Boekverslag De Avonden (Gerard Reve)
© havovwo.nl
A.
(april 2002)
Beschrijving
Primaire gegevens (paragraaf 1.3.1) Auteur: Titel: Ondertitel: Motto: Verschenen in: Uitgeverij: Aantal bladzijdes:
Gerard Reve De Avonden Een winterverhaal Eerste druk verscheen in 1947 De Bezige Bij, Amsterdam 201 (Grote Lijsters- uivoering)
Verwachtingen vooraf (paragraaf 1.3.2) Voor ik De Avonden ging lezen, heb ik net als anders eerst nagedacht of ik het echt wilde lezen. Ik wilde graag een boek lezen uit de categorie A, omdat ik die nog geen gelezen had. Toen ik op de boekenlijst De Avonden van Gerard Reve zag staan, kwam dat heel bekend voor. Ik heb toen aan mijn zus gevraagd of ze dat boek ook gelezen had en dat was ook zo. Zij vond het persoonlijk een goed boek en het was ook goed te lezen. Een voordeel was ook dat we dat boek thuis hadden (in een grote lijsters serie van 1992), ik vind dat persoonlijk makkelijker. Ik heb toen de achterkant van het boek gelezen, daar stond niet zoveel van de inhoud op, maar wel dat het de Reina Prinsen Geerlingspijs had gehad en dat de Nederlandse literatuur niet meer denkbaar is zonder De Avonden. Deze twee aspecten duiden er volgens mij wel op, dat De Avonden een goed boek moet zijn. Volgens mij was het echt de moeite waard om te lezen. Ik had verder geen speciale verwachtingen van het boek vooraf. Ik vind het sowieso leuker om bijna niks van de inhoud te weten te komen, want dan blijft het ‘spannend’. Ik dacht gewoon bij mezelf: ga lezen en je ziet wel wat het wordt. Nou dat heb ik ook gedaan en ik heb er geen spijt van.
Eerste reactie achteraf (paragraaf 1.3.4) Ik vind dit werk:
spannend meeslepend ontroerend grappig realistisch fantasierijk interessant origineel goed te begrijpen
niet X
een beetje
erg
X X X X X
Dit werk heeft mij aan het denken gezet Ik heb iets aan dit werk gehad
X X X ja / nee ja / nee
De allereerste reactie van De Avonden: een goed en leuk boek om te lezen. De Avonden vind ik niet echt een spannend boek om te lezen. Er vinden geen gebeurtenissen plaats die echt spannend zijn. Ik had ook nooit echt het gevoel van wat zal er nu gaan gebeuren. Dit komt mede doordat een belangrijk thema uit het boek ‘verveling’ is, het is dan niet ‘spannend’. Toch is het verhaal wel een beetje meeslepend, je wilt toch te weten komen of er toch misschien nog iets raars gebeurt, welke dromen er nog meer www.havovwo.nl
Pag. 1 van 9
Boekverslag De Avonden (Gerard Reve)
© havovwo.nl
(april 2002)
komen enzovoort. Het boek De Avonden vind ik niet ontroerend of grappig. Er gebeuren in het verhaal geen echte ontroerend of grappige dingen. Ik vind dat het verhaal realistisch verteld wordt. Het totale verhaal kan volgens mij grotendeels ook echt gebeuren. Ik denk echter wel dat in het boek het allemaal meer ‘overdreven’ wordt gedaan en geschreven dan dat het in het echt kan gebeuren, maar natuurlijk is niks onmogelijk. Misschien is het wel realistisch doordat het een sterk ‘autobiografisch karakter’ heeft. Doordat het realistisch is, is het vanzelfsprekend weinig fantasierijk. De Avonden vind ik een interessant boek om gelezen te hebben. In eerste instantie zou niet iedereen gelijk zeggen dat het interessant is om te lezen over angst, verveling en dromen. Maar ik vond het toch ondanks deze thema’s, misschien wel juist door deze thema’s, wel erg interessant om gelezen te hebben. Verder is De Avonden een goed te begrijpen boek. Ik denk dat dat vooral komt doordat er een hele duidelijke structuur in het boek zit en het taalgebruik is ook niet moeilijk. Kortom, zoals ik al zei, ik heb geen spijt dat ik De Avonden gelezen heb.
Korte samenvatting (paragraaf 1.3.5) De Avonden beschrijft de belevenissen en de gedachten van de 23-jarige Frits van Egters gedurende de laatste tien dagen van het jaar 1946. Hieronder heb ik per hoofdstuk een korte samenvatting gemaakt. I
zondag 22 december. Frits is om kwart voor zes wakker geworden, maar slaapt weer in. Hij droom t over een dode in huis. Om half acht staat hij op, hij brengt de dag voor het grootste deel in verveling door. Zijn broer Joop komt even langs, Frits begint gelijk weer over zijn kaalheid. ’s Avonds bezoekt hij zijn vriend Louis, met wie hij gekke verhalen uitwisselt. ’s Nachts heeft hij weer een angstdroom, waarin hij tot de conclusie komt dat er geen uitkomst is.
II
maandag 23 december. Overdag werkt Frits op een kantoor. ’s Avonds gaat hij met Joop en diens vrouw Ina naar een reünie van het Berendsgymnasium. Frits blijkt de school na de vierde klas te hebben verlaten, wat hem nog steeds dwarszit. ’s Nachts droomt hij weer, maar als hij even wakker wordt kan hij zich daarvan weinig herinneren.
III
dinsdag 24 december. ’s Middags werkt Frits weer op kantoor. Na het avondeten gaat hij naar de verjaardag van het zoontje van Jaap en Joosje Elderer. Frits begint weer te praten over allerlei ziekten. Als hij thuiskomt gaat hij naar bed, maar hij wordt wakker van een zenuwaanval van zijn moeder. Daarna droomt hij dat hij achtervolgd wordt.
IV
woensdag 25 december, eerste kerstdag. De ouders van Frits gaan op kerstvisite. Lande bezoekt Frits en beschuldigt Maurits Duivenis. Daarna komt Louis langs, samen gaan ze naar een film, die echter tegenvalt. ’s Avonds gaat Frits op bezoek bij Walter Graafse. Hij gaat vroeg naar huis, hij gaat naar bed en droomt tot vroeg in de morgen.
V
donderdag 26 december, tweede kerstdag. Frits staat even voor half tien op. Allebei zijn ouders gaan weg. Hij luistert naar muziek en voelt zich gelukkig. Hij gaat wandelen en komt Maurits tegen. ’s Avonds bezoekt hij Viktor, een student klassieke talen, die bij Herman en Lidia inwoont. Een van de gesprekken gaat over geestelijke afwijkingen bij mensen. Thuis valt hij snel in slaap. ’s Morgens droomt hij van Lidia.
VI
vrijdag 27 december. Na zijn werk koopt Frits twee kaartjes voor de bioscoop, maar vindt geen van zijn vrienden bereid mee te gaan. Uiteindelijk gaat Maurits mee. Na de film praten ze na op de kamer van Maurits. Thuis leest hij in een boekje dat Viktor hem gisteren had meegegeven. Pas tegen half twee gaat hij slapen. Frits droomt van een auto-ongeluk.
VII
zaterdag 28 december. Als Frits ’s middags uit kantoor komt, treft hij zijn ouders niet thuis. ’s Avonds gaat hij met Jaap, Joosje en Viktor naar een café. Ze hebben het onder andere over de mislukte schoolcarrière van Frits. De dronken Frits komt met vele hulp thuis. Hij slaapt zijn roes uit zonder te dromen.
www.havovwo.nl
Pag. 2 van 9
Boekverslag De Avonden (Gerard Reve)
© havovwo.nl
(april 2002)
VIII
zondag 29 december. ’s Ochtends wordt Frits wakker met een kater. ’s Middags gaat hij naar de schoonouders van zijn broer Joop. In de avond bezoekt hij Bep, de zus van Louis, die hij allerlei angsten probeert aan te praten omdat ze alleen woont. Vóór negenen gaat hij weer naar huis. Hij gaat vroeg naar bed en hij droomt dat hij zal verdrinken.
IX
maandag 30 december. Frits kijkt vandaag samen met Bep, Joosje en Eduard Hoogkamp naar de film ‘De groene weiden’. Voor de film wordt er weer over allerlei gruwelijke ziekten gesproken. De film maakt veel indruk op Frits. ’s Nachts droomt hij, net als de eerste dag, van een dode die bij hem thuisbezorgd wordt.
X
dinsdag 31 december, oudejaarsdag. Uit kantoor ontmoet Frits Maurits, die hij de vraag voorlegt waarom een vrouw bang is voor een muis. Thuis gaat hij even slapen en droomt weer. Na het avondeten gaat hij nog even langs bij Louis, waar nog een paar sterke verhalen worden uitgewisseld. Vanaf acht uur blijft hij thuis. Na twaalf uur gaat hij bij zijn vrienden langs, die echter geen van allen thuis zijn. Onderweg naar huis noemt Frits alle slechte eigenschappen van zijn ouders en vraagt God om vergiffenis voor hen. Uiteindelijk komt hij tot de conclusie dat het leven niet zinloos is, Frits valt in een diepe slaap.
B.
Verdieping
Tijd en ruimte (paragraaf 1.4.1) In het boek De Avonden worden in tien hoofdstukken tien dagen behandeld van wat er in het leven van de hoofdpersoon, Frits van Egters, plaatsvindt. Deze tien dagen, zijn de tien laatste dagen van het jaar 1946, van zondag 22 december 1946 tot en met dinsdag 31 december 1946. De vertelde tijd beslaat dus tien dagen. Het boek wordt chronologisch beschreven in de verleden tijd. Tijd is een belangrijk aspect in het boek zelf. Zo wordt er in het eerste hoofdstuk zelfs dertien keer de kloktijd aangegeven. Frits houdt zich ook veel met de tijd bezig. Omdat tijd p’n belangrijke rol speelt in het verhaal, is dit een van de onderdelen die ik heb uitgewerkt. Ik heb alleen geen tijdslijn gemaakt, maar gewoon per hoofdstuk (omdat elk hoofdstuk een dag beslaat) kort opgeschreven wat er gebeurt. Deze lijst is tevens de samenvatting, dus zie korte samenvatting voor de uitwerking van tijd. Het verhaal speelt zich op verschillende plaatsen af, namelijk in het huis van de Van Egters, in verschillende kamers van vrienden en kennissen, verschillende collectieve ruimtes zoals de bioscoop en het Berendsgymnasium en in de stad. In het boek komen er ook steeds verschillende droomruimtes voor.
Verteller (paragraaf 1.4.2) In De Avonden is er sprake van een hij/zij-verteller, een auctoriële verteller. Het vertelperspectief ligt bij Frits van Egters. Het verhaal wordt dus verteld vanuit Frits, die ook vaak zichzelf observeert. Maar ik persoonlijk vind dat een ik-vertelling in dit boek beter had gepast. Nu heeft het wel wat speciaals, maar met een ik-verteller wordt het verhaal denk ik persoonlijker, subjectiever en minder ‘afstandelijk’. In De Avonden vernemen over de hoofdpersoon Frits wat hij zegt, ziet, hoort, en ook wat hij denkt en droomt (dingen die niemand anders dan hij alleen kan weten). Bovendien verneemt de lezer nooit iets van andere personages dan alleen van hem de gedachten en dromen en er wordt ook nooit iets meegedeeld dat buiten Frits’ directe waarnemingen valt. Om deze redenen vind ik dat een ik-vertelling beter had gekund. Ik heb dan ook opdracht 16 uitgewerkt. Ik heb van de hij/zij-verteller een ik-verteller gemaakt. Dit kon je ook doen zonder een zin om te hoeven gooien. (pagina 15)
www.havovwo.nl
Pag. 3 van 9
Boekverslag De Avonden (Gerard Reve)
© havovwo.nl
(april 2002)
Oorspronkelijke versie: Frits ging in een stoel vlak voor het raam zitten en keek naar eenden, die over het ijs van de gracht waggelden. Hij bladerde in een spoorgids, die hij van de schoorsteenmantel had genomen. Zijn moeder zat naast de kachel witte wol te breien. ‘De pennen tikken als een snelle klok,’ dacht hij. Zo verliepen drie kwartier. Hij ging op een stoel naast de divan vlak voor de radio zitten en keek naar zijn vader. ‘Hij slaapt,’ zei hij bij zichzelf en schakelde het toestel in. Opeens begon in de keuken een waterketel te fluiten. ‘Laat dat geluid ophouden,’ dacht hij, ‘laat het in godsnaam ophouden.’ Zijn moeder snelde naar de keuken; even later hield het fluiten op. Ze kwam de kamer binnen met thee. ‘U gaat nu luisteren naar La Favorite van Couperin,’ zei de omroepster. Toen de muziek was begonnen, zei zijn moeder: ‘Dat is geen viool, hè? Maar piano is het ook niet. Het is zeker clavecimbel. Is dat nu clavecimbel?’ ‘Een verrukkelijk instrument, niet?’ zei hij. ‘Ik heb vergeten het gas uit te draaien,’ zei ze opeens, ‘doe jij dat even?’ Toen hij terugkwam, was de radio afgezet. Zijn vader leunde, half zittend, op een elleboog. De klok wees twaalf minuten over vier. Veranderde versie: Ik ging in een stoel vlak voor het raam zitten en keek naar eenden, die over het ijs van de gracht waggelden. Ik bladerde in een spoorgids, die ik van de schoorsteenmantel had genomen. Mijn moeder zat naast de kachel witte wol te breien. ‘De pennen tikken als een snelle klok,’ dacht ik. Zo verliepen drie kwartier. Ik ging op een stoel naast de divan vlak voor de radio zitten en keek naar mijn vader. ‘Hij slaapt,’ zei ik bij mezelf en schakelde het toestel in. Opeens begon in de keuken een waterketel te fluiten. ‘Laat dat geluid ophouden,’ dacht ik, ‘laat het in godsnaam ophouden.’ Mijn moeder snelde naar de keuken; even later hield het fluiten op. Ze kwam de kamer binnen met thee. ‘U gaat nu luisteren naar La Favorite van Couperin,’ zei de omroepster. Toen de muziek was begonnen, zei mijn moeder: ‘Dat is geen viool, hè? Maar piano is het ook niet. Het is zeker clavecimbel. Is dat nu clavecimbel?’ ‘Een verrukkelijk instrument, niet?’ zei ik. ‘Ik heb vergeten het gas uit te draaien,’ zei ze opeens, ‘doe jij dat even?’ Toen ik terugkwam, was de radio afgezet. Mijn vader leunde, half zittend, op een elleboog. De klok wees twaalf minuten over vier. Zo kun je eigenlijk heel makkelijk de rest van het boek omzetten in een ik-vertelling. Alleen de eerste zin van deze roman kun je niet zonder meer omzetten in de eerste persoon. Er is een verteller in aan het woord, die zelf geheel buiten het vertelde staat. hij/zij-verteller: Het was donker, toen in de vroege morgen van de tweeëntwintigste december 1946 in onze stad, op de eerste verdieping van het huis Schilderskade 66, de held van deze geschiedenis, Frits van Egters, ontwaakte. ik-verteller: Het was donker, toen in de vroege morgen van de tweeëntwintigste december 1946 in onze stad, op de eerste verdieping van het huis Schilderskade 66, de held van deze geschiedenis, ik, ontwaakte.
Spanning (paragraaf 1.4.3) Ik vind dat er in De Avonden totaal geen spanning zit. Ik had nooit zoiets van wat zal er nu toch gaan gebeuren, of hoe zal dit aflopen. Het boek is naar mijn mening ook niet zo geschreven dat er spanning in zit. Het is natuurlijk wel zo dat ik benieuwd was of er misschien toch nog iets heel speciaals ging gebeuren en hoe het boek zou aflopen. Maar dat heb ik bij ieder boek wel.
Thema en motieven (paragraaf 1.4.4) Ik vind dat in De Avonden thema en motieven best wel belangrijk zijn, eigenlijk zijn deze elementen in elk boek wel belangrijk. Ik heb dan ook gekozen om dit onderdeel uit te werken door opdracht 26/27 te maken: een spindiagram maken van het thema en de motieven. Alleen maak ik nu geen spindiagram, maar zet ik het gewoon allemaal onder elkaar. www.havovwo.nl
Pag. 4 van 9
Boekverslag De Avonden (Gerard Reve)
© havovwo.nl
(april 2002)
Thema: het isolement, de eenzaamheid, de verveling en het zoeken naar de zin van het bestaan. Of: de vrees voor èn het verzet tegen verval van het leven. Motieven: • • • • • •
• • • • • •
de tijd (de klok speelt een belangrijke rol) gebreken, verval, aftakeling verveling de humor van Frits doodsobsessie angst voor geleerdheid en wetenschap wanorde en slordigheid de spiegel leegte en stilte lichamelijk verval (angst-)dromen generatiekloof (Frits ergert zich voortdurend aan zijn ouders) verdrongen seksualiteit herhaling (van handelingen, observaties, dromen, kaalheid, spiegel enzovoort) zin- en doelloosheid van het bestaan eenzaamheid, gebrek aan communicatie
Ik heb ook in de secundaire literatuur informatie gezocht over thema en motieven over De Avonden. Overal kwam ik een van bovenstaande thema’s tegen, volgens mij is dat een teken dat het boek duidelijk is, iedereen ziet dat dat het thema is. Ook de motieven kwamen veelal overeen. Ik heb dus verder geen opmerkingen op het thema en/of de motieven die ik in de secundaire literatuur gevonden heb.
Personages (paragraaf 1.4.5) De hoofdpersoon uit De Avonden is Frits van Egters. Frits is 23 jaar, leidt een sleurleven: op kantoor werken/eten/vrienden bezoeken/slapen, voelt zich eenzaam en verlaten, verveelt zich, geïnteresseerd in ziekten en verschijnselen van verval en dood, voorkeur voor sadistisch gedrag, pest de mensen en dieren uit zijn omgeving, kinderachtig gedrag, gefascineerd door zijn jeugd, voelt zich zelf wel eens ziek en abnormaal, gevoelig voor muziek/weer/geluiden, sterk verbala vermogen, kijkt voortdurend naar de klok, snoept en heeft een geweldige eetlust, is erg zuinig, heeft een buitengewoon geheugen, observeert vooral zijn dove vader en slechtziende moeder, die geen goede relatie met elkaar en hun kinderen hebben, heeft een iets oudere broer Joop (getrouwd met Ina), ervaart de werkelijkheid als een zinloze reeks details en zoekt naar samenhang en zin. Verder zijn er een aantal bijpersonen in het boek: de vader en moeder van Frits en een groot aantal vrienden, zoals Louis ( lijdt aan chronische hoofdpijn), Bep (heeft een beenziekte), Maurits (heeft één oog), Jaap (getrouwd met Joosje), Eduard, Viktor (studeert), Walter en Lande.
Titel, ondertitel en motto (paragraaf 1.4.6) De titel De avonden suggereert knusheid, gezelligheid en warmte, maar hebben juist betrekking op pessimisme, verveling, doelloosheid, verval en dood (ironie). Ook is het zo dat De avonden van de tien beschreven dagen de meeste aandacht krijgen. Ook de ondertitel Een winterverhaal suggereert net als de titel knusheid, gezelligheid en warmte, maar ook hier is het ironisch bedoeld. Als het verhaal begint weten we meteen dat het vriest, dat is iets wat past bij ‘een winterverhaal’, en de lezer dus duidelijk maakt dat het koud is. Ook de tijd waarin het afspeelt, de laatste tien dagen van 1946, wijst erop dat het winter is, ‘een winterverhaal’ dus. Er is geen motto aanwezig in het boek De Avonden. De schrijver wil wel afstand doen van het autobiografische www.havovwo.nl
Pag. 5 van 9
Boekverslag De Avonden (Gerard Reve)
© havovwo.nl
(april 2002)
karakter van het boek. ‘Elke gelijkenis van figuren of voorvallen in dit verhaal met werkelijke personen of gebeurtenissen is toevallig.’
www.havovwo.nl
Pag. 6 van 9
Boekverslag De Avonden (Gerard Reve)
© havovwo.nl
(april 2002)
Relatie tussen tekst en auteur (paragraaf 1.4.7) Elementen uit het boek De Avonden zijn te herkennen in het leven van Gerard Reve. In het begin van het boek staat er: ‘Elke gelijkenis van figuren of voorvallen in dit verhaal met werkelijke personen of gebeurtenissen is toevallig.’ Ondanks deze regel uit het boek, beweren erg veel mensen dat De Avodnen een aantal autobiografische kenmerken heeft. In het boek De Avonden is in ‘onze stad’ duidelijk Amsterdam, de geboorteplaats van Gerard Reve, terug te vinden. Zo staat ‘Cementwijk’ voor Betondorp, de ‘Riembaan’ voor de Ceintuurbaan, het ‘Berends-‘ voor het Vossiusgymnasium en het ‘Wespennest” voor de Bijenkorf en zo zijn er nog een aantal dingen te herkennen. Ook heb ik in secundaire literatuur gevonden dat ‘werkelijke personen’ zich zelf kunnen herkennen in ‘figuren uit de roman. Ik persoonlijk vind niet dat De Avonden echt een ‘autobiografie’ is, maar ik vind het knap hoe Reve met allerlei werkelijke voorvallen en personen heeft ‘gespeeld’.
Relatie tussen verschillende teksten (paragraaf 1.4.8) Ik kan over de relatie tussen de verschillende teksten van Gerard Reve niet zo veel zeggen, omdat ik nog geen enkel ander boek van Gerard Reve heb gelezen. Daarom ben ik in de seundaire literatuur gaan zoeken of ik overeenkomsten en/of verschillen tegenkwam tussen de verschillende teksten van Reve. Een opmerkelijk verschil is dat hij in De Avonden en Vier wintervertellingen schrijft in de derde persoon; hij wijst daarmee de suggestie dat hij over zichzelf schrijft van de hand. In de rest van het werk uit zijn eerste periode zegt hij meestal wel ‘ik’. Verder ben ik er achter gekomen door middel van secundaire literatuur dat er tussen de verschillende werken allerlei kleine overeenkomsten zijn. Speciale relaties tussen de verschillende teksten heb ik verder niet kunnen ontdekken. Gerard Reve vindt zelf dat De Avonden erg primitief geschreven is, hij is later veel anders gaan schrijven.
Relatie tussen tekst en context (paragraaf 1.4.9) Ik denk dat Gerard Reve niet tot een bepaalde literaire stroming behoort. Hij behoort denk ik tot de Moderne Nederlandse literatuur. Van die literaire stromingen zijn geen specifieke kenmerken. e Avonden van Gerard Reve is in november 1947 uitgegeven. Het verhaal zelf speelt zich af in de laatste tien dagen van het jaar 1946. Ik denk niet dat Gerard Reve is beïnvloed door wat er in die tijd zich afspeelde. Hij heeft misschien wel elementen gebruikt van wat er in die tijd is gebeurd met personen in zijn omgeving of gebeurtenissen in Amsterdam.
Welke soort literaire tekst (paragraaf 2.1.1 t/m 2.1.3) De Avonden hoort tot een bepaalde literaire tekst. Literaire teksten kun je op drie verschillende manieren indelen. Hieronder heb ik dat gedaan voor het boek De Avonden. 1.
Fictioneel of niet-fictioneel.
De Avonden is fictioneel. De Avonden is een verhaal dat door veel mensen wordt gezien als een sterk autobiografisch boek. Maar eigenlijk is het dat niet. De Avonden is gewoon een roman, en dus een fictionele tekst. 2.
oude indeling naar inhoud: epiek, lyriek of dramatiek.
Bij het boek De Avonden is er sprake van epiek. De auteur wil een gebeurtenis vertellen. Het is een verhalende tekst. De gebeurtenis vindt plaats in een bepaalde tijd en gedurende een bepaalde tijd. Ook draait de handeling om een persoon. Bij een epische tekst, zoals De Avonden, zijn gebeurtenis(sen), personage(s) en tijdsverloop belangrijke elementen. www.havovwo.nl
Pag. 7 van 9
Boekverslag De Avonden (Gerard Reve)
© havovwo.nl 3.
(april 2002)
moderne indeling naar vorm: proza, poëzie of dramatiek.
De Avonden is een vorm van proza. De tekst staat in De Avonden min of meer aaneengesloten op een pagina, wat kenmerkend is voor proza. Verder is De Avonden een roman en geen novelle. Want in De Avonden zijn er een groter aantal personen en de hoofdpersoon groeit langzaam naar de beslissende fase en de lezer volgt de hoofdpersoon een langere tijd. De Avonden is een psychologische roman (met autobiografische kenmerken).
C.
Evaluatie
Mijn persoonlijke beoordeling Ik vond De Avonden een interessant en leuk boek om gelezen te hebben. Het thema, verveling en eenzaamheid is volgens mij een thema dat niet zo heel vaak als ‘hoofdthema’ in een boek voorkomt. Het is een keer een heel ander boek als anders, dat maakt De Avonden misschien wel zo speciaal. Ook waar het uiteindelijk om draait, de zin van het leven, spreekt me aan. ‘De zin van het leven’ en ‘het vallen en opstaan’ ben ik ook al tegengekomen in De Wetten (boek 2). Ik vond dat een erg interessant boek, steeds weer kom je er in je leven achter dat je er nog niet bent, dat je eigenlijk nog niets voorstelt en geen persoonlijkheid hebt. Dit herken ik een beetje in mijn eigen leven, soms denk ik ook waar voor leef ik nou, wat stel ik voor. Ik vind het dan interessant om een boek te lezen, waar dit ook duidelijk naar voren komt. Er zijn wel verschillen tussen De Wetten en De Avonden, in De Wetten is het bijvoorbeeld veel meer filosofisch geschreven dan in De Avonden. Ik heb geen speciale mening over het onderwerp gekregen. Wel ben ik na gaan denken over wat ik gelezen heb, maar vooral tijdens het lezen denk je na over bepaalde dingen. Je vraagt je dan soms af hoe jezelf zou hebben gehandeld of gedacht in een bepaalde situatie. Zowel de gebeurtenissen als de gedachtes en gevoelens vond ik belangrijk in De Avonden. Het totale is belangrijk. De gedachten en gevoelens bij bepaalde gebeurtenissen, maken voor mij van De Avonden een goed boek. Hierbij komen ook de dromen, die een erg belangrijke rol spelen in het boek en een van de opvallendste herhalingselementen vormen. Er is wel wat kritiek geweest op die dromen, ik ben het daar dus totaal niet mee eens. Ik heb in de secundaire literatuur een stukje interview met Gerard Reve: …Maar je kunt je niet herinneren waarom je die dromen in De Avonden hebt neergeschreven? ‘Ik vermoed formeel gewoon uit een soort volledigheidsdrang. Er is dit gebeurd, en dat beleven die mensen overdag, dat doen ze allemaal, en dan gaan ze naar bed, en dan beleven ze ‘s nachts ook nog wat. Ze naaien wel niet, maar ze dromen toch iets en dat moet ook opgeschreven want dat hoort er ook bij (…).’ (in de interviewbundel Scheppen riep hij gaat van Au, Amsterdam 1967). Ik vind dit een duidelijk en goed argument om juist wel voor die dromen te zijn; voor mij hebben die dromen wel een functie in het verhaal. ‘De dromen doorbreken op een systematische wijze de tekst die zo zwaar op herhaling berust, en verwijzen naar een betekenis die nooit helemaal gevat kan worden’ (Van Zweden) Door die dromen kom je nog meer te weten van de hoofdpersoon, wat ik persoonlijk erg belangrijk en leuk vind in een boek. Daarom had ik denk ik ook liever een ik-vertelling gezien, ik zie het verhaal dan nog persoonlijker en misschien is het dan ook nog subjectiever. Ik vond De Avonden niet spannend. Er kwamen geen echte spannende momenten in voor. Er is in De Avonden geen breuk, geen afwijking in het verhaal die spanning opwekt. Maar ondanks dat, wilde ik het boek wel zo snel mogelijk uit hebben, omdat ik benieuwd was hoe Frits van Egters in de rest van het verhaal stond, en hoe het natuurlijk zou aflopen. Voor mij hoeft er ook niet altijd spanning in te zitten, wat ik eerst juist wel heel belangrijk vond. Maar zonder spanning, kan een boek ook erg boeiend zijn en wil ik het ook in ‘één ruk uitlezen’. Sommige gebeurtenissen in het boek vond ik saai en andere gebeurtenissen helemaal niet. Bij het thema eenzaamheid, angst, verveling kan ik me voorstellen dat er veel ‘saaie’ gebeurtenissen plaatsvinden. Soms was www.havovwo.nl
Pag. 8 van 0
Boekverslag De Avonden (Gerard Reve)
© havovwo.nl
(april 2002)
dat ook wel, maar er waren ook voorvallen die niet saai waren, ik denk dat dat vooral komt door bijvoorbeeld de humor van Frits die er dan inzit. Ik vind het knap van Gerard Reve om over zo’n thema toch een erg boeiend boek te schrijven (tenminste ik vind het interessant). Ik zelf heb ik wel een dagen dat ik me verveel, door dit boek te lezen zie ik hoe Frits zo’n dag ervaart, heel anders. Er is nog iets wat ik herken bij mezelf uit het boek, Frits vraagt zicg gedurende het verhaal van allerlei dignen af. Ik merk dat bij mezelf ook, ik denk dat iedereen dat wel herkent. Over het algemeen vind ik De Avonden realistisch geschreven. Misschien komt dat door het autobiografische karakter van het boek, zo beweren veel recensenten. Ik kon me ook goed inleven in de hoofdpersoon, Frits. Op bepaalde momenten had ik wel iets van, dat zou ik anders doen. Maar ik kon dan van de andere kant Frits meestal ook wel begrijpen. Je kreeg een redelijk goed beeld van de hoofdpersoon. Van de bijpersonen vond ik dat een stuk minder. Het volgende heb ik gevonden in secundaire literatuur: ‘Het ‘echte’ van de vrienden en kennissen van Frits is dat we ze uitsluitend van buiten te zien krijgen, helemaal vanuit zíjn emotionele visie, hij selecteert voor ons. Dit psychisch realisme gaat zo ver, dat de lezer na een uiterst korte beschrijving van het uiterlijk van een vriend en het interieur waarin hij woont- dit gekleurd door Frits’ gevoelens- verder slechts karige achtergrondinformatie over ze krijgt.’ Hier ben ik het dus volledig mee eens. Persoonlijk vind ik dat jammer, ik vind het leuk en interessant als je wat meer van een bepaald persoon te weten komt. Ik ben totaal niet beïnvloed door het gedrag of het denken van de hoofdpersoon. Frits van Egters heeft zowel positieve als negatieve eigenschappen. Positieve eigenschappen zijn bijvoorbeeld, een sterk verbaal vermogen heeft, een buitengewoon geheugen heeft enzovoort. Negatieve eigenschappen van Frits zijn onder andere zijn voorkeur voor sadistisch gedrag, zijn gepest van mensen en dieren. Zijn angsten en dat hij bijvoorbeeld zijn gevoelens niet kan uiten, kun je volgens mij geen negatieve of positieve eigenschappen noemen. Dat heb je, dat heb je een beetje of dat heb je niet. Hoe Frits ermee omgaat ervaar ik soms als positief en soms als negatief. De Avonden is helemaal niet moeilijk opgebouwd. Een beschrijving van het leven van de hoofdpersoon tijdens tien dagen in tien hoofdstukken beschreven, elke dag een ander hoofdstuk. Mede hierdoor heb ik denk ik het verhaal vlot gelezen. Het boek was ook chronologisch opgebouwd, zodat je niet telkens moest denken of het nou wel of geen flash-back was, zoals dat was in De buitenvrouw van Joost Zwagerman (boek 1). Je kon het verhaal heel makkelijk volgen. Het vertelperspectief was duidelijk en bleef hetzelfde en er was ook bijna geen sprake van wisseling van de tijd. Zoals ik al gezegd heb, was het misschien met een ik-vertelling nog iets beter geweest. Er waren geen delen in het boek die te saai of te onbegrijpelijk waren om te lezen. Er waren geen speciale delen die eruit sprongen, omdat ze apart waren of heel spannend. Het geheel vond ik apart en leuk om te lezen. Het taalgebruik van Gerard Reve kon ik goed volgen, het was goed te begrijpen. De gebeurtenissen werden op een heldere wijze beschreven met de juiste woorden en zinnen. Het taalgebruik van Reve in De Avonden is officieel/formeel/zakelijk. Ik vind dit een beetje een onpersoonlijke tint geven aan de hoofdpersoon. In het verhaal is veel aandacht voor details en er komen veel dialogen voor, ik persoonlijk vind dat allebei goed. Alleen de humor die gebruikt werd, vond ik soms wat te. Waar ik vooral in het begin last van had was de ironie die Gerard Reve gebruikte, maar in de loop van het verhaal viel ook dat wel mee. Als het boek een duidelijke opbouw en een goed te begrijpen taalgebruik bevat, kan ik het boek beter lezen, je richt je dan automatisch veel meer op het verhaal, dit geldt ook voor De Avonden. Als de of de opbouw of het taalgebruik erg moeilijk is, moet je je ook daar veel op concentreren, nu hoefde ik dat niet te doen. Het einde van het boek vind ik het belangrijkste, de conclusie dat het leven niet zinloos is. Hier volgt een stukje van het einde van het verhaal, wat ik niet snel zal vergeten: ‘Ik leef,’ fluisterde hij, ‘ik adem. En ik beweeg. Ik adem, ik beweeg, dus ik leef. Wat kan er nog gebeuren? Er kunnen rampen komen, pijnen, verschrikkingen. Maar ik leef. Ik kan opgesloten zijn, of door gruwelijke ziekten worden bezocht. Maar steeds adem ik, en beweeg ik. En ik leef.’ Frits is als het ware achter het antwoord, de conclusie gekomen, wat ik persoonlijk erg belangrijk vind. Kortom De Avonden is naar mijn mening een goed boek. De Avonden moet je, desnoods uit verveling, gelezen hebben!
www.havovwo.nl
Pag. 9 van 9
