Bots 11 Werken loont niet bij intramuraal wonen

Bots 11 | Werken loont niet bij intramuraal wonen

Bots 11 | Werken loont niet bij intramuraal wonen 11.1

Jongeren met een grote zorgvraag kunnen zijn aangewezen op wonen in een AWBZ-instelling (intramuraal). Een grote zorgvraag betekent niet dat er geen mogelijkheid bestaat tot het verrichten van betaalde arbeid. Jongeren met een beperking die in een instelling wonen, kunnen derhalve gewoon een salaris verdienen. De kosten voor het wonen in een AWBZ-instelling en de geleverde zorg worden in de vorm van een eigen bijdrage geheven. Deze eigen bijdrage is inkomensafhankelijk. Hoe meer (en harder) je werkt, hoe meer er aan eigen bijdrage wordt ingehouden. Werken loont niet.

Casus Mireille woont in Het Dorp in Arnhem. Zij heeft een lichamelijke beperking, maar tussen haar oren is niets mis. Ze heeft een opleiding op mbo-niveau. Mireille kan een baan krijgen als receptioniste bij MEE Gelderse Poort. Op haar verzoek berekent haar contactpersoon bij Het Dorp wat dit betekent voor haar inkomen. Mireille moet voor haar verblijf in Het Dorp, de hoge eigen bijdrage betalen. Bij het berekenen van de hoge eigen bijdrage wordt gelet op het inkomen en op een deel van de uitgaven. Voor het inkomen wordt uitgegaan van het verzamelinkomen conform de belastingaangifte (loon, uitkeringen, rente en winst) opgeplust met een correctie op de buitengewone uitgaven. Als uitgaven mag Mireille daarvan aftrekken haar betaalde belastingaanslagen, premie ziektekostenverzekering en 15% van inkomsten uit tegenwoordige arbeid (haar salaris). Er moet in ieder geval het vastgestelde bedrag aan zak- en kleedgeld overblijven (ca. u 300,- per maand). Van het meerdere wordt 8,5% als eigen bijdrage ingehouden. Volgens haar contactpersoon bij Het Dorp draagt ze zonder werk u 899,55 bij, maar gaat zij gedeeltelijk werken met een bruto inkomen van ongeveer u 300,- per maand, dan moet zij al een eigen bijdrage van u 1.217,53 betalen. Gaat ze bij MEE ongeveer u 650,- bruto verdienen, dan zal haar eigen bijdrage stijgen tot u 1.482,-. Daarboven komt ze al snel op het maximum aan eigen bijdrage van u 1.804,50. Mireille vindt het al onrechtvaardig dat zij maar 15% van haar inkomsten mag aftrekken, maar als ze ziet hoeveel meer eigen bijdrage ze vervolgens moet betalen, vraagt ze zich af waarom er zoveel lawaai wordt gemaakt dat jonggehandicapten aan het werk moeten. Zonder baan is haar besteedbaar inkomen wellicht groter dan met een baan.

11.2

Wetgeving Artikel 6 AWBZ regelt de aanspraak op verblijf met zorg. De specificering van de aanspraak is geregeld in de artikelen 2 en 9 van het Besluit Zorgaanspraken AWBZ (25-10-2002, Stb. 2002, 527). De eigen bijdragen zijn vastgelegd in het Bijdragebesluit Zorg van 26 september 1996, Stb. 1996, 486) en de Bijdrageregeling zorg AWBZ van 1 januari 2003. Artikel 6 AWBZ 1. De verzekerden hebben aanspraak op zorg ter voorkoming van ziekten en ter voorziening in hun geneeskundige behandeling, verpleging en verzorging. Tot deze zorg behoren voorzieningen tot behoud, herstel of ter bevordering van de arbeidsgeschiktheid of strekkende tot verbetering van levensomstandigheden, alsmede maatschappelijke dienstverlening. 2. Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur worden aard, inhoud en omvang van de zorg waarop aanspraak bestaat, geregeld en kunnen voor het tot gelding brengen van de aanspraken voorwaarden worden gesteld. 3. De zorgverzekeraars dragen er zorg voor dat de bij hen ingeschreven verzekerden hun aanspraken op zorg tot gelding kunnen brengen. 4. Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur kan worden bepaald dat de aanspraak op zorg slechts tot gelding kan worden gebracht indien de verzekerde bijdraagt in de kosten daarvan. De bijdrage kan verschillen naar gelang de groep waartoe de verzekerde behoort en de zorg die verstrekt wordt en kan mede afhankelijk gesteld worden van het inkomen van de verzekerde en diens echtgenoot. 5. Het derde lid is niet van toepassing met betrekking tot het verlenen van zorg onder verantwoordelijkheid, waaronder begrepen de financiële verantwoordelijkheid, van Onze Minister van Justitie in het kader van de uitvoering van een rechterlijke uitspraak.

1

Artikel 2 BzA 1. De verzekerde heeft, behoudens voor zover het zorg betreft die kan worden bekostigd op grond van een andere wettelijke regeling of een zorgverzekering als bedoeld in de Zorgverzekeringswet, aanspraak op: a. persoonlijke verzorging als omschreven in artikel 4; b. verpleging als omschreven in artikel 5; c. ondersteunende begeleiding als omschreven in artikel 6; d. activerende begeleiding als omschreven in artikel 7; e. behandeling als omschreven in artikel 8; f. verblijf als omschreven in artikel 9; g. vervoer als omschreven in artikel 10; h. het gebruik van een verpleegartikel als omschreven in artikel 11; i. doventolk als omschreven in artikel 12; j. voortgezet verblijf als omschreven in artikel 13; k. zorg als omschreven in artikel 15; l. prenatale zorg als omschreven in artikel 16; m. onderzoek naar aangeboren stofwisselingsziekten als omschreven in artikel 17; n. vaccinaties als omschreven in artikel 18. 2. De aanspraak op zorg bestaat slechts voor zover de verzekerde, gelet op zijn behoefte en uit een oogpunt van doelmatige zorgverlening, redelijkerwijs daarop is aangewezen. 3. Bij ministeriële regeling kan de aanspraak op de zorg, bedoeld in het eerste lid, nader worden geregeld en afhankelijk worden gesteld van daarbij te stellen voorwaarden. Artikel 9 BzA 1. Verblijf omvat het verblijven in een instelling indien de zorg, bedoeld in de artikelen 4, 5, 6, 7 of 8, noodzakelijkerwijs gepaard gaat met een beschermende woonomgeving, therapeutisch leefklimaat dan wel permanent toezicht. 2. De echtgenoot van een persoon met een somatische of psychogeriatrische aandoening of beperking die op grond van een indicatiebesluit als bedoeld in het Zorgindicatiebesluit in een instelling verblijft, heeft aanspraak op verblijf in dezelfde instelling. Hij behoudt aanspraak op verblijf in die instelling na het overlijden van zijn echtgenoot dan wel na het vertrek van zijn echtgenoot naar een andere instelling.¹ In de memorie van Toelichting bij artikel 9 BzA lezen we het volgende: Bij verblijf wordt de verzekerde een therapeutische of beschermende leefomgeving geboden waarin toezicht beschikbaar is. Het verblijf kan tijdelijk of duurzaam zijn. Bij mensen die langdurig op verblijf in een instelling zijn aangewezen en die op grond van hun aandoening of handicap ook behoefte hebben aan toezicht, staat het garanderen van een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven centraal. De in het eerste lid opgenomen voorwaarden "indien een therapeutische of een beschermende leefomgeving dan wel permanent toezicht is aangewezen" brengen met zich dat de verzekerde geen indicatiebesluit voor verblijf kan krijgen als hij ook niet voor één of meer van de andere functies geïndiceerd wordt. Het is immers niet de bedoeling dat de verzekerde de functie verblijf los van één of meer andere zorgonderdelen kan krijgen. De omschrijving houdt ook in dat het altijd om een instelling moet gaan die voor meer functies dan alleen verblijf is toegelaten. Immers, anders kan een instelling het leveren van een beschermende woonomgeving, een therapeutisch leefklimaat of permanent toezicht niet waarmaken. Van het Bijdragebesluit Zorg AWBZ, zijn o.a. artikel 2, 4 en 6 van toepassing op het vaststellen van het inkomen en de aftrekposten. Hoofdstuk II. Bijdrage bij verblijf in een instelling § 1. Bijdrageplicht Artikel 2. 1. De verzekerde van 18 jaar of ouder draagt bij in de kosten van de zorg verleend door een instelling. 2. Voor de toepassing van het eerste lid wordt afwezigheid uit de instelling, anders dan in verband met beëindiging van de zorgverlening, buiten beschouwing gelaten. 3. Een wijziging in de burgerlijke staat van de verzekerde en het bereiken van een voor de toepassing van dit besluit van belang zijnde leeftijd door de verzekerde of zijn echtgenoot wordt in aanmerking genomen met ingang van de datum waarop die wijziging plaatsvindt.

2

§ 2. Inkomensafhankelijke bijdrage Artikel 4. 1. Met inachtneming van het tweede en het derde lid bedraagt de bijdrage voor: a. de ongehuwde verzekerde die gedurende het etmaal in een instelling verblijft: u 1804,60 per maand; b. de gehuwde verzekerden die beiden gedurende het etmaal in een instelling verblijven, tezamen: u 1804,60 per maand. 2. De bijdrage bedraagt niet meer dan 90% van dertigmaal het op grond van de Wet marktordening gezondheidszorg vastgestelde tarief. 3. De bijdrage wordt indien het bijdrageplichtig inkomen, gedeeld door twaalf, minder bedraagt dan het ingevolge het eerste en tweede lid verschuldigde bedrag, op aanvraag verlaagd tot 8,5% van het bijdrageplichtig inkomen. 4. Over een gedeelte van een maand is de bijdrage gelijk aan het vastgestelde bedrag per maand, vermenigvuldigd met twaalfmaal het aantal dagen waarover de bijdrage binnen die maand verschuldigd is en gedeeld door 365. 5. Van de voor gehuwde verzekerden gezamenlijk berekende bijdrage is ieder van de echtgenoten een gedeelte verschuldigd naar rato van ieders aandeel in het bijdrageplichtig inkomen. Artikel 6 1. Het bijdrageplichtig inkomen wordt als volgt berekend: a. het inkomen over het peiljaar van de ongehuwde verzekerde onderscheidenlijk de gehuwde verzekerden tezamen wordt verminderd met de door die verzekerde onderscheidenlijk die verzekerden verschuldigde of ingehouden belasting; b. op het met toepassing van onderdeel a berekende bedrag worden in mindering gebracht: 1º. 15% van de redelijkerwijs te verwachten netto-opbrengst van in het lopende kalenderjaar verrichte arbeid, van een loon- of salarisdoorbetaling wegens ziekte of van een uitkering ingevolge de Ziektewet; 2º. zak- en kleedgeld, premies voor een ziektekostenverzekering, een jonggehandicaptenkorting, een ouderenkorting of extra vrijlatingen, één en ander volgens bij ministeriële regeling te bepalen regels; 3º. op aanvraag van de verzekerde, de uitkering op grond van artikel 14 van de Wet uitkeringen vervolgingsslachtoffers 1940-1945 of de uitkering op grond van artikel 20 van de Wet uitkeringen burger-oorlogsslachtoffers 1940-1945. 2. Inkomen dat in het buitenland wordt belast, dan wel is vrijgesteld van belasting op grond van bepalingen van internationaal recht, wordt mede in aanmerking genomen als ware dit aan de Nederlandse belastingwetgeving onderworpen. 3. De verzekerde meldt aan de zorgverzekeraar wijzigingen als bedoeld in het eerste lid, onderdeel b, subonderdeel 1, en wijzigingen als bedoeld in artikel 2, derde lid.¹ Van de Bijdrageregeling zorg AWBZ geven we slechts de(delen van) artikelen die van toepassing zijn. Artikel 1 In deze regeling wordt verstaan onder: a. Bijdragebesluit: het Bijdragebesluit zorg; b. relevante inkomen: het inkomen, bedoeld in artikel 6, eerste lid, onderdeel a, van het Bijdragebesluit, doch zonder de vermindering wegens verschuldigde of ingehouden belasting, rekening houdend met toepassing van artikel 7 van het Bijdragebesluit, met dien verstande dat indien artikel 8, derde lid, van het Bijdragebesluit van toepassing is, uitgegaan wordt van het inkomen in het kalenderjaar voorafgaande aan het jaar waarin de verzekerde zijn aanspraak op zorg tot gelding brengt. Artikel 2 Ingevolge artikel 6, eerste lid, onderdeel b, subonderdeel 2 van het Bijdragebesluit, worden in verband met zak- en kleedgeld en, indien van toepassing, een jonggehandicaptenkorting onderscheidenlijk een ouderenkorting in mindering gebracht: a. voor de ongehuwde verzekerde die in het peiljaar een uitkering op grond van de Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten heeft genoten: u 3.864,Artikel 3 1. Ingevolge artikel 6, eerste lid, onderdeel b, subonderdeel 2, van het Bijdragebesluit, worden in verband met de premie voor de zorgverzekering in mindering gebracht: a. voor de verzekerde die op 1 januari van het peiljaar jonger was dan 65 jaar: 6,10% van zijn relevante

3

inkomen, vermeerderd met u 1.015,-, met dien verstande dat maximaal u 2.966,- in mindering wordt gebracht; 2. Indien de verzekerde op 1 januari van het peiljaar aanspraak had op een zorgtoeslag als bedoeld in artikel 1, eerste lid, onder d, van de Wet op de zorgtoeslag wordt op de aftrek, bedoeld in het eerste lid, in mindering gebracht: a. voor de verzekerde die op 1 januari van het peiljaar ongehuwd was: een bedrag van u 403,-, met dien verstande dat als zijn inkomen u 17.490,- of meer bedraagt dit bedrag wordt vermeerderd met 5% van het verschil tussen zijn inkomen en u 17.490,-; Artikel 6 2. Voor de overige verzekerden (ongehuwden-wv) wordt in mindering gebracht: a. indien het bijdrageplichtig inkomen per jaar van de ongehuwde verzekerde, na toepassing van de artikelen 6, eerste lid, en 7 van het Bijdragebesluit, minder bedraagt dan u 6.656,- doch meer dan u 6.275,-, het verschil tussen dat bijdrageplichtig inkomen en het laatstgenoemde bedrag; b. indien het bijdrageplichtig inkomen per jaar van de ongehuwde verzekerde, na toepassing van de artikelen 6, eerste lid, en 7 van het Bijdragebesluit, meer bedraagt dan u 6.656,-, 12,5% van het verschil tussen dat bijdrageplichtig inkomen en dat bedrag, vermeerderd met een bedrag van u 381,-

11.3

Analyse In het beleidsdocument “Vergroting participatie van jongeren met een beperking” van minister Donner, wordt een breed draagvlak geschetst voor het uitgangspunt dat werken moet lonen. Hoe meer uren je maakt en hoe meer je verdient, hoe hoger je inkomenspositie kan zijn. Er worden voorzieningen en subsidies aangedragen en er is het voornemen de overgang van school naar werk zo naadloos mogelijk uit te voeren. Het beleidsdocument gaat niet over deze ‘bots’. Deze ‘bots’ ligt namelijk op het snijvlak van de verantwoordelijkheid van twee ministeries, dat van SZW en VWS. Donner gaat daar niet als enige over. Interdepartementaal overleg is noodzakelijk, maar ook erg traag. Mireille’s probleem is dan ook niet snel opgelost. Bij signalering wordt snel gezegd dat het hier maar enkele mensen betreft. Men gaat ervan uit dat intramuraal wonen en werken niet vaak samengaat. Op dit moment gaat het inderdaad niet over honderden mensen. Maar dat ligt niet aan het feit dat er maar weinigen die intramuraal wonen, betaald werk kunnen verrichten. Het ligt meer aan de beeldvorming over mensen die intramuraal wonen. Zij worden niet of nauwelijks gestimuleerd om betaald werk te gaan verrichten. Overigens zijn een flink aantal wel werkzaam met een indicatie Wsw. Het grootste deel bezoekt de dagbesteding en verricht daar evengoed productief werk, maar dan in een aangepast tempo. Met het nieuwe Wajongplan zullen er echter steeds meer bewoners van instellingen in traject naar werk worden genomen. En dat is goed. Juist voor deze mensen is economische zelfstandigheid belangrijk en wellicht zelfs van maatschappelijk belang. Zelfstandigheid en werk leiden er, zo laten onderzoeken zien, toe dat mensen minder gebruik maken van andere vormen van zorg en ondersteuning. Het werkt empowerend en leidt tot verbeterde gezondheid.

11.4

Oplossingsrichting Het meest eenvoudige zou zijn dat bij de combinatie van intramuraal wonen en inkomsten uit tegenwoordige arbeid een groter deel van het inkomen vrij gelaten wordt. Trek de 15% aftrekpost op naar 50%. Of laat een vast bedrag aan inkomsten uit tegenwoordige arbeid vrij van bijvoorbeeld maximaal u 1.000,- naar rato van het aantal uren. Er zijn vele bruikbare rekenmodellen te bedenken. Het gaat erom dat het belang en de rechtvaardigheid ervan wordt ingezien en er actie wordt ondernomen om dit te regelen. Daarbij moet niet uit het oog worden verloren, dat de zorg en het verblijf dat de instelling niet duurder wordt als iemand gaat werken, eerder neemt de zorg af. Het is dus voordelig als iemand gaat werken. Laat dit dan tot uitdrukking komen in de hoogte van de eigen bijdrage. De instelling Werkenrode wil aan deze ‘bots’ nog een klein puntje toevoegen. Ook bij intramurale woonvoorzieningen zijn lange wachttijden. Tijdens de schooltijd woont de leerling op Werkenrode (of bij een andere school/instelling voor speciaal onderwijs) of in de nabije omgeving in Groesbeek. Na afloop van de schoolperiode keert de afgestudeerde scholier vrijwel altijd terug naar de plaats waar hij vandaan kwam. De ex-scholier zou daar al kunnen gaan werken, maar meestal kan hij niet snel genoeg woonruimte krijgen. De meesten hebben er uitzicht op werk of dagbesteding door het lopen van stage in die omgeving. Omdat de ex-scholieren daar nog niet kunnen wonen, blijven zij langer op school dan eigenlijk bedoeld was en moet de school voor een zinvol schoolprogramma zorgen voor leerlingen die al op weg zouden kunnen naar economische zelfstandigheid. Er zou voor deze afgestudeerden een woongarantie moeten komen.

4