Paragraaf 1: Beschrijving van product en onderneming

Veiligheidsinformatieblad

Portlandzementwerk Wittekind Hugo Miebach Söhne KG

Volgens verordening (EG) Nr. 1907/2006 (REACH) en verordening (EU) Nr. 453/2010 Product: Cement, Hydraulische Kalk Bewerkte versie 2.0 12.12.2012

vervangt alle voorgaande versies

Datum: 12.12.2012

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Paragraaf 1: Beschrijving van product en onderneming 1.1

Product identificatie

1.2

Handelsnaam    

1.2.

Cement volgens DIN EN 197 en DIN 1164 CEM I Portlandcement, CEM II samengestelde Portlandcement, CEM III Hoogovencement Hydraulische Kalk volgens DIN EN 459 Metselcement Hydraulisch bindmiddel voor de wegenbouw volgens DIN 18506

Toepassingen van bovenstaande cementen en bindmiddelen evenals toepassingen die afgeraden worden Cement/bindmiddel wordt toegepast als hydraulisch bindmiddel voor de productie van (transport)beton, mortel, vulspecie, metselspecie, uitraapspecie, injectiespecie, grout enz. Cement/bindmiddelen, samengestelde cementen en de daarmee gemaakte mortels worden zowel door de industriële en professionele verbruiker als door particuliere consumenten toegepast. Hiervoor worden cementen en op cement gebaseerde hydraulische bindmiddelen met water vermengd, gehomogeniseerd en verwerkt tot het gewenste bouwmateriaal en/of bouwdeel. De hiermee verbonden werkzaamheden bestaan uit het omgaan met droge poeder en met water vermengde materialen. (mortels). Deze werkzaamheden kunnen gerangschikt worden onder procescategorieën en descriptoren volgens het ECHA handboek R.12 (ECHA-2010-G-05) (zie tabel) Productie/ Commerciële/ formulering van industriële PROC Omschrijving van de toepassing toepassing van hydraulische bindmiddelen en bouwmaterialen 2

Toepassing in gesloten, continu proces met af en toe gecontroleerde blootstelling (bijv. monster nemen.)

X

X

3

Toepassing in gesloten discontinue proces (aanmaak)

X

X

5

Mixen of vermengen in discontinue proces t.b.v. vervaardiging van mengsels en producten. (meervoudig en/of intensiever contact)

X

X

7

Industrieel spuiten

X

8a

Transfer (laden/lossen) van mengsels of producten in/uit een voertuig of contai ner niet uitsluitend aangewezen voor het product

X

8b

Transfer (laden/lossen) van mengsels of producten in/uit een voertuig of container uitsluitend aangewezen voor het product

X

X

Overbrengen in kleine container (speciale vulinstallatie, met inbegrip van afwegen)

X

X

9 10

Verwerken door uitwalsen of bezemen

X

11

Niet industrieel spuiten

X

13

Behandeling van producten d.m.v. dompelen en gieten

X

14

Productie van mengsels of producten d.m.v. tabletteren, persen, extruderen, pellettiseren

19

Handmatig mengen met direct persoonlijke beschermingsmiddelen.

contact

en

1 von 16

enkel

X

X X





Datum: 12.12.2012

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

1.3.

22

Potentieel gesloten industriële verwerking mineralen/metalen bij een verhoogde temperatuur.

26

Verwerking van vaste omgevingstemperatuur.

anorganische

met

stoffen

X

bij

X

X

Gegevens van de leverancier die het veiligheidsinformatieblad beschikbaar stelt. Portlandzementwerk Wittekind Hugo Miebach Söhne KG Hüchtchenweg 1 59597 Erwitte Telefoon: 02943/893-0 Telefax: 02943/893-153 E-Mail van de verantwoordelijke afdeling: [email protected] Afdeling kwaliteitsbeheersing Telefoon: 02943/893-0

1.4.

Alarmnummer Alarmnummer bij noodgevallen: +31 (0) 30 274 8888 Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC) Website: www.vergiftigingen.info Toegankelijk: dagelijks 24 h

Paragraaf 2. Mogelijke gevaren. 2.1.

Classificering van het mengsel. 2.1.1 Volgens voorschrift (EG) Nr. 1272/2008 Gevarenklasse Huidirritatie Ernstig oogletsel/irritatie Specifiek doel orgaan systeem (toxische (STOT) – éénmalige blootstelling), irritatie van de luchtwegen

Gevarencategorie 2 1 3

Classificering op grond van Op basis van proefresultaten Op basis van proefresultaten Op basis van literatuuronderzoek

Mogelijke gevaren H318: Veroorzaakt ernstig oogletsel. H315: Veroorzaakt huidirritaties. H335: Kan luchtwegen irriteren. 2.1.2 Volgens richtlijn 1999/45/EG [tot 31. Mei 2015 Plicht] Xi irriterend R37/38 Irriteert de luchtwegen en de huid. R41 Gevaar voor ernstig oogletsel. Cementstof/bindmiddelstof kan de luchtwegen irriteren. Wanneer cement/bindmiddelstof in contact komt met water of als cement/bindmiddelstof vochtig wordt ontstaat een sterk alkalisch milieu. Op grond van een hoge concentratie van alkaliën kan cement/bindmiddel huid- en oogirritatie veroorzaken.

2.2.

Veiligheidspictogrammen 2.2.1 Volgens richtlijn 1999/45/EG [zolang, tot het cement/Bindmiddel volgens CLP/GHS ingedeeld en gekenmerkt is, uiterlijk tot 31. mei 2015]

2 von 16





Datum: 12.12.2012

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Xi irriterend R37/38 Irriteert de luchtwegen en de huid.. R41 Gevaar voor ernstig oogletsel.

S22 Stof niet inademen. S24/25 Aanraking met huid en ogen vermijden.. S26 Wanneer in contact met ogen onmiddellijk en grondig met water spoelen en arts raadplegen.. S36/37/39 Voor het werk geschikte beschermende kleding, Veiligheidshandschoenen en veiligheidsbril / gezichtsbescherming dragen. Wanneer het product voor iedereen voorhanden is, bovendien: S2 Mag niet in handen van kinderen komen.. S46 Bij inslikken onmiddellijk een arts raadplegen en hem/haar het etiket of de verpakking tonen.

2.3.

Verdere gevaren. Cement/bindmiddel voldoet niet aan de criteria van PBT of vPvB volgens aanhangsel XIII van de REACH-voorschriften (EG) Nr. 1907/2006.

Paragraaf 3: Samenstelling/opgave van bestanddelen. 3.2.

Mengsel. Normcement volgens DIN EN 197 en DIN 1164, hydraulische kalk volgens de DIN EN 459 of ggf. Bindmiddel met toelatingsbrief van het Deutschen Institut für Bautechnik. Gevaarlijke bestanddelen Portlandcementklinker

Flue dust, Portlandcementklinkerproductie

EC-Nummer

266-043-4

270-659-9

CAS-Nummer

65997-15-1

68475-76-3

Naam

Registratienummer

uitgezonderd (zie 15.1)

Concentratiebereik [M.-%] Ingedeeld volgens 67/548/EWG

5 - 100 RL

01-2119486767-17-0031

0 - 50

Xi, irriterend

Xi, irriterend

R37/38, R41, R43

R37/38, R41, R43

3 von 16





Datum: 12.12.2012

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Ingedeeld volgens Voorschrift (EG) Nr. 1272/2008

Gevaar, Cat. 1 H315, H317, H318, H335

Gevaar, Cat. 1 H315, H317, H318, H335

Paragraaf 4: Eerste hulp maatregelen 4.1.

Beschrijving van de eerste hulp maatregelen. Algemene opmerking. Voor de eerste hulp verlener is geen speciale persoonlijke veiligheidsuitrusting vereist. De hulpverlener dient echter contact met vochtige cement/bindmiddel vermeiden. In contact met ogen. Niet in de ogen wrijven, omdat daardoor hoornvlies beschadiging kan optreden. Indien van toepassing contactlenzen verwijderen en de geopende ogen minstens 20 minuten met stromend water spoelen. Indien mogelijk ogen spoelen met een isotonische oogspoelmiddel (0,9 % NaCl). Altijd de bedrijfsarts of een oogspecialist raadplegen. Huidcontact droge cement/bindmiddel verwijderen en rijkelijk met water naspoelen. Vochtige cement/bindmiddel met veel water afspoelen. doordrenkte kleding, Schoenen, horloges en dergelijken verwijderen. Deze voor gebruik grondig reinigen. Bij Huidklachten een arts raadplegen. Inademen Zorg voor frisse lucht. Stof in de hals- en neusbereik dient snel verwijderd te worden. Bij klachten zoals onwel worden, hoesten, en/of aanhoudende irritatie een arts raadplegen.

Inslikken Geen braken opwekken. Bij bewustzijn mond uitspoelen en veel water drinken.. Arts of “Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum NVIC” raadplegen.

4.2.

Belangrijkste acuut of langzaam optredende symptomen. Ogen: Cement/bindmiddel in contact met ogen (droog of vochtig) kan ernstig en mogelijk blijvend oogletsel veroorzaken. Huid: Cement/bindmiddel kan door aanhoudend contact met een vochtige huid ( transpiratievocht) irritatie tot gevolg hebben. Contact tussen cement/bindmiddel en een vochtige huid kan huidirritatie, dermatitis of ernstige huidschade tot gevolg hebben. Voor verdere informatie zie (1). Inademen: Herhaaldelijk inademen van grotere hoeveelheden cement-/bindmiddelstof ,over een langere periode, verhoogt het risico op longaandoeningen. Milieu: Cement/bindmiddel is niet gevaarlijk voor het milieu bij normaal gebruik.

4.3.

Opmerking bij medische hulp of specialistisch behandeling. Wanneer een arts wordt bezocht, dit veiligheidsinformatieblad ter hand stellen.

4 von 16





Datum: 12.12.2012

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Paragraaf 5: Brandbestrijdingsmaatregelen. 5.1.

Blusmiddel Cement/bindmiddel is niet brandbaar.

5.2.

Bijzondere gevaren bij mengsels Cement/bindmiddel is nog explosief nog brandbaar en bevorderd ook niet de brandgevaarlijkheid van andere materialen.

5.3.

Opmerking bij brandbestrijding. Er zijn geen bijzondere maatregelen nodig omdat cement/bindmiddel geen brandrelevant gevaar met zich meebrengt.

Paragraaf 6: Maatregelen bij onopzettelijk vrijkomen. 6.1.

Persoonlijke Voorzorgsmaatregelen, beschermingsuitrusting en in noodgevallen te volgen procedures. 6.1.1 Niet voor noodgevallen geschoold personeel. Beschermende kleding dragen, zoals in paragraaf 8 beschreven. De aanwijzingen für sichere Handhabung folgen, wie unter Abschnitt 7 beschrieben. 6.1.2 Inzetkrachten Noodplan is niet vereist. Bij hoge blootstelling aan stof is echter bescherming van de luchtwegen vereist.

6.2.

Milieumaatregelen Cement/bindmiddel niet in het riool, oppervlaktewater of grondwater laten komen.

6.3.

Methoden en materialen voor hergebruik en reiniging Gemorst cement/bindmiddel opnemen en indien mogelijk hergebruiken. Voor reiniging zo mogelijk droge processen gebruiken, bijvoorbeeld door middel van een onderdruk afzuiging (draagbare apparaten met een hoog efficiënt filtersysteem (EPA en HEPA-Filter, EN 18221:2009) of gelijksoortige technieken), die geen stofontwikkeling veroorzaken. Nooit perslucht gebruiken. Komt het bij een droge reiniging tot stofontwikkeling, dan is een persoonlijke beschermingsuitrusting vereist. inademen van cement/bindmiddelstof en huidcontact vermijden. Gemorst materiaal terug in opslag brengen. Later gebruik is mogelijk.

6.4.

Verwijzing naar andere paragrafen Paragraaf 8 en 13 voor verdere details raadplegen.

Paragraaf 7: Handhaving en opslag 7.1.

Beschermende maatregelen om veilig te verwerken 7.1.1 Aanbevelingen voor beschermende maatregelen De aanbevelingen in paragraaf 8 opvolgen. Raadpleeg paragraaf 6.3 voor het verwijderen van droge cement/bindmiddel.

5 von 16





Datum: 12.12.2012

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Maatregelen ter voorkoming van brand. Niet van toepassing. Maatregelen ter voorkoming van Aerosol- en stofvorming. Zo mogelijk droog reinigen d.m.v. onderdruk-afzuiging , zodat geen stofontwikkeling veroorzaakt wordt. Maatregelen ter bescherming van het milieu. Geen bijzondere maatregelen vereist. 7.1.2 opmerking in verband met algemene hygiëne maatregelen. Tijdens het werk niet eten, drinken of roken. In stoffige ruimten stofmasker en beschermende bril dragen. Draag beschermende handschoenen, voorkom contact met de huid .

7.2.

Voorwaarden voor een veilige opslag rekening houdend aantasting van materialen. Cement/bindmiddel moet in droge conditie (interne condensatie geminimaliseerd), waterdicht, schoon en tegen verontreiniging beschermd, opgeslagen worden. Opslagfaciliteiten voor cement/bindmiddel zoals silo’s, ketels, Silovoertuigen of andere opslagplaats niet zonder gepaste veiligheidsmaatregelen te betreden, daar dat gevaar bestaat bedolven te worden en te stikken. In zulke omsloten ruimten kan het cement/bindmiddel muren en bruggen vormen die onverwachts instorten kunnen. Geen opslag gebruiken die van aluminium is vervaardigd, aangezien cement/bindmiddel aluminium kan aantasten. Opslagklasse: VCI- Opslagklasse 13 (niet brandbare stoffen).

7.3.

Specifiek gebruik. Voor specifiek gebruik zijn (zie paragraaf 1.2) is geen extra informatie nodig.

7.4.

Controle van het gehalte van in water oplosbaar Chroom VI Bij cement/bindmiddel waarbij een stof toegevoegd is om het chroomgehalte te reduceren (zie paragraaf 15), moet men bedenken dat de werkzaamheid van het reduceermiddel met de tijd verminderd. Daarom staat er op cement/bindmiddelzakken en/of leverdocumenten de minste werkzaamheidsduur aangegeven binnen deze tijd blijft het gehalte aan in water oplosbare chroom (VI) onder 0,0002%Innerhalb (voorschrift volgens EN 196-10). Volg de instructie van de fabrikant op voor correcte opslag. Bij niet correcte opslag ( vocht toetreding) of langdurige opslag kan het toegevoegde chroom-reduceermiddel zijn werkzaamheid voortijdig verliezen zodat mogelijk, bij huidcontact, irritatie niet uitgesloten kan worden.

Paragraaf 8: begrenzing en controle bij blootstelling /persoonlijke beschermingsuitrusting 8.1.

te controleren parameter grenswaarde portlandcement (Stof): 5 (E) mg/m³ algemene Stofgrenswaarde: 3 (A) mg/m³ 10 (E) mg/m³ in water oplosbare Chroom VI: 2 ppm

blootstelling inhalen

via huid

6 von 16

Frequentie van blootstelling werkomgevingsgrens waarde kortstondig (acuut) langdurig (herhaaldelijk)

opmerking TRGS 900 (referentie 2) voorschrift (EG)

Nr.1907/2006





Datum: 12.12.2012

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Begrenzing en controle van de blootstelling. Om te voldoen aan de werkplekgrenswaarde zijn vaak een combinatie van technische en persoonlijke beschermingsmaatregelen vereist. Zijn er voor blootstelling geen geschikte werkplekmetingen beschikbaar dan kan men de blootstelling inschatten dan kan men een keuze voor geschikte beschermingsmaatregelen nemen op basis van het instrument dat wordt gebruikt voor de risicobeoordeling MEASE (Referentie 3). Voor de gekenmerkte toepassingen (paragraaf 1.2) zijn technische controlefaciliteiten (Tabel in 8.2.1) en individuele beschermingsmaatregelen (Tabel in 8.2.2) aanbevolen. Variant A laat zich alleen met A, en B alleen met B combineren. 8.2.1 Technische beheersmaatregelen Maatregelen ter vermijding van stofvorming en stof verbreiding, afzuiginstallatie en reinigingsmethoden die geen stof veroorzaken. Gebruik PROC* Blootstelling Technische aanpassing

Industriële productie/samenstelling van hydraulische bindmiddel en bouwstoffen

Industriële toepassing van droge hydraulische bindmiddel en bouwstoffen (binnen en buiten)

Industriële toepassing van vochtige suspensies uit hydraulische bindmiddel en bouwstoffen (binnen en buiten)

d.m.v.

geschikte efficiënt

2, 3

niet noodzakelijk

-

14, 26

A) niet noodzakelijk of B) plaatselijke afzuiginstallatie

-

A) centraal afzuiging of B) plaatselijke afzuiginstallatie

17 %

niet noodzakelijk

-

A) niet noodzakelijk niet noodzakelijk of B) plaatselijke afzuiginstallatie

-


17 %

niet noodzakelijk

-


-

niet noodzakelijk

-


-

5, 8b, 9

2 14, 22, 26 5, 8b, 9

2, 5, 8b, 9, 10, 13, 14 7

Commerciële 2 toepassing van 9, 26 droge hydraulische bindmiddel en bouwstoffen (binnen en buiten) 5, 8a, 8b, 14 19

Duur is niet begrensd (tot 480 minuten per dagdeel 5 dagdelen per week),

8.2.

78 %

78 %

78 %

78 %

78 %

72 % A) niet noodzakelijk of B) plaatselijke afzuiginstallatie

-

Afzuiginstallatie is niet nodig. Echter alleen in goed geventileerde ruimte

50 %

7 von 16

87 %





Datum: 12.12.2012

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

of buiten Commerciële toepassing van vochtige hydraulische bindmiddel en bouwstoffen (binnen en buiten)

11

2, 5, 8a, 8b, 9, 10, 13, 14, 19


-

A) niet noodzakelijk

-

72 %

* Definitie in 1.2

8.2.2 Individuele beschermingsmaatregelen, bijvoorbeeld persoonlijke beschermingsuitrusting Algemeen: Bij het werk niet eten, drinken of roken. Voor de pauze en aan het einde van de werkdag de handen wassen en mogelijk douchen, om eventuele aanklevende cement/bindmiddelstof te verwijderen. Contact met de ogen en de huid vermijden. Na het werken met cement/bindmiddel moet men zich wassen of douchen en een huidverzorgingsmiddel gebruiken. Verontreinigde kleding, schoenen, horloges etc. voor hergebruik schoonmaken. Gezicht-/ogenbescherming Bij stofontwikkeling of spatgevaar een goed afsluitende veiligheidsbril (volgens EN 166) gebruiken. Huidbescherming Waterdichte, goed passende en alkali bestendige veiligheidshandschoenen dragen. Geschikte, bijvoorbeeld in nitril gedrenkte, wollen handschoenen met CE kenmerk dragen. De maximale draagtijd niet overschrijden. Leren handschoenen zijn op grond van waterdoorlatendheid niet geschikt en kunnen chroom houdende verbindingen lekken. Laarzen en kleding met lange mouwen dragen. Bovendien een huidbeschermingsmiddel gebruiken. Bescherming van de luchtwegen

Blootstelling Toepassing

PROC*

Bescherming van de luchtwegen

Efficiëntie van de bescherming (APF)

Industriële productie/samenstelling van hydraulische bindmiddel en bouwstoffen

2, 3

Duur is niet begrensd ( tot 480 minuten per dagdeel, 5 dagdelen per week)

Bij overschrijding van de blootstellingsgrenswaarde (bijv. bij open gebruik van poedervormige stoffen) dient men een geschikt luchtmasker te gebruiken (bijv. volgens EN 149, EN 140, EN 14387, EN 1827). In der regel zijn de partikel-filterende mondmaskers Type FFP1 of FFP2 afdoende (zie tabel).

niet noodzakelijk

-

A) P1 masker (FF, FM) of B) niet noodzakelijk

APF = 4

A) P2 masker (FF, FM) oder B) P1 masker (FF,

APF = 10

14, 26

5, 8b, 9

8 von 16

-

APF = 4





Datum: 12.12.2012

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Blootstelling Toepassing

PROC*

Bescherming van de luchtwegen

Efficiëntie van de bescherming (APF)

FM) Industriële toepassing van droge hydraulische bindmiddel en bouwstoffen (binnen en buiten)

2

niet noodzakelijk

-

14, 22, 26

A) P1 masker (FF, FM) oder B) niet noodzakelijk

APF = 4

A) P2 masker (FF, FM) of B) P1 masker (FF, FM)

APF = 10

2, 5, 8b, 9, 10, 13, 14

niet noodzakelijk

-

7


APF = 4

2

P1 masker (FF, FM)

APF = 4

9, 26

A) P2 masker (FF, APF = 10 FM) of APF = 4 B) P1 masker FF, FM)

5, 8a, 8b, 14

A) P3 masker (FF, FM) of B) P1 masker (FF, FM)

APF = 20

19

P2 masker (FF, FM)

APF = 10

11


APF = 4

niet noodzakelijk

-

5, 8b, 9


Commerciële toepassing van droge hydraulische bindmiddel en bouwstoffen (binnen en buiten)


2, 5, 8a, 8b, 9, 10, 13, 14, 19

-

APF = 4

-

APF = 4

-

* Definitie in 1.2

8.2.3 Begrenzing en controle van blootstelling aan het milieu. Lucht: Naleving van de emissiegrenswaarden voor stof volgens de technische instructies aangaande lucht

9 von 16





Datum: 12.12.2012

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Water: Cement/bindmiddel, niet via het grondwater, of riool afvoeren. Door blootstelling is een verhoogde PH-waarde mogelijk. Bij een PH-waarde van meer den 9 kunnen ecotoxicologische effecten optreden Het via de riolering of oppervlaktewater afgevoerde water mag daarom niet tot een overeenkomstige PH-waarde leiden. Plaatselijke verordeningen aangaande afwateren en grondwater dienen nageleefd te worden.

ABSCHNITT 9: Fysische en chemische eigenschappen 9.1.

Informatie over de fysieke en chemische basiskenmerken (a) (b) (c) (d) (e) (f) (g) (h) (i) (j) (k) (l) (m) (n) (o) (p) (q) (r) (s) (t)

9.2.

Vorm: cement/bindmiddel is een fijne anorganische vaste stof (grijze of witte poeder) Reuk: reukloos Geur-drempel: geen, omdat het reukloos is. pH (T = 20 °C in water, wasser-vaste stof-Verhouding 1:2): 11-13,5 Smeltpunt: > 1250 °C Kookpunt of kookbereik: niet van toepassing, omdat onder normale omstandigheden, het smeltpunt boven 1250 °C ligt. Vlampunt: niet van toepassing, omdat het geen vloeistof betreft. Verdampingssnelheid: niet van toepassing. Ontvlambaarheid (veilig, gasvormige): niet van toepassing, niet brandbaar Bovenste/onderste ontstekings- of explosiegrenzen: niet van toepassing, niet gasvormige Dampdruk: niet van toepassing, omdat smeltpunt = > 1250 °C Dampdichte: niet van toepassing, omdat smeltpunt = > 1250 °C Relatieve Dichtheid: 2,75-3,20 g/cm³; dichtheid: 0,9-1,5 g/cm³ Oplosbaarheid in water (T = 20 °C): weinig (0,1-1,5 g/l) Verdeling coëfficiënt: N-octanol/water: niet van toepassing, is anorganisch Zelfontbrandingstemperatuur: niet van toepassing Ontledingstemperatuur: niet van toepassing omdat geen anorganische peroxiden zijn opgenomen Viscositeit: niet van toepassing, is geen vloeistof Explosieve eigenschappen: niet explosief en niet pyrotechnisch. Geen gevaarlijke dampen of exotherme chemische reacties Oxiderende eigenschappen: niet van toepassing, aangezien het cement/binder geen oxiderende eigenschappen heeft.

Verdere informatie Niet noodzakelijk.

Paragraaf 10: Stabiliteit en Reactiviteit 10.1.

Reactiviteit Cement/bindmiddel is een hydraulische stof. In contact met water vindt een bedoelde reactie plaats. Daarbij hard het cement/bindmiddel uit en vormt een vaste massa die niet met zijn omgeving reageert.

10.2.

Chemische stabiliteit Cement/bindmiddel is stabiel, zolang het op passende wijze en droog opgeslagen wordt. (Paragraaf 7). Contact met materialen, die cement/bindmiddel niet verdragen, vermijden. Vochtig cement/bindmiddel is alkalisch en incompatibel met zuren, ammoniumzouten, aluminium en anderen onedele metalen. Hierbij kan waterstof gevormd worden. Cement/bindmiddel is in vloeibare zuren oplosbaar, waarbij zich en bijtende silicium-tetrafluoride gas vormt. Contact met deze incompatibele materialen vermijden. Met water vormt cement/bindmiddel calciumsilicaathydraat en calciumhydroxide .De calciumsilicaten van het cement/bindmiddel kunnen met sterk Oxidatiemiddel zoals fluoride reageren.

10 von 16





Datum: 12.12.2012

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

10.3.

Mogelijke gevaarlijke reacties. Niet van toepassing.

10.4.

Te vermijden omstandigheid. Vocht tijdens de opslag kan klontvorming en verlies van kwaliteit tot gevolg hebben.

10.5.

Incompatibele materialen

10.6.

Gevaarlijke productontledingen

Zuren, ammoniakzout, aluminium of andere onedele metalen. Cement/bindmiddel ontleedt zich niet in gevaarlijke bestanddelen.

ABSCHNITT 11: Toxicologische informatie 11.1.

Informatie over toxicologische werking.

Gevarenklasse

Cat. Effect

Referentie

Acute Toxiciteit via huidcontact

-

Test, konijn, 24 uur blootstelling, 2000 mg/kg BW – geen letaliteit. Op basis van de beschikbare gegevens wordt aan de classificatiecriteria niet voldaan.

Acute Toxiciteit inhaleren

-

Limiettest, rat, met 5 g / cm³, geen acute toxiciteit. Studie werd uitgevoerd (10) met Portland cement klinker, het hoofdbestanddeel van cement. Op basis van de beschikbare gegevens wordt aan de classificatiecriteria niet voldaan.

(4)

Acute Toxiciteit – oraal

Geen acute orale toxiciteit werd in dierproeven met cementovenstof en cement stof ontdekt. Op basis van de beschikbare gegevens wordt aan de classificatiecriteria niet voldaan.

Literatuuronderzoek

Bijtende/irriteren 2 de werking op de huid

Cement heeft een huid- en slijmvlies irriterend effect. Droge cement in contact met vochtige huid of huid in contact met vochtige of natte cement kan leiden tot verschillende irriterende en inflammatoire reacties van de huid, zoals roodheid en open springen. Langdurig contact samen met mechanische slijtage kan leiden tot ernstige huid schade.

(4) en ervaringen op mensen

Zwaar oogletsel/irritatie

1

Vitro testen tonen aan dat Portland cement klinker (hoofdbestanddeel van (11), (12) cement) verschillende effecten heeft op het hoornvlies. De berekende en ervaringen 'irritatie index' is 128. Direct contact met cement kan leiden tot schade van op mensen het hoornvlies, enerzijds door de mechanische actie, en anderzijds door een onmiddellijke of latere irritatie of ontsteking. Direct contact met grote hoeveelheden droog of nat cement kan gevolgen hebben variërend van gematigde oogirritaties (zoals conjunctivitis of ontsteking van het ooglid) tot ernstige oogbeschadigingen die blindheid tot gevolg kunnenhebben.

Huidgevoeligheid

1

Bij sommige personen kan zich na contact met vochtige cement huideczeem vormen. Deze wordt of door de pH-Waarde (irriterende contact dermatitis) of immunologische reacties met in water oplosbare chroom(VI) (allergische contactdermatitis)

Gevoeligheid voor de luchtwegen

-

Er zijn geen aanwijzingen voor sensibiliteit van de luchtwegen. Op basis van (1) de beschikbare gegevens worden de classificatiecriteria niet voldaan

mutageniteit voor kiemcellen

-

Geen bewijs voor mutageniteit voor kiemcellen. Op basis van de beschikbare gegevens worden de classificatiecriteria niet voldaan.

(14), (15)

carcinogeniteit

-

Een causaal verband tussen cement en kanker is niet vastgesteld.

(1)

11 von 16

(5), (13)





Datum: 12.12.2012

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Epidemiologische studies lieten geen verband zien tussen blootstellen aan cement en huidkanker. Portlandcement is volgens ACGIH A4 niet ingedeeld als menselijk carcinogeen: “ Stoffen, die op grond onvoldoende gegevens niet definitief als menselijk carcinogeen kunnen worden aangemerkt”. In vitro testen of dierproeven leveren onvoldoende gegevens op betreffende carcinogeniteit om deze stof in een andere klasse in te delen.” Portlandcement bevat meer dan 90% Portland cement klinker, Op basis van de huidige gegevens word niet voldaan de criteria voor indeling.

(16)

Toxiciteit voor de voortplanting

-

Op basis van de beschikbare gegevens wordt aan de classificatiecriteria niet geen bewijs op voldaan. basis van ervaringen bij mensen

specifiek doel orgaan toxiciteit bij eenmalige blootstelling

3

Blootstelling aan cementstof kan leiden tot irritatie van de luchtwegen (nek, keel en longen). Hoesten, niezen en kortademigheid kunnen optreden als de blootstelling boven de werkplek norm ligt. Beroepsmatige blootstelling aan cementstof kan leiden tot verslechtering van de respiratoire functies.. Er is echter nog steeds geen voldoende informatie voor het afleiden van een dosis-responsrelatie.

specifiek doel orgaan toxiciteit bij herhaalde blootstelling

-

Langdurige blootstelling aan ingeademd cementstof boven de grenswaardes (17) van de werkplekgrenswaarde kan leiden tot hoeste, kortademigheid en chronische aandoeningen van de luchtwegen leiden. Bij een lage concentratie worden geen chronische effecten waargenomen Op basis van de beschikbare gegevens wordt aan de classificatiecriteria niet voldaan.

Gevaar bij inademen

-

Niet van toepassing, omdat cement niet als aerosol aangemerkt wordt.

(1)

Cement (normale cement) / bindmiddelen en Portland cement klinker hebben dezelfde toxicologische en eco-toxicologische eigenschappen. Gevolgen voor de gezondheid bij blootstelling Cement/bindmiddel kan reeds bestaande aandoeningen van de huid, ogen en luchtwegen, zoals emfyseem of astma verergeren.

Paragraaf 12: Milieu informatie 12.1.

Toxiciteit Cement/bindmiddel geldt als niet gevaarlijk voor het milieu. Ecotoxicologische proeven met portland cement in Daphnia magna test (US EPA, 1994a) [Referentie (6)] en in Selenastrum coli test (US EPA, 1993) [Referentie (7)] geven slechts een gering toxisch effect. Daarom kon de LC50 en EC50waarden niet worden bepaald [referentie 8]. Ook werd geen toxische effecten waargenomen in het bezinksel. [referentie (9)]. De toevoeging van grote hoeveelheden cement / bindmiddel aan water kan een pH-verhoging tot gevolg hebben en daarom toxisch zijn voor waterorganismen.

12.2.

Persistentie en afbreekbaarheid Niet van toepassing, aangezien cement/bindmiddel een anorganisch materiaal is. De bij hydratatie achterblijvende residuen vormen geen toxicologisch risico

12 von 16





Datum: 12.12.2012

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

12.3.

Bioaccumulerend Niet van toepassing, aangezien cement/bindmiddel een anorganisch materiaal is. De bij hydratatie achterblijvende residuen vormen geen toxicologisch risico

12.4.

Mobiliteit in bodem Niet van toepassing, aangezien cement/bindmiddel een anorganisch materiaal is. De bij hydratatie achterblijvende residuen vormen geen toxicologisch risico

12.5.

Resultaten van de PBT- en vPvB beoordeling Niet van toepassing, aangezien cement/bindmiddel een anorganisch materiaal is. De bij hydratatie achterblijvende residuen vormen geen toxicologisch risico

12.6.

Andere schadelijke werkingen Niet van toepassing

Paragraaf 13: Instructies aangaande vernietiging 13.1.

Afvalverwerkingsmethoden Cement/bindmiddel droog opnemen en indien mogelijk gebruiken/hergebruiken. Afvalbereidings processen zijn niet nodig. Niet in het riool of oppervlaktewater laten komen.

Paragraaf 14: Instructie voor vervoer Cement/bindmiddel valt niet onder de internationale voorschriften voor het vervoer van gevaarlijke stoffen (IMDG, IATA, ADR/RID). Er is daarom geen classificering voor opslag en vervoer van gevaarlijke stoffen van toepassing.

14.1.

UN-Nummer Niet van toepassing.

14.2.

UN-Benaming Niet van toepassing.

14.3.

Transportgevarenklasse Niet van toepassing.

14.4.

Verpakkingscategorie Niet van toepassing

14.5.

Milieugevaren Niet van toepassing.

14.6.

Bijzondere veiligheidsmaatregelen voor de gebruiker. Niet van toepassing.

13 von 16





Datum: 12.12.2012

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

14.7.

Eisen aan bulkgoederen volgens aanhangsel II van de MARPOL-overeenstemming 73/78 en volgens de IBC-Code Niet van toepassing.

Paragraaf 15: Wettelijke voorschriften. 15.1.

Voorschriften aangaande veiligheid, gezondheids- en milieubescherming/specifieke wettelijke voorschriften voor het mengsel. Cement/bindmiddel is een mengsel en valt daarom niet onder de registreringsplicht van de EGVoorschriften 1907/2006 (REACH). Portlandcementklinker is volgens Art. 2.7(b) en aanhangsel V.10 van de EG-Voorschriften 1907/2006 (REACH) van de registreringsplicht uitgezonderd. Volgens bijlage XVII paragraaf 47 der EG-Verordening 1907/2006 bestaat er voor cementen en cement-houdende preparaten een verbruiks en in verkeersbrengingsverbod. 1 cementen en cement-houdende preparaten mogen niet gebruikt worden of in het verkeer gebracht worden, indien het gehalte aan in water oplosbare Chroom VI, na hydratering, meer dan 0,0002 % van de droge cementmassa bedraagt. 2 Indien reductiemiddelen worden gebruikt, dan is onverminderd de verordening van toepassing betreffende de indeling, de verpakking en het kenmerken van gevaarlijke stoffen en preparaten door middel van het aanbrengen van leesbare en onuitwisbare kenmerken op de verpakking van cement en/of cement-houdende preparaten aangaande verpakkingsdatum, onder welke omstandigheden en hoe lang het opgeslagen kan worden zonder dat het reductiemiddel zijn werking verliest, en het gehalte aan in water oplosbare Chroom VI de in nummer 1 genoemde grenswaarde overschrijdt. 3

nr 1 en nr 2 zijn niet van toepassing indien de cement in het verkeer gebracht wordt d.m.v. gecontroleerde, gesloten en volledig geautomatiseerde processen en het gebruik in zulke processen, waarbij de cement en cement houdende preparaten uitsluitend met machines in aanraking komen en er geen gevaar voor huidcontact bestaat.

Fabrikanten van cement hebben als onderdeel van „Overeenkomst inzake de bescherming van de gezondheid van werknemers door het goed handhaven en gebruiken van kristallijn silica en kristallijn silica bevattende producten“ zich verplicht de zogenaamde “Best Practice” voor het veilig hanteren in te voeren. (http://www.nepsi.eu/good-practice-guide.aspx).

15.2.

Chemical Safety Assessment Een chemische veiligheidsbeoordeling is niet uitgevoerd.

Paragraaf 16: Verdere informatie. 16.1

Wijzigingen t.o.v. vorige versies. Herschikking van de verordening volgens (EU) Nr. 453/2010

16.2

Afkortingen en letterwoorden ACGIH ADR/RID APF CAS CLP EC50 ECHA

American Conference of Industrial Hygienists European Agreements on the transport of Dangerous goods by Road/Railway Assigned protection factor (Schutzfaktor von Atemschutzmasken) Chemical Abstracts Service Classification, labelling and packaging (Verordnung (EG) Nr. 1272/2008) Half maximal effective concentration (mittlere effective Konzentration) European Chemicals Agency (Europäische Chemikalienbehörde)

14 von 16





Datum: 12.12.2012

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

EINECS EPA HEPA IATA IMDG IUPAC LC50 MEASE PBT PROC REACH SDB STOT TRGS UVCB VCI vPvB VwVwS

16.3

Relevante waarschuwingen (R- und H- zinnen) in volledige tekst [alleen vereist indien de tekst van de richtsnoeren in de vorige gedeelten van de SDB niet staan vermeld] H317 R43

16.4

European Inventory of Existing Commercial chemical Substances Type of high efficiency air filter (hoch effizienter Luftfiltertyp) Type of high efficiency air filter (hoch effizienter Luftfiltertyp) International Air Transport Association International agreement on the Maritime transport of Dangerous Goods International Union of Pure and Applied Chemistry Median lethal dose (mittlere tödliche Dosis) Metals estimation and assessment of substance exposure Persistent, bio-accumulative and toxic (persistent, bioakkumulativ, toxisch) Process category (Prozesskategorie/Verwendungskategorie) Registration, Evaluation and Authorisation of Chemicals (Verordnung (EG) 1907/2006) Sicherheitsdatenblatt Specific target organ toxicity (spezifische Zielorgantoxizität) Technische Regeln für Gefahrstoffe Substances of Unknown or Variable composition, Complex reaction products or Biological materials Verband der chemischen Industrie e.V. Very persistent, very bioaccumulative (sehr persistent, sehr bioakkumulativ Verwaltungsvorschrift wassergefährdende Stoffe

Kan allergische huidreacties veroorzaken. gevoelige reactie door huidcontact mogelijk.

Literatuur en gegevensbronnen. (1) Portland Cement Dust - Hazard assessment document EH75/7, UK Health and Safety Executive, 2006: http://www.hse.gov.uk/pubns/web/portlandcement.pdf. (2) Technische Regel für Gefahrstoffe „Arbeitsplatzgrenzwerte“, 2009, GMBI Nr.29 S.605. (3) MEASE 1.02.01 Exposure assessment tool for metals and inorganic substances, EBRC Consulting GmbH für Eurometaux, 2010: http://www.ebrc.de/ebrc/ebrc-mease.php. (4) Observations on the effects of skin irritation caused by cement, Kietzman et al, Dermatosen, 47, 5, 184-189 (1999). (5) Epidemiological assessment of the occurrence of allergic dermatitis in workers in the construction industry related to the content of Cr (VI) in cement, NIOH, Page 11, 2003. (6) U.S. EPA, Short-term Methods for Estimating the Chronic Toxicity of Effluents and Receiving Waters to Freshwater Organisms, 3rd ed. EPA/600/7-91/002, Environmental Monitoring and Support Laboratory, U.S. EPA, Cincinnati, OH (1994a). (7) U.S. EPA, Methods for Measuring the Acute Toxicity of Effluents and Receiving Waters to Freshwater and Marine Organisms, 4th ed. EPA/600/4-90/027F, Environmental Monitoring and Support Laboratory, U.S. EPA, Cincinnati, OH (1993). (8) Environmental Impact of Construction and Repair Materials on Surface and Ground Waters. Summary of Methodology, Laboratory Results, and Model Development. NCHRP report 448, National Academy Press, Washington, D.C., 2001. (9) Final report Sediment Phase Toxicity Test Results with Corophium volutator for Portland clinker prepared for Norcem A.S. by AnalyCen Ecotox AS, 2007. (10) TNO report V8801/02, An acute (4-hour) inhalation toxicity study with Portland Cement Clinker CLP/GHS 03-2010-fine in rats, August 2010.

15 von 16





Datum: 12.12.2012

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

(11) TNO report V8815/09, Evaluation of eye irritation potential of cement clinker G in vitro using the isolated chicken eye test, April 2010. (12) TNO report V8815/10, Evaluation of eye irritation potential of cement clinker W in vitro using the isolated chicken eye test, April 2010. (13) European Commission’s Scientific Committee on Toxicology, Ecotoxicology and the Environment (SCTEE) opinion of the risks to health from Cr (VI) in cement (Europäische Kommission, 2002): http://ec.europa.eu/health/archive/ph_risk/committees/sct/documents/out158_en.pdf. (14) Investigation of the cytotoxic and proinflammatory effects of cement dusts in rat alveolar macrophages, Van Berlo et al, Chem. Res. Toxicol., 2009 Sept; 22(9):1548-58 (15) Cytotoxicity and genotoxicity of cement dusts in A549 human epithelial lung cells in vitro; Gminski et al, Abstract DGPT conference Mainz, 2008. (16) Comments on a recommendation from the American Conference of governmental industrial Hygienists to change the threshold limit value for Portland cement, Patrick A. Hessel and John F. Gamble, EpiLung Consulting, June 2008. (17) Prospective monitoring of exposure and lung function among cement workers, Interim report of the study after the data collection of Phase I-II 2006-2010, H. Notø, H. Kjuus, M. Skogstad and K.-C. Nordby, National Institute of Occupational Health, Oslo, Norway, March 2010.

16.5

Trainingsadvies Naast opleidingsprogramma's voor werknemers aangaande gezondheid, veiligheid en milieu, moeten bedrijven er voor zorgdragen dat hun werknemers het veiligheidsinformatieblad lezen en begrijpen en de veiligheidsmaatregelen uitvoeren.

16.6

Uitzonderingsclausule Bijvoorbeeld: de informatie in deze datasheet beschrijven de veiligheidseisen van ons product en zijn gebaseerd op de huidige stand van onze kennis. Zij vormen geen garantie voor de producteigenschappen. Het is de verantwoordelijkheid van de ontvanger van onze producten dat bestaande wetten, verordeningen en regels, met inbegrip van die, die niet worden vermeld in deze datasheet moeten worden nageleefd.

16 von 16

Paragraaf 1: Beschrijving van product en onderneming

Recommend Documents