Bordspel. Technisch instituut Sint-Jozef Trincomalee. Opzet van het spel:

Caraes Marc Willems Januari 2012

Bordspel Technisch instituut Sint-Jozef – Trincomalee Opzet van het spel: Met dit spel willen we proberen om de leerlingen wat meer info te geven over SriLanka. Door het vervullen van de opdrachten (op de opdrachtenkaarten) vernemen ze al één en ander. In deze brochure is meer info opgenomen. Elke spelopdracht is genummerd en elk nummer kan ook in deze brochure teruggevonden worden. De leerkracht kan daaruit putten bij de inleiding van het spel of bij de nabespreking. Het spel op zich kan nooit het doel zijn. Broeder Michael is directeur van de Saint-Joseph school in Trincomalee. Hij zorgt ervoor dat alle leerlingen die bij hem in het technisch onderwijs afstuderen een werkbak mee krijgen waarmee ze aan de slag kunnen om een eigen bedrijfje uit te bouwen. Het doel van het spel is: o zo vlug mogelijk alle verschillende werktuigen verzamelen o en daarna zich daarna zo snel mogelijk te begeven naar de school van Broeder Michaël in Trincomalee te begeven. In iedere provincie van Sri-Lanka kan je maar één werktuig verzamelen. 1. Northern: lasapparaat 2. North-Central : nijptang 3. Nord-Western: boormachine 4. Central: hamer 5. Uva: moersleutel 6. Eastern: Rolmeter 7. Western: Schroevendraaier 8. Sabaragamuwa: beugelzaag 9. Southern: bankschroef. Gedurende het spel bepaal je zelf de weg die je volgt. Per provincie kan je maar één soort werktuig verdienen. (op de kaart staat per provincie het werktuig getekend dat je kan verdienen)

1 van 53

Wie het eerst alle werktuigen verzamelt (en dus in alle provincies geweest is) en daarna Trincomalee bereikt, wint het spel. Als je meerdere keren over eenzelfde provincie passeert, mag je ook meerdere keren datzelfde werktuig meenemen. Het aantal verschillende werktuigen telt als eindresultaat. Ruilen van werktuigen mag binnen dezelfde etnische groep (Tamils of Singalezen).

Wat heb je nodig?: o Meegeleverd:  Bordspelplaat  Kaartjes met spelopdrachten o, 4 verschillende categorieën: (bij het begin van het spel worden de kaartjes per categorie gesorteerd.  Economie: blauw  Natuur: groen  Bevolking: geel  Geografie : rood  Pak met kaartjes van 9 verschillende werktuigen: (zie bovenstaande inhoud van de werkbak). Maak per werktuig één stapeltje.  Per speler één bord met een afdruk van de werktuigen. (zo kan elke speler nagaan wat hij/zij nog moet verdienen. o Waar moet je zelf voor zorgen:  1 teerling  1 soort pionnen voor de etnische groep van de Tamil tijgers  1 soort pionnen voor de etnische groep van de Singalezen

Hoe werkt het spel?: o Er wordt gespeeld met maximaal 8 en minimaal 4 spelers rond het spelbord. (4 is verkieslijker…) o De spelers worden verdeeld in 2 groepen: Singalezen en Tamil-tijgers.  De Tamils nemen als startpositie een blauwe ring in op 4 noordelijke provincies. (zie aanduiding op het spelbord)  De Singalezen nemen als startpositie een rode ring in op 4 zuidelijke provincies. (zie aanduiding op het spelbord) o Door hun pionnetje zijn de spelers individueel herkenbaar en ook herkenbaar als lid van hun etnische groep. (vb vorm verschilt per groep en kleur verschilt

2 van 53

individueel: bijvoorbeeld verschillende koperen munten en verschillende nikkelen munten) o Elke speler gooit om beurt de teerling en telt af op het spelbord op de gekleurde bollen. Elke speler kiest zijn eigen route en bepaalt zelf welke weg (rode lijnen op het bord) hij op het spelborde neemt: links, rechts, boven, onder: het maakt niet uit, maar er mag niet afgeweken worden van de wegen. Binnen één teerlingworp mag niet teruggekeerd worden of eenzelfde bol 2 keer genomen worden. o Na het aftellen van de teerling kom je dus op een gekleurde bol terecht. Afhankelijk van de kleur van de bol, kies je telkens een opdracht van het overeenkomstige stapeltje:  Economie: blauw  Natuur: groen  Bevolking: geel  Geografie : rood o Op elk kaartje staat een korte uitleg over het thema op Sri-Lanka en een spelopdracht. De speler die aan zet is leest dit luidop voor, alle spelers luisteren mee, want elke opdracht kan gevolgen hebben voor elke speler. o Na lezing wordt de spelopdracht onderaan het desbetreffende stapeltje teruggelegd. o Daarna wordt de spelopdracht uitgevoerd. Ofwel krijgt die er één (of meer) werktuigen bij, gaat er één (of meer) werktuigen af. Als je een werktuig moet afgeven, dan mag je zelf kiezen hetwelke wordt afgegeven, tenzij dit anders op de spelkaart staat. Soms moet je een werktuig doorgeven, of krijg je er van allen één bij. Kortom elke opdracht kan invloed hebben op elke speler en niet alleen op de speler die aan zet is. o Ruilen van werktuigen mag binnen dezelfde etnische groep. (onder de Tamils of onder Singalezen) o Nota: elk van de opdrachten draagt ook een nummer. Datzelfde nummer vind je ook verderop in dit boekje en geeft meer uitleg achtergrond over de opdracht en over Sri-Lanka.

3 van 53

Feedback o Als je dit spel gespeeld hebt op de school. Wil je dan een mailtje met feedback sturen naar: [email protected] o We zijn vooral geïnteresseerd in hetvolgende:  Wanneer werd het spel ingezet? (tijdens lessen, Zuiddagen…)  Hoe lang duurde het voor één speler Trincomalee met een volle werkbak bereikte?  Waren er teveel of te weinig opdrachten?  Vonden de leerlingen het leuk of vervelend om het spel te spelen?  Hebben leerlingen Sri-Lanka iets beter leren kennen door het spel?  Wat kan er wijzigen om het spel te verbeteren?  … o Mocht je geïnteresseerd zijn om met een groepje ook ooit eens een spel uit te werken, dan horen we dat graag!

Dankjewel Dankjewel aan de grafische afdeling van het technisch Heilig Hartinstituut en vooral aan de technisch adviseur Karel Nuyts voor alle druk en zetwerk. Maar… we hopen dat het spel ook gespeeld wordt. Marc Willems Begeleider SO Broeders van Liefde

4 van 53

Nummer

1

Onderwerp

Kokospalm

Categorie Economie

Toelichting De Sri Lankaanse vegetatie komt sterk overeen met de rest van tropisch Azië., aangevuld met veel endemische soorten. Door de klimaatverschillen varieert ook de begroeiing in verschillende delen van Sri Lanka. Het grootste deel van Sri Lanka is echter in cultuur gebracht met palmgaarden, rijstvelden en theeplantages. In de bergen groeien veel ook ons bekende soorten: madeliefjes, rozen, chrysanten, anjelieren, rododendrons, lotusbloemen en gladiolen. Prachtig zijn de hibiscussen en de bougainvillea’s. Bijzondere van kleur zijn frangipani, murates, jacaranda, paltophorus, koraalboom en kanonskogelboom. Zeer fraai is de amherstia, genoemd naar Lady Amherst, de vrouw van een Engelse gouverneur van Birma. Een bijzondere struik is de ‘nillu’, die elke vijf tot tien jaar bloeit. Zeldzaam is de blauwgele Cynoglossum furcatum, die bloeit tussen februari en september. Een veel voorkomende boom is de Cassia fistula met zijn opvallende kleine, gele bloemetjes. Indrukwekkend is de grillige baobab of apenbroodboom, die 30 meter hoog kan worden. Andere soorten zijn de regenboom of ‘guango’, de banyanboom, mahonieboom, kapokboom, bananenboom en rubberboom. Sri lanka staat ook bekend om zijn vele palmsoorten: betelpalm, koolpalm, koningspalm, palmyrapalm, taliputpalm, kokospalm en kitulpalm. De taliputpalm is de hoogste inheemse boom; hij bloeit na ongeveer 35 jaar, heeft dan twee jaar tijd nodig om de grote en harde vruchten te vormen en sterft niet lang daarna af. De kokospalm heeft zeer veel toepassingsmogelijkheden: de stam en de bladeren worden gebruikt als bouwmateriaal voor huizen, de kokosmelk kan gedronken worden en de harde dop van de kokosnoot wordt gebruikt als brandstof. De vezels van de bolster worden verwerkt tot touw, matten, borstels en kleding. De bladstengels worden gebruikt voor het vervaardigen van schuttingen, manden en bezems. Doornbossen zijn typerend voor de gebieden met minder dan 635 mm regen. Een groot deel van de droge zone heeft wat graslandgebieden, talawa’s geheten. Het ook hier sterk bedreigde tropisch regenwoud is typerend voor de natte zone. Palmen, pandanen en mangroven komen voor langs de kust; op veel plaatsen in het noordwesten groeit de nuceanda, een prachtige groene struik met witte bloemen.

Tekst spelkaart De kokospalm heeft zeer veel toepassingsmogelijkheden: de stam en de bladeren worden gebruikt als bouwmateriaal voor huizen, de kokosmelk kan gedronken worden en de harde dop van de kokosnoot wordt gebruikt als brandstof. De vezels van de bolster worden verwerkt tot touw, matten, borstels en kleding. De bladstengels worden gebruikt voor het vervaardigen van schuttingen, manden en bezems. De kokospalm is een bijzonder nuttige plant. Noem drie toepassingen van delen van de plant die je thuis in huis hebt. De andere etnische groep oordeelt of je daarin

5 van 53

slaagt. Slaag je, dan mag je een werktuig nemen, slaag je niet, dan leg je er één terug.

Nummer

2

Categorie Bevolking

Onderwerp

Je slaagt in het eerste jaar

Toelichting Tekst spelkaart Je slaagde in het eerste jaar, je mag één werktuig kiezen dat je nog niet had.

6 van 53

Nummer

3

Categorie Bevolking

Onderwerp

Roti: een voedzaam ontbijt uit Sri-Lanka

Toelichting Ingredienten Roti:

■200 gr tarwe of rijstebloem ■250 tot 300 gr (voorgweekte) geraspte kokos ■zout Meng bloem en kokos in een kom en maak na toevoeging van zout en water een stevig deeg. Goed kneden, het mag niet meer plakken. Dan het deeg uitrollen tot een halve tot een centimeter dikke plak. Hieruit drukt u met een groot glas rondjes. In de frituurpan bakt u nu de rotti goudbruin. Deze rotti kunt u naar behoefte vullen met vlees of vis. Als extra ingredienten heeft u dan nodig:

■200 gr gehakt of fijngemaakte vis ■1 grote (versnipperde) ui ■2 fijngesneden groene pepers (zonder pitjes) ■peper (naar smaak) ■1 ei ■1 dl melk De bereiding is als hierboven echte bij het uitrollen van het deeg wordt het nu 3 a 4 mm dik. Verdeel de vulling over de helft van de deegrondjes en leg vervolgens de tweede helft van de rondjes erop. Druk de randen goed aan, zodat de helften goed aan elkaar vastplakken. Meng nu het ei en de melk en smeer de rotti?s daarmee in. Vervolgens in de frituur tot ze goudbruin zijn. Eet smakelijk!!I

Tekst spelkaart Een Roti bestaat uit rijst-kokoskoekjes die gevuld worden met een visvulling en gebakken in heet frituurvet. Omdat je zo'n lekker gerecht in elkaar flanste, krijg je er een wertuig bij.

7 van 53

Nummer

4

Categorie Economie

Onderwerp

Export van arbeid

Toelichting Een belangrijke deviezeninkomst van Sri-Lanka is de "export" van arbeid. Zo'n achthonderdduizend Sri-Lankanen werken overzee, vooral in het Midden-Oosten. Het betreft vooral vrouwen die als dienstmeisje werken in landen als Sauoudi-Arabië. Een paar jaar gastarbeid levert veel geld op dat ook naar het thuisland gestuurd wordt. De arbeidsomstandigheden van die dienstmeisjes zijn miserabel. 100 uur werken per week is geen uitzondering, ze wonen in bij het gastgezin en komen nauwelijks buiten. Mishandeling en seksueel misbruik zijn geen uitzonderingen.

Tekst spelkaart Een belangrijke deviezeninkomst van Sri-Lanka is de "export" van arbeid. Zo'n achthonderdduizend Sri-Lankanen werken overzee, vooral in het Midden-Oosten. Het betreft vooral vrouwen die als dienstmeisje werken in landen als Sauoudi-Arabië. Een paar jaar gastarbeid levert veel geld op dat ook naar het thuisland gestuurd wordt. Je grote zus komt terug naar huis uit Saoedi-Arabië. Uit de werkbak van haar gastheer heeft ze een prachtig werktuig voor je mee gebracht.

Categorie Bevolking

Nummer

5

Onderwerp

Tamils tegen Singalezen

Toelichting De oorspronkelijke bevolking van Sri-Lanka waren Singalezen, maar bij de kolonisatie door de Engelsen werden arbeiders gezocht voor de koffie, thee en kokosplantages. Daarvoor werden Tamils uit India gerecruteerd. De Engelsen zorgden voor goed onderwijs voor de Tamils als tegengewicht tegen de supramtie van de Singalezen. Meer en meer Tamils werden betrokken bij het plaatselijke bestuur.

Tekst spelkaart De oorspronkelijke bevolking van Sri-Lanka waren Singalezen, maar bij de kolonisatie door de Engelsen werden arbeiders gezocht voor de koffie, thee en kokosplantages. Daarvoor werden Tamils uit India gerecruteerd. De Tamils zijn in het voordeel, ze mogen een willekeurig werktuig kiezen dat in hun lijstje past.

8 van 53

Nummer

6

Onderwerp

Colombo

Categorie Geografie

Toelichting Colombo is de hoofdstad van Sri-Lanka. Colombo is een belangrijke haven en handelscentrum. Het is een multiculturele stad met onder andere Singalezen, Tamils, Sri Lankaanse Moren en Maleisiërs. Ook zijn er verschillende godsdiensten vertegenwoordigd zoals onder andere het Boeddhisme, het Hindoeïsme, het Christendom en de Islam. Door de oorlog in het noorden van het land is er wel een zekere spanning. Door zijn grote haven en strategische positie langs een belangrijke oost-west handelsroute was de stad al 2000 voor Christus bekend. Alhoewel het pas de hoofdstad van het land is vanaf 1815. Tot 1982 was Colombo tevens de zetel van regering en parlement, totdat deze functie werd overgenomen door de voorstad Sri Jayewardenapura Kotte. De oudere gebouwen herinneren aan de tijd van de Portugezen (16e eeuw), de Nederlanders (17e eeuw en 18e eeuw) en de Britten (19e eeuw). Een bekend bouwwerk uit de Nederlandse tijd is de Wolvendaalsche Kerk

Tekst spelkaart Colombo is de hoofdstad van Sri-Lanka. Het is een belangrijke haven en handelscentrum. Het is een multiculturele stad met onder andere Singalezen, Tamils, Sri Lankaanse Moren en Maleisiërs. Ook zijn er verschillende godsdiensten vertegenwoordigd zoals onder andere het Boeddhisme, het Hindoeïsme, het Christendom en de Islam. Door de oorlog in het noorden van het land is er wel een zekere spanning. Je vliegt nu naar Colombo (Zuid-West op het spelbord) en je mag daar een willekeurig werktuig uitkiezen.

9 van 53

Nummer

7

Categorie Bevolking

Onderwerp

Tamil-tijgers

Toelichting Na de onafhankelijkheid in 1948 kwamen de Tamils in de verdrukking: ze kregen geen stemrecht en werden van de officiële posten geweerd. De roep om een eigen staat van de Tamils werd steeds groter en een bijzonder wrede gewapende groepering werd opgericht: de Tamil-tijgers. Ze waren zowat de uitvinders van de terreur- en zelfmoordaanslagen en probeerden met geweld het noordelijke deel onafhankelijk te maken.

Tekst spelkaart Na de onafhankelijkheid in 1948 kwamen de Tamils in de verdrukking: ze kregen geen stemrecht en werden van de officiële posten geweerd. De roep om een eigen staat van de Tamils werd steeds groter en een bijzonder wrede gewapende groepering werd opgericht: de Tamil-tijgers. Ze waren zowat de uitvinders van de terreur- en zelfmoordaanslagen en probeerden met geweld het noordelijke deel onafhankelijk te maken. Een Tamil-tijger laat zichzelf ontploffen in een Singalese hindoetempel: de Singalese spelers geven één werktuig af.

Nummer

8

Onderwerp

Negombo Road

Categorie Economie

Toelichting Wanneer je landt op het internationaal vliegveld, rij je langs een statige laan naar Colombo. De gebouwen die er langs staan zijn pas onlangs gebouwd. Je komt hier in het financiële hart van Sri-Lanka. Niets laat vermoeden dat in de achterbuurten veel textielateliers zijn waar de werknemers uitgebuit worden om ons een goedkope T-shirt te bezorgen.

Tekst spelkaart Wanneer je landt op het internationaal vliegveld, rij je langs een statige laan naar Colombo. De gebouwen die er langs staan zijn pas onlangs gebouwd. Je komt hier in het financiële hart van Sri-Lanka. Niets laat vermoeden dat in de achterbuurten veel textielateliers zijn waar de werknemers uitgebuit worden om ons een goedkope T-shirt te bezorgen. Schande, er kleeft bloed en honger aan de T-shirt die je nu draagt. Geef één werktuig terug af.

10 van 53

Nummer

9

Categorie Economie

Onderwerp

Katunayake International Airport

Toelichting De nationale luchthaven van Sri-Lanka is ook bekend als Katunayake International Airport . Het is Sri Lanka's enige internationale luchthaven en is gelegen in Katunayake, 35 km (22 mijl) ten noorden van Colombo. Het wordt beheerd door de luchthaven en Aviation Services (Sri Lanka) Ltd. Het is de hub van SriLankan Airlines, de nationale luchtvaartmaatschappij van Sri Lanka. De landingsbaan wordt opnieuw geasfalteerd. Toekomstige projecten die momenteel in discussie zijn: een tweede startbaan ter ondersteuning van de Airbus A380, het grootste commerciële passagiersvliegtuig in de wereld, nog acht passagiers gates, een binnenlandse terminal, een 5 verdiepingen tellend auto-park …

Tekst spelkaart De nationale luchthaven van Sri-Lanka is ook bekend als Katunayake International Airport . Het is Sri Lanka's enige internationale luchthaven en is gelegen in Katunayake, 35 km (22 mijl) ten noorden van Colombo. Vlieg naar Katunayake International Airport, dicht tegen Colombo. Je landt er veilig en je mag een werktuig bijnemen.

11 van 53

Nummer

10

Categorie Bevolking

Onderwerp

Luchtaanval van de Tamiltijgers in 2007

Toelichting De Tamil Tijgers hebben een basis van de Srilankaanse luchtmacht in de hoofdstad Colombo vanuit de lucht aangevallen. Daarbij zijn drie regeringsmilitairen gedood. Zestien mensen raakten gewond. Volgens een regeringswoordvoerder is weinig schade toegebracht aan de vliegtuigen. De Tamil Tijgers lieten explosieven vallen vanuit een ultralight-vliegtuigje. Het is voor het eerst dat de Tamil Tijgers vanuit de lucht toeslaan. Ze zouden de afgelopen maanden onderdelen van enkele toestellen Sri Lanka hebben binnengesmokkeld. Volgens de Srilankaanse luchtmacht is er weinig schade aangericht. De basis ligt in de buurt van het gewone vliegveld van Colombo, maar dat is niet geraakt. Toeristen waren wel getuige van de aanslag. Zes jaar geleden vielen de rebellen de luchtmachtbasis vanaf de grond aan. Toen werd de helft van de vliegtuigen van Sri Lankan Airlines vernietigd. Staakt-het-vuren In de burgeroorlog tussen de regeringstroepen en de Tamil Tijgers zijn sinds 1983 zo'n 68.000 doden gevallen.

Tekst spelkaart De Tamil Tijgers hebben een basis van de Srilankaanse luchtmacht in de hoofdstad Colombo vanuit de lucht aangevallen. Daarbij zijn drie regeringsmilitairen gedood. Zestien mensen raakten gewond. De Tamils worden gestraft voor de aanval en geven elk één werktuig af.

12 van 53

Nummer

11

Onderwerp

Ratnapura

Categorie Geografie

Toelichting Deze stad is het centrum van de edelstenen op Sri-Lanka. De beroemde safier "the Blue Belle of Asia" die tot de Britse kroonjuwelen behoort, werd in de omgeving van Ratnapura gevonden. Het merkwaardige is dat je in één en dezelfde vindplaats soms verschillende edelstenen vindt. Meestal liggen er zowel safieren als korunden, als aquamarijnen, toermalijnen… De delvers leven in erbarmelijke omstandigheden. Ze wroeten op de bodem van een soms wel 10 meter diepe put in de modder om er de edelstenen naar boven te halen. Als ze er een gevonden hebben, zijn zij de laatsten die langs de kassa mogen passeren. De eigenaar van de put, de regering, de schatter zijn hen voor geweest.

Tekst spelkaart Deze stad is het centrum van de edelstenen op Sri-Lanka. Je vindt een prachtige saffier. De puteigenaar is zo fier dat hij je een werktuig schenkt.

Nummer

12

Onderwerp

Hikkaduwa

Categorie Geografie

Toelichting Hikkaduwa heeft smalle strandjes, maar heerlijke golven voor surfers en dichtbij het strand ligt een mooi koraalrif dat nog goed bewaard is.

Tekst spelkaart Hikkaduwa heeft smalle strandjes, maar heerlijke golven voor surfers en dichtbij het strand ligt een mooi koraalrif dat nog goed bewaard is. Vlieg naar Hikkaduwa (W-ZW op de kaart langs de kust) Je kwetst je bij het surfen: ga languit genieten op het strand bij een calabas rijstwijn. Neem één werktuig uit de South Provincie.

13 van 53

Nummer

13

Categorie Natuur

Onderwerp

Zoogdieren op Sri-Lanka

Toelichting De dierenwereld van Sri Lanka lijkt erg op die van India, hoewel er ook opvallende verschillen zijn. Zo ontbreken typisch Zuidoost-Aziatische zoogdieren als tijger, gestreepte hyena, wolf, neushoorn en (wilde) runderen. Panter of luipaard en lippenbeer zijn de grootste roofdieren, drie kleinere kattensoorten zijn de viskat, de junglekat en de luipaardkat. De Ceylon-olifant is een aparte ondersoort (geschat op nog 2500-3000 stuks) van de Indische olifant, die opvalt omdat vaak de slagtanden bij de bullen ontbreken. Verder komen nog voor de jakhals, de waterbuffel, het paardhert of sambar, het damhert en het axishert. Sri Lanka telt ook nog twee kleinere hertensoorten, de kantjil en de muntjak. Er leven vier verschillende soorten mangoesten op Sri Lanka, waaronder de zeldzame streepnekmangoest. Op het noordelijke eiland Delft leven wilde paarden, nakomelingen van een kudde die ooit door de Portugezen aan land waren gebracht. De twee meest voorkomende apensoorten zijn de gewone hoelman en de Ceylonkroonaap, zeldzaam is de witbaardlangoer. Bijzondere zoogdieren zijn twee ondersoorten van de reuzeneekhoorn, de vliegende hond en de vliegende eekhoorn. Een dier dat regelmatig zijn lange neus in een termietennest steekt, is de geschubde miereneter.

Tekst spelkaart De dierenwereld van Sri Lanka lijkt erg op die van India, hoewel er ook opvallende verschillen zijn. Zo ontbreken typisch Zuidoost-Aziatische zoogdieren als tijger, gestreepte hyena, wolf, neushoorn en (wilde) runderen. De Ceylon-olifant is een aparte ondersoort (geschat op nog 2500-3000 stuks) van de Indische olifant, die opvalt omdat vaak de slagtanden bij de bullen ontbreken. Een bende ceylon-olifanten trok over je akker. Je krijgt van de staat één werktuig om je afsluiting te herstellen

14 van 53

Nummer

14

Categorie Natuur

Onderwerp

Sea Turtles Project

Toelichting Op het strand van Bentota is een project opgezet om de zeeschildpadden te beschermen. Het mulle zand vormt een ideale plek voor de schildpad om de eieren in te begraven. Van zodra de jonge schildpadden uit de eieren komen, worden ze naar een bassin gevoerd om verder te groeien. Pas wanneer ze groot genoeg zijn, worden ze terug in zee uitgezet.

Tekst spelkaart Op het strand van Bentota is een project opgezet om de zeeschildpadden te beschermen. Het mulle zand vormt een ideale plek voor de schildpad om de eieren in te begraven. Van zodra de jonge schildpadden uit de eieren komen, worden ze naar een bassin gevoerd om verder te groeien. Pas wanneer ze groot genoeg zijn, worden ze terug in zee uitgezet. Vlieg naar het strand van Benota, helemaal onderaan de kaart in de "Eastern" provincie. Fantastisch, je hebt een pak jonge schildpadjes gered en naar het bassin gebracht. Je mag er één werktuig bij kiezen.

Nummer

15

Onderwerp

Cricket

Categorie Bevolking

Toelichting De nationale sport van Sri-Lanka is cricket. Sri-Lanka is een relatief jonge grootmacht in het internationale cricket. Sedert 1975 is de ster stijgend. In 1996 werd het voor het eerst wereldkampioen.

Tekst spelkaart De nationale sport van Sri-Lanka is cricket. Sri-Lanka is een relatief jonge grootmacht in het internationale cricket. Sedert 1975 is de ster stijgend. In 1996 werd het voor het eerst wereldkampioen. Je wordt voor het eerst wereldkampioen: je mag een nieuw werktuig nemen.

15 van 53

Nummer

16

Categorie Natuur

Onderwerp

Reptielen op Sri - Lanka

Toelichting Op Sri Lanka komen een aantal grote reptielen voor, waarvan de zeekrokodil met acht meter de grootste is. Verder nog de rotspython en de Bengaalse varaan. In het dichte oerwoud van Udawattekele leeft de bizarre lierkopagame, een grote kleurige hagedis die alleen op Sri Lanka voorkomt. In het bergachtige deel van Sri Lanka leeft de zeldzame neushoornhagedis, waarvan de naaste verwanten in Afrika voorkomen. Van de zeven bekende soorten reuzenschildpadden maken vijf soorten nesten op de stranden van de zuidwestkust. Het kristalheldere water rond riffen is rijk aan haaien, roggen, tonijnen en zeebaarzen, maar ook kleinere soorten als knorvissen, klipvissen, Indische diklippen en vleten. Slangen zijn er in overvloed te vinden op Sri Lanka. Van de ca. tachtig soorten zijn er echter maar vier giftig, waaronder de cobra, de Ceylon-krait en de Russell-adder. Sri Lanka is een amfibisch paradijs, met bijvoorbeeld meer dan 250 soorten kikkers, ca. 10% van alle kikkersoorten in de wereld.

Tekst spelkaart Op Sri Lanka komen een aantal grote reptielen voor, waarvan de zeekrokodil met acht meter de grootste is. Verder nog de rotspython en de Bengaalse varaan. In het dichte oerwoud van Udawattekele leeft de bizarre lierkopagame, een grote kleurige hagedis die alleen op Sri Lanka voorkomt. In het bergachtige deel van Sri Lanka leeft de zeldzame neushoornhagedis, waarvan de naaste verwanten in Afrika voorkomen. Van de zeven bekende soorten reuzenschildpadden maken vijf soorten nesten op de stranden van de zuidwestkust. Je had pech, een slang beet in je hand en de beet is giftig. Je geeft één werktuig terug af om de dokter te betalen.

16 van 53

Nummer

17

Categorie Geografie

Onderwerp

Adam's Peak

Toelichting Adam's peak is een 2243 meter hoge berg. Voor zowel het boeddhisme, het christendom, het hindoeïsme en de islam geldt de berg als heilig. Op Adam's peak vinden Tamils en Singalezen elkaar vreedzaam terug. De berg is dus een echte oecumenische plek. Pelgrims lopen de berg op, over een van de routes naar boven, die alle bestaan uit duizenden traptreden; de kortste route bestaat uit 6442 treden. De tocht omhoog duurt enkele uren. Langs het pad dat verlicht is met lantaarns wordt drank en fruit verkocht en kan gerust worden. Iedere Sri Lankaan wordt geacht deze tocht minstens eenmaal in zijn leven te maken. De meeste pelgrims maken deze tocht in april en de bedoeling is om op de top te zijn bij zonsopgang, wanneer de uitgesproken vorm van de berg een driehoekige schaduw op de omgeving achterlaat. Deze schaduw verplaatst zich snel met het opgaan van de zon. Op de top van de berg is een afdruk van een bijna twee meter grote voet. Door de lokale moslims en christenen wordt deze gezien als een voetafdruk van Adam, die op Sri Lanka werd geplaatst toen Adam op aarde terechtkwam nadat hij verstoten was uit de Tuin van Eden. Boeddhisten wijden de voetafdruk aan Boeddha en hindoes aan de hindoe-god Shiva. Christenen wijden de voetafdruk soms ook aan de heilige Thomas. De boeddhistische legende vertelt ook over een andere voetstap die op 150 kilometer afstand staat, in India.

Tekst spelkaart Adam's peak is een 2243 meter hoge berg. Voor zowel het boeddhisme, het christendom, het hindoeïsme en de islam geldt de berg als heilig. Op Adam's peak vinden Tamils en Singalezen elkaar vreedzaam terug. De berg is dus een echte oecumenische plek. Zoek Adam's Peak in de provincie Sabaragamuwa en vlieg er naartoe. Tamils zijn hindoes en Singalezen zijn voornamelijk boeddhistisch. Als blijk van waardering schenken ze uit hun voorraad werktuigen elkaar een werktuig. (bij oneven aantal spelers, moet één speler geen werktuig uitwisselen)

17 van 53

Nummer

18

Onderwerp

Olifanten

Categorie Natuur

Toelichting Sri Lanka wordt de jongste tijd steeds vaker opgeschrikt door wilde olifanten die dorpen binnen vallen op zoek naar voedsel. Hun natuurlijke leefomgeving wordt aangetast door ontbossing. Eind oktober sleurden olifanten twee vrouwen en een zevenjarig meisje uit hun huizen en verpletterden hen. Sinds het begin van 2005 hebben olifanten al negentig mensen in Sri Lanka gedood. Dorpelingen hebben op hun beurt zeker 150 olifanten gedood. Pogingen om de kolossale dieren naar de natuurparken te drijven, ver weg van de menselijke nederzettingen, zijn tot vandaag onsuccesvol gebleken. Eerder dit jaar beloofde de regering van Sri Lanka wilde olifanten te vangen en tam te maken om ze te gebruiken in het toerisme. Nieuw wetenschappelijk onderzoek stelt dat de mensen de olifanten beter kunnen gebruiken als partner dan als vijand. Een cruciale rol is daarbij weggelegd voor de duizenden Srilankanen die zonder toelating van de overheid landbouwgrond winnen op het oerwoud. Dat is illegaal, maar de overheid laat betijen omdat de werkloosheid zo groot is. Akkers aanleggen in het oerwoud gaat ten nadele van de olifanten, die uit hun habitat worden verdreven. En dat gebeurt niet zonder slag of stoot. Elk jaar worden vijftig tot zestig boeren aangevallen door hongerige olifanten. De Srilankaanse regering wil de boeren in het oerwoud nu leningen toestaan en een kleine vergoeding bieden voor hun productie. De gewassen, die worden geteeld van midden oktober tot februari, kunnen worden beschermd met een omheining.

Tekst spelkaart Sri Lanka wordt de jongste tijd steeds vaker opgeschrikt door wilde olifanten die dorpen binnen vallen op zoek naar voedsel. Hun natuurlijke leefomgeving wordt aangetast door ontbossing. Eind oktober sleurden olifanten twee vrouwen en een zevenjarig meisje uit hun huizen en verpletterden hen. Sinds het begin van 2005 hebben olifanten al negentig mensen in Sri Lanka gedood. Je mag een werktuig nemen om je omheining tegen olifanten te beveiligen.

18 van 53

Nummer

19

Onderwerp

Galle

Categorie Geografie

Toelichting Galle is de hoofdstad van de Zuidelijke Provincie op Sri Lanka en het gelijknamige district Galle. De havenstad heeft zo'n 94.000 inwoners. In de stad valt nog veel te zien van de Nederlandse overheersing in de 17e en 18e eeuw. In deze tijd was Galle de belangrijkste havenstad van Sri Lanka. Daarom werd in 1663 door de Nederlanders een 36 hectare groot fort gebouwd, dat tegenwoordig op de werelderfgoedlijst staat. De Nederduits Gereformeerde "Groote Kerk", oorspronkelijk gebouwd in 1640 en herbouwd rond 1755, heeft een vloer met daarin diverse grafstenen van de oude Nederlandse begraafplaatsen. In tegenstelling tot Anuradhapura en Polonnaruwa zijn de bezienswaardigheden hier onderdeel van het huidige leven. Op 26 december 2004 werd deze plaats getroffen door een tsunami.

Tekst spelkaart Galle is de hoofdstad van de Zuidelijke Provincie op Sri Lanka en het gelijknamige district Galle. De havenstad heeft zo'n 94.000 inwoners. In de stad valt nog veel te zien van de Nederlandse overheersing in de 17e en 18e eeuw. In deze tijd was Galle de belangrijkste havenstad van Sri Lanka. Daarom werd in 1663 door de Nederlanders een 36 hectare groot fort gebouwd, dat tegenwoordig op de werelderfgoedlijst staat. Uit respect voor het Nederlandse verleden, mag iedereen een werktuig nemen, weliswaar uit de provincie waar de speler die aan zet is nu staat.

19 van 53

Nummer

20

Categorie Natuur

Onderwerp

Tropisch regenwoud

Toelichting Het Sinharaja Forest is een tropisch regenwoud in het zuidwesten van het eiland. Dit ongerepte regenwoud is het grootste intact gebleven restant van de oerbossen waarmee Sri-Lanka ooit bedekt was. Hierom is het Sinharaja Forest in 1989 opgenomen in de lijst van World Heritage Sites en is 112vierkante km beschermd natuurgebied. Maar liefst 70 procent van de 190 soorten bomen die in Sinharaja staan komen enkel op Sri Lanka voor. Inwoners van het bos zijn verschillende apensoorten, varanen en de reuzeëekhoorn. Hoewel de luipaard een zelden geziene verschijningin het natuurgebied is, komt dit dier nog wel in Sinharaja voor. Sinharaja is vooral een bijzonder goede plek om vogels te zien.

Tekst spelkaart Het Sinharaja Forest is een tropisch regenwoud in het zuidwesten van het eiland. Dit ongerepte regenwoud is het grootste intact gebleven restant van de oerbossen waarmee Sri-Lanka ooit bedekt was. Hierom is het Sinharaja Forest in 1989 opgenomen in de lijst van World Heritage Sites en is 112vierkante km beschermd natuurgebied. Vlieg naar Sinharaja in de provincie "Southern". Je hebt geluk, je kreeg een luipaard in Sinharaja te zien. Neem een werktuig van het Southern stapeltje.

20 van 53

Nummer

21

Onderwerp

Thee

Categorie Economie

Toelichting COLOMBO , 15 september 2009(IPS ) —Drie vakbonden van theeplukkers en de eigenaars van de grote theeplantages op Sri Lanka zijn het na maanden onderhandelen nog altijd niet eens over nieuwe lonen in de sector. De eisen die op tafel liggen zouden de internationale theeprijs verder kunnen doen stijgen. Sinds 2 september doen vakbondsacties de productie al teruglopen. .De arbeiders op de Sri Lankaanse theeplantages eisen een dagloon van 500 roepie (3 euro), terwijl ze nu maar 290 roepie (1,7 euro) verdienen. Dat loon is niet voldoende om hun gezinnen te voeden, zeggen ze. Volgens een onderzoek van de regering uit 2007 bleek 32 procent van de plantagearbeiders in bittere armoede te leven. De plantagebezitters willen momenteel niet verder gaan dan 405 roepie (2,4 euro). Daarvan zou een deel bestaan uit een bonus die de plukkers alleen krijgen als ze altijd komen opdagen en een voldoende hoge productiviteit halen. Langzaamaanacties Het loonconflict, dat al bijna vijf maanden aansleept, wordt nu al twee weken op het scherp van de snee uitgevochten. Sinds 2 september zijn plantagearbeiders met stakingen en langzaamaanacties begonnen. Volgens de Werkgeversfederatie van Ceylon (EFC), die 22 grote plantages vertegenwoordigt die samen goed zijn voor 40 procent van de totale Sri Lankaanse theeproductie, hebben de acties de plantages al 1,5 miljard roepie (9 miljoen euro) gekost. De vakbonden zeggen dat ze het nog nooit moeilijker hebben gehad om een loonovereenkomst af te sluiten met de plantagebezitters. Ze wijten dat aan de internationale financiële crisis. Die heeft het moeilijker gemaakt de activiteiten op de plantages te financieren. De lonen van de theeplukkers op Sri Lanka worden altijd voor drie jaar vastgelegd. Het vorige loonakkoord liep af in april 2009. Er werken meer dan 220.000 mensen op de theeplantages in Sri Lanka. Als hun gezinsleden worden meegeteld, leven bijna een miljoen Sri Lankanen van de lonen die de plantagebezitters uitbetalen. De vakbonden voeren aan dat arbeiders in pakweg de textielsector minstens 30 procent meer verdienen dan de theeplukkers.

Tekst spelkaart Drie vakbonden van theeplukkers en de eigenaars van de grote theeplantages op Sri Lanka zijn het na maanden onderhandelen nog altijd niet eens over nieuwe lonen in de sector. De eisen die op tafel liggen zouden de internationale theeprijs verder kunnen doen stijgen. Sinds 2 september doen vakbondsacties de productie al teruglopen. .De arbeiders op de Sri Lankaanse theeplantages eisen een dagloon van 500 roepie (3 euro), terwijl ze nu maar 290 roepie (1,7 euro) verdienen. Je verdient niet meer genoeg om je gezin te onderhouden. Je moet 1 werktuig terugleggen om je schulden af te betalen.

21 van 53

Nummer

22

Categorie Bevolking

Onderwerp

Je slaagde in het tweede jaar

Toelichting Tekst spelkaart Je slaagde in het tweede jaar, je mag één werktuig kiezen dat je nog niet had.

22 van 53

Nummer

23

Categorie Natuur

Onderwerp

Dengue koorts

Toelichting De moessonregens plaatsen Sri Lanka voor zijn zwaarste test in de strijd tegen de dodelijke dengue (knokkelkoorts). De eerste tekenen geven aan dat de muggen die de ziekte overdragen, nog niet opgeven. Mensen krijgen dengue door de prik van de Aedes aegypti, een muggensoort die zich voortplant in waterreservoirs in tropische en subtropische gebieden. De denguepatiënt vertoont hoge koorts, hevige hoofdpijn, een verlies van eetlust, huiduitslag op borst en benen, misselijkheid en braken. Een klein percentage van de besmette mensen krijgt uiteindelijk hemorragische koorts ('dengue hemorrhagic fever' of DHF), die dodelijk kan zijn. Vooral kinderen zijn vatbaar voor DHF. Colombo Het virus is in Sri Lanka vooral actief in de dichtbevolkte steden langs de westelijke kust. Het district Colombo was in de eerste jaarhelft goed voor meer dan een derde van de 7333 gevallen. De Sri Lankaanse overheid heeft drastische maatregelen genomen en voert die nog op. Eigenaars die stilstaand water of afval op hun grond niet verwijderen, en zo de mug de kans geven zich voort te planten, kunnen flinke boetes krijgen. Midden vorig jaar gingen politieagenten in burger op sluikstorters jagen. Leger en politie hielpen bij de schoonmaak van risicovolle openbare plaatsen. De gezondheidsdiensten lieten ook een bacterie vrij die de larven van Aedes aegytpi moet aanvallen. Tegelijk werden massale sensibiliseringscampagnes opgezet, vooral via de scholen.

Tekst spelkaart De moessonregens plaatsen Sri Lanka voor zijn zwaarste test in de strijd tegen de dodelijke dengue (knokkelkoorts). Mensen krijgen dengue door de prik van de Aedes aegypti, een muggensoort die zich voortplant in waterreservoirs in tropische en subtropische gebieden. De denguepatiënt vertoont hoge koorts, hevige hoofdpijn, een verlies van eetlust, huiduitslag op borst en benen, misselijkheid en braken. Je moet medicijnen gaan halen tegen de Dengueziekte. Je krijgt één werktuig staatssteun.

23 van 53

Nummer

24

Categorie Natuur

Onderwerp

Waterhyacint

Toelichting De waterhyacint werd in 1901 Sri Lanka binnengebracht door de vrouw van de Britse gouverneur. Een eeuw later is het de ergste invasie van onkruid. Met zijn dikke groene bladeren en ruige wortels heeft de waterhyacint zich over het hele eiland verspreid. Hij bedekt waterwegen, rijstvelden en moerassen. Doordat hij alle zonlicht wegneemt, sterven niet alleen andere planten maar ook vissen. "Ze komen binnen als sierplanten, maar zodra ze snel beginnen te groeien, gooien de mensen ze weg, en dan groeien ze waar ze ook terechtkomen”, zegt milieuexpert en advocaat Jagath Gunewardena. “De mensen staan er niet bij stil dat mooie planten niet in ons ecosysteem kunnen passen en het zelfs kunnen beschadigen. Niemand heeft al een echte oplossing gevonden voor de bedreiging. En de waterhyacint is niet het enige gevaar. Gunewardena schat dat zich op dit moment veertig uitheemse planten snel over het eiland verspreiden en schade aanrichten.

Tekst spelkaart De waterhyacint werd in 1901 Sri Lanka binnengebracht door de vrouw van de Britse gouverneur. Een eeuw later is het de ergste invasie van onkruid. Met zijn dikke groene bladeren en ruige wortels heeft de waterhyacint zich over het hele eiland verspreid. Hij bedekt waterwegen, rijstvelden en moerassen. Doordat hij alle zonlicht wegneemt, sterven niet alleen andere planten maar ook vissen. Goed zo, je hielp een gracht vrij maken van waterhyacinten. Je mag een werktuig van het stapeltje nemen.

24 van 53

Nummer

25

Categorie Bevolking

Onderwerp

Sri Lanka uit VN-Mensenrechtenraad gewipt

Toelichting Dat is voor een stuk het gevolg van een campagne door een twintigtal mensenrechtenorganisaties, die de VN-leden in een brief hadden gevraagd het mandaat van Sri Lanka niet te verlengen. Ze beschuldigen Colombo van honderden ontvoeringen en illegale executies in het gewapende conflict met de separatistische Tamilopstandelingen in het noorden van Sri Lanka. De organisaties twijfelen naar eigen zeggen niet “aan de lange en gruwelijke lijst van wreedzaamheden” begaan door de Tamils, maar vinden dat geen rechtvaardiging voor het “stijgende aantal” mensenrechtenschendingen door de regeringstroepen. “ Landen met een dergelijk niveau van mensenrechtenschendingen willen alleen verkozen raken om te beletten dat deze internationaal onder de loep worden genomen”, zo stond in brief. “Sri Lanka heeft een lange staat van dienst inzake marteling en ontvoeringen”, zei Steve Crawshaw van Human Rights Watch na de stemming. “Zulke regeringen horen niet thuis in het belangrijkste mensenrechtenorgaan van de wereld.” Volgens Morton Halperin van de Amerikaanse denktank Open Society Institute zorgt de nietverkiezing ervoor dat de Raad “een meer progressief en doeltreffend instrument ter verdediging van de mensenrechten” kan worden.

Tekst spelkaart Dat is voor een stuk het gevolg van een campagne door een twintigtal mensenrechtenorganisaties, die de VN-leden in een brief hadden gevraagd het mandaat van Sri Lanka niet te verlengen. Ze beschuldigen Colombo van honderden ontvoeringen en illegale executies in het gewapende conflict met de separatistische Tamilopstandelingen in het noorden van Sri Lanka. Het verlies van de zetel kunnen alleen de Singalezen goedmaken: ze leveren een werktuig naar keuze terug in.

25 van 53

Nummer

26

Categorie Bevolking

Onderwerp

Een lekker vegetarisch rijstgerecht.

Toelichting Ingredienten voor gele rijst:

■4 kopjes rijst ■1,3 liter water ■20cl kokosmelk ■1 theelepel zwarte peperkorrels ■3 kruidnagels ■3 kardamonzaden ■2 theelepels dillezaden ■1 theelepel komijnzaad ■1 theelepel kurkuma ■1 stukje citroengras ■2 fijngesneden uien ■4 fijngesneden teentjes knofloof ■pijpje kaneel ■olie Maak een klein buideltje van linnen en doe er het volgende in: De dillezaden, 1/2 theelpel peperkorrels, 2 kruidnagels, komijnzaad, 2 kardamonzaden en een half pijpje kaneel. Het zakje dichtbinden. Kook in een ruime pan het water en de kokosmelk met daarin het dichtgebonden zakje voor ongeveer 15 minuten. Bak de uien, knoflook, citroengras, kerrieblaadjes en de overgebleven kruiden ( kardamon, kruidnagel en kaneel), tot de ui goudbruin is. Voeg dan de rijst toe en roerbak tot de rijst goed heet is. Doe dan het kruidenkokoswater erbij en de kurkuma, 1/2 theelepel zwarte peperkorrels en zout naar smaak. Aan de kook brengen en 20 minuten op een klein pitje laten staan. tenslotte met een houten steel de rijst losroeren.

Tekst spelkaart Ingredienten voor gele rijst: 4 kopjes rijst ; 1,3 liter water ; 20cl kokosmelk ; 1 theelepel zwarte peperkorrels ; 3 kruidnagels ; 3 kardamonzaden ; 2 theelepels dillezaden ; 1 theelepel komijnzaad ; 1 theelepel kurkuma ; 1 stukje citroengras ; 2 fijngesneden uien ; 4 fijngesneden teentjes knofloof ; pijpje kaneel ; olie Je vergat de dillezaden en de kurkuma in het recept. Geef één werktuig af.

26 van 53

Nummer

27

Categorie Natuur

Onderwerp

Sri Lanka verdeelt tsunamihulp oneerlijk

Toelichting Meer dan 8.000 mensen verdwenen langs het Kalmunaistrand waar Ajeemal woont toen de tsunami er insloeg op 26 december 2004, halftien 's ochtends plaatselijke tijd. De vishandelaar die bij de natuurramp twee kinderen verloor, heeft nu een nieuw huis en een winkeltje gekregen dankzij het groots opgevatte rehabilitatieprogramma ter waarde van 2,7 miljard euro. "Het leven is bijna weer normaal", zegt hij. Maar van de 110.000 huizen voor de meer dan een miljoen Srilankanen die door de tsunami het dak boven hun hoofd verloren, is minder dan de helft af. De ergst getroffen streken, het noorden en oosten van het eiland, zijn grotendeels over het hoofd gezien ten koste van het zuiden. Het zijn de streken waar vooral Tamils wonen. Die gebieden werden het afgelopen jaar, na een vier jaar oud staakt-het-vuren, weer meegezogen in een spiraal van geweld tussen Tamilmilitanten en het Srilankaanse leger. In Trincomalee, het centrum van de gevechten, zijn er 3.000 huizen te weinig. "Opvallend is het overaanbod van heropgebouwde huizen in het zuiden. Dat wijst duidelijk op een onevenredige toekenning van het geld over het land", schreven de Verenigde Naties in het vorige maand gepubliceerde rapport 'Approaches to Equity in Post Tsunami Assistance; Sri Lanka, a Case Study'. De regering heeft niet officieel gereageerd op het rapport. Ze schuift de schuld voor de trage voortgang in het noorden en oosten op het geweld. Ze beschuldigt er ook de internationale instellingen van dat ze de verwachtingen niet inlossen. De Wereldbank van haar kant maakt zich in haar tweejaarlijkse voortgangsrapport bezorgd over "onbevestigde verslagen over financieel wanbeheer, tegenstrijdige gegevens over het aantal vernielde huizen en hulp die de ergst getroffen gebieden onvoldoende bereikt".

Tekst spelkaart Van de 110.000 huizen voor de meer dan een miljoen Srilankanen die door de tsunami het dak boven hun hoofd verloren, is minder dan de helft af. De ergst getroffen streken, het noorden en oosten van het eiland, zijn grotendeels over het hoofd gezien ten koste van het zuiden. Het zijn de streken waar vooral Tamils wonen. Die gebieden werden het afgelopen jaar, na een vier jaar oud staakt-hetvuren, weer meegezogen in een spiraal van geweld tussen Tamilmilitanten en het Srilankaanse leger. In Trincomalee, het centrum van de gevechten, zijn er 3.000 huizen te weinig. De Tamils zijn weer eens in het nadeel: zij krijgen er geen werktuig bij, de Singalezen mogen elk een werktuig nemen van de provincie waar ze op dit moment verblijven.

27 van 53

Nummer

28

Categorie Economie

Onderwerp

Textielindustrie in Sri-Lanka

Toelichting De kleding- en textielindustrie is goed voor 54% van alle exporten en voor 71% van de industriële exporten. In 1986 nam textiel de koppositie van de thee over. Tweederde van de export gaat naar Amerika, één derde naar de Europese unie. De kans is dan ook groot dat je een T-shirt met made in Sri-Lanka draagt Sri-Lanka heeft tal van textielateliers, daarin werken vooral jonge vrouwen. De arbeidsters behoren tot de slechtst betaalde arbeidskrachten van Azië. Velen werken twaalf uur per dag en moeten onwaarschijnlijk hoge quota halen. De fabriekshallen zijn slecht verlicht en bijzonder stoffig. Van hun karig loon sparen ze nog wat om aan hun familie op het platte land te sturen.

Tekst spelkaart De kleding- en textielindustrie is goed voor 54% van alle exporten en voor 71% van de industriële exporten. In 1986 nam textiel de koppositie van de thee over. Tweederde van de export gaat naar Amerika, één derde naar de Europese unie. De kans is dan ook groot dat je een T-shirt met made in Sri-Lanka draagt Je hebt meegewerkt aan de uitbuiting van de Singalezen en moet één werktuig naar keuze terug afgeven.

28 van 53

Nummer

29

Categorie Economie

Onderwerp

Sri Lankaanse kledingindustrie krijgt klappen

Toelichting Kleding is het belangrijkste exportartikel van Sri Lanka. De sector heeft te kampen met twee onzekerheden: de economische recessie en onduidelijkheid over belastingvrije handel met Europa. In de Sri Lankaanse kledingindustrie werken zo'n 300.000 mensen. Nog eens 200.000 mensen zijn er indirect van afhankelijk. Volgens T.M.R. Raseedeen, algemeen secretaris van de Nationale Associatie voor Vakbondsonderzoek en Onderwijs, raakten meer dan 50.000 mensen hun baan kwijt in 2008 en 2009. Ongeveer vijftig fabrieken moesten sluiten als gevolg van gebrek aan orders. "Dit zijn de officiële cijfers, maar we vermoeden dat de situatie in werkelijkheid erger is", zegt hij. Export Rohan Masakorala van het Gezamenlijk Kledingforum, een overkoepelend orgaan van verenigingen in de kledingindustrie, noemt de daling van de vraag in januari en februari "zorgelijk". "We wachten nog op de cijfers van maart en hopen dat die beter zijn. Anders staat er een crisis voor de deur", zegt hij. De retailmarkten in Europa en de VS zijn volgens hem nog niet hersteld van de crisis en consumenten houden daar nog steeds de hand op de knip. Omdat Sri Lanka zich niet houdt aan de VN-conventies op het gebied van arbeids- en mensenrechten, schortte de Europese Unie de belastingvrije import uit het land op. Producenten in Sri Lanka staan onder druk omdat de prijzen van hun producten voor Europese kopers stijgen

Tekst spelkaart Kleding is het belangrijkste exportartikel van Sri Lanka. De sector heeft te kampen met twee onzekerheden: de economische recessie en onduidelijkheid over belastingvrije handel met Europa. In de Sri Lankaanse kledingindustrie werken zo'n 300.000 mensen. Nog eens 200.000 mensen zijn er indirect van afhankelijk. Pech, de Europese unie neemt je één werktuig terug af: de speler links van jou mag een werktuig uit je werkbak kiezen dat hem helpt om zijn bak te vervolledigen.

29 van 53

Nummer

30

Categorie Bevolking

Onderwerp

Perscensuur

Toelichting Een paar jaar geleden werd Lasantha Manilal Wickrematunge, hoofdredacteur van de krant The Sunday Leader, op klaarlichte dag in het hoofd geschoten. Hij nam geregeld het beleid van president Mahinda Rajapaksa op de korrel. De regering houdt vol dat ze niets te maken heeft met de moord. Het onderzoek heeft nog geen schuldigen aangeduid. Ook de verdwijning van cartoonist Prageeth Ekneligoda heeft nog niets opgeleverd. Beide zaken werpen een schaduw over de media. "Wickrematunge was erg kritisch voor de regering, maar hij was ook een internationaal gerenommeerd journalist. Nadat hij werd vermoord, vreesden anderen hetzelfde lot. Die angst is nog niet volledig verdwenen", getuigt een anonieme journalist. Sri Lankaanse journalisten kunnen vandaag vrij rondreizen in het noorden van het eiland, wat in de laatste fase van de oorlog tussen half 2007 en half 2009 ondenkbaar was. Buitenlandse verslaggevers die naar deze regio willen, moeten daarvoor de toelating vragen aan de regering. Sommigen krijgen die, anderen niet. Zo mocht een internationaal netwerk in oktober een lange documentaire draaien over ontmijningsoperaties in het voormalige oorlogsgebied, en konden tal van buitenlandse correspondenten naar Jaffna trekken. Wel klaagde de Britse omroep BBC dat het geen hoorzittingen mocht bijwonen van een regeringscommissie over de laatste dagen van de oorlog.

Tekst spelkaart Een paar jaar geleden werd Lasantha Manilal Wickrematunge, hoofdredacteur van de krant The Sunday Leader, op klaarlichte dag in het hoofd geschoten. Hij nam geregeld het beleid van president Mahinda Rajapaksa op de korrel. De regering houdt vol dat ze niets te maken heeft met de moord. Het onderzoek heeft nog geen schuldigen aangeduid. Ook het onderzoek naar de verdwijning van cartoonist Prageeth Ekneligoda heeft nog niets opgeleverd. Je werkt mee aan een positief beeld van de regering in je artikel. Je mag een werktuig nemen.

30 van 53

Nummer

31

Onderwerp

Kandy

Categorie Geografie

Toelichting Kandy was de vroegere hoofdstad van Sri-Lanka voor het onder koloniaal bewind kwam. Kandy is met 112.000 inwoners (2005) één van de grotere steden op Sri Lanka. Het is de hoofdstad van de Centrale Provincie en het gelijknamige district Kandy. Het was de laatste hoofdstad van het Singalese koninkrijk Kandy voordat het hele eiland in 1815 onder Britse overheersing viel. Tot het einde van de achttiende eeuw stond de kust van Ceylon (de oude naam voor Sri Lanka) onder bestuur van de Vereenigde Oostindische Compagnie. Dit bedrijf had een haat-liefde verhouding met het inlandse koninkrijk. De VOC was namelijk afhankelijk van de koning van Kandy die de VOC het kaneel leverde voor het uitoefenen van hun monopolie daarover. Daarnaast haalde de VOC er betelnoten en olifanten. Voor deze drie producten was met name interesse in de handelsgebieden in Azië zelf. Kandy is voornamelijk bekend vanwege de Dalada Maligawa (Tempel van de Tand), waar een hoektand van Boeddha bewaard zou worden. In het bijbehorende museum is het verhaal op diverse schilderijen te zien. De tand zou sinds de 4e eeuw na Christus in Sri Lanka zijn, met een korte onderbreking rond 1283, toen de tand terug naar India zou zijn genomen. Niet alleen door deze tempel, maar ook door de parade genaamd Kandy Esala Perahera, is Kandy de belangrijkste religieuze stad van Sri Lanka. Hierbij wordt de tand van Boeddha door de stad vervoerd op een olifant, maar sinds een tijd met een neptand om diefstal te voorkomen. Deze parade is in juli of augustus, gedurende een 10 dagen lang feest. De laatste dag van het feest is tijdens volle maan. In 1988 werd Kandy door UNESCO op de Werelderfgoedlijst geplaatst.

Tekst spelkaart Kandy was de vroegere hoofdstad van Sri-Lanka voor het onder koloniaal bewind kwam. Kandy is met 112.000 inwoners (2005) één van de grotere steden op Sri Lanka. Het is de hoofdstad van de Centrale Provincie en het gelijknamige district Kandy. Vlieg naar Kandy, middenin de centrale provincie. Je viert mee met het grote feest van de hoektand van Boeddha. Je mag een werktuig nemen van de centrale provincie.

31 van 53

Nummer

32

Onderwerp

Tsunami

Categorie Natuur

Toelichting Op zondag 26 december 2004 vond een zeer zware zeebeving plaats in de Indische Oceaan, die een vloedgolf veroorzaakte die zich in verschillende richtingen over de Indische Oceaan verplaatste met ongeveer 230.000 doden als gevolg. De catastrofe wordt gezien als één van de ergste natuurrampen in de recente geschiedenis. De zeebeving deed zich voor om 7:58:50 lokale tijd (in Jakarta en Bangkok), ongeveer 2 uur 's nachts Centraal-Europese tijd. Het hypocentrum lag op 3,298° Noorderbreedte, 95,779° Oosterlengte, ongeveer 160 km ten westen van het Indonesische eiland Sumatra, op een ongebruikelijk geringe diepte van ongeveer 10 km in de Indische Oceaan. De beving had een kracht van 9,3 op de momentmagnitudeschaal (Het Amerikaanse bureau USGS houdt 9,1 MW aan), waardoor de zeebodem zich met tientallen meters verplaatste. Daarmee was het de op vier na zwaarste zeebeving sinds 1900. Bij deze zware zeebeving ontstond een vloedgolf of tsunami die zich in verschillende richtingen over de Indische Oceaan verplaatste met een snelheid tot 900 km per uur. Waar de vloedgolf op land stuitte kon deze door het ondiepere water een hoogte van 10 meter bereiken. De doden vielen als gevolg van de vloedgolf. In de Indische Oceaan is geen waarschuwingssysteem voor vloedgolven, zoals wel in de Grote Oceaan aanwezig is. In Alleen al in Sri-Lanka werden officieel 35322 doden geteld, 4000 gewonden en nog eens 5637 vermisten. De school van de Broeders van Liefde in Kalmunai werd ook getroffen door de Tsunami en volledig verwoest. Een solidariteitsactie kwam op gang tussen de scholen in het westen en in Sri Lanka. Een groot deel van het materieel leed kon daarmee gelenigd worden.

Tekst spelkaart Op zondag 26 december 2004 vond een zeer zware zeebeving plaats in de Indische Oceaan, die een vloedgolf veroorzaakte die zich in verschillende richtingen over de Indische Oceaan verplaatste met ongeveer 230.000 doden als gevolg. De catastrofe wordt gezien als één van de ergste natuurrampen in de recente geschiedenis. De Tsunami sleurt bij alle spelers 2 werktuigen weg: iedereen legt er 2 terug.

32 van 53

Nummer

33

Categorie Bevolking

Onderwerp

Je slaagde in het derde jaar

Toelichting Tekst spelkaart Je slaagde in het derde jaar, je mag één werktuig kiezen dat je nog niet had.

Categorie Geografie

Nummer

34

Onderwerp

Polonnaruwa

Toelichting Polonnaruwa werd de tweede koningsstad van Sri Lanka omstreeks 1070 na Christus onder koning Vijayabahu I. Polonnaruwa was beter te beschermen tegen aanvallen vanuit zowel het zuiden van India als vanuit het zuidoosten van Sri Lanka zelf. Een ander voordeel bleek dat er minder muskieten zitten. In 1284 volgde Dambadeniya Polonnaruwa op als hoofdstad. In de stad zijn tal van bezienswaardigheden: enorme zittende en rechtstaande Boeddhabeelden, sommige beelden zijn7 meter hoog en werden uit één steen gehouwen; een oude tempel van "de tand" waar vroeger de tand van Boeddha zou gelegen hebben, een monoliet van 9 meter hoog met inscripties uit de tijd van koning Nissanka Malla…

Tekst spelkaart Polonnaruwa werd de tweede koningsstad van Sri Lanka omstreeks 1070 na Christus onder koning Vijayabahu I. In de stad zijn tal van bezienswaardigheden: enorme zittende en rechtstaande Boeddhabeelden, sommige beelden zijn7 meter hoog en werden uit één steen gehouwen; een oude tempel van "de tand" waar vroeger de tand van Boeddha zou gelegen hebben, een monoliet van 9 meter hoog met inscripties uit de tijd van koning Nissanka Malla… Vlieg naar Polonnaruwa, in het zuiden van de "North Central" Provincie. Je raakt maar niet uitgekeken op Polonnaruwa: één beurt overslaan.

33 van 53

Nummer

35

Onderwerp

Sigiriya

Categorie Geografie

Toelichting Sigiriya of Sigirya is een van de zeven plaatsen in Sri Lanka op de Werelderfgoedlijst. Het complex bestaat uit lusthoven die omgeven zijn door muren en grachten en, boven op de rots, een citadel. De tuinen, die door grachten zijn omgeven, zijn ommuurde terrassen waarin vele waterpartijen voorkomen. De citadel boven op de rots diende ook als paleis. Het is nu slechts een ruïne. In enkele cisternen werd het regenwater opgevangen. Aan de noordzijde van de rots bereikt men halverwege de steile beklimming via trappen de Spiegelwand. Hierop zijn fresco's afgebeeld van 'wolkenmaagden'. Iets hoger is het terras met de restanten van de Leeuwenpoort. De naam Sigiriya, dat 'leeuwenrots' betekent, is hier aan ontleend.

Tekst spelkaart Sigiriya of Sigirya is een van de zeven plaatsen in Sri Lanka op de Werelderfgoedlijst. Het complex bestaat uit lusthoven die omgeven zijn door muren en grachten en, boven op de rots, een citadel. Vlieg meteen naar Sigiriya (vlak boven Dambulla in de Central Province). Daar krijg je er een werktuig bij om een verloren tempel te ontgraven.

34 van 53

Nummer

36

Categorie Geografie

Onderwerp

De Gouden tempel van Dambulla

Toelichting De Gouden tempel van Dambulla is een complex van historische boeddhistische gebouwen die liggen bij de plaats Dambulla in Sri Lanka. Het complex staat sinds 1991 op de werelderfgoedlijst van UNESCO. Er zijn meer dan 80 grotten in het gebied, vijf heiligdommen, vier belangrijke kloosters en vele beelden, waaronder belangrijke beeltenissen van Boeddha. De wandtekeningen, die een oppervlakte van 2100 vierkante meter beslaan, omvatten afbeeldingen die Boeddha's verleiding door Mara en Boeddha's eerste epistel voorstellen. Er zijn ook beelden van de hindoe-goden Vishnoe en Saman, waarmee de intreding van het hindoeïsme in Sri Lanka wordt weergegeven.

Tekst spelkaart De Gouden tempel van Dambulla is een complex van historische boeddhistische gebouwen die liggen bij de plaats Dambulla in Sri Lanka. Het complex staat sinds 1991 op de werelderfgoedlijst van UNESCO. Vlieg naar de tempel van Dambulla. Die bevindt zich in het midden van de kaart onderaan de "North Central" province. Je brengt ode aan Boeddha, die je in ruil wat gouden schilfers geeft waarmee je het werktuig van de centrale provincie aanschaft. .

35 van 53

Nummer

37

Categorie Economie

Onderwerp

Eigen rijst eerst

Toelichting De regering begon in september met een nationale campagne om de binnenlandse voedselproductie te stimuleren, onder het motto,”Let’s grow and build a Nation”. De regering wil ervoor zorgen dat er in de volgende jaren vier miljoen moestuinen bijkomen en houdt zich het recht voor om braakliggende gronden ter beschikking te stellen van pachters, die de eigenaar een kleine vergoeding betalen. De voornaamste reden voor de campagne is financieel. Nog niet zo lang geleden spendeerde Sri Lanka 100 miljard roepie (581 miljoen euro) per jaar aan voedselimport. Een groot deel van de inkomsten uit de textielexport en van geld dat migranten terug naar huis sturen ging op die manier verloren. “De schulden die we hebben gemaakt om in de jaren zeventig tarwe te kopen zijn nog altijd niet betaald”, zei president Rajapkse bij de voorstelling van de campagne in december

Tekst spelkaart De regering begon in september met een nationale campagne om de binnenlandse voedselproductie te stimuleren, onder het motto,”Let’s grow and build a Nation”. De regering wil ervoor zorgen dat er in de volgende jaren vier miljoen moestuinen bijkomen en houdt zich het recht voor om braakliggende gronden ter beschikking te stellen van pachters, die de eigenaar een kleine vergoeding betalen. Jij bent bij de gelukkigen, je mag 2 werktuigen nemen om voorraadschuren te helpen bouwen voor de rijst.

36 van 53

Nummer

38

Categorie Geografie

Onderwerp

Klimaat in Sri-Lanka

Toelichting Sri-Lanka ligt in de tropische gordel, maar er is geen tropische hitte, want de hoge temperaturen worden aan de kusten getemperd door frisse oceaanwinden en in het gebergte door de hoogteligging; voor iedere honderd meter hoogte daalt de temperatuur met een halve graad. Sri-Lanka heeft het hele jaar door een gelijkwaardige temperatuur van 26 tot 30 graden, zonder noemenswaardige verschillen tussen zomer en winter. Sneeuw en ijs zijn dan ook onbekend op het eiland alhoewel er hoog in de bergen in de maanden december en januari wel enige kans op nachtvorst is. Regen komt het hele jaar voor in praktisch alle maanden, maar niet in alle gebieden tegelijk. De regen in het bergland valt voornamelijk in de maanden juni-juli en oktober-november. De west- en zuidkust hebben de meeste kans op regen in de periode mei tot september (Dit in verband met de zuid-west moesson). Op het moment dat de moesson regen brengt in het zuidwestelijk gedeelte van het eiland, is het over het algemeen aangenaam zonnig aan de oostkant. Hier is de meeste kans op regen tussen november en februari. Het zijn echter wel vaak tropische regenbuien, wat inhoudt dat het vaak niet lang, maar wel heel hard regent. De lengte van de dagen is bijna het gehele jaar door hetzelfde. Om zes uur komt de zon op en na 12 uur gaat ze ook weer onder. De avond valt hier wel heel snel in.

Tekst spelkaart Sri-Lanka ligt in de tropische gordel, maar er is geen tropische hitte, want de hoge temperaturen worden aan de kusten getemperd door frisse oceaanwinden en in het gebergte door de hoogteligging; voor iedere honderd meter hoogte daalt de temperatuur met een halve graad. Het is heerlijk soezen in Sri lanka.Tot je volgende beurt doe je helemaal niets: geen pionnen verzetten en je mag geen werktuigen afstaan of ontvangen: lekker uitrusten onder een palmboom.

37 van 53

Nummer

39

Categorie Economie

Onderwerp

Outsourcing IT

Toelichting In een dorpje diep in het Sri Lankaanse woud zit een jonge man gebiologeerd naar zijn computer te staren. Isuru Senevirathna is druk in de weer met muis en keyboard voor OnTime Pvt. Ltd, het eerste Sri Lankaanse outsourcing bedrijf dat opgericht is in een dorp. .In de Sri Lankaanse hoofdstad Colombo schieten tientallen outsourcingbedrijfjes als paddestoelen uit de grond, nu 's werelds grootste multinationals op zoek zijn naar goedkopere manieren om hun administratie af te handelen. Maar OnTime is uniek vanwege de locatie: in een dorpje naast een natuurreservaat en waarschijnlijk een van de weinige computercentra ter wereld omringd door bomen, vogels, rijstvelden en beekjes. De werknemers van OnTime loggen in via een beveiligde verbinding en voeren voor de klant data in zoals prijzen en inventarissen. Elke operator verwerkt zo'n 150 documenten per dag. OnTime werkt voor grote cliënten zoals John Keells, Sri Lanka's grootste conglomeraat, en voert momenteel gesprekken met multinationals zoals naaimachinefabrikant Singer. Het bedrijf heeft zijn bestaan te danken aan Nandasiri Wanninayaka, voormalig leraar Engels die nu ondernemer geworden is. Wanninayaka startte in 1998 met het project 'Horizon Lanka', dat Engels wilde leren aan de kinderen van rijstboeren. Maar toen de organisatie een computer kreeg van de Amerikaanse ambassade, werd het lessenpakket uitgebreid met IT-lessen. Het dorp groeide in korte tijd uit tot een waar IT-centrum waar één op de acht gezinnen nu over een computer beschikt. Met behulp van zeven WiFi-knooppunten beschikken die gezinnen nu overal in het dorp over een draadloze internetverbinding.

Tekst spelkaart In een dorpje diep in het Sri Lankaanse woud zit een jonge man gebiologeerd naar zijn computer te staren. Isuru Senevirathna is druk in de weer met muis en keyboard voor OnTime Pvt. Ltd, het eerste Sri Lankaanse outsourcing bedrijf dat opgericht is in een dorp. .In de Sri Lankaanse hoofdstad Colombo schieten tientallen outsourcingbedrijfjes als paddestoelen uit de grond, nu 's werelds grootste multinationals op zoek zijn naar goedkopere manieren om hun administratie af te handelen. De goden zijn je welgezind: je mocht in Laos een opleiding volgen en maakt nu deel uit van OnTime PvT. Je werk brengt welstand in je dorp: alle leden van je etnische groep mogen een werktuig van het stapeltje nemen.

38 van 53

Nummer

40

Categorie Economie

Onderwerp

Van thee plantage naar universiteit

Toelichting In een dorpje diep in het Sri Lankaanse woud zit een jonge man gebiologeerd naar zijn computer te staren. Isuru Senevirathna is druk in de weer met muis en keyboard voor OnTime Pvt. Ltd, het eerste Sri Lankaanse outsourcing bedrijf dat opgericht is in een dorp. .In de Sri Lankaanse hoofdstad Colombo schieten tientallen outsourcingbedrijfjes als paddestoelen uit de grond, nu 's werelds grootste multinationals op zoek zijn naar goedkopere manieren om hun administratie af te handelen. Maar OnTime is uniek vanwege van de locatie: in een dorpje naast een natuurreservaat en waarschijnlijk een van de weinige computercentra ter wereld omringd door bomen, vogels, rijstvelden en beekjes. De werknemers van OnTime loggen in via een beveiligde verbinding en voeren voor de klant data in zoals prijzen en inventarissen. Elke operator verwerkt zo'n 150 documenten per dag. OnTime werkt voor grote cliënten zoals John Keells, Sri Lanka's grootste conglomeraat, en voert momenteel gesprekken met multinationals zoals naaimachinefabrikant Singer. Het bedrijf heeft zijn bestaan te danken aan Nandasiri Wanninayaka, voormalig leraar Engels die nu ondernemer geworden is. Wanninayaka startte in 1998 met het project 'Horizon Lanka', dat Engels wilde leren aan de kinderen van rijstboeren. Maar toen de organisatie een computer kreeg van de Amerikaanse ambassade, werd het lessenpakket uitgebreid met IT-lessen. Het dorp groeide in korte tijd uit tot een waar IT-centrum waar één op de acht gezinnen nu over een computer beschikt. Met behulp van zeven WiFi-knooppunten beschikken die gezinnen nu overal in het dorp over een draadloze internetverbinding.

Tekst spelkaart In een dorpje diep in het Sri Lankaanse woud zit een jonge man gebiologeerd naar zijn computer te staren. Het dorp groeide in korte tijd uit tot een waar IT-centrum waar één op de acht gezinnen nu over een computer beschikt. Met behulp van zeven WiFi-knooppunten beschikken die gezinnen nu overal in het dorp over een draadloze internetverbinding. Je hebt geluk, je mama heeft zich uit de naad gewerkt en je kan naar de universiteit. Je mag een werktuig van het stapeltje kiezen.

39 van 53

Nummer

41

Categorie Economie

Onderwerp

Arbeidsomstandigheden theepluk

Toelichting Arbeidsomstandigheden van theeplukkers wereldwijd staan onder druk door lage wereldmarktprijzen en hoge productiekosten. Wereldwijd zijn voedselprijzen recentelijk enorm gestegen wat leidt tot brede discussie en tot problemen voor armen in ontwikkelingslanden. Maar gecorrigeerd voor inflatie is de wereldmarktprijs van thee nog steeds veel lager dan in de jaren tachtig . Het nieuwe rapport geeft een unieke vergelijkende analyse van de sociale, economische en ecologische omstandigheden in de wereldwijde theesector. Het laat zien dat de theehandel en distributie wordt gedomineerd door een klein aantal internationale bedrijven die profiteren van stabiele consumentenprijzen maar er tot nog toe niet in slaagden de problemen in de sector aan te pakken.

Tekst spelkaart Arbeidsomstandigheden van theeplukkers wereldwijd staan onder druk door lage wereldmarktprijzen en hoge productiekosten. Wereldwijd zijn voedselprijzen recentelijk enorm gestegen wat leidt tot brede discussie en tot problemen voor armen in ontwikkelingslanden. Maar gecorrigeerd voor inflatie is de wereldmarktprijs van thee nog steeds veel lager dan in de jaren tachtig . Je bent maar weer eens ziek door insectenbeten in de theeplantages. De opzichter op de plantage neemt één werktuig af, (de opzichter is de speler rechts van jou, hij/zij mag één werktuig uit je werkbak kiezen.)

40 van 53

Nummer

42

Categorie Natuur

Onderwerp

Lekkeren garnalen curry

Toelichting Ingredienten garnalen curry

■400 gr garnalen ■2 fijngesneden uien ■1 fijngesneden groene peper ■4 fijngesneden teentjes knoflook ■2 theelepel tomatenpuree ■1 pijpje kaneel ■1 theelepel serehpoeder ■4 kerrieblaadjes ■olie/boter ■1 theelepel cayennepeper ■2 cm fijngesneden gemberwortel ■sap van 1/2 citroen ■2 theelepels milde kerriepoeder ■zout naar smaak Bereiding: Bak in de hete olie de ui, knoflook en kerrieblaadjes tot de ui goudbruin is. Voeg dan de garnalen en de overige ingredienten toe en laat het geheel ongeveer 20 minuten op een klein pitje sudderen

Tekst spelkaart De garnalen curry valt wat "heet" uit, gooi nog een keer om te blussen

41 van 53

Nummer

43

Onderwerp

Eetgerei

Categorie Bevolking

Toelichting Srilankanen eten met de vingers. Die eetwijze vereist veel oefening en is voor ons Westerlingen net zo moeilijk als het eten met stokjes. De etiquette vereist dat je het voedsel alleen met de vingertoppen aanraakt. De gastheer zal al je smoezelige pogingen met welwillendheid bekijken als je maar blijk geeft van de etiquette onder de knie te willen krijgen.

Tekst spelkaart Srilankanen eten met de vingers. Die eetwijze vereist veel oefening en is voor ons Westerlingen net zo moeilijk als het eten met stokjes. De etiquette vereist dat je het voedsel alleen met de vingertoppen aanraakt. De gastheer zal al je smoezelige pogingen met welwillendheid bekijken als je maar blijk geeft van de etiquette onder de knie te willen krijgen. Je zorgt voor de nodige hilariteit tijdens de maaltijd, maar je mag een werktuig extra van het stapeltje nemen omdat je je best deed.

Categorie Bevolking

Nummer

44

Onderwerp

Je studeert af

Toelichting Tekst spelkaart Je slaagde in het vierde jaar, je mag één werktuig kiezen dat je nog niet had.

42 van 53

Nummer

45

Categorie Bevolking

Onderwerp

Religie in Sri-Lanka

Toelichting De indeling naar religie stemt globaal overeen met die naar etnische herkomst. De grondwet van Sri-Lanka kent vrijheid van godsdienst. Het grootste deel van de bevolking is Boeddhist, zo'n 74%. Dit zijn voornamelijk de Singalezen die hoofdzakelijk in het midden en het zuiden van het eiland wonen. Tamils zijn merendeel hindoes, bestaande uit verschillende richtingen. Dit betreft ongeveer 14%. Ongeveer 7% is moslim. Zij wonen vooral in het (zuid-)oostelijke deel van het eiland. Dan zijn er ook nog de christenen, ongeveer 8%, van wie de meesten katholiek zijin. In de Portugese tijd zijn vele Singalezen en Tamils overgegaan tot de katholieke kerk. In de Hollandse tijd gingen leden van deze bevolkingsgroepen, zij het in mindere mate, over tot de Nederlands hervormde kerk en in de Engelse tijd tot de Anglicaanse kerk. Het eiland telt vele drukbezochte christelijke kerken, de meeste gebouwd in koloniale barokstijl. De katholieke kerk heeft Colombo als aartsbisdom en daarbuiten enkele bisdommen. Ze worden bediend door een overwegend inheemse geestelijkheid. Er zijn vele roepingen tot het priesterschap en het kloosterleven.

Tekst spelkaart De indeling naar religie stemt globaal overeen met die naar etnische herkomst. De grondwet van Sri-Lanka kent vrijheid van godsdienst. Het grootste deel van de bevolking is Boeddhist, zo'n 74%. Dit zijn voornamelijk de Singalezen die hoofdzakelijk in het midden en het zuiden van het eiland wonen. Tamils zijn merendeel hindoes, bestaande uit verschillende richtingen. Dit betreft ongeveer 14%. Ongeveer 7% is moslim. Zij wonen vooral in het (zuid-)oostelijke deel van het eiland. Dan zijn er ook nog de christenen, ongeveer 8%, van wie de meesten katholiek zijin. We gaan met zijn allen naar een oecumenische dienst. Bij het buitenkomen ontvangt elke speler een werktuig naar keuze

43 van 53

Nummer

46

Categorie Bevolking

Onderwerp

Elephant Pass

Toelichting Elephant Pass is de plek waar in 2002 het gewapende conflict tussen Tamils en Singalezen tot een einde kwam. De toestand blijft explosief, Regelmatig flakkert het conflict opnieuw op…

Tekst spelkaart Elephant Pass is de plek waar in 2002 het gewapende conflict tussen Tamils en Singalezen tot een einde kwam. De toestand blijft explosief, Regelmatig flakkert het conflict opnieuw op… Vlieg naar Elephant Pass (helemaal bovenaan de kaart). De Singalezen wonnen de strijd. De Tamils moeten één werktuig doorgeven aan de Singalezen.

44 van 53

Nummer

47

Categorie Bevolking

Onderwerp

Bussen op Sri-Lanka

Toelichting Reizend door Sri lanka kun je gebruik maken van de meest uiteenlopende transportmiddelen. Wat op zal vallen is dat het Sri Lankaanse verkeer op de snelweg anders is dan we gewend zijn. Alles wat maar enigszins vooruit kan bewegen maakt gebruik van het asfalt. Het reizen per openbaar vervoer vergt enig aanpassingsvermogen. Vooral chauffeurs van de gewone bussen rijden als gekken. De normale bussen hou je langs de kant van de weg aan door gewoon je arm uit te steken. Bushokjes zijn er buiten de steden nauwelijks. Beter is het echter om ze vanaf het beginpunt te nemen om van een zitplaats verzekerd te zijn. Intercity-bussen zijn een stuk comfortabeler. Naast dat ze airconditioned zijn stoppen ze nauwelijks om mensen op te pikken of af te zetten en vertonen de meeste chauffeurs een iets verantwoorder weggedrag als die van de normale bussen. Om de meerprijs kun je het niet laten, busvervoer in Sri Lanka is spotgoedkoop. Zorg ervoor ver bij de achterwielen vandaan te zitten, want de schokbrekers zijn meestal niet opgewassen tegen de hobbels in het wegdek. Plan geen al te strak reisschema, vooral niet in berggebied. Na een regenbui kunnen aardverschuivingen ervoor zorgen dat je uren vast komt te zitten. Overigens staan mensen bij de busstations keurig in de rij voordat ze de bus ingaan (vooral bij de intercity-bussen), waarschijnlijk een erfenis van de Britten, want dit zie je vrijwel nergens anders in Azië. Als je dit niet weet kun je onbedoeld voordringen, dus let een beetje op en sluit netjes achteraan aan.

Tekst spelkaart Het reizen per openbaar vervoer vergt enig aanpassingsvermogen. Vooral chauffeurs van de gewone bussen rijden als gekken. De normale bussen hou je langs de kant van de weg aan door gewoon je arm uit te steken. Bushokjes zijn er buiten de steden nauwelijks. Beter is het echter om ze vanaf het beginpunt te nemen om van een zitplaats verzekerd te zijn. Intercity-bussen zijn een stuk comfortabeler. In je haast ben je middenin de rij wachtenden voor de bus ingeschoven. Je krijgt heibel met de omstaanders. Een agent die erbij komt geeft je de raad om een werktuig te geven aan de man die achter je stond (volgende speler). Die is natuurlijk tevreden!

45 van 53

Nummer

48

Onderwerp

Lipton thee

Categorie Economie

Toelichting Lipton is de geregistreerde merknaam van 's wereld grootste theebedrijf. Het van oorsprong Britse bedrijf werd opgericht door de Schot Thomas Lipton. De merknaam is momenteel eigendom van Unilever. Thomas Lipton (1850-1931) kocht theeplantages op in Ceylon (het huidige Sri Lanka) en ging thee verkopen in zijn eigen winkels om de tot dan toe erg dure thee toegankelijk te maken voor minderbedeelden. Lipton maakt ook een ijsthee drank, tot 2002 onder de naam Liptonice, later Lipton Ice Tea. Een groot deel van het Lipton-assortiment wordt geproduceerd te Vorst (België). Lipton Ice Tea wordt onder andere geproduceerd door Vrumona te Bunnik (Nederland). Thee is een belangrijk gewas voor boeren in de tropen. Duurzame ontwikkeling is een essentieel principe om de aanvoer van kwaliteitsproducten in de toekomst te kunnen garanderen, maar ook om de natuurlijke omgeving en de inkomens van mensen werkzaam in de landbouw en van hun gemeenschappen te kunnen beschermen en verbeteren. In mei 2007 kondigde Lipton als eerste theebedrijf aan dat ze al haar thee op duurzame wijze wil betrekken. [1] Het bedrijf kondigde aan dat het de Rainforest Alliance, een internationale milieu NGO, gevraagd heeft om te beginnen met het certificeren van theeplantages in Oost-Afrika. Lipton en het moederbedrijf Unilever kondigden aan dat zij alle Lipton Yellow Label theezakjes in West-Europa in 2010 gecertificeerd willen hebben. Wereldwijd zullen alle Lipton theezakjes in 2015 gecertificeerd moeten zijn. [2] Liptons eigen theeplantages werden als eerste gecertificeerd.[3] In februari 2008 begon het bedrijf met het verkopen van Lipton Yellow Label waarvan de thee afkomstig is van door de Rainforest Alliance gecertificeerde plantages. De slogan is: Lipton tea can do that!

Tekst spelkaart Thomas Lipton (1850-1931) kocht theeplantages op in Ceylon (het huidige Sri Lanka) en ging thee verkopen in zijn eigen winkels om de tot dan toe erg dure thee toegankelijk te maken voor minderbedeelden. Eindelijk een producent die wat duurzame ontwikkeling nastreeft. Je verdient een werktuig..

46 van 53

Nummer

49

Categorie Bevolking

Onderwerp

Sperciebonen in de curry

Toelichting Ingredienten sperciebonen curry:

■500 gram sperciebonen (van 2cm) ■150 gr fijngesneden uioen ■1 fijngesneden groene peper ■2 eetlepels maldive fish (gedroogd vismaalsel) ■1 kopje kokosmelk ■1/2 theelepel kurkuma ■1 theelepel cayennepeper ■1 theelepel komijnpoeder ■2 theelepels korianderpoeder ■1 1/2 theelepel zout ■2 eetlepels olie of boter Bereiding: Meng alle ingredienten behalve de olie en de kokosmelk in een kom en verhit dan in een hapjespan de olie en bak de ingredienten al roerend gedurende 5 minuten. Voeg dan de kokosmelk en een kopje water toe en kook dit 20 minuten onder af en toe roeren gaar.

Tekst spelkaart Meng Olie met lokosmelk en warm in een hapjespan. Gooi er bonen, uien , pepers en en gedroogde vismaalsels, kurkuma, cayennepeper bovenop en laat lekker sudderen tot de rijst gaar is. Lekker zeg en vooral proteïnerijk. Daar kan je hard van werken: je mag een werktuig nemen.

47 van 53

Nummer

50

Categorie Bevolking

Onderwerp

Tu-tuks als taxi

Toelichting In de stad zul je vrijwel alleen gebruik maken van tuk-tuks, een soort gemotoriseerde grasmaaier of overdekte brommer. Ze rekenen ongeveer €0,50 voor korte afstanden. Je kunt ze ook gebruiken voor langere afstanden, maar dat is vooral op wegen waar veel verkeer rijdt geen aanrader, want je krijgt de volle laag als een bus naast je optrekt en ziet er na een paar kilometer uit alsof je door de schoorsteen bent gevallen. Spreek voordat je instapt altijd een prijs af (flink afdingen !). Als je de bus uitstapt en op zoek bent naar een hotel is er altijd wel een tuk-tuk rijder die je gratis naar het hotel van zijn broer, oom of andere familielid wilt rijden. Veelal krijgt de tuk-tuk rijder een kleine commissie van de hoteleigenaar, dus maak een duidelijke afspraak over wat de consequenties zijn als je uiteindelijk besluit het hotel niet te kiezen voor de nacht. Geef vooral in grotere steden als Colombo duidelijk door naar welk adres je gebracht wilt worden, want veel tuk-tuk rijders kennen de weg nog niet in de hoofdstad en beginnen zomaar wat te karren. Hou dus zelf ook in de gaten of ze de goede kant op gaan (voor zover je hier kijk op hebt) en laat ze aan anderen de weg vragen om niet voor nare verrassingen te komen te staan. Als ze je bij een geschil proberen te intimideren (en dat hebben wij gelukkig nooit meegemaakt) is er altijd wel een agent in de buurt die kan bemiddelen.

Tekst spelkaart In de stad zul je vrijwel alleen gebruik maken van tuk-tuks, een soort gemotoriseerde grasmaaier of overdekte brommer. Ze rekenen ongeveer €0,50 voor korte afstanden. Je kunt ze ook gebruiken voor langere afstanden, maar dat is vooral op wegen waar veel verkeer rijdt geen aanrader, want je krijgt de volle laag als een bus naast je optrekt en ziet er na een paar kilometer uit alsof je door de schoorsteen bent gevallen. Je tuk-tuk valt middenin het verkeer stil. Gelukkig had jij je werkkoffer bij en je kon het driewielertje herstellen. Je hoeft de rit niet te betalen en krijgt er zelfs een werktuig bij.

48 van 53

Nummer

51

Categorie Economie

Onderwerp

Theeplukkers

Toelichting De thee wordt geplukt door ongeschoolde vrouwen. De mannen werken in de theefabrieken. Het lijkt een mooi plaatje: de dames die in hun kleurrijke sari’s die thee plukken. Op grote reclamepanelen genieten zij zichtbaar van het werk en de thee. Maar het idyllische landschap verhult hoe zwaar het werk wel is. Het klimaat in het bergachtige binnenland is koud en erg vochtig. Het werk is uitputtend en niet zonder gevaar. Op slippers trotseren de vrouwen de glibberige modder en de keien. De plantages zitten vol bloedzuigers, die de theepluksters elke dag verwonden en ontstekingen veroorzaken. Bovendien zijn er veel slangen. Niet verwonderlijk dat Sri Lanka wereldwijd het hoogste aantal slangenbeten telt per inwoner.

Tekst spelkaart Tijdens het plukken van de thee op de plantages word je gestoken door een bloedzuiger. Je moet één werktuig afgeven om de verzorging te betalen.

Nummer

52

Onderwerp

Theepluk

Categorie Economie

Toelichting De theepluksters worden vergoed per zak thee die ze plukken. Gemiddeld verdient een plukster zo’n € 3 per dag, wat nauwelijks volstaat om te overleven. De levensomstandigheden in de dorpen zijn dan ook erg slecht. De arbeiders zijn bovendien gebonden aan de plantages waar zij een schamele woning kunnen huren. De armoede is er extreem, en er heerst een sombere sfeer. Gelukkig is kinderarbeid enkele jaren geleden verboden. Wie jonger is dan 16 mag niet als theeplukker werken.

Tekst spelkaart De theepluksters worden vergoed per zak thee die ze plukken. Gemiddeld verdient een plukster zo’n € 3 per dag, wat nauwelijks volstaat om te overleven. Vandaag heb je een extra goede dag, je krijgt er één werktuig bij.

49 van 53

Nummer

53

Categorie Bevolking

Onderwerp

School in Sri Lanka

Toelichting Prince en Divane gaan naar een school waar ook Broeders van Liefde lesgeven. Jongens en meisjes hebben in Sri Lanka aparte scholen, en met die scholen is het niet zo goed gesteld. De school van de twee jongens bestaat uit twee verdiepingen. Boven - onder het dak - zitten alle klassen van het lager onderwijs in één lokaal samen, zonder tussenmuren. Het is er hectisch. Alle leerkrachten proberen de aandacht te trekken van hun eigen klasgroep. Da’s best moeilijk met al dat geroezemoes! Op het gelijkvloers is een middenschool. Ook daar worden zo goed als mogelijk alle lessen in één lokaal gegeven.

Tekst spelkaart Er was vandaag erg veel tumult op school met alle leerlingen die door elkaar praten. Je kon de leraar nauwelijks verstaan. Toch heb je goed opgelet en je krijgt er één werktuig bij.

Categorie Geografie

Nummer

54

Onderwerp

Trincomalee

Toelichting Trincomalee is met zijn haven een economische groeipool. Hier stranden vele jongeren die de ellende van de theeplantages in het binnenland ontvluchten. De haven groeit en bloeit. Kleine en grote industrie ontstaat. Ook de bouw en het onderhoud van grote vakantieresorts voor Westerse toeristen bieden heel wat perspectief op werk. Maar die economische activiteiten vragen technische vaardigheden en goede beroepsopleidingen. De jongeren uit de theeplantages die hier door de straten dwalen en werk zoeken, hebben die niet.

Tekst spelkaart Trincomalee is de stad waar de St-Jozefschool gelegen is. Het is een havenstad en er is veel industrie. Je vliegt alvast eens naar Trincomalee om rond te neuzen en je krijgt er een werktuig bij.

50 van 53

Nummer

55

Categorie Bevolking

Onderwerp

Broeder Michaël

Toelichting Broeder Michael, een Sri Lankaanse Broeder van Liefde, zag hierin een opdracht. Hij wou deze jongeren opleiden, zodat ze op de arbeidsmarkt aan de slag konden. Hij richtte daarom het Saint Joseph’s Technical Insitute op, een technische school in het hartje van de stad. Elk jaar biedt Broeder Michael een 80-tal straatjongeren de kans om een korte technische opleiding te volgen. Een opleiding die hen een officieel diploma verschaft. Kandidaten die zich bij Broeder Michael aanbieden worden door hem persoonlijk gescreend. Hij heeft een bijzondere aandacht voor aangespoelde jongeren uit het binnenland. Broeder Michael focust bovendien op een job na school. Hij laat individuele jongeren pas een opleiding starten, als hij voor hen ook een contract heeft met een werkgever. Dit contract biedt voor minimaal één jaar werkgarantie na het afstuderen. Dat heeft hij slim bekeken. Zo leidt hij jongeren op die met zekerheid nadien een job krijgen én een eigen leven kunnen opbouwen. De school haalt hen definitief uit de armoede!

Tekst spelkaart Broeder Michaël is een strenge, maar rechtvaardige directeur. Je mag je gelukkig prijzen dat je op zijn school terecht kan. Je zal er afstuderen met een volle werkbak en zicht op een baantje in de industrie of als zelfstandige. Je wordt aangenomen op de school en ontvangt een werktuig.

Nummer

56

Onderwerp

Opleiding elektriciteit

Categorie Economie

Toelichting De jongeren van de opleiding elektriciteit leren de basis om leidingen te leggen en elektrische apparaten te herstellen. Daar is veel vraag naar op de lokale arbeidsmarkt.

Tekst spelkaart De jongeren van de opleiding elektriciteit leren de basis om leidingen te leggen en elektrische apparaten te herstellen. Daar is veel vraag naar op de lokale arbeidsmarkt. Je stageleider is bijzonder tevreden over je werk: je krijgt er een werktuig bij.

51 van 53

Nummer

57

Categorie Economie

Onderwerp

De opleiding koeltechniek

Toelichting De leerlingen van de opleiding koeltechnieken worden opgeleid om ijskasten te repareren en airconditioning te plaatsen. Voor wie in het tropische klimaat aan de kust woont, is een ijskast een must. Bovendien smeken de lokale bouwpromotoren om techniekers die airco kunnen plaatsen in de vele toeristenhotels. Die worden in hoog tempo aan de stranden gebouwd.

Tekst spelkaart Je moet met je stageleider een airco repareren in één van de vele strandhotels. De toeristen die eindelijk van de verzengende hitte verlost zijn, zijn zo blij dat ze jou geld toestoppen waarmee je een ontbrekend werktuig kunt kopen (hoeft niet het werktuig van je huidige provincie te zijn)

Nummer

58

Onderwerp

De opleiding lasser en metaal

Categorie Economie

Toelichting Ook voor de lassers is er een zekere toekomst weggelegd. Op de school krijgen ze een basisopleiding, om alle technieken in de vingers te krijgen. Door het hoge niveau van de opleiding zijn ze nadien van werk verzekerd. Dat geldt ook voor de jongeren die de richting metaalbewerking volgen. Zij leren professioneel omgaan met draaibanken. Met hun vaardigheden kunnen ze terecht in de industrie bij de haven.

Tekst spelkaart Tijdens je stage loopt er wat fout tijdens het lassen: je brandt een groot gat in de constructie waarmee je bezig bent. Je moet je fout vergoeden door één werktuig af te geven.

52 van 53

Nummer

59

Categorie Economie

Onderwerp

De opleiding tot garagist

Toelichting Tot slot volgen heel wat studenten de opleiding garage. Het is best ingewikkeld om alle details van een motor onder de knie te krijgen. Maar de leerkrachten zorgen ervoor dat een motor voor de leerlingen geen geheimen meer kent. Bromfietsen en vooral driewielers zijn in Sri Lanka heel populair. De driewielers worden tuktuks genoemd, naar het lawaai dat ze maken. Ze zijn zowat het nationale symbool van Sri Lanka. Wel hebben ze heel wat onderhoud nodig, net als de vrachtwagens die onontbeerlijk zijn voor de groeiende economie.

Tekst spelkaart Je slaagt erin om de weerbarstige motor van een tuk-tuk terug aan de praat te krijgen. De chauffeur is zo blij dat hij je een werktuig schenkt.

53 van 53