Bijlagen bij Projectplan. Leeuwarden kandidaat Kulturele Haadstêd fan Europa 2018

Bijlagen bij Projectplan Leeuwarden kandidaat Kulturele Haadstêd fan Europa 2018

Inhoudsopgave Bijlage 1 – Hoofdlijnen van de visie ............................................................................................... 1 1. Inleiding ........................................................................................................................................... 2 2. Oorspronkelijke tekst ..................................................................................................................... 2 3. Nederlandse vertaling .................................................................................................................... 3 BIJLAGE 2 – DEELPROJECTPLAN 1 – Organisatievoorstel Kulturele Haadstêd 2018 .......................... 5 1. Inleiding ........................................................................................................................................... 6 2. Organisatievoorstel ......................................................................................................................... 6 3. Uitvoeringsorganisatie .................................................................................................................... 9 4. Hoe werkt het in de praktijk .......................................................................................................... 13 BIJLAGE 3 – DEELPROJECTPLAN 2 – Participatie ........................................................................... 15 1. Inleiding ......................................................................................................................................... 16 2. Wat gaan we doen?....................................................................................................................... 17 3. Planning ......................................................................................................................................... 19 Bijlage 4 – Deelprojectplan 3 - Bidbook ....................................................................................... 21 1. Inleiding ......................................................................................................................................... 22 2. Wat gaan we doen?....................................................................................................................... 23 3. Planning ......................................................................................................................................... 24 Bijlage 5 – Deelprojectplan 4 – Communicatieplan ...................................................................... 25 1. Inleiding ......................................................................................................................................... 26 2. Wat gaan we doen?....................................................................................................................... 26 3. Communicatiemiddelen ................................................................................................................ 27 4. Planning van communicatie .......................................................................................................... 29 Bijlage 6 – Deelprojectplan 5 ...................................................................................................... 31 (Intern)nationalisering, regionalisering en samenwerking culturele instellingen........................... 31 1. Inleiding ......................................................................................................................................... 32 2. Wat gaan we doen?....................................................................................................................... 32 3. Planning ......................................................................................................................................... 35 4. Lijst van lopende contacten .......................................................................................................... 36 Bijlage 7 – Deelprojectplan 6 Evaluatie........................................................................................ 39 1. Inleiding ......................................................................................................................................... 40 2. Wat gaan we doen?....................................................................................................................... 40 3. Planning ......................................................................................................................................... 41 Bijlage 8 – Deelprojectplan 7 Zakelijk .......................................................................................... 43 1. Inleiding ......................................................................................................................................... 44 2. Wat gaan we doen?....................................................................................................................... 44 3. Planning ......................................................................................................................................... 45 Bijlage 9 – Begroting 2012-2013 .................................................................................................. 47 Bijlage 10 – Lijst met steunbetuigingen ....................................................................................... 49

BIJLAGE 1 – HOOFDLIJNEN VAN DE VISIE

Pagina | 1

1. Inleiding Een belangrijke eis die de Europese Commissie stelt aan culturele hoofdstad van Europa is dat het programma de regio blijvend iets oplevert. Leeuwarden komt aan die eis tegemoet door in alle plannen het langetermijnperspectief (2028) als uitgangspunt mee te nemen. Centraal in de visie staat dat we ons bewust zijn van de relevante culturele en sociale vragen die er in onze regio spelen en dat we daaraan willen werken in een Friese context, maar Europa daarbij willen betrekken. Deze eigen, Friese manier van doen is het belangrijkste element van onze bijdrage aan Europa. Dit versterkt tegelijkertijd de positie van de Friese cultuur in de Europese cultuur. In bijlage 1 vindt u een omschrijving van de inhoud van de visie op dit moment. Deze visie is niet af en dat hoeft ook niet. Voor het eerste bidbook zijn de contouren van die visie voldoende, daar zijn winnende bidboeken in andere landen op na geslagen. In de komende twee maanden worden publieke debatten georganiseerd om de visie nader aan te scherpen. Deze debatten zijn een belangrijke manier om in contact te komen met de burger. In andere landen is dit een belangrijk argument gebleken, ook voor de jury. Een gedetailleerde visie wordt pas voor het tweede bidbook gevraagd. De oorspronkelijke tekst is opgesteld door Adam Chmielewski, (Directeur Culturele Hoofdstad 2018 Wroclaw), Durk Gorter (professor aan de universiteit del Pais Vasco) en Mattijs Maussen (internationaal adviseur) . Hieronder vind u de oorspronkelijke tekst en de Nederlandse vertaling .

2. Oorspronkelijke tekst Outlines of the vision The past few months have brought about a genuine and compelling vision of Leeuwarden as a potentially strong candidate for the title of the European Capital of Culture 2018. Crucial is the understanding that Leeuwarden with this vision does not pretend to develop a model for the rest of Europe with a European Capital of Culture in 2018. This visions shows where potential is to differentiate Leeuwarden 2018 from the other 4 candidates of the competition in the Netherlands. The vision shows Leeuwarden in its Frisian context as a city with an important and respectable history, full of achievements that have left an indelible mark on the history of the Netherlands and of Europe: - It is a vision of Leeuwarden as inhabited by people capable of hard work, innovative and full of stamina, who may be proud of their achievements in battling with the forces of nature and water and mastering it to their own benefit. - It is a vision of our society which gave birth to great masters of unique technologies and arts, as well as people who know how to enjoy their life and to have fun. - It is a vision of society which can be proud of their language, their literature and poetry, their specific customs and sports, their ability to stand as one and make key events happen overnight. - It is also a vision of serious people, concerned about the future of their territory, who worked out a specific and important mode of communal decision-making. It shows Frisians as people capable and willing to address major issues of present Europe: like the questions of tolerance and its possible limits, like important accomplishments of religions and its diminishing significance in present society, like the issues related to minority cultures and their importance in stabilizing the Pagina | 2

glocalized world, like the decline of diversity and how this effects Europe, like the problems of global forces and strengths of local traditions and craftsmanship. - This is the vision of Europe looking for a new 21-century grale. That grale is the community thinking called 'mienskip'. We are sure - metaphorically - that the grale can be found in Friesland. In the forthcoming years we will reveal the secret of “mienskip”, we positively struggle through to find the grale whilst learning from each other along the way and we will present the grale to Europe in 2018. Europe just needs more ‘mienskip’. - It is also a vision which enables us to undertake a process of critical self-reflection and selfanalysis. A process where we rethink our mentality, our mental maps in which we see ourselves and dare to set lines for our common cultural future together. This process –if properly put together- will help us in the future to deal with our problems, but also to move forward with our ambitions to strengthen, develop and improve our way of life. - It’s a vision that shows that we can give space to the next generations, providing them –with respect to knowledge transfer between generations- a seabed where the Frisian culture is refreshed and repositioned even further into the European culture. This as a reaction to the more and more demanding role of the young all over Europe. This is for now the vision of Leeuwarden 2018: land created and a land of creation.

3. Nederlandse vertaling Richtlijnen in de visie tot nu toe De afgelopen maanden heeft Leeuwarden een doordachte visie gebracht waarmee het aantoont een potentieel sterke kandidaat te zijn voor de titel Culturele Hoofdstad van Europa in 2018. Het is cruciaal hierbij te begrijpen dat Leeuwarden met deze visie niet probeert een model te ontwikkelen voor de rest van Europa. Deze visie toont de unieke mogelijkheden waarmee Leeuwarden 2018 zich onderscheidt. Ook ten opzichte van de andere 4 kandidaten in Nederland. De visie beschrijft Leeuwarden in haar Friese context. Het is een stad met een belangrijke en respectabele geschiedenis. Een Friese stad van grote prestaties die een onuitwisbare stempel hebben gedrukt op de geschiedenis van Nederland en van Europa: - Het is een visie van een Leeuwarden dat wordt bewoond met hardwerkende, innovatieve mensen die niet snel opgeven. Inwoners die trots mogen zijn op hun prestaties in de strijd tegen de krachten van natuur en vooral het water op dusdanige manier dat zijzelf hiervan optimaal van profiteren. - Het is een visie op onze samenleving die aan de wieg stond van bijzondere personen, unieke technologieën en eigenzinnige kunst. Maar ook een samenleving van mensen die geniet van en plezier hebben in het leven. - Het is een visie op een samenleving die trots kan zijn op haar eigen taal, haar literatuur en poëzie, haar gebruiken en sporten. Een samenleving die het bewezen vermogen heeft om er op korte termijn te staan als een en er gezamenlijk en er volledig voor te gaan. - Het is ook een visie van serieuze mensen die zich zorgen maken over de toekomst van hun stad en regio, die gezamenlijk een eigen, doorgronde, immer aanwezige gezamenlijke besluitvorming hebben ontwikkeld. Het laat Friezen zien als mensen die in staat en bereid zijn om vraagstukken aan te pakken die in Europa spelen op dit moment: zoals vragen over tolerantie en de mogelijke grenzen hieraan, zoals belangrijke verworven rechten aangaande godsdiensten en het afnemende Pagina | 3

belang hiervan in de huidige samenleving, zoals zaken die te maken hebben met minderheidsculturen en het belang hiervan voor de stabiliteit van de ‘glokale’ (globaal + lokaal) wereld. Maar ook vragen over de afname van diversiteit en het effect hiervan op Europa, en vragen over de problemen die gepaard gaan met mondiale grootmachten versus de kracht van lokale tradities en vakmanschap. - Dit is een visie van een Europa dat zoekt naar een nieuwe 21-eeuwse graal. Dit , in overdrachtelijke zin, verborgen of verloren gegane “heilige” voorwerp is een doorontwikkelde vorm van het huidige gemeenschap denken, dat wat we het nieuwe ‘mienskip’ noemen. Een ‘mienskip’ die niet naar binnen is gekeerd maar in als zijn diversiteit in open dialoog staat met Europa. Wij zijn er zeker dat deze nieuwe graal in Fryslân gevonden wordt. In de komende jaren zullen wij de geheimen rond onze nieuwe ‘mienskip’ ontdekken, op een positieve manier door akkeren om het te vinden en te verdiepen, om ondertussen –al zoekende- van elkaar te leren. In 2018 presenteren we de nieuwe ‘graal’ aan Europa. Europa heeft simpelweg meer van de nieuwe ‘mienskip’ nodig. - Het is ook een visie die ons in staat stelt om te werken aan kritische zelfreflectie en zelfanalyse. Een proces om nog eens goed na te denken over onze eigen mentaliteit, onze houding ten opzichte van onszelf. Het is een visie over een proces waarin wij samen nieuwe richtlijnen durven op te stellen voor een gedeelde culturele toekomst. Dit proces, mits goed samen gebracht, helpt ons om in de toekomst beter om te kunnen gaan met onze problemen, maar ook om nadere stappen te zetten om onze ambities om onze manier van leven te versterken, te ontwikkelen en waar nodig te verbeteren. - Het is een visie die laat zien dat we ruimte kunnen geven aan de volgende generaties. Hun -met respect voor de kennisoverdracht tussen generaties, - een voedingsbodem kunnen geven waar de Friese cultuur zichzelf verder verfrist en herpositioneert binnen de Europese Cultuur. Dit is een reactie op de steeds meer vragende rol van jongeren en de jeugd in heel Europa.

Dit is de visie voor Leeuwarden 2018 voor vandaag: “land created and a land of creation. “

Pagina | 4

BIJLAGE 2 – DEELPROJECTPLAN 1 – ORGANISATIEVOORSTEL KULTURELE HAADSTÊD 2018

Pagina | 5

1. Inleiding Leeuwarden gaat samen met de provincie Fryslân voor de titel culturele hoofdstad van Europa 2018. Tot op heden is het project getrokken door de provincie Fryslân (opdrachtgever) en de daartoe opgerichte stichting Kulturele Haadstêd 2018 (opdrachtnemer). De opdrachtverstrekking verliep middels een beschikking. Na twee jaar van de reis naar Kulturele Haadstêd komt de datum voor de inlevering van het eerste bidbook naderbij. Dat betekent dat het project, naast het organiseren van participatie, draagvlak en daaruit voortvloeiende evenementen, er een rol bij krijgt: het produceren van het bidbook. Hierdoor is er de behoefte om de organisatie van Kulturele Haadstêd 2018 in een nieuwe organisatievorm te gieten, zodat er snel kan worden doorgestart van de kwartiermakerfase naar de bidbookfase. 1.1 Doelen Doelen vanuit het bovenstaande zijn: - Een professionele organisatie die gericht is op de “nieuwe taken” - Duidelijke structuren t.a.v. verantwoordelijkheden - Een duidelijke opdrachtgevers en opdrachtnemersrol.

2. Organisatievoorstel 2.1 Besturingsfilosofie De organisatie is ondersteunend aan de veertien te ontwikkelen thema’s van het bidbook. De verantwoordelijkheid van de financiering komt te liggen bij de opdrachtgever. De stichting krijgt een beschikking voor de organisatiekosten en - op basis van projectvoorstellen - voor bijvoorbeeld het bidbook en de participatie- en zakelijke projecten. Opdrachtgever en opdrachtnemers maken SMART geformuleerde afspraken over tijd, geld, organisatie, informatie en kwaliteit. De opdrachtgever stuurt middels de voorwaarden in de beschikking. De opdrachtgever bepaalt of projecten door de stichting worden uitgevoerd of door externe indieners van voorstellen die bijdragen aan de doelstellingen. De stichting is in ieder geval verantwoordelijk voor de veertien thema’s van het bidbook. Deze keuze is mede gebaseerd op de ervaringen van eerdere culturele hoofdsteden en juryrapporten. Een te grote overheidsinvloed wordt door de jury niet gewaardeerd. De opdrachtgever bekijkt of projecten passen binnen bestaande programma’s en of zij daarbinnen kunnen worden uitgevoerd en gefinancierd. Medewerkers van de beide overheden worden via een detacheringsovereenkomst uitgeleend aan de stichting. Tijdens de detachering worden de medewerkers aangestuurd door de stichting en gedragen zij zich hiernaar. Medewerkers worden ingezet op competenties. Gezien de diversiteit en dynamiek aan taken betekent dit geen tot weinig full time functies. Communicatie speelt een grote rol binnen het project. De verantwoordelijkheid kan dan ook niet bij één van de twee partijen neergelegd worden, maar dient in gezamenlijkheid te worden opgepakt. Pagina | 6

Hiervoor dient er gezamenlijk één marketing en communicatieplan te worden opgesteld en dient er één persoon eindverantwoordelijke te zijn voor de afstemming. Op basis van bovenstaande wordt op de volgende pagina de bestuurlijke organisatie voorgesteld. 2.2 Bestuurslaag De bestuurslaag ziet er op basis van bovenstaande als volgt uit:

Adviesgroep Gemeente Leeuwarden Provinsje Fryslân

Bestuurlijk opdrachtgever F. Crone (vz) J.W. de Vries

beschikkingsrelatie

Adviseurs S. Jansen(vz) dir J. Eijssen 2 leden Adviesgroep

Bestuur Stichting KH2018

Communicatie

Ambtelijk opdrachtgever H. de Haas O. Bijlsma

Directeur KH2018 J. Eijssen

Uitvoeringsorganisatie Beleidsadviseurs opdracht: onderzoek subsidiemogelijkheden

Control H. de Jong A. Alberda

Programma’s/ Sectoren

Figuur 1: Bestuurslaag Kulturele Haadstêd 2018 2.3 Bestuurlijke opdracht Bestuurlijke opdrachtgevers zijn dhr. F. Crone (burgemeester gemeente Leeuwarden) en mevr. J.A. de Vries (gedeputeerde provincie Fryslân). Zij vormen samen het bestuur van de opdrachtgever. Bij de bestuursvergaderingen worden zij geadviseerd door de voorzitter en de directeur van de stichting Kulturele Haadstêd 2018, aangevuld met twee leden uit de Adviesgroep.

Pagina | 7

2.4 Adviesgroep De Adviesgroep bestaat uit acht tot twaalf smaakmakers die binding hebben met de Friese cultuur in de breedste zin van het woord. Zij geven gevraagd en ongevraagd advies aan het bestuur. Op dit moment is de samenstelling van de groep nog niet bekend. 2.5 Ambtelijke opdrachtgevers De bestuurlijke opdrachtgevers worden ondersteund door een ambtelijk team van gemeente en provincie dat de projectvoorstellen beoordeelt. Bij elk advies geeft het team aan of een projectvoorstel bijdraagt aan de doelstellingen, of het uitgevoerd moet worden door de stichting of de externe indiener en of het binnen bestaande programma’s en/of projecten kan worden uitgevoerd. Na besluitvorming van het bestuur stellen zij de beschikking op en communiceren naar de opdrachtnemer. De ambtelijke opdrachtgever krijgt het mandaat om projectvoorstellen binnen de bestaande programma’s te plaatsen, dan wel programma’s zo aan te vullen dat zij aansluiten bij de doelstelling van Kulturele Haadstêd. De ambtelijke opdrachtgevers faciliteren de Adviesgroep. 2.6 De stichting De stichting richt zich op die zaken die belangrijk zijn voor het winnen van de wedstrijd. Zij waakt ervoor dat het project geen overheidsproject wordt en legt haar oor te luisteren bij de bevolking en het bedrijfsleven. Zij adviseert de bestuurlijk opdrachtgevers over haar verantwoordelijkheid voor het uitvoeringsproces en het verzorgen van de inhoud van het bidbook en de overige deelprojecten. De stichting bestaat uit een bestuur en een uitvoeringsorganisatie. In het bestuur zitten: Siem Jansen - voorzitter Klaas Dijkstra - secretaris Anje Wester-Koopmans

Rudi Wester - vicevoorzitter Pier Damstra - penningmeester Annemieke Galema

De voorzitter is tevens adviseur van het bestuur van de opdrachtgever. De uitvoeringsorganisatie wordt in het volgende hoofdstuk uitgebreid behandeld. Indien een project uitgevoerd wordt door de stichting, dan dient zij hiervoor een projectvoorstel in ter financiering. Na een positieve beschikking is de stichting verantwoordelijk voor de uitvoering, rapportage en doelstellingen van het project. 2.7 Overleg De ambtelijke opdrachtgever en de directeur overleggen frequent over voortgang, nieuwe projectvoorstellen en relatiebeheer. Communicatie van de stichting wordt altijd afgestemd met de bestuurlijk opdrachtgevers.

Pagina | 8

3. Uitvoeringsorganisatie 3.1 Filosofie Hoofdtaken van de uitvoeringsorganisatie zijn de activering van het participatieproces en het produceren van het bidbook. Voor een succesvol bidbook is de beantwoording van de veertien thema’s leidend. Dit zijn:

Thema W1 W2 W3 W4 W5 W6 W7 W8 W9 W10 W11 W12 W13 W14

Omschrijving Taal, poëzie, meertaligheid, .. Wetenschap, kennis, onderwijs, .. Architectuur, landschap, beeldende kunst Ritme, muzikaliteit, .. Sport Samenwerking, interpersoonlijke ontwikkeling Intrapersoonlijke thema’s, spiritualiteit, geloof, .. Natuur, biodiversiteit, .. Communicatie & participatie talent Financiën, beheer talent & Organisatie Internationale contacten, lobby Toerisme, Economie Sponsoring Evaluatie

Activiteiten moeten leiden tot invulling van deze thema’s en beantwoording van de veertig bijbehorende vragen. De organisatie is zo ingericht dat de veertien thema’s van het bidbook beantwoord worden. 3.2 Organogram De uitvoeringsorganisatie is weergegeven in figuur 2. Er is één eindverantwoordelijke. Hij stuurt naast de ondersteuning en de adviseurs/relatiebeheerder, de vier deelprojectleiders aan. De directeur vormt samen met de adviseur en de deelprojectleiders het kernteam. Voor de personele invulling kan de directeur binnen het daarvoor beschikbaar gestelde organisatiebudget mensen aantrekken of een beroep doen op invulling door provincie en gemeente. Deze inzet wordt niet verrekend met de stichting. Naast de zakelijke organisatie van de stichting, zorgt deze samen met de ambtelijke opdrachtgevers voor een goede communicatie en verantwoording naar de politiek.

Pagina | 9

Bestuur Stichting KH2018 S. Jansen (vz), R. Wester (vice-vz) K. Dijkstra (secr), P. Damstra (pm) A. Wester-Koopmans, A. Galema

Kernteam

Directeur J. Eijssen

Ondersteuning Internationaal Adviseur M. Maussen

Controller R. Hornstra

Cultureel Adviseur H. Keizer

P&O Adviseur I. Zittema

W11 (inter)nationale en regionale samenwerking met o.m. culturele instellingen

Juridisch Adviseur C. Maat

Bidbook thema´s

Relatiemanager A. vdWerf

Communicatieadviseur

Officemanagement P. Klomp

W9 Communicatie

Bidbook H. vdHoek

Participatie J. vdWeg

Zakelijk J. Eijssen

W1 Taal, Poëzie, Meertaligheid

W9 Participatie

W12 Toerisme

W2 Wetenschap, Kennis, Onderwijs

W13 Sponsoring

W3 Architectuur, Landschap, Beeldende Kunst

W10 Financiën, Beheer, Talent, Organisatie

W4 Ritme, Muzikaliteit

W14 Evaluatie

W5 Sport

W6 Samenwerking, Interpersoonlijke ontwikkeling

W7 Intrapersoonlijke thema’s, spiritualiteit, geloof

W8 Natuur, biodiversiteit

Figuur 2: Uitvoeringsorganisatie Stichting Kulturele Haadstêd 2018

Pagina | 10

3.2.1 Directeur De directeur is eindverantwoordelijk en legt verantwoordelijkheid af aan het bestuur van de stichting. Daarnaast is de directeur samen met de Voorzitter van de stichting adviseur van de opdrachtgever over welke subsidieverzoeken een bijdrage kunnen leveren aan KH2108. 3.2.2 Internationaal adviseur De internationaal adviseur heeft kennis en ervaring met de begeleiding van steden die meedingen naar culturele hoofdstad van Europa. Hij kent de steden die kandidaat zijn en zijn geweest, heeft ervaringen met de ontwikkeling van het proces en de productie van het bidbook, presentatie en de jurering. Hij brengt zijn netwerk in en legt zo nodig verbindingen. 3.2.3 Cultureel adviseur Belangrijke rol is het monitoren van lopende culturele activiteiten in Fryslân en daarbuiten om te bepalen of zij kunnen bijdragen aan de ambities van Kulturele Haadstêd. De adviseur en stichting leggen zo nodig verbindingen. Vooral op nationaal niveau onderhoud de cultureel adviseur de contacten. Op internationaal terrein monitort de cultureel adviseur de laatste ontwikkelingen op het gebied van Europees Cultureel beleid en op het gebied van de Europese Culturele institutionele netwerken. 3.2.4 Communicatieadviseur De communicatieadviseur zorgt voor de branding van het project, de integrale, eenduidige communicatie naar buiten van de stichting en adviseert de bestuurlijke opdrachtgevers hierover. Hij/zij zorgt voor de imagoverbetering en is verantwoordelijk voor de beantwoording voor de vragen over communicatie (W9). 3.2.5 Controller Draagt zorg voor de opdrachtverlening door de stichting, het bijhouden van de financiën en controleert of uitgaven passen binnen de in de beschikking gestelde voorwaarden. 3.2.6 P&O Adviseur Adviseert het bestuur van de stichting over personele aangelegenheden. 3.2.7 Juridisch adviseur Draagt samen met de controller de verantwoordelijkheid voor de juridische toets van activiteitenuitgaven op basis van de in de beschikking gestelde randvoorwaarden. 3.2.8 Officemanager De officemanager zorgt voor een goede bereikbaarheid van de stichting en ondersteunt de directeur, adviseurs en deelprojectleider bij vergaderingen en werkzaamheden. De officemanager is verantwoordelijk voor het archief van de stichting. 3.2.9 Relatiemanager De relatiebeheerder zorgt voor een correcte communicatie naar personen, instellingen en bedrijven die de stichting benaderen met vragen, voorstellen en initiatieven. Hij/zij houdt hiervan een overzicht bij en stemt met de ambtelijk opdrachtgevers en bestuurders af wie de contacten onderhoudt en afspraken maakt. Coherentie is essentieel voor een duurzaam imago.

Pagina | 11

3.3 Deelproject Participatie Dit deelproject verzorgt de initiatie van de participatie. Het ondersteunt initiatieven uit de bevolking of het bedrijfsleven die bijdragen aan de doelstellingen van Kulturele Haadstêd. Daarvoor wordt deels gebruik gemaakt van lopende participatieprocessen bij de gemeenten en de provincie. Men is tevens verantwoordelijk voor de input van het bidbook over participatie (W9). Activiteiten in het kader van participatie zijn het ondersteunen van activiteiten die uit de samenleving naar voren komen en bijdragen aan het bidbook. Dus niet het organiseren van evenementen voor de bevolking. 3.4 Deelproject Bidbook Dit deelproject wordt aangestuurd door een bidbookcoördinator die samen met de coöperatieleden 2018 zorgt voor de beantwoording van de vragen over de creatieve en culturele thema’s (W1 t/m W8). Daarnaast hebben zij de eindredactie over het bidbook. Activiteiten voor het bidbook zijn het - Samen met de overige deelprojecten initiëren van projecten die de benodigde input gaan leveren voor het bidbook - Het verzamelen van die input uit de andere drie deelprojecten - Het schrijven en produceren van het bidbook 3.5 Internationaal Dit deelproject verzorgt samen met de internationaal en cultureel adviseur de contacten met Malta en andere kandidaten culturele hoofdstad van Europa. Bovendien worden projecten aangegaan met andere Europese steden die op een van de veertien thema’s een overeenkomstige problematiek of aanpak hebben. De activiteiten moeten gericht zijn op enerzijds het binnenhalen van leerpunten en valkuilen van de steden die ons vooraf gingen en anderzijds op het aangaan van allianties, projecten en activiteiten die aantonen dat de te boeken resultaten een meerwaarde hebben voor die andere steden. 3.6 Deelproject zakelijk Dit deelproject verzorgt de externe werving van subsidies, bijdragen en sponsering. Ook worden er relaties gelegd met de toeristische branche en de overheidsprogramma’s. Daarnaast is dit deelproject verantwoordelijk voor de evaluatie van het proces van begin tot eind. Op basis van een plan voor de gehele periode worden de thema’s W10, W12, W13 en W14 beantwoord. De activiteiten zijn tweeledig. Enerzijds het op korte termijn werven van subsidies, sponsering en bijdragen en anderzijds het aanleveren van de inhoud van het bidbook over hoe de komende jaren financiën, beheer/organisatie, evaluatie, sponsering en de relatie met toerisme en economie worden opgezet.

Pagina | 12

4. Hoe werkt het in de praktijk Bovenstaande bestuurlijke en uitvoeringsorganisaties kunnen conform onderstaand proces werken:

Externe intiatieven

Projectvoorstellen Stichting

Toetsing - draagt het bij aan CH 2018? - past het binnen doelstellingen overheidsprogramma’s? - past het binnen budget? - wie kan het het beste uitvoeren?

Advies - uitvoering door Stichting - uitvoering door externe - financiën uit budget CH 2018 - financiën uit provinciaal/ gemeentelijk programma - niet uitvoeren

Bestuur en adviseurs

Alle binnengekomen externe initiatieven worden verzameld bij de gemeente. Tezamen met de projectvoorstellen1 van de stichting worden zij door een toetsingsgroep voorbereid op de genoemde criteria. De groep bestaat uit provincie, gemeente en deskundigen op het gebied van CH. De toetsingsgroep stelt een advies op aan het bestuur en adviseurs.

Het bestuur en de adviseurs besluiten op basis van het advies en eventuele ter tafel komende aanvullingen of een voorstel wordt gehonoreerd.

Besluit

Beschikking

Het besluit wordt door de toetsingsgroep met behulp van control verwoord in een SMART geformuleerde beschikking en verstuurd aan de indiener. De indiener voert het project uit conform de beschikking

Uitvoering

De indiener rapporteert conform de in de beschikking gestelde voorwaarde terug aan toetsingsgroep. Verantwoording

1

Projectvoorstellen van de stichting bestaan uit: - Voorstel voor de uitvoeringsorganisatie met bijbehorende kosten - Voorstel voor elk van de deelprojecten met daarin de uit te voeren activiteiten en bijbehorende kosten. De stichting krijgt dus in totaal 5 beschikkingen. Hiervoor is gekozen om zo snel mogelijk de organisatie door te starten en de deelprojecten enige tijd te geven om de inhoudelijke kant verder uit te werken.

Pagina | 13

Pagina | 14

BIJLAGE 3 – DEELPROJECTPLAN 2 – PARTICIPATIE

Pagina | 15

1. Inleiding Dit deelproject zet zich in voor het op gang brengen van de participatie. Het zorgt ervoor dat de doelstellingen van Kulturele Haadstêd aansluiten bij de behoeften en dromen van bewoners. Tevens stimuleert het initiatieven uit de bevolking en het bedrijfsleven die bijdragen aan de doelstellingen van Kulturele Haadstêd. Daarvoor wordt deels gebruik gemaakt van lopende participatieprocessen van de stichting en die bij de gemeenten en provincie. Participatie is als onderdeel niet los te zien van de andere activiteiten t.b.v. het bidbook. De onderlinge relaties zijn weergegeven in figuur 1.

Zichtbaarheid:

Contact maken:

Vlaggen/kliko’s

Meningen

Aandacht in media

Aandacht voor doel

Website

Do it together

Bidbook

Creatief/internationaal

Grote activiteit Showcase Fryslân

Zakelijk proces

Lokale activiteiten Uitkomsten do it together

Leeuwarden als hart

Muziek, theater, sport …

Fryslân als podium

Showcase Fryslân

Leeuwarden als hart

Figuur 1: De relatie van participatie t.o.v. het Bidbook 1.1 Doelen Doelen vanuit het bovenstaande voor participatie zijn: - Het toetsen van de urgentie. De uitkomsten van de gesprekken vormen een belangrijk ingrediënt van de voorlopige vastgelegde urgentie. - Het vergroten van het draagvlak voor Kulturele Haadstêd (inzetten op zichtbaarheid en contact). - Het opzetten en stimuleren van activiteiten die meedoen stimuleren en die de bevolking en het bedrijfsleven in beweging brengen. - Het beantwoorden van het onderdeel participatie in het bidbook (W9).

Pagina | 16

1.2 Randvoorwaarden Er zijn drie randvoorwaarden: - Aansluiten bij het creatieve en internationale domein - Aansluiten bij het zakelijke proces - Aansluiten bij communicatie en marketing

2. Wat gaan we doen? Op verschillende manieren wordt contact gelegd met bewoners en bedrijven in Leeuwarden en de regio.

2.1 Contact maken ‘Tijd voor de toekomst’ Gesprekken over het mooie van Leeuwarden, grote en kleine trots, zorgen en (eigen) plannen en initiatieven. Insteek: - 1 op 1 - Iedereen kan gesprek aangaan met Kulturele Haadstêd 2018 - Ook bekende Friezen/Leeuwarders gaan in gesprek met bewoners - Starten vanuit 2018-organisatie, van daaruit uitwaaieren Zorgen voor terugleggen resultaten gesprek (website: zie onder zichtbaarheid; bidbook; zo mogelijk oplossen kleine ergernissen).

2.2 Contact maken: ‘Hit and run’ Met de 2018 bus op pad, met mensen in gesprek gaan op plekken waar ze even de tijd hebben. In de vorm van filmpjes, à la ‘Achterwerk In De Kast’. Vragen: - Wat is het mooie van Leeuwarden/Fryslân? - Waar ben je trots op? - Wat moet anders/beter en wat wil je daar zelf aan bijdragen? Bereik: 70 % Leeuwarden, 30 % regio. Combineren met aandacht in media. Zorgen voor terugleggen resultaten gesprek (website: zie onder zichtbaarheid; bidbook; zo mogelijk oplossen kleine ergernissen).

2.3 Contact maken: ‘Kliko’s’ Kliko’s bestickeren met sticker met logo en vragen te reageren op de vragen: - Wat is het mooie van Leeuwarden/Fryslân? - Waar ben je trots op? - Wat moet anders/beter en wat wil je daar zelf aan bijdragen? - Zorg voor follow-up (oplossen kleine ergernissen; maar ook: container-adressen selecteren voor ‘in gesprek gaan’ (zie boven))

2.4 Contact maken: ‘Stemmen met je voeten’ Ervaring in andere culturele hoofdsteden leert, dat terugkoppelen van opbrengsten aan de bevolking erg belangrijk is. De grote lijnen en concrete plannen uit het bidbook moeten gedragen worden door Pagina | 17

bewoners. Daarvoor zijn meningspeilingen in mei 2012 en mei 2013 gepland. Dit in de vorm van een ‘lopend congres’ in de stad (2012), maar ook op de scheidslijn tussen stad en platteland. Al lopend geeft Leeuwarden en omgeving zijn/haar mening over grote lijnen en concrete plannen voor het bidbook.

2.5 Lokale activiteiten Op heel veel plekken in Leeuwarden en Fryslân gebeuren bijzondere dingen, dingen waar je trots op mag zijn. Kulturele Haadstêd 2018 is daar een prachtig podium voor! Doelen: - Stimuleren lokale initiatieven om bijdrage te leveren aan ‘Showcase Fryslân’ (zie 2.7) (mei 2013) - Brug slaan tussen ‘C en c’: Cultuur (met grote C) en cultuur van de gewone mensen (klein c) Inzet vanuit Kulturele Haadstêd 2018: het verbinden van het logo van 2018 aan zoveel mogelijk lokale initiatieven. Rol Kulturele Haadstêd 2018: impuls geven door deskundigheid in te zetten.

2.6 ‘De Reis' Met bewoners op zoek naar het bijzondere van hun wijk/dorp. Doelen: - Het bijzondere op aansprekende wijze verbeelden - Relatie leggen met bestaande initiatieven als De Slachtemarathon en Community Art-projecten gemeente Leeuwarden - Leggen relatie met ‘Showcase Fryslân’ (zie 2.7) Rol Kulturele Haadstêd 2018: het op gang brengen van het proces met bewoners, het ondersteunen van het lokale proces en het samen met bewoners zorgen voor een aansprekend eindresultaat. NB: in de oorspronkelijke opzet van ‘De Reis’ was er sprake van tien plattelandslocaties. In de nieuwe opzet wordt dit een mix van stads- en plattelandslocaties.

2.7 ‘Showcase Fryslân’ Grote activiteit (mei 2013), waarbij Leeuwarden en omgeving hèt podium wordt voor wat Fryslân en de Friezen te bieden hebben. Doelen: - Dé toogdag voor de Friese cultuur, sport en mienskipssin (van onderop). - Combineren met ‘Frisiana’ (van ‘oude trots’ naar ‘nieuwe trots’: - Elfstedentocht/watersport/skûtsjesilen/iepenloftspullen versus watertechnologie/moderne agrifoodindustrie/serious gaming/bio-energie) - Combineren met ‘Stemmen met je voeten’

2.8 Zichtbaarheid vergroten Hier ligt een sterke relatie met het deelproject communicatie. Participatie draagt hieraan bij door: - Aandacht in de media - Website waar meningen, ideeën, plannen van Leeuwarders en Friezen (bij voorkeur voorzien van beeldmateriaal) gevonden kunnen worden - De 2018 bus als rijdend uithangbord in te zetten

Pagina | 18

3. Planning In het participatieproces onderscheiden we de volgende fasen: Fase 1. januari - maart 2012

Accent primair op - Start zichtbaarheid 2018 vergroten - Start Input voor 1e bidbook ophalen meningen over - Fryslân en Ljouwert, ideeën, plannen - Leveren plannen participatie voor bidbook

2. maart - mei 2012

Start inzetten op ‘do it together’: - Stimuleren lokale activiteiten en De Reis

3. medio april 2012 4. mei 2012

Opleveren basismateriaal voor bidbook. ‘Terug naar de stad’ c.q. ‘Stemmen met je voeten (Stads congres – Fryslân-style): - Terugkoppelen 1e bidbook-opzet naar bevolking

5. mei - september 2012

Doorgaan met ophalen meningen/ideeën/plannen (deels om 1e bidbook van draagvlak te voorzien, deels om in 2e bidbook nog scherper te stellen op trots, zorgen en behoeften bewoners) - Doorgaan met ophalen meningen/ideeën/plannen (voor draagvlak en scherpstellen 2e bidbook) - Toewerken naar grote activiteit (‘Showcase Fryslân’) - Grote activiteit (‘Showcase Fryslân’) incl. tweede ‘Terug naar de stad’ c.q. ‘Stemmen met je voeten’. - Terugkoppelen 2e bidbook-opzet (analyse en plannen) naar bevolking - Zichtbaarheid 2018 behouden - Inzet op stimuleren lokale initiatieven

6. 1 oktober 2012 – april 2013

7. mei 2013

8. mei 2013 – januari 2014: juryrapport 9. januari 2014 – 31 december 2017

2018: 10. januari 2019 – december 2028

Op naar 2018: - Participatie verweven in de te ontplooien activiteiten op weg naar 2018 - Ruimte geven aan initiatieven van derden onder noemer 2018 - Participatie wordt verweven in de te ontplooien activiteiten in 2018 - Ruimte geven aan initiatieven van derden onder noemer 2018 - Verwerken, doorzetten en evalueren - Participatie blijft onderdeel van resterende activiteiten en initiatieven

Pagina | 19

Pagina | 20

BIJLAGE 4 – DEELPROJECTPLAN 3 - BIDBOOK

Pagina | 21

1. Inleiding Het bidbook is het plan waarmee de competitie Culturele Hoofdstad van Europa 2018 wordt gewonnen. In het bidbook wordt op basis van veertig vragen de kern van de boodschap en het aanbod beschreven. Waarom wil Leeuwarden culturele hoofdstad worden? Wat is de visie en urgentie? Welke bijdrage levert de titel en welke projecten gaan Leeuwarden en Fryslân hiervoor inzetten. Verdiepen in spelregels en succescriteria leert dat je de wedstrijd vooral wint op inhoudelijke thematiek en de Europese dimensie die dat heeft. Daarnaast speelt mee of de aanpak past bij de urgentie waarmee het KH2018 vraagstuk wordt ingevuld. Deze competitie wordt beoordeeld door een jury van dertien leden waarvan zes uit Nederland en zeven uit het Europese culturele veld. Het bidbook en de daaraan gekoppelde presentatie moet de juryleden overtuigen voor Leeuwarden te kiezen. 1.1 Bidbook structuur: 2018 = katalysator van ambities voor Leeuwarden in 2030 Belangrijk is dat het bidbook is opgebouwd door contact met de burger. Daarnaast moet het de gemeentelijk/provinciale ambities op de lange termijn weerspiegelen. Kulturele Haadstêd 2018 is de visie op regionale/stedelijke ambities. Die ambities worden gedragen door de gemeenschap (o.a. Stemmen met je voeten en debatten over visie).

Rol: 2018 als katalysator van ambities 2030! Wide definition of culture

2010

2011

2012

-

2017

2018

2030

Alternative, Refresh Frysian & The high Culture Landscape Science Agriculture

?

Economy Tourism Public space

Education Participation Employment

1.2 Doelen - Het beantwoorden van de veertig vastgestelde vragen - Het vergroten van het draagvlak voor Leeuwarden Kulturele Haadstêd 2018 - Het ontwikkelen van vijfentwintig tot dertig projecten die de Leeuwarder/Friese problematiek aanpakken, daarbij gebruik makend van de unieke culturele kenmerken van de hoofdstad en regio - Het produceren van het eerste bidbook voor 31 oktober 2012 en het tweede bidbook voor mei 2013

Pagina | 22

2. Wat gaan we doen? We zetten de urgentie, de verhalen van de bevolking en de eigen ideeën om in uiteindelijk vijfentwintig tot dertig plannen. Naast elke coöperatieleider (gezel) staat een wijze grijze haar (meester). Dit zijn betrokken inwoners van Fryslân (of daarbuiten) die hun sporen in (cultureel) Fryslân hebben verdiend of veel weten over een specifiek thema. Zij houden, wijs en grijs, de grote lijn in de gaten en scherpen de ideeën aan. Zo helpen ze de coöperatieleden om een samenhangend creatief deel van het bidbook op te leveren. Een bidbook dat de jury overtuigt van de positieve impuls die Leeuwarden en Fryslân met de titel in en na 2018 krijgen. Om tot 2018 aan een breed programma te werken, ontwikkelen we plannen in een aantal categorieën die daarnaast op verschillende geografische niveaus zullen plaatsvinden. Denk aan emotionele projecten, fun culture, hedendaagse kunst, mobile culture, communicatieve projecten en participatieprojecten. Ze hebben zowel een internationale (15%), nationaal/regionaal (20%) als stedelijke (65%) dimensie. Binnen het deelproject Bidbook wordt sinds eind februari 2012 hard gewerkt aan het uitwerken van vijfentwintig concepten die een bijdrage leveren aan de motivatie om aan deze Europese wedstrijd mee te doen. Concepten die in de loop van 2014 – 2019, met als hoogtepunt het jaar 2018, invulling geven aan deze ambitie. Dit doet de bidbookgroep niet geïsoleerd, maar in constante dialoog met de inwoners van Leeuwarden. Direct vanaf het begin is iedereen uitgenodigd om mee te denken, mee te praten en ideeën aan te leveren ter inspiratie voor het bidbook. In gesprekken met tal van geïnteresseerden tijdens de wekelijkse openlunches, via internet of bij andere gelegenheden is een enorme rijkdom aan voorstellen voor prikkelende projecten verzameld. Ook worden de participatieprojecten constant als feedback gebruikt om er zeker van te zijn dat de genoemde concepten bijdragen aan een breed gedragen gevoel van urgentie. In de eerste fase wordt er vooral gekeken of de geformuleerde urgentie ook overeenkomt met de gevoelens van de stadsbewoners. Met de feedback uit gesprekken met burgers worden de plannen voor het bidbook aangescherpt of, waar nodig, opnieuw gedefinieerd. In de tweede fase wordt er o.a. samen met de Leeuwarder bevolking getoetst of de bidbookplannen in lijn liggen met hun verwachtingen. Tot slot wordt er in de derde fase samen gekeken naar de verdere, concrete invulling van de bidbookprojecten. Eind mei worden de plannen aan de inwoners van Leeuwarden en Fryslân gepresenteerd in een openbare bijeenkomst. Hierna wordt het bidbook geschreven en geproduceerd, zodat het in oktober aan de juryleden kan worden gepresenteerd.

Pagina | 23

3. Planning Periode 1. Periode januari 2012 – februari 2012

Accent primair op: Vaststelling van de deelthema’s op culturele programma en op randvoorwaarden - Hier wordt een groep jonge coöperatieleiders uit de Leeuwarder en Friese maatschappij bij betrokken - Inrichten meester-gezel constructie - Organiseren werkateliers - (Internationale) specialisten raadplegen - Vaststellen voorlopige urgentie

2. februari 2012

Start coöperatie met het creatief inhoudelijk proces, waarbij van urgentie naar thema’s en uiteindelijk naar concrete projecten wordt gewerkt Organiseren diverse ontmoetingen (1-1 gesprekken, open lunches, meetings met 8-13 mensen en een klein city congres waar de plannen voor het eerste bidbook getoetst worden). Dit gebeurt vooral op plekken waar cultuur niet voor de hand ligt. Komen tot concrete projecten en de mogelijke uitvoering daarvan. Een aantal thema’s wordt in concrete projecten uitgewerkt voor het programma en randvoorwaarden. Daartoe worden werkateliers ingericht, geleid door deskundigen in opdrachtverband. In vervolg op de werkateliers worden conclusies en ontwerpopdrachten geformuleerd: hierin zijn de kiemen voor het programma 2018 vervat.

3. februari 2012 – april 2012

4. februari 2012 – mei 2012

5. 6. 7. 8.

juni 2012 – oktober 2012 31 oktober 2012 oktober 2012 – november 2012 december 2012 – april 2013

9. 10. 11. 12.

april 2013 – mei 2013 mei 2013 juni 2013 – juli 2013 juli 2013 – augustus 2013

schrijven eerste bidbook indienen eerste bidbook ontwikkelen jury presentatie Projectaanpak tweede bidbook. Aan de hand van aanbevelingen van de jury worden een aantal thema’s met concrete projecten (verder) uitgewerkt tot een turn-key projectplan voor de periode 2013-2020. De werkateliers worden opnieuw opgepakt en concrete activiteiten, met een detailplanning en budget, worden uitgewerkt. Hierin is het programma van 2018 vervat (40% voorbereiding 20132017), 40% 2018 en 20% nazorg (2019-2023). schrijven 2de Bidbook Indienen 2de bidbook Bezoek jury aan Leeuwarden Presentatie waarna persconferentie met jury advies

Pagina | 24

Bijlage 5 – Deelprojectplan 4 – Communicatieplan

Pagina | 25

1. Inleiding In het winnen van de wedstrijd is communicatie essentieel. Essentieel omdat het op verschillende manieren krachtig ingezet kan worden. Informerend voor het uitdragen van de inhoudelijke boodschap. Discussiërend voor het bevorderen van dialoog en betrokkenheid. Motiverend als het gaat om het mobiliseren van mensen.

1.1 Doelen Een duidelijk beeldmerk, een heldere kernboodschap en een projectorganisatie die streeft naar een duidelijk en herkenbaar doel. Het project dient qua communicatie zowel intern als extern te zorgen voor herkenbare gezichten. De stijl van de uitingen moet op elkaar zijn afgestemd. De algemene communicatiedoelen zijn: - 70% van de doelgroepen weten dat Leeuwarden zich kandidaat stelt om Culturele Hoofdstad van Europa te worden in 2018 - 60% van de doelgroepen hebben een positieve houding ten opzichte van de kandidaatstelling

1.2 Doelgroepen De belangrijkste doelgroep in deze fase zijn de burgers van Leeuwarden! Interne doelgroep - Medewerkers Stichting Kulturele Haadstêd 2018 Externe doelgroepen - Gemeente Leeuwarden - Provincie Fryslân - Media - Culturele veld - Bedrijfsleven - Ondernemers binnenstad Leeuwarden - Friese gemeenten, BOSL - 6 kerngemeenten - Inwoners Fryslân/Nederland - Hogescholen/universiteiten - Politiek Den Haag/Brussel - De andere 2018 kandidaat: Valetta in Malta

1.3 Kernboodschap Leeuwarden, als hoofdstad van Fryslân, stelt zich kandidaat stellen als Culturele Hoofdstad van Europa in 2018. Met dit kandidaatschap wil Leeuwarden in de regionale context vooruit kijken naar een toekomst waarbij kansen, ambitie en ondernemerschap worden gestimuleerd door de inzet van ons allemaal. Het uitgaan van eigen kracht, kwaliteit en kansen.

2. Wat gaan we doen? 2.1 Communicatie opdelen in een extern en een intern traject De interne communicatie is gericht op eenduidige communicatie en afstemming. De externe communicatie is gericht op de branding van het project Leeuwarden Kulturele Haadstêd 2018 en het creëren van draagvlak (ambassadeurs krijgen). Externe doelgroepen moeten weten dat Leeuwarden zich kandidaat stelt als Culturele Hoofdstad van Europa. Er moet draagkracht ontstaan wat leidt tot participatie in projecten en evenementen.

Pagina | 26

2.2 Aansluiten op de plannen van de projectonderdelen Het communicatietraject sluit aan op de plannen van de verschillende projectonderdelen. Communicatieactiviteiten en boodschappen dienen op elkaar te zijn afgestemd, waarbij thema’s en project duidelijk naar voren komen. 2.2.1 Inzet brede middelenmix Wij kiezen voor de inzet van een brede, veelal bestaande middelenmix. Wij maken daarbij een voortdurende afweging tussen de kosten en de baten. 2.2.2 Positieve en realistische insteek De toonzetting van de communicatie over de kandidaatstelling is positief, constructief en enthousiast. Duidelijkheid schetsen over wat het project wel en niet kan betekenen voor de betrokkenen. 2.2.3 Open communicatie In de communicatie nemen wij een open en eerlijke houding aan. Wij zorgen voor een actieve houding, waarbij transparantie voorop staat. Dit geldt ook voor onze contacten met de media. 2.2.4 Communicatie vanuit een visie Alle communicatie vindt plaats vanuit een duidelijke visie en passend binnen de uitgezette communicatiestrategie. Iedere vorm van communicatie van de afzonderlijke onderdelen en projecten dient in lijn te zijn met het doel wat wij als stichting nastreven.

3. Communicatiemiddelen Er worden middelen ontwikkeld in de vorm van digitale media, print, samenwerking en participatie om gestelde doelen (informatieoverdracht, marketing en betrokkenheid) te realiseren. 3.1 Overzicht middelen per doelgroep Doelgroep Bewoners van Leeuwarden

Media (lokaal, regionaal, landelijk en internationaal) Culturele veld

Bedrijfsleven

Middel - Participatieproject ‘De Bus’1 op 1 gesprekken - Open lunch - Vrijwilligers projecten - Persberichten - Website - Social Media - Evenementen - Stickers - Steunbetuigingen - Burger als Ambassadeur - GPTV (participatie filmpjes) - Omrôp Fryslân - ‘Stemmen met je voeten’ - tweewekelijkse persberichten - 24 uurs Perstelefoon - Samenwerking met culturele projecten - ‘De Bus’ - Vestiging in Blokhuispoort - Stand op Bedrijvencontactdagen - Bijeenkomsten binnenstad - 1 op 1 gesprekken urgentie ondernemers - Samenwerking met projecten

Pagina | 27

Doelgroep Ondernemers binnenstad Leeuwarden

Andere gemeenten Inwoners Fryslân/Nederland

Hoge scholen/universiteiten

Politiek Den Haag/Brussel

De andere 2018 kandidaat: Malta Voorgaande Culturele Hoofdsteden

Middel - Samenwerking Beste Binnenstad 2015 - Samenwerking Binnenstad Beter - Banieren en zichtbaarheid creëren - Raamstickers winkeliers - Evenementen - 1 op 1 gesprekken - ‘Glazen Huis’ - Nieuwsbrief - Open lunch - De Bus – Participatieproject - Samenwerking evenementen in regio - ‘Glazen Huis’ - Filmpjes op provinciale tv - Aanwezig zijn op Toeristische beurzen - Koppel Leeuwarden Kulturele Haadstêd 2018 aan documentaires - Website - Social Media - Samenwerking aangaan met school/onderwijs projecten - Aanwezig bij voorlichtingsbijeenkomsten - Participatie 1 op 1 gesprekken - ‘Glazen Huis’ - D-drive - Website - Social Media - Besloten bijeenkomsten - Uitnodigen bij overleg BBG - Open lunch - Website - Social Media - Bezoek op locatie - Website - Uitnodigen voor bijeenkomsten - Werkbezoeken

3.3.1 Nieuwe middelen Ter aanvulling op bestaande, nog te gebruiken middelen, zijn een aantal nieuwe middelen nodig om tot een goede gebalanceerde middelenmix te komen. Hieronder een overzicht van de nieuw te ontwikkelen middelen: - Een promotiefilm om trots en het Leeuwarden Kulturele Haadstêd 2018 gevoel te creëren in Leeuwarden en in Fryslân, gebaseerd op de nieuwe look & feel en huisstijl. Onderzocht wordt of dit zoveel mogelijk kan worden gedaan samen met jongeren en jeugd. - ‘2018 inwoners’ werven via kleine informatiekaartjes met als gadget een pin van bijvoorbeeld het nieuwe KH2018 logo. Insteek: de bewoners aanspreken op hun burgerschap. - T-shirts met het Kulturele Haadstêd 2018 logo voor bijvoorbeeld bedrijven die veel buiten werken (reiniging, onderhoud) en horeca personeel en stickers voor op alle winkel- en horecazaken in de regio.

Pagina | 28

3.3.2 De ultieme basis communicatiemiddelenmix Een gevarieerde communicatiemiddelenmix is noodzakelijk, de ultieme gebalanceerde basis middelenmix, op basis van bestaande en nieuwe middelen, ziet er als volgt uit: - Een interactieve website in 3 talen (Fries, Nederlands en Engels) - Actieve en interactieve sociale media, gekoppeld aan de website - Voldoende materialen, zowel print als fysiek, die Kulturele Haadstêd 2018, maar ook anderen kunnen gebruiken om (steun aan) het project zichtbaar te maken - 2018 bus - Promotiefilm - Stickers en T-shirts

4. Planning van communicatie In dit laatste hoofdstuk is een planning opgenomen van de communicatieactiviteiten in het eerste half jaar van 2012. Een overzicht van wat, wanneer opgepakt en uitgevoerd moet worden. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een doorkijkje naar de tweede helft van 2012 en daarna. Een opsomming van wat na het eerste half jaar belangrijk is om op te pakken en welke ideeën al klaar liggen. Hieronder een half jaar kalender met wat wanneer aan communicatiemiddelen opgepakt moet worden, afgestemd op het bidbookproces. Periode 1. februari 2012 2. februari – oktober 2012 3. maart 2012

4. maart/april 2012

5. mei 2012

6. zomer 2012 7. Hele jaar 8. Hele jaar

Accent primair op - Merkenpaspoort ontwikkelen, uitrollen en in nieuwe huisstijl gieten - Gezamenlijke eerste aftrap van de nieuwe organisatie (Stichting) - KH 2018 bus - Informatiebijeenkomst - Communicatiemiddelen online, conceptontwikkeling, onderhoud en lanceren - Communicatiemiddelen print (flyers, stickers, T-shirts) conceptontwikkeling en lanceren - Interne en externe communicatiecampagne starten - Communicatie toolkit - Fotografie en film: conceptontwikkeling en lanceren - Bidbook: conceptontwikkeling, beantwoorden van communicatievragen, - Vormgeving, drukwerk - Presentatie Bidbook publiekelijk, inclusief stemmen op favoriete ideeën; - 30 cellen festival - Bidbook presentatie: vormgeven, oefenen, aanscherpen en aan jury presenteren - Projecten en initiatieven van de stichting/gemeente/provincie - Aansluiten en inspelen op evenementen en festivals

Pagina | 29

4.1 Doorkijkje naar eind 2012 en verder Voor de tweede helft van 2012 en daarna worden de volgende zaken opgepakt: 4.1.2 Groot publieksfeest Leeuwarden (Showcase Fryslân): ( mei 2013 ) Na de bekendmaking van de jury over welke steden er door mogen naar de 2de ronde. Als we doorgaan vieren we feest met alle bewoners en betrokkenen omdat we blij zijn en anders vieren we feest ter afsluiting van een geweldige tijd. Een feest waar ruimte is voor de mensen om het bidbook te lezen, de verschillende ideeën over projecten te proeven, met elkaar in gesprek te gaan en vooral een ongedwongen samenzijn. 4.1.3 Kans van Fryslân Een idee voor een ludieke zichtbaarheidsactie door studenten op pad te sturen met een camera en in andere kandidaat-steden mensen op straat vragen te stellen als “Hoe groot acht u de kans voor Leeuwarden om Culturele Hoofdstad van Europa 2018 te worden?” of “Hoe Fries voelt u zich?”. 4.1.4 Toeristische beurzen Landelijke en Europese toeristische beurzen aandoen om daar zichtbaar te zijn met de Kulturele Haadstêd 2018 ambitie. 4.1.5 Persmomenten Een aantal keren per jaar landelijke persmomenten creëren. Denk hierbij aan bekende landelijke Friezen die zich verbinden aan ons project of ludieke acties in het kader van zichtbaarheid of participatie. 4.1.6 Vrijwilligersprojecten Zowel regionaal als internationaal moet dit uitgerold en opgezet worden. Vrijwilligers zijn essentieel in het hele proces van het worden van Culturele Hoofdstad. Essentieel als ambassadeurs en essentieel als hulptroepen.

Pagina | 30

Bijlage 6 – Deelprojectplan 5 (Intern)nationalisering, regionalisering en samenwerking culturele instellingen

Pagina | 31

1. Inleiding Dit deelprojectplan heeft 3 onderdelen. 1 Internationalisering: De wedstrijd culturele hoofdstad van Europa heeft als een van de doelstellingen om Europeanen kennis te laten maken met elkaars culturen. Hiervoor wordt gevraagd om projecten aan te gaan met andere Europese steden en regio’s die vanuit cultuur, urgentie of visie een raakvlak hebben met de eigen aanpak. Ook wordt gevraagd naar samenwerking met de andere kandidaat culturele hoofdstad 2018 (Valetta, Malta) 2 Regionalisering: Leeuwarden stelt zich kandidaat voor culturele hoofdstad van Europa 2018 maar uitdrukkelijk in zijn regionale context. Samenwerking met regionale (culturele) instellingen, bedrijven, gemeenten en burgers is hierbij van groot belang. Alleen hiermee kan de stad zijn context laten zien. 3 Culturele samenwerking: De wedstrijd vraagt ook om een versterking van de culturele basis infrastructuur. Samenwerking met en tussen bestaande culturele instellingen is hierbij noodzakelijk. 1.2 Doelen - Het opstarten van projecten met andere Europese steden en regio’s (tien per onderdeel) - Het opzetten van een gezamenlijk programma met de zes culturele kerngemeenten, de omliggende gemeenten van Leeuwarden en de gehele provincie (minimaal 10) - Het samenwerken met bestaande culturele instellingen en lopende initiatieven en projecten (minimaal 10)

2. Wat gaan we doen? 2.1 (Inter)nationale samenwerking Bij internationale samenwerking sturen we op drie thema’s: - Steden en regio’s met dezelfde kenmerken van cultuur (bv tweetaligheid), dezelfde context (steden in landelijk gebied) of dezelfde urgentie - Steden met een historisch besef (bv de overige Friese gebieden) - (Kandidaat) culturele hoofdsteden Voor alle drie de thema’s dienen internationale contacten gelegd te worden. Hiervoor willen we gebruik maken van de bestaande contacten die de bestuursleden, culturele partners en overheden en bedrijven hebben. Zo is de organisatie van Liet al bezig hun contacten met ons te delen en brengen zij de kandidaatstelling van Leeuwarden onder de aandacht bij hun Europese bezoeken. Ook Tryater en Oerol denken mee hoe hun kennis en netwerk kan worden ingezet. Ook de Stichting de Bildtse Aardappelweken heeft aangeboden hun contacten met Malta te willen inzetten. Er zijn zelfs burgerinitiatieven die hebben aangeboden hun contacten te willen inzetten. Daarnaast nodigen we internationale mensen met kennis en ervaring op het gebied van culturele hoofdsteden uit voor bijeenkomsten. Ook bezoeken we de verschillende Europese bijeenkomsten die betrekking hebben op culturele hoofdstad.

Pagina | 32

Stap 1 – Inventarisatie van netwerken en contacten - Via onze internationaal adviseur en onze creatief adviseur hebben we de afgelopen jaren al een breed netwerk opgezet. Dit breiden we uit via bovenstaande contacten. - Inventariseren van potentiële steden en regio’s met de cultuur, urgentie of context - Inventariseren van potentiële contacten vanuit het historisch besef - Inventariseren van (kandidaat culturele hoofdsteden) Resultaat stap 1 - Lijst met potentiële contacten Stap 2 – Contact Aan elk potentieel contact worden accountmanagers gekoppeld. Dat kan een bestuurslid zijn, een samenwerkingspartner (culturele instelling, projectorganisatie) of een medewerker. De accountmanager legt contact en koppelt terug welke inhoudelijke thema’s en projecten interessant kunnen zijn voor opname in het bidbook. De thema’s moeten aansluiten bij de 8 creatieve thema’s voor het bidbook. Resultaat stap 2 - Lijst met potentiële contacten incl. accounthouder en thema’s en projecten Stap 3 – Afspraken maken - Op basis van de lijst uit stap 2 wordt een selectie gemaakt van projecten op basis van inhoudelijk thema, planning, budget en uniekheid - Met de geselecteerde contacten/projecten worden schriftelijke afspraken gemaakt over de samenwerking Resultaat stap 3 - Minimaal tien samenwerkingsprojecten met Europese steden/regio’s/instellingen waarbij er minimaal één is op elk bidbook thema - Elk samenwerkingsproject wordt meegenomen in ons eerste bidbook 2.2 Regionale samenwerking Met de doelstelling om de regionale context van Leeuwarden sterker te benadrukken liggen er kansen om onder deze vlag de regionale samenwerking tussen de gemeenten en de culturele instellingen te versterken. Met de gemeenten richten we ons op de zes culturele kerngemeenten en de gemeenten in de omgeving van Leeuwarden. Maar uiteindelijk is ons doel om met alle Friese gemeenten samen op te trekken. In Essen bijv. konden gemeenten in de regio in het culturele jaar voor één week culturele hoofdstad zijn. Hiermee werd de totale exposure voor zowel de stad als de regio vergroot. Het project Nieuw Zaailand wordt september 2012 afgerond . De opening van het nieuwe Fries museum vindt plaats in september 2013. De organisatie Nieuw Zaailand heeft een voorlopig programma voor september 2012 opgesteld met en voor burgers en bedrijven die goed aansluit bij de kandidaatstelling Kulturele Haadstêd 2018. Dit voorlopig programma is een mooi voorbeeld hoe evenementen er tussen 2014 en 2019 uit kunnen zien. In die zin zou men kunnen spreken van een “ culturele hoofdstad voor een paar dagen” . Ook het woningbouwproject De Zuidlanden en de Watercampus hebben aangegeven hun programma’s daar waar mogelijk te laten aansluiten bij KH 2018. Alleen op die manier kunnen we de Friese cultuur en urgentie in kaart brengen en een visie en aanpak maken voor een sterkere regio in 2028. Pagina | 33

Stap 1 – Inventarisatie van netwerken en contacten - Via de bestaande samenwerkingsverbanden (kerngemeenten, BOSL, VFG e.d.) maken we een overzicht van alle lopende activiteiten en plannen in Fryslân Resultaat stap 1 - Lijst met potentiële contacten en activiteit Stap 2 – Contact Aan elk potentieel contact worden accountmanagers gekoppeld. Dat kan een bestuurslid zijn, een samenwerkingspartner (culturele instelling, projectorganisatie) of een medewerker. De accountmanager legt contact en koppelt terug welke inhoudelijke thema’s en projecten interessant kunnen zijn voor opname in het bidbook. De thema’s moeten aansluiten bij de acht creatieve thema’s voor het bidbook. Resultaat stap 2 - Lijst met potentiële contacten en activiteit incl. accounthouder en thema’s en projecten Stap 3 – Afspraken maken - Op basis van de lijst uit stap 2 wordt een selectie gemaakt van projecten op basis van inhoudelijk thema, planning, budget en uniekheid - Met de gemeenten en culturele instellingen gaan we na of programma’s op elkaar kunnen worden afgestemd en of er gezamenlijk nieuwe projecten aan kunnen worden toegevoegd. Een gezamenlijk programma kan worden opgezet waarbij gemeenten mee kunnen liften in een gezamenlijk deel en een separaat onderdeel binnen hun gemeente. Resultaat stap 3 - Minimaal tien samenwerkingsprojecten met de regio waarbij er min. één is op elk bidbook thema - Elk samenwerkingsproject wordt meegenomen in ons eerste bidbook

2.3 Samenwerking culturele instellingen Het organiseren van een programma culturele hoofdstad kan niet alleen door de stichting worden uitgevoerd. De opgebouwde kennis en kunde bij de bestaande culturele instellingen is van een onschatbare waarde om het programma te laten slagen. Contacten, organisatiekracht en marketing zullen we dan ook samen met deze partners moeten organiseren. Zo zal onder andere samengewerkt worden met Tryater en Oerol voor het festival in mei 2013. Daarnaast sluiten we aan bij lopende initiatieven als het Fries Uitburo en Fan Fryslân om een bijdrage te leveren aan een versterking van de culturele basis infrastructuur. Insteek is wel, in tegenstelling tot de afgelopen jaren, dat er geen financiele bijdrage is voor culturele activiteiten die partners uitvoeren. Het winnen van het vertrouwen van de bevolking en van partners gaat zeer slecht samen met een subsidiepot. Daarom is de subsidie tak duidelijk bij de gemeente en provincie gelegd die kijkt of voorstellen mogelijk zouden kunnen passen binnen de bestaande kaders. Stap 1 – Inventarisatie van netwerken en contacten - Via de bestaande samenwerkingsverbanden (Dolci, Fries Uitburo, Fan Fryslân) maken we een overzicht van alle lopende activiteiten en plannen in Fryslân - Overzicht van alle culturele instellingen en hun specifieke kenmerken Resultaat stap 1 - Lijst met samenwerkingspartners culturele instellingen Pagina | 34

Stap 2 – Contact Aan elk potentieel contact worden accountmanagers gekoppeld. Dat kan een bestuurslid zijn, een samenwerkingspartner (culturele instelling, projectorganisatie) of een medewerker. De accountmanager legt contact en koppelt terug welke inhoudelijke thema’s en projecten interessant kunnen zijn voor opname in het bidbook. De thema’s moeten aansluiten bij de acht creatieve thema’s voor het bidbook. Resultaat stap 2 - Lijst met potentiële contacten incl. accounthouder en thema’s en projecten Stap 3 – Afspraken maken - Op basis van de lijst uit stap 2 wordt een selectie gemaakt van projecten op basis van inhoudelijk thema, planning, budget en uniekheid - Met de culturele instellingen gaan we na of programma’s op elkaar kunnen worden afgestemd en of er gezamenlijk nieuwe projecten aan kunnen worden toegevoegd. Een gezamenlijk programma kan worden opgezet waarbij instellingen mee kunnen liften in een gezamenlijk deel en een separaat onderdeel binnen hun eigen programmering Resultaat stap 3 - Minimaal 10 samenwerkingsprojecten met de instellingen - Elk samenwerkingsproject wordt meegenomen in ons eerste bidbook Stap 4 – Versterken basis infrastructuur De stichting sluit aan bij lopende projecten zoals het Fries Uitburo en Fan Fryslân en bepaald waar zij een bijdrage kunnen leveren en welke activiteiten een bijdrage leveren aan de kandidaatstelling. Resultaat stap 4 - Maximale samenwerking met lopende projecten - Resultaten worden meegenomen in ons eerste bidbook

3. Planning 1. 2. 3. 4. 5.

Fase april 2012 mei 2012 juni 2012 – juli 2012 september 2012 oktober 2012

Accent primair op Inventarisatie contacten Contact leggen Selectie voor bidbook Afspraken maken Opname in Bidbook

Pagina | 35

4. Lijst van lopende contacten Reactie /contact

Inhoud reactie

P. Kramer

Vraagt of wij mee willen doen in een film over de elf steden en vraagt financiële bijdrage Of wij belangstelling hebben om deel te nemen in dit netwerk van Europese steden Verzoek om samen te werken Aanbod om website te verbeteren. Stichting heeft veel ideeën die ze wil delen met ons, o.a. Carmina Live is een totaal voorstelling waarbij de thema’s uit de compositie Carmina Burana op onderscheidende wijze worden uitgebeeld. Ambassadeur. Drachtster Cultuur Marathon ter stimulering van de Drachtster industrie haven en het net verbouwde Thalenpark als culturele broedplaats. ideeën/projecten uit te wisselen over natuurlandschap etc. Heeft ideeën voor de Binnenstad (jazz-evenement)

Les Rencontres Friesland College Cinnamon Interactive BV Stichting Calliope Concerten

Florex-ba.nl Skutsjevaart Fryske Gea Bokko Tromp Adviesbureau voor Detailhandel Andre Kijkers IFDB

Peter de Haan Cor Wetting Congresbureau Fryslân Tryater Stichting Sjoch! Partner Elevation Consulting Meeuw Tryater (Oerol) Fryske Olympiade Commissie "Verzet tegen afbraak cultuur in Leeuwarden" Bernlef en de feriening fan studinten Frysk ONE STEP MORE Stichting Theamus

Keunstwurk Het Fries Museum Eddy Drost

Heeft ideeën voor de Binnenstad Aanbod om in Leeuwarden een optreden van internationale dansgroepen te organiseren vanuit Internationaal Folk. Dansfestival Bolsward. Zijn wel kosten aan verbonden. Festival "Light Night" Project fablab Fotoboek Fryslân Unlimited Ideeën over community-art-projecten Locatieproductie HEBECA Fries Uitburo Positief meedenken Plannen voor internationaal festival. Fryslân 2013 Organiseren van de Fryske Olympiade Fab-lab voor de creatieve industrie in Leeuwarden Hebben ideeën /plannen. Wil bijdragen aan KH 2018 Nieuw Atlantis gaat over de toekomst. Net als Atlantis ooit onder de zeespiegel verdween, zo kan ook hier door klimaatverandering, vergrijzing en vermindering van het aantal inwoners het landschap veranderen en de geschiedenis en de toekomst meenemen in de golven. Fotowedstrijd Slachtemarathon. Foto’s worden in groot formaat tentoongesteld langs de Slachteroute op 16 juni. Friese talentenjacht voor (amateur)kunstenaars Ideeën voor You-tube filmpjes, krant, etc., Idee voor een lied. Pagina | 36

Reactie /contact

Inhoud reactie

BUOG

- plan over de zoektocht in de wijken naar de Ware Leeuwarder - een voorstelling maken om het Leeuwarder gevoel te zoeken Website voor bijv. openluchtspelen oproepen kunnen doen voor decorstukken, Crowd funding kunnen opstarten en achter de schermen webcams meedraaien om een soort live making of te maken. World Sport Games for all naar Friesland halen in 2016.

MAS outreach

Stichting TAFISA World Games 2016 Fryslân Media Art Cees Morsch Game-ship Friesland College D’Drive,mbo kunstopleidingen Dhr. Veenstra Stichting De Bildtse Aardappelweken Skanomodu Stúdzjeferiening Fryske taal en kultuer Fryske Academie Yvonne Bleize Dhr. Dirk H. Meijer Wijkpanel Wielenpolle Syb Muizelaar Oene Krist Waddenacademie L. Dijkstra

Leeuwarden Future Heeft creatief arbeidsmarkt/taal/cultuur/participatie idee. Op dit moment zijn vertegenwoordigers vanuit het Topteam Creatieve Industrie aan het inventariseren welke regio’s in aanmerking komen voor een impuls op het gebied van de Creatieve Industrie. Volgende week worden de regio’s bepaald. “Saskia 400” Samenwerken en interessant vanwege relatie met Malta Organiseren ideeën avond voor studenten in Groningen

Heeft contacten met andere Friese hoofdsteden en wil zich inzetten Deelproject Fryslân Unlimited Netwerk gebruiken dat reeds bestaat met Finland Heeft ideeën. Lijst met tien onderwerpen die van belang kunnen zijn voor KH 2018 Kent mensen die de culturele hoofdstad Vilnius/Linz (tegelijk in 2009) hebben voorbereid en van Tallin (2011) Wil meedenken. Voorstel voor activiteiten en wil meedenken

Pagina | 37

Pagina | 38

Bijlage 7 – Deelprojectplan 6 Evaluatie

Pagina | 39

1. Inleiding Onderdeel van het bidbook is het hoofdstuk ‘Evaluatie’: een beknopte beschrijving van de wijze waarop het succes en de impact van het project wordt gemeten. De evaluatie volgt het raamwerk ‘Impact 08’ welke door Liverpool is ontwikkeld en algemeen is geaccepteerd. Zowel de thema’s als indicatoren zijn hierin benoemd waarmee de effecten van een culturele hoofdstad van Europa gemeten kunnen worden. Ook is er een globaal raamwerk ontwikkeld waarmee het proces gemonitord kan worden. Daarbij zal rekening worden gehouden met nieuwe ontwikkelingen, lokale omstandigheden en de behoeften van belanghebbenden. 1.1 Doelen -

Schrijven evaluatiehoofdstuk bidbook Een overtuigende aanpak ontwikkelen Het interesseren van onafhankelijke onderzoekers Het waarborgen van onafhankelijkheid

2. Wat gaan we doen? Om tot een goed hoofdstuk in het bidbook te komen, stellen we onderstaande aanpak voor. Stap 1 – Literatuuronderzoek Uit een eerste inventarisatie ten behoeve van dit voorstel, blijkt dat er al redelijk veel geschreven is over evaluaties van Culturele hoofdsteden. Uit dit literatuuronderzoek kan een globaal raamwerk voor evaluatie en monitoring worden opgebouwd, die als input dient voor een eerste bijeenkomst. Resultaat stap 1 - Eerste overzicht van belangrijke elementen in een evaluatiehoofdstuk - Lijst met experts die benaderd zullen worden om laatste inzichten te toetsen - Globaal evaluatieraamwerk - Overzicht van belangrijke stakeholders en dataleveranciers - Keuzes in tijdpad Stap 2 – Kernteam formeren Kernteam vormen welke het evaluatiehoofdstuk mede gaat ontwikkelen en uiteindelijk uitvoeren. Selectie maken van partners (culturele sector in Leeuwarden en Fryslân, journalisten en mensen uit de media, Open Data, onafhankelijke onderzoekers, betrokkenen bij de organisatie en uitvoering van Culturele hoofdsteden van Europa Resultaat stap 2 - Kernteam geformeerd dat workshop gaat voorbereiden - Lijst met genodigden voor workshop vastgesteld - Globale inhoudsopgave hoofdstuk Evaluatie in bidbook Stap 3 – Workshop Evaluatieraamwerk Culturele hoofdstad 2018 In een workshop wordt de beschikbare kennis rondom evaluatie van Culturele hoofdsteden gedeeld en besproken.

Pagina | 40

Resultaat stap 3 - Deelnemers benaderd, en bereid gevonden deel te nemen aan workshop - Helder beeld van op te leveren indicatoren en betrokkenen - Overzicht van de lokale community of practice rondom evaluatie - Overzicht van potentiële deelnemers aan een ‘Open data dag’ Stap 4 – ‘Open data dag’ Leeuwarden In een grotere workshop van een dag, worden vanuit verschillende disciplines en perspectieven, mensen uitgenodigd om het raamwerk te toetsen aan de hand van beschikbare databronnen. Voorbeelden van openbare bronnen zijn: CBS (StatLine), DUO (onderwijs), de Wijkpanels (gemeente Leeuwarden), toerisme en recreatie en een groot scala aan onderzoeksrapporten. Resultaat stap 4 - Betrokkenheid van groep relevante experts bij evaluatieaanpak - Aandacht in de media - Beter zicht op beschikbare data - Kennisoverdracht op gebied van ‘open data’ en ‘big data’ en bruikbaarheid daarvan voor dit project Stap 5 – Schrijven van hoofdstuk bidbook Na een tweetal sessies, literatuuronderzoek en een aantal interviews, kan het hoofdstuk voor het bidbook in grote lijnen geschreven worden. Experts en vertegenwoordigers vanuit diverse lokale organisaties worden bij het schrijfproces betrokken. Resultaat stap 5 - Contouren van kernteam dat evaluatie ook daadwerkelijk gaat uitvoeren - Concept hoofdstuk bidbook Stap 6 – Valideren aanpak en definitieve versie opleveren In een afsluitende workshop wordt het hoofdstuk verder aangescherpt en gevalideerd. Resultaat stap 6 - Definitieve versie hoofdstuk in bidbook - Betrokkenheid van kernteam evaluatie

3. Planning 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Fase april 2012 mei 2012 juni 2012 juni 2012 juli 2012 augustus 2012

Accent primair op Literatuuronderzoek Startbijeenkomst Workshop Evaluatieraamwerk Culturele hoofdstad 2018 ‘Open data dag’ Leeuwarden Schrijven van hoofdstuk bidbook Valideren aanpak en definitieve versie opleveren

Pagina | 41

Pagina | 42

Bijlage 8 – Deelprojectplan 7 Zakelijk

Pagina | 43

1. Inleiding Het project Kulturele Haadstêd 2018 valt en staat met de samenwerking tussen overheden, bedrijfsleven en burgers. In het zakelijk deelproject gaan we het bedrijfsleven benaderen om mee te participeren aan de kandidaatstelling en de uiteindelijke uitvoering daarvan. Hierbij vragen we ze om met ons mee te denken over de ambities van de stad en haar regio, deze ambities uit te dragen en waar mogelijk mee te werken dan wel een financiële bijdrage te leveren aan het project. 1.1 Doelen -

70% van het bedrijfsleven is bekend met het project, levert input hiervoor en steunt de ambities Daar waar mogelijk treden zij op als ambassadeurs voor het project Dragen zij bij via sponsoring De totale bijdrage van het bedrijfsleven bedraagt 13% van het totale budget

2. Wat gaan we doen? We gaan het bedrijfsleven, zowel in Fryslân en Leeuwarden als daarbuiten, in eerste instantie benaderen om het project en onze doelstellingen uit te leggen. Hierbij bezoeken we de bestaande overleggen (binnenstad, bedrijfsverenigingen en commerciële clubs in de stad en de provincie, grote internationale bedrijven en Kamers van Koophandel). Daarbij halen we meteen bijdragen op aan onze visie en ambities voor de stad en zijn regio. Waar mogelijk koppelen we initiatieven, projecten en evenementen aan de bedrijven. Insteek met het bedrijfsleven is om ons niet sec te richten op het ophalen van sponsorgeld. Dat komt in een later stadium terug maar is nu nog niet cruciaal. Essentieel is met het bedrijfsleven in gesprek te gaan over de anders aspecten van een Culturele Hoofdstad van Europa. Zo is bewezen dat co-branding van een Culturele Hoofdstad van Europa in de laatste jaren duidelijke meerwaarde heeft voor beide zijden. Tevens focussen Culturele Hoofdstad van Europa zich steeds meer op het bevorderen van creativiteit door artiesten en ondernemingen nauwer te laten samenwerken. Denk daarbij niet alleen aan het bevorderen van kunst op de werkvloer, maar vooral ook aan artistieken in reorganisatie teams, artistieken en design van nieuwe producten, artistieke interventies op de werkvloer, in management bijeenkomsten en op seminars en conferenties. Nederland loopt hierbij achter t.o.v. andere landen zoals bijvoorbeeld in Scandinavië. De wedstrijd Culturele Hoofdstad 2018 is mede bedoeld om hiermee de regio tot de voorlopers te laten behoren. Stap 1 –onderzoek - Inventarisatie van alle bedrijfsorganisaties, ook (inter)nationaal - Benaderen van de top 25 bedrijven in Fryslân - Benaderen van twee à drie grote, internationale bedrijven die een band met Fryslân (willen) hebben - Bezoeken van evenementen waar bedrijfsleven bij elkaar komt (Bedrijvencontactdagen e.d.) - Resultaat stap 1 - Eerste overzicht van bedrijfsorganisaties - Lijst met top 25 bedrijven - Twee à drie zorgvuldig uitgezochte internationale bedrijven - Kalender van bedrijfsevenementen Pagina | 44

Stap 2 – Contact - Team vormen, relatiebeheer inrichten - Bedrijven benaderen Resultaat stap 2 - Minimaal 50 bedrijven zijn bezocht - Minimaal 15 bijeenkomsten bijgewoond - Minimaal 2 internationale bedrijven bezocht Stap 3 – Bedrijven activeren - Bedrijven koppelen aan projecten en initiatieven - Sponsorbijdragen vastleggen met heldere afspraken over bijdrage en leveringen Resultaat stap 3 - Bedrijven worden, afhankelijk van hun wensen, zoveel mogelijk betrokken bij Kulturele Haadstêd 2018 projecten - Dekkingsgraad wordt verhoogd met 13% Stap 4 – Lange termijn - Met bedrijven worden afspraken gemaakt voor de periode 2014-2019 - Sponsorbijdragen vastleggen met heldere afspraken over bijdrage en leveringen Resultaat stap 4 - Bedrijven zijn gecommitteerd aan Kulturele Haadstêd 2018 en zijn ambassadeurs - Bedrijven dragen financieel of in kind bij aan het project - Bedrijven voeren het logo Kulturele Haadstêd 2018

3. Planning Fase 1. april 2012

Accent primair op Onderzoek

2. mei 2012 – december 2013

Contact

3. mei 2012 – december 2013

Activeren Lange termijn

4. medio 2013

Pagina | 45

Pagina | 46

Bijlage 9 – Begroting 2012-2013

Pagina | 47

Financiële paragraaf Stichting Kulturele Haadstêd 2018 1. Financiën eerste ronde De geraamde kosten voor 2012 en 2013 bedragen in totaal ca. € 3,4 mln. Hiervan is € 1.1 mln. benodigd tot de periode 1 oktober 2012 (1ste bidbook gereed) . Dit bedrag wordt gedekt door een bijdrage van € 800.000 van de Provincie Fryslân en een bijdrage van € 250.000 van de gemeente Leeuwarden. Deze bedragen zijn gecommitteerd. Daarnaast is in de afgelopen periode reeds € 40.000,- aan sponsoring in natura binnengehaald. De jury zal in December 2012 bekendmaken of Leeuwarden naar de tweede ronde gaat. Ter overbrugging tot die tijd en ter voorbereiding op 2013 is na 1 oktober € 0,4 mln. van de provincie nodig (reeds begroot) en € 0,2 mln. van de gemeente (nog niet gereserveerd), beide nog te committeren in 2012.

1.1 Financiën t/m 2013

Investering

Eerste ronde (tot Eerste ronde (1 okt Tweede ronde 1 okt 2012) 2012 - 31 dec 2012) (2013)

Totaal t/m definitieve keuze

Organisatiekosten Participatie Bidbook Communicatie/marketing Inernationalisering/regionalisering Evaluatie Zakelijk

€ € € € € € €

441.000 220.000 279.000 60.000 30.000 20.000 40.000

€ € € € € € €

995.000 1.570.000 425.000 135.000 100.000 75.000 90.000

Totale kosten

€

1.090.000 €

600.000 €

1.700.000 €

3.390.000

Bijdragen Gemeente Provincie Fryslân Overige inkomsten/sponsoring Totaal inkomsten

€ € € €

250.000 800.000 40.000 1.090.000

200.000 400.000 600.000

500.000 1.200.000 1.700.000

950.000 2.400.000 40.000 3.390.000

€ € € € € € €

€ € € €

150.000 290.000 70.000 20.000 20.000 30.000 20.000

€ € € € € € €

€ € € €

404.000 1.060.000 76.000 55.000 50.000 25.000 30.000

€ € € €

Pagina | 48

Bijlage 10 – Lijst met steunbetuigingen

Pagina | 49

Op 20 december 2010 hebben de volgende personen/instellingen/bedrijven hun steunbetuiging kenbaar gemaakt middels een advertentie Achternaam Achterbosch Bak Bakker Bergkamp Bij, van der Blaauw Blaauw Boer, de Bonnema Boomkamp Boonstra Bootsma Botman Bouma Breimer Bruinja Buisman Dankert Dekker

Voornaam Hans Saskia Menno Frank Jaap Bastiaan mr. Wander J.G. Margreeth Albert Paul A.M. Johannes Sjoerd Kees Margriet Douwe D. Tsead Prof. Dr. Ir. Cees Klaas Peter

Dijk, van Dijkstra Diks Driessen Engelse Erve, van den Faber Fahner Flohr Fopma Geelhoed Gessel, van Glas Gorter Graaf, de Gratama Haan, de Haan, de Hamoen Harms Hendriks Hoek, van der Hofstra

Jouke Peter Johan Bob Klaas Evert Corné Douwe Ad Ed Lammert Niek Paul Gelt Durk Pytsje Rients Josse Foppe Jan Hendrik Linus Albert Harmen Gerrit

Functie/bedrijf Architect directeur Fries Museum Narvic directeur Sales Salsa Verkoopinspiratie voorzitter Ried fan de Fryske Beweging webontwerper en conceptontwikkelaar voorzitter Raad van Bestuur Zorggroep Nederland en voorzitter MCL oud-minister VROM en oud-burgemeester Leeuwarden Operazanger directeur AEGON Leeuwarden lid raad van bestuur Wetsus eindredacteur Froeks TV / programmeur o.a. Asteriks, Freeze festival BUOG vestigingsleider Kamer van Koophandel Leeuwarden voorzitter college van bestuur universiteit Leiden Dichter lid raad van bestuur Wetsus secretaris Je Maintiendrai commercieel directeur Cinnamon Interactive BV hoogleraar Regionale Arbeidsmarktanalyse FRW-RUG/ Waddenacademie-KNAW Hoofdredacteur 3/12 Friesland voorzitter LOC (Leeuwarder Ondernemers Club) artistiek leider Stichting Theamus voorzitter van het Verenigd Bedrijfsleven Leeuwarden voorzitter Koninklijke Horeca Nederland, afd. Leeuwarden directeur E-Kwadraat Liwwadder directeur Mariposo directeur AB Fryslân directeur KabelNoord directeur Fryslân Marketing de Architecten onderzoekshoogleraar Universiteit Baskenland wethouder Dongeradeel Fries cabaretier, acteur, schrijver schrijver, Hendaye, Frânsk Baskenlân Voetbalcoach Predikant Fotograaf directeur bureau voor Toerisme Friesland Holland zakelijke leider Popfabryk journalistiek en communicatie Pagina | 50

Achternaam Holzhaus Jacobi Jansen Jensma Jong, de Jong, de Jonkers Jouta Judkovskaja Jukema Ketelaar Klaveren, van Kooij, van der Kooistra Koopmans Koster Koster Krijtenburg Kroes Kroeske Kuiper Laan, van der Laning Levy Lijzinga Looijenga Meer, van der Monissen Mulder Mulder Okkinga Olijslager Oostvogel

Voornaam Gerda Lutz Eric Goffe Ali Steven Barbara Hans Ira Nynke-Rixt Nieske Gerard Albert Lútsen Gosse Jan Roelof Rommert ir. Henk Jan Douwe Elmar Coby Tim Daniel Rob André Kees Diana Joop Chris Gerben André Arthur

Pander Piersma Ploeg, van der Pruiksma Rond Rouwe, de Salverda Schermerhorn Schroor Sinnema Sinnema

Bianca Prof. Dr. Theunis Jacob Sytze Fenke Sander Prof. Dr. Reinier Evert Meindert Eric Wigle

Functie/bedrijf artistiek leider Stichting Theamus Tweede Kamerlid PvdA directeur Kamer van Koophandel Noord-Nederland hoogleraar Friese taal- en letterkunde bestuurslid Slachte marathon en Beste Binnenstad 2015 Filmmaker Ontwerper Beeldhouwer artistyk lieder Tryater Architect wethouder gemeente Smallingerland burgemeester gemeente Weststellingwerf Directeur Minerva Academie hoofdredacteur/directeur Friesch Dagblad Schilder directeur Omrop Fryslân adviseur vormgeving en design Keunstwurk Directeur NijTinke Advys voorzitter Stichting Duurzaamheidscentrum Programmamaker Dichter wethouder gemeente Heerenveen oprichter Grendel Games eigenaar Speelkracht Rabobank Leeuwarden redacteur literair tijdschrift Ensafh Vrouwenpoort Leeuwarden voorzitter raad van bestuur De Friesland Zorgverzekeraar directeur Oerol voorzitter De Commerciele Club Friesland directeur Okkinga Communicatie bestuurslid Fries Museum en Princessehof Leeuwarden directeur stadsschouwburg De Harmonie senior communicatie adviseur en projectmanager BKB Het Campagnebureau hoogleraar biologie Rijksuniversiteit Groningen/Koninklijk NIOZ Voorzitter Stichting MIC Friesland componist, musicus Tweede Kamerlid CDA directeur-bestuurder Fryske Akademy Schermerhorn Advertising bureau Varenius entrepreneurial innovator Glice Inovaasje wethouder Súdwest Fryslân Pagina | 51

Achternaam Smit Speerstra Stellingwerf Terwisscha van Scheltinga Tuinen, van Twerda Verdoner Verhoeff Vernooij Visschedijk Vries, de Vries, de Vries, de Vries, de Waale Wal, van der Wassenaar Werf, van der Wieling Woering Zee, van der Rotshuizen

Voornaam Siart Hylke Pieter Kees

Functie/bedrijf zakelijk leider Tryater schrijver BUOG Landschapsbeheer Friesland communicatieadviseur/directeur Wagenaar

Durk Thiadrik Ineke Pieter John Ir. Paul Baukje Abe Henk prof. dr. Jouke Renée Jan Jaap Jes Hans Wiebe Roel Atze Oege

wethouder Franekeradeel Heart InCompany Filmregisseur directeur Omrin managing director CSK food enrichment Paddy O'Ryan dichter, fotograaf, journalist it Fryske Gea wetenschappelijk directeur Universiteit Leiden directeur Keunstwurk Cabaretier Liwwadder directeur Friese Milieu Federatie voorzitter Koninklijke Vereniging De Friesche Elf Steden zakelijk directeur Fries Museum Bakkerij Van der Zee Geense advocaten

Pagina | 52