Bolspiegel voorkomt botsingen

VUmc-ers om trots op te zijn

Moet ik naar de dokter?

Pathologen mogen zich KMBP-er noemen

Specialisten krijgen kleine voldoende

‘Dit is het vak van de toekomst’

Een eerstejaars en een tweedejaars­ student van de Amstel Academie voeren een succesvolle reanimatie uit  ▶ pagina 2

De app ‘Moet ik naar de dokter?’, biedt twijfelaars advies of een bezoek aan de SEH echt nodig is  ▶ pagina 4

Nieuw beroep: VUmc heeft sinds kort twee klinisch moleculaire biologen in de pathologie in dienst  ▶ pagina 7

Er valt een wereld te winnen in de relatie tussen VUmc-specialisten en verwijzende huisartsen  ▶ pagina 8

Andrea Maier is ’s lands jongste hoogleraar interne geneeskunde, in het bijzonder de gerontologie  ▶ pagina 9

Bolspiegel voorkomt botsingen Een bed met patiënt om een haakse bocht manoeuvreren is al niet eenvoudig, maar als je dan ook nog met ‘tegenliggers’ te maken hebt, zit een ongeluk in een klein hoekje. Al langer lieten de medewerkers van patiëntenvervoer weten, dat er heel wat plaatsen in het ziekenhuis en de poli onoverzichtelijk zijn. De meeste VUmc-ers herkennen het zoemende geluid van een aankomend bed van een afstand, maar bezoekers werden soms plotseling met een bed geconfronteerd. En ook een botsing tussen twee bedden was niet uit te sluiten.

Patiëntvervoerder Chico Serra bracht dit tijdens een van de dagelijkse stasessies naar voren en lean-coach Renée Kool hielp bij het vinden van een oplossing. “Er is eerst een test uitgevoerd bij OK 2D en toen duidelijk werd dat zo’n spiegel echt hielp, hebben Chico en zijn collega’s de meest onoverzichtelijke bochten in kaart gebracht”, vertelt Kool. “Dat bleken er maar liefst 28 te zijn.” Inmiddels is begonnen met het ophangen van de bolspiegels. n MK

Programma Ombuigingen

‘Niet alléén op de centen letten’ De komende jaren moet VUmc geld vrijmaken voor nieuw beleid en bezuinigingen. “Er zijn maar beperkte groeimogelijkheden”, stelt Gerard Hoskens, manager bedrijfsvoering van divisie I en programmaleider van het programma Ombuigingen. “Gecombineerd met de verwachte kostenstijgingen en de teruglopende financiering van zorg en onderzoek zorgt dat ervoor dat we het geld anders moeten gaan gebruiken.” n Monique Krinkels

Lintje voor borstkankerzorg VUmc heeft het roze lintje voor goede borstkankerzorg gekregen van de Borstkanker Vereniging Nederland (bvn). Dit lintje geeft aan dat het ziekenhuis de hoge kwaliteit zorg verleent, zoals de bvn en de beroepsgroepen deze voor ogen hebben. VUmc werd opnieuw beoordeeld omdat de criteria voor het verkrijgen van het roze lintje zijn aangescherpt. Bestaande normen zijn op bepaalde onderdelen verzwaard en de ‘must haves’ (criteria waaraan zeker voldaan moet zijn) zijn aangepast. Ook aan deze verscherpte criteria voldoet de borstkankerzorg in VUmc.

Bezuinigingen wil Gerard Hoskens het beslist niet noemen. “We gaan niet mínder uitgeven, we gaan het ánders uitgeven”, benadrukt hij. “Vandaar de term ‘ombuigingen’.” Maar de divisies en stafafdelingen moeten wel degelijk bezuinigen. “We moeten structureel 40 miljoen ombuigen. Het komende jaar 15 miljoen euro, in 2015 opnieuw 15 miljoen en de twee jaar daarna telkens 5 miljoen. De divisies en afdelingen hebben in 2014 2,7% en de stafafdelingen 4% minder te besteden. Voor de jaren daarna zijn de plannen in voorbereiding.”

Keuzes “Natuurlijk zal er hier en daar wat ‘vet’ worden weggesneden”, voorspelt Hoskens, “maar het zal vooral om keuzes gaan. Hoe willen we dat VUmc er in de toekomst uit ziet? Kunnen we door op een andere

manier te werken geld besparen? En natuurlijk moeten we niet alleen op de centen letten, maar veel meer naar de strategie, het medisch beleid en wat goed is voor de patiënt.” Hoskens heeft al eerder een dergelijke operatie meegemaakt. “Vijf jaar geleden werkte ik bij het St Radboud in Nijmegen en maakte het begin van een vergelijkbaar

‘Het belangrijkste is dat we een samenhangende strategie opstellen’ proces mee.” En ook nu staat VUmc niet uniek hierin. “Het amc heeft het programma slim en ook Leiden en Rotterdam zijn bezig met ombuigingen.”

Ambities “Hij noemt een voorbeeld van wat zo’n ombuiging zou kunnen inhouden. “We moeten kijken waar onze kracht ligt. Springen er bepaalde patiëntengroepen uit die wat betreft zorg en onderzoek bij ons passen? En zijn die wat betreft omzet interessant? We zouden er bijvoorbeeld voor kunnen kiezen om ons toe te leggen om voor die groepen de complexe diagnostiek te

organiseren en het behandelplan op te stellen en de verdere begeleiding in ziekenhuizen elders te laten gebeuren. ‘Ambulant waar het kan en klinisch waar het moet’ zou een toekomstbeeld kunnen zijn. Maar dat is een zaak die ons allen aangaat en niet alleen het programma.” Het is overigens niet eenvoudig om een VUmc anno 2020 te schetsen. Vooral de externe ontwikkelingen worden steeds belangrijker. Politiek, zorgverzekeraars en onderzoekopdrachtgevers bepalen mede de richting die we in kunnen slaan. “Het belangrijkste is dat we een samenhangende strategie opstellen.”

Pijn Een bedrag van 40 miljoen anders besteden dan tot nu toe, betekent ook dat er taken verdwijnen en veranderen. “Het is onvermijdelijk dat processen zullen wijzigen en dat de inrichting van het werk moet worden aangepast aan de nieuwe omstandigheden. Taken en functies zullen veranderen”, voorspelt Hoskens. “Voor sommige VUmcers zal dat moeilijk zijn. Daarom zet de organisatie nu al in op het vergroten van de mobiliteit van de medewerkers.”

Dress Red Day met Sara Kroos VUmc-ers wordt gevraagd om op vrijdag 27 september een rood kledingstuk aan te trekken. Dit omdat op die datum Dress Red Day wordt gehouden. Deze dag staat in het teken van hart- en vaatziekten bij vrouwen; inmiddels doodsoorzaak nummer 1. Van 10.30 tot 12.30 uur is er een voorlichtingsbijeenkomst voor patiënten en voor medewerkers. Interventiecardioloog Yolande Appelman zal onder andere ingaan op de risico’s en symptomen bij vrouwen, want die zijn vaak anders dan bij mannen en worden vaak niet herkend. Slotstuk is een optreden van cabaretière en zangeres Sara Kroos. Dress Red Day VUmc vindt plaats in patio X. Meer informatie: http://intranet/organisatie/ agenda/dress-red-day.

Broodje Marathon Vorig jaar waren de broodjes ‘Marathon’ en ‘Amsterdam’ een groot succes! De opbrengst van deze themabroodjes was voor het onderzoek naar kanker van VUmc Cancer Center Amsterdam. Ook dit jaar is VUmc cca weer hét goede doel van de tcs Amsterdam Marathon, die op zondag 20 oktober plaatsvindt. Het cca-team zorgt er samen met sponsors voor een smakelijke lunch. Nieuwsgierig welke broodjes we dit jaar in de aanbieding hebben? Kom dinsdag 24 september en donderdag 3 oktober a.s. naar Het Plein of Het Oog en laat je weer verrassen met een bijzonder broodje van de dag.

Foto Mark van den Brink

19 september 2013 – nummer 19

Wouter Bos

Russen en verzekeraars Alweer een flink aantal jaren terug studeerde ik aan de VU politicologie (omdat ik de wereld wilde verbeteren) en economie (om uit te vinden hoeveel dat zou kosten). Eén van de leukste vakken bij politicologie was Internationale betrekkingen. Op een dag kregen we college over de raketonderhandelingen tussen de Russen en de Amerikanen; het waren de jaren ’80. Eén van de meest fascinerende details die ik me van die onderhandelingen herinner, is het feit dat de Russen zelf niet wisten hoeveel raketten ze hadden. De onderhandelingen werden gevoerd op basis van gegevens, die de Amerikanen aanleverden (via spionage en satellieten!) over de hoeveelheid Russische raketten. Dezer dagen dringt de analogie zich op met de onderhandelingen tussen ziekenhuizen en zorgverzekeraars. Hoe goed weten wij eigenlijk wat de prijs en kwaliteit is van wat wij leveren? Het antwoord is simpel: lang niet goed genoeg. En hoe goed weten verzekeraars eigenlijk wat de prijs en kwaliteit is van wat wij leveren? Ook daar is het antwoord simpel: hun kennis gaat razendsnel vooruit. Het regent benchmarks en analyses vanuit hun declaratiedatabase, Vektis. En we zitten nu vlakbij het punt (of zijn we er al voorbij…?) dat het net zo is als bij de Russen en de Amerikanen: de verzekeraars weten straks beter wat we doen dan wij zelf. Dat is geen prettige positie om in te zitten. In onderhandelingen is het zelfs desastreus. We hebben het zelf in de hand om het beter te doen. Door binnen een half jaar prestatiebekostiging succesvol in te voeren. Door de dot-taal waarin de buitenwereld over ons praat, ons ook intern machtig te maken. En door niet bovenop kwaliteitscijfers te blijven zitten, maar ze actief te delen met de buitenwereld. Het zal niet makkelijk zijn. Maar over je zelf onderhandelen op basis van wat een ander over je zegt, is veel vervelender. Wouter Bos

Tracer



Tracer is het tweewekelijkse medewerkersblad van VU medisch centrum. Oplage: 4.750. Tracer wordt gemaakt onder verantwoor­de­lijk­heid van de dienst communicatie. Eindredactie Monique Krinkels Redactie Caroline Arps, Dyske Beelen, Ellen van den Boomgaard, Bernie Hermes, Edith Krab, Marcel Licher, Marre Roozen, Marieke Schutte, Jan Spee Redactieraad Henk Groenewegen, Tom Stoof, Riekie de Vet Redactie-adviesgroep Erik van Aalst, Ronald Gabel, Marcel van der Haagen, Marga Jaspers, Inèz de Jonge, Willy Schuppert, Maybritt Stal, Esther van ’t Riet en Cora Visser Vaste bijdragen Rick Dros, Henriëtte van der Horst, Chris Mulder, Redactiesecretariaat



dienst communicatie VUmc, kamer PK4x190 telefoon (020) 44 43 444, email: [email protected] Vormgeving De Ontwerperij, Amsterdam Druk DeltaHage, Den Haag Opgave en vragen over abonnementen



dienst communicatie VUmc, kamer PK4x190 (020) 44 43 444, e-mail [email protected] Copyright © 2013 VUmc, Amsterdam Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de redactie. Volgende Tracer

D e volgende Tracer verschijnt op ­donderdag 3 oktober. Deadline voor kopij is 25 september. om 12.00 uur.

2

Met een breed scala aan activiteiten vergroot het VUmc Alzheimercentrum in de week van 19 tot 26 september het bewustzijn rond alzheimer. Op het programma staan onder meer de Wereld Alzheimerdag en een symposium voor verpleegkundigen en verzorgenden.

Documentaire Documentairemaker Ireen van Ditshuyzen filmde twee jaar lang vijf mensen met dementie en hun omgeving, onder andere in het VUmc Alzheimercentrum. Haar tweedelige documentaire ‘DementieEnDan’ is op 23 en 24 september te zien bij de AVRO, om 21.00 uur op Nederland 2.

n Jeroen Kleijne “De Alzheimerweek is vooral bedoeld om het bewustzijn van mensen te vergroten”, legt relatiemanager Nicolle Dellaert van het Alzheimercentrum uit. “Zodat er meer aandacht komt voor de problematiek rond alzheimer en andere vormen van dementie. Eén op de vijf mensen wordt dement en het is goed om daar uitgebreid bij stil te staan. Voor de patiënt en voor de partner is het een grote steun als mensen meer kennis krijgen over en begrip krijgen voor alzheimer. Om de ziekte op te lossen, is veel meer onderzoek nodig.”

Activiteiten In de Alzheimerweek staan bij VUmc veel activiteiten op het programma. De

Wereld Alzheimerdag op 20 september is een middag voor patiënten, mantelzorgers en andere geïnteresseerden. Met interessante presentaties en een vraaggesprek van Clairy Polak met directeur Philip Scheltens van het VUmc Alzheimercentrum. Het afsluitende symposium op 26 september is vooral bedoeld voor verpleegkundigen, verzorgenden en mantelzorgers. “We gaan dan dieper in op de zorg voor alzheimerpatiënten. Wat komt er op je af en hoe ga je daarmee om? Interessant voor iedereen die te maken krijgt met alzheimer.” Direct na de Alzheimerweek valt bij alle Amsterdamse 40-plussers een brief in de bus van Youp van ’t Hek. De

cabaretier schreef een prachtig nummer over alzheimer, nadat zijn moeder eraan was overleden. Nicolle Dellaert: “Sindsdien zet hij zich in voor de strijd tegen alzheimer. In de brief vraagt Youp om een bijdrage voor onderzoek onder gezonde honderdjarigen, waardoor we misschien beschermende factoren vinden voor deze mensonterende ziekte. Onderzoek is dé oplossing en er is nog veel onderzoek nodig.”

Aanmelden Voor de Wereld Alzheimerdag én het symposium kunnen mensen zich nog aanmelden via www.alzheimer­centrum.nl. Ook het volledige programma staat op de site.

Alzheimerpatiënt Jan Hermitage en zijn vrouw Marjo spelen een hoofdrol in de documentaire ‘DementieEnDan’

Oratie Jolanda van der Velden

12e jaargang nr 19, 19 september 2013



Alzheimerweek moet bewustzijn vergroten

Meer begrip over hartziekte op jonge leeftijd n Jim Heirbaut Het komt regelmatig in het nieuws: een jonge topsporter krijgt op het sportveld volkomen onverwacht een hartstilstand. In de meeste gevallen zit hier een genetische afwijking achter. Jolanda van der Velden van de afdeling fysiologie (ICaR-VU) wil precies begrijpen hoe een defect in het dna leidt tot hartziekte op zeer jonge leeftijd, zodat op termijn gericht medicijnen te ontwikkelen zijn. Vrijdag 20 september spreekt ze haar oratie uit. Het foutje in het erfelijk materiaal leidt bij 1 op de 500 personen in Nederland op jonge leeftijd tot een hartziekte. Om precies te zijn zit het defect in het dna van eiwitten in de hartspiercellen die zorgen voor de pompfunctie van het hart. Het dna-defect kan het ritme van het hart plotseling verstoren, wat tot hartstilstand kan leiden. Een andere uitingsvorm van de ziekte

Doorsnede van een sterk verdikte hartspier komt nog veel vaker voor: de hartspier wordt sterk verdikt, waardoor het hart steeds moeizamer bloed rondpompt. “We begrijpen nog niet goed hoe verschillende varianten van de ziekte ontstaan uit deze gendefecten”, zegt Van der Velden.

Combinatie Daarom doet Van der Velden samen met de afdeling cardiologie onderzoek naar de mechanismen achter deze ziekte. “We combineren beeldvormende technieken in de kliniek met metingen in een

Tracer 1 9 – 1 9 se p te m b e r 201 3 – O rg a n isat ie – O n d e r zo e k – O n d e r w i j s – Pati ë nte n zo rg

stukje hartspier van een patiënt, dat wordt weggenomen tijdens een operatie. De combinatie van de expertise binnen fysiologie en cardiologie leveren nieuwe inzichten over het ziektebeeld op. In muismodellen brengen we het gendefect met opzet aan om de ritmestoornis te bekijken.” Voor het probleem van de verdikte hartspier zet Van der Velden in op een klein stukje hartspierweefsel, dat haar medewerkers in het laboratorium gaan opkweken uit stamcellen. “We zijn benieuwd hoe die spier zich ontwikkelt in de tijd. Dat is voor ons een ideaal modelsysteem om medicijnen op te testen.”

Papadag In haar oratie ‘Of mice and women’ besteedt Van der Velden verder aandacht aan de positie van de vrouw binnen de academische onderzoekswereld. “Het aantal vrouwelijke hoogleraren met kinderen neemt langzaam toe. De samenleving moet wennen aan een nieuwe gezinssamenstelling. Wanneer beide ouders een drukke baan hebben, zullen de taken thuis ook verdeeld moeten worden. De papadag is dus cruciaal voor een succesvolle carrière van de moeder!”

VUmc-ers om trots op te zijn In een forensentrein uit een forensendorp gaat bij een forens het licht uit. Een coupé vol goede stuurlui, maar niemand die bij machte is om wat te doen. Via de omroepinstallatie wordt een oproep gedaan of er een verpleegkundige in de trein is. Twee mensen melden zich bij het slachtoffer dat net nog ademt. Na een laatste snurk houdt de ademhaling op. De twee vrijwilligsters aarzelen geen tel en starten de reanimatie. Een tweedejaars student geneeskunde staat er bij en mag het slachtoffer beademen. De twee willekeurige vrijwilligsters vormen een goed team. Van Hoorn naar Purmerend wisselen ze de hartmassage af. Bij het volgende station komt de ambulance en defibrilleert het slachtoffer drie keer. De ene vrijwilligster prikt alvast een infuus. Weer in leven gaat het slachtoffer naar het ziekenhuis. De twee vrijwilligers vervolgen hun weg. Ze raken met elkaar aan de praat en dan blijkt dat ze beide op weg zijn naar de Amstel Academie. Een student operatieassistent die vorige week les reanimeren heeft gekregen, samen met een tweedejaars student anesthesiemedewerker. Hoeveel geluk kun je hebben als forens op maandagochtend!

Foto jean pierre jans

Schrijvers in VUmc

Schrijfster Vrouwkje Tuinman deelt intense ervaring Hij overleed in 2008, maar de scenes op de IC waar haar vriend destijds was opgenomen, staan schrijfster Vrouwkje Tuinman nog steeds helder voor de geest. Zoveel werd duidelijk tijdens het interview wat Kunstof-radiopresentatrice Jellie Brouwer (links) met Tuinman had. Dit interview was het eerste in een serie van vier die onder de noemer ‘Schrijvers in VUmc’ plaatsvinden. Tijdens de lunchbijeenkomst werd Tuinman’s roman De Rouwclub besproken. Brouwers vakkundige vragen in combinatie met de openheid van Tuinman leiden tot een helder

beeld van Tuinman’s verblijf op de IC destijds. Ze beschrijft in het boek de onverwachte dood van een vriend en de nasleep daarvan. Die vriend kreeg op oudejaarsdag een ‘absurd’ ongeluk waarbij ook zijn 31-jarige vriendin betrokken was. Absurd, zo lichtte Tuinman toe, omdat niemand begrijpt hoe dit ongeluk kon gebeuren: het was helder weer en de auto belandde in een sloot met weinig water er in. Toch raken beide in coma, komen op de IC terecht en overlijden daar. Tuinman vertelt hoe intens de ervaringen gedurende die tijd waren en hoe het haar leven anders heeft gemaakt. Ze

raakte gefascineerd door ziekte en dood en is dat nog steeds. Het doel van Schrijvers in VUmc, reflecteren op het handelen van artsen en verpleegkundigen, kwam dan ook goed uit de verf. Er zijn nog twee lunchbijeenkomsten gepland: 25 september Peter Terrin over Post Mortem (in De Waver) en 2 oktober P.F. Thomese over Schaduwkind. Hij treedt samen met gitariste Corrie van Binsbergen op en een 12-koppig ensemble. Dit optreden vindt plaats in de kapel. Meer informatie http://intranet/organisatie/agenda n EK

Opvallend

!

De Onderzoeksschool ­Oncologie Amsterdam (ooa) krijgt een subsidie van 800.000 euro van nwo. Daarmee kunnen vier bijzonder getalenteerde promovendi worden aangesteld. ooa is een samenwerkingsverband van VUmc cca, nki en amc dat zich richt op talentbeleid. Al 425 promovendi volgen een uitgebreid onderwijsprogramma, dat opleidt tot wetenschappelijk onderzoeker.

Chris Mulder

Ten geleide Sinds meer dan tien jaar praten we in Nederland over de laagvolume-hoogcomplexe zorg. Het startschot werd gegeven door chirurgen. De suggestie was, dat een bepaald minimumaantal operaties per jaar noodzakelijk is. Als mdl-beroepsgroep bekijken we of een ercp (een onderzoek aan de galwegen met een endoscoop die via de mond naar binnen wordt gebracht) binnen laagvolumehoogcomplexe minimum criteria moet vallen. In VUmc doen drie mdl-artsen de ercp’s. Soms zijn er twee op vakantie. Een week geen alcohol voor de laatste held. Welke ziekenhuizen in Amsterdam moeten ercp’s doen en wat is het kritische volume? Als ik met 5.000 ercp’s cumulatief in 30 jaar één jaar er minder dan 90 doe, moet ik dan misschien stoppen? Stel de afkapwaarde ligt bij 80 of 90 of 100, wat bij twee jaar 70. Ethische dilemma’s volgen. Is een ambulancerit in

de nacht een extra risico? Moet de dienstploeg al in de houding staan bij het arriveren van de ambulance? Is dat haalbaar en wenselijk? Wat wordt de extra mortaliteit? Wie betaalt al die ambulances en wat noemen we spoedeisend? In Nederland vinden er meer dan 17.000 ercp’s per jaar plaats; de meerderheid in algemene ziekenhuizen. In de uk vindt dezelfde discussie plaats bij 48.000 ercp’s. Ook daar ideeën over centralisatie van ercp’s en het geloof dat complicaties gerelateerd zijn aan aantallen. Lokale units moeten aantonen dat hun getallen goed zijn; veilig, op tijd en competent. In het blad Endoscopy in 2012 worden getallen per endoscopist net niet gebagatelliseerd, maar lijken relatief. De studie van onze beroepsgroep met Nederlandse gelovigen volgt de uk-attitude. Extra reistijd en lokale manpowerproblema-

Tracer 1 9 – 19 s e pte m b e r 201 3 – O rg a n isat ie – O n d e r zo e k – O n d e r w i j s – Pati ë nte n zo rg

tiek worden bij de alternatieven nog niet gewogen. Bijna-dood in de ambulance? Een week beschikbaarheidsdienst? Extra morbiditeit, extra kosten, mag dat? Of geeft centralisatie minder complicaties, ook in de nacht? Wat moet de grens worden: 50 per endoscopist of cumulatief meer dan 2.000 als oude rot en dan 25-50 per jaar? We weten het gewoon niet. Als lokale ziekenhuizen op tijd een ercp kunnen doen met voldoende aantallen (>100 per jaar met twee endoscopisten) en centrale levertumoren per definitie doorverwijzen, géén geopereerde magen, géén pancreasinterventies, dan zou dat wel eens genoeg kunnen zijn. In ziekenhuizen moeten senioren gewoon dienst voor interventies doen. Extra fte om diensten te doen voor 55-plussers kan een alternatief zijn. Maar dit kost veel geld en tijd, ook om expertise versneld op te leiden.

Chris Mulder is hoogleraar maag-, darm- en leverziekten

Kleurrijk VUmc start met multiculturele lunch Op 3 oktober heeft Kleurrijk VUmc een primeur: het is de start van de eerste themasite interculturalisatie in een universitair medisch centrum. De site is een wikipedia voor allerlei vragen in het omgaan met een patiënt of een collega uit een andere cultuur dan de jouwe. Voor een bijzondere start van deze site staat de bekende zelfspot van cabaretière en columniste Nilgün Yerli garant. Zij houdt ons de spiegel voor bij onderwerpen als: hoe communiceren we met elkaar in Nederland? En hoe multicultureel is VUmc al? Na haar introductie bent u welkom bij de multiculturele lunch. VUmc heeft de themasite interculturalisatie (http://intranet/afdelingen/thema/interculturalisatie) ontwikkeld met subsidie van SoFoKleS. De multiculturele lunch vindt plaats op 3 oktober vanaf 12.15 uur in de Amstelzaal. Aanmelden is mogelijk tot 28 september via [email protected]

Benoemingen

De Raad van Toezicht van de Stichting VU-VUmc is vanaf 6 september versterkt met twee nieuwe leden: Eduard Klasen en Jan Louis Burggraaf. Zij zijn unaniem benoemd door de Ledenraad van de VU-Vereniging. Hiermee is de Raad van Toezicht weer compleet. Eduard Klasen (64) is voormalig lid van de raad van bestuur en decaan van het Leids Universitair Medisch Centrum en deeltijd hoogleraar management van gezondheidsonderzoek bij de Universiteit Leiden. Hij krijgt de portefeuille voorzitter Kwaliteitscommissie. Jan Louis Burggraaf (49) is partner bij advocatenkantoor Allen & Overy llp. Hij is lid van de audit- en huisvestingscommissie met aandachtsgebied VU. 3

Foto DigiDaan

GGZ inGeest opent De Nieuwe Valerius In de nieuwbouw van VUmc, De Westflank, is een belangrijk deel het nieuwe onderkomen van GGZ inGeest. De Nieuwe Valerius heet het en het biedt onderdak aan klinische en poliklinische zorg voor volwassenen en ouderen met acute psychische problemen.

Papieren vogels brengen goede wensen over

n Ellen Kleverlaan

Zo’n 250 aanwezigen openden op 10 september samen De Nieuwe Valerius door een wens op een papieren vogel te schrijven

De Nieuwe Valerius; een melodieuze naam, die naast een eerbetoon aan de geschiedenis een visie op de toekomst geeft, legt bestuurder Thijs Stoop uit. “De samenwerking tussen

ggz inGeest en VUmc begon lang geleden. VUmc heeft zijn oorsprong aan het Valeriusplein, de vakgroep neurologie had tot in de jaren 80 nog een plek in de Valeriuskliniek voor-

dat het naar VUmc overging.” Het prachtige, monumentale gebouw aan het Valeriusplein ziet er wat gedateerd uit. Architectuur én psychiatrie hebben in ruim honderd jaar een

metamorfose ondergaan. Belangrijk uitgangspunt nu is, dat opname in een psychiatrisch ziekenhuis een onderbreking is van ambulante behandeling van mensen, thuiswo-

Apps

Grensvlak De verhuizing naar De Nieuwe Valerius betekent natuurlijk dat de afstand tussen ggz inGeest en VUmc zo klein wordt, dat het samenwerken tussen de organisaties vergemakkelijkt. Juist op het grensvlak van lichaam en geest is de laatste jaren veel wetenschappelijk onderzoek gedaan met praktische gevolgen voor de behandeling van psychiatrische aandoeningen. Van Slooten: “Bij de poliklinieken lichamelijk onbegrepen klachten (van VUmc) en psychosomatiek (van ggz inGeest) werken de medische en psychiatrische disciplines heel nauw samen. Ook voor deze patiënten is de verhuizing dus aangenaam.”

Moet ik naar de dokter? Er zijn al veel apps ontwikkeld voor de zorgsector. Social media expert Marlin Burkunk recenseert er elk nummer een. Thema: preventie en zelfhulp Voor wie: patiënten Site: www.moetiknaardedokter.nl Waar verkrijgbaar: App Store en GooglePlay Iedereen twijfelt wel eens of het bezoek aan de huisarts of seh echt nodig is. Een verzwikte enkel of een

bijensteek? De app ‘Moet ik naar de dokter?’, ontwikkeld door onder meer de Huisartsenpost Apeldoorn, biedt advies. In de afgelopen zes jaar is het bezoek aan Huisartsenposten en seh enorm toegenomen. Veel van die bezoeken bleken achteraf veel minder urgent dan gedacht. De app stimuleert mensen om meer verantwoordelijkheid te nemen in hun hulpvraag. Via vraag- en antwoordschermen vertelt de app per klacht wat de gebruiker zelf kan doen en wanneer alsnog de dokter gebeld moet worden. Klikt hij bijvoorbeeld op diarree, verschijnt de vraag: ‘Zit er veel bloed in de

ontlasting?’. Bij ‘Ja’ wordt direct geadviseerd om contact op te nemen met de huisarts. Bij ‘Nee’ wordt er doorgevraagd. Precies zoals de dokter zou doen in de spreekkamer. Bij twijfel zoekt de gebruiker contact met zijn huisarts of hap. Door de personalisatie staan de juiste contactgegevens direct in beeld. De app ‘Moet ik naar de dokter?’ is ook voorzien van een ce-markering (klik op de i-button). De Inspectie heeft namelijk aangegeven per 2014 strenger te gaan optreden vanwege de wildgroei aan medische apps. Ontwikkelaars zonder ce-certificaat kunnen een fikse boete verwachten.

Literatuur & Geneeskunde

Het is de schuld van die meeuw Op 9 oktober aanstaande zal voor de elfde keer het jaarlijkse Literatuur en Geneeskunde symposium worden gehouden. Het thema is ‘het verwarde brein’. De hoofdlezing zal worden verzorgd door romanschrijver en medisch microbioloog Miquel Bulnes. Tot 3 oktober zal Arko Oderwald in Tracer aandacht besteden aan hersenziekten in de romanliteratuur. Deze keer: het syndroom van Gilles de la Tourette. n Arko Oderwald

4

In ‘De meeuw’ van Tsechov is een doodgeschoten meeuw symbool voor de willekeurigheid en wreedheid van het menselijk leven. In het boek ‘Mr. Tourette en ik’ van Pelle Sandstrak figureert een meeuw als verklaring voor het onaangepaste gedrag van de hoofdpersoon. Dat was ik niet, dat was de meeuw die die viskontenpudding op zijn bek heeft geslagen! Behalve de meeuw wordt ook Wayne Gretzky, een beroemde voormalige Canadese ijshockeyspeler, vaak als schuldige opgevoerd als er weer eens iets mis gaat met de hoofdpersoon. De titel van het boek verraadt natuurlijk wat er met hem aan de hand

is: hij lijdt aan het syndroom van Gilles de la Tourette. Eigenlijk is de wetenschap dat het boek over Gilles de la Tourette gaat een beetje jammer, want de kracht van dit autobiografische boek ligt nu juist in het feit dat de lezer een prachtige beschrijving krijgt van een bepaald soort gedrag, zonder dat het wordt gekoppeld aan deze ziekte. Zo lezen we hoe dat gedrag in de pubertijd evolueert tot steeds ernstiger en schadelijker vormen. Het wordt steeds moeilijker om in slaap te komen. Mijn lijf en mijn hersenen lopen niet parallel, of het kan ook zijn dat mijn hersenen rekening houden met mijn lijf, ik weet het niet.

Tracer 1 9 – 1 9 se p te m b e r 201 3 – O rg a n isat ie – O n d e r zo e k – O n d e r w i j s – Pati ë nte n zo rg

nend dus, legt directeur algemene zaken acute en poliklinische psychiatrie Marga van Slooten uit. “Als we mensen zo snel mogelijk thuis ondersteuning bieden, is de kans dat zij moeten worden opgenomen veel kleiner.”

Hij kan daarna plotseling niet meer over drempels stappen en moet allerlei rituelen uitvoeren om dat probleem te overwinnen. Dat alles valt natuurlijk wel op, maar geraadpleegde deskundigen onderschatten hoe schadelijk het gedrag in feite is. Het syndroom van Gilles de la Tourette wordt niet herkend. Pas na 350 bladzijden, als de problemen zelfs levensbedreigend zijn geworden, wordt duidelijk dat Tourette een verklaring voor dit gedrag vormt. Een mooi boek over de ervaring van dit syndroom, die de romantische weergave van dit syndroom door Oliver Sacks een grimmig randje geeft.

Toonaangevend Van belang is ook dat de academische werkplaatsen – angst & dwang, depressie, bipolaire stoornis, ouderenpsychiatrie, psychosomatiek en Prezens – onder leiding van een hoogleraar, borg staan voor de verbinding tussen patiëntenzorg, wetenschappelijk onderzoek en onderwijs & opleidingen. Max Stek is hoogleraar ouderenpsychiatrie bij VUmc en directeur behandelzaken ouderenpsychiatrie bij ggz inGeest. Rond ouderen wordt nu al intensief samengewerkt in zorg, opleiding en onderzoek. Stek zegt niet zonder trots dat ggz inGeest met ouderenpsychiatrie een van de toonaangevende centra in Nederland is. Ruim 25 procent van de oudere patiënten van ggz inGeest komt van buiten de regio voor diagnostiek en behandeling. “Mensen die ouder worden, hebben vaak vragen en problemen op meerdere vlakken. Dat zij voor zowel hun lichamelijke als psychische aandoeningen nu op hetzelfde terrein terechtkunnen is natuurlijk heel prettig.”

Vacatures VUmc Alle vacatures zijn te lezen op intranet onder ‘P&O’, klik op: ‘interne vacatures en werving’ en daarna op, ‘interne vacatures’. Ons adres is: Werving & selectie, polikliniek 7Z 163.

Vacatures 2 september tot 9 september. Uiterlijke reactie datum zie intranet. Administratief/secretarieel Medewerker medische administratie D1.2013.00057MV Polikliniek medische oncologie en longziekten. Werken in de nieuwste polikliniek voor sneldiagnostiek in Nederland. Polikliniek medische oncologie en longziekten, Divisie I (medisch) Secretaresse D4.2013.00054 Accuraat, snel werkend en open houding Medische psychologie en medisch maatschappelijk werk, Divisie II

Staf/management - ICT

Opleidingsplaatsen

Database Administrator (DBA) / Database Beheerder D7.2013.00102YO ICT zoekt Database Administrator (DBA) / Database Beheerder voor het beheer van diverse database producten binnen haar multidisciplinaire team. Dienst ICT, delivery team basisdiensten, Facilitair bedrijf / Stafdiensten

Opleiding anesthesie medewerker maart 2014 D4.2013.00125MB Ben jij wakker genoeg? Kies dan voor de opleiding anesthesie medewerker! Dienst operatiekamers, Divisie IV

Onderwijs Stafmedewerker docent professionalisering D6.2013.00043YO Kom jij de kwaliteit van het onderwijs verhogen Instituut voor onderwijs en opleiden (IOO), Divisie VI

Stagiaires (Medisch) analisten Stagiaire marktonderzoek D4.2013.00112MV Heb jij affiniteit met de gezondheidszorg? Stageopdracht: maak een marktanalyse voor nieuwe regionale vaardigheidstrainingen voor chirurgen. Heelkunde, Divisie V

Research Technician D5.2013.00122WH Targeting leukemic (stem) cell growth in acute myeloid leukemia by a small molecule inhibitor against Porcupine Hematology, Divisie V

Opleiding operatie assistent maart 2014 D4.2013.00126MB Ben jij méér dan OK? Kies dan voor de opleiding tot operatie assistent in VUmc! Dienst operatiekamers, Divisie IV Wetenschappelijk onderzoek Onderzoeksassistent ‘Dutch ICF Activity Inventory’ D6.2013.00053WH Het in kaart brengen van de revalidatiebehoeften van blinde en slechtziende (jong)volwassenen. EMGO+ instituut / oogheelkunde, Divisie VI Onderzoeksassistent ‘Continence Care’ D6.2013.00054WH Help mee om de 1e lijns continentie zorg te verbeteren! EMGO+ / huisartsgeneeskunde en ouderengeneeskunde, Divisie VI

VUmc Academie

Vacatures 9 september tot 16 september. Uiterlijke reactie datum zie intranet. Paramedisch Onderzoeker in Opleiding ‘Stress Prevention@Work’ D6.2013.00052WH Een promotieonderzoek naar stressinterventies in bedrijven. Afdeling EMGO+ / sociale geneeskunde, Divisie VI Klinisch fysicus - audioloog in opleiding D2.2013.00054MV Als fysicus werken in de patiëntenzorg. Afdeling keel-, neus- en oorheelkunde (KNO), Divisie II Klinisch verloskundige D3.2013.00026YO Passie voor verloskunde en bijdragen aan een nieuw begin! Afdeling Verloskunde en gynaecologie, Divisie III Wetenschappelijk onderzoek Administratief/secretarieel Toetsbeheerder D6.2013.00055MV Wil jij een bijdrage leveren aan digitale toetsverwerking? Afdeling Instituut voor onderwijs en opleiden (IOO), Divisie VI

Management assistent D5.2013.00104MB Help jij ons de informatie over de resultaten beter te begrijpen en de middelen beter te benutten? Afdeling Radiologie en Nucleaire geneeskunde, Divisie V Verpleegkundigen/Verzorgenden Oncologie verpleegkundige in opleiding D1.2013.00069MB Wil jij in een brede academische setting opgeleid worden tot oncologieverpleegkundige? Afdeling medische oncologie, Divisie I Verpleegkundige neurochirurgie en orthopedie D2.2013.00055MV Spreekt de combinatie van hoog- en laagcomplexe zorg jou aan? Afdeling verpleegeenheid nch/ort, Divisie II Verpleegkundig specialist (i.o.) ‘spreekuur Inflammatoire darmziekten (IBD)’ D1.2013.00064YO Spreekuur voor IBD Afdeling maag,- darm,- en leverziekten, Divisie I

De Boelelaan 1109, 1081 HV Amsterdam (020) 444 4229 Centrum voor Leiderschapsontwikkeling en Effectiviteits­ verbetering en Bij- en nascholingen: F. Broekhof (020) 444 4213 Medisch ondersteunende opleidingen en Verpleegkundige vervolgopleidingen: K. Jonker (020) 444 2020 www.amstelacademie.nl

Bij- en nascholingen Acute buikchirurgie: 10 oktober 2013 (hele dag) Lesgeven: 10 (ochtend) en 11 (middag) oktober en 8 (ochtend) november 2013 Palliatieve zorg: 14 en 29 oktober, 12 en 26 november, 3 en 10 december 2013 (hele dagen) Outlook 2010: agenda: 15 oktober 2013 (middag) Neonatologie: Capita Selecta:28 en 29 oktober 2013 (hele dagen) Het volledige aanbod VUmc Academie kunt u vinden op http://www.vumc.nl/ onderwijs. Voor meer informatie over de Bij- en nascholingen, kunt u ook

contact opnemen met Sharon Schoo via tel. 44253of per e-mail : s.schoo@ vumc.nl Centrum voor Leiderschapsontwikkeling en Effectiviteitsverbetering Taal- en schrijftrainingen Scholing Nederlandse taal en cultuur voor beginners: 7, 14, 21 en 28 november, 5, 12 en 19 december 2013, 9, 16, 23 en 30 januari, 6 en 13 februari, 6, 13 en 20 maart 2014 (15:00 -17:00 uur) Wetenschappers en (arts-) onderzoekers Begeleiden van promovendi: van inhoud naar proces: 30 (hele dag) en 31 (hele dag)

oktober en 20(ochtend) november 2013 Voor meer informatie kunt u ook contact opnemen met Editha Samsom via tel. (020) 44 45084 of per e-mail [email protected] Het VUmc Academie aanbod 2013-2014 van Bij & nascholingen en het Centrum voor Leiderschapsontwikkeling kunt u vinden op http://www.vumc.nl/onderwijs Compassie in de zorg (workshop) op 7 november 2013 Herkent u het dilemma van oprechte betrokkenheid en toch moeten loslaten? Worstelt u weleens met een advies dat u belemmert om daadwerkelijk verder te luisteren?

Ondernemingsraad

Hoofdlijnnotitie van de ondernemingsraad VUmc Op 29 augustus heeft het dagelijks bestuur van de ondernemingsraad kennis gemaakt met de nieuwe bestuursvoorzitter van VUmc, Wouter Bos. Daarbij is hem de hoofdlijnnotitie overhandigd, waarin de OR zijn visie schetst rond de alliantie met het AMC, het zgn. model Huijgens. Deze notitie is het resultaat van een diepgaande discussie in de ondernemingsraad voorafgaande en volgende op een hoor vergadering waarbij interne en externe mensen gehoord zijn over hoe de samenwerking met het AMC het best vorm kan krijgen. Kernpunt is het uiteindelijk toewerken naar een

betekent mensen bijstaan in hun ziekte en grote kwetsbaarheid door enerzijds conform de richtlijnen en standaarden van de beroepsgroep te (be)handelen, en anderzijds als zorgverlener je patiënten ‘nabij’ te zijn van mens tot mens in het onder ogen komen van de realiteit op dat moment. Voor meer informatie en aanmelden kijk op: www.vumc.nl/onderwijs (onder ‘Functiegerichte trainingen en workshops’)

Bibliotheek

Dagelijks bestuur OR; Willy Arjaans (voorzitter), Jan Rauwerda (vice-voorzitter), Klaske van den Berg (lid), Andy Higgs (lid), Rene van Andel (ambtelijk secretaris) Inlichtingen: Bureau medezeggenschap, Hoogbouw H 322, Tel 43478, e-mail [email protected], http://intranet/afdelingen/orgaan/OR/

Onderwerpen die in de ondernemingsraad aan de ORde zijn:

Durft u op gelijkwaardig niveau de ander te ontmoeten? In deze interactieve workshop voor artsen, (gespecialiseerd) verpleegkundigen en andere zorgprofessionals staan we stil bij het dilemma van professionele nabijheid versus professionele distantie. We onderzoeken hoe mindfulness en zelfcompassie je helpt bekwamen in optimale betrokkenheid met maximale distantie. Professionele nabijheid is geen vast omlijnd begrip en de balans tussen afstand en nabijheid is voor een ieder weer anders. Wil je echter als arts, verpleegkundige of andere gezondheidszorgprofessional een wezenlijk verschil maken dan kun je niet zonder professionele nabijheid. Dit

fusie; dit gebeurt op een organische wijze door aan te sluiten bij reeds bestaande samenwerkingsverbanden en nieuwe te faciliteren, de zogenaamde ‘schools’. De notitie biedt volgens de ondernemingsraad voldoende ruimte om in gezamenlijk overleg met de RvB, op basis van overeenstemming, over de verdere detaillering te overleggen. De volledige notitie is te lezen op de intranetsite van de OR: http://intranet/or Adviesaanvraag reorganisatie Crediteurenadministratie BIZA De raad heeft geen zwaarwegende bezwaren en gaat akkoord met de voorgestelde outsourcing van de crediteurenadministratie. Afgesproken is dat de OR periodieke rapportages zal

Tracer 1 9 – 19 s e pte m b e r 201 3 – S er v icep a g in a

Bezoek de medische en verpleegkundige bibliotheek in VUmc op locatie 0B100 (nabij personeelsrestaurant). Openingstijden: maandag t/m donderdag van 9 tot 21 uur en vrijdag van 9 tot 17 uur. Tel: (020) 444 1237. Web: www.ubvu.vu.nl/geneeskunde

ontvangen van de kritische prestatie indicatoren (KPI). Risico Inventarisatie & Evaluatie (RIE) Met de plannen van aanpak voor de RIE’s van de afdelingen Medische Microbiologie en Infectiepreventie en Moleculaire Celbiologie en Immunologie, stemt de raad op basis van de aangeleverde stukken in.

Welkom nieuwe studenten! De Universiteitsbibliotheek biedt je studieplekken, (digitale) boeken en nog veel meer. Kijk op onze website voor een overzicht van al onze diensten en faciliteiten voor jou: www.ub.vu.nl UB-toegang nu via VIEW Toegang tot e-journals en bestanden als UpToDate en Cochrane loopt nu via VIEW > UBVU. Na inloggen met je VUmc-account kun je vervolgens bij al onze digitale bronnen. Check de details hier: www.ub.vu.nl/nl/nieuws-agenda/ nieuwsarchief/2013/2apr-jun/view.asp

juiste computerinstellingen: www.ub.vu.nl > faciliteiten > thuis werken Webcursussen Word informatievaardiger met onze webcursussen: - Systematic literature search for reviews - PubMed -V  erpleegkundige informatievaardigheden Via: www.ub.vu.nl > hulp, advies > webcursussen Medische informatievragen? Bel of mail de medisch informatiespecialist! René Otten: (020-44)42027, [email protected]; Ilse Jansma: (020-44)41248, [email protected].

Thuis werken Onze tijdschriften en bestanden zijn ook buiten het VUmc raadpleegbaar. Zie voor uw

5

Menu

Agenda

Informatie over het menu vindt u ook op de startpagina van intranet

donderdag 19 september gebakken vis, remouladesaus, wortelen, gebakken krieltjes, gebonden tomatensoep, vegetarische gebonden tomatensoep, heldere Chinese kippensoep, vegetarische heldere Chinese soep vrijdag 20 september spaghetti, bolognaisesaus, vegetarische bolognaisesaus, IJsbergsalade, geraspte kaas, gebonden gele paprikasoep, vegetarische gebonden gele paprikasoep, heldere groentesoep, vegetarische heldere groentesoep zaterdag 21 september Wienerschnitzel, vegetarische schnitzel, jus + vegetarische jus, Koninginnen melange, frituur aardappelen, gekookte aardappelen, gebonden kip-kerriesoep, vegetarische gebonden kerriesoep, heldere tomaatvermicellisoep, vegetarische heldere tomaat-vermicellisoep zondag 22 september lasagne, gemengde salade, foccacia, gebonden goulashsoep, vegetarische gebonden paprikasoep, heldere vermicellisoep, vegetarische heldere vermicellisoep maandag 23 september rundvlees á la Bourgignon, broccolitaart, rode kool met appeltjes, aardappelpuree, gebonden tomatensoep, vegetarische gebonden tomatensoep, heldere kippensoep, vegetarische heldere groentesoep dinsdag 24 september tjap-tjoy met kip, vegetarische tjap-tjoy, witte rijst, Thaise rode currysoep met kipstukjes, vegetarische Thaise rode currysoep, heldere Mulligatawnysoep, vegetarische heldere Mulligatawnysoep woensdag 25 september gepocheerde zalm, hollandaisesaus, gemengde salade, duchesse aardappelen, gebonden champignonsoep, vegetarische gebonden champignonsoep, heldere Madrileensesoep, vegetarische heldere Madrileensesoep donderdag 26 september Jos verrassingsmenu, gebonden kippensoep, vegetarische gebonden créme soep, heldere aspergesoep, vegetarische heldere aspergesoep vrijdag 27 september Italiaanse saus met kip, vegetarische Italiaanse saus, tomaat-komkommersalade, pasta, geraspte kaas, gebonden tomatensoep, vegetarische gebonden tomatensoep, heldere Chinese kippensoep, vegetarische heldere Chinese soep zaterdag 28 september varkensfricandeau, omelet tomaat-kaas, jus + vegetarische jus, bloemkool met bechamelsaus, gekookte aardappelen, gebonden aspergesoep, vegetarische gebonden aspergesoep, heldere groentesoep, vegetarische heldere groentesoep zondag 29 september kotelet Suisse, groentestrüdel, bieslooksaus + jus, broccoli, frituur aardappelen, gekookte aardappelen, gebonden kip-kerriesoep, vegetarische gebonden kerriesoep, heldere tomaatvermicellisoep, vegetarische heldere tomaat-vermicellisoep maandag 30 september Hollandse hachee, vegetarische hachee, rode kool met appeltjes, aardappelpuree, gebonden champignonsoep, vegetarische gebonden champignonsoep, heldere Madrileense soep, vegetarische heldere Madrileense soep dinsdag 1 oktober kippenbout “bonne femme”, carré aardappelen, gebonden kippensoep, vegetarische gebonden crème soep, heldere aspergesoep, vegetarische heldere aspergesoep woensdag 2 oktober kipsaté, omelet naturel, satésaus, nasi, vegetarische nasi, atjar + kroepoek, gebonden Zwitserse kaassoep, vegetarische gebonden Zwitserse kaassoep, heldere Chinese kippensoep, vegetarische heldere Chinese soep

6

Personeelsactiviteiten Informatie over activiteiten ‘Tip van Boots’, ruimte –1 A 14.2, tst. 43799, website: www.tipvanboots.nl. U kunt de Tip van Boots ook bezoeken op de intranet homepage /direct naar/Tip van Boots.

5-daagse kerstreis naar Praag, 13-17 december 2013 Deze bijzondere reis mag de Tip van Boots, in samenwerking met Pelikaanreizen, u aanbieden voor slechts € 206,00 p.p. Praag -Gouden stad in het hart van Europa Voor zijn naam alleen al zou u deze Tsjechische hoofdstad willen ontdekken. Maar een citytrip Praag heeft meer te bieden dan enkel de gouden glans van talrijke torens en gevelornamenten. U kunt er kennis maken met een rijke nationalistische geschiedenisof in de voetsporen treden van misschien wel Praags beroemdste inwoner: schrijver en dichter Franz Kafka. Op een citytrip Praag van enkele dagen tijd maakt u in het oude stadsgedeelte kennis met verscheidene eeu-

wen van architectuur-en cultuurstromingen. Praag heeft werkelijk voor ieder wat wils, van ontelbare musea, kunstgalerijen, imposante kerken en paleizen tot cafés en bars van diverse pluimage. De kerstsferen maken alles nog sprookjesachtiger in deze prachtige stad en is zeker het bezoeken waard! Programma Vrijdag 13 december 2013 vertrekken wij vroeg naar Praag met enkele onderbrekingen, rechtstreeks naar ons Hotel Ibis Mala Strana in Praag. Het Ibis Praha ligt op 100 meter afstand van het metrostation Andel en het tramstation waar 6 tramlijnen stoppen. Hierdoor is het hotel een geweldig startpunt om de belangrijkste toeristische bezienswaardigheden van Praag te verken-

nen. Zaterdag t/m maandag hebben wij een programma voor u samengesteld, waarbij u vrij bent om eraan deel te nemen of om zelf activiteiten te kiezen. Dit alles onder het bekende Tip van Boots-motto: Alles mag, niets hoeft! Het volledig programma kunt u terugvinden op www.tipvanboots.nl/ activiteiten. Bij de reissom inbegrepen: -V  ervoer per luxe tourist class touringcar. Deze touringcar is voorzien van toilet, bar metwarme en koude dranken (niet inbegrepen), airconditioning en audio-en dvd apparatuur; -4  overnachtingen in Hotel Ibis Mala Strana*** in Praag gebaseerd op verblijf in een tweepersoonskamer voorzien van ba/ do & toilet, op basis van logies en ontbijt. Toeslagen: Annuleringsverzekering van € 17,50 per persoon. De toeslag voor een eenpersoons kamer bedraagt €75 en is slechts beperkt beschikbaar. Bijzonderheden: U dient te beschikken over een geldig paspoort of identiteitskaart! De inschrijving voor deze reis sluit 16 oktober 2013! Geef u dus snel op via [email protected] en mis deze reis niet! Introducés zijn zoals altijd toegestaan.

Personeel en organisatie Informatie over personele zaken vindt u ook op intranet onder de rubriek ‘P&O direct’

Aanmelden voor de nieuwsbrief P&O direct Wilt u op de hoogte blijven van nieuws op het gebied van CAO UMC of wetswijzigingen? U kunt zich aanmelden voor de nieuwsbrief P&O direct. Ga naar P&O direct/ Nieuwsberichten/ Aanmelden nieuwsbrief. Heeft u geen mailadres en account van VUmc dan kunt u dat aanvragen bij ICT. Definitief akkoord CAO UMC 2013-2015 De nieuwe CAO UMC is nu ook officieel een feit. Op donderdag 4 juli jl. kwamen de caoonderhandelaars (werkgever- en werknemersorganisaties) al tot een akkoord over een nieuwe CAO UMC. Het onderhandelaarsakkoord is op 30 augustus voorgelegd aan het NFU-bestuur. Het NFU-bestuur heeft met het akkoord ingestemd. De leden van de werknemersorganisaties Abvakabo FNV, CMHF, CNV Publieke Zaak en AC/FBZ hebben ook ingestemd met het onderhandelaarsakkoord. Dit betekent dat de in juli gemaakte afspraken nu definitief zijn en er daarmee een nieuwe CAO UMC is. De nieuwe CAO UMC heeft een looptijd van twee jaar. De nieuwe CAO UMC gaat met terugwerkende kracht in op 1 april 2013 en loopt tot 1 april 2015. Medewerkers krijgen in de nieuwe CAO UMC zowel in 2013 als in 2014 een structurele

Tracer 1 9 – 1 9 se p te m b e r 201 3 – S er v icep ag in a

loonsverhoging van 1%. Daarnaast krijgen zij op 1 juli 2014 een eenmalige uitkering van € 300,- bruto en in januari 2015 een eenmalige uitkering van € 200,- bruto. Voor de digitale salarisstrook inloggen op Youforce Uw digitale salarisstrook en de jaaropgaven van VUMC zijn nu nog in te zien via www.raetonline.nl. Ná 2 oktober 2013 veranderd dit in Youforce. Naast het design is ook de naam en de link van de website veranderd in www.youforce.nl. U kunt hier nu al op inloggen (rechts boven op de website). Het werkt eenvoudig en als volgt. U komt op de HR-portaal van Youforce. Klik op de bovenste knop ‘Youforce’. U komt in het aanmeldscherm. Verder de inloggegevens – zoals ook bij Raet Online – invullen. Voor verder gebruik van Youforce, lees de handleiding onder Downloads op P&O direct. Heeft u het internetadres van www.raetonline.nl in uw favorieten staan dan kunt u dat wijzigen in www.youforce.nl. Concrete vragen aan bedrijfsarts Wanneer u als leidinggevende een bedrijfsarts inschakelt is het belangrijk om een concrete vraag te hebben. De bedrijfsarts kan u dan ook een gepast advies geven. U

kunt voor vragen en voor het aanvragen van een probleemanalyse het formulier ‘aanvraag spreekuur bedrijfsarts’  gebruiken. Zie de homepage van P&O direct, overzicht formulieren. Vink hierin aan wat uw vraag is. Lever het volledig en juist ingevulde in met relevante achtergrondinformatie. Mail dit voorafgaand aan het spreekuur aan bij de bedrijfsarts ([email protected]). Voor advies of overleg kunt u contact opnemen met uw P&O adviseur. Proces registratie en facturatie externe medewerkers P&O heeft van de raad van bestuur het mandaat gekregen om een nieuw proces in te richten om zodoende meer controle te krijgen bij inhuur van externe medewerkers. Bestelaanvragen in Lift en registratie in PeopleSoft voor externe medewerkers worden binnenkort alleen nog maar met goedkeuring van het flexbureau VUMC verwerkt. Hiervoor zal binnenkort meer informatie komen via intranet en Kwaliteitsnet. Extra controle mutaties Peoplesoft Naar aanleiding van de externe audit door PWC (de externe accountant) heeft de dienst P&O een aantal verbeteracties opgesteld. Om ervoor te zorgen dat leidinggevenden kunnen toetsen of de informatie uit ons personeelssysteem Peoplesoft klopt zullen wij frequenter bezettingsoverzichten naar de budgethouders sturen. Begin kwartaal 3 zullen wij deze overzichten opnieuw sturen. Daarnaast verzoeken wij u vriendelijk om op tijd uw mutaties in te leveren, de verwerking hiervan is maximaal 10 werkdagen.

Promoties donderdag 19 september – aula, 13.45 uur, A. Pires da Silva Baptista, ‘Lymphoid tissue: from ontogeny to function’ promotor: prof. dr. R.E. Mebius vrijdag 20 september – aula, 11.45 uur, C.H. Paalman, ‘Exploring behavioral problems in Dutch-Maroccan youth’ promotor: prof. dr. Th.A.H. Doreleijers; copromotoren: dr. L. van Domburgh, dr. L.M.C. Nauta-Jansen maandag 23 september – aula, 13.45 uur, A. Carrano, ‘Breaking barriers. Blood-brain barrier alterations in capillary cerebral amyloid angiopathy and Alzheimer’s disease’ promotoren: prof. dr. A.J.M. RozemullerKwakkel, prof. dr. H.E. de Vries; copromotoren: dr. J.J.M. Hoozemans, dr. J. van Horssen dinsdag 24 september – aula, 13.45 uur, H.J.J.M. van de Werd, ‘Parcellation of prefrontal cortical areas in mouse and rat brain’ promotor: prof. dr. H.B.M. Uylings woensdag 25 september – aula, 13.45 uur, C.L.M. Krieckaert, ‘Pharmacokinetics and immunogenicity of TNFinhibitors, towards optimised treatment of rheumatoid arthritis’ promotor: prof. dr. W.F. Lems; copromotoren: dr. M.T. Nurmohamed, dr. G.J. Wolbink donderdag 26 september – aula, 11.45 uur, R.F. Castien, ‘Manual therapy and chronic tension-type headache. A study into the effectiveness of manual therapy of chronic tension-type headache’ promotoren: prof. dr. J. Dekker, prof. dr. D.A.W.M. van der Windt; copromotor: dr. A.H. Blankenstein vrijdag 27 september – aula, 13.45 uur, L.M.G. Geeradts, ‘Management of trauma patients with life-threatening hemorrhage’ promotor: prof. dr. H.J. Bonjer; copromotor: dr. C. Boer maandag 30 september – aula, 11.45 uur, J.C. Kuenen, ‘Measures of glycemic control: do we need more than HbA1c?’ promotor: prof. dr. M. Diamant; copromotor: dr. R.J. Heine maandag 30 september – aula, 13.45 uur, R.C.J. de Jonge, ‘Predicting the longterm outcome of bacterial meningitis in childhood’ promotoren: prof. dr. A.M. van Furth, prof. dr. R.J.B.J. Gemke; copromotor: dr. C.B. Terwee Oraties vrijdag 20 september - aula, 15.45 uur, prof. dr. J. van der Velden, ‘Of mice and woman’ Symposia Dinsdag 8 oktober – Auditorium Vrije Universiteit, Symposium Palliatieve zorg in een ouder wordende samenleving Aanmelden: www.VUmc.nl/epz Woensdag 9 oktober – Amstelzaal, 14.00, Symposium Literatuur en Geneeskunde: Hersenziekten Aanmelden: [email protected] PICA-seminars maandag 30 september – De Koog, 16.00 uur, Richard Boucherie: Onderwerp wordt niet bekend maandag 28 oktober – De Koog, 16.00 uur, Jesse de Wit: Capaciteitsmanagement in het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis: de lange weg naar sturen op cijfers maandag 11 november – De Koog, 16.00 uur, Ronald Vollebregt en Maaike Heinsman: Patiënt betrekken bij ontslagdatum VU Connected donderdag 26 september – Je Groene hart: Biodiversiteit en terugdringen van milieuvervuiling zijn gemeenschappelijke wensen. Maar hoe groen ben je zelf? Twitterdebat onder leiding van @RuardGanzevoort met @BoswachterFrans. Meer informatie: vuconnected.nl/programma/twitterdebat-je-groene-hart

Pathologen specialiseren zich in moleculaire biologie

Het is groen en het piept Er staan 19.072 geregistreerde medische apparaten verspreid door VUmc. Van piepklein tot kamergroot en van muisstil tot echte lawaaimonsters. Wat doen deze hulpmiddelen precies en waar worden ze voor gebruikt. Tracer ging op onderzoek uit.

n Ellen Kleverlaan

Foto jean pierre jans

Op 11 juli van dit jaar heeft de Nederlandse Vereniging voor Pathologie (nvvp) de eerste Klinisch Moleculair Biologen in de Pathologie (kmbp-er) erkend. Van de ongeveer twintig personen in Nederland die zich nu kmbp-er mogen noemen, werken er twee bij VUmc: Daniëlle Heideman en Peter Snijders. ‘Een reflectie van de vooruitgang’, zo benoemen zij deze erkenning.

Nicole Ruiter en Victor Rinia geven uitleg over de spuitpomp

Met een fel gepiep geeft de spuitpomp aan dat er iets niet in orde is. Nadere inspectie leert dat de spuit bijna leeg is. En ja, dan kan het apparaat natuurlijk niet de geprogrammeerde hoeveelheid medicijn in het juiste tempo in het bloedvat inbrengen. “Of het nu een voedingspomp is, een volumetrische pomp of een spuitpomp, ze brengen alle drie de noodzakelijke vloeistoffen rechtstreeks in het bloedvat van een patiënt”, aldus technicus Victor Rinia. Hij werkt bij het instrumenteel service centrum van de afdeling fysica en medische technologie. “Er

zijn binnen VUmc dagelijks 1.230 infuuspompen in gebruik, waarvan de meerderheid spuitpompen. Waar de volumetrische pomp dient om bijvoorbeeld grotere hoeveelheden glucose- of zoutoplossing toe te dienen om de vochtbalans op peil te houden, bevat de spuitpomp maximaal 50 cc vloeibare medicatie.” De werking is tamelijk simpel. “De spuitpomp drukt heel langzaam een plastic spuit leeg in een slang die in een bloedvat is ingebracht. Dat gebeurt door een motortje dat een wormwiel (een stang met schroefdraad) aandrijft. Niet rechtstreeks, want dan zou het al snel te vlug gaan, dus tussen

de motor en het wormwiel zit een klein vertragingskastje van aaneengeschakelde tandwielen. Een druksensor waarschuwt voor mogelijke verstoppingen en zorgt ervoor dat de druk in de ader niet te hoog kan oplopen.

Heel precies “Ik gebruik de spuitenpomp vaak”, vertelt Nicole Ruiter, hematologieverpleegkundige op zorgeenheid 3B. “Er is altijd wel een patiënt die op deze manier medicijnen krijgt toegediend. De bereiding doen we hier zelf. Iedere verpleegkundige doet een rekentoets, dus ik kan uitrekenen

hoeveel ampullen er in de zoutoplossing moeten. Maar we hebben ook een protocol, waarin per medicijn staat hoe we de spuit moeten klaarmaken. Dat is namelijk voor elk geneesmiddel weer anders. Daarna gaat de spuit in de pomp. Een beugel in het midden en een clip aan het einde houden hem exact horizontaal. Vervolgens stellen we de snelheid van de pomp in. Dat kan 0,1 ml per uur zijn, maar ook 50 ml per uur. En als de spuit bijna leeg is of er is iets anders aan de hand, krijgen we waarschuwende piepjes.”

Uit de Agenda

Meten van medicijnspiegel optimaliseert behandeling woensdag 25 september – aula, 13.45 uur, C.L.M. Krieckaert, ‘Pharmacokinetics and immunogenicity of TNF-inhibitors, towards optimised treatment of rheumatoid arthritis’

Reumatoïde artritis (ra) wordt behandeld met zogeheten tnf-blokkerende medicijnen. Die wekken echter ook een afweerreactie op, waardoor de medicijnspiegel in het bloed daalt en het medicijn minder goed werkt. Uit onderzoek van Charlotte Krieckaert, uitgevoerd bij Reade, centrum voor revalidatie en reumatologie, blijkt dat de behandeling met het medicijn geoptimaliseerd kan worden door de medicijnspiegel te meten. tnf-blokkerende medicijnen zijn zeer effectief bij de behandeling van ra. Door de hoge kostprijs van deze geneesmiddelen is het wel heel

belangrijk ze optimaal in te zetten. Er zijn verschillende factoren die het effect van de behandeling kunnen beïnvloeden. Een daarvan is een afweerreactie die op gang komt tegen het medicijn. De antistoffen die bij deze afweerreactie gevormd worden, zijn van invloed op de medicijnspiegel in het bloed van patiënten en kunnen daardoor de werking van het medicijn negatief beïnvloeden. Tijdens haar promotieonderzoek heeft Charlotte Krieckaert met verschillende tests de vorming van antistoffen gemeten. Daaruit blijkt dat het niet van belang is of een patiënt een afweerreactie ontwik-

kelt maar hoeveel medicijn er in het bloed achterblijft. Kleine hoeveelheden antistoffen hebben namelijk een dermate gering effect op de medicijnspiegel dat er voldoende medicijn in het bloed van de patiënt aanwezig blijft om de ziekte te kunnen onderdrukken. Daarnaast heeft ze voor adalimumab (een tnf-blokker) onderzocht bij welke medicijnspiegel een optimaal effect optreedt. Met computersimulaties heeft Krieckaert aangetoond dat het meten van medicijnspiegels voor een aanzienlijke kostenbesparing kan zorgen ten opzichte van de huidige behandelstrategie, waarbij medicijn-

Tracer 1 9 – 19 s e pte m b e r 201 3 – O rg a n isat ie – O n d e r zo e k – O n d e r w i j s – Pati ë nte n zo rg

spiegels niet routinematig gemeten worden. Een deel van de patiënten is te behandelen met een lagere dosering. Nog een andere aanpak die Krieckaert beschrijft, is het goedkope antireumamedicijn methotrexaat. Dat draagt bij aan de optimalisatie van de behandeling doordat het de afweerreactie tegen tnf-blokkers onderdrukt. Voorafgaande aan de promotie van Charlotte Krieckaert is er 25 september van 8.30 uur tot 12.15 uur een symposium in het auditorium van Reade. Meer informatie: reade.nl/ biologicals.

De klinische pathologie is het medisch specialisme dat zich bezighoudt met het stellen van diagnoses op basis van onderzoek van zieke weefsels (histopathologie) en cellen (cytopathologie). Naast het morfologisch onderzoek, dat gebruik maakt van de microscoop, zijn er in de pathologie inmiddels verschillende aanvullende manieren om onderzoek te doen, legt Daniëlle Heideman uit. “Deze moleculaire bepalingen dragen bij aan de diagnostiek, waardoor de behandeling van patiënten kan worden geoptimaliseerd. Er zijn inmiddels zoveel moleculaire technieken binnen de pathologiediagnostiek, dat de nvvp de kmbp-er heeft erkend als apart medisch specialisme.” Er zijn zo’n twintig erkende kmbp-ers in Nederland die zich met deze klinisch diagnostische werkzaamheden bezighouden. “Zij zijn allen erkend na een uitvoerige lichting van hun wetenschappelijke en diagnostische doopceel”, zegt Peter Snijders. “Het is uiteraard belangrijk dat je voldoende expertise hebt opgebouwd op dit vlak, om een dergelijke benoeming te rechtvaardigen. Dit is een overgangssituatie, voordat een officiële opleiding voor klinisch moleculair biologen die zich willen specialiseren in de pathologie, van start gaat.” Snijders en Heideman zijn de enigen van VUmc.

Grote meerwaarde Al veel langer zijn ze werkzaam in dit vakgebied; Snijders al ruim 25 jaar, waarin hij met het moleculaire onderzoek naar hpv (humaan papillomavirus) grote resultaten heeft geboekt. Heideman ook al weer een jaar of tien, sinds haar promotie in 2003. Dat de kmbp-er per 1 juli is erkend als apart specialisme binnen de pathologie, is dan ook een enorme waardering van het werk dat zij verrichten. Maar belangrijker is volgens Snijders en Heideman de erkenning dat moleculair onderzoek in de pathologie van grote meerwaarde kan zijn. “De moleculaire analyse is tegenwoordig een geïntegreerd element van de pathologie diagnostiek van tumoren. Bijvoorbeeld, als een tumor is vastgesteld, dan kan de mutatiestatus van het dna van waarde zijn voor het bepalen van de therapie waar de patiënt baat bij zou kunnen hebben. Hierdoor is therapie op maat mogelijk. Met name door therapie op maat is de moleculaire analyse in de pathologie in een stroomversnelling geraakt.” Eigenlijk reflecteert deze erkenning de huidige en toekomstige importantie van moleculaire companion diagnostics, ofwel het kijken naar de biologische kenmerken van een individuele patiënt om zo de beste therapie voor kanker te bepalen. 7

25 tot 29 november

VUmc focust op patiënt­veiligheid

‘Grotere transpa­ rantie kent alleen winnaars’ n Ben de Graaf

In verschillende divisies in VUmc is een start gemaakt met interne prestatiebekostiging (IPB). Wat zijn de eerste reacties? Stevie Tan, afdelingshoofd oogheelkunde, en Rick Hoekzema, afdelingshoofd dermatologie, geven hun mening over deze nieuwe begrotingssystematiek binnen VUmc. ‘Hier zitten we al jaren op te wachten.’

De week van de patiëntveiligheid krijgt dit jaar in VUmc extra veel aandacht. Bleef het in andere jaren beperkt tot enkele activiteiten, dit jaar wordt er een heel weekprogramma samengesteld. “Patiëntveiligheid is een van de speerpunten uit de kaderbrief 2014, dus is deze week een goede gelegenheid om daar aandacht voor te vragen”, aldus Chris Polman, lid van de raad van bestuur.

“Met de interne prestatiebekostiging krijgen we meer inzicht in de geldstromen binnen het ziekenhuis en onze afdeling”, vertelt Stevie Tan. “Waar komt het geld vandaan en waar gaat het naartoe. Interne prestatiebekostiging leidt tot grotere transparantie: beter inzicht in de financiële consequenties van bepaalde beleidskeuzes. Dat heb je nodig voor een goede bedrijfsvoering. In het bedrijfsleven is dit zo klaar als een klontje, in de academische wereld moeten we hier nog aan wennen. De meeste medisch specialisten hebben voor een academisch ziekenhuis gekozen vanwege de medische uitdaging, wetenschappelijk onderzoek en het opleiden van artsen. Hun hart ligt vaak minder bij de financieel bedrijfskundige kant. Toch kunnen cijfers heel motiverend werken. Bijvoorbeeld als deze aantonen dat basiszorg op de polikliniek of het uitvoeren van staaroperaties financiële ruimte oplevert voor nieuwe niet-kostendekkende behandelingen of research. Grotere transparantie levert alleen maar winnaars op. Hier zitten we als bestuurders al jaren op te wachten.”

n Monique Krinkels

V

an 25 tot en met 29 november staat er één onderwerp centraal binnen VUmc: patiëntveiligheid. Doel is zowel bewustwording onder medewerkers te bevorderen als de kennis over veilig handelen te vergroten. Chris Polman zal samen met Wouter Bos hierbij het voortouw nemen.

Programma Een werkgroep van zorgprofessionals en stafadviseurs heeft inmiddels de ideeën voor het programma op een rij gezet. “Zo willen we kijken of er een blacklight apparaat bij de ingang van Het Plein kan worden gezet. Dit licht maakt het onzichtbare vuil zichtbaar. Daarmee kun je aantonen hoe schoon (of niet!) handen zijn”, vertelt Leo de Haan. “Ook denken we aan een veiligheidsquiz en willen we korte workshops over verschillende veiligheidsthema’s organiseren.” “We kijken trouwens niet alleen wat we als VUmc-ers zelf kunnen verbeteren aan de veiligheid”, vult

Foto DigiDaan

Medicatie “We gaan ons vooral richten op medicatieveiligheid, infectiepreventie en informatieoverdracht. Bij het vierde onderwerp dat bij patiëntveiligheid hoort, de preoperatieve procedures, is maar een deel van de zorgverleners betrokken. Daarom krijgt dat geen aparte aandacht. En medicatieveiligheid komt juist extra in de spotlights te staan, want dit is hét kwaliteitsthema van 2014”, legt Polman uit. “Onze patiëntveiligheidsweek valt trouwens een week later dan het landelijke evenement. Er waren logistieke redenen waardoor het in de week van 18 november niet goed uitkwam en we willen dit natuurlijk wel stevig neerzetten.”

Infectiepreventie is een van de onderwerpen die extra aandacht krijgt Polman aan. “Maar ook hoe patiënten daaraan kunnen bijdragen. Zeker

bij medicatieveiligheid is er ook voor de patiënt een rol weggelegd.” Meer

informatie over de invulling van de week van de patiëntveiligheid volgt.

Bereikbaarheid en terugrapportage moet beter

Verwijzende huisartsen geven specialisten kleine voldoende ‘Veel betere verslaglegging naar de huisarts is dringend gewenst. Snelle berichtgeving na verwijzing!!! Voorkom afwijkende verwijsregels, elke afdeling dezelfde regels. Ga werken met ZorgDomein.’ Het is een greep uit de opmerkingen van verwijzende huisartsen in een onderzoek over VUmc. Duidelijk is dat er nog een wereld te winnen valt in de relatie tussen VUmc en verwijzers. n Joop K. de Vries Uit het onderzoek komt naar voren dat de belangrijkste redenen voor huisartsen om naar VUmc te verwijzen zijn: omdat de patiënt het wil, bereikbaarheid van VUmc en de expertise van de specialisten. De 8

media-aandacht vorig jaar heeft geen effect gehad op het verwijsgedrag. Wel denken huisartsen dat het imago van VUmc bij de patiënten en hun collega-huisartsen is aangetast.

Het complete ‘Onderzoek VUmc onder huisartsen Amsterdam 2013’ is te vinden op intranet bij het thema ‘verwijzers’.

huisartsen geven, zijn een succes. Huisartsen vinden deze vorm van nascholing een prettige manier om in contact te komen met specialisten.

Huisarts cruciaal Communicatieadviseur Marije Poortvliet houdt zich bezig met de communicatie tussen verwijzers en specialisten en heeft het onderzoek laten uitvoeren. Het was de eerste keer dat zo’n groot onderzoek onder verwijzende huisartsen plaatsvond. In de toekomst wordt het om de twee of drie jaar herhaald. “De relatie tussen huisarts en specialist is cruciaal om als ziekenhuis patiënten binnen te krijgen. Die relatie houd je goed door als specialist bereikbaar te zijn voor overleg met de huisarts, door het de huisarts

makkelijk te maken met eenduidige digitale verwijzingen en met snelle en complete terugrapportage. Maar ook met praktijkbezoek en nascholingen.” Huisartsen geven VUmc-specialisten een kleine voldoende op hun telefonische bereikbaarheid en behulpzaamheid. Poortvliet: “Huisartsen willen graag in gezamenlijkheid de patiënt behandelen. Even kort telefonisch overleggen met een specialist, dat lukt ze niet altijd.” De nascholingen met de focus op praktische vaardigheden en samenwerken, die de specialisten sinds een jaar aan

Makkelijker verwijzen Veel huisartsen vinden het vervelend dat bij VUmc de verwijsprocedure per specialisme verschilt. Sommigen ervaren zelfs dat VUmc een ‘postcodebeleid’ hanteert of dat patiënten niet welkom zijn bij VUmc. Poortvliet gaat de komende tijd met tal van acties aan de slag om de serviceverlening aan de huisartsen te verbeteren. Sommige acties zijn al in gang gezet, zoals de invoering van ZorgDomein eind dit jaar. “De huisarts kan met ZorgDomein eenvoudiger en sneller digitaal verwijzen naar alle specialismen in VUmc, maar ook in andere ziekenhuizen.”

Tracer 1 9 – 1 9 se p te m b e r 201 3 – O rg a n isat ie – O n d e r zo e k – O n d e r w i j s – Pati ë nte n zo rg

Beter sturen “Dat inzicht is inderdaad heel belangrijk”, zegt Rick Hoekzema. “Dat een chirurg ziet dat liesbreukoperaties geld opleveren, waarmee de hoge kosten van een whippleoperatie van de alvleesklier gedekt worden. Al gaat het hier niet alleen om de financiële prikkel: negen van de tien arts-assistenten leiden we in ons academische ziekenhuis op tot specialisten die in perifere ziekenhuizen voornamelijk basiszorg gaan leveren. Basiszorg is dus ook voor ons als opleidingsziekenhuis belangrijk. De grote winst van interne prestatiebekostiging is, dat we beter kunnen sturen. Maar dan moet de managementinformatie wel honderd procent betrouwbaar zijn.” Hoekzema vergelijkt het graag met een auto op een snelweg. “Je weet als bestuurder waar je naartoe wilt, maar om daar te komen moet de bewegwijzering wel kloppen. Je moet blindelings kunnen vertrouwen op je navigatie. Dan begrijpen de andere passagiers in de auto ook waarom je links- of rechtsaf gaat. Voor betrouwbare managementinformatie is een goede registratie essentieel. Dat begint al in de spreekkamer bij de dokter, maar ook daarna zijn nog veel registratiemomenten. Allemaal momenten waar het fout kan gaan. Registratie moet daarom dit jaar en volgend jaar de hoogste prioriteit krijgen. Ik zou het bijvoorbeeld toejuichen als VUmc een ziekenhuisbreed bedrijfskundig team in het leven roept dat afwijkingen binnen de registraties analyseert en zo de kans op fouten verkleint.” Met elkaar “Belangrijk is ook dat we als afdeling niet op onze eigen portemonnee gaan zitten”, vindt Tan. “In de nieuwe begrotingssystematiek zal de ene afdeling er misschien iets beter uitspringen dan de andere. We moeten elkaar helpen. Niet tegen elkaar, maar met elkaar.”

‘Tegenwoordig werken pathologen (we zijn hier met vijftien collega’s) niet meer ergens achteraf in een kamertje, maar staan midden in de kliniek, als onderdeel van een multidisciplinair team.’ Nicole van Grieken, klinisch patholoog, Arts en Auto, augustus

Foto Mark van den Brink

‘Ouderengeneeskunde is het vak van de toekomst’ VUmc investeert in ouderengeneeskunde. Andrea Maier is ’s lands jongste hoogleraar interne geneeskunde, in het bijzonder gerontologie. 14 november spreekt ze haar oratie uit. n Ursula Wopereis

Geluk “Mijn ouders hadden een geneeskundige praktijk en hebben me ontzettend gestimuleerd om mijn vaardigheden te ontplooien. Ik ging al jong geneeskunde studeren. Als student gaat er een wereld voor je open met talloze kansen binnen handbereik; dat is echt een groot geluk. Ik ben ondermeer naar China gegaan om de traditionele genees-

kunde te bestuderen. Om vier uur ’s ochtends kreeg ik tai chi les van een bijzonder vitale 95-jarige. Mijn vroegere pianolerares was ook een inspiratiebron. Ik was vijf, zij 85. Ze dwong een ontzagwekkend respect af. Het fascineert me dat sommige mensen succesvol oud worden en anderen niet.”

Andrea Maier (1978, Aurich, Duitsland) studeert geneeskunde in Lübeck. Na haar promotie vertrekt ze naar de Universiteit Groningen. In 2003 start Maier met de opleiding tot internist-ouderengeneeskunde aan de Universiteit Leiden. Ze promoveert op onderzoek naar cellulaire veroudering, zet een eigen laboratorium op en ontwikkelt een eigen onderzoekslijn. Sinds oktober 2012 werkt Andrea Maier in VUmc. In maart 2013 is ze benoemd tot hoogleraar interne geneeskunde.

Infrastructuur “VUmc investeert in ouderenzorg. Dit is een nieuwe leerstoel binnen de interne geneeskunde. Ik werk binnen het Centrum Ouderen Geneeskunde Amsterdam (coga), een jonge, dynamische groep die de ouderengeneeskunde op een hoger plan wil brengen. Mijn eerste prioriteit ligt bij het verbete-

ren van de infrastructuur. Binnen het Amsterdam Center on Aging (aca) werk ik aan het versterken van het netwerk van verouderingsonderzoekers. Een andere infrastructuur in ontwikkeling is het senior friendly hospital. Daarnaast doen we onderzoek naar de vertaalslag van het biologische verouderingsproces in de praktijk.”

Vijf x V volgens Andrea Maier Verwanten Ik ben net getrouwd. Mijn man inspireert en behoedt me Vakantie Ik beschouw wat ik doe niet als werk met de hoofdletter W. Tijdens vakanties denk ik gewoon door. Liefst op een plek zonder elektriciteit of stromend water. Back to basics kom ik weer in contact met de natuur Vrije tijd In 2012 hebben we De Westhof gekocht, een voormalige scheepswerf uit 1654 in Zoeterwoude. We willen daar een ontmoetingsplek creëren voor kennisoverdracht van 80+ naar 25Verbouwing De komende maanden wordt De Westhof verbouwd tot woonhuis, gastenverblijf en (academische) werkplaats voor kunst, literatuur, muziek en geneeskunde De opening is in augustus 2014, tijdens het tweede Westhof zomerfeest Vrolijkheid en plezier in je werk vormen een gouden duo. Ik krijg pukkels van pessimisme

Anti-aging “Veel ziekten op hogere leeftijd, zoals hart- en vaatziekten, diabetes, kanker en dementie, worden waarschijnlijk grotendeels veroorzaakt door veroudering ofwel slijtage. Laboratoriumonderzoek onder muizen wijst uit dat het verouderingsproces op cellulair niveau kan worden stilgelegd. Wij willen dit onderzoek vertalen naar de mens. Mijn persoonlijk doel is het ontwikkelen van een geneesmiddel, waarmee je succesvol

en met plezier oud wordt - zonder functionele, lichamelijke of cognitieve beperkingen. In breder perspectief wil ik een nieuwe, innovatieve mind set ontwikkelen, waarmee de geneeskunde vanuit een meer holistische benadering naar de oudere patiënt kijkt.”

Rollator-proof “Vooralsnog draait de discussie in Nederland vooral om de vraag hoe ouderen met hun rollator naar de supermarkt kunnen blijven gaan. Ik zie het als mijn taak om een geheel andere maatschappelijke discussie aan te gaan. Willen we verouderen? Wat houdt dat in en wat zijn de consequenties, ook financieeleconomisch? Wat is wenselijk? Wat mij betreft laten we die rollator staan en beginnen we preventief. Veroudering begint immers al bij de conceptie. Ouderengeneeskunde is het vak van de toekomst.”

Verschillende religies, dezelfde worsteling Hoe kijken moslims aan tegen dilemma’s rond bijvoorbeeld abortus, euthanasie en orgaan­ donaties? Wat is de westerschristelijke visie? En wat zijn de verschillen en overeenkomsten? Die vragen worden beantwoord in het boek ‘Looking beneath the surface’, dat op 17 september is uitgekomen. n Jeroen Kleijne CURRENTS OF ENCOUNTER

48

ISBN 978-90-420-3730-4

9

789042 037304

Edited by

n the fields of medicine and ethics have contributed ifferent religious and secular backgrounds. The book en introduction and final chapter on intercultural Beneath the Surface is more than a collection of writings thics: it helps the reader to compare different paradigms moral reasoning.

Hendrik M. Vroom, Petra Verdonk, Marzouk Aulad Abdellah, and Martina C. Cornel

hes to the ethical issues, ways of moral reasoning, contributions, especially the role of tradition for Islam f autonomy for the West. Beneath the differences, ill also discover common values, such as the role ue of life, and similar practices. Some of the main ultural in nature, rather than religious as such.

Looking Beneath the Surface

urface explores Arab-Islamic and Western perspectives ues: genetic research and treatment, abortion, organ ve sedation and euthanasia. The contributions in this te of the (medical) art, the role of laws, counseling, and n the decision-making process.

Looking Beneath the Surface

Edited by

Hendrik M. Vroom, Petra Verdonk, Marzouk Aulad Abdellah, and Martina C. Cornel

“Ik hoop dat dit boek kan bijdragen aan een dialoog over dit soort medischethische vraagstukken”, zegt Petra Verdonk, een van de eindre-

dacteuren van ‘Looking beneath the surface’. “Als we erin slagen om ons eigen perspectief meer los te laten en breder te kijken, krijgen we meer begrip voor de ander. En artsen kunnen zeker ook iets van het boek leren voor situaties die ze tegenkomen in de dagelijkse praktijk, zoals het contact met niet-westerse patiënten of met patiënten voor wie het christelijk geloof belangrijk is. Ook onze studenten moeten leren dat diversiteit bij VUmc een grote rol speelt.”

Uitdagen ‘Looking beneath the surface’ is het resultaat van een samenwerking tussen de theologische en medische faculteiten van de VU en VUmc en de Liga van Islamitische Universiteiten in de Egyptische hoofdstad Cairo. Veel wetenschappers uit

verschillende disciplines hebben een bijdrage geleverd. Het boek gaat over medisch-ethische thema’s, van genetica en levenseinde tot abortus en orgaandonatie. “We willen de lezers uitdagen om naar de verschillen en overeenkomsten te kijken tussen verschillende religieuze en seculiere standpunten. Als je ‘onder de oppervlakte’ kijkt, zie je toch veel overeenkomsten. Wanneer mag er wel of geen abortus plaatsvinden? Is het embryo een persoon? Daar wordt op vergelijkbare manier mee geworsteld in verschillende religies en levensbeschouwingen. Alleen de antwoorden op de vragen die mensen zichzelf stellen, zijn niet altijd hetzelfde. Maar menselijke waardigheid is voor iedereen een belangrijk principe.” Verdonk werd bij het redigeren van

Tracer 1 9 – 19 s e pte m b e r 201 3 – O rg a n isat ie – O n d e r zo e k – O n d e r w i j s – Pati ë nte n zo rg

het boek getroffen door een paar opvallende zaken. “In het westen zijn we erg gericht op individuele autonomie, in de islamitische wereld kijken ze veel meer naar familiewaarden. Als een partner echt niet wil dat er euthanasie gepleegd wordt, zul je daar als arts toch rekening mee moeten houden, hoe moeilijk dat ook is. Daarnaast viel het me op dat vanuit alle perspectieven altijd gezocht wordt naar een manier om ‘het goede’ te doen. Wat dat dan ook is, de intenties die mensen hebben zijn meestal goed. Dat vind ik mooi.”

Bestellen ‘Looking beneath the surface’ is verkrijgbaar bij de boekhandel of door een mailtje te sturen naar [email protected]. De prijs is 70 euro.

‘Je moet een heel goed team hebben dat een patiënt echt door de ziekte sleept, door de infecties en de bloedingen. Er lopen hier veertig verpleegkundigen rond, tien hematologen, we hebben de bloedbank, het laboratorium. Er zit hier een hele club en die patiënt zit als het ware ingepakt in een cocon – zo trekken we hem erdoor.’ Peter Huijgens, hematoloog, over de overlevingskans van mensen met acute leukemie. Elsevier, september ‘We kunnen goed nagaan of en hoe de natuur in de buurt wordt gebruikt. Met deze informatie kunnen we inzicht krijgen in de vraag of het gebruik van natuur van invloed is op de gezondheid van mensen.’ Onderzoeker Jolanda Maas over een internationale studie naar de relatie tussen natuur en gezondheid. Vitale Groene Stad, 6 september ‘Er is dus een vermoeden dat opbreken van het zitten helpt, maar we weten nog lang niet hoe dat invloed heeft op ziekte en levenslengte. (…) Mijn collega’s laten gezonde vrijwilligers langdurig stilzitten, of onderbreken het zitten met variërende regelmaat en nemen ieder uur bloed af. Zo krijgen ze inzicht in de biochemische processen door langdurig stilzitten.’ Hidde van der Ploeg, onderzoeker. nrc, 7 september ‘In VUmc hebben we vier promotieonderzoeken gehad naar genetisch onderzoek voorafgaand aan de zwangerschap. We hebben dat op kleine schaal aangeboden en steeds aan ouderparen zelf, huisartsen en verloskundigen gevraagd wat ze daar van vonden. Daaruit kwam dat eigenlijk iedereen het een goed idee vond.’ Marina Cornel. Trouw, 9 september ‘We hebben een bestaand meetapparaat uit de voedingsindustrie omgebouwd, zodat het aan de hand van de geur van ontlasting darmkanker kan herkennen.’ mdl-kinderarts Tim de Meij over de elektronische neus. Studio max Live, 10 september ‘Het is een eer om toezichthouder te mogen zijn van de instellingen VU en VUmc, die vanuit hun bijzondere identiteit een bijdrage willen leveren aan de maatschappij door goed onderwijs, onderzoek en patiëntenzorg te bieden’. Eduard Klasen, lid van de raad van toezicht van de Stichting VUVUmc. Zorgvisie, 11 september ‘De uitkomsten van de vragenlijst, maar ook van het onderzoek in zijn geheel, kunnen ertoe bijdragen het gat tussen praktijk en wet en intentie van begeleiders te overbruggen. Dit is belangrijk, ook gezien de incidenten die zich blijven voordoen in de gehandicaptenzorg.’ Gezondheidsjurist Brenda Frederiks over onderzoek in het kader van het project ‘Dwang en Drang’. Zorgkrant.nl, 13 september 9

Kat trekt donateurs VUmc op de bres voor Artsen zonder Grenzen

Foto Mark van den Brink

Els Pronk, secretaresse van Wim Stalman, is trots op haar zoon. Guido Pronk heeft samen met zijn Team Tien deelgenomen aan de Tour for Life. Tijdens deze sponsortocht voor Artsen zonder Grenzen fietsen de deelnemers in acht dagen van het NoordItaliaanse Bardonecchia naar de Cauberg bij Valkenburg; een tocht van 1300 kilometer met ruim 19.000 hoogtemeters. “Het team werd mede gesponsord door VUmc en kreeg uiteraard ‘vleugels’ vanwege hun VUmcoutfit”, aldus Els. Tour for Life De posters waarin patiëntjes met hun tekeningen donateurs voor Kinderstad werven zijn deze maand in heel Amsterdam te vinden. Buitenreclame-exploitant Centercom heeft er vijftig stuks door de hele stad verspreid, naast de twintig die onder de brug tussen poli en ziekenhuis hangen. Dankzij onder andere de fraaie kat van Robin en de bloemen van Shiran hebben zich nu al verschillende donateurs aangemeld.

vergt veel van de deelnemers, zelfs na maanden van training. Zo moest aan het einde van de eerste dag, na meer dan 100 km, de Alpe d’Huez nog worden beklommen. “Hoewel Guido een goede conditie heeft, was fietsen over dergelijke afstanden nieuw voor hem en hij heeft het dan ook behoorlijk zwaar gehad. Maar uiteindelijk heeft het hele team de Cauberg gehaald.” De sponsortocht heeft in totaal bijna 1,3 miljoen euro opgebracht voor Artsen zonder Grenzen. n MK

Tweet #VUmc

Op het social medium Twitter wordt veel gezegd over VUmc. Door patiënten, bezoekers, studenten, medewerkers en vele anderen. Een greep uit de leukste (geanonimiseerde) reacties van afgelopen weken: Op naar m’n eerste werkdag @VUmcAmsterdam, spannend! Medewerker, 16 september om 8.21 uur Ruim 66.000 euro na 12inchrace voor VONK #VUmc Onderzoek Naar Kinderkanker! Medewerker, 15 september om 10.14 uur Geweldige zorg @VUmcAmsterdam zoveel aandacht + geduld en extra vreemd dat het eten zo ongezond is. Amper groente en fruit #voorbeeldfunctie Foto jean pierre jans

Patiënt, 15 september om 14.26 uur Zo gaaf om te zien hoeveel vrienden, familie en bekenden al gedoneerd hebben voor het @VUmcAmsterdam! Amsterdam Marathon loper, 13 september om 11.27 uur @Borstkanker @VUmcAmsterdam @hetAVL @olvg

Opvallende verschijning op de Hiswa De meest opvallende verschijning op de Hiswa te water in de Amsterdam Marina was ongetwijfeld de Cardo van Luc Overtoom (rechts op de foto). Ruim 24.000 bezoekers zagen het felgekleurde zeilschip in de kleuren van de ‘blokkendoos’ langs de ringweg. Samen met oprichter van VUmc cca Bob Pinedo en VUmc cca-onderzoeker

Gefeliciteerd met het roze lintje voor goede borstkankerzorg

Sarah Derks gaf hij het officiële startsein voor Setting Sail for Cancer Research door de vlag te hijsen. Met de officiële onthulling van de Cardo komt de fondsenwerving echt op stoom. Overtoom hoopt 1,6 miljoen euro op te halen voor het onderzoek naar kanker. “Ik zeil in totaal 33.000 mijl en hoop met elke mijl vijftig euro bij

elkaar te varen voor het onderzoek naar kanker”, aldus Overtoom. Tegen betaling kunnen donateurs een etappe meezeilen, of ze kunnen een bedrag schenken door zeemijlen te sponsoren. Initiatiefnemer Luc Overtoom betaalt de reis zelf, dus al het geld dat wordt opgehaald, komt terecht bij het onderzoek naar kanker.

Lorenzo

Amsterdamse kledingzaak, 12 september om 17.35 uur Interview gehad met psychiater Aartjan Beekman van @VUmcAmsterdam over depressie. Had nog uren kunnen doorpraten, zo interessant! Journalist, 10 september om 14.55 uur

In cijfers Elk jaar publiceert VUmc de kerncijfers over het afgelopen jaar. BIZA heeft echter veel meer en spannender gegevens over wat er binnen de organisatie gebeurt.

52

In de Volkskrant van zaterdag 14 september werd de top 100 van grootste werkgevers van Nederland gepubliceerd. VUmc staat met 5.844 werknemers op de 52e plaats. Alliantiepartner AMC staat op 50e plaats met 6.099 medewerkers. Met 11.943 VUmc- en AMC-ers zou de alliantie op de 17e plaats van grootste werkgevers van Nederland komen. Net even groter dan TTA Steel en net even kleiner dan Philips Nederland. 10

Tracer 1 9 – 1 9 se p te m b e r 201 3 – O rg a n isat ie – O n d e r zo e k – O n d e r w i j s – Pati ë nte n zo rg