BREAKING THE SILENCE ONDERZOEK NAAR DE BEREIDHEID OM AANGIFTE TE DOEN ONDER HONGAARSE PROSTITUEES EN SLACHTOFFERS VAN MENSENHANDEL

BREAKING THE SILENCE ONDERZOEK NAAR DE BEREIDHEID OM AANGIFTE TE DOEN ONDER HONGAARSE PROSTITUEES EN SLACHTOFFERS VAN MENSENHANDEL

1

Colofon:

Gegevens opdrachtgever: Naam organisatie Naam contactpersoon

Gegevens uitvoerder: Naam organisatie

Auteur E-mailadres Assistent Foto voorblad: Marcel Germain

September 2013 Breaking the Silence

Nationale Politie Marieke van der Ark, programmamanager Department of International Police Information Europaweg 45 2711 EM Zoetermeer

Intercultureel Onderzoeks- en Adviesbureau Hinta

Maaike van Groenestyn [email protected] Floor de Joncheere

2

Inhoud Executive summary .................................................................................................................................................................... 3 1.

Introductie ....................................................................................................................................................................... 4 1.1 Aanleiding van het onderzoek......................................................................................................................................... 4 1.2 Doelstelling en onderzoeksvragen .................................................................................................................................. 5 1.3 Structuur van de rapportage ........................................................................................................................................... 5

2.

Methodologie ................................................................................................................................................................... 6 2.1 Aangiftebereidheid Hongaarse slachtoffers van mensenhandel .................................................................................... 6 2.2 Bereidheid tot het melden van misstanden van Hongaarse raamprostituees ................................................................ 6 2.3 Beperkingen van het onderzoek ..................................................................................................................................... 8

3.

Resultaten aangiftebereidheid Hongaarse slachtoffers mensenhandel .......................................................................... 9

4.

Resultaten bereidheid melden van misstanden Hongaarse raamprostituees ............................................................... 12 4.1 Achtergrondinformatie ................................................................................................................................................. 12 4.1.1 Landelijke resultaten ............................................................................................................................................. 12 4.1.2 Lokale resultaten ................................................................................................................................................... 13 4.2 Ervaring met het melden van misstanden .................................................................................................................... 14 4.2.1 Landelijke resultaten ............................................................................................................................................. 14 4.2.2 Lokale resultaten ................................................................................................................................................... 15 4.3 Het melden van misstanden ......................................................................................................................................... 19 4.3.1 Landelijke resultaten ............................................................................................................................................. 19 4.3.2 Lokale resultaten ................................................................................................................................................... 23 4.4. Mensenhandel ............................................................................................................................................................. 27 4.4.1 Landelijke resultaten ............................................................................................................................................. 27 4.4.2 Lokale resultaten ................................................................................................................................................... 30 4.5 Politie ............................................................................................................................................................................ 37 4.5.1 Landelijke resultaten ............................................................................................................................................. 37 4.5.2 Lokale resultaten ................................................................................................................................................... 38

5.

Samenvatting van de onderzoeksresultaten ................................................................................................................. 42

6.

Conclusie ........................................................................................................................................................................ 45

7.

Aanbevelingen ............................................................................................................................................................... 50

8.

Suggesties voor vervolgonderzoek ................................................................................................................................. 52

Dankwoord .............................................................................................................................................................................. 53 Appendix .................................................................................................................................................................................. 54

Breaking the Silence

3

Executive summary De afgelopen jaren stijgt het aantal Hongaarse slachtoffers van mensenhandel, maar het aantal aangiften van deze slachtoffers is laag. Het doel van dit onderzoek is inzicht te verschaffen in de redenen dat Hongaarse slachtoffers van mensenhandel zelden aangifte doen tegen hun mensenhandelaren. Om dit inzicht te verkrijgen zijn de gegevens geanalyseerd van Hongaarse slachtoffers van mensenhandel die zijn aangemeld bij CoMensha. Omdat bleek dat de aangemelde Hongaarse slachtoffers van mensenhandel uit beeld waren verdwenen, konden voor dit onderzoek geen als zodanig geïdentificeerde slachtoffers worden geïnterviewd. In plaats daarvan zijn er gesprekken gevoerd met 41 Hongaarse prostituees (en mogelijke slachtoffers van mensenhandel). In deze rapportage wordt de huidige aangiftebereidheid van Hongaarse prostituees en slachtoffers geanalyseerd en verklaard. Omdat rechtstreeks vragen stellen over mensenhandel niet effectief is, gebeurt dit op basis van onderzoek naar hun bereidheid om misstanden te melden. De rapportage eindigt met aanbevelingen voor het vergroten van de aangiftebereidheid van Hongaarse slachtoffers van mensenhandel. De registratiegegevens van CoMensha laten zien dat de aangiftebereidheid onder Hongaarse slachtoffers van mensenhandel zeer laag is. Uit de gesprekken die met Hongaarse prostituees zijn gevoerd, blijkt dat de vrouwen weinig weten over de Nederlandse definitie van mensenhandel en wat voor hulp de Nederlandse overheid slachtoffers van mensenhandel biedt. Zij maken ook weinig melding van misstanden, de meesten van hen hebben nog nooit een misstand gemeld. De meest genoemde redenen hiervoor zijn dat de Hongaarse prostituees geen vertrouwen hebben in de Nederlandse politie en dat vrouwen in de problemen komen als zij een misstand melden. Hierdoor zien de vrouwen geen nut in het doen van aangifte. Naast het gebrek aan vertrouwen in de politie en angst speelt ook de taalbarrière een belangrijke rol, omdat de meeste vrouwen alleen Hongaars spreken. Hongaarse prostituees die toch besluiten een misstand te melden, doen dit meestal via de raamexploitant. Deze meldingen gaan nooit over mensenhandel, maar wel over geweld tegen een collega. Het onderzoek ‘Breaking the Silence’ doet verschillende aanbevelingen om de aangiftebereidheid van Hongaarse slachtoffers van mensenhandel te vergroten. Deze aanbevelingen zijn onder andere: 

     

De politie moet (wanneer zij surveilleren in de raamstraten) in plaats van op paarden of geblindeerde busjes door de straat te rijden, te voet langs de ramen lopen. Hierdoor wordt de politie makkelijker benaderbaar voor de Hongaarse prostituees en neemt het vertrouwen in de politie toe. Wanneer Hongaarse prostituees besluiten een misstand te melden, moet er terugkoppeling plaatsvinden. Hierdoor stijgt het vertrouwen in de politie en zullen de Hongaarse prostituees zich serieus genomen voelen door de Nederlandse politie. Het moet mogelijk gemaakt worden dat de vrouwen in hun eigen taal communiceren met de politie. Dit kan bereikt worden door het inzetten van cultural mediators. Eveneens met het doel het vertrouwen van de Hongaarse prostituees in de politie te vergroten, moeten de raamexploitant en de raamprostituees niet op dezelfde dag bezocht worden door dezelfde rechercheurs van de zedenpolitie. Er moet meer voorlichting komen voor de doelgroep in Nederland en voor kwetsbare groepen in Hongarije. Er is meer onderzoek nodig naar de situatie van Hongaarse slachtoffers van mensenhandel en de redenen waarom zij weinig aangifte doen, bijvoorbeeld naar de rol van de raamexploitant in de aangiftebereidheid van Hongaarse prostituees. In Hongarije moet er meer opvang en begeleiding komen voor Hongaarse slachtoffers van mensenhandel.


4

1. Introductie 1.1 Aanleiding van het onderzoek Onder mensenhandel verstaat men in Nederland het werven, vervoeren, overbrengen, opnemen of huisvesten van een persoon, met gebruik van dwang (in brede zin) en met het doel die persoon uit te buiten. Er zijn verschillende vormen van mensenhandel: seksuele uitbuiting, uitbuiting buiten de seksindustrie en mensenhandel met het oogmerk van orgaanverwijdering. De (beoogde) uitbuiting is de kern van mensenhandel. Mensenhandel is een ernstig misdrijf en een schending van de rechten van de mens. Voor politie en justitie in Nederland heeft de bestrijding van mensenhandel een uitdrukkelijke prioriteit1. Het Coördinatiecentrum Mensenhandel CoMensha signaleert de afgelopen jaren een stijging in het aantal Hongaarse slachtoffers van mensenhandel in Nederland2. In 2012 stond Hongarije op nummer 3 in de top 5 van herkomstlanden van slachtoffers van mensenhandel in Nederland3. De meeste Hongaarse slachtoffers zijn slachtoffers van seksuele uitbuiting, zij worden gedwongen als prostituee te werken. Slechts de helft van de slachtoffers van mensenhandel doet aangifte tegen hun mensenhandelaren, zo blijkt uit onderzoek van E-Quality, FairWork en CoMensha4. Vermoed wordt dat dit percentage onder de Hongaarse slachtoffers van mensenhandel lager ligt dan bij slachtoffers van andere nationaliteiten. E-Quality, FairWork en CoMensha stellen in hun onderzoeksrapport dat er precies moet worden uitgezocht waarom maar zo weinig slachtoffers aangifte doen en hoe tot meer aangiften kan worden gekomen. In de bestrijding van mensenhandel zijn de aangiften van slachtoffers namelijk van essentieel belang. Er bestaan verschillende ideeën over de oorzaken van deze lage aangiftebereidheid, zoals slechte ervaringen met de politie in Hongarije, angst voor de Nederlandse politie die de prostituees door hun mensenhandelaren wordt ingeboezemd en de taalbarrière5. Ook lijken Hongaarse prostituees niet op de hoogte te zijn van de hulp die de Nederlandse overheid slachtoffers van mensenhandel biedt (zie kader op pagina 10). Tot op heden zijn deze vermoedens echter nog niet onderzocht. Om het probleem van de stijging van het aantal Hongaarse slachtoffers van mensenhandel aan te pakken, is een toename van de aangiftebereidheid van deze doelgroep echter van groot belang. Er moet dan ook inzicht verkregen worden in mogelijke misvattingen, angsten en twijfels rondom het doen van aangifte. Ook moet onderzocht worden wat de doelgroep nodig heeft om de aangiftebereidheid te doen toenemen. Met deze kennis kunnen nieuwe strategieën en methodes worden geïmplementeerd om de aangiftebereidheid van de Hongaarse slachtoffers te vergroten wat uiteindelijk bij zal dragen aan de aanpak van Hongaarse mensenhandel.

1

Website National Rapporteur Mensenhandel: http://www.bnrm.nl/mensenhandel/ Jaarverslagen CoMensha: http://www.CoMensha.nl/ > publicaties en downloads > jaarverslagen 3 http://www.mensenhandel.nl/jaaroverzicht2012/#/30/ Jaarrapportage CoMensha 2012 4 Mensenhandel: een genderscan op de B9-regeling, E-Quality, FairWork (voorheen BlinN) en CoMensha, 2011 5 Mensenhandel: een genderscan op de B9-regeling, E-Quality, FairWork (voorheen BlinN) en CoMensha, 2011 2


5

1.2 Doelstelling en onderzoeksvragen Het onderzoek ‘Breaking the Silence’ heeft als doel inzicht te verschaffen in de lage aangiftebereidheid van de Hongaarse slachtoffers van mensenhandel. Omdat weinig Hongaarse slachtoffers aangifte doen van mensenhandel en omdat veel gesignaleerde slachtoffers na aanmelding bij CoMensha uit beeld verdwijnen is het moeilijk deze personen te ondervragen over hun aangiftebereidheid. Omdat de meeste Hongaarse slachtoffers van mensenhandel worden gedwongen om in de prostitutie te werken, is er voor gekozen om voor dit onderzoek Hongaarse prostituees te interviewen. De ervaring met het werken met Hongaarse prostituees en kennis van de Hongaarse cultuur leert dat het direct bevragen van deze prostituees over mensenhandel niet effectief is: zij praten niet graag over dit onderwerp. Om de Hongaarse vrouwen niet af te schrikken tijdens de gesprekken en toch voldoende te weten te komen, is er voor gekozen om de prostituees te vragen naar hun bereidheid tot het melden van misstanden. Hierbij wordt er van uitgegaan dat wanneer Hongaarse prostituees niet bereid zijn ‘geringere’ misstanden zoals geweld te melden, zij ook niet bereid zullen zijn signalen van mensenhandel te melden of zelfs aangifte te doen (zie ook paragraaf 2.2). Het onderzoek verschaft inzicht in de bereidheid tot het melden van misstanden van de Hongaarse doelgroep door: 1. De aangiftebereidheid van Hongaarse slachtoffers van mensenhandel te analyseren op basis van de registratiegegevens van CoMensha; 2. Een verklaring te vinden voor deze aangiftebereidheid door het interviewen van Hongaarse raamprostituees; 3. Te onderzoeken hoe ervoor gezorgd kan worden dat de aangiftebereidheid van de Hongaarse doelgroep toeneemt.

1.3 Structuur van de rapportage In hoofdstuk 2 zal de voor dit onderzoek gebruikte methodologie worden toegelicht. Vervolgens worden in hoofdstuk 3 en 4 de data over de bereidheid tot het melden van misstanden van Hongaarse slachtoffers van mensenhandel en Hongaarse raamprostituees gepresenteerd. Hoofdstuk 5 geeft een samenvatting van de onderzoeksresultaten. In de conclusie (hoofdstuk 6) worden de onderzoeksvragen beantwoord en in hoofdstuk 7 worden aanbevelingen gedaan om de aangiftebereidheid van Hongaarse slachtoffers van mensenhandel te laten toenemen. In hoofdstuk 8 worden suggesties gedaan voor verder onderzoek.


6

2. Methodologie In dit hoofdstuk zal de methode van het onderzoek ‘Breaking the Silence’ worden besproken. Het onderzoek bestaat uit twee delen. Het eerste deel van het onderzoek richt zich op de aangiftebereidheid van Hongaarse slachtoffers van mensenhandel. Het tweede deel van het onderzoek zoekt naar verklaringen voor de lage aangiftebereidheid (door het analyseren van de bereidheid tot het melden van misstanden) en naar manieren om de aangiftebereidheid te vergroten.

2.1 Aangiftebereidheid Hongaarse slachtoffers van mensenhandel Om inzicht te krijgen in de aangiftebereidheid van Hongaarse slachtoffers van mensenhandel zouden aanvankelijk zowel Hongaarse slachtoffers die zich in Nederland in de opvang bevonden als ook Hongaarse raamprostituees (zie paragraaf 2.2) worden geïnterviewd. Voor het interviewen van Hongaarse slachtoffers stuurde CoMensha een e-mail namens de onderzoeker naar alle opvanginstellingen die bij CoMensha bekend zijn, met als doel Hongaarse vrouwen te vinden die bereid waren mee te werken aan het onderzoek. Ook verstrekte CoMensha een lijst van deze opvanginstellingen aan de onderzoeker. Er kwamen geen reacties op de e-mail. Na het nabellen van de opvanginstellingen bleek dat er zich op dat moment slechts één Hongaars slachtoffer van mensenhandel in een opvanginstelling bevond. Hierdoor rees bij CoMensha en de onderzoeker de vraag wat er dan met de Hongaarse slachtoffers van mensenhandel gebeurt. Het oorspronkelijke plan om gesprekken te voeren met slachtoffers uit opvanginstellingen werd daarom aangepast. In plaats van interviews af te nemen werden de gegevens van CoMensha over Hongaarse slachtoffers van mensenhandel geanalyseerd. CoMensha deelde cijfers uit hun registratie over de Hongaarse slachtoffers van mensenhandel met de onderzoeker om een beeld te krijgen van wat er met de Hongaarse slachtoffers gebeurt nadat zij als slachtoffer zijn aangemeld bij CoMensha. De doelgroep van het eerste deel van het onderzoek bestaat uit aangemelde Hongaarse slachtoffers van mensenhandel. Het gaat om 76 vrouwen en één man. Deze personen zijn tussen 1 januari 2012 en 8 oktober 2012 als slachtoffer van mensenhandel aangemeld bij CoMensha. Het is niet duidelijk welk percentage van deze slachtoffers slachtoffer is van seksuele uitbuiting. Het aanmelden van slachtoffers gebeurt door verschillende instanties, zoals de Marechaussee, recherche of hulpverlening op basis van signalen van mensenhandel. Dat een slachtoffer is aangemeld betekent dus niet per definitie dat dit slachtoffer zichzelf ook als slachtoffer ziet. Een slachtoffer van mensenhandel kan dus aangemeld zijn als slachtoffer, maar zich nog in de uitbuitingssituatie begeven.

2.2 Bereidheid tot het melden van misstanden van Hongaarse raamprostituees Omdat de meeste Hongaarse slachtoffers van mensenhandel slachtoffer zijn van seksuele uitbuiting, vormen Hongaarse prostituees de doelgroep voor het vinden van verklaringen van de aangiftebereidheid van Hongaarse slachtoffers van mensenhandel. De doelgroep bestaat Hongaarse raamprostituees die werkzaam zijn in Alkmaar, Amsterdam en Den Haag, omdat landelijke veldwerkervaring van de onderzoeker leert dat de meeste Hongaarse raamprostituees werkzaam zijn in deze drie steden. In totaal zijn er gesprekken gevoerd met 41 Hongaarse raamprostituees, waarvan 7 in Alkmaar, 16 in Amsterdam en 18 in Den Haag.


7 Omdat de ervaring leert dat Hongaarse prostituees niet graag praten over mensenhandel is ervoor gekozen inzicht te krijgen in de lage aangiftebereidheid van deze doelgroep door hen te vragen naar het melden van misstanden in plaats van de nadruk te leggen op mensenhandel alleen. Er wordt daarbij van uit gegaan dat wanneer vrouwen ‘geringere’ misstanden (beroving, bedreiging, agressieve klanten) niet melden, zij ook niet geneigd zullen zijn (signalen van) mensenhandel te melden. Daarnaast geeft informatie over misstanden die de Hongaarse prostituees ervaren inzicht in hun kwetsbaarheid, omdat duidelijk wordt in welke mate deze vrouwen in hun werk te maken krijgen met misstanden en hoe ze hiermee omgaan. Uit ervaring met de doelgroep blijkt dat zij vaak over anderen praten wanneer zij het over lastige onderwerpen hebben (‘Mijn vriendin had gister een agressieve klant die per se zonder condoom wilde’). Daarom is er voor gekozen in de enquête de focus te leggen op ‘andere Hongaarse prostituees’ en de vrouwen zo indirect te bevragen. Voor de interviews werd een enquête opgesteld met vragen over de volgende thema’s:  Algemene vragen over leeftijd en tijd dat de respondent al in Nederland werkt;  Vragen over ervaringen met het melden van misstanden;  Vragen om inzicht te krijgen in welke gevallen de respondent melding zou maken en welke manier van het melden van misstanden de voorkeur heeft;  Vragen over mensenhandel;  Vragen over het beeld wat de respondent heeft van de Nederlandse politie. De enquête bestaat uit 26 vragen waarvan een deel gesloten (‘Stel je ziet dat je buurvrouw in elkaar geslagen wordt. Zou je dit melden bij de raamexploitant?’) en een deel open (‘Wat is volgens jou de definitie van mensenhandel?’). De enquête is in deze rapportage als appendix opgenomen. Alkmaar en Den Haag werden tweemaal bezocht. Amsterdam werd drie keer bezocht vanwege tegenvallende respons. Veel ramen in Amsterdam stonden ten tijde van de interviews leeg (met een bordje ‘te huur’) en in de steeg waar de meeste Hongaarse prostituees werken (Molensteeg) werd in de periode dat de interviews werden afgenomen ramen verbouwd. Alkmaar en Den Haag werden een keer tijdens de dagshift en een keer tijdens de avondshift bezocht, Amsterdam twee keer tijdens de dagshift en een keer tijdens de avondshift. Sommige raamexploitanten accepteren geen dubbele shifts: prostituees mogen alleen of overdag of ’s avonds werken. Het bezoeken van de steden tijdens verschillende shifts en op andere dagen van de week vergrootte de kans om Hongaarse vrouwen tegen te komen die nog niet eerder waren geïnterviewd. Zie het kader onderaan deze pagina voor een beschrijving van de interviews. Het afnemen van interviews met Hongaarse raamprostituees Wanneer het vermoeden bestond dat een vrouw Hongaars was, werd zij benaderd door de onderzoeker en de stagiair. Een vermoeden was gebaseerd op uiterlijke kenmerken, werklocatie en (vooral bij warm weer wanneer de deuren en ramen open waren) door muziek die geluisterd werd of luidruchtige (telefoon)gesprekken. Deze vrouwen werd gevraagd of ze een paar minuten zouden willen besteden aan het beantwoorden van wat vragen. Het doel van de enquête werd kort uitgelegd en de vrouwen werd verteld dat zij een cadeautje zouden krijgen na afloop van de enquête. Het cadeautje (make-up) trok vaak ook andere Hongaarse prostituees van naastgelegen ramen over de streep om mee te doen aan de enquête, zodra zij hun buurvrouw met het cadeau zagen. Het afnemen van de enquête duurde ongeveer 5 minuten. Omdat veel vrouwen blij waren in hun eigen taal over de thema’s uit de enquête te kunnen praten (dit gaven zij ook expliciet aan) duurde sommige interviews veel langer, ondanks dat veel vrouwen aanvankelijk aangaven niet veel tijd te hebben.


8

2.3 Beperkingen van het onderzoek In de interpretatie van de data moet rekening gehouden worden met factoren die de betrouwbaarheid van de data onzeker maakt. Veel Hongaarse vrouwen geven aan niemand te kunnen vertrouwen: In hoeverre vertrouwen zij de interviewer en zijn zij bereid eerlijk antwoord te geven op de vragen? Daarnaast leken veel vrouwen niet helder te zijn, mogelijk door het gebruik van verdovende middelen. Enkele vrouwen reageerden negatief op de vragen, deze vrouwen reageerden vooral boos. Na even doorvragen bleek vaak dat deze vrouwen weinig hoop hadden op verbetering van hun situatie en hierdoor geen nut zagen in het beantwoorden van de vragen. De enquêtes konden hierdoor niet altijd afgemaakt worden. Sommige vrouwen leken niet vrijuit te kunnen praten. Ze keken tijdens het interview steeds gespannen naar buiten of naar hun telefoon. In een raambordeel met vier ramen naast elkaar waar de vrouwen dus eigenlijk in dezelfde ruimte staan, wilde een Hongaarse vrouw wel antwoord geven, maar ze deed ondertussen het raam steeds verder dicht en begon steeds zachter te praten, helemaal toen haar collega de muziek uitzette. Het meisje leek angstig en verlegen, terwijl ze even daarvoor uitbundig stond te dansen en erg haar best deed voorbijgangers te verleiden.


9

3. Resultaten aangiftebereidheid Hongaarse slachtoffers mensenhandel In dit hoofdstuk worden de cijfers van CoMensha met betrekking tot Hongaarse slachtoffers van mensenhandel besproken. Tussen 1 januari 2012 en 8 oktober 2012 zijn er in het totaal 77 Hongaarse slachtoffers van mensenhandel aangemeld bij CoMensha. In grafiek 1 is te zien dat aan 62 personen (81%) van deze aangemelde slachtoffers bedenktijd (zie kader pagina 10) is geboden.

Grafiek 1: Aantal Hongaarse slachtoffers van mensenhandel dat wel of geen bedenktijd is geboden (n=77)

Van de 62 slachtoffers die bedenktijd kregen aangeboden hebben 51 personen (82%) de bedenktijd niet geaccepteerd. Van de 11 Hongaarse slachtoffers van mensenhandel die de bedenktijd wel accepteerden bevinden 7 personen zich nog in de bedenktijd. Er zijn dus 4 Hongaarse slachtoffers die mogelijk aangifte hebben gedaan nadat zij bedenktijd aangeboden hebben gekregen. Het totaal aantal aangiften van Hongaarse slachtoffers van mensenhandel tussen 1 januari 2012 en 8 oktober 2012 ligt echter hoger dan 4, namelijk op 13. Dit betekent dat er slachtoffers zijn die aangifte hebben gedaan maar die geen bedenktijd aangeboden hebben gekregen. In grafiek 2 is te zien dat van het totaal aantal aangemelde Hongaarse slachtoffers van mensenhandel 64 personen geen aangifte hebben gedaan (83%) en 13 personen (17%) wel aangifte heeft gedaan.

Grafiek 2: Aantal Hongaarse slachtoffers van mensenhandel dat wel of geen aangifte heeft gedaan (n=77)

Van de 64 aangemelde Hongaarse slachtoffers van mensenhandel die geen aangifte hebben gedaan, keerden 4 slachtoffers (6%) terug naar Hongarije (zie grafiek 3). Hier is echter vrijwel geen opvang voor slachtoffers van mensenhandel: Momenteel is er slechts één opvangtehuis waar ook slachtoffers van mensenhandel kunnen worden opgevangen. Mensenhandel heeft (nog) geen prioriteit in Hongarije, mede doordat het wordt gezien als een probleem van de landen waar ‘het Breaking the Silence

10 misdrijf’ (de uitbuiting) plaatsvindt, zoals in Zwitserland en Nederland6. Daarnaast gingen 3 slachtoffers (5%) naar een opvanginstelling in Nederland. Van twee personen is het bekend dat zij met onbekende bestemming (MOB) zijn vertrokken (3%). Van de overige 86% is niet bekend wat er met hen is gebeurd.

Grafiek 3: Situatie Hongaarse slachtoffers van mensenhandel nadat zij aangemeld zijn bij CoMensha (n=77)

Van de 13 Hongaarse slachtoffers die aangifte hebben gedaan, gingen er 5 terug naar Hongarije (38%, zie grafiek 4), één slachtoffer ging naar de opvang (8%) en van het merendeel van deze slachtoffers is niet bekend wat er met hen is gebeurd nadat zij aangifte hebben gedaan (54%).

De B9-regeling Voor slachtoffers van mensenhandel in Nederland is er de B9-regeling. Deze term duidt op hoofdstuk B9 uit de Vreemdelingencirculaire. Het doel van deze regeling is slachtoffers van mensenhandel in staat te stellen aangifte te doen. Slachtoffers van mensenhandel krijgen eerst drie maanden bedenktijd, waarin zij tot rust kunnen komen en kunnen besluiten al dan niet aangifte te willen doen. Tijdens deze drie maanden mogen slachtoffers niet in de prostitutie werken. Naast drie maanden bedenktijd krijgen slachtoffers ook een tijdelijke verblijfsstatus en recht op opvang, (medische) zorg en een uitkering. Daarnaast krijgen slachtoffers recht op aangifte en begeleiding in het proces van het doen van aangifte, bijvoorbeeld in de vorm van juridische hulpverlening. Als een slachtoffer van mensenhandel besluit om aangifte te doen of op andere wijze medewerking te verlenen aan een strafrechtelijk opsporings- of vervolgingsonderzoek, heeft hij of zij het recht een aanvraag te doen voor een verblijfsvergunning met een geldigheid van 3 jaar. Deze verblijfsvergunning B9 geeft het slachtoffer niet alleen het recht legaal in Nederland te verblijven, maar ook recht op een advocaat, een huurwoning, een uitkering, ziektekostenverzekering en het volgen van een opleiding of werk. Na 3 jaar loopt de verblijfsvergunning af, tenzij het strafproces langer dan 3 jaar duurt of de dader is veroordeeld: de verblijfsvergunning wordt dan permanent. Ook als bewezen kan worden dat het slachtoffer niet terug kan naar het land van herkomst, vanwege bijvoorbeeld mogelijk opnieuw gevaar van de mensenhandelaar, kan de verblijfsvergunning B9 omgezet worden in een permanente verblijfsvergunning. Het slachtoffer krijgt alleen een verblijfsvergunning als de aangifte genoeg aanknopingspunten biedt voor verder onderzoek. Wanneer een slachtoffer afziet van het doen van aangifte dan vervalt de tijdelijke verblijfsvergunning. Ook als de zaak wordt geseponeerd, vervalt de tijdelijke verblijfsvergunning van het slachtoffer. Deze informatie is afkomstig van http://www.b9-regeling.info/ en http://www.ckm-fier.nl/B9-regeling.ashx

6

Interview met onder andere Krisztina Berta, coördinator mensenhandel van Hongarije: http://www.origo.hu/nagyvilag/20121114-egyre-tobben-vannak-hollandiaban-a-magyar-prostitualtak-akikemberkereskedelem-aldozatai.html (artikel in het Hongaars, vertaling opvraagbaar bij Hinta) Breaking the Silence

11

Grafiek 4: Situatie Hongaarse slachtoffers van mensenhandel die aangifte hebben gedaan, nadat zij aangemeld zijn bij CoMensha (n=13)

Samenvattend heeft een grote meerderheid van de geregistreerde slachtoffers bedenktijd aangeboden gekregen. Slechts enkelen van deze slachtoffers deden uiteindelijk aangifte. De meeste slachtoffers hebben de bedenktijd niet geaccepteerd. Enkelen van hen besloten uiteindelijk toch aangifte te doen. De aangiftebereidheid van Hongaarse slachtoffers ligt inderdaad lager dan de 50% die uit eerder onderzoek naar voren kwam: slechts 17% van de Hongaarse slachtoffers van mensenhandel doet aangifte. In 81% van de gevallen is het niet duidelijk wat er met Hongaarse slachtoffers gebeurt nadat zij aangemeld zijn of aangifte hebben gedaan. Zij zijn van de radar verdwenen.


12

4. Resultaten bereidheid melden van misstanden Hongaarse raamprostituees In dit hoofdstuk worden de resultaten van de enquêtes besproken die werden afgenomen onder Hongaarse raamprostituees in Alkmaar, Amsterdam en Den Haag. In paragraaf 4.1 worden de resultaten van de algemene vragen uit de enquête besproken en in paragraaf 4.2 de resultaten van de vragen met betrekking tot ervaringen met het melden van misstanden. De enquête bevatte ook vragen over het melden van misstanden aan de hand van voorbeelden, deze resultaten worden in paragraaf 4.3 uiteengezet. In paragraaf 4.4 worden de resultaten van de vragen over mensenhandel besproken en in paragraaf 4.5 resultaten van de vragen over de Nederlandse politie.

4.1 Achtergrondinformatie Om de antwoorden op de vragen in een perspectief te kunnen plaatsen begon de enquête met twee algemene vragen. De antwoorden op deze vragen worden besproken op landelijk niveau (de geïnterviewde Hongaarse raamprostituees in Alkmaar, Amsterdam en Den Haag) en op lokaal niveau (per stad). 4.1.1 Landelijke resultaten De verdeling in leeftijd van de Hongaarse raamprostituees in Alkmaar, Amsterdam en Den Haag is als volgt:

Grafiek 5: De verdeling in leeftijd van de geïnterviewde Hongaarse prostituees (n=41)

Grafiek 5 laat zien dat de meeste Hongaarse prostituees tussen de 20 en de 25 jaar oud zijn. De vrouwen onder de 20 twijfelden soms even voordat ze antwoord gaven of vroegen achteraf of het antwoord nog veranderd mocht worden. Dit geldt vooral voor de vrouwen die 18 als antwoord gaven, zij zeiden opeens 19 jaar oud te zijn. Voor de categorie ‘Ouder dan 30’ gaven sommige vrouwen juist aan dat ze het moeilijk vonden hun echte leeftijd te zeggen.

Grafiek 6: De verdeling van werkduur in Nederland van de geïnterviewde Hongaarse prostituees (n=41) Breaking the Silence

13 Zoals grafiek 6 laat zien werken de meeste Hongaarse prostituees op het moment van interviewen tussen de 1 en 6 maanden of 1 en 3 jaar in Nederland. De verdeling ligt echter niet erg uiteen. Er waren geen Hongaarse prostituees die aangaven langer dan 6 maanden maar korter dan 1 jaar in Nederland als prostituee te werken. 4.1.2 Lokale resultaten Op lokaal niveau zijn er verschillen te zien in de verdeling in leeftijd van de Hongaarse prostituees in de verschillende steden. In Amsterdam relatief gezien de meeste jonge Hongaarse prostituees (62% van 25 jaar of jonger) en in Alkmaar de oudste (57% ouder dan 30 jaar). In Den Haag is de verdeling tussen de vrouwen tot en met 25 jaar en de vrouwen ouder dan 25 precies gelijk. In Alkmaar werden geen Hongaarse vrouwen die jonger zijn dan 20 jaar geïnterviewd. In Amsterdam werden de meeste Hongaarse prostituees die jonger zijn dan 20 geïnterviewd (12%). In Alkmaar werken naar verhouding de meeste oudere Hongaarse prostituees en werken zij ook al langere tijd dan de Hongaarse prostituees in Amsterdam en Den Haag: 57% werkt tussen de 4 en 5 jaar als prostituee in Nederland. In Alkmaar en Amsterdam werkt geen van de geïnterviewde vrouwen korter dan een maand of langer dan 5 jaar. Amsterdam heeft het grootste percentage jonge Hongaarse prostituees (12% jonger dan 20) en 75% van alle geïnterviewde vrouwen werkt korter dan 3 jaar als prostituee in Nederland. In Den Haag werken vrouwen het kortst in vergelijking met Alkmaar en Amsterdam: 78% werkt korter dan 3 jaar en 66% zelfs een half jaar of korter.

Hongaarse prostituees van Roma afkomst

Veel Hongaarse prostituees zijn van Roma afkomst. In deze cultuur zijn vrouwen ondergeschikt aan de man. Dat zij werken om een man te onderhouden, is voor veel Hongaarse vrouwen van Roma afkomst iets wat ‘erbij hoort’. Daarnaast hoort het bij de Roma traditie dat meisjes en vrouwen worden begeleid door iemand uit hun gemeenschap wanneer zij zich buiten deze gemeenschap begeven. Veel geïnterviewde Hongaarse prostituees gaven aan te moeten werken om hun partner te onderhouden. Een vrouw vertelde: ‘Ik wil niet dat mijn vriend werkt, want als ik dan een paar dagen naar huis ga dan wil ik hem wel de hele tijd kunnen zien. Als hij zou werken, dan zou ik hem niet kunnen zien. Hij kan niet naar Nederland komen, hij is al een paar keer opgepakt omdat ze dachten dat hij een pooier was’. Vrouwen van Roma afkomst hebben weinig kansen in Hongarije. Voor bovenstaande tekst is gebruik gemaakt van de volgende bronnen: Corsi, M., C. Crepaldi, M. Samek Lodovici, P. Boccagni & C. Vasilescu (2010): Ethnic minority and Roma women in Europe: A case for gender equality?, European Union, European Community Programme for Employment and Social Solidarity — Progress (2007–13) Surdu, L. & M. Surdu (2006): Broadening the Agenda: The Status of Romani Women in Romania, Open Society Institute, New York.


14

4.2 Ervaring met het melden van misstanden Tijdens het interview werd Hongaarse prostituees gevraagd naar hun kennis over het melden van misstanden en hun eventuele ervaring hiermee. De term misstand werd tijdens het interview toegelicht als ‘het zien of meemaken van iets slechts, zoals geweld, agressie of criminaliteit’. 4.2.1 Landelijke resultaten De eerste vraag ging in op de kennis van de Hongaarse prostituees over de mogelijkheden in Nederland voor het melden van misstanden (grafiek 7). Er konden meerdere antwoorden gegeven worden:

Grafiek 7: Antwoorden van Hongaarse prostituees in Nederland op de vraag waar zij misstanden kunnen melden in Nederland (n=41)

De meest gegeven antwoorden op de vraag bij wie men in Nederland misstanden kan melden waren ‘bij de politie’ (51%) en ‘bij de raamexploitant’ (49%). Daarnaast gaf 15% van de Hongaarse prostituees aan dat zij bij niemand een misstand kunnen melden in Nederland: ‘Je kunt aan niemand iets melden want niemand helpt je hier in Nederland. Als er iets gebeurt, is de politie er nooit. Het is een soort Murphy’s Law. De politie in Nederland heeft alleen maar woorden maar geen daden. Daarom zou ik nooit iets aan de politie melden.’

Van alle geïnterviewde Hongaarse prostituees heeft verreweg het grootste deel (76%) nog nooit een misstand gemeld in Nederland (grafiek 8). Bij de vrouwen die wel eens iets hebben (22%) gingen hun meldingen meestal over een agressieve klant of een (poging tot) beroving. Een vrouw gaf aan gemeld te hebben dat haar ex-pooier weer in Nederland was en meisjes uitbuitte.

Grafiek 8: Antwoorden van Hongaarse prostituees in Nederland op de vraag of zij wel eens iets hebben gemeld aan de politie (n=41)


15 Van de vrouwen die eerder een melding hebben gemaakt, deden de meesten dit door de alarmknop in te drukken of het voorval op een andere manier te melden aan de raamexploitant (56%). Een gelijk percentage van de vrouwen heeft de melding gedaan toen de politie langskwam op controle of door collega’s te alarmeren dat er iets niet in orde was door hen te roepen (beide 22%). Slechts één vrouw maakte melding op het politiebureau. Op de vraag of de vrouwen die al eens iets gemeld hebben, in de toekomst weer een melding zouden maken, gaf 50% aan weer een melding te maken in de toekomst, 40% zou niet opnieuw een melding maken en 10% gaf aan het niet te weten: ‘Ik zou niet opnieuw een melding maken bij de politie als ik een agressieve klant zou hebben. De politie kwam wel toen ik een keer een lastige klant had, maar de klant stond na twee uur weer voor mijn raam en ik moest van de politie ook nog eens het geld wat de klant me had betaald, teruggeven!’

Niet alleen aan vrouwen die ervaring hebben met het melden van misstanden maar ook aan de andere Hongaarse prostituees werd gevraagd of zij, wanneer ze iets zouden melden bij de politie, er op vertrouwen dat er ook echt iets met deze melding wordt gedaan (grafiek 9).

Grafiek 9: Verdeling van antwoorden van Hongaarse prostituees op de vraag of zij, als zij een misstand zouden melden bij de politie, er van uit gaan dat daar daadwerkelijk iets mee gedaan wordt (n=41).

Grafiek 9 laat zien dat 27% van de vrouwen er van uit gaat dat wanneer zij iets zouden melden bij de politie hier ook daadwerkelijk iets mee gedaan wordt. Een iets groter percentage gaf aan hier niet in te geloven: 29% antwoordde met nee: ‘De dealers, die zijn er altijd en kunnen helpen om problemen op te lossen. De politie staat altijd maar wat op de brug te praten, ze doen niets.’

Iets minder dan de helft (44%) gaf aan te twijfelen (‘misschien’) of niet genoeg af te weten van de Nederlandse politie om hierop te kunnen antwoorden (‘weet niet’). 4.2.2 Lokale resultaten In Alkmaar gaven de meeste vrouwen (71%) aan dat zij bij de politie misstanden kunnen melden, gevolgd door 29% van de vrouwen die aangaf misstanden te kunnen melden bij de raamexploitant. Het percentage wat aangaf bij niemand misstanden te kunnen melden was bijna gelijk met het landelijke percentage (14%).


16

Grafiek 10: Antwoorden van Hongaarse prostituees in Alkmaar op de vraag waar zij misstanden kunnen melden in Nederland (n=7)

Ook in Amsterdam gaven de geïnterviewden slechts drie verschillende antwoorden (grafiek 11). De percentages van vrouwen die aangaven misstanden te kunnen melden bij de raamexploitant (56%) en bij de politie (50%) liggen niet ver uit elkaar. Daarnaast gaf 19% aan bij niemand misstanden te kunnen melden. Dit percentage ligt hoger dan het nationale percentage. Een vrouw legde haar antwoord als volgt toe: ‘Ik werk al een paar jaar in de prostitutie in Nederland. Mijn huisgenote is pas twintig en heel naïef. Ik doe alles wat ik kan om haar uit handen van de pooiers te houden. Een jongen hoeft maar een beetje lief voor haar te zijn en ze is al verliefd. Niemand kan haar helpen, ik kan haar alleen proberen te beschermen.’

De volgende grafiek laat de antwoorden van de Hongaarse prostituees in Amsterdam zien:

Grafiek 11: Antwoorden van Hongaarse prostituees in Amsterdam op de vraag waar zij misstanden kunnen melden in Nederland (n=16)

Net als in Alkmaar geven ook in Den Haag (grafiek 12) de meeste Hongaarse prostituees aan bij de politie misstanden te kunnen melden (61%). Daarnaast geeft 33% van de vrouwen aan misstanden te kunnen melden bij de raamexploitant. Hetzelfde percentage vrouwen (11%) geeft aan bij vrienden of juist bij niemand misstanden te kunnen melden.


17

Grafiek 12: Antwoorden van Hongaarse prostituees in Den Haag op de vraag waar zij misstanden kunnen melden in Nederland (n=18)

Samenvattende gaven in Alkmaar en Den Haag de meeste vrouwen aan misstanden te kunnen melden bij de politie (respectievelijk 71% en 61%). In Amsterdam antwoorden de vrouwen juist meestal dat zij misstanden kunnen melden bij de raamexploitant (57%). Ook gaven in Amsterdam in verhouding de meeste vrouwen aan dat zij bij niemand misstanden kunnen melden (19%). De percentages van Hongaarse vrouwen die nog nooit iets gemeld hebben aan de politie in Nederland komen overeen in de verschillende steden (Alkmaar 71%, Amsterdam 76% en Den Haag 72%). Het percentage vrouwen wat wel eens iets gemeld heeft, ligt in Alkmaar iets hoger dan in de andere steden: 29% in Alkmaar tegenover 18% in Amsterdam en 22% in Den Haag. In Alkmaar waren er echter geen vrouwen die geen antwoord wilden geven op deze vraag, in Amsterdam en Den Haag was dit wel het geval (in beide steden 6%). Er is grote verdeeldheid onder de Hongaarse vrouwen in de verschillende steden of zij in de toekomst opnieuw een misstand zouden melden, als zij denken aan hun eerdere ervaring. In Alkmaar gaf 100% van de vrouwen die eerder al eens een misstand hebben gemeld aan de politie aan dat zij niet opnieuw een melding zouden maken in de toekomst. In Den Haag gaf juist 100% van de vrouwen aan dat zij wel opnieuw een misstand zouden melden, mocht een dergelijke situatie zich opnieuw voordoen. In Amsterdam gaf 67% van de vrouwen die al eens eerder iets meldden aan dat zij niet opnieuw een misstand zouden melden, 33% gaf aan dit wel opnieuw te zullen doen. De Hongaarse vrouwen in Alkmaar hebben er weinig vertrouwen in dat wanneer zij iets zouden melden aan de politie hier ook daadwerkelijk iets mee gedaan zal worden, 57% van hen denkt dat de politie niets zou doen met hun melding (grafiek 13):

Grafiek 13: Verdeling van antwoorden van Hongaarse prostituees in Alkmaar op de vraag of zij, als zij een misstand zouden melden bij de politie, er van uit gaan dat daar daadwerkelijk iets mee gedaan wordt (n=7). Breaking the Silence

18

In Amsterdam denkt slechts 19% van de Hongaarse prostituees dat er echt iets gedaan wordt met hun melding door de Nederlandse politie. Het merendeel van de vrouwen gaf aan hier niet zeker van te zijn of geen idee te hebben (61%).

Grafiek 14: Verdeling van antwoorden van Hongaarse prostituees in Amsterdam op de vraag of zij, als zij een misstand zouden melden bij de politie, er van uit gaan dat daar daadwerkelijk iets mee gedaan wordt (n=16).

In Den Haag denkt 33% van de vrouwen dat er wel iets gedaan zou worden met hun melding (grafiek 15), 22% denkt juist dat er niets gedaan zou worden met hun melding. In Den Haag voert de zedenpolitie sinds 1 januari 20127 met alle nieuwe prostituees een gesprek voordat zij aan het werk mogen (zij controleren op meerderjarigheid, legaal verblijf en slachtofferschap) en geven zij een negatief werkadvies wanneer er signalen van mensenhandel worden waargenomen. Als de exploitant dit advies in de wind slaat, dan volgt een bestuurlijke rapportage naar de gemeente. Tijdens de controle legt de Haagse zedenpolitie uit wat hun werk en het Nederlandse prostitutiebeleid inhouden. Daarnaast worden de nieuwe prostituees voorgelicht over allerlei instanties zoals hulpverlening en Meld Misdaad Anoniem8.

Grafiek 15: Verdeling van antwoorden van Hongaarse prostituees in Den Haag op de vraag of zij, als zij een misstand zouden melden bij de politie, er van uit gaan dat daar daadwerkelijk iets mee gedaan wordt (n=18).

Samenvattend geloven in Alkmaar de meeste geïnterviewde Hongaarse vrouwen niet dat de politie iets zou doen met hun melding (57%), in Den Haag denken meeste vrouwen juist dat er wel iets gedaan wordt met hun melding. In Amsterdam zijn de meningen verdeeld, slechts 19% denkt dat de politie iets zou doen met hun melding. In Amsterdam twijfelen de meeste vrouwen of er wel iets gedaan zou worden met hun melding (25%), in Alkmaar was dit percentage het laagst (14%).

7

Dit is een initiatief van de Gemeente Den Haag, voor 1 januari 2012 werden prostituees gecontroleerd op verzoek van de exploitanten (naast reguliere controles). 8 Informatie van Politie Haaglanden afdeling Commerciële Zeden: persoonlijke communicatie Breaking the Silence

19

4.3 Het melden van misstanden De volgende vragen uit de enquête gingen een fictieve situatie (‘Stel je voor dat je ziet dat de vrouw in het raam naast je in elkaar geslagen wordt’) waarbij steeds de vraag was of de vrouwen dit incident op een bepaalde manier zouden melden. Deze manieren waren bijvoorbeeld telefonisch bij de politie, via een speciale website of bij de raamexploitant. Ook werden er voorbeelden gegeven van andere misstanden en werd de vrouwen gevraagd of zij melding zouden maken van een dit soort situaties. 4.3.1 Landelijke resultaten De eerste vraag ging in op het al dan niet melden van het incident met de buurvrouw als de politie langs zou komen op controle. In het eerste voorbeeld is er tijdens deze controle niemand aanwezig die Hongaars spreekt, bij het tweede voorbeeld wel (grafieken 16 en 17). Veel vrouwen spraken voordat zij deze vraag beantwoorden hun wantrouwen in de Nederlandse politie uit. Veel vrouwen kwamen met voorbeelden van slechte ervaringen met de Nederlandse politie, zoals een Hongaarse prostituee in Amsterdam: ‘Ik meldde een keer aan de office (raamexploitant, MVG) dat er een hele vervelende klant rondliep die me lastigviel. Vervolgens kwam de politie pas na een half uur. De klant namen ze wel mee, maar na een paar uur stond hij gewoon weer voor mijn raam. Ik was echt teleurgesteld in de politie. Ze helpen ons helemaal niet. Sindsdien bel ik de politie niet meer, ik los het zelf op. Ik ken alle dealers die hier rondlopen en zij hebben hun eigen manieren om problemen op te lossen. Dat werkt voor mij makkelijker en sneller en ik weet tenminste zeker dat een vervelende klant echt niet meer terugkomt.’

In het eerste voorbeeld geeft slechts 39% aan het incident te melden (grafiek 16). Meer dan het dubbele aantal vrouwen geeft aan het incident te melden als er iemand bij de politie aanwezig is die Hongaars spreekt (80%, zie grafiek 17).

Grafieken 16 (links) en 17: Antwoorden van Hongaarse prostituees op de vraag of ze een bepaald incident zouden melden aan de politie tijdens controle (n=41).

Op de vraag of de Hongaarse prostituees het incident telefonisch zouden melden aan de politie werd minder vaak met ja geantwoord dan in het voorbeeld over de controle (20% telefonisch, 39% tijdens controle). Ook bij het telefonisch melden veranderen de antwoorden wanneer de mogelijkheid geboden wordt in het Hongaars te kunnen praten. Vier keer zoveel vrouwen geven aan de melding wel telefonisch te melden als dit in het Hongaars kan, dan wanneer dit niet mogelijk is (grafiek 19).


20

Grafieken 18 (links) en 19: Antwoorden van Hongaarse prostituees op de vraag of ze een bepaald incident telefonisch zouden melden aan de politie (n=41).

Op de vraag of de Hongaarse prostituees het incident zouden melden bij Meld Misdaad Anoniem antwoordde 88% met nee. Veel vrouwen gaven aan Meld Misdaad Anoniem niet te kennen. Dit was ook het geval bij vraag of vrouwen het incident zouden melden bij de GGD: 56% antwoordde met nee, meestal omdat zij de GGD niet kennen. Sommige vrouwen gaven aan de GGD alleen in te lichten als de gezondheid van de buurvrouw in gevaar zou zijn door het geweld: ‘Ik heb de GGD wel eens verteld over een ander Hongaars meisje wat steeds door haar pooier in elkaar geslagen werd en getrapt werd terwijl ze zwanger was. Het kindje was al overleden maar ze bleef toch doorwerken en ging niet naar de dokter. Maar uiteindelijk is het toch haar keuze: als zij bij die jongen wil blijven dan doet ze dat toch wel.’

Drie andere manieren om het incident te melden die werden gegeven tijdens de enquête waren de mogelijkheid om in het Hongaars te bellen of een sms-bericht te sturen in het Hongaars naar een gratis nummer en de mogelijkheid om een bericht achter te laten op een speciale Hongaarstalige website. Een grote meerderheid van de vrouwen (66%) gaf aan geïnteresseerd te zijn in de mogelijkheid een misstand in het Hongaars te melden door te bellen naar een gratis telefoonnummer. Over de mogelijkheid om in het Hongaars te sms’en waren de meningen verdeeld: 44% gaf aan iets voor deze mogelijkheid te voelen, 56% zou hier niet graag gebruik van maken. Vooral het risico hun privacy in gevaar te brengen weerhoudt de vrouwen ervan voor deze optie te kiezen. Het achterlaten van een bericht op een website was het minst populair: slechts 24% van de vrouwen gaf aan hierin geïnteresseerd te zijn. Veel vrouwen gaven aan weinig gebruik te maken van internet en een incident melden via een website was volgens velen vooral gedoe. Grafiek 20 laat zien dat een zeer grote meerderheid van de vrouwen (88%) ervoor kiest het incident te melden bij de raamexploitant. Dit kan zijn per telefoon, door langs te gaan of op de alarmknop te drukken. Raamexploitanten spreken wat woorden Hongaars of er zijn collega’s in de buurt die wat Engels spreken en die kunnen tolken. Reacties van Hongaarse prostituees op het onderzoek Veel vrouwen reageerden positief op het interview. Ze gaven aan blij te zijn dat er naar hun mening gevraagd werd en dat ze in hun eigen taal konden antwoorden. Hongaarse prostituees zien het als een grote beperking in hun contact met Nederlandse instanties en de politie dat zij zich niet kunnen uitdrukken zoals zij zouden willen. Vaak werd de hoop uitgesproken dat de Nederlandse overheid en politie hun antwoorden op de vragen uit de enquête serieus zouden nemen.


21 Opvallend vaak werd door vrouwen aangegeven dat ze vermoeden of zeker weten dat hun alarmknop niet werkt, omdat er niets gebeurt als zij de knop indrukken. De vrouwen gaven aan dat raamexploitanten waarschijnlijk geen problemen willen. Verschillende raambordelen zijn de afgelopen jaren gesloten9 en raamexploitanten zijn bang voor de negatieve gevolgen van problemen die zich in hun raambordelen voordoen. In andere gevallen leek de knop wel te werken, maar op een zeer moeilijk bereikbare plek te zitten, zoals achter de kapstok of een paar meter van het bed verwijderd.

Grafiek 20: Antwoorden op de vraag of de Hongaarse vrouwen het voorbeeldincident zouden melden aan hun raamexploitant (n=41).

Ook gaven veel vrouwen aan collega’s op de hoogte te stellen van het incident (73%). Hierbij moet echter vermeld worden dat meestal slechts één of twee collega’s in vertrouwen genomen worden. Veel vrouwen geven aan dat er sprake is van veel haat en nijd tussen de Hongaarse prostituees onderling: ‘Ik hoef niets te melden aan mijn collega’s, ze roddelen namelijk zoveel dat ze toch wel alles te weten komen. Niets blijft geheim onder de Hongaarse vrouwen, ook al hebben we een hekel aan elkaar. Iedereen weet alles, maar niemand zegt iets tegen de politie.’

Het is duidelijk dat sommige manieren van het melden van misstanden populairder zijn dan andere. De 5 manieren waarop de meeste vrouwen het voorbeeldincident zouden melden zijn: 1. 2. 3. 4. 5.

Het melden van het incident bij de raamexploitant (88%) Telefonisch bij de politie in het Hongaars (83%) Bij politie tijdens controle in het Hongaars (80%) Bij collega’s (73%) Via een anoniem telefoonnummer, in het Hongaars (66%)

De minst populaire manier van melden van het incident is via Meld Misdaad Anoniem. Slechts 18% gaf aan voor deze mogelijkheid te kiezen. Dit percentage is gelijk aan het percentage van de mogelijkheid om het incident telefonisch bij de politie te melden als dit niet in het Hongaars kan. Slechts 20% van de Hongaarse prostituees gaf aan voor deze mogelijkheid te kiezen.

9

Voor voorbeelden zie: http://www.amsterdam.nl/gemeente/organisatiediensten/sites/project_1012/1012/nlnieuws/sluiting/ of http://www.nrc.nl/nieuws/2011/07/20/alkmaar-magdriekwart-van-prostitutieramen-sluiten/ Breaking the Silence

22 Naast vragen over verschillende manieren van het melden van misstanden, werd de vrouwen ook gevraagd of zij bepaalde misstanden wel of niet zouden melden. Hierbij was het niet van belang hoe vrouwen deze misstanden dan precies zouden melden. Grafiek 21 laat zien hoeveel vrouwen aangaven bepaalde misstanden te melden. Er konden meerdere antwoorden worden gegeven.

Grafiek 21: Gevallen waarin Hongaarse prostituees melding zouden maken (n=41).

Geweld tegen een collega zouden bijna alle vrouwen melden (93%) maar geweld tegen zichzelf een stuk minder vaak (66%): ‘Laatst had ik een klant die agressief werd omdat ik alleen voor €50 met condoom doe. Hij wilde zonder. Hij heeft me bijna gewurgd. Zulke dingen gebeuren vaker. ‘

De vrouwen geweld tegen een collega of tegen zichzelf niet melden, hadden vaak de instelling dat iedereen dat soort dingen voor zichzelf moet oplossen. Enkele vrouwen gaven aan geweld tegen hen liever op te lossen door zelf gewelddadig terug te doen. Als vrouwen beroofd worden, doet 49% hiervan aangifte en bij bedreiging 51%. Veel vrouwen vermeldden hierbij dat beroving vaak voorkomt en dat ze geen zin hebben hier elke keer iets mee te doen. Dit geldt ook voor bedreiging. Ook zien sommige vrouwen beroving als hun eigen fout. Vrouwen proberen goed op hun persoonlijke bezittingen en geld te letten, maar soms verdwijnen spullen zonder dat ze het door hebben. Problemen met een klant meldt 44% van de vrouwen. Wat betreft problemen met klanten vinden veel vrouwen dat ze dit zelf op moeten lossen. Daarnaast vertelden veel vrouwen dat de meeste klanten wel problemen geven: ze willen seks zonder condoom terwijl de vrouw dit niet wil, ze komen niet klaar en eisen hun geld terug, ze proberen dingen gedaan te krijgen zonder ervoor te betalen en veel klanten zijn überhaupt grof en agressief. Misstanden die vrouwen niet snel melden zijn problemen met de raamexploitant (37%), het vermoeden dat een collega minderjarig is (20%) en signalen van mensenhandel (15%). Veel vrouwen huren woonruimte via de raamexploitant. Daarnaast willen ze graag werken in een vaste kamer. Ze geven dan ook aan problemen met de raamexploitant niet graag te melden. Daarnaast weten ze niet goed bij wie ze deze problemen zouden kunnen melden. De rechercheurs van de zedenpolitie kunnen het immers goed vinden met de raamexploitanten. Veel Hongaarse prostituees geven aan zich niet bezig te willen houden met collega’s die minderjarig zijn, omdat ze dit in het geval van een vals paspoort toch niet kunnen bewijzen. De vrouwen die aangeven wél melding te maken van minderjarige collega-prostituees zeggen dit te doen omdat minderjarige meisjes veel meer klanten krijgen dan meerderjarigen en zo veel meer kunnen verdienen. Enkele vrouwen spraken hierbij uit Breaking the Silence

23 ervaring. Het melden van signalen van mensenhandel is iets wat veel angst oproept bij de Hongaarse prostituees. Veel vrouwen noemden dit ‘veel te gevaarlijk’ maar ook gaven veel vrouwen aan dat ook mensenhandel iets is wat iedereen voor zichzelf moet oplossen. Bij verschillende vrouwen riep de vraag over mensenhandel een fysieke reactie op: hun lichaamshouding veranderde, ze keken weg of zagen er uit alsof ze elk moment konden gaan huilen. De vrouwen die aangaven wel melding te maken van signalen van mensenhandel waren vaak zelf ex-slachtoffer. 4.3.2 Lokale resultaten Voor veel manieren om het voorbeeldincident te melden verschillen de resultaten per stad niet veel van elkaar. In alle drie de steden melden de Hongaarse prostituees een incident veel sneller aan de politie tijdens controle of per telefoon als dit in het Hongaars zou kunnen. In Alkmaar (71% in het Hongaars tijdens controle en telefonisch) waren de geïnterviewde vrouwen vergeleken met de percentages van Amsterdam (87% in het Hongaars tijdens controle en telefonisch) en Den Haag (78% in het Hongaars tijdens controle, 83% in het Hongaars telefonisch) het minst bereid het incident te melden bij de politie tijdens controle. Dit geldt voor zowel een politiecontrole zonder dat er een Hongaars sprekend iemand aanwezig is als wanneer er wel Hongaars gesproken kan worden. Hetzelfde geldt voor het telefonisch melden van het incident. Een vrouw in Den Haag die aangaf een misstand niet graag te melden bij de politie lichtte haar antwoord als volgt toe: ‘Toen ik nog in de andere raamstraat werkte in Den Haag had ik een vreselijke baas (raamexploitant, MVG). Hij heeft me een keer zonder condoom verkracht in mijn werkkamer, toen ik mijn huur niet meteen kon betalen. Ik durfde niet naar de politie want de rechercheurs zitten altijd maar koffie te drinken met de baas, ik denk dat ze het goed met elkaar kunnen vinden. Daardoor durfde ik niet te vertellen wat me was overkomen.’

Samenvattend zijn de Hongaarse prostituees in Alkmaar in vergelijking met Hongaarse prostituees in Amsterdam en Den Haag het minst geneigd het incident aan de politie te melden. Hierbij maakt het niet uit of de melding persoonlijk wordt gedaan of per telefoon. In Amsterdam zijn de vrouwen het meest bereid het voorbeeldincident aan de politie te melden. Hierbij is het belangrijk voor de vrouwen om de melding in het Hongaars te kunnen maken. Op de vraag of de vrouwen het incident via Meld Misdaad Anoniem zouden melden waren de antwoorden in Alkmaar en Amsterdam unaniem: alle geïnterviewde Hongaarse prostituees gaven aan geen melding te willen maken via Meld Misdaad Anoniem . In Den Haag zei 72% van de vrouwen geen melding te willen maken via Meld Misdaad Anoniem. In Alkmaar en Den Haag gaven de meeste vrouwen aan dat ze het incident niet bij de GGD zouden melden (71% en 67%). In Amsterdam was de verdeling tussen wel en niet melden via de GGD precies 50%. De mogelijkheid om het incident te melden via een gratis telefoonnummer waarnaar in het Hongaars gebeld kan worden sprak de meeste Hongaarse vrouwen in Alkmaar en Den Haag erg aan (86% en 78%). In Amsterdam was ook voor deze mogelijkheid de verdeling 50%. De mogelijkheid om het incident te melden via een speciale Hongaarstalige website was duidelijk minder populair. In Alkmaar en Amsterdam gaf een grote meerderheid aan hier geen gebruik van te willen maken (86% en 88%). In Den Haag reageerden minder vrouwen negatief op deze mogelijkheid (61%). Hierbij is het belangrijk dat de meeste vrouwen echter aangaven geen beschikking te hebben over een computer of internet op hun telefoon.


24 In Alkmaar en Den Haag gaf net iets meer dan de helft van de vrouwen aan de melding wel per sms (in het Hongaars) te willen melden (57% en 56%). In Amsterdam was deze mogelijkheid het minst populair (31%). Bijna alle vrouwen in de drie steden zouden het incident melden bij de raamexploitant. In Alkmaar was dit 86%, in Amsterdam 87% en in Den Haag 83%. In Amsterdam en Den Haag waren verschillende vrouwen er echter niet zeker van of de alarmknop in hun kamer wel werkt: ‘We proberen de alarmknop wel eens uit, voor de zekerheid, maar de baas (raamexploitant, MVG) reageert nooit. Ik denk niet dat hij werkt hoor, die alarmknop!’

Een vrouw in Den Haag vertelde over een negatieve ervaring met het melden van overlast aan haar raamexploitant: ‘Hier in de straat word ik vaak gek van de dealers. Het lijkt soms alsof hier meer mensen voor drugs komen dan voor seks. Ik heb een keer om hulp gevraagd van de baas (raamexploitant, MVG) omdat ik echt last had van een van de dealers. Ze kwam wel naar mijn kamer, maar omhelsde de dealer en deed verder niets. Het probleem is dat hij ook haar dealer is, ze wil hem dus helemaal niet weghebben hier.’

In Amsterdam en Den Haag zou een grote meerderheid van de vrouwen het incident ook aan collega’s melden (81% en 83%). In Alkmaar lag dit percentage veel lager (29%). Veel vrouwen in Alkmaar gaven aan dat er veel geroddeld wordt tussen de Hongaarse vrouwen onderling en dat ze daarom oppassen met wat ze aan elkaar vertellen. De 5 manieren waarop de meeste vrouwen in de verschillende steden het voorbeeldincident zouden melden zijn: Alkmaar: 1. Het melden van het incident bij de raamexploitant 2. Via een anoniem telefoonnummer, in het Hongaars 3. Telefonisch bij de politie in het Hongaars 4. Bij politie tijdens controle in het Hongaars 5. Via een sms in het Hongaars naar een speciaal telefoonnummer Amsterdam: 1. Het melden van het incident bij de raamexploitant 2. Bij politie tijdens controle in het Hongaars 3. Telefonisch bij de politie in het Hongaars 4. Bij collega’s 5. Bij de GGD/ Via een anoniem telefoonnummer, in het Hongaars Den Haag: 1. Het melden van het incident bij de raamexploitant 2. Bij collega’s 3. Telefonisch bij de politie in het Hongaars 4. Bij politie tijdens controle in het Hongaars 5. Via een anoniem telefoonnummer, in het Hongaars


25 Naast vragen over verschillende manieren van het melden van misstanden werd ook gevraagd of de vrouwen bepaalde misstanden wel of niet zouden melden. Hierbij was het niet van belang hoe vrouwen deze misstanden dan precies zouden melden. Er konden meerdere antwoorden worden gegeven. Grafiek 22 geeft weer in welke gevallen de Hongaarse prostituees in Alkmaar een melding zouden maken.

Grafiek 22: Gevallen waarin Hongaarse prostituees in Alkmaar melding zouden maken (n=7).

Een grote meerderheid van de prostituees meldt geweld tegen een collega (100%) en geweld tegen zichzelf (86%). Van alle geïnterviewde Hongaarse vrouwen maakt in Alkmaar 71% een melding als zij beroofd of bedreigd worden. Problemen met de raamexploitant meldt 43% van de vrouwen. De gevallen waarvan vrouwen niet graag melding maken zijn problemen met een klant (29%), signalen van mensenhandel (29%) of wanneer zij het vermoeden zouden hebben dat een collega minderjarig is (14%). Vrouwen gaven aan dat zij problemen met een klant zelf moeten oplossen en dat zij zich liever niet bezighouden met mensenhandel en minderjarigheid. Grafiek 23 laat zien in welke gevallen de Hongaarse prostituees in Amsterdam melding zouden maken.

Grafiek 23: Gevallen waarin Hongaarse prostituees in Amsterdam melding zouden maken (n=16).

De percentages van Amsterdam liggen over het algemeen een stuk lager dan in de resultaten van Alkmaar, behalve voor geweld tegen een collega. Een dergelijk geval maakt 93% van de Hongaarse prostituees in Amsterdam een melding. Geweld tegen de vrouwen zelf melden ze minder snel (56%). Problemen met de raamexploitant meldt 38% van de vrouwen, bedreiging 31% en problemen met


26 een klant of beroving 25%. Veel vrouwen gaven aan dat berovingen, bedreigingen en problemen met klanten dagelijks plaatsvinden. Ze zien hierdoor het nut van het maken van een melding niet: ‘Mijn vriendin en ik letten altijd goed op onze spullen als we met een klant zijn en checken voordat de klant weggaat of we onze portemonnee en telefoon nog wel hebben. Maar ze zijn zo snel en slim, het gebeurt vaak dat we toch spullen missen. Waarom zou ik dit melden? De klant is dan allang weg!’

De bedreigingen en berovingen veroorzaken echter wel veel stress bij de Hongaarse prostituees in Amsterdam: ‘Als ik ‘s avonds na werk naar huis ga, staan er regelmatig nare types me op te wachten. Ik heb dan altijd veel geld bij me en ben heel bang dat ze me zullen beroven. Maar ja, wat moet ik anders? Ik wil toch gewoon ’s avonds naar huis. Ik neem wel een taxi, maar die stopt niet voor mijn werkkamer.’

In Amsterdam meldt 19% van de vrouwen minderjarigheid en 6% signalen van mensenhandel. In grafiek 24 is te zien in welke gevallen de Hongaarse vrouwen in Den Haag melding zouden maken.

Grafiek 24: Gevallen waarin Hongaarse prostituees in Den Haag melding zouden maken (n=18).

Ook in Den Haag melden bijna alle vrouwen geweld tegen een collega zouden melden (89%), geweld tegen zichzelf meldt 67%. Slechts 33% van de vrouwen meldt problemen met de raamexploitant. Tijdens de interviews vertelden veel vrouwen over slechte ervaringen met de raamexploitanten in Den Haag. Net als in de andere steden zijn ook in Den Haag weinig vrouwen bereid minderjarigheid en signalen van mensenhandel te melden (22% en 17%): ‘Ik zou geen melding maken als het om signalen van mensenhandel omdat dat het probleem is van de vrouw die slachtoffer is, daar ga ik me niet mee bemoeien. Problemen met de raamexploitant zou ik ook niet melden. Dat moet ik zelf oplossen en niet iemand erbij halen.’

Samenvattend melden Hongaarse prostituees in Amsterdam de minste voorgestelde misstanden in Alkmaar de meeste. Berovingen worden in Amsterdam het minst vaak gemeld (25%) en in Alkmaar het vaakst (71%), dit geld ook voor bedreigingen (31% versus 71%). Problemen met de raamexploitant worden in Den Haag het minst gemeld (33%) en in Alkmaar het meest, maar nog steeds door minder dan de helft van de vrouwen (43%). Minderjarigheid wordt in alle drie de steden door weinig vrouwen gemeld, maar in Alkmaar het minst vaak (14%). Ook signalen van mensenhandel worden door weinig vrouwen gemeld, in Amsterdam het minst vaak (6%). Geweld tegen een collega wordt overal het meest gemeld van alle voorbeeldgevallen van misstanden, in Breaking the Silence

27 Alkmaar zelfs door alle geïnterviewde vrouwen. Geweld tegen zichzelf zouden vrouwen duidelijk minder snel melden, behalve in Alkmaar (86%). In Amsterdam en Den Haag zouden slechts 56% en 67% geweld tegen zichzelf melden. Problemen met een klant worden het minst vaak gemeld in Amsterdam (25%) en Alkmaar (29%) en het vaakst in Den Haag (61%).

4.4. Mensenhandel In de enquête gingen twee vragen specifiek over mensenhandel. De eerste vraag was wat mensenhandel precies is, of de vrouwen hier een definitie voor konden geven. De tweede vraag ging over wat de Nederlandse overheid kan betekenen als een vrouw slachtoffer van mensenhandel is. Zie voor meer achtergrondinformatie het hoofdstuk ‘Achtergrond’ (pagina 3). 4.4.1 Landelijke resultaten Er werden zeer uiteenlopende antwoorden gegeven op de vraag wat mensenhandel precies is (grafiek 25). Veel vrouwen benoemden verschillende aspecten van mensenhandel en deze antwoorden zijn apart gescoord.

Grafiek 25: De verschillende antwoorden van Hongaarse prostituees over wat mensenhandel is (n=41)

Bijna een kwart (24%) van de Hongaarse prostituees gaf geen antwoord op de vraag wat mensenhandel is. Ze gaven aan het niet over mensenhandel te willen hebben (17%) of geen idee te hebben wat mensenhandel is (7%). Van de vrouwen die wel antwoord gaven, zagen de meeste vrouwen mensenhandel als het verkopen van meisjes/vrouwen (39%). De overige antwoorden waren erg divers. 17% van de Hongaarse prostituees ziet mensenhandel als het dwingen van een vrouw tot prostitutie. Daarnaast gaf 12% van de vrouwen aan dat mensenhandel het ontvoeren en bedreigen van vrouwen inhoudt. Volgens 10% is mensenhandel geweld, ditzelfde percentage geld voor de vrouwen die denken dat mensenhandel het hebben van een pooier is. 7% van de vrouwen is van mening dat mensenhandel inhoudt dat vrouwen hun geld moeten afstaan. Andere antwoorden die werden gegeven waren het vasthouden en bedreigen van vrouwen (5%), pooiers die meisjes voor zich laten werken (5%), vrouwen verslaafd maken aan drugs en het rouleren van vrouwen (beide 2%). Ook werd prostitutie in zijn geheel gezien als mensenhandel (2%). Verschillende vrouwen vertelden uitgebreid over collega’s, kennissen en vriendinnen die allemaal pooiers hadden, maar zijzelf niet. Ook gaven verschillende vrouwen aan samen te wonen met andere Hongaarse prostituees die allemaal een pooier hebben die ook vaak in het huis aanwezig


28 is. Zelf zeiden zij geen pooier te hebben. Een andere vrouw voegde het volgende aan haar antwoord toe: ‘Geloof me, geen enkel jong Hongaars meisje kan helemaal zelfstandig naar Nederland komen om als prostituee te werken. Wij spreken alleen Hongaars, we weten niet hoe je een kamer huurt op de Wallen en waar we kunnen wonen. En bepaalde mensen maken hier graag gebruik van door je te ‘helpen’ voor geld.’

Een geïnterviewde Hongaarse prostituee liet een paar maanden na haar interview het volgende weten: ‘Toen je mij kwam interviewen werkte ik nog voor mijn ex. Ik zei dat ik geen pooier had, weet je nog? Ik loog. Al die meisjes liegen. De Hongaarse vrouwen zijn allemaal iemands eigendom. Ik was het eigendom van mijn vriend, hij zorgde er met geweld voor dat ik voor hem bleef werken, dat ik zorgde voor zijn brood. Toen een klant verliefd op me werd, brachten mijn ex en zijn vrienden me meteen terug naar Hongarije, met de auto. De pooiers zorgen er wel voor dat niemand hen het brood uit de mond haalt. Ik had alleen als ik aan het werk was contact met de meisjes, nu ik niet meer voor mijn ex werk, spreek ik hen nooit meer. We kunnen elkaar niet bellen, de pooiers zijn altijd in de buurt als we niet werken. Ik wilde je dit nog vertellen zodat je weet hoe het echt zit.’

De Hongaarse prostituees werd ook gevraagd wat zij dachten dat de Nederlandse overheid slachtoffers van mensenhandel biedt. De resultaten zijn zichtbaar in grafiek 26.

Grafiek 26: De verschillende opvattingen over wat de Nederlandse overheid doet voor slachtoffers van mensenhandel (n=41)

Het merendeel van de vrouwen (51%) heeft geen idee wat de Nederlandse overheid kan betekenen voor slachtoffers van mensenhandel, ondanks dat er in het verleden geïnvesteerd in het informeren van prostituees van verschillende nationaliteiten over thema prostitutie en uitbuiting, met een gelijknamige folder in verschillende talen10. De ervaring van de onderzoeker met de Hongaarse doelgroep is echter dat deze vrouwen vaak laaggeletterd zijn. Ook vrouwen die wel een antwoord konden geven op deze vraag waren vaak niet zeker van hun antwoord. Zij vroegen vaak om bevestiging van hun antwoord (‘Toch?’) of gaven aan dat zij niet zeker waren van hun antwoord (‘Het zou kunnen dat slachtoffers een slaapplaats krijgen aangeboden’). Daarnaast wilde 7% van de vrouwen geen antwoord geven op deze vraag. De 10

http://www.rijksoverheid.nl/ministeries/szw/documenten-enpublicaties/brochures/2011/07/08/prostitutie-en-uitbuiting-nederlands.html Breaking the Silence

29 vrouwen die geen antwoord wilden geven op deze vraag hadden ook aangegeven geen antwoord te willen geven op de vorige vraag (‘Wat is mensenhandel?’). Verder was 2% van de vrouwen van mening dat de Nederlandse overheid niets kan doen voor slachtoffers van mensenhandel. Van de vrouwen die wel antwoord wilden geven, gaven de meeste aan dat slachtoffers een busticket naar huis krijgen (15%). Hierbij is het belangrijk te vermelden dat dit niet als een positieve oplossing werd gezien. Veel vrouwen waren van mening dat een slachtoffer een busticket krijgt en verder aan haar lot wordt overgelaten: ‘Ik geloof dat een slachtoffer van mensenhandel een busticket krijgt om naar huis te gaan. Snapt de overheid dan niet dat dit geen hulp is? Een meisje gaat met de bus naar huis en wie wacht daar op haar? Haar pooier natuurlijk! Het meisje heeft nog steeds geen kansen, net als voordat ze naar Nederland werd gebracht. Ze zal weer in de prostitutie komen. Wat moet ze anders? Een slachtoffer van mensenhandel een busticket geven is gevaarlijk!’

7% van de geïnterviewde Hongaarse vrouwen denkt dat slachtoffers van mensenhandel alleen een werkverbod krijgen. Deze vrouwen gaven aan dat dit geen oplossing is voor mensenhandel omdat de vrouwen met een werkverbod meteen ergens anders heengaan om te werken. Daarnaast denkt 15% van de vrouwen dat een slachtoffer een slaapplaats aangeboden zou krijgen voor een paar dagen en 15% van de vrouwen denkt dat een slachtoffer alleen een slaapplaats krijgt als de pooier ook daadwerkelijk wordt opgepakt. Ook 15% van de vrouwen denkt dat slachtoffers van mensenhandel bescherming geboden wordt, maar hoe dit er in de praktijk uitziet daar hadden ze geen ideeën over. Enkele vrouwen gaven aan zelf eerder slachtoffer te zijn geweest van mensenhandel, maar dit hield niet in dat zij nu wisten wat de Nederlandse overheid slachtoffers kan bieden. Veel van deze vrouwen gaven aan zelf van hun pooier te zijn afgekomen of hierbij hulp gehad te hebben van kennissen. Ook waren er vrouwen die aangaven wel naar de politie te zijn gegaan maar hier erg ontevreden over te zijn: ‘Wij Hongaren zijn niet belangrijk voor de Nederlandse politie. Als er een Nederlander in het spel is dan geloven zij altijd de Nederlander in plaats van ons’.

15% van alle ondervraagde vrouwen gaf aan dat een slachtoffer veel hulp geboden krijgt, zij spraken uit ervaring. Een enkele vrouw denkt dat de politie zou zorgen voor een nieuwe werkplek binnen de prostitutie (2%) of dat het slachtoffer de mogelijkheid geboden zou worden aangifte te doen en dat ze daarna naar huis gestuurd zou worden (2%). De Hongaarse vrouwen werd gevraagd wat volgens hen de reden is dat veel Hongaarse prostituees misstanden niet durven te melden. De resultaten staan in grafiek 27. Er konden op deze vraag meerdere antwoorden gegeven worden.


30

Grafiek 27: Redenen waarom Hongaarse prostituees misstanden niet durven te melden (n=41)

Meer dan driekwart van de vrouwen (85%) denkt dat Hongaarse prostituees misstanden niet durven te melden omdat zij bang zijn dat zij hierdoor zelf in de problemen komen. Vrouwen gaven tijdens de interviews aan dat de politie geen idee heeft op welke schaal de Hongaarse prostituees te maken krijgen met bedreigingen en hoe erg die bedreigingen zijn. Maar ze durven hierover niet met de politie te praten, om de reden die 85% van de vrouwen gaf. Een ruime meerderheid van de vrouwen (59%) denkt dat de Hongaarse prostituees geen vertrouwen hebben in de Nederlandse politie en hierdoor misstanden niet durven te melden. Niet alleen zijn veel vrouwen bang dat ze zelf in de problemen zullen komen, ook geeft 22% aan dat Hongaarse prostituees bang zijn dat iemand anders in de problemen komt wanneer zij iets zouden melden. Volgens 20% van de vrouwen willen Hongaarse prostituees zich simpelweg niet bezighouden met misstanden: iedereen moet haar problemen zelf oplossen, het heeft geen zin als anderen zich daarmee gaan bemoeien. Andere genoemde redenen voor het niet durven melden van misstanden zijn dat meisjes verliefd zijn, waardoor zij misstanden veroorzaakt door hun ‘vriend’ niet zullen melden (15%) en dat vrouwen bang zijn door bedreigingen van hun pooier (ook 15%). Als voorbeeld van deze angst werd genoemd dat vrouwen bang zijn dat hun familie erachter komt wat voor werk ze doen, dat ze mishandeld zullen worden of dat ze hun kind nooit meer mogen zien. Andere (minder vaak) genoemde redenen zijn: niet willen roddelen (7%), geen vertrouwen in de hulpverlening (5%), iedereen moet haar eigen problemen oplossen (5%), geweld (2%), geen taalkennis (2%), meisjes zijn te dom, ze geloven alles wat de pooier zegt (2%) en de vrouwen hebben al teveel problemen in hun leven, ze hebben geen hoop meer dat het ooit beter zal worden (2%). Twee vrouwen wilden geen antwoord geven op deze vraag (5%). 4.4.2 Lokale resultaten Grafiek 28 toont de antwoorden die Hongaarse prostituees in Alkmaar gaven op de vraag wat mensenhandel is.


31

Grafiek 28: Antwoorden van Hongaarse prostituees in Alkmaar op de vraag wat mensenhandel is (n=7)

In Alkmaar waren er geen Hongaarse prostituees die aangaven geen idee te hebben wat mensenhandel is. Wel was er een vrouw die geen antwoord wilde geven op deze vraag (14%). Net als bij de landelijke resultaten was ook in Alkmaar het meest gegeven op de vraag wat mensenhandel is het verkopen van vrouwen (57%) gevolgd door geweld en het moeten afstaan van geld (beide 28%). Daarnaast gaf 14% van de vrouwen aan dat mensenhandel het rouleren van vrouwen inhoudt of het dwingen tot prostitutie. In Amsterdam (grafiek 29) gaf 37% van de vrouwen aan geen antwoord te kunnen of willen geven op de vraag wat mensenhandel is. Hetzelfde percentage vrouwen gaf aan dat mensenhandel het verkopen van vrouwen is. Daarnaast gaf 12% van de vrouwen aan dat mensenhandel inhoudt dat vrouwen gedwongen worden tot prostitutie, dat zij een pooier hebben of dat pooiers meisjes voor zich laten werken.

Grafiek 29: Antwoorden van Hongaarse prostituees in Amsterdam op de vraag wat mensenhandel is (n=16)

Grafiek 30 toont de antwoorden die Hongaarse prostituees in Den Haag gaven op de vraag wat mensenhandel is.


32

Grafiek 309: Antwoorden van Hongaarse prostituees in Den Haag op de vraag wat mensenhandel is (n=18)

Ook in Den Haag antwoorden de meeste vrouwen dat mensenhandel het verkopen van vrouwen is (33%). Daarnaast gaf 17% van de vrouwen aan dat ze geen antwoord konden of wilden geven op deze vraag. Het dwingen tot prostitutie of het ontvoeren en bedreigen van meisjes werd door 22% van de vrouwen genoemd als antwoord en het hebben van een pooier door 11%. Minder vaak genoemde antwoorden (6%) waren: een vrouw verslaafd maken aan drugs, geweld, geld moeten afstaan, prostitutie als geheel en het opsluiten en bedreigen van vrouwen. Samenvattend geven in alle steden de meeste vrouwen als antwoord dat mensenhandel het verkopen van vrouwen is. In Amsterdam konden of wilden in verhouding de meeste vrouwen geen antwoord geven op de vraag (37%) en in Alkmaar de minste (14%). In alle steden gaven de Hongaarse vrouwen onvolledige antwoorden op de vraag wat mensenhandel is met als resultaat dat de data veel verschillende, korte antwoorden bevatten die moeilijk te vergelijken zijn. De Hongaarse prostituees werd ook gevraagd wat zij denken dat de Nederlandse overheid biedt aan slachtoffers van mensenhandel. In grafiek 31 zijn de resultaten uit Alkmaar te zien.

Grafiek 31: De verschillende opvattingen van Hongaarse prostituees in Alkmaar over wat de Nederlandse overheid doet voor slachtoffers van mensenhandel (n=7)

De meerderheid van de vrouwen heeft geen idee wat de Nederlandse overheid doet voor slachtoffers van mensenhandel (57%). Nadat de onderzoeker had uitgelegd wat de Nederlandse Breaking the Silence

33 overheid slachtoffers van mensenhandel biedt, gaven enkele vrouwen aan dat ze dit graag eerder hadden geweten: ‘Dit hoor ik nu pas! Ik ben wel van mijn pooier af inmiddels, maar dat ging niet gemakkelijk. Als ik had geweten dat de Nederlandse overheid mij zou kunnen helpen dan had dat me een hoop angst bespaard. Ik ben lang bedreigd geweest door mijn pooier. En nog steeds kijk ik extra goed rond of ik hem of zijn ‘vrienden’ niet ergens zie.’

De vrouwen die aangaven dat de Nederlandse overheid veel hulp biedt aan slachtoffers (29%) wisten dit uit eigen ervaring, maar kwamen hier wel te laat achter: ‘Als ik eerder had geweten wat de Nederlandse overheid allemaal voor je kan doen als je slachtoffer bent van mensenhandel, dan had ik eerder aangifte gedaan. Ik heb eerst zelf geprobeerd los te komen van mijn pooier door onder te duiken in Duitsland. Dit was een hele angstige tijd. Pas later durfde ik naar de Nederlandse politie te stappen. Zij hebben mij toen goed geholpen’

Een vrouw gaf aan van mening te zijn dat de Nederlandse overheid niets kan doen voor slachtoffers van mensenhandel (14%). In Amsterdam (grafiek 32) weet 50% van de vrouwen niet wat de Nederlandse overheid biedt aan slachtoffers van mensenhandel en 12% van de vrouwen gaf aan geen antwoord te willen geven. Verder denkt 19% dat slachtoffers een busticket naar huis krijgen en 12% dat vrouwen bescherming krijgen of een slaapplaats als hun pooier opgepakt wordt. Andere vrouwen denken dat de Nederlandse overheid een vrouw een werkverbod oplegt als zij slachtoffer van mensenhandel blijkt te zijn of dat de vrouw aangifte mag doen en daarna naar huis moet (beide 6%).

Grafiek 32: De verschillende opvattingen van Hongaarse prostituees in Amsterdam over wat de Nederlandse overheid doet voor slachtoffers van mensenhandel (n=16)

Grafiek 33 laat de antwoorden zien die Hongaarse prostituees in Den Haag gaven op de vraag wat de Nederlandse overheid slachtoffers van mensenhandel biedt.


34

Grafiek 33: De verschillende opvattingen van Hongaarse prostituees in Den Haag over wat de Nederlandse overheid doet voor slachtoffers van mensenhandel (n=18)

In Den Haag heeft 50% van de vrouwen geen idee wat de Nederlandse overheid slachtoffers van mensenhandel biedt. Daarnaast gaf 6% aan geen antwoord te willen geven op deze vraag. 17% van de vrouwen denkt dat slachtoffers een busticket naar huis krijgen en 11% denkt dat vrouwen die slachtoffer van mensenhandel zijn een werkverbod krijgen. Hetzelfde percentage vrouwen denkt dat slachtoffers een slaapplek aangeboden krijgen. Daarnaast denkt 6% dat een slachtoffer van mensenhandel hulp krijgt bij het vinden van een nieuwe, veilige werkplek binnen de prostitutie. Samenvattend gaven in Amsterdam in verhouding de meeste vrouwen geen antwoord op de vraag omdat zij geen idee hadden of aangaven geen antwoord te willen geven (62%). Deze percentages lagen overigens in alle drie de steden dicht bij elkaar (Alkmaar 57% en Den Haag 56%). Alkmaar was de enige plek waar vrouwen aangaven dat de Nederlandse overheid slachtoffers veel hulp biedt (29%) maar zij konden hierbij niet precies aangeven om wat voor hulp het precies gaat. In Den Haag werd in verhouding het vaakst benoemd dat een slachtoffer van mensenhandel een werkverbod krijgt (11%), in Alkmaar werd dit nooit genoemd. In Alkmaar (zie grafiek 34) melden volgens 86% van de geïnterviewde Hongaarse prostituees vrouwen misstanden niet omdat ze bang zijn dat ze zelf in de problemen komen. Ook is bijna driekwart van de vrouwen bang dat door het melden van misstanden een ander in de problemen komt (71%). Meer dan de helft van de vrouwen geeft als reden dat Hongaarse prostituees geen vertrouwen hebben in de Nederlandse politie (57%). Volgens 29% van de vrouwen melden Hongaarse prostituees geen misstanden omdat zij verliefd zijn hun pooier. Een Hongaarse prostituee vertelde dat de pooiers in Alkmaar vooral uit Transsylvanië komen, waar nog steeds een grote Hongaarse minderheid leeft. De Hongaarse vrouw vertelde dat deze Roemeense pooiers zowel Roemeense vrouwen als Hongaarse vrouwen hebben. Ook in de andere steden viel tijdens het onderzoek op dat er veel Hongaars sprekende mannen aanwezig waren in de raamgebieden. Tijdens een van de interviews in Amsterdam kwam een Hongaarse sprekende man binnen, die eerder op de hoek van de straat had gestaan met een andere Hongaars sprekende man. Zodra hij binnenstapte werd hem verteld dat ‘ze’ (de onderzoeker, de assistent en een Hongaarse vrouw) nog even in de werkkamer waren) en hij vertrok weer. Volgens een vrouw in Amsterdam zijn veel Arabische mannen in Hongaarse vrouwen geïnteresseerd en spreken zij daarom wat Hongaars.


35 Andere genoemde redenen in Alkmaar zijn: vrouwen zijn bang, meisjes zijn te dom, ze geloven alles wat de pooier zegt, geweld of vrouwen willen zich niet met misstanden bezighouden (allemaal 14%). De vrouw die aangaf dat meisjes te dom zijn, alles geloven wat hun pooier zegt en hierdoor misstanden niet durven te melden, sprak overigens uit eigen ervaring. Zij was verliefd op haar pooier en geloofde alles wat hij zei: de Nederlandse politie is niet te vertrouwen, ze hebben een hekel aan de Hongaarse prostituees en ze was bang dat hij niet meer met haar zou willen trouwen als ze iets over hem naar buiten zou brengen. Uiteindelijk werd de situatie onhoudbaar en is de vrouw ondergedoken bij bevriende Hongaarse prostituees in Den Haag. Ze heeft nooit aangifte willen doen van mensenhandel en de bedreigingen van haar ex-pooier gaan tot op de dag van vandaag door. Hij bedreigt haar door te zeggen dat hij haar zoontje in Hongarije iets aan zal doen. Gelukkig werkt haar neef bij de politie in het dorp waar haar zoontje woont en die houdt een oogje in het zeil.

Grafiek 34: Redenen waarom Hongaarse prostituees in Alkmaar misstanden niet durven te melden (n=7)

Ook in Amsterdam (zie grafiek 35) is de meest gehoorde reden voor het niet melden van misstanden dat vrouwen bang zijn zelf in de problemen te komen (81%). Daarnaast wilde 12% van de vrouwen geen antwoord geven op deze vraag. In Amsterdam melden volgens 69% van de Hongaarse prostituees vrouwen misstanden niet omdat ze geen vertrouwen hebben in de politie (69%). Volgens bijna een derde willen vrouwen zich niet bezighouden met misstanden (31%) en 19% denkt dat vrouwen bang zijn dat een ander in de problemen komt als zij iets melden of bang zijn voor hun pooier. Andere (minder vaak) genoemde redenen zijn: meisjes zijn verliefd, iedereen moet haar eigen problemen oplossen, Hongaarse vrouwen hebben geen vertrouwen in de hulpverlening en ze willen niet roddelen (allemaal 12%).


36

Grafiek 35: Redenen waarom Hongaarse prostituees in Amsterdam misstanden niet durven te melden (n=16)

Ook in Den Haag (zie grafiek 36) antwoordde de meeste vrouwen dat misstanden niet gemeld worden omdat Hongaarse prostituees bang zijn dat ze hierdoor in de problemen komen (89%). Volgens 50% van de vrouwen hebben Hongaarse prostituees geen vertrouwen in de politie en melden daarom geen misstanden. Verliefdheid gaf 11% van de vrouwen als reden en hetzelfde percentage vrouwen gaf angst als reden. Ook gaf 11% van de vrouwen aan dat Hongaarse prostituees zich niet willen bezighouden met misstanden. Gebrek aan taalkennis, niet willen roddelen en dat een ander in de problemen zou kunnen komen gaf 6% als reden.

Grafiek 36: Redenen waarom Hongaarse prostituees in Den Haag misstanden niet durven te melden (n=18)

Samenvattend is in alle drie de steden de belangrijkste reden dat Hongaarse vrouwen misstanden niet melden de angst dat zij zelf in de problemen komen. In Alkmaar speelde ook de angst dat iemand anders in de problemen zou komen een grote rol (71%) maar in Den Haag was deze reden juist niet erg belangrijk (6%). In Amsterdam gaven in vergelijking met de andere steden de meeste vrouwen aan dat het gebrek aan vertrouwen in de politie ervoor zorgt dat vrouwen geen misstanden melden (69%). Ook in de andere steden lag het percentage op of boven de 50%. Alleen in Amsterdam werd als reden genoemd dat de Hongaarse prostituees geen vertrouwen hebben in de hulpverlening (12%), in de andere steden werd deze reden niet genoemd. Hetzelfde geldt voor de reden dat vrouwen niet over voldoende taalkennis beschikken om misstanden te melden. Breaking the Silence

37

4.5 Politie De laatste vraag van de enquête ging over de beeldvorming onder de Hongaarse prostituees van de Nederlandse politie. Er werd een opsomming van eigenschappen gegeven waaruit de vrouwen konden kiezen. Er konden meerdere antwoorden gegeven worden. 4.5.1 Landelijke resultaten In grafiek 37 zijn de eigenschappen te zien die de Hongaarse prostituees vonden passen bij de Nederlandse politie. Hierbij moet echter vermeld worden dat veel vrouwen het moeilijk vonden om deze vraag te beantwoorden. Vaak begonnen de Hongaarse prostituees met klagen over de Nederlandse politie, om aan het eind te zeggen: ‘Vul toch maar hulpvaardig en geïnteresseerd in’. Ook werden er vaak opmerkingen toegevoegd aan de antwoorden. Bijvoorbeeld bij de eigenschap hulpvaardig voegden veel vrouwen aan hun antwoord toe dat de politie alleen hulpvaardig is als het hen uitkomt. Ook werd vaak genoemd dat de Nederlandse politie Nederlanders altijd eerder zal geloven dan Hongaarse prostituees. De politie is dan ook alleen geïnteresseerd als een Hongaarse vrouw belangrijke informatie zou kunnen hebben: ‘Een collega had een keer heel erge buikpijn. De politie kwam langs voor controle, maar toen ze erachter kwamen dat het meisje buikpijn had dachten ze meteen dat ze wel een pooier zou hebben. Ze hielpen haar niet maar gingen haar ondervragen over of ze een pooier had. Het meisje moest uiteindelijk zelf een taxi regelen om naar het ziekenhuis te gaan.’

Sommige vrouwen gaven aan dat de Nederlandse politie geen idee heeft wat er zich echt afspeelt onder de Hongaarse prostituees, zoals een Hongaarse vrouw in Amsterdam aangaf: ‘De Nederlandse politie heeft geen idee van wat er allemaal gebeurt. Ze denken dat ze het doorhebben, maar ze weten niets. Ik zou de politie zoveel kunnen vertellen, maar je hebt geen idee hoe ik dan bedreigd zou worden. Hongaarse pooiers heersen nog steeds over dit gebied.‘

Ook werden er veel tegenstrijdige antwoorden gegeven door één en dezelfde persoon. Een vrouw antwoorde bijvoorbeeld dat de politie in Nederland eerlijk is en corrupt. Of vriendelijk en beangstigend. Daarnaast maken vrouwen geen onderscheid tussen politie die surveilleert in het raamgebied of rechercheurs van de zedenpolitie, in hun antwoorden gaven de vrouwen voorbeelden van ervaringen met politieagenten in verschillende functies. Ook bleken voor sommige vrouwen ervaringen met de politie in het buitenland een rol te spelen in hun beeldvorming van de Nederlandse politie.

Grafiek 37: Eigenschappen die Hongaarse prostituees bij de Nederlandse politie vinden passen (n=41)


38 Op de vraag welke eigenschappen passen bij de Nederlandse politie gaf 27% van de vrouwen aan hierover geen mening te hebben. Een vaak genoemde reden was dat ze de Nederlandse politie nog nooit of slechts een paar keer ontmoet hadden waardoor zij geen antwoord konden geven op deze vraag. Ook gaven vrouwen aan dat ze de politie wel regelmatig zagen, maar nooit een echt gesprek aan konden gaan door de taalbarrière. Andere vrouwen gaven aan hier niet over na te willen denken omdat ze slechte ervaringen hadden met de Nederlandse politie. Het had volgens hen geen zin om op deze vraag te antwoorden. Geïnteresseerd en hulpvaardig waren de meest genoemde eigenschappen van de Nederlandse politie (41%), gevolgd door vriendelijk (34%). De eigenschappen eerlijk en steng werden door evenveel vrouwen genoemd (29%), net als corrupt, beangstigend en onbetrouwbaar (7%). Een Hongaarse prostituee wist wel een manier om de bereikbaarheid van de politie voor raamprostituees te vergroten: ‘De politie moet een raam huren hier in de straat en zorgen dat daar altijd iemand aanwezig is. Als wij dan problemen hebben, weten we zeker dat we daar heen kunnen bellen of rennen en dat ze ons dan helpen.’

4.5.2 Lokale resultaten Grafiek 38 laat de eigenschappen zien die Hongaarse prostituees in Alkmaar vinden passen bij de Nederlandse politie.

Grafiek 38: Eigenschappen die Hongaarse prostituees in Alkmaar bij de Nederlandse politie vinden passen (n=7)

Een ruime meerderheid gaf aan geen mening te hebben over de Nederlandse politie (57%). De meest gehoorde redenen hiervoor waren de taalbarrière en dat ze de politie nog niet vaak hadden gezien. Vrouwen die wel antwoord gaven, zijn erg blij waren dat er in Alkmaar soms een Hongaarse tolk meekomt op controle. Ook loopt de politie rond waardoor ze gemakkelijk te benaderen zijn. Vaak komen de agenten bij elk raam vragen of alles in orde is. Sommige vrouwen vonden dit te veel van het goede, andere vrouwen gaven aan dit juist prettig te vinden. Van de vrouwen die wel eigenschappen konden benoemen die passen bij de Nederlandse politie vond 29% van de vrouwen de politie onbetrouwbaar en 14% geïnteresseerd, streng en hulpvaardig. De vrouwen die aangaven dat de politie onbetrouwbaar is, spraken uit eigen ervaring. Een van de vrouwen was getuige geweest van een misdrijf en was opgeroepen te getuigen voor de rechtbank. Ze had echter (door de taalbarrière) niet begrepen om welk misdrijf het precies ging en wat er precies van haar verwacht werd. Wat ze wel had begrepen was wanneer ze waar moest zijn en dat ze een boete zou krijgen als ze niet zou verschijnen. Haar angst is begrijpelijk nu blijkt dat een absolute meerderheid van de Hongaarse prostituees misstanden niet meldt omdat ze bang zijn dat


39 ze problemen krijgen. Ze gaf aan de politie niet te vertrouwen omdat ze haar alleen gebruiken voor de rechtszaak en niet eens het respect hebben om haar goed te informeren. Ze was zo bang dat ze manieren probeerde te bedenken om onder te duiken. Een andere Hongaarse prostituee gaf aan dat ze een agressieve klant had en dit had gemeld aan de raamexploitant. De politie zou komen maar ze kwamen niet. De agressieve klant bleef haar nog de hele nacht lastigvallen. De eigenschappen corrupt, vriendelijk, beangstigend en streng werd door geen enkele vrouw in Alkmaar benoemd als eigenschap van de Nederlandse politie. Grafiek 39 laat de eigenschappen zien die Hongaarse prostituees in Amsterdam vinden passen bij de politie.

Grafiek 39: Eigenschappen die Hongaarse prostituees in Amsterdam bij de Nederlandse politie vinden passen (n=16)

In Amsterdam heeft 19% va de vrouwen geen mening over de Nederlandse politie. Beangstigend werd door geen enkele vrouw benoemd als eigenschap van de Nederlandse politie. De meest genoemde eigenschappen van de Nederlandse politie waren vriendelijk (37%), geïnteresseerd (31%) en hulpvaardig (ook 31%). Een kwart van de vrouwen vindt de politie eerlijk en streng. Negatieve kernmerken werden door 6% van de vrouwen benoemd: zij vinden de Nederlandse politie corrupt en onbetrouwbaar. Een Hongaarse prostituee vertelt waarom zij de Nederlandse politie onbetrouwbaar vindt: ‘Mijn ex-man heeft mij gedwongen om in te prostitutie te gaan werken. Samen met hem heb ik een dochter en omdat ik haar niet kwijt wilde, heb ik lange tijd voor mijn ex gewerkt. Op een gegeven moment kon ik niet meer tegen het geweld en ben ik ontsnapt uit de handen van mijn ex en zijn handlangers. Ik mag mijn dochter nu nooit meer zien. In Hongarije heb ik geen kansen als ongeschoolde Roma vrouw. Nu werk ik sinds kort weer op de Wallen. Tot mijn grote schrik loopt mijn ex hier ook rond. Hij is de pooier van een jong Hongaars meisje hier verderop. Ik werd zo ontzettend boos toen ik daar achter kwam. Ik heb hem op straat uitgescholden en geduwd. Ik weet zeker dat dit op camera is vastgelegd. Maar de politie doet niets met mijn melding. Ik ben naar het bureau gegaan om dit verhaal te vertellen maar ik heb nooit meer iets van ze gehoord. Ze zeggen wel dat ze mensenhandel willen aanpakken, maar ik betwijfel het. Ik probeer het meisje nu te waarschuwen voor mijn ex. Maar ze is verliefd.’

In grafiek 40 zijn de eigenschappen te zien die de Hongaarse prostituees in Den Haag vinden passen bij de Nederlandse politie.


40

Grafiek 40: Eigenschappen die Hongaarse prostituees in Den Haag bij de Nederlandse politie vinden passen (n=18)

In Den Haag heeft 22% van de vrouwen geen mening over de Nederlandse politie. Net als in Alkmaar ligt dit vooral aan de taalbarrière maar ook geven veel vrouwen aan dat de politie in Den Haag niet toegankelijk is: ‘De politie rijdt hier door de straat met de auto, in een geblindeerd busje of op paarden. Wat verwachten ze van mij, dat ik in mijn bikini de straat op ren en op het autoraam klop of ze me misschien kunnen helpen? De rechercheurs komen wel binnen, maar hen begrijp ik vaak niet goed door te taal. Ik denk dat de politie ons niet echt belangrijk vindt.’ Beeldvorming van ‘de Hongaarse prostituee’ Veel vrouwen reageerden positief op het interview. Ze gaven aan blij te zijn dat er naar hun mening gevraagd werd en dat ze in hun eigen taal konden antwoorden. Hongaarse prostituees zien het als een grote beperking in hun contact met Nederlandse instanties en de politie dat zij zich niet kunnen uitdrukken zoals zij zouden willen. Vaak werd de hoop uitgesproken dat de Nederlandse overheid en politie hun antwoorden op de vragen uit de enquête serieus zouden nemen. Wanneer tijdens het onderzoek een niet-Hongaarse vrouw werd benaderd met de vraag of zij misschien Hongaars was, waren de reacties bijna altijd negatief. Deze vrouwen keken zeer afkeurend en gaven antwoorden als ‘Natuurlijk ben ik niet Hongaars!’ of ‘Ik heb een hekel aan Hongaren, ze verpesten de markt!’. Er wordt duidelijk neergekeken op de Hongaarse prostituees. Als reden hiervoor wordt vaak gegeven dat Hongaarse vrouwen alles doen wat de klant maar wil en ook nog eens voor weinig geld. Hierdoor verwachten klanten dit ook van andere vrouwen, die niet bereid zijn alles te doen en hogere prijzen vragen voor hun diensten. De Hongaarse prostituees verpesten de markt, zeggen veel prostituees van andere nationaliteiten. Ook de Hongaarse prostituees zelf gaven aan dat hun landgenoten de markt verpesten. Veel vrouwen werken voor een pooier en worden gedwongen veel geld te verdienen. Klanten kunnen alles van deze vrouwen vragen, als ze maar betalen. Om genoeg klanten te trekken rekenen de gedwongen vrouwen lage prijzen. Hongaarse prostituees die aangeven geen pooier (meer) te hebben, zeggen niet op te kunnen boksen tegen deze concurrentie. Hetzelfde geldt voor het uitkiezen van klanten. Veel prostituees van andere nationaliteiten geven aan bepaalde klanten te weren omdat zij agressief zouden zijn, gierig of niet te vertrouwen (bijvoorbeeld omdat zij eerst doen alsof ze een condoom willen gebruiken maar het condoom afdoen zonder dat de prostituee het doorheeft). De Hongaarse prostituees die van hun pooier veel geld moeten verdienen, accepteren ook de klanten die andere prostituees vanwege hun eigen veiligheid afwijzen.


41 Tijdens een van de interviews in Den Haag werd duidelijk dat de Hongaarse vrouwen de rechercheurs inderdaad niet begrijpen. Twee rechercheurs staken hun hoofd naar binnen en vertelden iets in het Duits aan de Hongaarse vrouwen. Het was geen ingewikkelde boodschap en de Hongaarse vrouwen knikten en leken precies te begrijpen wat hen verteld werd. Zodra de rechercheurs weg waren keken beide vrouwen de Hongaarssprekende interviewer aan en vroegen wat de rechercheurs eigenlijk hadden gezegd. Een grote meerderheid (61%) van de Hongaarse vrouwen in Den Haag vindt de politie geïnteresseerd en hulpvaardig, gevolgd door 44% die van mening is dat de politie vriendelijk en streng is. Eerlijkheid noemde 39% van de vrouwen als eigenschap van de politie. Beangstigend (17%), corrupt (11%) en onbetrouwbaar (6%) werden ook genoemd als eigenschappen van de Nederlandse politie. Samenvattend hebben in verhouding in Alkmaar de meeste vrouwen geen mening over de politie (57%) en in Amsterdam de minste (19%). In Alkmaar zijn de Hongaarse vrouwen het minst positief over de Nederlandse politie: 29% vindt de politie onbetrouwbaar, tegenover 6% in Amsterdam en Den Haag. In Den Haag waren de vrouwen juist het meest positief over de politie: 61% van de vrouwen vindt de politie hulpvaardig en geïnteresseerd tegenover 31% in Amsterdam en 14% in Alkmaar. Hierbij moet echter rekening gehouden worden met de mogelijke onbetrouwbaarheid van de data.


42

5. Samenvatting van de onderzoeksresultaten Aangiftebereidheid Hongaarse slachtoffers van mensenhandel Uit analyse van de registratiegegevens van CoMensha blijkt dat de aangiftebereidheid onder Hongaarse slachtoffers van mensenhandel lager ligt dan de aangiftebereidheid van andere nationaliteiten, namelijk op 17%. Daarnaast blijkt dat van een zeer grote meerderheid van deze slachtoffers niets bekend is over wat er met hen is gebeurd nadat zij geregistreerd zijn of aangifte hebben gedaan. Achtergrondinformatie De meeste geïnterviewde Hongaarse prostituees zijn tussen de 20 en 25 jaar oud en werken korter dan 3 jaar in Nederland. In Alkmaar waren de geïnterviewde prostituees relatief gezien het oudst en in Amsterdam het jongst. In Den Haag werken de geïnterviewde Hongaarse prostituees relatief gezien het minst lang in Nederland, in Alkmaar juist het langst. Ervaring met het melden van misstanden Voor antwoorden op de vraag waar men in Nederland misstanden kan melden gaan de percentages tussen ‘bij de politie’ en ‘bij de raamexploitant’ vrijwel gelijk op. Op lokaal niveau zijn er wel verschillen te zien. In Amsterdam gaat de voorkeur van de Hongaarse prostituees uit naar het melden van een misstand bij de raamexploitant, in Alkmaar juist bij de politie. Van alle geïnterviewde Hongaarse prostituees heeft 76% nog nooit een misstand gemeld. Van de vrouwen die aangaven wel eens iets gemeld te hebben, heeft het merendeel dit via de raamexploitant gedaan. De helft van deze vrouwen zou in de toekomst weer een melding maken, de andere helft niet. In verhouding hebben in Alkmaar de meeste Hongaarse prostituees eerder een misstand gemeld, maar geen van deze vrouwen zou in de toekomst weer een melding maken. In Den Haag ligt het percentages prostituees die eerder een melding maakten lager, maar alle prostituees die eerder een melding maakten, zouden dit in de toekomst weer doen. Wanneer een misstand bij de politie wordt gemeld, denkt 27% van alle geïnterviewde Hongaarse prostituees dat de politie daadwerkelijk iets met de melding zou doen. In Amsterdam ligt dit percentage het laagst, in Den Haag het hoogst. Het melden van misstanden Van alle in de enquête voorgestelde manieren voor het melden van misstanden (er konden meerdere antwoorden gegeven worden), melden Hongaarse prostituees misstanden het liefst via de raamexploitant, daarna telefonisch in het Hongaars bij de politie, bij politie tijdens controle in het Hongaars, bij collega’s en anoniem via een telefoonnummer in het Hongaars. Meld Misdaad Anoniem is behalve in Den Haag niet bekend onder de Hongaarse prostituees waardoor zij een misstand niet snel via Meld Misdaad Anoniem zouden melden. De helft van de vrouwen meld een misstand via de GGD. Het sturen van een sms-bericht is volgens minder dan de helft van de Hongaarse prostituees een goede manier om misstanden te melden. Het achterlaten van een bericht (in het Hongaars) op een website wordt vooral als gedoe gezien. De vergelijking van landelijke en lokale resultaten met betrekking tot manieren van het melden van misstanden laat enkele grote verschillen zien. In Alkmaar melden de Hongaarse vrouwen een misstand het minst snel bij de politie (71% wanneer het in het Hongaars kan, zowel tijdens controle als telefonisch), in Amsterdam juist het meest (87% wanneer het in het Hongaars kan, zowel tijdens controle als telefonisch). In Amsterdam melden in verhouding meer Hongaarse vrouwen een misstand via de GGD dan in de andere steden. De mogelijkheid anoniem een misstand Breaking the Silence

43 te melden in het Hongaars via een speciaal telefoonnummer was in Alkmaar en Den Haag voor een meerderheid interessant, in Amsterdam minder. Het melden van een misstand via het internet was vooral in Amsterdam en Alkmaar niet erg populair, in Den Haag waren minder vrouwen tegen deze manier. In Alkmaar en Den Haag zou een meerderheid van de vrouwen een misstand in het Hongaars per sms melden, in Amsterdam slechts 31%. Op de vraag of een vrouw bepaalde misstanden zou melden, konden meerdere antwoorden gegeven worden. Hongaarse prostituees melden vooral geweld tegen een collega (93%). De overige percentages voor misstanden die zij zouden melden liggen lager. Geweld tegen zichzelf proberen veel vrouwen zelf op te lossen. Ongeveer 50% van de vrouwen doet aangifte doen van bedreiging of beroving. Beiden komen volgens sommige vrouwen regelmatig voor. Misstanden die Hongaarse vrouwen niet graag melden zijn problemen met de raamexploitant, het vermoeden dat een collega minderjarig is en signalen van mensenhandel. De vergelijking van landelijke en lokale resultaten met betrekking tot manieren van het melden van misstanden laat enkele duidelijke verschillen zien. In Amsterdam zouden Hongaarse prostituees de minste misstanden melden, in Alkmaar juist de meeste. Berovingen worden in Amsterdam het minst vaak worden gemeld, in Alkmaar juist het vaakst. Problemen met de raamexploitant melden de Hongaarse vrouwen in Den Haag het minst snel, in Alkmaar het vaakst maar nog steeds door minder dan de helft (43%). Geweld tegen een collega wordt in alle steden het vaakst gemeld, in Alkmaar zelfs door alle vrouwen. Geweld tegen zichzelf melden minder vrouwen, behalve in Alkmaar. Problemen met een klant worden in Amsterdam en Alkmaar het minst vaak gemeld, in Den Haag een stuk vaker. Mensenhandel Ongeveer een kwart van de vrouwen wilde geen antwoord geven op de vraag wat mensenhandel is. Van de vrouwen die wel wilden antwoorden, zien de meesten mensenhandel als het verkopen van vrouwen. De overige antwoorden waren erg divers. Het merendeel van de vrouwen kon geen antwoord geven op de vraag wat de Nederlandse overheid slachtoffers van mensenhandel biedt, anderen hadden vermoedens maar waren niet zeker van hun antwoord. Het meest gehoorde antwoord was dat slachtoffers een busticket naar huis krijgen. Geen van de vrouwen kon precies aangeven wat de Nederlandse overheid slachtoffers van mensenhandel biedt (B-9 regeling), ook niet wanneer zij aangaven zelf slachtoffer van mensenhandel te zijn geweest. De vergelijking van landelijke en lokale resultaten met betrekking tot manieren van het melden van misstanden laat enkele duidelijke verschillen zien. In Amsterdam wilde het grootste percentage vrouwen geen antwoord geven op de vraag wat mensenhandel is en in Alkmaar het minst grote. In Amsterdam kon ook het grootste percentage vrouwen geen antwoord geven op de vraag wat de Nederlandse overheid slachtoffers van mensenhandel biedt. Alkmaar was de enige plek waar vrouwen aangaven dat de Nederlandse overheid slachtoffers veel hulp biedt, maar zij konden hierbij niet precies aangeven om wat voor hulp het precies gaat. In Den Haag werd in verhouding het vaakst benoemd dat een slachtoffer van mensenhandel een werkverbod krijgt, in Alkmaar werd dit nooit genoemd. Als belangrijkste reden voor het niet melden van misstanden door Hongaarse prostituees noemt 86% van de vrouwen dat de prostituees bang zijn om in de problemen te komen, gevolgd door het ontbreken van vertrouwen in de politie. Daarnaast wordt als reden genoemd dat iemand anders in de problemen zou kunnen komen en dat Hongaarse vrouwen zich niet willen bezighouden met misstanden. Andere redenen die worden genoemd zijn dat vrouwen verliefd zijn, angst voor Breaking the Silence

44 pooier, niet willen roddelen, geen vertrouwen in hulpverlening, iedereen moet haar eigen problemen oplossen, geweld, geen taalkennis, meisjes zijn te dom en ze hebben al teveel problemen. Daarnaast wilde 5% van de vrouwen geen antwoord geven op deze vraag. De vergelijking van landelijke en lokale resultaten met betrekking tot manieren van het melden van misstanden laat enkele duidelijke verschillen zien. In Alkmaar speelde naast de angst dat een Hongaarse prostituee zelf in de problemen zou komen ook de angst dat iemand anders in de problemen zou komen een grote rol maar in Den Haag was deze reden juist niet erg belangrijk. In Amsterdam gaven in vergelijking met de andere steden de meeste vrouwen aan dat het gebrek aan vertrouwen in de politie ervoor zorgt dat vrouwen geen misstanden melden. Ook in de andere steden lag het percentage op of boven de 50%. Alleen in Amsterdam werd als reden genoemd dat de Hongaarse prostituees geen vertrouwen hebben in de hulpverlening, in de andere steden werd deze reden niet genoemd. Hetzelfde geldt voor de reden dat vrouwen niet over voldoende taalkennis beschikken om misstanden te melden. Politie De vraag welke eigenschappen de geïnterviewde vindt passen bij de Nederlandse politie bleek voor veel vrouwen lastig te beantwoorden. Veel vrouwen klaagden over de politie om vervolgens wel een positief antwoord te geven op de vraag. Meer dan een kwart gaf aan geen mening te hebben over de Nederlandse politie. Geïnteresseerd en hulpvaardig werden het meest benoemd als eigenschappen van de Nederlandse politie, gevolgd door vriendelijk. De eigenschappen streng en eerlijk werden door evenveel vrouwen genoemd, net als corrupt, beangstigend en onbetrouwbaar. Er werden veel tegenstrijdige antwoorden gegeven door een en dezelfde persoon. De Hongaarse prostituees maken geen onderscheid tussen politie die surveilleert in het raamgebied of rechercheurs van de zedenpolitie en voor sommige vrouwen speelden ervaringen met de politie in het buitenland een rol in hun beeldvorming van de Nederlandse politie. De vergelijking van landelijke en lokale resultaten met betrekking tot manieren van het melden van misstanden laat enkele duidelijke verschillen zien. In Alkmaar gaven in verhouding de meeste vrouwen aan geen mening te hebben over de Nederlandse politie, in Amsterdam de minste. In Den Haag waren de vrouwen over het algemeen het meest positief over de Nederlandse politie, in Alkmaar het minst. Dit terwijl veel vrouwen te spreken waren over de werkwijze van de politie in Alkmaar, zowel de surveillerende agenten als de rechercheurs van de zedenpolitie.


45

6. Conclusie Het onderzoek Breaking the Silence heeft de aangiftebereidheid van Hongaarse prostituees en slachtoffers van mensenhandel onderzocht door (1) de aangiftebereidheid van Hongaarse slachtoffers van mensenhandel te analyseren op basis van de registratiegegevens van CoMensha, (2) een verklaring te vinden voor deze aangiftebereidheid door het interviewen van 41 Hongaarse raamprostituees over hun bereidheid om misstanden te melden en (3) te onderzoeken hoe ervoor gezorgd kan worden dat de aangiftebereidheid van de Hongaarse doelgroep toeneemt. In dit hoofdstuk worden deze onderzoeksvragen beantwoord. Vervolgens zullen in hoofdstuk 7 aanbevelingen worden gedaan om de aangiftebereidheid van de Hongaarse doelgroep te vergroten.

Aangiftebereidheid Hongaarse slachtoffers mensenhandel Uit eerder onderzoek kwam naar voren dat 50% van de slachtoffers van mensenhandel aangifte doet. Wat betreft de Hongaarse doelgroep waren er vermoedens dat dit percentage lager zou liggen. Uit de resultaten van dit onderzoek blijkt dat dit inderdaad het geval is: slechts 17% van de Hongaarse slachtoffers van mensenhandel die bij CoMensha werden aangemeld tussen 1 januari en 8 oktober 2012 deden aangifte. De aangiftebereidheid van Hongaarse slachtoffers van mensenhandel is dus zeer laag. Van veruit de meeste geregistreerde Hongaarse slachtoffers van mensenhandel is niet bekend wat er na de registratie met hen gebeurd is. Zij bevinden zich in ieder geval niet in opvanginstellingen in Nederland. Zij maken geen gebruik van de B9-regeling en doen vrijwel nooit aangifte van mensenhandel. Dit terwijl ook uit dit onderzoek blijkt dat er veel signalen van gedwongen prostitutie zijn onder de Hongaarse raamprostituees. Ook al werd hier tijdens de interviews niet direct naar gevraagd, veel vrouwen vertelden toch over signalen van mensenhandel en uitbuiting in hun omgeving. Volgens prostituees van andere nationaliteiten waarmee tijdens het onderzoek gesproken werd, staan de Hongaarse prostituees er om bekend staan dat ze de markt verpesten: ze accepteren alle klanten en vragen lage prijzen (ook voor diensten zonder condoom) omdat ze aan de eisen van hun pooier moeten voldoen. Het werken voor een pooier en het accepteren van alle klanten maakt de Hongaarse prostituees kwetsbaar voor agressie en geweld. Het bieden van seksuele diensten zonder condoom en het (moeten) hebben van veel klanten per dag maakt de Hongaarse prostituees kwetsbaar voor gezondheidsrisico’s.

Bereidheid tot het melden van misstanden Weinig Hongaarse prostituees hebben ervaring met het melden van misstanden en slechts de helft van de vrouwen die hier wel ervaring mee hebben, zou in de toekomst weer een misstand melden. Dit geldt niet alleen voor het melden van misstanden betreffende mensenhandel, ook misstanden zoals bedreiging en beroving worden niet gemeld. Dit terwijl deze misstanden volgens sommige vrouwen aan de orde van de dag zijn. Deze lage bereidheid tot het melden van misstanden heeft verschillende redenen: Gebrek aan vertrouwen in de politie Hongaarse prostituees hebben weinig vertrouwen in de politie, wat wordt veroorzaakt door verschillende factoren. Ten eerste hebben veel vrouwen negatieve ervaringen met de politie wat onder andere veroorzaakt dat vrouwen het gevoel hebben dat de Hongaarse prostituees niet belangrijk zijn voor de Nederlandse politie. Deze slechte ervaringen met de politie zijn overigens vaak ervaringen uit het buitenland, maar deze ervaringen blijken voor de Hongaarse prostituees ook mee te spelen in de beeldvorming over de Nederlandse politie. Ten tweede hebben de Hongaarse


46 prostituees er weinig vertrouwen in dat de politie iets doet wanneer de vrouwen een misstand zouden melden: De Nederlandse politie vertrouwt Nederlanders eerder dan Hongaren en als Hongaarse prostituees een melding maken dan horen zij daarna niets meer van de politie. Opvallend vaak werd gezegd dat men in de wereld niemand kan vertrouwen en op niemand kan rekenen. Vrouwen voelen zich aan hun lot overgelaten en proberen zelf hun problemen op te lossen door de hulp in te schakelen van drugsdealers die altijd op straat te vinden zijn of zelf van hun pooier af te komen door bijvoorbeeld onder te duiken. De Hongaarse prostituees nemen het heft in eigen hand, mogelijk met gevaar voor hun eigen veiligheid of die van een ander. De politie loopt hierdoor veel informatie mis. Ten derde ervaren Hongaarse prostituees de politie als moeilijk benaderbaar. De belangrijkste reden hiervoor is het gebrek aan taalkennis, maar ook de indruk die Hongaarse vrouwen van de Nederlandse politie krijgen speelt hierin een rol. De politie is wel aanwezig in de straat, maar niet bereikbaar voor de vrouwen: ze ‘hangen rond’ op een brug, zitten in een geblindeerde bus wanneer de door de raamstraat rijden of zitten op paarden. De Hongaarse prostituees lijken in hun mening over de Nederlandse politie geen onderscheid te maken tussen de rechercheurs van de zedenpolitie en politieagenten die surveilleren in de straat. De Hongaarse prostituees willen makkelijk in contact kunnen komen met de politie in de raamstraten. Volgens sommige vrouwen is het belangrijk dat er altijd agenten in de raamstraten aanwezig zijn, bijvoorbeeld in een kantoor. Ten vierde worden de vrouwen die het aandurven een misstand te melden via de raamexploitant volgens henzelf genegeerd door de politie: ze komen niet eens opdagen. Aan de betrouwbaarheid van de raamexploitant wordt in deze gevallen opvallend genoeg nooit getwijfeld. De vraag is dus of de raamexploitant de melding niet doorgeeft aan de politie (vanwege de angst om problemen te krijgen) of dat de politie inderdaad niets doet wanneer er een melding binnenkomt uit een raamstraat (zie paragraaf ‘Rol van de raamexploitant’). Ten vijfde is het ontbreken van vertrouwen in de politie is mede gebaseerd op misverstanden, miscommunicatie en roddels. Mede door het gebrek aan taalkennis wordt de Nederlandse politie niet altijd (goed) begrepen door de Hongaarse prostituees. Omdat zij niet veel vertrouwen hebben in de politie, zijn zij geneigd om te doen alsof ze snappen wat hen wordt verteld. Dat wat zij wel hebben begrepen, wordt mogelijk verkeerd geïnterpreteerd. Daarnaast geven veel vrouwen aan dat er veel geroddeld wordt door de Hongaarse prostituees onderling. Eén slechte ervaring van een Hongaarse prostituee met de Nederlandse politie kan zo volledig uit zijn verband gerukt worden (tot genoegen van de pooiers). In Den Haag zijn Hongaarse prostituees het meest positief over de politie. Een verklaring hiervoor is de werkwijze van de Haagse zedenpolitie (pagina 18). Aandacht en betrokkenheid dragen bij aan een positieve(re) beeldvorming van de politie. Toch hebben ook de Hongaarse prostituees in Den Haag klachten over de politie. Zij zijn onder andere niet te spreken over het werkverbod wat wordt opgelegd als er vermoedens zijn dat een vrouw gedwongen werkt. Daarnaast durven ze problemen met de raamexploitant niet aan de zedenpolitie te melden, omdat de rechercheurs een goede band hebben met de raamexploitant. De Hongaarse prostituees vinden het moeilijk eigenschappen van politie te benoemen. Dit is niet verbazingwekkend, gezien hun gebrek aan vertrouwen in de politie. De Hongaarse prostituees beginnen hun antwoord negatief en vertellen uitgebreid over hun slechte ervaringen maar voelen zich daar niet goed bij en voegen vervolgens nog enkele positieve antwoorden toe. De vrouwen vinden dat de politie geen idee heeft van wat er echt speelt. Breaking the Silence

47 Perceptie mensenhandel Uit opmerkingen die de prostituees maakten tijdens het beantwoorden van de vragenlijst, kan worden afgeleid dat Hongaarse prostituees zich niet herkennen in de omschrijving van ‘slachtoffer van mensenhandel’. Veel Hongaarse prostituees hebben een ‘vriend’, een ‘man’ of een ‘partner’ maar geen pooier. Veel vrouwen spraken duidelijk uit dat het probleem van de Hongaarse prostituees is dat ze allemaal verliefd worden en vervolgens in de prostitutie belanden. Daarnaast hebben Hongaarse prostituees door gebrek aan informatie en taalkennis iemand nodig die hen voor geld helpt om in Nederland aan het werk te kunnen als prostituee. Dit maakt deze vrouwen kwetsbaar voor uitbuiting, terwijl zij het zelf zien als hulp in plaats van uitbuiting. Andere vrouwen blijven verliefd en zullen daarom nooit toegeven dat zij uitgebuit worden in de prostitutie. Mogelijk zijn ze zich daar überhaupt niet bewust van of verdringen zij die gedachte. Als vrouwen zich niet (kunnen) beseffen dat zij eventueel slachtoffer zijn van de misdaad die mensenhandel heet, zullen zij geen aangifte doen. Ook afkomst speelt een belangrijke rol in de perceptie van mensenhandel. Veel Hongaarse prostituees zijn van Roma afkomst. Omdat het onderdeel van hun traditie is dat zij in de gaten gehouden worden door mannen uit hun gemeenschap, zien zij pooierschap niet als misdrijf. Taalbarrière Ondanks de eisen die raamexploitanten sinds kort stellen aan de taalkennis van prostituees is het gebrek aan kennis van vreemde talen (zoals Nederlands of Engels) onder Hongaarse prostituees groot. De vrouwen zijn zich er echter bewust van dat het belangrijk is om Engels of Duits te kunnen spreken en zij zijn goed in staat om anderen te doen geloven dat zij deze talen in ieder geval begrijpen. Hierdoor denken de raamexploitant, de hulpverlening en de politie onterecht dat de informatie die zij een Hongaarse prostituee geven ook daadwerkelijk overkomt. De Hongaarse prostituees zijn veel eerder bereid een misstand te melden als dit in het Hongaars kan. Hongaarse prostituees geven aan misstanden dan wel te willen melden bij de politie (zowel tijdens controle als telefonisch) of door anoniem een speciaal telefoonnummer te bellen in het Hongaars. De vrouwen voelen zich serieus genomen als zij in hun eigen taal kunnen communiceren, dat blijkt ook uit de veelal positieve reacties op de interviews voor dit onderzoek. De taalbarrière heeft niet alleen invloed op de aangiftebereidheid van Hongaarse prostituees. Vrouwen die aangeven vrijwel alleen Hongaars te spreken, vertelden dat zij alleen een prijs en tijd kunnen afspreken met klanten. De onderzoeker hoorde vrouwen Hongaars spreken tegen niet-Hongaarssprekende klanten, omdat ze niet anders konden. De taalbarrière vergroot de kwetsbaarheid van de Hongaarse prostituees. Het maakt ze afhankelijk van anderen om zaken te regelen in Nederland, het veroorzaakt een isolement (bijvoorbeeld in contact met politie of hulporganisaties) en maakt de Hongaarse prostituees kwetsbaar voor agressie en geweld van klanten door misverstanden die voortkomen uit gebrekkige communicatie. De rol van de raamexploitant De invloed van de raamexploitant in het melden van misstanden door prostituees is onduidelijk. De Hongaarse raamprostituees melden misstanden het eerst via de raamexploitant. De vrouwen geven aan dat de politie zelden komt als zij iets melden aan de raamexploitant. Dit zorgt voor veel frustratie op en een negatief beeld van de Nederlandse politie. Het is belangrijk meer duidelijkheid te krijgen op de mogelijkheid voor raamprostituees om een misstand bij de raamexploitant te melden en de reden dat de meeste prostituees misstanden als eerst bij de raamexploitant zouden melden. Sommige vrouwen gaven aan dat dit de opdracht was die zij kregen bij het huren van de Breaking the Silence

48 kamer: alle misstanden altijd eerst bij de raamexploitant melden. Alarmknoppen zitten op moeilijk bereikbare plekken en volgens veel vrouwen werkt de alarmknop überhaupt niet. Het is de vraag of zij misstanden doorgeven aan de politie of dat zij dit niet doen uit angst voor problemen en mogelijke sluiting van hun ramen. Daarnaast zijn veel Hongaarse prostituees niet alleen voor hun werkplek maar ook voor hun woonruimte afhankelijk van raamexploitanten. Hierdoor zijn Hongaarse prostituees niet snel geneigd problemen met hun raamexploitant te melden: zij huren ook een woning via de raamexploitant en zouden door het melden van problemen hun werkplek en woning kwijt kunnen raken. Daarnaast weten ze niet goed bij wie ze deze problemen zouden kunnen melden. Zij durven de politie hierover niet in vertrouwen te nemen, omdat zij een goede band lijken te hebben met de raamexploitanten. Het nut van aangifte Hongaarse vrouwen zien het nut niet in van het doen van aangifte. Zij weten niet welke hulp er in Nederland geboden wordt aan slachtoffers van mensenhandel en ze zijn bang dat ze in de problemen zullen komen wanneer ze aangifte doen. De Hongaarse prostituees denken dat de hulp die de Nederlandse overheid slachtoffers biedt, bestaat uit een busticket naar huis of zelfs een werkverbod. Dit biedt hen geen toekomstperspectief, omdat zij terugkeren naar dezelfde kwetsbare omstandigheden en zij omgaan met dezelfde mensen die hen eerder in de prostitutie dwongen. De prostitutie is voor sommige Hongaarse vrouwen de enige manier om genoeg geld te verdienen om hun familie te onderhouden. Zij kunnen in Nederland meer verdienen dan in Hongarije en in vergelijking met het werken op straat, in weer en wind, is het werken in een raambordeel comfortabeler. Deze vrouwen willen blijven werken, ook wanneer zij geen pooier meer hebben. Gebrek aan informatie Het informeren van de Hongaarse prostituees over mensenhandel en uitbuiting door middel van een folder is geen doeltreffende manier van voorlichten voor deze groep. De informatie (in het Hongaars) die in veel werkkamers hangt over de GGD, de politie en huisregels zijn vaak niet bekend bij de vrouwen die soms al jaren in dezelfde kamer werken: zij lezen deze informatie niet. Onder andere vanwege gebrek aan kennis van vreemde talen, laaggeletterdheid, verschillende perceptie van mensenhandel en de invloed van pooiers hebben de Hongaarse prostituees weinig toegang tot correct informatie over mensenhandel. Wanneer er door de onderzoeker werd uitgelegd wat er in Nederland wordt verstaan onder mensenhandel en wat de Nederlandse overheid voor een slachtoffer mensenhandel kan betekenen (de B9-regeling), werd er zeer verbaasd maar ook enthousiast gereageerd. Enkele prostituees die aangaven eerder gedwongen te zijn geweest door een pooier en zelf van hem af te zijn gekomen (door een tijdje onder te duiken bijvoorbeeld) spraken uit dat zij hier heel graag gebruik van hadden gemaakt, als zij hadden geweten wat de mogelijkheden zijn. Hun pooiers lopen nog altijd vrij rond. Angst Behalve vanwege de taalbarrière en het gebrek aan vertrouwen en gevoel van betrokkenheid in de Nederlandse politie durven Hongaarse prostituees misstanden niet te melden omdat ze bang zijn dat ze in de problemen zullen komen. Dit geldt vooral voor het melden van signalen van mensenhandel (zie paragraaf ‘Mensenhandel). Bij veel vrouwen was een duidelijke fysieke reactie zichtbaar wanneer het thema mensenhandel ter sprake kwam tijdens het interview. De Hongaarse pooiers houden met behulp van bedreigingen ook de Hongaarse prostituees in hun macht die zelfstandig (zonder pooier) werken. Breaking the Silence

49

Het vergroten van de aangiftebereidheid Om de aangiftebereidheid van Hongaarse slachtoffers van mensenhandel te vergroten moet de politie zich bewust zijn van de invloed van hun handelen op dit vertrouwen en daarmee de aangiftebereidheid van de Hongaarse doelgroep. De raamprostituees moeten gemakkelijker in contact kunnen komen met de politie in de raamstraten. Daarnaast moet de politie in haar werkwijze rekening houden met de verschillende perceptie van mensenhandel die Hongaarse slachtoffers hebben. Manieren van het melden van misstanden moeten aangepast worden aan de behoeften van de Hongaarse doelgroep. Wanneer Hongaarse prostituees een melding maken bij de politie, moeten zij op de hoogte gehouden worden over het verdere verloop hiervan. Hongaarse prostituees hebben weinig tot geen realistische kennis van uitbuiting en mensenhandel. Het vergroten van deze kennis is echter zeer belangrijk om de aangiftebereidheid van de doelgroep te laten stijgen. Niet alleen voorlichting voor Hongaarse prostituees in Nederland is belangrijk, maar ook voor prostituees in Hongarije en kwetsbare groepen zoals meisjes in kindertehuizen en middelbare scholieren in gebieden waar veel slachtoffers van mensenhandel vandaan komen. Hongaarse prostituees zijn zeer kwetsbaar voor geweld, uitbuiting en gezondheidsrisico’s. Deze vrouwen moeten binnen de omstandigheden waarin zij zich bevinden weerbaarder gemaakt worden. Als zij beter geïnformeerd zijn, zullen zij onafhankelijker worden van anderen, waardoor zij eerder aangifte zullen doen tegen hun mensenhandelaren. Klanten moeten bewust gemaakt worden van de redenen waarom sommige prostituees alles toelaten en de gevolgen hiervan voor de hele prostitutiemarkt. Wanneer klanten beter geïnformeerd zijn over signalen van mensenhandel die zij kunnen herkennen wanneer zij een prostituee bezoeken en de manieren waarop zij dit kunnen melden zal dit leiden tot meer informatie voor de politie. In de bestrijding van mensenhandel is het niet zinvol om Hongaarse slachtoffers terug te sturen naar Hongarije. Vooral de vrouwen van Roma afkomst hebben weinig tot geen kansen in Hongarije. Dit maakt het kwetsbaar voor mensenhandelaren: deze vrouwen willen graag iets veranderen aan hun situatie. Wanneer zij als slachtoffers zijn geïdentificeerd, is er aan hun kansen en mogelijkheden in Hongarije niets veranderd. Er moet opvang en begeleiding komen voor slachtoffers van mensenhandel in Hongarije.


50

7. Aanbevelingen In dit hoofdstuk worden aanbevelingen gedaan om de aangiftebereidheid van Hongaarse slachtoffers van mensenhandel te vergroten. Politie  De politie moet makkelijker benaderbaar worden voor de Hongaarse prostituees, wat op verschillende manieren bereikt kan worden. Een rondje lopen door het raamgebied en de vrouwen begroeten wordt als positief ervaren, het rondrijden door de straten op paarden of in een geblindeerd busje niet. Zoals de werkwijze van de Haagse zedenpolitie laat zien: aandacht en betrokkenheid leiden tot een positiever beeld van de politie. Ook moet de Hongaarse doelgroep misstanden in het Hongaars kunnen melden. Het is voor hen essentieel dat zij Hongaars kunnen spreken met de Nederlandse politie, zowel tijdens controle als telefonisch. Hiervoor moeten cultural mediators ingezet worden die zowel kennis hebben van de Hongaarse taal en cultuur als van de prostitutiesector en mensenhandel. Daarnaast moet het contact van de politie met raamexploitanten en raamprostituees moet gescheiden worden. Bepaalde rechercheurs moeten het contact met de raamexploitant onderhouden en andere met de raamprostituees. Wanneer dit in de praktijk niet haalbaar is, zou er voor gekozen kunnen worden de exploitanten en raamprostituees niet tijdens dezelfde dienst te bezoeken.  Er moet altijd terugkoppeling plaatsvinden van de politie naar een Hongaarse prostituee wanneer zij aangifte heeft gedaan.  Als vrouwen zichzelf niet zien als slachtoffer, zullen zij geen aangifte doen. Het geven van trainingen aan de politie over het verschil in perceptie van het begrip mensenhandel bij de Hongaarse doelgroep vergroot het begrip voor Hongaarse slachtoffers van mensenhandel. Alleen wanneer er in de communicatie met Hongaarse potentiële slachtoffers begrip is voor hun perceptie van mensenhandel en hun eigen situatie, kunnen deze vrouwen er bewust van gemaakt worden dat de situatie waarin zij zich bevinden niet acceptabel is en zal de aangiftebereidheid toenemen. Nederlandse overheid  Voorlichting is nodig om de kennis van de Hongaarse doelgroep over mensenhandel te vergroten. Hierin zijn loverboypreventiemethodes die in Nederland worden gehanteerd mogelijk ook toepasbaar op de Hongaarse doelgroep. Daarnaast moet informatie goed toegankelijk zijn voor de Hongaarse prostituees: in het Hongaars, het liefst face-to-face door een Hongaarstalige voorlichter.  De bekendheid en benaderbaarheid van Meld Misdaad Anoniem onder de doelgroep moet worden vergroot zodat zij anoniem telefonisch misstanden kunnen melden, bijvoorbeeld door in een pilot Meld Misdaad Anoniem in het Hongaars aan te bieden. Hulpverlening  Voorlichting in eigen taal over seksuele gezondheid, veilig werken, het regelen van werk gerelateerde zaken (Belastingdienst, Kamer van Koophandel, inschrijving GBA), financiën en het vinden van woonruimte moet geboden worden aan Hongaarse prostituees om hun kwetsbaarheid en afhankelijkheid te verminderen.


51 Maatschappelijke organisaties in Nederland  Klanten moeten bewust gemaakt worden van de redenen waarom sommige prostituees alles toelaten en de gevolgen hiervan voor de hele prostitutiemarkt. De campagne van Meld Misdaad Anoniem moet uitgebreid worden. In de huidige campagne worden slechts enkele (opvallende) signalen van gedwongen prostitutie benoemd, maar er zijn meer mogelijk vaker voorkomende signalen. Hongaarse overheid  Er moeten preventieprogramma’s komen voor prostituees in Hongarije en kwetsbare groepen zoals meisjes in kindertehuizen en middelbare scholieren in gebieden waar veel slachtoffers van mensenhandel vandaan komen.  Er moet begeleiding en opvang komen in Hongarije voor deze slachtoffers. Pas wanneer de veiligheid van de slachtoffers in Hongarije gegarandeerd kan worden en er mogelijkheden zijn voor de slachtoffers voor een betere toekomst, kunnen Hongaarse slachtoffers van mensenhandel terug naar Hongarije worden gebracht. De toekomstperspectieven van slachtoffers van mensenhandel moeten worden verbeterd door het bieden van opvang en werk of scholing in Hongarije. Dit is de verantwoordelijkheid van Hongarije, maar Nederland kan hierin een adviserende en ondersteunende rol hebben.


52

8. Suggesties voor vervolgonderzoek Om de aangiftebereidheid van Hongaarse slachtoffers te laten toenemen is naast de aanbevelingen uit het vorige hoofdstuk ook meer onderzoek nodig naar de volgende twee onderwerpen: 1. Hongaarse slachtoffers van mensenhandel zien zichzelf niet als slachtoffer. Zij hebben hulp nodig om in Nederland in de prostitutie te kunnen werken en vinden het logisch dat zij hiervoor geld afstaan. Of zij geven aan een partner te hebben, maar geen pooier. Als deze vrouwen zichzelf niet zien als slachtoffer zullen zij geen aangifte doen van mensenhandel. Meer onderzoek naar hun perceptie van de situatie waar zij zich in bevinden is van belang om het beleid beter aan te kunnen laten sluiten op de doelgroep en zo meer aangiften te bereiken. 2. Hongaarse prostituees zien geen nut in het doen van aangifte. Vervolgonderzoek naar voorwaarden die het voor Hongaarse slachtoffers van mensenhandel aantrekkelijker maken om aangifte te doen, is noodzakelijk. Het vergroten van de zelfredzaamheid van prostituees is hierin van groot belang. 3. De rol van de raamexploitant in het melden van een misstand door raamprostituees moet onderzocht worden. Het is mogelijk dat raamexploitanten problemen niet melden aan de politie. Hierdoor loopt de politie informatie mis en voelt de prostituee zich in de steek gelaten wat leidt tot negatieve beeldvorming over de Nederlandse politie. Ook moet de afhankelijkheidspositie van de Hongaarse prostituees ten opzichte van raamexploitanten nader bekeken worden.


53

Dankwoord Ik ben alle Hongaarse raamprostituees die ik heb mogen interviewen voor het onderzoek zeer dankbaar voor hun tijd, hun nuttige informatie en voor de lol die er vaak was tijdens de interviews. Ook wil ik Floor de Joncheere ontzettend bedanken. Zij heeft als gemotiveerde en deskundige stagiair een grote bijdrage geleverd aan dit onderzoek. Niet alleen waren haar scherpe observaties tijdens het veldwerk ontzettend nuttig, ook haar inbreng in de eindrapportage van het onderzoek was erg belangrijk. Ik wil de Nationale Politie bedanken voor de kans die ik met de opdracht voor dit onderzoek heb gekregen om de situatie van de Hongaarse prostituees en slachtoffers van mensenhandel in kaart te brengen en mogelijkheden te kunnen bekijken voor verbetering van de situatie. Ik ben Merel Baracs en Kristóf Rácz zeer dankbaar voor hun feedback op de rapportage. Tot slot wil ik de medewerkers van CoMensha bedanken voor hun behulpzaamheid in het verkrijgen van de registratiegegevens met betrekking tot Hongaarse slachtoffers van mensenhandel.


54

Appendix De volgende enquête werd gebruikt in dit onderzoek. De enquête: Prostituees krijgen tijdens hun werk vaak te maken met lastige situaties, zoals geweld, agressie en andere misstanden. De Nederlandse politie wil de prostituees graag beter helpen en zij zijn daarom benieuwd naar jouw mening en ideeën over dit onderwerp. Het beantwoorden van de vragen duurt 5 a 10 minuten. Heel erg bedankt voor je medewerking! 1. Hoe oud ben je? 2. Hoe lang werk je als prostituee in Nederland? Vragen over het melden van misstanden. Deze vragen gaan over jouw ervaringen met het melden van misstanden, zoals geweld, agressie, bedreiging, etc. 3. Hoe kun je in Nederland misstanden melden en bij wie? 4. Heb je wel eens een misstand gemeld? 5. Waarover ging je melding? 6. Hoe heb je je melding gedaan? 7. Zou je in de toekomst weer een melding maken? o Ja o Nee o Weet niet 8. Stel je maakt een melding, ben je van mening dat hier vervolgens echt iets mee gedaan wordt? o Ja o Nee o Misschien 9. Als je met een groot probleem zit, wie kan jou dan helpen? Vragen over het melden van misstanden in bepaalde situaties Deze vragen gaan over wat jij zou doen in bepaalde situaties, bijvoorbeeld wanneer je ziet dat er geweld gebruikt wordt tegen jouw buurvrouw. 10. Stel je ziet dat je buurvrouw in elkaar geslagen wordt. Zou je dit melden bij de politie als zij langskomen op controle? o Ja o Nee. Waarom niet? …..


55 11. Stel je ziet dat je buurvrouw in elkaar geslagen wordt. Zou je dit melden bij de politie als zij langskomen op controle en er zou een Hongaarse tolk aanwezig zijn? o Ja o Nee. Waarom niet? ….. 12. Stel je ziet dat je buurvrouw in elkaar geslagen wordt. Zou je dit telefonisch melden bij de politie? o Ja o Nee. Waarom niet? ….. 13. Stel je ziet dat je buurvrouw in elkaar geslagen wordt. Zou je dit telefonisch melden bij de politie als je met iemand kon spreken die Hongaars spreekt? o Ja o Nee. Waarom niet? ….. 14. Stel je ziet dat je buurvrouw in elkaar geslagen wordt. Zou je dit melden bij Meld Misdaad Anoniem? Meld Misdaad Anoniem is een gratis telefoonnummer waar mensen anoniem meldingen kunnen maken van misstanden. Het telefoonnummer kun je na het gesprek uit je telefoon wissen. De medewerkers spreken Nederlands, Engels en Duits

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

o Ja o Nee. Waarom niet? ….. Stel je ziet dat je buurvrouw in elkaar geslagen wordt. Zou je dit melden bij de GGD? o Ja o Nee. Waarom niet? ….. Stel je ziet dat je buurvrouw in elkaar geslagen wordt. Zou je dit melden via een gratis telefoonnummer waarnaar je anoniem en in het Hongaars kunt bellen? o Ja o Nee. Waarom niet? ….. Stel je ziet dat je buurvrouw in elkaar geslagen wordt. Zou je dit melden via een website in het Hongaars waar je anoniem een bericht achter kunt laten? o Ja o Nee. Waarom niet? ….. Stel je ziet dat je buurvrouw in elkaar geslagen wordt. Zou je dit melden door te smsen naar een gratis telefoonnummer waarnaar je anoniem en in het Hongaars kunt bellen? o Ja o Nee. Waarom niet? ….. Stel je ziet dat je buurvrouw in elkaar geslagen wordt. Zou je dit melden bij de raamexploitant? o Ja o Nee. Waarom niet? ….. Stel je ziet dat je buurvrouw in elkaar geslagen wordt. Zou je dit melden bij collega's? o Ja o Nee. Waarom niet? ….. Is er (nog) iets anders wat je zou doen als je zou zien dat je buurvrouw in elkaar geslagen wordt?


56 Mensenhandel De volgende vragen gaan over het onderwerp mensenhandel

22. In welke van de onderstaande gevallen zou je een melding maken? Hierbij maakt het niet uit op wat voor manier je zou melden (bij politie, raamexploitant of collega's).

o o o o o o o o

Geweld tegen een collega Problemen met een klant (agressie, niet willen betalen) Geweld tegen mij Signalen van mensenhandel Als ik denk dat een collega minderjarig is Problemen met de raamexploitant Als ik bedreigd word Als ik beroofd word

23. Wat is mensenhandel volgens jou? Definitie van mensenhandel: Mensenhandel is de handel in mensen die in de prostitutie moeten werken om geld te verdienen voor de mensenhandelaar. Bij mensenhandel gaat het om de uitbuiting van personen die zich daartegen niet kunnen verzetten. Onder uitbuiting wordt verstaan mensen, vrijwillig of niet vrijwillig, laten werken en daar van profiteren, door de inkomsten af te nemen en ze onder mensonterende omstandigheden te laten werken. Dit kan gepaard gaan met dwang, geweld, chantage en misleiding. Bij vrouwen die in de prostitutie gedwongen worden speelt geweld vaak een rol. 24. Stel een prostituee is slachtoffer van mensenhandel en de politie komt hier achter. Wat denk je dat de Nederlandse overheid biedt aan deze vrouw? 25. Veel prostituees durven misstanden niet te melden. Wat zijn hiervoor denk je de redenen? o Ze willen niet roddelen o Het gaat ze niets aan o Misschien krijgen ze zelf ook problemen als ze iets melden o Misschien krijgt iemand anders problemen o Ze hebben geen vertrouwen in de hulpverlening o Ze hebben geen vertrouwen in de politie 26. Welke eigenschappen vind jij passen bij de Nederlandse politie? o Hulpvaardig o Onbetrouwbaar o Streng o Eerlijk o Geïnteresseerd o Beangstigend o Vriendelijke o Corrupt


BREAKING THE SILENCE ONDERZOEK NAAR DE BEREIDHEID OM AANGIFTE TE DOEN ONDER HONGAARSE PROSTITUEES EN SLACHTOFFERS VAN MENSENHANDEL

Recommend Documents