Blessure-preventie en Braces Burg Feistritz; 12 april 2014 Prof. dr. F.J.G. Backx, sportarts Afd. Revalidatie, Verplegingswetenschap & Sport
Preventie-sequentie
Omvang van sportblessures Risico-sporten Aard en ernst van sportletsels Gevolgen Risico-indicatoren Preventie cq. risico-reductie
Blessure-preventie Primair: voorkomen van het ontstaan van blessures Secundair: vroegtijdig opsporen en behandelen van blessures om erger te voorkomen Tertiair: restverschijnselen van de blessure tegengaan en een herhaling voorkomen Wet op het continue risico
Blessure-preventie • Primaire preventie: - Schoeisel - Inlays
• Secundaire preventie: - Cryotherapie - Compressie
• Tertiaire preventie: - Vingertape - Duimbrace
.
Preventieve maatregelen
warming-up, cooling-down, rekoefeningen persoonlijke beschermingsmiddelen tapen en braces sportmateriaal training ‘fair play’ begeleiding van sporthervatting sportkeuring kwaliteit sportaccommodaties regelgeving
Toepassing Preventieve maatregelen (bron:OBiN 2004) • Warming-up
• Cooling-down • Enkelband • Knieband • Scheenbeschermer • Gebitsbeschermer • Kniebeschermer • Elleboogbeschermer • Helm
57% - fitness 74% 32% - fitness 51% 2% - voetbal 5% 1% - tennis 2% 11% - voetbal 67% 1% - hockey 44% 5% - skeeleren 69% 2% - skeeleren 39% 5% - paardesport 48%
Trends • Meer sporters, vooral ouderen (> 40 jr) • Plotse (hart)doden in de sport (vnl. mannen)
Acties: • UEFA-FIFA-KNVB • Werkgroep Cardiovasculaire Screening (NVVC-VSG) • Gevolg: revival Sportkeuring
Plotse (hart)dood (1) • 150-200 gevallen per jaar in Nederland (Dolmans, 1983)
1) < 35 jaar: vnl. aangeboren hartziekte 0.5–2.0 SCD per 100.000 sporters/jaar (Bille et al., 2004)
2) > 35 jaar: vnl. kransslagvaten • 7–13 SCD per 100.000 sporters/ jaar (Hoogsteen, 2004)
Plotse (hart)dood (2) • ca 11 traumatische doden/jaar
Plotse (hart)dood (3)
Plotse hartdood in de sport • Onafhankelijke predictoren van SCD (sudden cardiac death)
Sports activity Male gender
R.R.
95% CI
P value
2.1
1.5-2.8
<0.0001
2.8
2.1-3.7
<0.0001
Bron: Corrado et al. J Am Coll Cardiol 2003; 42:1959-63
Sportkeurings-as
Health check I---------------I-----------I------------I--------I------------I Sportzorg.nl
fysiotherapeut
huisarts
bedrijfarts sportarts
cardioloog
Health check
Digitale sportkeuring
Sportkeuringen Doelgroepen:
• - Topsporters • - Breedtesporters > 7 uur/wk •- Breedtesporters < 7 uur/wk In casu: werknemers • - Getraind • - Ongetraind (evt. met chronische ziekte/handicap, blessure)
Oude Sportkeuring (<1983)
Keuren: 10 diepe kniebuigingen
Nieuwe Sportkeuring Keuren vlgs Lausanne protocol (A; LO; bloed; rust-ECG) - Verplicht voor topsporters - Ook amateursporters periodiek screenen? * Gezondheidsraad stelt: Nee! * Praktijk: vraag naar BSMO ↑
Lausanne protocol • Standaard vragenlijst • Lichamelijk onderzoek • Bloeddruk • Polsslag • Auscultatie hart • Perifere pulsaties • Marfan kenmerken • 12-kanalen ECG (na begin puberteit) Herhalingsfrequentie: 1x per 2 jaar
Preventief Sportmedisch Onderzoek Verschillende pakketten: * Basiskeuring t/m * Topsportonderzoek (fietsergometer of tredmolen; met ademgasanalyse) - * CT-scan van de kransslagvaten - * Spierkrachtmeting
Preventie van Plotse Hartdood
CT-scan Kransslagvaten
Interne defibrillator (ICD)
Sportkeuringen Waarde van rust-ECG: Diagnostisch bij: * HCM (95%) * ARVD * Gedilateerde cardiomyopathie * Electrische hartziekte WPW Long and short QT Brugada Lenegre
60% van SCD in young athletes
Sportkeuringen • USA
- anamnese (incl. familie A/) - fysisch onderzoek • Italië - 1961 wet - jaarlijks anamnese (incl. familie A/) - fysisch onderzoek - rust-ECG • Nederland: 1983 afgeschaft, ……..
Implementatie Nederland Verplicht < 35 jaar
- A- & B- topsporters - Nationale selecties - Jeugdselecties vanaf 12/14 jr - Op advies sportbond
Vrijwillig - Overigen - Recreanten
Conclusie: Sport = Gezond! (ondanks risico’s)
Winst en verlies liggen dicht bij elkaar
Preventie van risico’s (1) -- Sportkeuringen -- Getraindheid totale bewegingsketen!
Zoeken naar de zwakste schakel(s)
Preventie van risico’s (2) • Fair play • Voldoende voedingstoffen (bananen) • Herstelbevordering (o.a. zuurstof)
Preventie van risico’s (3) door bescherming: Kleding Gebitsbeschermer Borstprotector Braces
Verbetering materiaal? Materiaal: - Instrumenteel = spel ; bv. tennisracket - Beschermend: bv. neusbeschermer - Beschermend en instrumenteel: bv. schoeisel, kleding
Effectiviteit?
Resultaten Effectiviteitsstudie (1) (Vriend e.a., 2001; 2010)
Effectiviteit onbekend van: rekoefeningen, cooling-down enkele persoonlijke beschermingsmiddele skatehelm, rugbyhelm knie- en (zachte) elleboogbeschermers opvulstukken tok tape of brace voor knie, vingers, duim; eigenschappen sportschoenen training sportspecifieke sportkeuring
Resultaten Effectiviteitsstudie (2) (Vriend e.a., 2001; 2010)
Waarschijnlijk effectief: sportspecifieke warming-up enkele persoonlijke beschermingsmiddelen: -scheenbeschermers -gebitsbeschermers -oogbeschermers (tegen impactletsel) -(harde) elleboogbeschermers tapen en braces: -enkeltape (nieuw letsel) -patellatape en -brace schoenen met schokdemping regelgeving
Resultaten Effectiviteitsstudie (3) (Vriend e.a., 2001; 2010)
Altijd doen: • fietshelm, • polsbeschermers skaten, • enkeltape/brace, • oefentherapie (oefentolprogramma; balanstraining) Sterk aanbevolen • warming-up • scheen-, gebits-, oog-, elleboogbeschermers • enkeltape, patellatape en -brace • schokdemping schoen
Richten op Gedrag!
BRACES; Veelgestelde Vragen
Is een brace niet slechter dan tape?
Wordt een brace vergoed door de zorgverzekeraar?
Hoelang moet je een brace gebruiken?
Worden je enkelspieren niet zwakker door tape/brace?
Stabiliteit gewrichtsstabiliteit
ossale stabiliteit
passieve stabiliteit
actieve stabiliteit
vormgeving botuiteinden
gewrichtkapsel gewrichtsbanden
spiercorset
Preventie enkel sprains 1) Schoeisel 2a) Enkeltape 2b) Enkelbrace 3) Oefentherapie (balanstraining)
1,2a,2b: ondersteuning passieve stabiliteit 3: ondersteuning actieve stabiliteit
To tape or not to tape?
• Preventie: Enkeltape = Enkelbrace • Therapie: Enkelbrace is minstens even effectief als enkeltape
Is dit zinvol…..een beetje wel…..…..of niet?
Patellabandje (ter behandeling van een apexitis patellae)
Is dit zinvol…..een beetje wel…..…..of niet?
Valguloc (bij hallux valgus)
Is dit zinvol…..een beetje wel…..…..of niet?
Elleboogbrace (bij tenniselleboog)
Is dit zinvol…..een beetje wel…..…..of niet?
Duimbrace (ter behandeling van een skiduim)
Dank voor de aandacht
