boomblad Over bomen en hout Natuurbegraafplaatsen Klimop, zegen of plaag? Houtland IJzer en Leie

boomblad

België - Belgique P.B. - P.P 8000 Brugge 1 - 2e afd. BC 6335

Driemaandelijks tijdschrift van de West-Vlaamse Bosgroepen ok tober/november/december 2013 Afgiftek antoor: 8000 brugge 1 - afd. 2 / P3A9048 Afzendadres: Bosgroep Houtland vzw - Tillegemstraat 81 - 8200 Sint-Michiels

I N F O R M AT I E B L A D V O O R B O S E I G E N A A R S

Houtland

Over bomen en hout Natuurbegraafplaatsen Klimop, zegen of plaag?

IJzer en Leie

INHOU D & C O LO FO N

Voorwoord

3

Over bomen en hout

4

Natuurbegraafplaatsen

8

Interessante lessen uit Lincolnshire, Engeland

10

Boswetgeving: aansprakelijkheid en verzekeringen

12

Klimop, zegen of plaag?

13

14

Nieuws uit Bosgroep IJzer en Leie

16

Activiteitenkalender

18

Nieuws uit Bosgroep Houtland

Colofon

Een mobiele boomzaag kan snel opgesteld worden in het bos en verzaagt boomstammen tot waardevolle planken en balken. U kan deze machine aan het werk zien op zaterdag 19 oktober in de Doornstraat te Sint-Andries (Brugge). Meer info op pagina 15.

2

Boomblad (Her fst 2013), jaargang 11 - nummer 4 Het Boomblad wordt uitgegeven door de West-Vlaamse Bosgroepen en verschijnt vier keer per jaar. De Bosgroep Houtland en de Bosgroep IJzer en Leie zijn een initiatief van privébosbeheerders, de Provincie West-Vlaanderen en het agentschap voor Natuur en Bos van het ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. Redactie: Clint Callens, Chris Couwelier, Ines Garrein, Jan Goris, Marie -Louise Martens Foto’s: Clint Callens en Jan Goris Druk: PurePrint - Oostkamp Papier: Gedrukt op papier met FSC-label Oplage: 1.500 exemplaren Verantwoordelijke uitgever: Albert de Busschere, Tillegemstraat 81, 8200 Sint-Michiels

Boomblad OKTOBER/NOVEMBER/DECEMBER 2013

VO O RWO O R D

Beste lezer, Ondanks het zomerverlof werd er de afgelopen weken en maanden al heel wat gesleuteld aan de interne organisatie van onze Bosgroep. Ten eerste was er de start van een nieuwe ambtstermijn voor de bestuurders. De vertegenwoordigers van de Stad Brugge, schepen Demon en zijn plaatsvervanger Luc Maene, namen afscheid en we verwelkomden Géry van Outryve d’Ydewalle in onze ploeg. Bij deze wil ik de Stad Brugge bedanken voor de verkregen steun aan het bestuur in de afgelopen jaren. De samenwerking gaat uiteraard verder want de Stad blijft als grote boseigenaar lid van de vereniging. Vervolgens moest een nieuw werkplan voor de periode 2014-2019 opgemaakt worden ter be houd van onze erkenning als Bosgroep. U leest hier meer over in dit Boomblad. Ten slotte zullen de Vlaamse bosgroepen vanaf volgend jaar niet meer onder de bevoegdheid van de Vlaamse overheid vallen maar onder de bevoegdheid van de provincies. Bij deze overgang komt uiteraard heel wat kijken. De Koepel van Bosgroepen nam het voortouw bij de onderhandelingen op Vlaams niveau. In West-Vlaanderen was er al snel een wederzijds vertrouwen tussen de bosgroepen en de bevoegde gedeputeerden Naeyaert en Decorte. We gaan er momenteel van uit dat deze hervorming alleen maar positieve effecten kan hebben op onze dienstverlening naar u als boseigenaar. In het najaar zijn er traditioneel veel geleide bosactiviteiten. Ik wil u alvast uitnodigen op zaterdag 19 oktober voor een spectaculaire en interessante demonstratiedag met een mobiele boomzaag. En denkt u er dan alvast eens over na om zelf deze machine in te huren zodat uw beste bomen ter plaatse tot waardevolle planken kunnen verwerkt worden. Alle info vindt u verder in deze editie. Veel leesgenot, Albert de Busschere, Voorzitter Bosgroep Houtland vzw

Boomblad oktober/november/december 2013

3

BOSIN FO

Over bomen en hout

(Artikel, illustratie en foto's uit de 'de bosbode' editie januari-februari-maart 2013) We staan er vaak niet bij stil, maar hout is alomtegenwoordig in ons dagelijks leven. Boseigenaars zetten er zich sinds mensenheugenis voor in om de maatschappij te voorzien van hout. Tot voor enkele decennia gebeurde de verwerking van de bomen uit het bos zeer lokaal waardoor de ganse houtketen zichtbaar en tastbaar was voor de betrokken boseigenaars. Tegenwoordig is de houtmarkt een mondiaal gebeuren en worden stammen en afge werkte houten producten de wereld rond getransporteerd. In dit artikel trachten we een beeld te schetsen wat er gebeurt met de stammen die geoogst worden in onze Vlaamse bossen.

4


Duurzame houtoogst, een natuurlijk proces

In bossen waar er geen bomen worden ge veld, zal na verloop van tijd de hoeveelheid hout die jaarlijks bijgroeit, gelijk zijn aan de hoeveelheid hout die op een natuurlijke manier afster ft en krijgt men natuurlijke bossen met grote hoeveelheden dood hout. In het verleden werd er in onze Vlaamse bossen vaak veel minder hout geoogst dan er bijgroeide wat geleid heeft tot relatief hoge voorraden hout in onze bossen. Zo zou er naar schatting bijna dubbel zoveel hout staan in een gemiddeld Vlaams bos dan in een even groot bos in het Verenigd

BO S I N FO

Koninkrijk. Symbolisch zou men kunnen stellen dat door het niet afhalen van de ‘intresten’ (= bijgroei) de ‘spaarboek’ (= houtvoorraad in het bos) aardig is aangedikt. Geschat wordt dat er in Vlaande ren slechts ongeveer een kwart van de jaarlijkse bijgroei wordt geoogst. Uiteraard is dit een gemiddelde en rekening houdend met de bossen waar er weinig of geen hout uit wordt geoogst. Over het totale volume hout dat jaarlijks wordt geoogst uit de Vlaamse bossen zijn er geen gedetailleerde gegevens beschikbaar, maar dit wordt geschat op ongeveer 300.000 m³. Hiervan is ongeveer 1/3 e afkomstig uit openbare bossen. De private boseigenaars verkopen via de Vlaamse Bosgroepen jaarlijks gemiddeld 70.000 m³ hout, waarvan ongeveer 15% brandhout. De rest wordt door private boseigenaars

zelf te koop aangeboden. In Vlaanderen zijn de 3 belangrijkste boomsoorten goed voor ruim de helft van de houtvoorraad in onze bossen. Onze dennenbossen (Grove den en Corsicaanse den samen) bevatten meer dan 1/3 e van de Vlaamse houtvoorraad op stam. De derde boomsoort nl. populier is goed voor zo’n 15%. Het leeuwenaandeel van de jaarlijkse houtoogst bestaat dan ook uit dennen- en populierenhout.

Populierenhout, van lucifer tot fruitkist

Grote delen van het Vlaamse landschap worden gekenmerkt door aanplantingen van populier, zowel in bosverband als onder de vorm van lijnbeplantingen. Veel van deze aanplantingen kwamen er mede onder impuls van de luciferindustrie die rond het midden van


5

BOSIN FO

de vorige eeuw in onze contreien floreerde. Inmiddels is de luciferindustrie volledig verdwenen en vond de industrie nieuwe toe passingen voor deze grondstof. Het onderste deel van de populierenstam en mooi gesnoeide exemplaren worden ge bruikt als afrolhout. Hierbij wordt een stamstuk geschild en het lange vel hout dat op die manier ontstaat wordt verder verwerkt tot afgewerkte producten. Door het terug verlijmen van de houtvellen krijgt men multiplexen die na het aanbrengen van een afwerkingslaag bijvoorbeeld gebruikt worden als keukenbladen of meubelpane len. Eén van de Vlaamse bedrijven die de populierenstammen verwerkte tot derge lijke hoogwaardige eindproducten (Schilfineer Wijns, Aarschot) heeft enige tijd ge leden de deuren gesloten, zodat dergelijke verwerkingsunits niet meer in Vlaanderen aanwezig zijn. Een andere toepassing van het afrollen zijn fruitkistjes. Hierbij wordt het houtvel versneden en de plankjes die men zo bekomt worden gebruikt voor de fabricage van fruitkistjes. Eén van de marktleiders van de Benelux hierin is een Vlaams bedrijf met vestigingen in Oudenaarde en St.-Truiden (DDS Kistenfabriek). Een belangrijk deel van de kwaliteitsstammen van populier afkomstig uit de Vlaamse bossen worden in dit be drijf verwerkt.

Minder kwaliteitsvolle delen van populie renstammen worden verzaagd tot bijvoorbeeld blokplaten en verpakkingshout om dan verwerkt te worden tot paletten en houten kisten. In Vlaanderen zijn er diverse zagerijen waar populierenstammen verzaagd worden met onder andere vestigingen in Ieper (zagerij Demey), Ronse (zagerij Van Schorisse), Holsbeek (Caluwaerts) en Lummen (Jorissen). Deze bedrijven verwerken gezamenlijk tientallen vrachtwagens populierenhout per dag en de kans dat een populierenstam afkomstig uit uw bos hier wordt verzaagd is dan ook groot. De toppen van populier alsook de houtresten afkomstig van de zagerijen worden verwerkt tot papier. In Lanaken is er een papier fabriek (Sappi) waar het resthout van populier verwerkt wordt tot papierpulp. Ook naar de papier fabriek van Virton wordt resthout afkomstig uit onze bossen afgevoerd. Een andere toepassing van takhout van populier is de verwerking in spaan- en vezelplaten. Deze industrie heeft belangrijke vestigingen in onze bosarmste provincie meer bepaald in de omgeving van Wielsbeke en Oostrozebeke (Unilin). Een verwerkingsproces van houtresten dat de laatste jaren in opmars is, is het verchippen van de takken om gebruikt te worden in verbrandingsinstallaties. Een goede zaak om onze CO2-uitstoot onder controle te helpen krijgen, op voorwaarde dat hiervoor geen kwaliteitsvol hout wordt gebruikt. Een gevaar dat echter steeds groter wordt door de toenemende vraag naar houtchips.

Den, van mijnstut tot OSB-plaat

Populierenstammen liggen klaar voor transport.

6


De intensieve bebossingsprojecten die tijdens het Interbellum werden uitgevoerd, hebben er voor gezorgd dat actueel den de meest voorkomende boomsoort is in onze Vlaamse bossen. Deze bossen werden aangelegd met als doel om op jonge leeftijd te worden gekapt en het hout te gebruiken als stutpalen voor de Limburgse mijnen. De mijnen zijn inmiddels al lang gesloten en het dennenhout, vaak afkomstig uit dunningskappen, wordt nu gebruikt in talloze

BO S I N FO

andere toepassingen. De dikste en meest kwaliteitsvolle stammen worden verwerkt tot constructiehout en bouwhout (bijvoorbeeld bekistingen). De dunnere naaldhoutstammen worden vaak verzaagd en gebruikt voor allerlei toepassingen in de verpakkingsindustrie: paletten, houten kisten, fruit- en aardappelkisten, enz… Eén van de toonaangevende bedrijven is gevestigd in Zulte (Lefibo). Dit bedrijf verwerkt jaarlijks ruim 230.000 m³ rondhout dat deels afkomstig is uit onze Vlaamse bossen. Een andere belangrijke toepassing voor het Vlaamse naaldhout is de verwerking tot OSB-platen. Hierbij worden de minderwaardige dunne dennenstammetjes verchipt tot dunne houtschilfers die vervolgens terug met elkaar verlijmd worden tot platen. Deze platen worden gekenmerkt door een hoge sterkte en worden veelvuldig gebruikt in de bouwsector (o.a. in houtskeletbouw). Een productie -eenheid van dergelijke OSB-platen bevindt zich in Genk (Norbord).

Duurzame houtproductie, een blijvende uitdaging

Dit beknopte overzicht toont aan dat de bosarme regio Vlaanderen een belangrijke houtverwerkende industrie heeft. Deze industrie ver werkt de duurzaam geproduceerde en hernieuwbare grondstof hout tot hoogwaardige eindproducten en creëert daardoor een grote toegevoegde waarde. De geglobaliseerde houtmarkt zorgt er voor dat nog veel van de stammen afkomstig uit onze bossen onverwerkt worden verscheept naar landen zoals China en India om dan later als afgewerkte producten (gedeeltelijk) op onze (Europese) markt terug te komen. Vanuit duurzaamheidsstandpunt kunnen hierbij grote vraagtekens worden geplaatst en kansen om extra toegevoegde waarde en bijkomende tewerkstelling in eigen regio te creëren blijven zo jammer genoeg onderbe nut. Het is duidelijk dat het Vlaamse bosare aal ondanks zijn beperkte oppervlakte een niet te verwaarlozen bijdrage levert aan de

Ruim 1/3 e van de houtvoorraad in de Vlaamse bossen staat in dennen- bestanden.

grondstoffenvoorziening van deze houtverwerkende industrie. Blijvend investeren in multifunctioneel bosbeheer waarbij naast de natuurwaarden en de recreatieve functie ook evenwaardige aandacht is voor duurzame houtproductie is dan ook noodzakelijk.

Per gezin van 4 personen verbruiken we ongeveer 10 kilogram hout per dag! De helft hiervan consume ren we onder de vorm van papier en karton, de rest als verpakkingsmateriaal (paletten, fruitkisten,…) of in hoogwaardige toepassingen zoals houten meubelen en constructiemateriaal. Slechts een klein deeltje wordt gebruikt als brandhout. De hoeveelheid hout die jaarlijks in Vlaanderen wordt geoogst, is slechts voldoende om de inwoners van een stad als Gent op een duurzame manier van hout te voorzien. Al de rest van het hout dat we in Vlaanderen verbruiken, moeten we importeren.


7

BOSIN FO


(Artikel en foto's door Karine Abeels, Inverde, samengevat door Marie -Louise Martens, Bosgroep Houtland) Groene begraafplaatsen krijgen steeds meer aandacht. Het omvormingsbeheer in de openbare ruimte is voor Vlaamse steden en gemeenten, vooral op begraafplaatsen, zeer actueel. Dit komt door het verbod op het gebruik van bestrijdingsmiddelen (pesticiden), dat vanaf 1 januari 2015 ingaat. Door het toenemende plaatsgebrek op begraafplaatsen gaan Vlaamse steden en gemeenten ook actief op zoek naar weldoordachte oplossingen. Begraafplaatsen worden zo steeds meer beschouwd als potentieel toe komstige openbare groene ruimten. De focus ligt daarbij op ‘vergroenen’. Hierdoor worden groene buffers, linten en longen midden in de stad gecreëerd, waar ‘beleving van natuur en groen’ centraal staat en op een serene manier aan ‘zachte recreatie’ kan worden gedaan. Begraafplaatsen evolueren op deze manier van steriele, platgespoten ‘grijze kerkhoven oude stijl’ naar een meer natuurlijker inrichting met bijkomende ge bruiksmogelijkheden voor recreanten en ontwikkelingskansen voor fauna en flora.


Mensen denken steeds bewuster na over het milieu, ook bij hun uitvaart. Hierdoor groeit eveneens de maatschappelijke vraag en behoefte naar een groener alternatief van begraven, waar mensen op een milieuvriendelijke manier en letterlijk in de natuur ‘ter aarde kunnen worden besteld’. Met het concept ‘natuurbegraafplaats’ wordt meestal het type afkomstig uit Enge land bedoeld. Daar bestaan al meer dan 250 Natural burial grounds, die ook Woodland burial grounds worden genoemd. Dit type begraafplaats werd in 1993, door het Natural Death Centre, in Carlisle (UK), als alternatief voor de traditionele manier van be graven geïntroduceerd. In Engeland kunnen eigenaars van dergelijke begraafplaatsen zeer uiteenlopend zijn: lokale gemeenten, boeren, stichtingen, landgoedeigenaren

8


en commerciële bedrijven (uitvaartondernemingen). In Duitsland wordt met ‘natuurbegraafplaats’ meer het concept ‘begraafbos’ (Friedwald of Ruhewald) bedoeld. Daar functioneert een groene zone met bomen als begraafbos, waar nà crematie, ecologisch verantwoorde urnen onder bomen (bestaand bos) of samen met een boom worden begraven (nieuw bos). In Zwitserland en Scandinavië is het concept ‘begraafbos’ al langer een trend.

Situatie in Nederland

In Nederland zijn sinds 2004 verschillende natuurbegraafplaatsen geopend. Daarbij wordt het begraven van een overledene of crematie gekoppeld aan het principe van ‘terug naar de natuur ’, met een eindbeeld waar geen bestrijdingsmiddelen aan te pas komen. Uitgangspunten voor een natuurbegraafplaats zijn normaliter het gebruik van uitsluitend milieuvriendelijk en biologisch afbreekbare materialen (voor kist of urne), ook tijdens de begrafenis en op het graf. In plaats van een grafsteen kunnen alleen na-

Detailzicht op begraafplaats Tjoenerhof in Diepeveen (NL).

BO S I N FO

tuurlijke materialen worden achtergelaten, zoals een boomschijf of takken, het planten van (inheemse) beplanting is soms ook mogelijk. Kenmerkend voor een natuurbe graafplaats is evenzeer dat de afzonderlijke graven niet herkenbaar zijn, maar opgaan in het grote geheel. Op sommige natuurbe graafplaatsen kan een specifieke rustplek gereserveerd worden en geldt een eeuwigdurend grafrecht. Dit betekent dat de graven nooit geruimd zullen worden. Als de natuurbegraafplaats vol ligt, wordt het terrein ‘teruggegeven’ aan de natuur. Onderhoud gebeurt niet, meestal is het zelfs niet toe gestaan. De natuur mag gewoon haar gang gaan. De meeste Nederlandse natuurbegraafplaatsen komen vooral voor op domeinen van private landeigenaars, aangezien de wetgeving in Nederland dit mogelijk maakt.

Groene begraafplaats

Een groene begraafplaats is een begraafplaats in een park met een uitgesproken groen karakter, waar geen pesticiden worden gebruikt. De gemeentelijke bosbegraafplaats Tjoenerhof met een natuurlijke en parkachtige uitstraling werd midden jaren 70 in het Kolkbos in Diepenveen (NL) aangelegd en bestaat uit een afwisseling van dennen, coniferen, opgaande heesters van Rhododendrons, hagen, gras, bospaden en bodembedekkers waardoor een uniek karakter wordt gecreëerd. Op deze begraafplaats is het mogelijk om ook je huisdier te laten begraven.

Mogelijkheden voor Vlaanderen

In Vlaanderen vallen de begraafplaatsen onder gemeentelijke bevoegdheid en zijn private initiatieven van uitbating in dat verband (nog?) niet mogelijk. Sinds 2011 hebben een aantal Vlaamse gemeenten, ge ïnspireerd door Nederlandse voorbeelden, initiatieven genomen voor ecologisch be graven en natuurbegraafplaatsen. De Stad Sint-Niklaas lanceerde in 2011 als primeur voor Vlaanderen een ‘groene manier van begraven’. In het voorjaar van 2012 werd een bomenbegraafplaats (gedenkbos)

Deze bomenbegraafplaats werd in 2012 op begraafplaats Heimolen in Sint-Niklaas aangelegd.

op de bestaande stedelijke begraafplaats Heimolen in Sint-Niklaas aangelegd. ANB had hiervoor een subsidie voor de herbe bossing toegekend. In de toekomst kan de as worden begraven met een milieuvriende lijke urne, die biologisch afbreekbaar is. Op begraafplaats Schoonselhof in Wilrijk werd in het begin van 2012 het bestaande beukenbos als bosbegraafplaats in gebruik genomen. De Stad Hasselt heeft recent op kerkhof Kruisveld een ‘strooibos’ ingericht.

Besluit

Uitgangspunt van dit artikel is de vraag: Wat kan het concept natuurbegraafplaats voor Vlaanderen betekenen? In het huidige economische klimaat is het niet altijd evident om de nodige middelen te vinden om natuur- en landschapsbeheer te kunnen be kostigen. Kan het concept natuurbegraafplaatsen aan ontwerpers en beheerders eventueel inspiratie geven of een impuls zijn in het kader van een groenere inrichting en het creëren van bijkomende nieuwe natuur, bos of park van de stad? Is er een toekomst binnen de praktijk van ruimtelijke ordening in Vlaanderen? Moet de interesse voor alternatieve vormen van begraven met argusogen bekeken worden, als een onge node gast in de natuur? Of kan het juist beschouwd worden als een ‘verademende nieuwe wind’?


9

BOSIN FO

Interessante lessen uit

( Tekst door: Gijs Bracke (BGAZ en N), Jeroen Heyman (BGNH) en Martin Winnock (Inverde)

Begin mei 2013 organiseerde Inverde een vierdaagse studiereis naar Engeland voor leden, bestuurders en coördinatoren van de bosgroepen. Onze bestemming was het graafschap Lincolnshire, gelegen in centraal Oost-Engeland. Logeren deden we in het historische stadje Lincoln.

In Thoresby Estate zijn er veel oude bomen. Dit zorgt voor een grote diversiteit aan ongewervelden. Naast de eiken van min. 500 jaar zijn de volgende veteranen ‘slechts’ 200 jaar. Om dit op te vangen, worden de oude bomen zo lang mogelijk in leven ge houden door voortdurende dunningen. Het landgoed bezit een eigen zagerij.

Grijze eekhoorns vreten tot hoog in de boom aan stammen waardoor het hout alleen nog als brandhout vermarkt kan worden. Deze dieren bestrijden ze liefst met vallen in plaats van het minder selectieve vergiftigd graan. Muntjak (klein hert uit Azië) eet knoppen van jonge bomen en boomschors. Gelukkig zijn de Engelsen dol op jagen.

10


BO S I N FO

Lincolnshire, Engeland

Foto’s: Maarten Decoene, Hubert Dedecker, Frederic van Haaren en Martin Winnock)

Er is veel vraag naar stadsrandbossen. De Boston Woods Trust realiseert tientallen ha. Dit gebeurt vooral door vrijwilligers die zowel financieel als op het terrein bijdragen. Voor een snel resultaat kiest men trilpopulier, zwarte els, berk, wilg en es. Trager groeiende beplantingen gebeuren bvb. met haagbeuk, tamme kastanje, eik en linde.

Het landgoed Chambers Wood is een reservaat vanwege de aanwezigheid van waarde vol Winterlinde -bos. De beheervorm is hakhout met enkele overstaanders. In Goslings Corner Wood zagen we een uitzonderlijk mooie kruidlaag, wat typisch is voor lindenbos en hakhoutbeheer. Bij bosaanleg worden de kruiden bewust mee geïntroduceerd. Het bosbeheer heeft hier specifiek oog voor Europese beschermde soorten zoals de mopsvleermuis en leden van de slaapmuizenfamilie (bijvoorbeeld de eikel- of hazelmuis). De mopsvleermuis heeft zijn schuilplaats vooral in oude eiken. Voor de slaapmuizen is er een speciaal kweekprogramma opgezet met kasten. Allerlei initiatie ven, onder meer van de Royal Society for the Protection of Birds (RSPB), met meer dan 1 miljoen leden, stimuleren boseigenaars tot actief bosbeheer met bijvoorbeeld bosranden en hakhoutkappen. Nulbeheer staat onder andere gelijk aan een daling van het vogelbestand.


11

BOSIN FO

Boswetgeving: aansprakelijkheid en verzekeringen

(Deze tekst is gebaseerd op een artikel uit de 'de bosbode' editie april-mei-juni 2013) Regelmatig krijgt de bosgroep vragen van boseigenaars over hoe het precies zit met randbomen, bomen langs toegankelijke paden e.d. en hun aansprakelijkheid. Hieronder de hoofdlijnen.

Schade en fout

Als persoon is iedereen aansprakelijk voor de schade die hijzelf, zijn minderjarige kinderen, dieren of goederen toebrengen aan derden. Wel moeten de schade, de fout en ook het verband tussen de twee bewezen zijn. Beschadigt een wandelaar zijn bril door even niet op te letten en tegen een boom te lopen, dan is er bewezen schade. Er is echter geen sprake van een fout van de boseige naar. Dit betekent dat de boseigenaar niet verantwoordelijk (aansprakelijk) is. De wandelaar had beter moeten opletten. Wanneer diezelfde wandelaar echter een tak van een dode boom op zijn hoofd krijgt, waardoor zijn bril beschadigd geraakt, dan krijgen we een ander verhaal. Er is weer bewezen schade, maar ook een fout. De boseigenaar had kunnen voorkomen dat de tak afviel door de dode boom te verwijderen of te onderhouden. De boseigenaar is verantwoordelijk voor dit gebrek. Er is ook een verband tussen de schade en de fout. Bijgevolg is de boseigenaar aansprakelijk en dient hij de schade te vergoeden.

Komt de familiale verzekering tussen?

Door een verzekering 'Burgerlijke Aansprakelijkheid' (in de volksmond 'familiale verze kering') te nemen, dekt de boseigenaar zich in tegen de vergoeding die een derde kan eisen voor opgelopen schade. De verzeke ringsmaatschappij neemt het risico van het betalen van een schadevergoeding dan over van de boseigenaar, zij het met aftrek van een eventuele vrijstelling (de zogenaamde franchise). Het is een misvatting te denken dat de verzekering niet zou tussenkomen in het geval van een slecht onderhouden bos. Integendeel, enkel als de boseigenaar een fout heeft begaan en dus aansprakelijk is, komt de verzekering tussen.

12


Zijn mijn boseigendommen mee verzekerd?

In bijna alle polissen op de Belgische markt staat dat eigendommen of onroerende goe deren niet gelegen aan je thuisadres, mee gedekt zijn in de polis Burgerlijke Aansprakelijkheid. Dit betekent dat schade aan derden veroorzaakt door deze goederen wordt vergoed door de verzekeringsmaatschappij. Wel even opletten met de oppervlakte van de goederen: die is namelijk in heel wat polissen beperkt. Indien dit het geval is, kan u contact opnemen met uw verzekeringsagent met de vraag een bijkomende clausule in de polis op te nemen zodat de eigendommen boven de vermelde oppervlakte ook verzekerd zijn.

Wat met opengestelde bossen?

Als je je bos openstelt voor publiek, kan je genieten van een verzekering die werd afgesloten door de Vlaamse overheid. Deze verzekering dekt de burgerlijke aansprake lijkheid van alle eigenaars van opengestelde bossen, gelegen in het Vlaams Gewest, ongeacht of het een private of openbare eigendom is. Om aanspraak te maken op deze verzeke ring moet het slachtoffer te gast zijn in het bos en ook de geldende toegankelijkheidswetgeving hebben nageleefd. Meer info over deze verzekering: www.natuurenbos.be doorklikken naar Natuurbeleid - Toegankelijkheid - Ondersteuning en Subsidies - Verzekering BA.

BO S I N FO

Klimop, zegen of plaag?

(Artikel door Roosmarijn Steeman, Natuurpunt Studie)

foto Natuurpunt: Bar t Hanssen

Klimop (Hedera helix) wordt graag gezien in tuinmilieu's omdat het de enige wintergroene gevelklimmer is. De plant groeit op vochtige, voedselrijke grond tegen bomen en langs muren waaraan de plant zich met korte luchtwortels vastklampt. Vroeger kon Klimop muren aantasten, toen er nog veel gevoegd werd met kalkhoudende metselspecie. Bij huizen die gebouwd werden na 1920 hoef je daar echter niet bang voor te zijn. Klimop helpt de muur droog houden door de dakpansgewijze bebladering en het water dat de plant uit de bodem trekt. Klimop zorgt zelfs voor extra isolatie van de buitenmuur. Een nadeel is dat Klimop heel snel groeit. Regelmatig snoeien dus en de plant weghouden van dakgaten en –pannen. Voor vogels, insecten en spinnen vormt Klimop een ideale schuilplaats. Bovendien zorgt Klimop tot eind september, wanneer de meeste bloemen al zijn uitgebloeid, nog voor nectar. Vlinders, zweefvliegen en bijen profiteren hier graag van. De bessen worden 's winters tot in het voorjaar door vogels gegeten. Verschillende ongewervelden zoals de Citroenvlinder tot Meeldauwlieveheersbeestje, vinden in Klimop een ge schikte plek om te overwinteren.

Vliegen en veel andere insecten profiteren in het najaar van de nectar van Klimop.

Van nature groeit Klimop in eiken- en beukenbossen op voedselrijke bodem. Gezonde bomen leiden niet onder de begroeiing van Klimop. Bomen waarbij de Klimop er toch in slaagt deze helemaal te begroeien kunnen wel minder dik worden en gevoeliger zijn voor de wind. Actieve bestrijding van Klimop is in normale omstandigheden niet nodig.

De groei van bomen wordt meestal niet belemmerd door Klimop.

In onze bossen is Klimop de afgelopen de cennia hard toegenomen. Door een hogere voedselrijkdom zijn meer bosbodems ge schikt voor deze bodembedekker. Hetzelfde verhaal als bij de bramen dus. Bovendien ontsnapt Klimop ook vaak uit tuinen. In bossen waarvan de bodem overgroeid is met Klimop krijgen wel weinig andere planten een kans. Gelukkig durven reeën ’s winters wel een klimopblaadje verorberen. Ook paddenstoelen laten zich amper zien eens de bodem overdekt is met Klimop. Wel heeft de plant zijn eigen afbrekers zoals de Klimoptaailing. Op specifieke plaatsen met bijzondere zwammen en kruiden van voedselarme bodems kan het verwijderen van Klimop een welkome beheermaatregel zijn.


13

NIEUW S U I T BO S G RO E P H O U T L AN D

Een werkplanning tot 2019! De Bosgroep wordt erkend en gesubsidieerd door de overheid voor telkens een periode van zes jaar. De vorige termijn 2008-2013 loopt op zijn einde en een nieuw werkplan 2014-2019 moet worden ingediend. De raad van bestuur en het personeel hebben zich de afgelopen maanden aan het denken en schrijven gezet en een ontwerp ligt nu klaar. Dit plan houdt ook rekening met de mening van de leden, onder meer op basis van de resultaten van een be vraging bij de algemene vergadering in april.

Resultaat van de ledenbevraging

De schriftelijke bevraging peilde via 10 vragen naar de mening van de leden omtrent de doelstellingen van een Bosgroep. De Bosgroep kreeg antwoorden van 50 verschillende leden. Hier volgt een greep uit de resultaten: De leden zijn opvallend bereid om zo veel mogelijk hun bos zelf te onderhouden en dus niet alles uit te besteden aan de Bosgroep. De ecologische bosfunctie wordt aanzienlijk hoger gewaardeerd dan de economische en recreatieve. Deze ecologische houding van private boseigenaars blijkt trouwens ook uit andere onderzoeken. Prioritaire taken voor een Bosgroep volgens de leden (in volgorde van belang): 1. Advies 2. Opmaak beheerplannen / Natuurherstelwerken 3. Bosbeheerwerken / Tijdschrift / Cursussen / Houtverkopen / Overlegforum 4. Geleide wandelingen en excursies 5. Afspraken m.b.t. toegankelijkheid Meer dan drie vierde van de deelnemers aan de bevraging is bereid tot het betalen van lidgeld. De bereidheid om iets te betalen voor onze dienstverlening (vb. per terreinbezoek) is anderzijds klein. Een aantal leden vragen naar een uitgebreidere dienstverlening voor het onderhoud van hun bos. Vb. kappen van gevaarlijke bomen, plaatsen van afsluitingen, …

Enkele nieuwe accenten uit het werkplan

Het werkplan respecteert de prioritaire taken in volgorde zoals deze door de leden worden aangegeven. Terwijl de vorige beleidsperiode nog omschreven werd als de ‘afwerking van een grote verkenningsronde’, zal nu veel gerichter gewerkt worden. Alle eigenaars kunnen nog steeds op de basisdienstverlening rekenen maar meer middelen zullen ingezet worden op specifieke thema’s en projecten al dan niet in welbepaalde gebieden. Vormingsactiviteiten zullen duidelijk gericht zijn aan bosbe heerders. Slechts een handvol gebieden resteren nog voor de opmaak van uitgebreide gezamenlijke bosbeheerplannen. Opvolging van de uitvoering van deze plannen wordt voorzien. Deelname aan publieksactiviteiten staat alleen in functie van het bevorderen van het draagvlak voor duurzaam bosbeheer.

Leden die het werkplan 2014-2019 wensen in te zien kunnen contact opnemen met de Bosgroep Houtland vzw (contactgegevens zie achterzijde).

14


N I E U W S U I T BO S G RO E P H O U T L AND

Bijzondere functies in de Raad van Bestuur 2013 - 2016

Albert de Busschere Voorzitter

Bart Naeyaert Ondervoorzitter

Paul De Vlam Secretaris

Jan Andries Penningmeester

Demonstratiedag mobiele boomzagerij! Doordat veel lokale boomzagerijen hun activiteiten stopzetten, blijft er voor uw boomstammen vaak weinig andere keuze dan ze tot brandhout te verwerken of als industrie hout te verkopen aan weggeefprijzen. Meestal zijn er echter ook goede kwaliteitstammen bij en dat is jammer van de verspilling. Hout is een edele grondstof die veel duurzamere toepassingen verdient. Daarom demonstreren we dit alternatief. Wist u bijvoorbeeld dat verzaagde eik een marktwaarde tot 1.000 euro/m³ heeft terwijl diezelfde boom op stam slechts een fractie hiervan opbrengt (50 tot 100 euro/m³). Op zaterdag 19 oktober organiseert de Bosgroep Houtland in samenwerking met de Mobiele Boomzagerij LOG-ic een demonstratie waarbij stammen in het bos van boseigenaar Hans Compernolle ter plaatse tot planken worden verzaagd. Eigenaars die aangesproken zijn door deze demo kunnen zelf later de zagerij naar hun bos laten komen. We demonstreren ook de technieken om zelf stammen te verplaatsen (boomezels Vartago) en Hans geeft een inspirerende uitleg over zijn bosbeheer. Meer info over de mobiele boomzaag: www.log-ic. be, over de boomezels: www.vartago.be. Tijdstip demonstratie: zaterdag 19 oktober 2013 doorlopend tussen 9u00 en 17u00. Locatie: Sint-Andries (Brugge), parkeren op de Parking ‘Doornstraat’ van het Domein Beisbroek (tegenover huisnr. 358), vervolgens wegwijzers ‘Bosgroep’ volgen. Toegang: Iedereen welkom! De demo is in het bijzonder interessant voor boseigenaars en particulieren of bedrijven die af en toe stammen uit bossen kopen.


15

NIEUW S U I T BO S G RO E P I JZ E R E N L E I E

Nieuw boscomplex ANWP Na het oprichten van boscomplexen als Sixtusbossen, Kemmelberg en Rodeberg-Scherpenberg is de Bosgroep IJzer en Leie van plan een nieuw boscomplex op te starten in de regio van Anzegem, Nokere, Wortegem-Petegem, Avelgem, Oudenaarde en Kruishoutem waarvan de eerste 4 het hart vormen van het complex, vandaar ook de naam A (Anzegem) N (Nokere) WP ( Wortegem-Petegem). Dit ambitieuze boscomplex ligt op West-Vlaams en Oost-Vlaams grondgebied en zal dan ook een samenwerking zijn tussen de West-Vlaamse Bosgroep IJzer en Leie en de Oost-Vlaamse Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender. In de in het boscomplex opgenomen regio komen verschillende waardevolle bossen voor zoals de Spitaalsbossen en de bossen van Oud-Moregem te Wortegem-Petegem, de bossen van Hemsrode en het Bouve lobos in Anzegem, het Hellebos en Bassegembos in Tiegem en nog vele versnipperde bosjes die allen samen ruim 665 ha bestrijken. De bedoeling is om voor zoveel mogelijk van deze boseigenaars één gezamenlijk uitgebreid bosbeheerplan op te maken. Dankzij de opmaak en de uitvoering van zo’n beheerplan zal het bosbeheer voor deze boseigenaars veel efficiënter en goedkoper kunnen gebeuren. De deelnemende boseigenaars zullen een beroep kunnen doen op de steun van de beide bosgroepen, hun bossen in het beheerplan zullen vrijgesteld zijn van successierechten, kapmachtigingen en andere administraties zullen voor hen wegvallen en zij zullen ook kunnen genieten van een extra jaarlijkse subsidie gedurende 20 jaar. Op onderstaande figuur ziet u de contour van het boscomplex en de aanwezige bossen.

16


N I E U W S U I T BO S G RO E P I JZ E R E N L E IE

Bosgroep IJzer en Leie heeft nieuwe Raad van Bestuur Op woensdag 19 juni 2013 werd in het Bezoekerscentrum de Palingbeek te Zillebeke een nieuwe Raad van Bestuur gekozen voor de Bosgroep IJzer en Leie. Er werden 11 kandidaten voorgesteld die allen unaniem goedgekeurd werden door de Algemene Vergadering. De provincie West-Vlaanderen die sinds de oprichting van onze Bosgroep in 2009 in de Raad zetelt wordt vanaf heden vertegenwoordigd door Gedeputeerde van West-Vlaanderen Guido Decorte waarbij Lies Laridon, burgemeester van Diksmuide, fungeert als zijn plaatsvervanger. Guido Decorte, sinds september 2009 Gedeputeerde van onze mooie provincie, is bevoegd voor o.a. milieu, natuur, landschap, platteland en groene assen en zal bijgevolg een belangrijke toegevoegde waarde vormen voor onze Bosgroep! Stad Poperinge, vertegenwoordigd door Kris Notebaert, en gemeente Heuvelland, vertegenwoordigd door Jean-Pierre Geelhand de Merxem blijven zetelen in onze Raad. Jean-Pierre Geelhand de Merxem zal eveneens de functie van secretaris op zich nemen binnen onze Bosgroep. We verwelkomen 2 nieuwe gemeenten in onze Raad, nl: Anzegem en Zonnebeke vertegenwoordigd respectievelijk door Rik Colman en Johan Demonie. Wat betreft de private boseigenaars zal Benoit de Maere d’Aertrycke zijn taak als voorzitter van de Bosgroep, die hij in het verleden met passie en kunde vervulde, verderzetten. Idem voor onze ondervoorzitter Noël Charles. Luc Becue wordt onze nieuwe penningmeester. Bernard Boes, eveneens sinds de stichting van de Bosgroep nauw betrokken, zal ook in de volgende termijn terug zijn belangrijke bijdrage als juridisch expert en bosliefhebber verlenen. Tenslotte verwelkomen we Pierre Hubau en Remi Goemaere in onze Raad die beiden enthousiast zijn over ons project en bereid zijn om hun best er voor te doen. U merkt het, de Raad van Bestuur van de Bosgroep IJzer en Leie heeft ervaring, kennis van zaken en is bereid om terug zijn uiterste best te doen voor u, West-Vlaamse boseigenaars!

Gedeputeerde Guido Decorte

Lies Laridon

Benoit de Maere d'Aertrycke

Noël Charles

Kris Notebaert

Jean Pierre Geelhand de Merxem

Rik Colman

Johan Demonie

Luc Becue

Bernard Boes

Remi Goemaere

Pierre Hubau


17

ACTIVI T E I T E N K AL E N D E R

Bosreis naar Ecuador

Bosliefhebbers hebben iets om naar uit te kijken. In juni 2014 organiseert BOS+ opnieuw een bosreis doorheen Ecuador. Je maakt kennis met de verschillende bostypes die dit uitzonderlijk biodiverse land te bieden heeft, je bezoekt inspirerende projecten en tonen je zowel de successen als de uitdagingen, je krijgt voeling met de economische, ecologische en sociale waarde van tropisch bos, je brengt enkele dagen door bij een inheemse gemeenschap in het Amazonegebied en leert hun gevecht met de oliebedrijven kennen... Het is de tweede keer dat BOS+ zo'n reis organiseert, in samenwerking met de bosgroepen. Praktische info: - periode: 16 dagen in juni 2014 - richtprijs: € 2200 per deelnemer. Inbegrepen: Vlucht Brussel-Madrid-Quito (heen en terug), plaatselijke verplaatsingen: privé bus en 2 binnenlandse vluchten, alle accommodatie, 3 maaltijden per dag, begeleiding door Nederlandssprekende gids met ruime Ecuador ervaring, 2 bijeenkomsten onder begeleiding van BOS+ (vooraf en achteraf ). Uiterste inschrijvingsdatum: 31 december 2013. Inschrijven/alle info bij: BOS+ ([email protected]; tel. 09 264 90 56); BOS+ kan je bij interesse dan nog doorverwijzen naar deelnemers van vorige BOSreis om een persoonlijke getuigenis te krijgen.

Week van het Bos 2013 Van 13 tot en met 20 oktober staat de Vlaamse natuur weer in de kijker tijdens de Week van het Bos. Dit jaar ligt de focus op de natuurdoelen. In heel Europa worden grote inspanningen geleverd voor soorten en leefgebieden die een bijzonder belang hebben vanwege hun zeldzaamheid en kwetsbaarheid. Dat initiatief heet Natura 2000. Ook in Vlaanderen zorgt Natura 2000 ervoor dat soorten als de boomkikker, de gladde slang, de hamster en het vliegend hert binnenkort weer in topvorm zijn. Om de natuurdoelen te bereiken, hebben we jouw hulp nodig. In heel Vlaanderen kun je tijdens de Week van het Bos deelnemen aan 1.001 activiteiten en supporteren voor de natuurdoelen. Voor meer informatie: www.natuurenbos. be/weekvanhetbos

18


AC T I V I T E I T E N K AL E N D E R / VAR I A

Cursussen 2013 1. Wat met zieke bomen?

Soms word je geconfronteerd met een zieke boom. In deze cursus maak je kennis met de verschillende factoren die ervoor zorgen dat een boom afster ft, zowel in zijn omgeving als door ziekteverwekkers. Je leert deze herkennen, detecteren en, als dat mogelijk is, de boom er terug bovenop te helpen. Tijdens een terreinbezoek zie je voorbeelden van zieke bomen. We gaan wel niet dieper in op de risicobeoordeling van bomen. Wanneer? Zaterdag 26 oktober 2013 (hele dag). Waar? Streekhuis Kasteel Tillegem, Tille gemstraat 81, 8200 Sint-Michiels. Prijs? Leden: € 10. Niet-leden: € 15. Inschrijven? Bosgroep Houtland.

Behaag het Houtland - Gezamenlijke aankoop van plantgoed! Dit betreft een actie van de vzw Regionaal Landschap Houtland om de streekeigen bomen en struiken te promoten. Aan een voordelige prijs (0,50 euro/stuk) wordt plantmateriaal van hoogstaande kwaliteit en met autochtoon herkomstlabel aangeboden in pakketten van 10 stuks. Een aantal soorten zijn ook als hoogstam te koop. Bestellen kan voor 5 november 2013 via het invulformulier op de website: h t t p : / / w w w. re g i o n a a l l a n d s c h a p h o u t l a n d. be/nieuws/php. Telefoon: 050 40 70 22.


19

BOSGROEPEN IN WEST-VLAANDEREN Legende Openbare bossen Privébossen Bosgroep IJzer en Leie Bosgroep Houtland

Wat is een bosgroep? Een bosgroep is een vereniging van en voor boseigenaars. In deze samenwerking staat de beheersvrijheid van de eigenaar centraal. De bosgroep zorgt vrijblijvend voor de praktische ondersteuning voor het beheer van uw bos. De bosgroep is er voor alle boseigenaars uit het werkingsgebied. Het maakt niet uit of u boseigenaar bent van een bosperceel van enkele aren bos of van meerdere hectaren . Weet u graag wat de bosgroepen voor u en uw bos kunnen betekenen, neem dan contact op met uw bosgroep! De contactgegevens vindt u hieronder.

Bosgroep Houtland vzw

Bosgroep IJzer en Leie vzw

Streekhuis Kasteel Tillegem Tillegemstraat 81 8200 Sint-Michiels (Brugge) Tel.: 050 40 70 23 Fax: 050 40 31 41 of 050 38 71 00 E-mail: [email protected] Website: www.bosgroephoutland.be en www.bosgroepen.be BT W: BE 0866.482.291

Bezoekerscentrum De Palingbeek Vaartstraat 7 8902 Zillebeke (Ieper) Tel.: 057 23 08 54 Fax: 057 23 08 51 E-mail: [email protected] Website: www.bosgroepen.be

Coördinator: Jan Goris

Coördinator: Clint Callens

Ondern.-nr.: 0816.706.346

DE WEST-VLAAMSE BOSGROEPEN WORDEN GESTEUND DOOR:

boomblad Over bomen en hout Natuurbegraafplaatsen Klimop, zegen of plaag? Houtland IJzer en Leie

Recommend Documents