Biopsie bij een ruimte-innemend proces in de hersenen
In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten tot een biopsie of punctie van een ruimte-innemend proces in de hersenen. Deze operatie vindt plaats op de afdeling Neurochirurgie van het Radboudumc. Om u zo goed mogelijk voor te bereiden op de operatie ontvangt u uitgebreide mondelinge informatie van de behandelend arts. Deze folder is een aanvulling op deze informatie, zodat u alles nog eens rustig door kan lezen. Deze folder gaat vooral over de voorbereiding op de operatie en de periode van herstel na de operatie en geeft algemene informatie. Uw behandelend neurochirurg geeft u specifieke informatie over uw situatie. Ongetwijfeld heeft u ook na het lezen van deze folder nog vragen. Stel deze gerust aan uw behandelend arts of verpleegkundige.
Ruimte-innemend proces
Een ruimte-innemend proces bestaat uit een hoeveelheid abnormaal weefsel en/ of vocht in de hersenen. Voorbeelden hiervan zijn een gezwel (tumor), een cyste of een abces. Door dit ruimte-innemend proces wordt druk op de hersenen uitgeoefend. Bij een biopsie wordt weefsel of vocht weggenomen uit het ruimte-innemend proces, zodat dit in het laboratorium onderzocht kan worden. Een ruimte-innemend proces kan goed- of kwaadaardig zijn. Uit het onderzoek van de patholoog anatoom of de microbioloog blijkt wat in uw geval de aard van het weefsel is. Afhankelijk van deze uitslag doet uw arts een voorstel voor een behandeling (zie ook ‘uitslag weefselonderzoek’).
Symptomen
De symptomen die optreden als gevolg van een ruimte-innemend proces zijn sterk afhankelijk van het gebied in de hersenen waar deze is ontstaan. Dit kan verschillen van vage klachten tot uitgebreide lichamelijke uitvalsverschijnselen. De symptomen zijn grofweg in drie groepen te verdelen: Uitvalsverschijnselen De hersenen zijn het centrum van waaruit ons hele lichaam wordt geregeld. Als een ruimte-innemend proces het omringende hersenweefsel beschadigt of verdringt, kan dit weefsel plaatselijk minder goed functioneren. Het gevolg hiervan is
1
dat de functie van dit hersengebied uitvalt en er dus uitvalsverschijnselen in het lichaam optreden. Afhankelijk van de plaats van het ruimte-innemend proces in de hersenen kunnen er problemen ontstaan, zoals verlies van kracht in één of meer lichaamsdelen, slechter lopen, problemen met de taal (spreken of begrijpen), vergeetachtigheid of problemen met horen of zien. Epilepsie Een ander verschijnsel dat bij een ruimte-innemend proces kan optreden is epilepsie. Epileptische aanvallen worden ook aangeduid met de term epileptisch ‘insult’. Epileptische aanvallen worden veroorzaakt door irritatie van de zenuwcellen in het hersenweefsel. Daardoor produceren de zenuwen te veel abnormale activiteit. Gevolgen daarvan kunnen zijn: bewustzijnsdaling en ‘trekkingen’. Druktoename Andere verschijnselen die bij een ruimte-innemend proces kunnen optreden, ontstaan door een toename van de druk binnen de schedel. Binnen de schedel is er een beperkte ruimte voor de hersenen, hersenvocht (liquor) en bloed. Bij druktoename wordt geen biopt gedaan. Er wordt een resectie (operatieve uitsnijding) gedaan of een drain geplaatst.
2
Voorbereiding op de operatie
Haren wassen Voorafgaand aan de operatie moet u uw haren wassen met een desinfecterend middel. U krijgt hiervoor instructies op de polikliniek of verpleegafdeling. Scheren Het is erg belangrijk dat u vijf dagen voor de geplande ingreep uw hoofd niet scheert met een scheermes. Dit vermindert het risico op een infectie. Als de neurochirurg scheren noodzakelijk vindt, gebeurt dit op de operatiekamer. Crème Op de dag van de operatie mag u geen (gezicht-) crèmes gebruiken. Sieraden, piercings etc. U mag geen nagellak, make-up, contactlenzen, bril, gebitsprotheses en sieraden (ook piercings) dragen tijdens de operatie. Verwijder ook acryl- of gelnagels van uw wijsvinger voor de operatie. Veiligheid Rondom uw operatie zijn diverse veiligheidsmomenten ingebouwd. Vlak voor de start van de operatie , neemt het gehele operatieteam bijvoorbeeld een ’Time out’. Tijdens dit moment controleert het team uw naam, geboortedatum, het lichaamsdeel dat zij gaan opereren en de operatiebenodigdheden. Medicijnen De anesthesioloog bepreekt met u welke medicijnen u mag blijven gebruiken en welke u moet stoppen. Uw behandelend arts overlegt met u of u bloedverdunners kunt blijven gebruiken of niet. Heeft u hierover vragen? Stel ze dan gerust aan uw behandelend arts.
Anesthesie
Omdat de ingreep onder anesthesie (verdoving/narcose) gebeurt, brengt u vooraf een bezoek aan het preoperatieve spreekuur van de anesthesioloog. Tijdens dit gesprek beoordeelt de anesthesioloog uw algehele gezondheidstoestand. Indien
3
nodig bespreekt hij aanvullende onderzoeken. Ook krijgt u uitleg over de mogelijke vormen van anesthesie en de gang van zaken rondom de operatie. Informatie over de anesthesie, het nuchter zijn, de verkoeverafdeling en de pijnbehandeling vindt u ook in de folder ‘Behandeling of onderzoek onder anesthesie’.
Dag van opname
Voor de opname heeft u contact met de behandelend arts, anesthesioloog, zaalarts en verpleegkundig specialist. Tijdens de opnamedag vangt een verpleegkundige u op en wijst u de weg op de verpleegafdeling Neurochirurgie. Hij of zij neemt een korte vragenlijst met u door. U bespreekt met de anesthesioloog vanaf welk tijdstip u niet meer mag eten en drinken (nuchter zijn). Nadat u een bed is toegewezen, wordt u voorbereid op de operatie. Voorafgaand aan de operatie wordt er een speciale MRI van het hoofd gemaakt; de Navigatie-MRI (zie folder ‘Navigatie-MRI’). De neurochirurg gebruikt deze scan om bij de operatie een betere oriëntatie te hebben en zo de nauwkeurigheid van de biopsie te vergroten.
De operatie
Er zijn verschillende technieken om de biopsie uit te voeren. Afhankelijk van de gebruikte techniek wordt het hoofd tijdens de narcose vastgezet of juist niet. U hoort van uw behandelend arts welke techniek bij uw operatie gebruikt wordt. Als het nodig is, wordt er wat hoofdhaar weggeschoren. Dit gebeurt altijd zo minimaal mogelijk en wordt op de operatiekamer gedaan. Tijdens de operatie maakt de neurochirurg een kleine snee in de hoofdhuid en vervolgens een klein gaatje in de schedel. Met een speciaal voor deze ingreep ontworpen naald neemt de chirurg via dit gaatje meestal meerdere weefselbiopten af of hij verwijdert het abnormale vocht (gedeeltelijk). Het weefsel of vocht wordt naar het laboratorium gestuurd voor onderzoek. Als u dat wilt, neemt de neurochirurg na de operatie telefonisch contact op met uw partner of naaste familielid om het verloop van de operatie te bespreken.
4
Complicaties
Na iedere operatie en narcose kunnen complicaties optreden. Een hersenoperatie door middel van biopsie vormt hierop geen uitzondering. De kans op bepaalde complicaties hangt sterk af van een aantal factoren. De neurochirurg informeert u voor de operatie over mogelijke complicaties.
Na de operatie
Na de operatie komt u terug naar de verpleegafdeling of wordt u naar de afdeling Medium Care gebracht. Verpleegkundigen controleren regelmatig uw bewustzijn, bloeddruk,pupilreflexen en de wond. Als u wakker wordt, zult u merken dat u verbonden bent aan een aantal slangen. Dit zijn onder andere een infuus en mogelijk ook een blaaskatheter. Op de wond zit soms een drukverband. Op de Medium Care wordt u met behulp van een bewakingsmonitor geobserveerd om eventuele complicaties vroegtijdig te ontdekken en behandelen. Als het mogelijk is, komt u op een eenpersoonskamer te liggen. Afhankelijk van uw herstel en lichamelijke conditie kunt u vaak al snel weer beginnen met revalideren en mobiliseren. Hierbij kunnen een fysiotherapeut, logopedist of ergotherapeut worden ingeschakeld. Als u er behoefte aan heeft, kunt u contact opnemen met een maatschappelijk werker of een medewerker van de Dienst Geestelijke Verzorging en Pastoraat. Zij zijn aan de afdeling verbonden. De meeste patiënten zijn binnen drie tot vijf dagen na de operatie zover hersteld dat ze naar huis kunnen. Vanaf 48 uur na de operatie mag u uw haren wassen met een milde shampoo. Tot zes weken na de operatie mag u uw haren niet permanenten of kleuren.
Uitslag weefselonderzoek
Na de operatie stuurt de neurochirurg het verkregen weefsel naar de afdeling Pathologie en/of Microbiologie voor verder onderzoek. Aan de hand van de uitslag van dit onderzoek kan de behandelend arts u meer vertellen over de aard van het weefsel, de prognose en de nabehandeling. De uitslag van het weefselonderzoek komt meestal na vijf tot tien dagen binnen. Elke maandag is er een multidisciplinair overleg waarbij de geopereerde patiënten worden besproken. Als de uitslag van het weefselonderzoek beschikbaar is, wordt er een behandeladvies opge-
5
steld. Op de woensdag na op het multidisciplinair overleg wordt u op de (combi) polikliniek verwacht om de uitslag te bespreken.
Naar huis
Afhankelijk van hoe snel het herstel verloopt, mag u naar huis. Als u hechtingen heeft die niet oplosbaar zijn, kunt u deze na acht dagen bij uw huisarts laten verwijderen. Uw behandelend arts bespreekt met u het afbouwen van de pijnstilling en instructies ten aanzien van het hervatten van activiteiten zoals sporten en autorijden (raadpleeg voor meer informatie de folder ‘Rijvaardigheid met of na een hersentumor’).
Nazorg
Heeft u een van de onderstaande symptomen? Neem dan contact op met uw behandelend arts via het algemene telefoonnummer Neurochirurgie (024-3616604): zwelling, roodheid, pijn van de wond; openspringen of pus uit de wond; hoge koorts; lekkage van helder vocht uit de wond; last van het licht (fotofobie); ernstige hoofdpijn; toenemende sufheid.
--------
Vragen
U kunt voor alle vragen contact opnemen met de verpleegkundig specialisten Neuro-oncologie: via telefoonnummer 06-15876399 (maandag t/m vrijdag).
Extra informatie
Raadpleeg voor meer informatie de volgende websites: www.radboudumc.nl/Zorg/Ziektebeelden/Pages/Hersentumor.aspx www.hersentumor.nl www.kanker.nl/bibliotheek/hersentumoren www.nvvn.org/patienteninfo.php www.nccn.nl/nccn/patienteninfo
6
Ruimte voor uw notities
04-2016-7002
Adres Polikliniek Neurochirurgie C0 Hoofdingang Geert Grooteplein-Zuid 10, route 725, Poliplein C0, Balie A 6525 GA Nijmegen Postadres Radboudumc 727 Neurochirurgie / Plastische Chirurgie Postbus 9101 6500 HB Nijmegen Adres Verpleegafdeling Neurochirurgie / Plastische Chirurgie C2 Hoofdingang Geert Grooteplein-Zuid 10, route 736, Zone C2 6525 GA Nijmegen Postadres Radboudumc 736 Neurochirurgie / Plastische Chirurgie (uw naam) Postbus 9101 6500 HB Nijmegen Algemeen telefoonnummer Neurochirurgie 024 - 361 66 04
Radboud universitair medisch centrum
