Voetbal wetten Visie René Meulensteen zegt in de Voetbal International “Ik denk dat je de jeugd moet opleiden volgens de leer van Wiel Coerver † (nu de Meulensteen-Moves&Skills) en dat je ze daarna moet laten spelen volgens de filosofie van Johan Cruijff. Bij Coerver leren ze hoe ze macht over de bal krijgen, terwijl Cruijff leert hoe je als ploeg wedstrijden kunt domineren. Cruijf en Coerver zijn de twee belangrijkste mensen die het Nederlandse voetbal heeft voortgebracht en opvallend genoeg zijn de beiden ook altijd door de voetbalbond buiten de deur gehouden. Dat zijn twee gemiste kansen. Onze training is gericht op het individu, het baas worden over de bal, door de basis te leren, stap voor stap, kan elke speler zich ontwikkelen en progressie maken. Bovenstaande wordt hieronder nog eens benadrukt door Wim Jonk, de hoofdtrainer van de Ajax-jeugdopleiding. "Ontbreekt jeugd Ajax aan basistechniek" (bron Het Parool)
Sinds Wim Jonk het, samen met vele oud-voetballers, voor het zeggen heeft op de Toekomst, het trainingscomplex van de Ajax-jeugd, gaat het weer om de individuele ontwikkeling en niet om de prestaties van het team. In het Parool benadrukt Jonk dat hij waarde hecht aan veel overleggen. "Wij overleggen ook liever elke dag een half uur met elkaar dan één keer per week een paar uur, zoals gebruikelijk was. Dan kun je een probleem meteen tackelen", zegt hij. Tips zijn goud waard Volgens Jonk zijn individuele tips van het grootste belang voor een jonge speler. "Ik was al zeventien, achttien jaar toen ik bij Volendam te maken kreeg met Gerrit Mühren. Hij gaf tips die voor mij goud waard waren. Ik heb daar mijn hele loopbaan als voetballer profijt van gehad. Toen wist ik al: dat zou de standaard moeten zijn voor trainingen. Dat ook Johan Cruijff die filosofie draagt - en hij niet alleen, maar nog veel meer oud-voetballers - is alleen maar mooi." Baltechniek en overzicht Jonk benadrukt dat hij veel nadruk legt op individuele trainingen en dat het niveau bij Ajax soms te wensen overlaat. "Ik leg tijdens individuele trainingen de nadruk op het over de bal heen kijken. Veel jeugdspelers kijken naar de grond als ze aan de bal zijn en missen daardoor het ruimtelijk inzicht. Dan raakt het contact tussen spelers zoek. Het gaat dus om twee zaken: baltechniek en overzicht." "Het ontbreekt sommige spelers aan simpele vaardigheden, zoals het aannemen van de bal, traptechniek en overzicht", legt Jonk de vinger op de zere plek. "De basistechniek moet in al zijn facetten heel hoog zijn, om dat later meer gedetailleerd te kunnen trainen. Topspelers die nu individuele training geven zoals Jaap Stam, Dennis Bergkamp, Marc Overmars, John Bosman en Ronald de Boer kunnen daarbij net dat stukje extra bieden dat spelers gewoon beter maakt."
Baltechniek Voetbaltraining (synoniem voor "baltechniek" is "balbehandeling") biedt de jeugdspeler de mogelijkheid om zich tijdens de trainingen op technisch, tactisch, conditioneel en mentaal vlak te verbeteren. Alle trainingen zijn gericht op de ontwikkeling en het plezier van de jeugdspeler. Baltechniek stimuleert en coacht de jeugdspeler op een positieve manier. Wij zeggen dat "de techniek de basis is van alles”, zeker bij de jongste jeugd en dan met name in de leeftijdscategorie van 6 tot 14 jaar, ondanks dat voetbal een collectieve sport is, moeten we de individuele kwaliteiten van een jeugdspeler benutten, om met de bal aan de voet te leren domineren over de tegenstander. De basis voor de techniektraining is de Wiel Coerver methode, aangevuld met de visie van Johan Cruijff en Rene Meulensteen. En zoals Johan Cruijff al aangaf: "de tactiek bepaalt waar de bal moet komen, maar het is de techniek die bepaalt OF de bal er komt”en "je moet er voor zorgen dat de BAL je beste vriend wordt". Hier in kun je duidelijk zien hoe belangrijk het is dat je spelers in je team hebt die bij balbezit het vermogen hebben om de 1 tegen 1 situatie te domineren. Spelers die daardoor het verschil kunnen maken. In zijn theoretische visie laat hij middels een combinatie van de Coerver-visie en zijn eigen analyse zien hoe hij tot zijn inzichten is gekomen. Zelfs heden ten dagen blijkt dat er in de praktijk nog steeds te weinig aandacht aan dit belangrijke onderdeel wordt geschonken. Citaten Cruijff uit ‘Mijn Mening’ Vraagtekens achter opleiding Colmn Johan Cruyff Het wordt steeds duidelijker dat er echt stappen met de opleiding gemaakt moeten worden. Bij te veel Nederlandse teams zie je wekelijks dezelfde fouten terug. Fouten die direct met de opleiding te maken hebben. Ik heb het al eerder over die vreemde trend gehad, waarbij in plaats van de middenvelders ineens de verdedigers de opbouw gingen verzorgen. Voor je het in de gaten had, deed vrijwel iedere ploeg het. Verder is het bewegen zonder bal een drama. Soms moet je zo lopen, dat je niet direct zelf aangespeeld kan worden, maar wel ruimte voor een ander creëert. Bij ploegen als Barcelona en Real Madrid zijn soms drie tot vier spelers daar tegelijk mee bezig. Dat valt weliswaar buiten de driehoek van het positiespel, waarbij speler A de bal naar speler B speelt en speler C vrijloopt om daarna aangespeeld te worden, maar is wel een vervolg daarop. Simpel gezegd, vrijlopen voor de bal die C eventueel naar jou kan spelen. Ik heb het afgelopen weekeinde diverse wedstrijden bekeken, maar die simpele invulling zie je bijna nergens terug. Veel mensen hebben het over de kwalitatieve neergang van het Nederlandse voetbal. Als je sommige uitslagen in Europa ziet, dan lijkt dat ook logisch. Maar zo simpel is het niet. Als je wilt domineren, dan moet je vaste regels hanteren. Dus opbouwen via de juiste mensen in de juiste linie, zorgen voor goed positiespel en efficiënt bewegen zonder de bal. Alleen dan ben je in staat om in een hoog tempo druk te zetten. Page 2 of 28 Johan Cruijffs mening
Het is heel bedenkelijk dat deze onderdelen bij Nederlandse clubs zo slecht verzorgd zijn. Omdat er op te trainen is. Bovendien voer je op natuurlijke wijze de geestelijke weerbaarheid op, omdat je weliswaar fysiek minder wordt belast, maar mentaal des te meer. De speelwijze dwingt je geconcentreerd en scherp te blijven. Zo worden het automatisch ook meer broodvoetballers. Nu zie je bijna iedere ploeg punten verspelen, zodra ze aan kop komen en vanuit de favorietenrol moeten voetballen. Terwijl veel Nederlandse teams dan op hun sterkst zouden moeten zijn. Juist vanwege de huisregels van onze voetbalcultuur. Dat dit niet gebeurt, geeft te denken. Het is een signaal dat er tijdens de opleiding iets niet goed gaat.
Het zoveelste bewijs dat je ook vandaag de dag geen krachtpatser hoeft te zijn om aan te top mee te kunnen. Dit ‘gebrek’ kan je moeiteloos compenseren door goed positiespel, een goede balsnelheid en door de bal één keer te raken. Mede daardoor speelde Barcelona op een veld dat maximaal 25 meter lang was, terwijl dat van Real op 40 tot 50 meter kwam. Omdat het verschil tussen iemand met een goede of slechte techniek de handelingsnelheid is. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------De kunst om je tegenstander slecht te laten spelen, heeft vooral te maken met wat voor spelers je opstelt. Zo verdedigen Engelse ploegen achterin altijd één-op-één en zijn de centrale verdedigers sterk in de lucht. Dus stel je een zwervende spits op, die vooral over de grond wordt aangespeeld. Verder zet je twee diepe buitenspelers in de ploeg, want ook dat zijn de Engelsen niet gewend. Dat was ook precies wat FC Porto tegen Manchester United deed. Verder zette de ploeg meteen druk naar voren en kwamen de Engelsen nooit aan de rustige opbouw toe waar ze aan gewend zijn. Simpelweg, omdat ze in de Premier League en Bundesliga gewend zijn dat bij balverlies de tegenstander niet vooruit- maar achteruitloopt. Ben ik meteen bij de extra kwaliteit van Barcelona aangeland. Dat is niet alleen de aanwezigheid van spelers als Henry en Messi, maar ook de manier waarop de ploeg voetbalt als ze de bal niet hebben. Zodra dat het geval is, is alles en iedereen meteen bezig met de overname. Omdat ze dat zo dicht bij het doel van de tegenstander doen, wordt het meteen heel link, bovendien wordt er op die manier voorkomen dat er onnodige meters worden gemaakt. Let er maar goed op, zodra Barcelona bij balverlies druk zet, dan zie je niemand meer dan tien meter van de ander staan. Ook is iedereen in beweging, waardoor de overname meteen snel en doelgericht is. Vervelend is alleen, dat het vooruit voetballen van FC Porto, Barcelona en Chelsea, altijd het handelsmerk van het Nederlandse voetbal is geweest. Als ik nu de manier van voetballen aan de top van de eredivisie bekijk, dan is het jammer om te zien hoe ver we van onze ’huisstijl’ verwijderd zijn geraakt. Dat is zonde, helemaal omdat Barcelona nog altijd laat zien hoe goed het nog werkt. Ook omdat het eigenlijk simpel in te vullen is. Allereerst moet je als team weten wat je bij balverlies moet doen. Dat heeft dus niets met techniek of een speler als Messi te maken. Het gaat om de instelling, die je de spelers van jongs af aan al aanreikt.
Page 3 of 28 Johan Cruijffs mening
De effectiviteit waarmee Barcelona het uitvoert, heeft daarom veel met de jeugdopleiding te maken. Het afgelopen weekeinde stonden op een gegeven moment zeven spelers uit de eigen kweek in het veld. Zeven voetballers, die al heel jong de intentie waarmee gevoetbald moet worden kregen aangereikt. Dat was in mijn tijd als trainer al zo en dat is nu nog het geval. Ooit beschikte ik over twee backs die als buitenspeler waren opgeleid, terwijl ze alle twee niet groter dan één meter zeventig waren. In het centrum speelden Koeman en Guardiola, twee aanvallend ingestelde spelers, met een goed scorend vermogen. Niet één echte verdediger en toch werkte het. Omdat verdedigen een kwestie is van positioneren, handelingssnelheid en durven aanvallen. Als je die drie elementen in je ploeg hebt, dan kom je niet eens aan verdedigen toe. Ooit hebben wij dit in Nederland bedacht. Daarom is het pijnlijk om te constateren dat naarmate wij het steeds meer loslaten, anderen er steeds meer succes mee hebben. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Alleen hoop ik wel dat de ploeg van de laatste tien minuten heeft geleerd. Het moment dat de Italianen de druk opvoerden. Toen werd even vergeten dat je in zo’n fase nooit in de breedte moet gaan voetballen, omdat je de tegenstander dan de kans geeft je nog verder op te sluiten. Juist dan moet je de diepte zoeken, waardoor het veld lang wordt. Jij kunt dan blijven staan, zij moeten extra afstanden afleggen en tegelijk haal je het gevaar van de counter weg. En blijven zij ook staan, dan komen de Suarezen en Leonardo’s van deze wereld één-op-één te staan en dat is nooit weg. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Helaas gold dat niet voor het niveau van de wedstrijden. Ik blijf erbij dat dit in de hand wordt gewerkt door de keuze voor twee controlerende middenvelders, waardoor je ook zomaar in de problemen kan komen zodra de tegenstander druk gaat zetten. Omdat je dan een extra aanspeelpunt mist, kom je er voetballend gewoon niet uit. In zo’n situatie is de back meestal de vrije man, waardoor de basisfout in de hand wordt gewerkt dat hij niet in de opbouw (redactie fout in tekst moet zijn aanval) wordt gebruikt, maar in de aanval (redactie fout in tekst moet zijn opbouw). Een essentieel verschil. Dat ook in de uitvoering duidelijk wordt, omdat de back nauwelijks de bal kan inspelen en daardoor vaak voor een lange trap kiest. Zo lever je voetballend in en geef je de controle uit handen. Zo werkt het in een situatie dat de tegenstander zich terug laat vallen en zelf weinig risico neemt. Zodra dat wel gebeurt, omdat jij bijvoorbeeld op voorsprong gekomen bent, dan zou je normaal gesproken een voordeel moeten hebben, omdat er meer ruimte ontstaat. Alleen blijkt in de praktijk dat dit voordeel een nadeel in de hand werkt. Omdat je de boel niet controleert, aanspeelpunten mist en zowel technisch als tactisch tekort komt, kan een ’wanhopige’ tegenstander je toch in de problemen brengen. Dat zag je ook afgelopen woensdag tijdens Tunesië-Nederland. Aanvankelijk had de ploeg de wedstrijd prima onder controle. Tot het moment dat de Tunesiërs even druk gingen zetten. Door de posities van de spelers in het veld kwam Nederland ineens in de problemen, omdat bij het uitverdedigen twee linies in één waren opgegaan. Daardoor bestond de zogenaamde derde man niet meer. Goed positiespel kun je dan op je buik schrijven. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Zo’n Van der Weijden, die met maximaal drie mensen om zich heen en op basis van een duidelijke visie zichzelf een doel stelt. Vervolgens ontstaat het proces waarin iedere training en iedere dag geëvalueerd wordt. De voortdurende vraag van ’doe ik het goed?’ en ’hoe kan ik me nog meer verbeteren?’. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Page 4 of 28 Johan Cruijffs mening
Dan vallen me drie dingen op. Allereerst de bedenkelijke technische en tactische kwaliteit. Dat is iets waar je niemand de schuld van kan geven, want daar ben je zelf verantwoordelijk voor. Die oplossing heb je dus zelf in handen. Verder zie je een verandering van de speelstijl. Dit zeg ik niet om vroeger te idealiseren, maar je onderscheid je steeds minder van de rest. Dus doe je niet meer wat de anderen ooit niet konden en waarmee je het verschil kon maken. Maar ook dit is te herstellen. Alleen moet je wel heel goed weten wat je doet. -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Zoals het verschil tussen Barça en Real ook al groot is. Zo speelt Barcelona zoals er in mijn ogen gespeeld moet worden, met alle voor- en nadelen van dien. Een verschil is bijvoorbeeld hoe de lange bal gebruikt wordt. Bij Barcelona zie je 'm maar zelden en de vijf, zes keer dat-ie gegeven wordt, is het vrijwel altijd een lange crosspass. Terwijl Real Madrid, dat net als de Nederlandse topclubs met twee verdedigende middenvelders speelt, niet vanuit een goed positiespel de lange bal hanteert maar 'm puur opportunistisch gebruikt. Zo werk je minder balbezit in de hand, terwijl het positiespel niet goed kan worden uitgevoerd, omdat de linies te ver uit elkaar liggen. Daarom zou een type Arjen Robben bij Barcelona veel beter tot zijn recht komen dan bij Real. Net als bij Messi zou het spel erop gericht zijn om Robben zijn acties te laten maken, terwijl ik 'm van de week tegen Zenit een paar keer op de achterlijn zag meeverdedigen. Daarmee wordt zo'n speciale voetballer gewoon tekort gedaan. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Soms gebeuren er vreemde dingen in het topvoetbal. Neem al die technisch directeuren. Over het algemeen zijn dat oud-spelers, die in hun functie over drie kwaliteiten moeten beschikken: 1. ze moeten verstand hebben van technische zaken; 2. ze moeten leiding geven aan de technische staf, de jeugdopleiding en de scouting; 3. ze doen de aan- en verkoop van spelers. We hebben het hier dus over de belangrijkste man van de club. Maar wat blijkt? Gezien zijn verleden als voetballer zou hij verstand moeten hebben van technische zaken, maar wat leiding geven aan diverse onderdelen in de club betreft en de financiële knowhow die nodig is bij alle transfers staat hij helemaal aan het begin. Toch staat de technisch directeur in rangorde boven de trainer, die wel drie of vier jaar voor zijn baan heeft moeten studeren. Ik vind dat vreemd. Als je ook nog eens een voorzitter hebt die over technische zaken mee wil denken, dan heb je een tweede man in de leiding die iets doet wat hij niet beheerst. Terwijl iedereen die werkt een opleiding moet hebben gevolgd, blijken de mensen die beslissen niet één diploma te hebben. Dat zegt toch wel iets over het huidige topvoetbal. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Om alle misverstanden meteen uit de weg te ruimen, in principe is in het topvoetbal elk onderdeel belangrijk. Dus moet iedereen ook fysiek goed in elkaar zitten. Alleen gelden daar voor iedere voetballer weer andere regels. Helemaal als de één beter is dan de ander. Dit blijkt meestal uit de handelingssnelheid, die bij goede voetballers hoger is. De basis daarvoor is zijn techniek, gekoppeld aan zijn positiespel. Daarom haal ik bewust altijd de rechtsbuiten als voorbeeld aan. Die speelt met de zijlijn in de rug en in de verte steekt ook nog de cornervlag uit de grond. Als je zo'n speler steeds door de rechtsback laat aanspelen, dan staat hij ook nog eens met zijn rug naar de tegenstander toe en mist het overzicht van wie van zijn team waar staat. Maar krijgt hij de bal van de rechtshalf, dan ziet hij èn zijn tegenstander èn zijn meeste medespelers. Page 5 of 28 Johan Cruijffs mening
Daardoor is hij weer in staat een voorbeweging te maken of naar de rechtshalf toekomen om vervolgens de bal diep te vragen. Het lijkt allemaal zo simpel, maar als ik zie hoe de meeste Nederlandse clubs het de afgelopen week in Europa in de praktijk brengen, dan word ik daar niet vrolijk van. Te vaak zie je een aanvaller die door zijn back wordt aangespeeld en dan gedwongen wordt de bal weer terug te kaatsen. Daarmee is het rendement van balbezit minder dan nul. Niet alleen ben jij niets opgeschoten, je hebt de tegenstander ook nog eens de kans gegeven om zich te reorganiseren. Daarom mag je een back niet inschakelen bij de opbouw, maar bij de aanval. Hij staat dan namelijk een linie verder. In zo'n situatie zijn de ruimtes verkleind en kunnen de spelers met de beste techniek ook het beste tot hun recht komen. Zij zijn tenslotte in staat door hun hoge handelingssnelheid de bal effectief één of twee keer te raken. Helaas zie je nu steeds dat de ruimtes groot worden gehouden, omdat spelers anders niet tot hun recht komen. Een schijnoplossing, omdat een speler weliswaar individueel dan iets beter tot zijn recht komt, maar de rest van het team niet. Dat blijkt uit het slechte combinatievoetbal en het vele balverlies dat je nu in zoveel wedstrijden ziet. Om zo te voetballen heb je inderdaad meer fysiek nodig. Daarom ben ik ook blij dat een ploeg als Barcelona nu laat zien, hoe het met 'kleine' voetballers als Messi, Xavi en Iniesta ook kan. Bovendien zie je steeds meer jeugdspelers naar de A-selectie doorstromen, die allemaal op hun 13de en 14de naar Barcelona zijn gekomen. Voor mij het bewijs dat als je opleiding goed in elkaar steekt, je nog altijd op een hoog niveau 'ouderwets' mooi kan voetballen. Bovendien heb ik het hier over een club waar een gelijkspel gelijk staat aan verliezen. Dus goed voetballen in een omgeving waarin altijd gepresteerd moet worden. Als je dan ziet hoeveel buitenlanders er inmiddels in de Nederlandse competitie spelen, dan is dat voor mij het bewijs dat het met onze opleiding gewoon niet goed zit. Want de betere voetballers blijken het uiteindelijk niet te redden. In het 'systeem' blijkt het accent niet langer op techniek en positiespel te liggen, waardoor juist deze groep gedwongen wordt zich aan te passen. Een jammerlijke zaak. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Wat me tijdens al die Nederlandse wedstrijden opvalt, is hoe het ras van de buitenspeler aan het uitsterven is. Sommigen gooien het erop dat het niet modern is, maar als Barcelona gewoon zo speelt en bovenaan staat, dan heeft dat volgens mij niets met modern te maken. Kom ik voor de zoveelste keer terug op de basis van het oorspronkelijke Nederlandse topvoetbal. Die bestond uit een uitstekende techniek en slim positiespel, waarbij de spelers bij balbezit het veld zo groot mogelijk maakten en bij balverlies ze klein mogelijk. Dit klinkt simpel, maar kon vaak verstrekkende gevolgen hebben. Nu deze principes los worden gelaten, zie je de rechtsbuiten steeds meer het lijdend voorwerp worden. Zo kon ik op mijn zestiende nog geen corner voor de goal krijgen. Om me niet te laten verzuipen, werd ik uit de drukte gezet. Dus de rechtsbuitenplaats, waar ik voornamelijk op m'n techniek aangewezen was. Want als er gelopen moest worden, dan werd ik keurig door de rechtshalf en rechtsback beschermd. John van 't Schip en Dennis Bergkamp hebben in hun jeugd hetzelfde meegemaakt. Die werden in hun rijptijd ook op rechts gezet, waar ze niet te veel hoefden te lopen, één op één met de back stonden, die moesten zien te passeren om dan een voorzet te geven.
Die hele rolverdeling is aan het verdwijnen sinds de traditionele drie middenvelders vervangen worden door een linie waar de middelste man in de punt naar voren speelt en Page 6 of 28 Johan Cruijffs mening
de andere twee een verdedigende taak hebben. Vooral voor de rechtsbuiten heeft deze keuze een enorme impact. Als in de variant met drie middenvelders de rechtsback van de tegenpartij opkwam, dan schoof de linkshalf iets op, de middelste man schoof mee en de rechtshalf zorgde voor een veredelde rugdekking. Belangrijkste was, dat in afstanden iedereen maar een meter of tien opschoof, waardoor alle spelers zicht op hun eigen zone hielden. Voor de situatie op rechts had dit tot gevolg dat de rechtsback zijn positie maar een paar meter bij moest stellen en kon de rechtsbuiten gewoon op zijn plek blijven staan. Maar als je dezelfde situatie bekijkt als de middelste middenvelder in de punt naar voren speelt, dan zie je dat de rechtshalf zo'n 25 meter moet opschuiven. Omdat ze achterin nauwelijks nog weten hoe ze vooruit moeten verdedigen, zie je dat de back zich vaak bijna tot de achterlijn laat zakken, waardoor de rechtsbuiten achter zich én geen rechtshalf én geen rechtsback meer heeft staan. Met als gevolg dat bij balbezit hij niet alleen nog zit uit te hijgen van de meters die hij al gemaakt heeft, vervolgens met z'n man in de rug door de back wordt aangespeeld en als je ook nog eens een spits hebt die naar je toekomt, dan zit je in zo'n krappe ruimte dat je het wel vergeten kan. Zeker als je het fysiek als Bergkamp, Van 't Schip of ondergetekende hebt toen we nog jong waren. Dit is volgens mij ook de voornaamste oorzaak waarom de nieuwe Bergkamp en Van 't Schip niet tot nauwelijks nog doorkomen. Omdat er al in de jeugd zo wordt gespeeld, worden ze al afgeschoten ver voor ze zicht op het eerste hebben. Wat de huidige coaches weer dwingt om zich aan te passen, omdat dergelijke spelers niet meer worden aangeleverd. Daarom ben ik ook blij dat Dennis Bergkamp zich nu met de B-junioren van Ajax bezig gaat houden. Met Bryan Roy en John van 't Schip heeft de club nu tenminste drie oudspelers die weten hoe het eigenlijk zou moeten. Daar heb ik nu maar mijn hoop op gevestigd. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Wat dat betreft, dit blijft trouwens iedere keer maar terugkomen, was er weer het nodige op het positiespel aan te merken. Helemaal voor het doel. Tijdens de eerste helft vloog Ryan Babel bijvoorbeeld steeds langs zijn man, maar zijn voortzetting ging vaak de mist in omdat er door zijn medespelers niet goed bewogen werd. Ze lopen soms zoveel, dat ze elkaar in de weg lopen. Kwam er een goede voorzet bij de tweede paal, dan zochten ze met z’n allen weer het midden van de goal op. De ene keer dat ze dat niet deden, was het trouwens meteen raak. Er ging trouwens ook het nodige goed bij het Nederlands elftal. Naast het prima resultaat werd er van achteruit ook goed druk naar voren gegeven. Ik vond het extra positief dat het hele team daarin meedeed. In het verleden wilde de verdediging nog wel eens blijven hangen, nu gingen ze eindelijk met z’n allen goed door. Omdat de balcirculatie ook vrij goed was, zie je toch dat er bepaalde zaken in het team beginnen te groeien en dat is positief. Waar met name de verdedigers wel aan moeten denken, is om de eerste bal niet opzij te leggen, wat nog te vaak gebeurt. Speel ’m vooruit, je houdt de snelheid erin en je profiteert beter van de overname. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Een mooi voorbeeld daarvan is hoe er in het Nederlandse voetbal met een functie als technisch directeur wordt omgegaan. Over het algemeen worden daar oud-spelers voor gevraagd, die dan niet alleen met voetbal, maar ook met financiën te maken krijgen. Op dat laatste onderdeel gaat het meestal fout, waardoor de voorzitter of algemeen directeur zich weer geroepen voelt om in te grijpen. De schuld ligt dan bij de ex-speler en als je dat Page 7 of 28 Johan Cruijffs mening
een paar keer meemaakt, dan is na een paar jaar de conclusie dat een ex-speler ongeschikt voor zo’n functie is. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Ik wil er alleen maar mee zeggen, dat goed voetballen en indruk maken soms z’n voordelen heeft, zelfs als je een keer verliest. Dat vind ik ook het probleem van veel coaches. Ze halen goed voetbal en resultaat vaak op de verkeerde manier door elkaar. Neem de situatie in Nederland. Allereerst heb je met onze typische mentaliteit te maken, om goed en attractief te voetballen en tegelijkertijd resultaten te boeken. Met andere woorden, de combinatie attractief voetballen en altijd verliezen werkt niet. Kan trouwens ook niet als je het over topsport hebt. Mijn uitgangspunt is daarom altijd geweest om niet alleen goed te voetballen, maar vooral te zorgen dat je beter dan je tegenstander bent. Op die manier win je namelijk automatisch vrij veel wedstrijden. Alleen wil dat niet zeggen, dat je dan een garantie hebt om kampioen te worden. Daar zit meer achter. Naast attractief spelen is het essentieel om de intentie te hebben beter te zijn dan je tegenstander. Op den duur win je het altijd. Een keer naast een titel grijpen, kan dan gebeuren, maar de goodwill die je op den duur kweekt, is uiteindelijk veel en veel belangrijker. Mijn hoop voor het nieuwe voetbalseizoen is dan ook, dat we meer accent gaan leggen op datgene waarmee we in de wereld zoveel furore hebben gemaakt. Nederland heeft een specifieke voetbalstijl en daar moet alles in het teken van staan. De opleiding, de scouting en de manier van spelen, alles. Gebaseerd op het simpele gegeven, dat je bij balverlies het veld klein en bij balbezit het veld groot maakt. Dat is één van de huisregels van onze speelstijl. Zoals er meer regels zijn die het voetbal alsmaar mooier kunnen maken, juist omdat het simpel wordt gehouden. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Daarom waren de wissels van Marco van Basten tegen Frankrijk ook zo sterk. Als je zo onder druk staat, dan moet het spel worden verlegd en dat gebeurde door het inbrengen van twee aanvallers in plaats van de voorsprong met extra verdedigers te consolideren. -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Dat veranderde toen Cesc Fabregas de geblesseerde Villa verving. Daardoor kwam het accent van het Spaanse spel ineens op het middenveld te liggen. Het rondspelen van de bal en de opbouw werden vanaf dat moment door de betere spelers gedaan en als dat gaat lopen krijg je een dominantie zoals dat vroeger bij de grote teams uit de geschiedenis zag. Het middenveld staat dan dichter op de aanval en zo wordt de verdediging gedwongen op te schuiven, om te voorkomen dat het gat met de andere linies te groot wordt. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Mijn visie is vrij simpel. Bij balbezit moeten de ruimtes groot worden gemaakt en bij balverlies klein. Als ik het huidige Nederlands elftal bekijk, dan zie je dat de opbouw van achteruit moeilijk verloopt. Door nog een extra man in de linie ervoor te plaatsen ontstaat er nog minder ruimte en daardoor worden de backs te vaak bij de opbouw betrokken. Terwijl volgens mij de backs wel bij de aanval, maar niet bij de opbouw moeten worden ingeschakeld. Dat vind ik overigens een fout die over het algemeen in het huidige topvoetbal wordt gemaakt. Door het wegvallen van Ryan Babel voor het hele toernooi en Arjen Robben en Robin van Persie voor de openingswedstrijd tegen Italië zal het er voor Nederland niet gemakkelijker Page 8 of 28 Johan Cruijffs mening
op worden. Er kan nu nog minder diep aan de buitenkanten worden gespeeld en zal er tijdens de opbouw dus nog minder ruimte worden gecre?erd. -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Weer op het Nederlands elftal geprojecteerd, geef ik daarom een voorbeeld. Stel dat Arjen Robben in balbezit komt, dan moet je dus zorgen dat hij ruimte krijgt, omdat hij nu eenmaal in één-tegen-één situaties op z’n sterkst is. Z’n medespelers moeten dus ’omgekeerd’ reageren. Dus niet door zich aan te bieden, maar door bij hem weg te blijven. Maar helaas blijkt simpel voetballen vaak nog het moeilijkst te zijn. -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
En blijkt ook aan de top hoe het voetbal zowel technisch als tactisch minder is geworden. Ook daar zijn het niet de moeilijke dingen die fout gaan, maar juist de makkelijke. Ik bedoel hier zaken als de aanname van de bal, de inspeelpass en het positiespel mee. Een ander simpel voorbeeld is wanneer iemand goed in de wedstrijd zit en regelmatig zijn man uitspeelt. Te vaak zie je dan dat medespelers geneigd zijn die man op te zoeken, in plaats van bij hem weg te lopen. Terwijl je zo’n speler juist helpt door uit z’n buurt te blijven, waardoor hij nog meer ruimte krijgt om zijn acties te maken. Ik wil er vooral mee zeggen, dat het vaak niets te maken heeft of iemand aan de bal goed of slecht kan voetballen, het gaat meestal om welke beslissingen iemand in het veld neemt. En die zijn helaas te vaak niet goed. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Ik kan er daarom niet genoeg op hameren dat het accent in de opleiding moet worden verlegd. Dus meer aandacht voor de basisprincipes van het voetbal, om zo weer te leren hoe we de makkelijke dingen goed kunnen doen. Wie dat beheerst heeft altijd een goede basis om op terug te vallen als de vorm er een keer niet is. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Ooit waren de techniek en het positiespel de kracht van het Nederlandse voetbal. Vooral in aanvallend opzicht waren we daardoor in staat om effectief te domineren. Helaas zijn we op een gegeven moment de ’anderen’ gaan nadoen. Meer lopen, meer lange ballen en meer fysieke duels. Met als gevolg dat we zelfs tegen de kleinere ploegen in de problemen kwamen. Daarom hoop ik ook, dat in Nederland eindelijk de ogen eens opengaan. Door al dat kopiëren zijn we steeds verder achteropgeraakt. Willen we ons ooit weer onderscheiden, dan zal het accent echt zo snel mogelijk op de techniek en het positiespel gelegd moeten worden. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Wat dat betreft, is het eerste deel van de opdracht die ik dinsdagavond van de ledenraad kreeg, dus goed ingevuld. Want voor alle duidelijkheid, de drie belangrijkste functies binnen Ajax zijn voor mij die van hoofdtrainer, hoofdopleidingen en hoofdscouting. Ook vanwege de trajecten die vanuit hun posities tot diep in de vereniging lopen. Als die drie goed met elkaar functioneren, dan werkt dat automatisch door naar de rest binnen de club. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Zo is in mijn ogen één van de grote fouten het afbakenen van alle functies binnen de clubs geweest. Neem een jong talent. Daarover oordelen vandaag de dag de technisch directeur, de hoofdtrainer, de directeur opleidingen en de trainer van zijn elftal. Als twee mensen al moeite hebben om elkaar te begrijpen, dan maak je het met vier meningen er helemaal niet gemakkelijker op. Page 9 of 28 Johan Cruijffs mening
In de tijd dat ik hoofdtrainer was van Ajax en Barcelona, zaten de hoofd opleidingen en de hoofd scouting gewoon in mijn staf van het eerste elftal. Zo was bij Ajax Tonnie Bruins Slot niet alleen één van mijn assistenten, hij was ook hoofd opleidingen. Bij Barcelona had Charly Rexach zo’n dubbelrol. Het voordeel was, dat er zo korte lijnen waren vanuit het Aelftal naar alle geledingen binnen de jeugdopleiding. Verder zorgde ik er bij Ajax voor dat iedere jeugdtrainer betrokken was bij twee elftallen. Zoals alle elftalleiders tegelijk scout waren. Omdat juist dergelijke mensen, die jarenlang bij Ajax gespeeld hadden en later langs de lijn hadden gestaan, vaak beter dan wie dan ook de norm voor de top in kunnen schatten. Maar omdat er zonodig geprofessionaliseerd moest worden, is dit zo’n 10, 15 jaar geleden allemaal losgelaten. Niet alleen bij Ajax, maar ook bij veel andere Nederlandse clubs. Daar ligt ook de wortel van ons huidige probleem, dat geresulteerd heeft in een situatie waardoor welgeteld één club in de UEFA Cup mag overwinteren. Door het in vakken stoppen van allerlei technische taken, is een wezenlijk onderdeel van de opleiding aangetast. Omdat daarvoor een beleid op lange termijn nodig is, zoals er voor het eerste elftal weer een korte termijn visie geldt. Maar tegenwoordig zie je veel trainers de jeugdopleiding juist gebruiken om hogerop te komen, dus is het verloop groot. Dat ondermijnt weer het beleid op de lange termijn. Maar dat niet alleen. Daardoor zijn negen van de tien jeugdtrainers ook alleen met hun eigen elftal bezig. Zo is een situatie, waarin trainers en elftalleiders gezamenlijk bezig waren om een talent optimaal voorbereid bij de A-selectie af te leveren, veranderd in een situatie waar ieder voor zich bezig is. Met als gevolg, dat je nu spelers op het hoogste niveau rond ziet lopen, die niet weten hoe ze aan de binnenkant moeten dekken of hoe ze bij balbezit en balverlies moeten omschakelen. En dan heb ik het alleen nog over de technische kant van het verhaal gehad. Kijken we naar de totale organisatie van de meeste Nederlandse clubs, dan springen de tranen in je ogen. En als het bovenin niet goed zit, dan blijven de resultaten ook uit. Omdat maar weinig beleidsbepalers zich afvragen of ze eigenlijk wel goed bezig zijn, blijft alles zoals het is. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Dan nog iets. Als ik alle clubs analyseer waar ik een beetje inzicht in heb, dan valt het me steeds op dat niet één voorzitter zijn opvolger begeleidt of inwerkt. Zo bleek ook het Ajaxbestuur, dat tien tot vijftien jaar de club had geleid, aan het eind van de rit niet in staat een opvolger te presenteren. Niemand was dus voor die ongelooflijk belangrijke functie klaargestoomd. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Maar hoe goed was het eigenlijk? Opvallend was natuurlijk het goed verzorgde positiespel. Helemaal na de 1-0 voorsprong oogde dat vrij goed en ging het vrij gemakkelijk. Maar waarom lukt het nu wel in Split en tegen Luxemburg en Wit Rusland niet? Het verschil zit ‘m in de ruimte. Omdat Kroatië ervoor ging, kon er op een ruimte van 60 bij 60 meter worden gevoetbald. Dus in totaal 3600 vierkante meter. Als je nagaat dat Luxemburg en Wit Rusland op een ruimte van 20 meter massaal verdedigden, dan praat je over een speelgebied van 20 en 60 meter, dus 1200 vierkante meter. We hebben het dan over éénderde van de ruimte die tegen de Kroaten beschikbaar was. Daarin zit ‘m dus de kneep. Wordt de moeilijkheidsgraad vergroot, dan moet je in staat zijn ook in de kleinere ruimte goed de posities in te nemen. Zoals dat straks tijdens het EK tegen Italië, Frankrijk en Page 10 of 28 Johan Cruijffs mening
Roemenië ook het geval moet zijn. Ik zag de Fransen tegen Spanje spelen en zodra er balverlies was, trok de ploeg zich met tien man terug. Met de kleine ruimte die dergelijke teams weggeven, moet het Nederlands elftal straks in Zwitserland dus moeten omgaan. Maar als ik dan zie hoe de meeste clubs dat uitvoeren, dan is er voor de bondscoach in mei nog aardig wat werk aan de winkel. Wanneer en op wie speel je de bal in, met welke snelheid doe je dat en hoe staan de mensen zonder bal opgesteld, het moet op dat hoge niveau allemaal kloppen.
Wat Kroatië-Nederland vooral duidelijk heeft gemaakt, is dat we met veel ruimte veel goede voetballers hebben. Verder is naar buiten toe de 3-0 overwinning belangrijk geweest. Na alle tegenvallende resultaten van de clubs in Europa waren we daar weer een beetje aan toe. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Ik kan het niet vaak genoeg herhalen, maar de basis van ons voetbal is de manier waarop we opbouwen, de manier waarop we de posities innemen en de manier waarop we de bal inspelen en aannemen. Als ik dat projecteer op de vier topwedstrijden die we de afgelopen week hebben gehad, dan kan je niet één van de elftallen verwijten dat ze niet genoeg gelopen hebben. Ik werd er zelfs duizelig van. Helaas hadden de spelers niet in de gaten, dat als je veel loopt, je ook vaak iemand in de weg loopt. Daarom was het bijna ondoenlijk om uit te blinken. Simpelweg, omdat elk gat dicht werd gelopen. Het klinkt misschien gek, maar het meeste heb ik nog genoten van FC Groningen-Roda JC. Groningen dat de eerste 20 minuten meteen druk zette op de verdediging van Roda, waardoor de Limburgers er niet meer uit kwamen. De manier waarop ze dat deden, zat prima in elkaar. Dat gold even later ook voor Roda, toen Groningen met tien man kwam te spelen. Er werden de noodzakelijke risico's genomen, het veld werd goed breed gehouden en er werd prima van posities gewisseld. Als je dat zo ziet, dan is het eerste wat in je opkomt, waarom de vier topclubs daar niet toe in staat zijn. Terwijl het toch zo simpel is. Je bouwt op via de driehoeken en daarbij wordt de bal verticaal ingespeeld. Het is dus absoluut verboden om de bal horizontaal te spelen. AZ weet daar weer alles van, want het kostte ze tegen PSV twee goals. Dat was zonde, want de ploeg had veel balbezit en combineerde aanvankelijk goed. Alleen was toen al het probleem, dat AZ over een breedte van slechts 25 meter aanviel, waardoor PSV toch vrij makkelijk kon verdedigen. Zoals het ook vreemd was hoe Jenner inviel toen AZ iets af moest dwingen. Die jongen is volgens mij een buitenspeler, die normaal gesproken het veld breed moet houden en vanuit één tegen één-situaties voor gevaar moet zorgen. Alleen trok hij steeds naar binnen toe, wachtte daar op de back die opkwam en liet die de voorzet geven. Dat kan je twee of drie keer doen, maar dan kan de back aan een zuurstoffles. Nogmaals, bij zowel PSV, Ajax, Feyenoord als AZ was de opbouw om te huilen. Nergens zag je de man in de tweede linie ingespeeld worden, die vervolgens de derde man aanspeelde die overzicht over het hele veld had. Altijd maar weer het aanspelen van de eerste man in de volgende linie, die dus met zijn rug naar de situatie staat en twee dingen kan doen: terugspelen naar de man waar de bal vandaan komt of breed spelen. Niet alleen heb je zo onnodig tijdverlies, je brengt ook je eigen verdediging in de problemen. Page 11 of 28 Johan Cruijffs mening
En van de tien keer gaat het onherroepelijk twee of drie keer fout en heeft de tegenstander zo de kansen voor het oprapen. Wat dat betreft gaven FC Groningen en Roda me gelukkig weer wat hoop. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Hetzelfde gebeurt de laatste tijd ook in Nederland. In het verleden kwamen wij altijd prima voor de dag tegen de Engelsen, omdat we ze met ons verstand aanpakten. Zo is algemeen bekend dat ze achterin met vier verdedigers één op één spelen, dus haalden we vaak onze spits naar achteren, waardoor de tegenstander gedwongen werd om positioneel te gaan verdedigen. Dat viel ze vaak niet mee en zo wisten de Nederlandse clubs regelmatig grote Engelse clubs te verrassen. Helaas is dat voetballen met verstand in ons land meer en meer vervangen door inzet en looplijnen. Met als gevolg dat de grote clubs steeds kwetsbaarder worden tegen ploegen die qua inzet een topdag hebben. Kom ik voor de zoveelste keer terug op m’n stelling, dat de opleiding echt anders moet. Jonge spelers moeten vanuit zichzelf weten, dat tijdens de opbouw altijd de tweede en niet de eerste man aangespeeld moet worden. Dat zie je nauwelijks nog, waardoor je al die breedtepasses en terugspeelballen ziet. In de hand gewerkt door het inspelen van de bal op de eerste of dichtstbijzijnde man, die door alle tegenstanders om hem heen vaak gedwongen wordt de bal weer op dezelfde medespeler terug te spelen, waardoor de tegenstander heel makkelijk extra druk op je verdediging kan zetten. Speel je de zogenaamde tweede man aan, dan heb je bij balverlies een buffer van twee linies. Bovendien heeft die speler vaak een beter overzicht van de vrijlopende mensen. Dat is ook iets wat teveel uit het oog wordt verloren. Niet de man aan de bal is het belangrijkste, maar juist de man zonder bal. Van de één heb je er maar één en van de ander heb je er tien. De manier waarop die tien bewegen bepaalt het niveau van je positiespel. Het simpele feit dat we in Nederland problemen met het positiespel hebben is daarom terug te voeren op de manier waarop de mensen zonder bal lopen. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Verdedig je met wind tegen, dan schieten de ballen door en is de ruimte achter de verdedigers voor de aanvallende ploeg niet te belopen. Met wind mee gebeurt precies het omgekeerde en het wordt link als je daar niet goed mee om gaat. Terwijl je als ploeg de neiging hebt om druk te zetten, blijven de diepteballen van de tegenstander juist hangen, waardoor de counter een stuk gevaarlijker wordt. Na rust zag je hoe de bal vaak tussen de laatste linie en Maarten Stekelenburg afremde. Op een gegeven moment ging de ploeg dan ook meer naar achteren spelen, om dat risico te verkleinen. Daardoor kon er veel minder druk op Roemenië worden gezet. Een mogelijke oplossing zou zijn geweest om toch overdreven te gaan aanvallen. Helemaal op hun helft en met honderdduizend procent risico. Je loopt dan wel het risico van een tegentreffer, maar de kans dat je scoort wordt ook groter. Wel is het iets, dat als het niet lukt, iedereen achteraf gaat lopen roepen dat je dat nooit had mogen doen. Verder moeten de buitenspelers dieper gaan spelen, om ze vaker in een één tegen één situatie te krijgen. Nu blijven ze te vaak hangen, waardoor de tegenstander gemakkelijker met meer spelers bij kan sluiten. Dat is zonde, want je hebt voorin toch een paar spelers die in staat zijn om iets te forceren. Verder volg ik met verbazing die oeverloze discussie over linksbenige buitenspelers op rechts en rechtsbenige op links. Terwijl een om z'n aanvallende stijl geroemde ploeg als Barcelona iedere week met de rechtsbenige Ronaldinho op links en de linksbenige Messi Page 12 of 28 Johan Cruijffs mening
op rechts speelt. Op dit niveau mag je ten eerste verwachten dat spelers redelijk tweebenig zijn, verder is het een voordeel dat je bij een actie binnendoor de verdediger via zijn verkeerde been kan passeren. Normaal gesproken zouden jongens als Van Persie, Van der Vaart en Babel dat een paar keer per wedstrijd op moeten brengen. Bovendien hebben ze zo, ook bij hun clubs, al de nodige doelpunten gescoord. Die discussie gaat dus weer eens nergens over. -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Een goed moment om te toetsen hoe het Nederlandse topvoetbal ervoor staat. Daarvoor hanteer ik vier uitgangspunten, die voor mij essentieel zijn voor ons voetbal: de technische vaardigheid, het positiespel, het tempo van de bal en het uitvoeren van de taken. Tegenstanders, die je op hun helft moet opsluiten, om ze zo onder druk te zetten dat ze fouten gaan maken. Dat was altijd de kracht van het Nederlandse voetbal, maar ik roep al een hele tijd dat juist deze kwaliteit enorm is aangetast. Je ziet dat zodra de grote clubs het initiatief moeten nemen tegen ploegen die zich ingraven en meer dan 100 procent geven. Dat druppelt vanuit de topclubs weer door naar het Nederlands elftal, dat vaak ook moeite heeft met de zogenaamde mindere ploegen. Ik herhaal het daarom nog maar een keer: onze jeugdopleiding functioneert niet goed. Omdat het de basis van ons voetbal onvoldoende meegeeft aan onze talenten. Vooral dat heeft superzondag duidelijk gemaakt. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Dus zowel binnen als buiten Nederland. Zelden zie je nog dat de derde man wordt aangespeeld. Vaak krijgen de aanvallers de schuld als een wedstrijd daardoor niet loopt, maar zonder een goede opbouw en positiespel is juist de aanvaller altijd de dupe. Er is voor hem geen beginnen aan. Ik weet niet hoe vaak ik gezien heb, dat bij de opbouw door een verdediger de bal één linie verder wordt ingespeeld. Dus altijd naar een speler die met zijn rug naar het doel staat. Terwijl als je de bal twee linies verder speelt, die weer één linie terug kan worden gekaatst naar een speler die wel met zijn gezicht naar het doel staat. Iemand die op dat moment prima kan zien hoe iedere aanvaller in relatie tot het doel staat. Daar kun je sneller en beter op reageren, dan als je je eerst moet omdraaien. Het duurt niet alleen langer, het verrassingseffect is ook weg. Het is eigenlijk zo simpel als wat, toch is het abc-tje van 'de derde man bepaalt wat er kan' bijna verdwenen. Zoals er wel meer verdwenen is. Kom ik toch terug bij de opleiding. Omdat het daar niet goed wordt bijgebracht, zie je dat spelers die de nodige ervaring zouden moeten hebben, het in het veld ook niet op anderen overbrengen. En als dat allemaal het geval is, hoe kun je dan ooit een wedstrijd goed lezen? Er begint daarom een linke situatie te ontstaan. Inmiddels zijn er twee generaties voetballers die de vuistregels van het voetbal onvoldoende beheersen. Daarom mogen veel opleiders en trainers zich zo langzamerhand gaan afvragen waar ze eigenlijk mee bezig zijn. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Zo stonden alle middenvelders bij balbezit met de rug naar het doel van de tegenstander. Ook tegen De Graafschap zag je dat tijdens het eerste half uur. Je roept dan de problemen over jezelf af. En de aanvallers kunnen het verder wel vergeten. Gelukkig liet Ajax daarna zien hoe het wel moet. De eerste vier goals werden allemaal door inkomende mensen gescoord. Eerst Huntelaar, die goed inkwam bij de voorzet van Suarez, daarna legde Huntelaar de bal weer terug op de inkomende Suarez en bij de doelpunten drie en vier was het Maduro die inkwam en met zijn gezicht naar de goal wist te scoren. Hopelijk wordt deze lijn nu doorgetrokken. -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Page 13 of 28 Johan Cruijffs mening
Bovendien zijn tactiek en speelwijze voor mij twee totaal verschillende dingen. Als ik over 4-3-3 praat, dan praat ik erover als speelwijze en niet als tactiek. Tactiek is voor mij de keuze tussen een zwervende en een diepe spits, terwijl je bijvoorbeeld 4-4-2 ook met twee buitenspelers kan uitvoeren. Zoals de toepassing van het 4-3-3 voor mij vooral een kwestie van veldbezetting is. Je creëert meer linies, waardoor iedere speler altijd door iemand in de rug wordt gedekt. Om dat als niet meer van deze tijd af te doen, vond ik te ver gaan. -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Het grote verschil tussen het 4-4-2 en het 4-3-3 zijn de variëteit aan linies. Bij het 4-4-2 praat je over een achterste en middelste linie. Voorin heb je twee spitsen en kom je op een totaal van drie linies uit. Speel je het 4-3-3 goed, dan ben je in staat om elke 5 à 6 meter een extra linie te creëren. Maar daar is wel knowhow voor nodig. Helaas is dat voor veel coaches te hoog gegrepen, dus vallen ze dan meestal terug op het 4-4-2. Bijna ieder jaar word ik gedwongen het aan te kaarten. Namelijk de buitenspeler die onder druk staat. Terwijl deze voetballer en zijn positie nog altijd één van de mooiste onderdelen van het voetbal zijn. Het zijn bijzondere specialisten die vaak tot de verbeelding van het publiek spreken. Voor buitenspelers als Coen Moulijn en Piet Keizer kwamen de mensen zelfs speciaal naar het stadion. Daarom zal ik dergelijke voetballers altijd door dik en dun blijven verdedigen. Het valt me de laatste tijd weer op dat veel Nederlandse coaches moeite hebben om ze op hun juiste waarde te schatten. Terwijl het gebruik van buitenspelers altijd één van onze kenmerken is geweest. Maar het voetbal is steeds meer richting de speelwijze gegaan, waarbij er voor één spits wordt gekozen met één man bij hem in de buurt. Die keuze gaat ten koste van de buitenspeler. Zo is het essentieel dat hij door de rest van het team wordt geholpen. Daarbij moet hij wel over drie uitstekende basiskwaliteiten beschikken: een goede techniek, hij moet een man uit kunnen spelen en een goede voorzet kunnen geven. Maar hoe kan je deze kwaliteiten goed benutten als je te veel moet lopen? Ik wil er alleen maar mee zeggen, dat juist voor dit soort voetballers het positiespel enorm belangrijk is. Daarom ben ik het ook niet eens met de keuze voor twee vooruitgeschoven spitsen en twee hangende aanvallers aan de zijkanten. Het lijkt er dan wel op dat je met vier middenvelders speelt, maar in de praktijk zijn het er meestal maar twee, omdat de buitenkanten zich bij balverlies vaak terug moeten laten vallen en bij balbezit naar voren moeten schuiven. Bovendien kan zo'n speler nooit een echte buitenspeler vervangen, omdat hij simpelweg te veel moet lopen en daardoor bij zijn acties en voorzetten de finesse mist die voor die positie zo essentieel is. Dit heeft vaak ook tot gevolg, dat deze halve middenvelders/halve buitenspelers een systeem met twee linies, in plaats van drie, in de hand werkt. En juist voor een goed gebruik van de buitenspelers, maar ook het goed uitvoeren van het positiespel en de opbouw, zijn drie linies nodig. Want als die drie goed met elkaar verbonden zijn en steeds goed meedraaien, dan is het qua positiespel niet te verdedigen. Voor de buitenspeler heeft het als grote voordeel, dat hij in zo'n situatie altijd één tegen één komt te staan en zich dus helemaal kan richten op zijn actie. Daarom zou de veldbezetting ook meer in het voordeel van de buitenspeler moeten worden ingevuld. Zoals de meesten nu moeten spelen kost dat te veel kracht en dat gaat weer ten koste van de kwaliteit en het rendement. Hij zou zich nog meer op het uitspelen van zijn tegenstander en het geven van de voorzet moeten richten, dan sprints van soms zestig meter te maken. Wat dat betreft moeten ze niet alleen 'geholpen' worden, maar ook Page 14 of 28 Johan Cruijffs mening
nog tegen zichzelf worden beschermd. Vooral door ze meer te laten voetballen en minder te laten lopen. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Het draait wat het Nederlands elftal betreft vooral om drie hoofdzaken. Allereerst moet het technisch in orde zijn, dan gaat het erom dat je weet waar je in het veld moet staan en wat op die positie je taak is. In het topvoetbal gaat het er vooral om hoe je met deze drie hoofdpunten omgaat. Dat begint bij jezelf en dan gaat het erom hoe jij vanuit je kwaliteiten, positie en taak richting de rest van het team anticipeert. Ik heb al eerder aangegeven dat vooral daar het probleem van het Nederlands elftal ligt. De meeste internationals hebben dit vanuit de opleiding onvoldoende meegekregen. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Nogmaals, dat is het probleem van dit moment. Zodra de tegenstander risico's moet nemen, gaat het met de Nederlandse clubs fout. Kijk maar naar Ajax, dat met 0-0 de rust haalt en kijk maar naar AZ, dat met 3-1 voorstaat. Wat je dan te vaak ziet, is dat de linies ineens een meter of tien terugzakken en dat de spelers niet meer in staat zijn te spelen, zoals ze dat zouden willen. Plotseling wordt de bal vooral achterin rondgespeeld, uitgerekend de plek waar de mindere voetballers staan. Terwijl als dat op het middenveld gebeurt, er veel beter geanticipeerd kan worden op fouten die zij achterin maken. Zo ben je in staat veel beter te profiteren van het moeten van de tegenstander. Nu ontstaat te vaak de gekke situatie, dat de ploeg die risico's moet nemen ineens de meeste kansen krijgt. Dat is niet alleen een typisch Nederlands probleem, het overkwam AC Milan dit weekeinde ook bij Siena, waar de ploeg uiteindelijk net aan met 4-3 wist te winnen. Driemaal gaf Milan een voorsprong weg, omdat de spelers niet in staat waren om de wedstrijd tactisch goed uit te spelen. -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Neem Ajax-Feyenoord. Ik weet niet hoe u het ervaren heeft, maar bij de 3-1 had ik nooit echt het gevoel dat Ajax de wedstrijd in de zak had zitten. Dat kwam voornamelijk, omdat na rust de linies niet goed op elkaar waren afgestemd. Bij een goede uitvoering van het positiespel zorg je er namelijk voor, dat de verhoudingen op het veld dusdanig zijn, dat er ruimtes vallen voor spelers die voorin in stelling kunnen worden gebracht. Nu zag je, dat er èn geen ruimte voorin werd gecreëerd en dat sommige Feyenoorders tegelijkertijd zo door de linies heen konden lopen. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Het eerste wat dan op tafel komt is het systeem. Terwijl ik altijd zeg, dat er een groot verschil is tussen de manier van spelen en tactiek. Dat zijn twee totaal verschillende dingen. Bij de manier van spelen is de veldbezetting namelijk van dien aard dat je ondersteunend naar elkaar voetbalt. Bij balbezit sta je positioneel zo goed, dat er een hoge balsnelheid ontstaat en er ruimte komt om een individuele actie uit te voeren. Tactiek is weer de vraag of je bijvoorbeeld met een diepgaande of hangende spits moet spelen, afhankelijk van de kwaliteiten die de tegenstander heeft. Of de drie basisregels dat bij een voorzet een man de eerste paal, een man de tweede paal en een man de uitvallende bal pakt. Mijn voorkeur voor het 4-3-3 is het gegeven, dat je een minimaal aantal meters loopt en een maximum aan posities creëert waarin je kunt voetballen. Helemaal voor de opleiding is dit ideaal, omdat het de mogelijkheid biedt om de jeugd zo breed mogelijk te vormen. Page 15 of 28 Johan Cruijffs mening
In ieder ander systeem word je daarin beperkt. Al die discussies over een minder bezet middenveld en zo, heeft niets met het systeem te maken, maar alles met hoe een coach zijn team neerzet. Essentieel bij 4-3-3 is dat het elftal nooit langer is dan 30 à 35 meter. Of je nu op je eigen helft staat, op het middenveld of voorin, van die maximale afstand mag je nooit afwijken om de manier van spelen niet negatief te beïnvloeden. Maar de extra middenvelder in het 4-4-2 systeem dan? Dat los je simpel op door op een drie-mans-middenveld de middelste speler in de punt naar achter te laten voetballen. Daardoor is er altijd rugdekking voor zowel de linker- als de rechtermiddenvelder. Omdat ze maar 10 à 12 meter van elkaar staan. Bij het 4-4-2 zie je de middenvelders vaak op één lijn staan, waardoor als je in het midden iemand uitspeelt, je meteen van de zijkanten geen last meer hebt. Bovendien moeten de buitenste mensen vaak afstanden van 40 meter afleggen, wat niet alleen veel kracht kost, maar volgens mij ook niet echt gezond is. Het verrast me daarom niks dat dergelijke types vaak geblesseerd zijn en, als de klad er in komt, meteen ook voor lange tijd zijn uitgeschakeld. In het 4-4-2 zijn er in feite maar twee linies. De twee spitsen spelen steeds vaker los van elkaar en moeten zich met veel loopwerk en positie kiezen zien te behelpen. Als je dat richting de opleiding vertaalt, dan is het dus vrij beperkt. Bovendien creëer je zo eenheidsworst. In het 4-3-3 zit daarentegen heel veel tactiek, omdat door de korte afstanden spelers letterlijk heel veel kanten op kunnen. Dat is ook de basis van het totaalvoetbal geweest. Zo hoefde de rechtsback maar 20 meter af te leggen om over de rechtsbuiten te gaan, die zelf ook maximaal 20 meter terug hoefde om de positie van zijn middenvelder of zijn back over te nemen. Fysiek is dat makkelijk te doen. Daarom zou in het belang van het Nederlandse voetbal het 4-3-3 nooit ter discussie mogen staan. Zeker niet wat de opleiding betreft. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------In de eerste wedstrijd tegen Club America was dat nog niet zo'n probleem, omdat Barcelona door de Mexicanen in de gelegenheid werd gesteld om redelijk z'n eigen wedstrijd te spelen. Tegen de Brazilianen was het een ander verhaal. Allereerst was de balsnelheid iets te laag en daarmee werden de goed georganiseerde Zuid-Amerikanen in de kaart gespeeld. Verder kostte het jagen op de bal meer kracht dan normaal, omdat de spelers van Internacional zoveel techniek hadden, dat ze niet gedwongen werden de bal snel terug te spelen. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Ik hoor vandaag de dag steeds meer spelers roepen, dat ze een 'vrije rol' willen hebben. De zogenaamde vrije man binnen het elftal. Als ik dan kijk om welke voetballers het gaat, dan blijkt meestal dat ze het niet helemaal begrijpen. Toch gaat zoiets vaak een eigen leven leiden, helemaal als ook allerlei analytici gaan roepen, dat bij balbezit alle ballen bij zo iemand ingeleverd moeten worden, terwijl bij balverlies het hele team voor hem moet werken. Zo werkt het dus niet. De voetballer die zo'n rol krijgt, heeft in principe de grootste vrijheid, maar functioneert alleen als hij ook nog eens de meeste discipline weet op te brengen. We hebben het over iemand, die in alle opzichten zijn verantwoordelijkheid pakt. Page 16 of 28 Johan Cruijffs mening
Iemand die dus goed verzorgd vanuit z'n eigen positie kan voetballen en exact weet wanneer hij moet aanjagen, wanneer hij moet ondersteunen, waar er druk gezet moet worden en hoe dat moet gebeuren. Iemand die ook zorgt dat de linies goed bij elkaar blijven. Iemand die functioneert op een manier waardoor de ploeg het gevoel krijgt niet met elf, maar met twaalf man in het veld te staan. Ook vervangt hij in het veld de trainer, die tijdens de wedstrijd niet verder dan de zijlijn mag komen. Bijvoorbeeld om sturing te geven aan het positiespel. In theorie lijkt dat vrij simpel, maar in de praktijk is dat het moeilijkste wat er is. De vrije man waar ik het over heb, is dus niet iemand die met z'n handen in z'n zakken in de middencirkel staat, maar alles wat het voetbal inhoudt in zich heeft. Het zal duidelijk zijn, dat er niet veel spelers zijn, die aan deze voorwaarden voldoen. Wel zie ik veel gasten, die denken dat ze het zijn en het dan zo invullen, dat ze het team met tien in plaats van elf man laten voetballen. Frank Lampard, Kaká en Deco zijn voor mij voetballers, die de rol van vrije man hebben afgedwongen en goed invullen. Neem Deco, de middenvelder van FC Barcelona. Door heel veel mensen terecht gezien als een goede en enorm technische voetballer. Maar wat vaak over het hoofd wordt gezien, is dat hij ook nog eens goed kan verdedigen en heel dienend kan voetballen. De praktijk wijst ook uit, dat als spelers als Lampard, Kaká en Deco een mindere dag hebben, hun clubs Chelsea, AC Milan en Barcelona meteen minder draaien. Het zijn dus heel bijzondere en veelzijdige voetballers. Eén van de problemen van het Nederlandse voetbal is dat we momenteel niemand met dergelijke kwaliteiten hebben. Misschien dat het over een tijdje wel het geval is, maar zover is het nog niet.Toch hoor ik in Nederland regelmatig discussies over spelers die een leidersrol zouden moeten krijgen. Daarbij wordt de lat wel heel laag gelegd. Ze komen gewoon niet in de buurt van de kwaliteiten waarover een vrije man moet beschikken. Wat ik al aangegeven heb, een vrije rol is juist niet een kwestie van lekker voetballen. Het vergt een enorm flexibele geest en heel veel discipline. Het is de zwaarste taak die je als voetballer op je kunt nemen. Spelers die dat kunnen, zijn dus echt van een andere orde. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Neem die situatie toen twee man op de keeper afgingen. Dan gelden er twee regels: de man die meeloopt blijft achter de bal en de man aan de bal speelt hem op tijd aan zijn medespeler af. Dat gebeurde dus niet en daarna kreeg je dat de tweede hem ook niet ging afgeven en ga zo maar door. Zoiets heeft veel te maken met inzicht en positiespel. Het inzicht om te weten wanneer je op welke positie wat moet doen. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------De laatste tijd heb ik het vaak over de problemen met de functionele techniek in het Nederlandse voetbal gehad. Als je helemaal verder teruggaat, dan is het verminderen van het straatvoetbal daar mede een oorzaak van. Op straat werd in het verleden niet alleen de basis voor de techniek gelegd, maar ook voor het positiespel en een goede lichaamsbeheersing. Je leerde voorkomen dat je op de harde straatstenen viel en je leerde op natuurlijke wijze in een kleine ruimte te bewegen. Daarom werkt het vandaag de dag dubbel nadelig dat veel voetbalclubs hun talenten eenzijdig opleiden. Daar bedoel ik in dit verband vooral het lichamelijke gedeelte mee. Omdat dat niet meer ergens anders of op een andere manier gecompenseerd wordt. Page 17 of 28 Johan Cruijffs mening
Vroeger zat iedereen op de fiets, kregen de kinderen gym op school en zat de jeugd vaak op drie of nog meer sporten. Veel voetballers deden bijvoorbeeld ook aan honkbal, basketbal en atletiek. Daardoor werden steeds weer andere spieren belast, waardoor het lichaam zich meer allround ontwikkelde. Dat leverde voordelen op, zodra een talent zich in een sport ging specialiseren. Nu is dat voordeel in de leeftijdsgroep van 8 tot 14 jaar grotendeels verdwenen. Het gymmen wordt op de meeste scholen te weinig of soms zelfs helemaal niet meer gedaan, laat staan dat iemand in die leeftijdscategorie nog aan drie verschillende sporten doet. Met als gevolg dat ze zich te vroeg gaan specialiseren, terwijl dat juist aan het eind moet gebeuren. Nu wordt een lichaam dat te eenzijdig ontwikkeld is, te vroeg en te zwaar belast. Dat levert dus eerder na- dan voordelen op. Het is net als met een specialist. Die weet veel van weinig en weinig van veel. Dat geldt ook voor het lichaam. Je ziet dat ook bij veel jonge sporters terug. Omdat ze zich zo eenzijdig hebben ontwikkeld, laat de lichaamsbeheersing vaak te wensen over. Ook valt het me op dat ze op jonge leeftijd relatief vaak geblesseerd zijn. Het lichaam corrigeert blijkbaar minder en vangt ook minder op. Maar wat heeft dit met de opleiding bij de voetbalclubs te maken? Ik wil er vooral mee zeggen dat de clubs meer rekening zouden moeten houden met de veranderde fysieke ontwikkeling van de jeugd. Naast de technische trainingen, zou een talent in fysiek opzicht veelzijdiger begeleid moeten worden. Omdat dit op de scholen niet meer wordt gedaan en er überhaupt minder bewogen wordt, kan je dit als club niet meer negeren. Intussen blijf ik hopen dat de regering nog meer gaat inzien dat sporten op school gewoon een vaste plaats in het rooster moet krijgen. Daardoor creëer je zowel buiten als op het sportveld gezondere mensen. Daarvan heb je een groep die op het werk beter voor de dag komt, terwijl de sporttalenten ook meer kans van slagen hebben. Op een heel breed front zijn er dus alleen maar voordelen. Jammer, dat het altijd zo lang moet duren voordat het muntje echt goed valt. Vorige week heb ik aangegeven, dat het belangrijkste probleem van het Nederlandse topvoetbal de gebrekkige functionele techniek is. Zoals het vermogen om een bal met de juiste snelheid op het juiste been van je medespeler te plaatsen. Voor de rest konden de backs aanvallend weinig uitrichten en was de opbouw zo traag, dat er nooit de mogelijkheid kwam om via een crosspass iets minder voorspelbaar te zijn. Daar kwam bij, dat de meeste spelers positioneel niet sterk genoeg waren de mindere techniek te camoufleren. Daardoor had je wel heel weinig troeven om de wedstrijd te laten kantelen. Maar ook voor de Groningers komt het er straks op aan, om tegen een agressieve tegenstander een hoog baltempo te hanteren. Je voorkomt zo veel onnodige duels en houdt een betere controle over de wedstrijd. Maar ja, juist voor een hoog baltempo heb je weer een goede functionele techniek nodig. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Omdat het totale Nederlandse voetbal met een probleem kampt, dat vooral bij het Nederlands elftal meedogenloos aan de oppervlakte komt. Maar die spelen dan ook op het hoogste niveau. Zo hoor ik mensen steeds verkondigen dat de balsnelheid omhoog moet. Alleen hoe kan je zoiets eisen als de spelers niet in staat zijn een bal goed aan te spelen? Vrijwel elke bal zie je net iets achter het ideale been of zelfs op het verkeerde been gespeeld worden. Met als gevolg dat de snelheid van spelen omlaaggaat en je een Page 18 of 28 Johan Cruijffs mening
fractie van een moment je tegenstander uit het oog verliest. Je handelingssnelheid wordt daardoor nog meer beïnvloed, omdat je even met de rug naar de situatie staat. Nogmaals, dat probleem zie je niet alleen bij het Nederlands elftal, maar bij alle Nederlandse ploegen. Dus kom ik zo vanzelf bij de door velen zo geprezen opleiding. Daarin blijkt men dus niet in staat om de jeugd de simpele pass en aanname te kunnen leren. En Jong Oranje dan? Als je die situatie met die van het Nederlands elftal gaat vergelijken, dan begrijp je er niet veel van. Jong Oranje zat in een situatie met leeftijdgenoten die in principe dezelfde fouten maakten. Maar zodra die spelers een niveau hoger komen, lopen ze wél tegen het probleem op. Wil je dan dominant spelen, dan moet je onze kwaliteiten van oudsher perfect kunnen toepassen. Dus een superieure techniek en tactiek ten opzichte van de tegenstander. Alleen is daar momenteel geen sprake van en het ergste is dat vrijwel niemand de vinger op de zere plek legt. Wil je met het Nederlandse voetbal de aansluiting met de wereldtop niet verliezen, dan zullen er andere types trainingen moeten komen, die ook een andere mentaliteit van trainen vereisen. Een bijstelling die niet zo ingewikkeld is, maar wel moet worden gedaan. Om het nog duidelijker te maken kunnen we de wedstrijd tegen Ierland als voorbeeld nemen. Waarom lukte het toen wel? De Ieren hebben de Engelse mentaliteit, bovendien was het een beetje hun tweede keus, dus allemaal jongens die zich waar wilden maken. De Ieren gingen ervoor, gaven zo meer ruimte weg en daardoor kon je met een 'trucjes'techniek moeiteloos op de been blijven. Maar zodra je tegenstanders krijgt die minder ruimte weggeven, komt het juist op een functionele techniek aan. Dus de simpele pass, met de juiste snelheid, op het juiste been en gevolgd door de goede aanname. Maar helaas, dan ontstaan voor de Nederlandse voetballers de problemen. En blijken veel jonge jongens toch niet goed genoeg. Er wordt in Nederland de laatste tijd onnoemelijk veel gepraat om het praten. Zelden komt iemand tot de kern van het probleem. Terwijl dat toch simpel op te lossen is. Alleen wordt het hoog tijd dat dit eindelijk ook gaat gebeuren. -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Uitgangspunt voor een nieuw seizoen is dat je je moet zien te verbeteren ten opzichte van het jaar daarvoor. Daarvoor zijn twee dingen belangrijk. Allereerst de opleiding, waar het accent op het Nederlandse talent moet liggen. Ook om het Nederlands elftal op niveau te houden. Verder moet de opleiding erop gericht zijn om het Nederlandse voetbal in staat te stellen aan de top mee te blijven doen. Daarbij moet uit worden gegaan vooral van de eigen kwaliteit. Nu Italië wereldkampioen geworden is, bestaat weer de neiging om teveel naar anderen te kijken. Maar dat Italiaanse teams fysiek sterk zijn is niet nieuw, dat is altijd al zo geweest. Met onze specifieke kwaliteiten waren we vroeger vaak in staat om van ze te winnen en volgens mij is dat nu nog zo. Fysiek komt namelijk pas om de hoek kijken, als de techniek tekort schiet. Wie technisch begaafd is en z'n verstand gebruikt, kan ook in de duels dan heel ver komen. Ik heb het al vaker gezegd, wie in staat is de simpele pass perfect uit te voeren, heeft een voorsprong op de rest. Als je ook nog een wedstrijd kunt lezen, dan kom je op het allerhoogste niveau een heel eind. Verder zijn in een wedstrijd de klok en de stand heel belangrijk. Daarvoor moet je ook een speciaal gevoel hebben, helaas is dat gevoel bij 98% van de spelers niet aanwezig. Je kon dat tijdens het WK zien bij Nederland-Portugal en laatst nog bij Ajax-FC Kopenhagen. Ajax speelde de eerste helft uitstekend, alleen vielen de doelpunten niet. Toch was de ploeg in de rust nog altijd geplaatst voor de Champions League en moesten de Denen twee keer scoren. Juist op dat moment moet je als team heel goed realiseren wat je voordeel is en inzien hoever je polsstok reikt. Dat bedoel ik ook met omgaan met de stand en de klok. Dat staat altijd in het teken van jouw voordeel. Ajax, maar ook het Nederlands Page 19 of 28 Johan Cruijffs mening
elftal tegen Portugal tijdens tweemaal een man-meer-situatie, konden daar helaas niet mee omgaan. Terwijl het toch iets is, dat je tijdens de opleiding hoort te leren. Vooral daar zal nog intensiever aan dit specifieke besef gewerkt moeten worden. Dit gevoegd bij een goed uitgevoerd positiespel, waardoor je èn goed staat èn tegelijk weet wat je moet doen. Daarin zit voor het Nederlandse voetbal de grootste winst. Doe je dat niet, dan word je weer afhankelijk van wat anderen doen. Grote ploegen zijn vooral in staat het heft in handen te nemen en die niet meer weg te geven. Ajax deed dat één helft uitstekend, maar moet nu leren dit negentig minuten vol te houden. Het moet een automatisme worden. Omdat we nooit de Duitse mentaliteit zullen krijgen of die van de Italianen of Engelsen. Die landen kopiëren zal ons daarom niet beter maken, zeker niet beter dan voetballers die dat van nature al hebben. Daarom moeten we in Nederland gewoon goed beseffen waar wij goed in zijn en daar hard aan gaan blijven werken. Daarin zit 'm onze grote winst. -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Terug naar het Nederlands elftal. Nogmaals, er wordt soms heel goed gevoetbald. De mensen die het moeten doen, doen het dan ook. Dat is druk zetten, goede wisselingen toepassen en het maken van efficiënte individuele acties. De problemen ontstaan alleen zodra de boel gecontroleerd moet worden. In plaats van een hoge balsnelheid toe te passen en een goed positiespel uit te voeren, vooral op de momenten dat je voorstaat, zie je deze onderdelen zwak functioneren als het erop aankomt. Een paar jaar geleden had hij misschien z'n kop in de wind gegooid, nu bleef Van Persie wel uitstekend z'n taken uitvoeren. De manier waarop hij het veld breed hield en z'n verdedigende werk deed vond ik grote klasse. -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Hoe bijzonder dat kan zijn, hebben we aan Henrik Larsson kunnen zien. Hij was voor mij de man van de wedstrijd. Larsson wordt door vrijwel niemand gezien als een groot voetballer en een supertechnicus, maar juist hij is een type speler bij wie je het verschil kunt zien tussen een standwerktechnicus en iemand met een superfunctionele techniek. Twee keer legde hij de bal perfect neer, twee keer zette hij daarmee iemand vrij voor de goal en twee keer werd daaruit gescoord. Dat alles dankzij een simpele voetbeweging. Voor mij is en blijft dat een extra kwaliteit. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Om een zo'n sterk mogelijk team het veld in te sturen gaat het vooral om de verhoudingen binnen de ploeg. Dan komen er heel andere normen en waarden om de hoek kijken. Voor mij is een speler met een exceptionele kwaliteit iemand die iets inbrengt dat er weinig tot niet is. Maar iemand met zo veel kwaliteit heeft ook z'n tekortkomingen. Om te voorkomen dat dit ten koste gaat van zijn bijzondere talent, moet dit binnen het team dus worden opgevangen. Zo'n keuze verloopt in vier fases. Eerst kijk je naar het elftal, daarna naar de linies, vervolgens hou je de drietallen tegen het licht en uiteindelijk ben je tweetallen aan het formeren. Stap voor stap kom je dan tot een oplossing die voorziet in een elftal waarin de spelers maximaal aanvullend op elkaar zijn. Dit gaat dus veel verder dan kijken of iemand aardig tegen een bal kan schoppen. Het inzicht daarin maakt vaak ook het verschil tussen een goede en slechte trainer. Intussen zijn veel journalisten het bijna nooit met de keuzes van de bondscoach eens. Dat komt omdat ze niet de gave hebben om de lijn te zien en te volgen die ik hierboven heb aangegeven. Dat is ook logisch, want hun kwaliteit is het schrijven van artikelen. Anders Page 20 of 28 Johan Cruijffs mening
zouden ze wel trainer zijn geworden. Toch is en blijft het leuke van voetbal dat iedereen zijn mening erover heeft en mag hebben. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Hoewel veel mensen vinden dat er in Nederland op een tactisch hoog niveau wordt gevoetbald, ben ik het daar niet altijd mee eens. Neem bijvoorbeeld hoe er met de indraaiende corners en vrije trappen wordt omgegaan. Als je ziet hoeveel doelpunten er uit die situaties worden gemaakt, dan klopt er toch iets niet? Tot m'n verbazing staan er altijd elf man in hun eigen strafschopgebied te verdedigen. Bij een vrije trap gebeurt precies hetzelfde. Het kostte Ajax tegen FC Groningen de wedstrijd en Feyenoord tegen AZ. Want door die opeenhoping van verdedigers kon Groningen vanuit de tweede lijn scoren en bij die goal van AZ liepen twee Feyenoorders zelfs hun eigen keeper in de weg. Terug naar de indraaiende corner. Op het moment dat de bal wordt geschoten, zie je iedereen teruglopen en wie 'm ook raakt, de bal zit er dan meestal in. Je ziet het wekelijks, in welk land dan ook. Waarom eigenlijk? Is het een kwestie van 'omdat iedereen het doet, doen wij het ook maar'? Terwijl er voor de verdedigende partij geen enkel voordeel aan vastzit. Toch blijven er bij dat soort situaties zeventien man in het strafschopgebied komen. Vooral Chelsea weet zo vaak wedstrijden te beslissen. Omdat, met zoveel mensen om hem heen, de keeper meestal kansloos is. Hij kan de bal moeilijk vangen en als de aanvallende partij een beetje goochem is, zetten ze hun spelers zo neer, dat ze altijd in de loopbaan van de keeper staan. Waarom niet gewoon drie man voorin houden? Zo zorg je er tenminste voor, dat de tegenpartij drie tot vier man achter moet houden. Met de doelman, de man die de corner neemt en de man die tussen de linies blijft, houdt de aanvallende ploeg zo nog vier man over voor het strafschopgebied. Met vier verdedigers van jou erbij, één of twee man bij de palen en je praat nog maar over een man of tien in de zestienmeter. Dit heeft drie voordelen. Allereerst heeft de keeper meer ruimte om in te grijpen. Als je ook nog twee goede koppers van jou tegen de twee zwakke van de tegenpartij zet, ben je inclusief de doelman op drie posities de sterkste in de lucht. Het derde voordeel is, dat de aanvallende partij in zo'n situatie rekening moet houden met de mogelijkheid dat jij op buitenspel gaat spelen. Met zeventien man, die allemaal één kant op lopen, is die optie er niet. Dan kan iedereen, klein of groot, de bal inkoppen. Ik heb het al aangegeven, in de Champions League zie je vooral de Engelse ploegen daarvan profiteren. De bal wordt hard ingespeeld en kijk maar wie 'm raakt. Zo zie je maar hoe in de loop der jaren allerlei zaken er insluipen, die haaks staan op hoe voetbal gespeeld zou moeten worden. Terwijl je speelt om te voorkomen dat je een corner tegen krijgt en dat werk je in de hand door ver van je doel te voetballen. En krijg je toch een hoekschop tegen, dan moet je geconcentreerd zorgen dat de risico's zoveel mogelijk worden verkleind. De tactische slordigheden die ik net bij standaardsituaties aangegeven heb, zie je terug tot de inworp aan toe. Nu zie je bijna altijd de dichtstbijzijnde man de bal pakken en ingooien, of beter gezegd weggooien. Nooit zie je de beste speler dit doen. De reden waarom ik dit vroeger vaak deed, was omdat ik dan de enige was die niet werd gedekt. Als ik 'm ingooide en de bal werd teruggekaatst, dan stond ik meteen één tegen één, met de tegenstander in m'n aangezicht. De ideale situatie om een actie te maken. Hadden ze dat op een gegeven moment door, dan maakte ik niet de actie, maar speelde ik de bal in op een medespeler. Om zo balbezit te houden, in plaats van balverlies, wat je nu vaak uit inworpsituaties ziet ontstaan. Net als met corners en vrije trappen, wordt Page 21 of 28 Johan Cruijffs mening
daarmee het risico dus niet verkleind, maar vergroot. Vooral met het oog op het komende WK pak je als Nederland straks je voordeel, als je dit soort zaken onder de knie krijgt. Juist omdat de groep langer bij elkaar is, kan er specifiek op getraind gaan worden. En ben je tijdens het toernooi de rest weer een stap voor. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Het succes van Chelsea is redelijk te verklaren. Als enige speelt de ploeg een 4-3-3systeem, waarbij de evenwichtige bezetting van het driemansmiddenveld veel zekerheid biedt. Aan de zijkanten mag geswitcht worden, maar in het midden staan er altijd drie vaste mensen. Bovendien drie spelers (Makelele, Lampard en Essien) die in staat zijn om én de boel te ontregelen én te scoren. Met andere woorden, ze kunnen controleren en tegelijkertijd goed met hun vrijheid omgaan. Een heel uitgebalanceerd middenveld, waardoor ze vanuit de basis al een voorsprong hebben op de meeste andere ploegen, die allemaal 4-4-2 spelen. Die speelwijze begint steeds meer in het nadeel van teams als Manchester United en Arsenal te werken. Zo vind ik Arsenal individueel misschien wel de beste van de Premier League. Met Pires, Henry, Reyes, Bergkamp en Van Persie zit de selectie vol spelers die iets creëren en een man uit kunnen spelen. Vandaag de dag een bijzondere kwaliteit. Maar wat zie je steeds vaker? In plaats van ruimte voor hun acties te scheppen, gaat bij Arsenal alles door het midden. Het voordeel van de individuele kwaliteiten van sommige spelers wordt dan minder en het is veel makkelijker te verdedigen. Toch wordt er vrij consequent aan deze speelwijze vastgehouden. Ik denk dat de leiding zich te veel blind staart op de momenten dat het wel loopt. Dan is Arsenal een erg leuke ploeg om naar te kijken. Maar draait het niet, dan wordt het probleem in de hand gewerkt zoals ik net heb uitgelegd. Aan het begin van een nieuw jaar vind ik het vooral belangrijk om vooruit te kijken. Voor mij geldt dan altijd om vast te houden aan wat goed is en wat minder is te verbeteren. Dat geldt ook voor ieder onderdeel binnen het voetbal, dat in vier hoofdmoten kan worden verdeeld: techniek/tactiek, fysiek, marketing/pr en studie. Iedere moot bestaat uit ontelbare onderdelen, maar ik hou voor nu maar even de grote lijnen aan. Wat het eerste betreft, ben ik daar vorige week al uitgebreid op ingegaan. Vooral de onderdelen basistechniek en positiespel zijn voor verbetering vatbaar. Zeker aan de top. Komen we bij het onderdeel fysiek. Dan heb ik het niet alleen over wat een speler in het betaald voetbal aan bijvoorbeeld krachttraining moet doen, maar vooral hoe de jeugd in veel meer opzichten begeleid moet worden. Dat begint al met de voeding, waar we in Nederland mijlenver op achterlopen ten opzichte van het buitenland. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Een bijzonder eerbetoon aan Ajax, maar om het niveau van toen te benaderen zal er bij het huidige team nog veel moeten veranderen. Dat werd tegen die Tsjechen wel duidelijk. Laat ik het maar simpel houden, tegen een ploeg die zo veel minder is, is het essentieel dat je weet waar je je voordeel kan halen. En dat zit bij Ajax niet goed. Eén voorbeeld. Als de tegenstander twintig centimeter groter is dan jij, waarom worden dertig procent van de ballen dan door de keeper uitgetrapt? Daarmee speel je een spel dat je niet zou moeten spelen en speel je de tegenstander in de kaart. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Natuurlijk, als je geen buitenspelers hebt, dan kan je ze ook niet opstellen. Maar als het zover gekomen is, dan is er in het voortraject wel iets vreselijk mis gegaan. Gelukkig beschikken we nu weer over een paar topcoaches, die in deze Hollandse aanpak geloven en er gelukkig ook successen mee boeken.
Page 22 of 28 Johan Cruijffs mening
Gelukkig hanteert Barcelona deze speelwijze wel, maar tegen Real Madrid was nog interessanter om te zien welke tactiek ze daarbij gebruikten. Want daarin vergissen veel mensen zich nog; speelwijze en tactiek zijn twee totaal verschillende dingen. Barcelona speelde tegen Real dus met drie aanvallers, maar ging met die spelers weer tactisch wat goochelen. Zo is bekend dat de gevaarlijkste aanvallers bij Real vaak de twee backs zijn en dan vooral Roberto Carlos aan de linkerkant. Door Messi tegenover hem te zetten, werd de Braziliaan geconfronteerd met een speler die niet buitenom ging, maar zijn acties binnendoor over zijn zwakke rechterbeen uitvoerde. Essentieel was daarbij dat achter Messi een rechtshalf stond die wegbleef, waardoor er steeds drie à vier meter extra ruimte was voor de aanvallende actie. Iedereen heeft kunnen zien hoe moeilijk Roberto Carlos het de hele wedstrijd heeft gehad. Zoals ik toch een heel sterke gedachte achter de speelwijze van Barcelona vond zitten. Als je zag hoe de opstelling stond, dan was er sprake van een puzzel die perfect in elkaar paste. Met daarin een uitstekende balans tussen spelers die de actie moesten maken en spelers die bij de actie weg moesten blijven. Mooi om te zien. -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Overigens heb ik door mijn tribuneplaats naast minister Rita Verdonk wel van de gelegenheid gebruik kunnen maken om haar uit te leggen waar het tijdens NederlandMacedonië misging. Het probleem zat 'm vooral in het slechte positiespel. Zo kwamen de buitenspelers steeds naar de bal toe, in plaats van diep te gaan staan. Doe je dat wel en zorgt de spits ook nog eens dat hij contra van de bal gaat lopen, dan ontstaat een zee aan ruimte. Nu stond niemand op z'n plek, werd er veel te veel gelopen en werd er nauwelijks ruimte gecreëerd. Je kunt dan voetballen tot je een ons weegt, maar zo dwing je niets af. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Allereerst moet je als sporter intelligent zijn, anders kan je op het hoogste niveau niet de dingen doen die je doet. Verder is er sprake van kwaliteit en extra kwaliteit. In dat opzicht is het relevant om talenten op drie manieren op te leiden. Allereerst technisch, dan tactisch en uiteindelijk moet er ook gestudeerd worden of een andere manier verzonnen worden waardoor het blikveld van de speler wordt verruimd. De manier waarop al deze punten worden ingevuld zijn bepalend voor zijn verdere ontwikkeling. Ze zijn er niet alleen om hem technisch/tactisch beter te maken, maar ook om hem meer vertrouwen en meer persoonlijkheid te geven. Hieruit blijkt opnieuw, hoe weinig speling er zit tussen goed, matig en slecht. Soms is extra aandacht aan één enkel aspect al genoeg om een speler uit een impasse te halen of iemand ineens veel beter te laten zijn dan hij leek. Kijk maar naar Rafael van der Vaart en veel nieuwe internationals. Een nog duidelijker voorbeeld is de manier waarop tegenwoordig de backs worden opgeleid. Je ziet bijna niemand meer op die positie spelen zoals het hoort. Daarom ben ik altijd een voorstander geweest om buitenspelers, die als aanvaller voor de top net niet goed genoeg zijn, om te turnen tot back. Datzelfde geldt ook voor een bepaald type middenvelder. Natuurlijk hebben dit soort spelers aanvankelijk hun tekortkomingen, maar het voordeel is wel dat je met goede voetballers te maken hebt. Types die gewend zijn vooruit te voetballen. Dat is een groter voordeel, dan het nadeel dat ze één of twee minpunten hebben. Dat voordeel zit er namelijk ingebakken, het nadeel kan je ze afleren. Ik heb dat in het verleden van nabij meegemaakt met types als Ruud Krol en Wim Suurbier. En natuurlijk is het niet zo, dat iedere buitenspeler/middenvelder als back zal slagen, maar met een op de drie denk ik toch dat je aardig in de goede richting zit. Ik zag het laatst nog met Theo Lucius, die op die positie moeiteloos twee wedstrijden op het hoogste niveau Page 23 of 28 Johan Cruijffs mening
mee kon komen. Dus weer een voetballer, die door een kleine aanpassing ineens veel beter lijkt te zijn. Alleen moet je dat wel kunnen en willen zien. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Bij PSV en Ajax ligt dat anders. Vooral bij de opbouw zie je dat de bal wordt afgespeeld en niet dat er iemand wordt uitgespeeld. Bij Ajax had dit veel balbezit tot gevolg en een redelijke controle, maar het resulteerde niet in echt goede kansen. Het is een beetje Nederlands geworden om veel balbezit te verwarren met dominant spelen. Intussen zoekt de tegenpartij eigenlijk in alle rust naar z'n eigen mogelijkheden. Dat kan in zulke situaties behoorlijk link zijn, waar Ajax in Praag ook achterkwam. Met positiespel moet het zo zijn, dat er een voordeel uit het balbezit wordt gehaald. Daarvoor gelden drie criteria. Allereerst moet er balbezit zijn, vervolgens moet de kans gecreëerd worden en tenslotte moet het positiespel kloppen om de kans te kunnen benutten. Bijvoorbeeld het op tijd kiezen voor de eerste en/of tweede paal bij een voorzet. Als je deze drie punten apart analyseert, dan bots je vanzelf tegen de situatie aan waardoor je niet aan een doelpunt toekomt. Dan nog iets. Dat doelpunt van Sparta Praag was natuurlijk beeldschoon, maar tegelijk vroeg ik me af, waarom er zoveel Ajacieden op dat moment in het strafschopgebied moesten staan. Dat is trouwens toch één van de dingen in het voetbal die me verbazen. Iedereen trekt z'n spelers terug, terwijl als jij meer mensen voorin zet, zij er meer achter moeten houden. Bovendien is het nadelig voor de doelman. Omdat hij steeds meer mensen voor z'n neus staan, kan hij daardoor steeds minder z'n handen gebruiken. Ik zie eigenlijk alleen maar negatieve aspecten met dat teruglopen. Dit heeft overigens niet alleen met Ajax en PSV te maken, je ziet het bij 99 van de 100 elftallen. Terwijl je er geen cent voordeel voor terug krijgt. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Zoals de doelstelling om een slechte tegenstander slecht te laten spelen. Het moeilijkste van een makkelijke wedstrijd. Om een tegenstander slecht te laten spelen, is het nodig dat je ze constant onder druk zet en niet in balbezit laat komen. In dat opzicht was er een wereld van verschil tussen Armenië uit en Andorra thuis. En dat bedoel ik positief. Daarom heb ik ook weinig begrepen van mensen, die na het duel met Andorra gingen roepen dat Nederland een slechte wedstrijd had gespeeld. Als ik het objectief en nuchter bekijk, dan leverde de constante druk van Nederland zo'n vijftien kansen op en maakt 83% balbezit duidelijk, dat er weinig ballen zijn weggegeven. Dus prima gedaan. Daar kwam bij, dat de ploeg een positieve agressie toonde. Daar bedoel ik de manier mee, waarop je bij een vrije trap staat of naar de hoek loopt om een corner te nemen. Dan kan ik er niet wakker van liggen, dat er van de vijftien kansen maar vier ingaan. De ene keer zit dat meer mee dan de andere keer. Belangrijker dan het aantal doelpunten vond ik, dat Nederland niet één keer in de problemen is gekomen en ook geen kans heeft weggegeven. Vanuit dat oogpunt bekeken kon de ploeg terugzien op een uitstekende wedstrijd en is een groot compliment aan alle spelers op z'n plaats. Daarom vond ik die hele discussie over het inzetten van een extra spits ook nergens op slaan. Omdat als een elftal massaal verdedigt, het logische gevolg daarvan is, dat de ruimtes beperkt zijn. Als je er dan nog één van jou daar bij gaat zetten, dan schiet dat helemaal niet op. Je moet dat juist niet doen. Page 24 of 28 Johan Cruijffs mening
Veel belangrijker is om het veld goed breed te houden en het 'gat' tussen voorhoede en middenveld op zo'n 6 à 7 meter te houden. Dat is namelijk de ruimte waar je als aanvallende ploeg in moet zien te komen. Wat dat betreft heb ik genoten van zowel Arjen Robben, Robin van Persie als Rafael van der Vaart. Zo was dat doelpunt van Rafael niet alleen beeldschoon, het knappe was ook dat hij erin geslaagd was om in dat volle strafschopgebied toch ruimte voor zichzelf te creëren. Wat dat betreft verraste ook Van Persie me in positieve zin. Die jongen was weliswaar minder dominant aanwezig dan sommige andere spelers, tegen Andorra toonde hij niet alleen een geweldige feeling om ruimte te maken, maar ook het juiste gevoel om op tijd naar binnen te trekken. Als je dat vergeleek met zijn spel tegen Armenië, dan had hij in een paar dagen tijd een paar belangrijke stappen vooruit gemaakt. Ik wil er vooral mee zeggen, dat we hier te maken hebben met iets dat bijna niemand ziet. Terwijl het creëren van je eigen ruimte één van de moeilijkste onderdelen van het voetbal is. Het is namelijk fundamenteel als je aanvallend wilt voetballen. Dat vond ik ook het knappe van Van Persie. Hij was dit keer wel bewust bezig om maximaal gebruik van z'n eigen kwaliteiten en mogelijkheden te maken. Deed Van Persie tegen Armenië eerst zomaar wat, tegen Andorra voerde hij niet alleen zijn taak goed uit, maar schatte hij ook uitstekend de momenten in waarop hij wel iets kon ondernemen. Datzelfde gold trouwens aan de andere buitenkant ook voor Arjen Robben. Deze ontwikkeling bij een stel jonge voetballers vond ik eigenlijk veel interessanter dan dat gezeur dat er veel eerder een extra spits ingezet had moeten worden. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Want het moeilijkste van een gemakkelijke wedstrijd is om een slechte tegenstander slecht te laten spelen. Dat kan alleen als iedereen in het veld doet wat hij moet doen. Zo niet, dan krijg je hetzelfde wat Barcelona tegen Alaves overkwam. Op papier een makkelijk te kloppen ploeg, met als gevolg dat iedereen ineens de behoefte had om uit te blinken. Tegen ploegen als Armenië en Andorra moet je namelijk zorgen dat de inzet ten minste net zo groot is als die van de tegenstander en dat iedereen doet wat-ie moet doen. Degene die daarin verzaakt moet je er meteen uit halen, hoe groot z'n reputatie ook is. -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Wat de wedstrijd betreft, vond ik vooral de manier van spelen van zowel Arjen Robben als Dirk Kuyt interessant. Alle twee blonken ze uit en van alle twee heb ik genoten. Toch was er een verschil, dat te maken heeft met dat de één in Engeland en de ander in Nederland voetbalt. Een essentieel onderdeel van ons voetbal is namelijk de omschakeling bij balverlies. In Engeland zie je iedereen dan meteen teruglopen, terwijl in Nederland er juist op de bal wordt gejaagd. Anders gezegd, in Engeland gaan ze achteruitlopen, in Nederland schuift iedereen juist door. Dirk Kuyt is in dat opzicht de verpersoonlijking van de Nederlandse speelstijl. Bij balverlies worden de aanvallers de eerste verdedigers, door meteen druk op de bal bij de tegenstander te zetten. Omdat de achterhoede dan naar voren komt, wordt het speelveld verkleind en de tegenpartij gedwongen sneller te handelen. Als aanvaller beheerst Dirk Kuyt dit onderdeel perfect. Ik kan echt van die jongen genieten. Dat is ook met Arjen Robben het geval. Ook tegen Roemenië had-ie weer z'n durf en z'n acties. Alleen moet hij oppassen niet te veel de Engelse stijl over te nemen. Dus bij Page 25 of 28 Johan Cruijffs mening
balverlies gewoon te blijven staan en te kijken hoe de anderen weer in balbezit proberen te komen. Hoe gek het ook klinkt, maar als dit Nederlands elftal door gaat groeien, dan kan Arjen Robben op termijn in de problemen komen als hij 'thuis' zijn 'Engelse knop' niet om weet te zetten. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Laat ik het simpel houden. Met trainers is het net als met voetballers. Ze kunnen allemaal iets, maar nooit alles. Zelfs als je tactisch en technisch super bent, wil dat nog niet zeggen dat je als trainer de top haalt. Allereerst zijn er, net als met een voetbalelftal, veel verschillende trainers. Je hebt goede jeugdtrainers, goede trainers voor clubs op een lager niveau, goede assistent-trainers, goede hoofdtrainers en goede coaches. Maar net zoals een back anders is dan een buitenspeler, zijn er ook veel soorten trainers. Ik beperk me even tot de hoofdtrainer aan de top. Die kan je in twee categorieën verdelen: hij die zelf aan de top heeft gespeeld en hij die dat niet heeft gedaan. Allebei kunnen ze, op hun manier, de top halen. Ik zeg dus niet, dat als je aan de top hebt gespeeld je automatisch ook een toptrainer bent. Wel kan het een pre zijn. In dat opzicht kan het geen kwaad om iemand als voetballer te analyseren. Daarin heb je namelijk ook twee verschillende types: de intuïtieve en de beredenerende voetballer. Allebei kunnen ze als voetballer de top halen, maar niet altijd als trainer. De intuïtieve trainer kan zich alleen redden als hij een goed team om zich heen heeft. Hij is daarom kwetsbaarder dan de zogenaamde beredenerende voetballer. Tot deze laatste groep behoren trainers als Guus Hiddink, Marco van Basten en Felix Magath. Alle drie types die ook als voetballer een bepaald overzicht en overwicht hadden. Binnen hun elftal waren ze al de spin in het web. Ik wil hier vooral mee zeggen, dat je als hoofdtrainer pas goed kan functioneren als A bij B past. Zo niet, dan heb je een probleem. Types als Hiddink en Van Basten hebben de gave om een goed team om zich heen te verzamelen. Anderen missen die kwaliteit en laten zich vaak een deel van dat team door een technisch directeur of een bestuur opleggen. Maar als A niet bij B past, dan zal het nooit van z'n leven functioneren. Daarom heb ik altijd zoveel moeite als ik merk, dat een bestuur of directie een technisch directeur of trainer aanstelt. Omdat ze vaak geen idee hebben waar ze echt naar moeten kijken. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Ook AZ maakte de fout, om na de 1-0 voorsprong ineens te gaan spelen zoals ze dat beter niet kunnen doen. Daardoor liepen ze van het ene op het andere moment achter de feiten aan. Je kan namelijk niet, als je opgesloten wordt, proberen om via combinatievoetbal uit te verdedigen. Je kan de dieptebal dan niet kwijt. Maar goed, zonder geluk vaart niemand wel en wist AZ toch de laatste vier te halen. -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Fouten die op dit niveau niet kunnen en die je een coach niet kan verwijten. Want wie haalt het in z'n hoofd om risico's te nemen als je ziet dat je twee backs al onderweg zijn? In zulke situaties is balverlies dodelijk, dus gaat zekerheid voor alles. Het simpele feit, dat een paar spelers dat aan hun laars lapten, is voor de toekomst goed om te weten. Ook Rijkaard en Ten Cate weten nu waar en hoe de boel nog extra kan worden verbeterd. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Het interessante van dit soort ontmoetingen is, dat de stand op de ranglijst even niet meer belangrijk is. Je moet als ploeg met de billen bloot. Dan wordt meteen heel duidelijk hoe er 'geïnvesteerd' is in onderdelen als positiespel, veldbezetting en tactiek. Basiszaken die dan de doorslag kunnen geven. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Page 26 of 28 Johan Cruijffs mening
Neem alleen het voordeel van een Nederlandse verdediger. Ten opzichte van de doorsnee buitenlandse voetballer heeft hij als voordeel, dat hij onze voetbalmentaliteit heeft. Daardoor beheerst hij onder meer het vooruitverdedigen, waar Ajax en Feyenoord zo in tekortschieten. Terwijl de oplossingen bijna naast de deur liepen te voetballen. Het maakt weer eens duidelijk, dat er verkeerde gewoontes in onze opleiding en scouting zijn geslopen. Daar moeten we dus snel vanaf. Niet alles wat buiten onze grenzen speelt, is beter. Leer in eigen land weer te zien, wat je moet zien. Kortom, het niveau van de nieuwe Nederlandse spelers viel me enorm mee. Voetbaltechnisch valt er nog wel wat aan te sleutelen en op het middenveld werd door een enkeling het positiespel niet bijster slim uitgevoerd; toch overheerste na afloop een tevreden gevoel. Met vooral de prettige constatering, dat we ook verdedigend nog altijd de toekomst hebben. -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------De afgelopen drie weken heb ik aangegeven hoe belangrijk de onderlinge samenwerking, een goed financieel beleid en een typische Nederlandse opleiding voor de bedrijfstak betaald voetbal zijn. Met andere woorden, zit het qua eenheid, financiën en technische zaken goed, dan ben je in staat om heel sterk naar buiten te treden. Je kunt je beter gaan verkopen, omdat je met z'n allen heel goed weet waar je het over hebt. Dan kan er ook een extra dimensie aan de rol van een sponsor als de Sponsor Loterij en een mediaman als John de Mol worden gegeven. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Die vlieger gaat vandaag de dag niet meer op. Door de gebrekkige opleiding en de stroom aan buitenlanders zijn we qua voetbal zelfs enorm in de problemen gekomen. Onze vroegere kracht, het positiespel, is inmiddels zwak tot zeer zwak. En als het positiespel zwak is, dan ben je tactisch ook zwak. Veel is terug te voeren tot de opleiding van buitenspelers. Ajax, Feyenoord en PSV hadden op de flanken altijd legendarische Nederlandse internationals staan. Meestal nog zelf opgeleid ook. Alleen worden ze niet meer geproduceerd. Als Romeo Castelen straks bij Feyenoord zijn basisplaats verliest, dan spelen bij de drie topclubs alleen nog buitenlanders aan de buitenkant. Omdat steeds meer Nederlandse clubs voor het systeem met een hangende spits en een targetman kiezen, worden de buitenspelers ook nog eens in een andere rol gedrukt. Dit is een kopie van het Engelse systeem, waar wij altijd van zeiden dat ze er tactisch niets van konden. Daardoor zie je ook, dat de buitenspelers vrijwel altijd door de backs worden aangespeeld, terwijl dat door middenvelders zou moeten gebeuren. Dit is weer het gevolg van het loslaten van onze huisregels om met drie middenvelders te spelen. Zoals ook een standaardregel was om bij balbezit het veld groot te maken en bij balverlies het veld te verkleinen. Nu zie je bij balverlies dat de achterhoede meteen achteruit gaat lopen en het veld dus groter maakt. Precies het omgekeerde van hoe het zou moeten. Ook dit is terug te voeren tot de opleiding. En dan beland ik weer bij de buitenspeler, omdat met het opleiden van zulke voetballers het mes aan twee kanten sneed. De beste twee zette je voorin op links en rechts, van de minderen maakte je backs. Zo had je achterin meteen twee spelers die altijd geleerd hadden om vooruit te voetballen. Maar kijk nu bij Ajax, Feyenoord en PSV wie er voorin en wie er achterin op de flanken staan. Allemaal buitenlanders! Een beter bewijs dat het met onze opleiding niet goed zit is er niet. Want vind je het gek dat we qua positiespel en tactiek zo achteruit zijn gehold, als het basisidee van ons voetbal zo is losgelaten? Daarom zou ik een deel van het extra tv-geld investeren in betere jeugdtrainers. Trainers die ongelooflijk belangrijk zijn, alleen zien veel clubs dat niet. Die vinden de hoofdtrainer nummer één, dan komt zijn assistent en uiteindelijk worden de jeugdtrainers als de minst Page 27 of 28 Johan Cruijffs mening
belangrijke beschouwd. Een enorme denkfout, die het Nederlandse voetbal al veel geld heeft gekost. Daarom moet dat herenakkoord er ook komen, om tenminste zes Nederlandse spelers in het basiselftal op te stellen. Daarmee verplicht je de clubs om hun opleiding aan te scherpen en spaar je op den duur veel geld uit. Op die manier kan je eindelijk weer indruk op het buitenland maken. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Gebaseerd op het simpele gegeven dat je bij balverlies het veld klein en bij balbezit het veld groot maakt. Dat is één van de huisregels van onze speelstijl. Zoals er meer regels zijn die het voetbal alsmaar mooier kunnen maken, juist omdat het simpel wordt gehouden.
Page 28 of 28 Johan Cruijffs mening
