een behoorlijk bedrag op aan tijdelijke
het allerbelangrijkste is: we krijgen een geïntegreerd advies.
alternatief, een grootschalige renovatie, lag nog steeds boven
voorzieningen. Het ontwerp is vervolgens gepresenteerd
Op die manier kun je als opdrachtgever je beslissingen
het budget dat de raad voor ogen stond, waarna besloten
in de gemeenteraad, waarna er verder verfijnd kon worden.
goed nemen.’
werd tot een kleinschalige renovatie. Kosten: 2,6 miljoen
Dankzij het feit dat de aanbesteding gunstig uitviel, konden
euro. Synarchis adviesgroep, in alliantie met Bremen Bouw
we extra duurzaamheidsmaatregelen treffen. Daarvoor
adviseurs, kreeg de opdracht om de technische omschrijving
hebben we Bremen Bouwadviseurs gevraagd om, in een
te maken, de aanbesteding te begeleiden en toezicht en
reeds gestarte uitvoering, de mogelijkheden van extra
directie te voeren bij de realisatie van deze renovatie.
duurzaamheidsmaatregelen te onderzoeken. Daarbij is rekening gehouden met de inpasbaarheid in de uitvoerings-
Restyling
planning en een goede verhouding tussen extra investeringen
Het complex ziet er straks heel anders uit dan voorheen.
en terugverdientijden. Het resultaat was een verdere
‘Die belofte hebben we nu al waar gemaakt’, merkt Roland
optimalisatie van de luchtbehandelingsinstallatie voor de
de Backer van Bremen Bouwadviseurs op. Danny Floren
was- en kleedruimten en een advies om de warmte aan het
van Synarchis adviesgroep somt de belangrijkste ingrepen
afvalzwembadwater te onttrekken. Met die warmte wordt
op: ‘De natte ruimtes en de routing worden ingedeeld
het koude suppletiewater opgewarmd en gaat de energie
conform de huidige wet- en regelgeving, er komen nieuwe
niet verloren in het riool.’
bassins, de entree en de buitenkant krijgen een face lift, het
pagina 6
asbest wordt verwijderd, de dakbedekking wordt vervangen,
Driehoek
er komt een nieuwe isolatie en bliksembeveiliging en de
In de renovatie zijn de meest ingrijpende maatregelen het
lucht- en zwembadinstallatie worden vernieuwd. Alles
minst zichtbaar, maakt Roland de Backer duidelijk. ‘Een
is uitgelegd op een levensduurverlenging van het sport-
goede luchtbehandelingsinstallatie zie je niet. Maar zeker
complex van minimaal tien jaar.’
is dat de medewerkers en gebruikers de verbetering van het
informatiebulle tin
ja arg ang 9
nummer 19
ok tober 2009
1
Danny Floren (links), Hans van den Burg (rechts) en Roland de Backer in sportcomplex De Schop in Asten
pagina 7
Passie en creativiteit zijn bouwstenen voor ons werk als bouwadviseur, dat leidt tot innovatie. Daarin voelen wij ons verwant met kunstenaars. Via de Parkstad Limburg Prijs komen wij in contact met jonge kunstenaars die met hun kijk op de werkelijkheid onze blik verruimen. Daarom op de achterpagina telkens een portret van één van de kunstenaars, die genomineerd waren voor de Parkstad Limburg Prijs. Van deze kunstenaar hebben wij een werk verworven voor ons kantoor.
Linda Maissan: bright and beautiful Voor Linda Maissan zijn schoonheid, trends, toekomstdromen, muziek
dat vervolgens wordt doorgestikt op het shirt. In het verlengde van de
en mode belangrijk. Dat vertaalt zich in haar collages, werken op
kledinglijn ligt een tijdschrift dat Linda maakt. ‘Ik was altijd al bezig
papier, foto’s en tijdschriften. Op de vloer van haar atelier in een oude
met tijdschriftjes en boekjes. Op de Jan van Eyck Academie heb ik
school in het Maastrichtse Bosscherveld liggen stapels tijdschriften.
me een jaar lang verdiept in vormgeving en ‘tijdschrift’ was toen net
‘De vrouwen op de foto’s in die bladen zijn sexy, sterk, bijna arche
het thema. Een tijdschrift is voor kunstenaars een geschikt platform
typisch. Ik kies een beeld uit en ga het vervormen.’ Het werk dat sinds
om werken en ideeën te laten zien. Voor mij komt alles dan samen:
2000 in de conferentiekamer van de vestiging van Bremen Bouw
kunst, vormgeving, mode, fotografie.’
adviseurs in Heerlen hangt, is typerend. Een print van een collage
www.brightandbeautiful.nl
toont een fotomodel dat een maquette van een stad draagt bij wijze van outfit. De modellen veranderen in mythische figuren of cyborgs. ‘Ik ben visueel ingesteld. Voor mij is het niet gemakkelijk om de woorden te vinden die bij mijn werk horen. Als je inhoudelijk op het werk kunt ingaan, hoe kort soms ook, maakt dat vaak heel veel duidelijk.’ Als kunstenaar doe je niet zomaar iets, vindt Linda Maissan. ‘Je moet wel een serieuze drive hebben. Wie doet zoiets anders met een serieus risico dat je het financieel niet redt?’ Linda studeerde af op textiel autonoom en mode. ‘Op de academie was de omgang met textiel binnen de kunst enigszins geïnspireerd op de zeventiger jaren, toen deze zich nog ontworstelde aan het handwerk imago. Terwijl mode en textiel tegenwoordig op een conceptuele manier gebruikt wordt en minder beladen is. Vrouwen hebben over het algemeen een grote affiniteit met kleding en uiterlijk en dat betrekken we nu zonder angst in ons werk. Waarom zou je immers iets wat voor jou belangrijk is niet laten zien?’ De laatste tijd verwerkt Linda Maissan tijdschriftfoto’s ook tot werken op papier. ‘Ik kies een beeld en begin ermee te werken, kijk hoe het zich vormt. Dit worden bijna modernistische beelden. Ik vind dat interessant omdat het modernisme een levenshouding wilde zijn, waarin alles op elkaar afgestemd was. Er was een soort ideaaltype. Dat utopische vind ik interessant omdat er altijd frictie ontstaat. Mijn beelden geven dat weer, ze laten een tweede laag, een masker zien.’ ‘Drie jaar geleden ben ik een kledinglijn gestart, Pot Luck’. Het zijn veelal T-shirt met collages. Uit een tijdschrift wordt een beeld geknipt
Colofon Dit informatiebulletin is een uitgave van Bremen Bouwadviseurs bv, kantoor Heerlen Bekkerweg 29-31, Postbus 528, 6400 am Heerlen t 045 571 39 39 f 045 571 19 57 kantoor Rotterdam Postbus 13033, 3004 ha Rotterdam t 010 750 35 85 f 084 229 19 99 / www.bremenba.nl /
[email protected] / iso 9001: 2000 gecertificeerd Heeft u vragen naar aanleiding van dit informatiebulletin? Neem dan contact op met ons bureau (045 571 39 39). Tekst Karin Dormans, Ransdaal / Fotografie Bert Janssen, Maastricht / Vormgeving Piet Gerards Ontwerpers, Amsterdam / Druk Van Hooren bv, Heerlen
pagina 8
informatiebulle tin
ja arg ang 9
nummer 19
ok tober 2009
