BOUW JE EIGEN WEERSTATION
Als je wilt weten wat voor weer het is, dan moet je de verschillende weerselementen kunnen meten. Met enkele heel gewone dingen kan je jouw eigen weerstation bouwen. De thermometer Als je wilt weten of het warm of koud is, dan moet je de temperatuur meten. Daarvoor gebruik je een thermometer, wat letterlijk warmtemeter betekent. Vloeistofthermometers bestaan uit een buisje met daarin een vloeistof, meestal alcohol. Wij gaan een thermometer maken met water. Wat heb je nodig? • • •
een beetje water een plastic flesje kleurstof
• • •
stuk karton doorzichtig rietje kleefstof
• • •
schaar gekleurde stiften meetlat
Aan de slag! Stap 1 Vul de fles voor ongeveer tweederde met koud water. Doe een beetje kleurstof in het water. Doop het rietje in het water en sluit de hals af met kleefstof. Stap 2 Blaas een beetje lucht door het rietje. Na een tijdje zie je het water in het rietje stijgen. Stap 3 Knip een strookje karton uit. Neem de meetlat en teken om de halve centimeter een lijntje op het strookje. Maak het karton vast aan het rietje. Laat de fles zo enkele minuten staan en duid het waterpeil aan op het karton bij kamertemperatuur. Klaar! Opdrachten Zet de thermometer twee uur in de ijskast. a) Wat denk je dat er zal gebeuren? b) Wat zie je gebeuren? c) Hoe komt dit? Zet de thermometer nu een uurtje in de zon. d) Wat denk je dat er zal gebeuren? e) Wat zie je gebeuren? f) Hoe komt dit? Weet je nu hoe jouw thermometer werkt? Supervraag: Waarom gebruiken ze alcohol in plaats van water om een thermometer te vullen?
De barometer Is het nu hoge luchtdruk of lage luchtdruk? Om dat te weten gaan we een drukmeter of barometer bouwen. Wat heb je nodig? • • •
een glazen pot elastiekjes een plankje van 30 cm x 10cm
• • • •
rubbersolutie een ballon een dik plastic rietje gekleurd karton
• •
een waterpas Arabische gom
Aan de slag! Stap 1 Knip de hals van de ballon en trek de bovenkant van de ballon over de glazen pot. Maak de bovenkant van de ballon onder de rand van de pot vast met een elastiek. De pot moet luchtdicht zijn. Stap 2 Maak de pot met wat Arabische gom goed vast op het plankje. Stap 3 Knip een punt aan één einde van het rietje. Gebruik een beetje rubbersolutie (dit is lijm die je ook gebruikt om een fietsband te repareren) om de andere kant van het rietje in het midden, bovenop de pot vast te lijmen. Stap 4 Knip een lange strook karton af (ongeveer 30 cm, afhankelijk van de grootte van de pot). Vouw deze strook driemaal zodat je een lange, opstaande driehoek krijgt. maak de driehoek vast op het plankje zodat de punt van het rietje tot het midden wijst. Stap 5 Gebruik de waterpas zodat je het rietje mooi recht kan houden. Zet een streepje op de kartonnen driehoek. Dit is het midden voor jouw metingen. Stijgende luchtdruk doet het rietje boven dit midden uitkomen, dalende luchtdruk eronder. Klaar! Meestertip: Maak je eigen schaalverdeling door op een kort strookje karton om de millimeter een kort lijntje te trekken. Zo kan je nog nauwkeuriger aflezen! Opdrachten
Denk aan de luchtdruk proefjes die je eerder zag. Kijk eventueel jouw nota’s van die proeven nog even na. Weet jij dan hoe de barometer nu juist werkt? Een barometer is een soort weervoorspeller. Hij vertelt je niet wat voor weer het nu is maar hij helpt je wel om te voorspellen wat voor weer het later zal zijn. Kijk eens naar jouw barometer en noteer of de luchtdruk hoog of laag is. Kijk maar eens wat voor weer het de volgende dagen is en noteer het bij jouw gemeten waarde. Doe dit voor een hele periode. Valt jou iets op? Opmerking: een barometer zegt zeker niet alles maar algemeen kan je aannemen dat het mooi weer wordt als de barometer hoge luchtdruk aangeeft, en bewolkt weer als hij lage luchtdruk aangeeft.
De windwijzer Je moet maar buiten gaan staan en je weet of het waait of niet. Maar waar komt die wind vandaan? Daar heb je natuurlijk een windwijzer voor nodig. Wat heb je nodig? • • • •
dik, rond stuk balsahout (±1cm dik, ±30cm lang) dun, rond stuk balsahout (±0.3cm dik, ±20cm lang) gekleurd karton glazen pot met deksel (±20cm hoog)
• • • •
houtlijm potlood meetlat schaar
Aan de slag! Stap 1 Neem het dik, rond stuk balsahout en steek het dunnere stuk balsahout er doorheen zodat er aan een kant ongeveer 4cm uitsteekt. Lijm beide delen aan elkaar. Stap 2 Knip een pijlpunt van ongeveer 5 cm uit. Knip ook een pijlstaart van ongeveer 5 cm uit. Lijm de pijlpunt en –staart vast aan het dunnere latje met de pijlpunt aan de korte kant. Stap 3 Vraag een begeleider om een gat te maken in het deksel van jouw glazen pot. Stap 4 Knip een vierkant stuk papier uit met een zijde van 4cm. Schrijf de vier windrichtingen in de 4 hoekpunten van het vierkant. Zo heb je een windroos gemaakt! Stap 5 Knip een gat van 1cm in het midden van de windroos en lijm het op het deksel van de glazen pot. Steek de windwijzer door de opening. Klaar! Opdrachten Als je nu wilt weten vanuit welke richting de wind komt, dan moet je jouw windroos natuurlijk nog richten. Daar heb je een kompas voor nodig. Misschien ken je nog andere manieren om te weten in welke richting het noorden, oosten, zuiden of westen zich bevinden? Opmerking: als het hard waait, doe dan wat zand op de bodem van de glazen pot. Zorg er wel voor dat jouw windwijzer nog voldoende vrij kan draaien. Dit is natuurlijk nog maar de helft van het project. We bouwen de anemometer vast aan de windmeter.
De anemometer Wil je weten hoe hard de wind waait? Dan heb je een anemometer nodig. Aan de slag dus! Wat heb je nodig? • • • • •
dun, rond stuk balsahout (±0.3cm dik, ±15cm lang) gekleurd karton weerbestendige plakband passer klein, leeg potje yoghurt
• • • •
korte kopspelden schaar meetlat potlood
Stap 1 Teken een cirkel met een straal van 7cm. Knip een kwart van de cirkel uit. Stap 2 Knip 5 lichte driehoekjes uit en 5 donkere driehoekjes van ongeveer 0.5cm breed. Kleef deze driehoekjes op ongeveer 1cm afstand van elkaar aan de rand van het ronde gedeelte. Stap 3 Maak de kwart cirkel met wat weerbestendige plakband vast in de hoek van het dikke en dunne stuk balsahout van de windwijzer. Stap 4 Maak het lege yoghurtpotje vast aan het ronde stukje balsahout. Stap 5 Maak het balsastokje met het yoghurtpotje met een kopspeld vast aan de windwijzer. Zorg ervoor dat het stokje vrij kan bewegen. Klaar! Windkracht 10! Je hebt misschien al van windkracht gehoord? Wel, de Britse admiraal Sir Francis Beaufort heeft een schaalverdeling opgesteld om de kracht van de wind aan te duiden: de Beaufortschaal.
Als je wilt weten wat dit in de natuur betekent, kijk dan maar eens op volgende figuur.
De pluviometer Met dit bouwproject gaan we de neerslag meten. We gaan dus een pluviometer maken. Wat heb je nodig? • •
plastic fles gekleurde weerbestendige plakband
• •
schaar meetlat
Stap 1 Vraag een van de begeleiders om de bovenkant van de plastic fles door te snijden. Zo houd je een reservoir en ene trechter over. Draai de trechter om en schuif deze een beetje in het reservoir. Stap 2 Snij enkele dunne stukjes gekleurde plakband af. Kleef deze op ongeveer een 0.5cm van elkaar op het reservoir. Zo heeft jouw pluviometer ook ene schaalverdeling. Klaar!
