Bonnefanten Hedge House Foundation
29 08 2013 – 27 10 2013
Bonnefanten Hedge House is de plek waar de verzamelwoede op het gebied van hedendaagse kunst een podium heeft gekregen. Het gaat hier om een uniek publiek-privaat samenwerkingsverband tussen het Bonnefantenmuseum Maastricht en de Bonnefanten Hedge House Foundation Wijlre, gericht op de presentatie van spraakmakende tentoonstellingen, op basis van verrassende ontmoetingen tussen internationaal gekwalificeerde particuliere en openbare collecties. Na A Battle for Narrative en Far from the Madding Crowd is (t)here de derde tentoonstelling die volgens dit concept vormgegeven wordt. Het Bonnefantenmuseum en de Bonnefanten Hedge House Foundation zijn gastconservator Ko van Dun bijzonder erkentelijk voor de geëngageerde en inspirerende wijze waarop hij invulling gegeven heeft aan zijn intrigerende tentoonstellingsconcept. Stijn Huijts
Je omringen met mooie en sterke beelden, telkens weer nieuwe ontdekkingen doen, het contact met de kunstenaars, er zijn veel goede redenen om kunst te verzamelen. Met als uiteindelijk doel natuurlijk ook om de collectie te laten zien.
(t)here
(t)here is de eerste museale presentatie van werken uit de verzameling van Art21, aangevuld met enkele bruiklenen uit de collecties g+w Nederland en het Bonnefantenmuseum. De tentoonstelling brengt kunstenaars samen die getuigen van een sterke betrokkenheid bij de wereld van nu. Op zoek naar nieuwe samenhangen en met de verbeelding als gereedschap, proberen ze dieper door te dringen in een complexe werkelijkheid.
Art21
Art21 is een particulier collectief met een heel eigen aanpak. Alles wat bij het verzamelen van kunst komt kijken gebeurt gezamenlijk en onder deskundige begeleiding: het bezoek aan beurzen en tentoonstellingen, de inhoudelijke oriëntatie, de selectie van galeries en kunstenaars. En natuurlijk ook de verwerving van de kunstwerken. Voor wie meer wil weten: op www.art21.nl vind je alle informatie.
Wandelend door de tuinen van Kasteel Wijlre kom je vanzelf in een romantische stemming. Is dit niet waar we allemaal van dromen? Een bestaan in harmonie met de natuur, verbonden met de oorsprong en bevrijd van de waan van de dag.
1
1
2
3
3
3
1
Binnen in het Hedge House toont marijke van warmerdam (1959 Nieuwer Amstel) haar versie van deze droom. For Ever, Not For Ever is een mooi en verleidelijk werk, maar ook enigszins wrang. Oorspronkelijk was er alleen de linker foto. For Ever was de titel. Behalve het huwelijk van de kunstenares, die hier zelf in haar bruidsjurk poseert, was er nog een tweede aanleiding: de papieren zakdoekjes van het merk ‘yes’. Zeven jaar later werd het kunstwerk aangevuld met het rechter deel. We zien weer dezelfde foto, maar nu op het moment dat deze wordt weggedragen door de kunstenares in haar gewone outfit. Het huwelijk was gestrand en de illusie verbroken. Op het moment dat je er dichtbij bent, ontsnapt het je weer. Wie kent deze ervaring niet? Liefde, geluk of schoonheid, de wereld en de mensen, juist ook de dingen waar het echt om gaat laten zich niet vangen. Wat ons er niet van weerhoudt om het telkens weer te proberen.
2
4
5
4
6
4
Dit is ook het onderwerp van (t)here , het werk van navid nuur (1976 Teheran) dat de titel van deze tentoonstelling leverde. Zodra het kunstwerk de nadering van een toeschouwer opmerkt, springt het aan. Wat eerst een tekstbordje was dat heel feitelijk bevestigde dat dit de plek is waar we zijn, verandert plotseling in een lichtreclame die een andere wereld aanprijst. Beelden van ver weg en dichtbij, reëel of virtueel, gedacht en gezien; (t)here gaat over een wereld die steeds complexer en gelaagder wordt. En over jonge kunst die de noodzaak voelt om deze dichterbij te brengen.
Voor haar portrettenreeks Becoming Blue nodigde anouk kruithof (1981 Dordrecht) mensen uit haar omgeving uit om in blauw gekleed naar haar studio te komen. Om ze hier te fotograferen op het moment dat er iets onverwachts met hen gebeurde. Een geforceerde interventie met verrassend authentieke beelden als resultaat.
3
Ook de collages van erik van lieshout (1968 Deurne) zijn alles behalve natuurlijk. Een pin up met een buda-mok? Dat kan toch niets anders zijn dan een provocatie? Een flauwe grap op zijn best. En toch, op een of andere manier klopt het wel! Zijn seks en verlichting niet vergelijkbaar sterke, maar ook complementaire verlangens? En net zoals min en min plus is, hebben we ook hier te maken met een paradoxale omkering. Als een beeld maar gekunsteld genoeg is, wordt het op een vreemde en spannende manier weer helemaal echt.
4
Dit laatste geldt zeker ook voor de video van ryan trecartin, (1981 Webster, Texas) Temp Stop. Een verhaal ontbreekt en alles is nadrukkelijk plat en leeg: de personages, de stemmen, het decor. Met andere woorden: we kijken naar een wereld die een en al buitenkant is, ontdaan van alle betekenis. Niettemin is er een sterke drive. Wel vergelijkbaar met die van veel hedendaagse muziek. Je ervaart een constante heftigheid, een alom aanwezig maar ongericht verlangen. Alles is verenigd in een virtuoze, ritmische mix van beelden, animaties en teksten. Deze is zó suggestief dat er een nieuwe werkelijkheid ontstaat. Levend, authentiek en herkenbaar.
5
Wat betekent het om te leven in een wereld waarin alles in een voortdurende staat van verandering verkeert? Waarin ook de objecten de vluchtigheid van een beeld hebben gekregen? zilvinas landzbergas (1979 Kaunas – Vilnius) neemt ons mee in zijn zoektocht naar een antwoord. Zodra we opmerken dat zijn driewieler van karton is gemaakt verandert onze perceptie fundamenteel. Wat eerst een ding was – heel
6
praktisch en functioneel – wordt opeens een voorstelling, een projectie. Je komt terecht in een soort tussenwereld. Als ding is het nog altijd even herkenbaar en reëel, maar als beeld is het los geweekt van de rationaliteit van tijd en ruimte. Het is alsof het zijn eigen innerlijk bestaan heeft gekregen. 7
Ook de grote blokken van 60 W Magic werken als bezielde objecten. Zodra je er recht voor staat zorgt het lamplicht achter het gaatjesboard ervoor dat alle dingachtigheid wordt opgeheven. Het object, gemaakt van goedkope materialen uit de bouwmarkt, openbaart opeens een betoverende binnenruimte van licht en energie. Een effect dat wordt versterkt doordat iedere beweging die je maakt direct weer veranderingen in het patroon teweegbrengt. De werken op deze tentoonstelling tonen niet alleen de realiteit van een geconstrueerde werkelijkheid, ze maken ons ook bewust van onze rol als betekenisgever. Met alles wat we denken, doen en maken geven we gestalte aan een wereld die in zichzelf geen enkele betekenis heeft. Dit bewustzijn is in de eenentwintigste eeuw, urgenter maar ook problematischer geworden.
8
Two Mills, One Couple maakt deel uit van ‘Holland in a Day / A Day in Holland’, een fotoserie die barbara visser (1966 Haarlem) maakte in het themapark Huis Ten Bosch bij Nagasaki. In de hyperrealiteit van dit nagebouwde stukje Nederland in Japan ontmoeten we de proto typische hedendaagse wereldburger, welvarend, cool en zonder duidelijke historische en culturele identiteit. De kunstenaar roept een indringend beeld op van een wereld waarin fictie en werkelijkheid nauwelijks nog van elkaar te onderscheiden zijn en waarin alle betekenis verregaand is vervaagd. De bewoners van de binnenlanden van Nieuw Guinea hebben hier geen last van. Alleen al het gegeven dat in hun wereld het verbond nog helemaal intact is, maakt de foto’s en video’s van
roy villevoye (1960 Maastricht) tot fascinerend werk. In The Video Message vertelt Omamá over wat er met hem gebeurde nadat hij meewerkte aan de totstandkoming van het levensgrote, rea listische beeld dat de kunstenaar van hem maakte: Madonna. Niet alleen wát hij vertelt maar ook hóe hij dat doet maakt indruk. Het is alsof het oog van de camera – en daarmee ook onze aanwezigheid als kijker – er niet toe doet. Terwijl het scheppen van een beeld nou juist wel het onderwerp is van dit kunstwerk. Ook in twee vroegere foto’s die de kunstenaar in Nieuw Guinea maakte gaat het om de ontmoeting van twee ver uit elkaar liggende werelden. In Presents zien we drie Asmat gehuld in door de kunstenaar meegenomen t-shirts in de drie primaire drukkerskleuren cyaan, magenta en geel. Dezelfde kleuren die terugkeren in de vellen papier in 31 December 1998 I. In beide werken komen de kleuren vanuit geheel verschillend perspectief in beeld. In de wereld van de Asmat staan ze voor een mythische denkwereld waarin alles met betekenis beladen is. In ons, westers bewustzijn vertegenwoordigen ze een abstracte metafysica en een zuiver functioneel denken. Meer dan ooit voelt de kunst zich uitgedaagd om een rol als bemiddelaar te spelen. Het verbinden van werelden, dáár gaat het om. Voor het aanleggen van een collectie geldt in principe hetzelfde. Ook hier gaat het primair om het zoeken naar nieuwe en betekenisvolle verbanden. Elke nieuwe ontmoeting brengt weer een nieuwe context voort, een betekenislaag die de verbeelding van de kijker activeert. In de veranderingen die de wereld in de overgang naar de eenentwintigste eeuw laat zien speelt de kennis- en informatierevolutie een centrale rol. Met haar vermogen om abstracte ideeën tastbaar te maken is de kunst een ideaal instrument om deze omslag te onderzoeken. Een onderzoek dat op zijn beurt weer een rijke bron is voor nieuwe, sterke en betekenisvolle beelden.
9
7
8
10
11
10
11
9
12
12
13
14
13
15
16
17
14
david jablonowski (1982 Bochum) werkt in het gebied tussen digitaal en analoog. Hij is ge fascineerd door het samenspel van informatie en drager en kijkt daarbij evenzeer naar het verleden als naar het heden. Al in het begin van de tentoonstelling trekt de kunstenaar onze aandacht met Looped Message, een wandsculptuur met twee apparaten: een digitale recorder en een zogenaamde Omnigraph. Beide ontworpen als dragers van gecodeerde informatie, de een hypermodern, de ander oud. Nauw verwant in functie maar totaal verschillend in uitvoering gaan ze een dialoog aan die de wereld van nu in een verrassend perspectief plaatst. Beelden van de Omnigraph keren terug in Many to Many. Ze worden hier afgewisseld met een foto van kersen die diende als screensaver voor een van de gigantische beeldschermen op Times Square. Samen met het aluminium en het glas levert de projectie een vreemd poëtisch werk op. Waar kijk je nu eigenlijk naar? De grenzen tussen object, beeld en informatie zijn nog maar nauwelijks zicht baar. Alles is zo nauw verweven dat er een nieuwe werkelijkheid lijkt te zijn ontstaan waarin geest en materie een zijn geworden. In het hart van de tentoonstelling zorgt de cirkel van ad dekkers (1938 Nieuwpoort – 1974 Gorinchem) voor een soort nulpunt. Het kunstwerk (afkomstig uit de voormalige collectie Jo & Marlies Eyck) is volledig een met zijn vorm, ontdaan van elke betekenis of verwijzing. Zó zuiver en leeg dat het in staat is om alles in zich op te nemen. een en een kwart cirkelomtrek is de titel, in kleine letters, let wel! Toen Ad Dekkers het in 1972 maakte stond de kunst aan het begin van een geheel nieuwe ontwikkeling. Ging het tot dan toe altijd over olieverf op doek of marmer op een sokkel, opeens kon alles kunst zijn. Het was louter nog een kwestie van bewustzijn. Zoals ook hier: het is aan de toeschouwer om te bepalen wat hij in de cirkel ziet. Een mooi object, de belichaming van een abstracte metafysica of een mystiek beeld? Het kunstwerk zelf weet nergens van.
Ook navid nuur probeert bewustzijn in beelden te vangen. De kunstenaar koppelt een diepgaand onderzoek naar materiaal en techniek aan een fascinatie voor de mystieke en psychische dimensies van kunst. Met als resultaat werk dat nieuw en tijdloos tegelijk is. Rocked bestaat uit twee grote stenen die als de tafels van de wet in de ruimte staan. Een diaprojector zorgt voor een fel licht. De suggestie is dat dit licht de steen heeft opengebroken en door dit te doen zelf ook is gespleten. Een fascinerend beeld dat ons terugvoert naar de eerste dagen van de schepping. Evengoed is het helemaal een kunstwerk van nu. Dit zit ‘m niet alleen in de projector maar vooral ook in het gebruikte materiaal: styrofoam. Voor onze ogen krijgt een non-descripte, gewichtsloze kunststof – een materiaal zonder ziel – leven ingeblazen. In Untitled is de samenspraak van materiaal en beeld eveneens van grote betekenis. Het hoogpolig tapijt nodigt uit om er met je handen overheen te gaan en de warmte en de zachtheid ervan te voe len. Diametraal daartegenover staat het beeld dat er op is afgedrukt: dat van een super nova. Niets is zó ver weg, zó ‘koud’ als de sterrenhemel. Niet temin worden we met heel ons wezen door het sublieme en het ongrijpbare ervan aangetrokken.
15
16
De tegenoverliggende wand verenigt een aantal werken die reflecteren op de vraag hoe de digitale technologie inspeelt op ons denken en bewustzijn. kevin harman (1982 Edinburgh) stelt de kwestie heel helder. In een tijd waarin alles digitaal wordt vastgelegd, zijn de byte en de pixel de nieuwe basiseenheden geworden. Ze zijn de bouwstenen van een conceptuele wereld waarin alles in een nieuwe gedaante verschijnt, ook wijzelf. Hoe hoger de resolutie, hoe realistischer het beeld: het is een gegeven dat iedereen kent. Maar geldt het omgekeerde niet ook: hoe lager de resolutie hoe abstracter het beeld? Kevin Harman trok deze gedachte consequent door en liet een speciale één-pixel-camera bouwen. Elk beeld dat deze van de werkelijkheid
17
vastlegt is uniek en ondeelbaar tegelijk. De portretten die de kunstenaar maakte van de leden van Art21 zijn hiervan een proeve. 18
19
20
maarten vanermen (1986 Leuven) is een jonge Belgische kunstenaar die zich bezig houdt met licht. Van het licht van een zonsondergang tot digitaal aangestuurd kunstlicht. Net als David Jablonowski en Kevin Harman onderzoekt hij het terrein waar de digitale en de analoge wereld elkaar overlappen. Zijn bijdrage is een speciaal voor de tentoonstelling geproduceerd tweeluik bestaande uit twee prints. De linker toont het fotobeeld van een lamp, de rechter het schema van de kleurtonen waaruit de eerste is opgebouwd, logisch geordend van licht naar donker. Met Rules of Netnews Debating (Rich Rosen, 1984) richt david jablonowski een mooi persoonlijk monument op voor internetpionier Rich Rosen. Deze formuleerde al in 1984 een aantal basisregels voor een goed functionerend netwerkverkeer. Dat deze ironisch bedoeld zijn laat onverlet dat ze de eerste uiting zijn van het besef dat internet nieuwe menselijke verhoudingen met zich meebrengt. Dat dit pas zo’n twintig jaar later met de opkomst van de sociale media echt bewaarheid werd, maakt het des te sterker. Kunst is een manier van leven, geen kunstenaar laat dit overtuigender zien dan job koelewijn (1962 Spakenburg). Uit al zijn werk spreekt een grote urgentie en noodzakelijkheid. Als het er een keer is kun je het niet meer wegdenken. Vicks on Stainless Steel is gebaseerd op een Amerikaanse handleiding uit de Tweede Wereldoorlog voor eerste hulp aan gewonde soldaten. De kunstenaar vertaalde het schema in een grote stalen schijf met daarop de teksten en de tekeningen in fris geurende, groene Vicks-zalf. Kunst die rechtstreeks binnen komt en heilzaam is voor lichaam én geest. In een wereld die steeds verder uit elkaar lijkt te vallen bedient Job Koelewijn ons met werk dat de grote vragen van het bestaan op een directe en invoelbare wijze aan de orde stelt.
Het grote reliëf met de boeken en de cassettebandjes is hiervan een mooi voorbeeld. In februari 2006 besloot de kunstenaar om voortaan elke dag te beginnen met het hardop voorlezen van een tekst uit een belangrijk filosofisch of kunsttheo retisch boek. Het werk is de neerslag van deze handeling. Heel fascinerend, alleen al door de wijze waarop de inhoud wordt aangereikt. In één blik neem je het allemaal in je op! Je kijkt naar een beeld dat is opgebouwd uit mentale voorstellingen die in taal zijn vastgelegd en in klank zijn omgezet. Heel je wezen wordt aangesproken. In de kunst komt alles weer samen.
21
18
18
19
20
21
22
(t)here gaat over een wereld die steeds complexer en gelaagder wordt. En over jonge kunst die de noodzaak voelt om deze dichterbij te brengen. Misschien kunnen we hier nu aan toe voegen: ‘En die door dat te doen de mogelijkheid van een nieuwe verbondenheid aanreikt.’ Het laatste werk van de tentoonstelling is een mo numentale sculptuur van david jablon ows ki. De eerste indruk is die van een groot, massief werk dat alles heeft van een klassiek monument. Kom je dichterbij dan zie je dat dit schijn is. Het grote horizontale blok is van piepschuim, de zwevende zuilen zijn van gips en kunnen draaien. Alle gewicht, alle fysieke aanwezigheid valt weg. Midden op de balk ligt een vel met een grijstoonverloop. Het is een beeld dat een fenomeen vastlegt en in zijn beschrijvende functie veel weg heeft van een tekst. David Jablonowski wijst ons erop dat ieder kunstwerk behalve een beeld ook een vertelling is. Alles wat we zien – de vorm, het materiaal, de kleur, de huid – is drager van informatie. Als we op die manier kijken vallen alle mogelijke verschillen weer weg. Oude kunst is naadloos verbonden met de hedendaagse informatie-en communicatiecultuur. Wat verandert is vooral onze perceptie, de mens en de wereld zijn in wezen nog altijd dezelfde.
22
1
marijke van warmerdam For Ever, Not For Ever, 2009 Fotografie op aluminium; oplage 6/6 122 x 178,5 cm Collectie Art21 Foundation
Zen, 2012 Collage op papier 32 x 24 cm Collectie Art21 Foundation 5
For Ever, Not For Ever, 2009 Fotografie op aluminium; oplage 4/5 122 x 178,5 cm Collectie Art21 Foundation 6 2
navid nuur (t)here, 2008 Lightbox 40 x 30 x 20 cm Collectie Art21 Foundation 7
3
anouk kruithof Becoming Blue (‘Untitled nr. 34’), 2007 Handafdruk op aluminium nr. 2/6 + 1 ap 72 x 90 cm Collectie Art21 Foundation 8
Becoming Blue (‘Untitled nr. 11’), 2007 Handafdruk op aluminium nr. 2/6 + 1 ap 78,5 x 100 cm Collectie Art21 Foundation
4
ryan trecartin Temp Stop, 2010 Videoloop 11’47” Collectie Art21 Foundation zilvinas landzbergas Ape. 3, 2007 Karton 145 x 310 x 135 cm Collectie Art21 Foundation
12
david jablonowski Looped Message (Archive.zip), 2011 Mixed media 60 x 100 x 60 cm Collectie Art21 Foundation
18
maarten vanermen Zonder titel, 2013 Fotografie op aluminium (2x) 84,1 x 118,9 cm Collectie Art21 Foundation
13
david jablonowski Many to Many (stonecarving high performance), 2011 Glas, aluminium, beamer, player 202 x 123 x 290 cm Collectie Art21 Foundation
19
david jablonowski Rules of Netnews Debating (Rich Rosen, 1984), 2011 Mixed media 42 x 16 x 21 cm Collectie Art21 Foundation
14
ad dekkers een en een kwart cirkelomtrek, 1972 Aluminium Ø 120 cm, dikte 0,2 cm Collectie Bonnefantenmuseum (voorheen collectie Jo & Marlies Eyck) Inv 5676 / verworven in 2012 met steun van het Mondriaan Fonds
20
job koelewijn Vicks on Stainless Steel, 2011 Staal, Vicks Vaporub Ø 186 cm Collectie Art21 Foundation
21
job koelewijn Reliëf 1 Feb 2006 - 24 March 2009, 2011 Hout, boeken, cassette tapes (712uur) 200 x 140 x 30 cm Collectie g +w Nederland
22
david jablonowski Disposition, 2009 Piepschuim, gips, metaal 360 x 110 x 74 cm Pilons 125 x 120 x 35 cm elk Collectie Art21 Foundation
zilvinas landzbergas 60 W Magic, 2007 5 lichtbakken ± 410 x 62 / 82 x 13,5 cm Collectie Art21 Foundation barbara visser Two Mills, One Couple, 2001 Fotografie op aluminium 120 x 120 cm Collectie Art21 Foundation
15
16
navid nuur Untitled, 2006-08 Digitale print op tapijt 122 x 157 cm Collectie Art21 Foundation
17
kevin harman One Pixel Portraits (medium), 2013 Fotografie op aluminium (3x) 25,4 x 25,4 cm Collectie Art21 Foundation
Becoming Blue (‘Closing Rooms #1’), 2007 Handafdruk op aluminium nr. 1/6 + + 1 ap 125 x 100 cm Collectie Art21 Foundation
9
roy villevoye The Video Message, 2010 Videoloop 4’38” Collectie Art21 Foundation
erik van lieshout Buda, 2012 Collage op papier 32 x 24 cm Collectie Art21 Foundation
10
roy villevoye Presents, 1995 Fotografie 150 x 100 cm Collectie Art21 Foundation
Budism, 2012 Collage op papier 32 x 24 cm Collectie Art21 Foundation
11
roy villevoye 31 December 1998 I, 1999 Fotografie 150 x 100 cm Collectie Art21 Foundation
navid nuur Rocked, 2006-08 Piepschuim, diaprojector 150 x 50 x 40 cm (2x) Collectie Art21 Foundation
One Pixel Portraits (small), 2013 Fotografie op aluminium 12,2 x 12,2 cm Collectie Art 21 Foundation
Bonnefanten Hedge House
(t)here 22
Curator Ko van Dun Tekst Ko van Dun Foto Art21 Foundation, Collectie g +w Nederland, Peter Cox Vormgeving Buro Marcel van der Heyden © Ko van Dun
Het Bonnefantenmuseum ontvangt structurele subsidie van de Provincie Limburg en structurele projectgebonden subsidie van de Gemeente Maastricht Sponsor: dsm Het Bonnefantenmuseum is beneficiant van de BankGiro Loterij
9
16
14
15 20
8
21 13
7 6
17 18
19
10
11 1
12 Praktische informatie Adres Kasteel Wijlreweg 1 nl-6321 pp Wijlre ingang aan de zijkant t +31 43 450 26 16
[email protected] Word Vriend van Bonnefanten Hedge House Foundation! Zie www.hedgehouse.eu Openingstijden do t/m zo 11-17 uur (en op afspraak) Toegang: ™ 9,50 Studenten: ™ 5,00 Kinderen tot 12 jaar: gratis www.bonnefanten.nl
5
4
3
2
