Bouwwereld _projectrenovatie.indd :38

Tekstproductie Tom de Vries // Fotografie Inbo en Tom de Vries // Tekenwerk Henk Heusinkveld

Gebouw Sequoia (voorheen BJ) na de renovatie met over­ hoeks centraal bouwdeel uitgevoerd met ClickBrick in open en gesloten verband en met transparante vliesgevel. De twee verdiepingen hoge transparante vliesgevel toont het achterliggende interieur met zicht op vloer- en plafondranden en de achterzijde van gesloten geveldelen.

52 // Bouwwereld

52-56_projectrenovatie.indd 52

10-09-13 13:38

Project Renovatie //

Aan de binnenzijde van het Braziliaans verband zijn kozijnen geplaatst met naar binnen draaiende ramen om schoonmaken mogelijk te maken.

Braziliaans verband in entreegevel Een grondige renovatiebeurt heeft het energielabel van kantoor­ gebouw Sequoia van G naar A getild. Bij de nieuwe geveldelen bij de entree is onder meer ClickBrick in Braziliaans verband toegepast.

Bouwwereld // 53

52-56_projectrenovatie.indd 53

10-09-13 13:38

// Project Renovatie

Aan de zuidzijde is een extra nieuwe entree gemaakt die in materialisatie vergelijkbaar is met de entree aan de noordzijde.

Renovatie kantoorgebouw Sequoia // Locatie: Laan van Malkenschoten // Opdrachtgever: Merin, Apeldoorn // Bouwperiode: 2012 – februari 2013

Het voormalige Philips-terrein in Apeldoorn wordt door eigenaar Merin gerevitaliseerd. Vanwege zijn prominente ligging aan de Laan van Malkenschoten is het vierlaagse gebouw Sequoia als eerste gerenoveerd. Dit bijna honderd meter lange kantoorgebouw kenmerkt zich door een verhoogd centraal gebouwdeel dat aan de noordzijde een hoekverdraaiing heeft van 45 graden, waarbij ook de gevels contrasteren met de rest van het gebouw. Dat was zo in de oorspronkelijke staat en is door architecten Arnold Homan en Jeroen Simons van Inbo in het renovatieplan ook zo gehouden. Dit deel is echter wel rigoureus aangepakt. Hierbij is de oorspronkelijke vliesgevel met groene beglazing vervangen door een combinatie van glas en steen in een gesloten, een halfopen en een transparante uitvoering. Voor de ge­sloten en halfopen nieuwe geveldelen koos architect Arnold Homan voor de ClickBrick®, een C2C-product van Daas Bak­steen uit Zeddam. Droogstapelen is de reguliere verwerking van deze steen, waarbij rvs-strips in de daarvoor bedoelde groeven voor de onderlinge verbinding zorgen. De strengpers­ stenen zijn dankzij een nabewerking extreem maatvast en omdat ze zonder voegen verwerkt worden, is er geen sprake van maattoleranties. In de verwerking is het exact aanhouden van lagenmaten dan ook van groot belang om onnodig zagen van stenen te voor­komen.

Ook de kopgevels hebben deels een nieuwe gevel vergelijkbaar met het centrale bouwdeel, waardoor het gebouw weer een eenheid wordt.

Open en halfopen Naast het halfsteens verband heeft Homans ook een zoge­ noemd Braziliaans verband toegepast. Hierbij worden de stenen telkens een klezoor van elkaar vrij gehouden. Zo ontstaat een deels doorzichtig geveldeel, waarachter kozijnen voor de geveldichting zorgen. Daarin zijn naar binnen draaiende ramen opgenomen om schoonmaken mogelijk te maken. Bij dit verband is de gebruikelijke onderlinge verbinding met rvs-strips niet mogelijk. Daarom zijn de stenen verlijmd. Voor de stabiliteit van deze gevelvlakken zijn stalen koker­ profielen 60 x 40 mm gebruikt die zo zijn verdeeld dat deze achter de gestapelde stenen wegvallen. In contrast met het getemperde daglicht dat tussen de ClickBrick stenen naar binnenkomt, staat het volle licht dat de grote, twee verdiepingen hoge glaspuien doorlaten. Deze vliesgevels, gelegen in het buitenvlak van de gevelstenen, zijn gedimensioneerd op basis van een esthetisch gevelbeeld dat zich niets aantrekt van de achterliggende gebouwindeling. Consequentie daarvan

54 // Bouwwereld

52-56_projectrenovatie.indd 54

10-09-13 13:38

is dat het glas de ‘binnenkant’ van het gebouw toont met de vloeren, plafonds en dichte geveldelen. Deze combinatie van gesloten, halfopen en transparant is ook terug te vinden in de kopgevels van het gebouw en in de entree aan de zuidzijde, die nieuw is toegevoegd. Met deze vernieu­w­ingen op strategische plekken in de gevels, toont het gebouw zich als een logische eenheid.

1

Luchtdichtheid De langsgevels van het gebouw zijn niet vervangen, maar schoon­gemaakt en voorzien van nieuwe, per vleugel te bedie­ nen zonneschermen. Deze gevels bestaan uit wit gemoffelde aluminium kozijnen en borstweringen van geïsoleerde panelen van gewassen grindbeton. De gevels zijn echter wel energetisch aangepakt om een duurzaamheidsslag te kunnen maken. Gebouweigenaar Merin vroeg aan bouwfysisch en installatie­ technisch adviesbureau De Adviseurs om mogelijke energie­ verbruik beperkende maatregelen uit te werken en daarbij aan te geven wat dit concreet zou besparen op energie- en kostenniveau. Uit deze opties is een evenwichtige keuze gemaakt, gebaseerd op een realistische haalbaarheid. Een van de genomen maatregelen is het minimaliseren van energielekken. Door alle bestaande kieren en naden te voorzien van verbeterde of vernieuwde afdichtingen is de luchtdichtheid van het gebouw teruggebracht tot onder de 0,2 dm3/sm2; een verbetering van 20% ten opzichte van de bestaande situatie. Het gebouw is ook nageïsoleerd, waardoor Rc-waardes zijn gerealiseerd van meer dan 5 m2K/W voor de gevels aan de binnenzijde en minimaal 4 m2K/W voor het dak.

2

Van label G naar label A Met het van binnenuit na-isoleren van de gevels en de keuze voor een WKO vervielen de radiatoren. De klimaatinstallatie is vervangen door plafond-inductieunits, die zowel warmte als koude kunnen afgeven. Voor extra comfort is op de gehele begane grond vloerverwarming aangebracht; op de verdiepingen zijn stroken met vloerverwarming aangelegd voor de gevels met ramen. De sleuven voor de vloerverwarmingstrengen zijn in de bestaande vloer gefreesd. Voor de warmteopwekking wordt gebruikgemaakt van een bi-valente WKO, aangevuld met HR-gaswandketels. De bestaan­ de koelmachine blijft in gebruik voor koudeopwekking bij langdurige warmte of extreme temperaturen. De gezamenlijke maatregelen resulteerden in een opwaardering van het energielabel van G naar A. Ad Paul, directeur van De Adviseurs, relativeert het resultaat van de labelberekening: “Het was niet ons uitgangspunt om op niveau A te komen. Verbetering van energieverbruik, duurzaamheid en comfort was de insteek. Dat daar label A uitkomt is eigenlijk een mooie bij­kom­stigheid.”

“Verbetering van energie­ verbruik, duurzaamheid en comfort was de insteek”

3

1 // De geëngobeerde ClickBrick, type Ebonywood, is deels in Brazili­ aans verband verwerkt, zonder de gebruikelijke rvs-bevestigingsstrips, maar verlijmd. 2 // Omdat de gevelindeling niet gelijk oploopt met de verdiepingshoogte, zijn verschillende materialisaties in een vertrek waarneembaar. 3 // Gebouw BJ voor renovatie met overhoeks centraal bouwdeel uitgevoerd met vliesgevel van groen glas.

Bouwwereld // 55

52-56_projectrenovatie.indd 55

10-09-13 13:38

// projecT renovaTie Projectgegevens // Locatie: laan van malkenschoten, Apeldoorn // Opdrachtgever: merin, Apeldoorn, merin.nl // Ontwerp: inbo, Amsterdam, inbo.com // Bouwkundig aannemer: Heem­ bouw, Amersfoort, heembouw.nl // Adviseur bouwfysica en installaties: de Adviseurs, Apeldoorn, deadviseurs.nl // Constructieadviseur: bartels, Apeldoorn, bartels­global.com // Installaties: Van dalen installaties, Twello, vandaleninstallaties.nl // Bouwperiode: 2012 – februari 2013 // Bouwkosten: 3.870.000 euro

ClickBrick 90x240x100 Braziliaans verband

ClickBrick 90x240x100 Braziliaans verband

Bestaande vloer

Isolatie Rc>4 m2.K/W, zwart gecacheerd Houten regels Minerale wol (geluid) Dampr. folie Vezelcementplaat 15mm Multiplex 22mm Stalen koker Dampr. folie Gipsplaat Spuitwerk Alu plakplint

Alu kozijn Alu waterslag gezet Isolatie Rc>4 m2.K/W, zwart gecacheerd Stalen kokerprofiel Stalen geveldrager

Bestaande vloer

Alu vliesgevel Regels vv ondersteuning Staalconstructie

Aanzicht betonschijf

Lagenmaat 100mm Staalconstructie tbv geveldragers

Stalen geveldrager Prefab kantplank

Isolatie Rc>4 m2.K/W

Stucprofiel

Alu vliesgevel

Fundering bestaand

Verankering vliesgevel

Bestaand alu profiel

Dpc-folie

Stucprofiel

ClickBrick 90x240x100 Isolatie Rc>4 m2.K/W, zwart gecacheerd Dampopen waterk. folie Houten regels Minerale wol (geluid) Dampr. folie Vezelcementplaat 15mm

Bestaande beglazing Bestaand alu kozijn

Alu vliesgevel met draaiende delen

Plafond: regelwerk, gipsplaat, spuitwerk

Vensterbank Kitvoeg op rugvulling Na-isolatie Kooltherm K17 90 mm Dampremmende folie Gipskartonplaat Bestaande borstweringsconstructie

Multiplex 18mm Spuitwerk

Verdiepingsvloer Bestaande betonwand

Minerale wol

Isolatie Rc>4 m2.K/W

Laag 1 ClickBrick 90x240x100 Braziliaans verband Laag 2

Alu vliesgevel Alu zetwerk Knikarm valscherm Kitvoeg op rugvulling

Systeemplafond Spuitwerk Stucprofiel

Bestaand alu kozijn Bestaande beglazing

1:20

56 // Bouwwereld

52-56_projectrenovatie.indd 56

10-09-13 13:38