Bodem onder gebiedsontwikkeling VVM 5 november 2008
Henk Werksma
Opbouw presentatie
Opbouw presentatie • Rol van bodem in RO • Cultuurverschillen • Verbreed bodembeleid
Opbouw presentatie
Opbouw presentatie • Rol van bodem in RO • Cultuurverschillen • Verbreed bodembeleid
Hij had tekeningen gezien van de gangen waar zulke putten en mangaten naar toe leidden, een verbluffend complex ondergronds netwerk van systemen die ervoor zorgden dat dit hele eiland kon blijven bestaan. […] die tot hele netwerken waren verbonden, waar hij nog nooit van had gehoord, net als de zenuwen en anderen en de spiervezels van een reusachtig organisme. Robert M. Pirsig, Lila
Ruimte
Bodem en ondergrond
Rol van de bodem in RO
Oorspronkelijk een hoofdrol…
Ondergrond sturend
Rol van de bodem in RO
Toe een bijrol…
Ondergrond verliest sturende functie
Rol van de bodem in RO
Om te eindigen bij een rol als figurant…
Ondergrond van toneel verdwenen
Rol van de bodem in RO
Rol van de bodem in RO
Twee vervelende eigenschappen: •Ontoegankelijk •Ondoorzichtig
Rol van de bodem in RO
Gevolgen van figurantenrol: • In onze diepste polders bouwen we woonwijken • In onze steden raakt de bodem overvol met kabels en leidingen, ondergrondse bouwwerken en energiesystemen • We bedrijven landbouw op weinig vruchtbare bodems • Natuur en groen plaatsen we daar, waar resterende ruimte is • Vervuilde bodems als stilzwijgende en trieste monumenten
Rol van de bodem in RO
Van figurantenrol naar hoofdrol in collectief theatergezelschap
Rol van de bodem in RO
De bodem als figurant: • Vervuilde grond + Grondverzet Naar bijrol: • Archeologie + Ondergronds bouwen Naar hoofdrol in collectief gezelschap: • Integrale beschouwing bodemkwaliteiten
Rol van de bodem in RO
Invulling hoofdrol in collectief gezelschap
Wie ligt er wakker? Kansen Problemen Met urgentie!
Rol van de bodem in RO Invulling hoofdrol in collectief gezelschap?
Niet gesprongen Explosieven
Rol van de bodem in RO
Bodemkwaliteiten worden allemaal ad hoc ingebracht Sta-in-de-weg i. Korte termijn versus lange termijn ii. Zichtbare versus onzichtbare (ruimtelijke relevantie) iii. Sexy versus niet sexy iv. Euro’s versus ‘maatschappelijke baten’ v. Cultuurverschillen: andere denk- en werkwijze
Cultuurverschillen
Opbouw presentatie • Rol van bodem in RO • Cultuurverschillen • Verbreed bodembeleid
Cultuurverschillen
Klassieke rol Bodem en RO • Bodemverontreiniging beperkend of vertragend bij RO Nieuwe rol Bodem en RO • Vanuit bodemkwaliteiten pro-actief kansen en voorwaarden vroegtijdig inbrengen in planproces Juiste bijdrage, juiste moment, juiste vorm
Cultuurverschillen
Planologen komen van Mars & Bodemdeskundigen komen van Venus
Cultuurverschillen
Plankaart Bodemdeskundigen (defensief)
Plankaart Planologen (offensief)
Cultuurverschillen
Bodem:
Planoloog:
• analytisch
•ontwerpend / visionair
• probleemstellend
•mogelijkheden zoekend
• zoeken naar zekerheid
•omgaan met onzekerheid
• specialistisch
•generalistisch
• gericht op inhoud
•gericht op proces
• rol: onderzoeker
•rol: adviseur
Cultuurverschillen
Zowel planologen als bodemdeskundigen leven op aarde
Cultuurverschillen
Van:
Naar:
Toetsen van plannen achteraf
Inbreng in proces
Reactief
Pro-actief
Specialist chemische bodemkwaliteit
Meer generalist (verbreding bodemthema’s)
Reduceren onzekerheid
Omgaan met onzekerheid
Cultuurverschillen
Van: Nadruk op beschermen / herstellen chemische kwaliteit
Naar:
Meer nadruk op ontwikkelen en gebruiken gebieden
Analyseren / onderzoeken / objectiviteit
Ontwerpen / adviseren / subjectiviteit
Bedreigingen
Kansen
Onvoorspelbaar proces
Duidelijke procedures
Cultuurverschillen
Integreren doe je door de taal te spreken! Het goed leren spreken van een vreemde taal duurt minstens een jaar. Het in de omgeving verkeren waar de taal gesproken wordt, is de snelste leerschool !
Opbouw presentatie • Rol van bodem in RO • Cultuurverschillen • Verbreed bodembeleid
Verbreed bodembeleid Saneren
Beschermen
Ontwikkelen
1980
Gif in de grond!
1986
Wbb
1995
Beleidsvernieuwing bodem
Actief bodembeheer
1997
2004
Duurzaam bodemgebruik
Beleidsbrief Bodem
Verbreed bodembeleid
Duurzaam bodemgebruik Duurzaam bodemgebruik betreft het afstemmen van bodemkwaliteit op gebruiksfuncties zodat op korte en lange termijn geen problemen ontstaan voor de milieukwaliteit of ruimtelijke functies. Dat betekent?
Verbreed bodembeleid
Winst door duurzaam bodemgebruik Dat klinkt heel simpel… …. maar dat is het niet !
Juiste bijdrage, juiste moment, juiste vorm Wie zijn er bij dit planproces betrokken?
Wat is onze rol binnen dit planproces? Welke ambities zijn realistisch?
Welke beslisdocumenten zijn er?
Hoe verloopt het planproces?
Wanneer brengen we onze ambities in? Met wat voor rare dingen zullen ze nu weer komen?
Het juiste moment
De eerste vraag: waar is het proces op dit moment? • Verkennen (informatie) • Programmeren (ambities • Ontwerpen (planbijdragen) • Uitvoeren / beheren (maatregelen)
In theorie: beste moment is het vroegste moment
De juiste bijdrage
Opstellen ondergrondagenda om invloed uit te oefenen • Aansluiten bij maatschappelijke urgenties • Agenda afhankelijk van planfase • Zonder doel geen richting
De juiste vorm
Samenwerking in gezamenlijke werksessies • Vroeg in het proces • Interdisciplinair • Open mind en doorzettingsvermogen • Participatie planoloog / stedenbouwkundige
De juiste vorm
Aansluiten bij werk- en denkwijze ‘RO’ • Eenvoudige (kaart)beelden • Communiceren in kansen • Proactieve houding • Aansluiten bij urgenties bovengrond
De juiste vorm
Stroomlijnen informatievoorziening • Afstemmen en stroomlijnen informatie • Tekenen-rekenen-lerenevalueren (juiste tools!)
"Het leven is als een toneelstuk. Eerst speel je zelf de hoofdrol, dan een bijrol, dan souffleer je anderen en tenslotte zie je hoe het doek valt." Winston Churchill
Dank voor uw aandacht
Stelling 1: CHANGE!
It's time for change! Van saneren naar verbreed Bodembeleid! We moeten…
Stelling 2: We can!
YES we can! Van saneren naar verbreed: natuurlijk kunnen wij als bodemdeskundigen invulling geven aan verbreed bodembeleid! We kunnen…
Stelling 3: Ik wil!
YES we can! Werken aan verbreed bodembeleid is leuker dan het (oude) saneringsbeleid. We willen… (wilskracht)
Stelling 4: vacature bodemdeskundige
Stelling: De geschikte kandidaat voor de vacature van de bodemdeskundige nieuwe stijl zal niet gevonden worden: een terriër met vijf poten en vriendelijk in de omgang
Kandidaat 1: Niet vriendelijk in de omgang
Kandidaat 2: Geen poten
Kandidaat 3: Is een poedel; geen terriër
Stelling 5: fikkie
Mijn collega’s: verbreed bodembeleid? Geef mijn portie maar aan fikkie…
