Moeilijk werken Gezondheid en de arbeidsdeelname van migrantenvrouwen Myra Keizer Saskia Keuzenkamp
BIJLAGEN BIJ HOOFDSTUK 3
Bijlage B 3.1 Overzicht respondenten focusgroepsgesprekken ................................................. 2 Bijlage B 3.2 Checklist groepsgesprek werkenden ..................................................................... 5 Bijlage B 3.3 Checklist groepsgesprek niet-werkenden ............................................................. 7
Sociaal en Cultureel Planbureau Den Haag, februari 2011
Bijlage B 3.1 Overzicht respondenten focusgroepsgesprekken
18 mei 2010: Surinaams-Nederlandse vrouwen, eerste generatie, niet-werkend In totaal hebben zeven vrouwen deelgenomen aan het gesprek. Hun achtergronden waren: • 39 jaar, opleiding mavo, gezin + kinderen, klachten: diabeet, afkomst Hindoestaans • 44 jaar, opleiding mavo, alleenstaande moeder, klachten: depressie/schouder/-nek/rugklachten, afkomst Hindoestaans • 55 jaar, opleiding mbo, alleenstaand, klachten: depressie/schouder/nek/rugklachten, afkomst creools • 39 jaar, opleiding lbo, alleenstaande moeder, klachten: artrose/reuma/hernia, afkomst Hindoestaans • 55 jaar, geen opleiding, alleenstaand, klachten: slijtage knie/schouder/heup, afkomst Creools/Hindoestaans • 42 jaar, opleiding mbo, alleenstaande moeder, klachten: spit/hernia/diabeet, afkomst Creools/Hindoestaans • 45 jaar, opleiding hbo, alleenstaand, klachten: reuma, afkomst Creools 18 mei 2010: Turks-Nederlandse vrouwen, tweede generatie, werkend In totaal hebben zeven vrouwen deelgenomen aan het gesprek. Hun achtergronden waren: • 37 jaar, opleiding mbo, secretaresse 40 uur per week, alleenstaande moeder, klachten: rug, nek, schouder • 24 jaar, opleiding hbo, service SVB 36 uur per week, getrouwd, kinderen, klachten: depressie, nek/schouderklachten, migraine • 29 jaar, opleiding mbo, kinderleidster 32 uur per week, getrouwd, kinderen, klachten: rug/schouderklachten, overgewicht • 20 jaar, opleiding mbo (laatste jaar), voedingsassistente 20 uur per week, thuiswonend, klachten: rugklachten • 36 jaar, opleiding mbo, telefoniste 32 uur per week, getrouwd, kinderen, klachten: klachten aan schouder, nek en armen (met 3 jr naar NL) • 35 jaar, opleiding mbo, secretaresse 24 uur per week/aerobicjuf, getrouwd, kinderen, klachten: schouders/rugklachten (met 4 jr naar NL) • 36 jaar, opleiding hbo, ambtenaar 36 uur per week, getrouwd, kinderen, klachten: rugklachten en angststoornis (met 4 a 5 jr naar NL)
19 mei 2010: Turks-Nederlandse vrouwen, tweede generatie, niet-werkend In totaal hebben zes vrouwen deelgenomen aan het gesprek. Hun achtergronden waren: • 35 jaar, opleiding hbo, alleenstaand moeder, klachten: depressie en rugklachten • 33 jaar, opleiding mbo, alleenstaand, klachten: post traumatische stress, rug-middelpijnen (met 2 jaar naar NL) • 36 jaar, opleiding mavo, getrouwd, kinderen, klachten: hernia/rug • 35 jaar, opleiding mbo, getrouwd, kinderen, klachten: rugwervel (=spondylose) in Oostenrijk geboren, met 16 jr naar NL • 40 jaar, opleiding lbo, gezin met kinderen, klachten: lage rugklachten • 34 jaar, opleiding mbo, alleenstaand, klachten: depressie 19 mei 2010: Surinaams-Nederlandse vrouwen, eerste generatie, werkend In totaal hebben zes vrouwen deelgenomen aan het gesprek. Hun achtergronden waren: • 49 jaar, opleiding mbo, administratief medewerkster, 36 uur per week, alleenstaande moeder, klachten: hoge bloeddruk, afkomst Creools • 50 jaar, opleiding mavo, administratief medewerkster, 28 uur per week, alleenstaande moeder, klachten: hoge bloeddruk/angststoornis/depressie/rugklachten, afkomst Hindoestaans • 48 jaar, opleiding mbo, voedingsassistente via uitzendbureau 25 uur per week, getrouwd, kinderen, klachten: reuma/schouder/heupklachten, afkomst Hindoestaans • 46 jaar, opleiding mbo, tandartsassistente, 32 uur per week, alleenstaande moeder, klachten: rugklachten/hoge bloeddruk/hyperventilatie, afkomst Hindoestaans • 39 jaar, opleiding mbo, ambtenaar, 32 uur per week, getrouwd, kinderen, klachten: hoge bloeddruk/slijtage knie, afkomst Creools • 45 jaar, opleiding mbo, financieel medewerkster, 25 uur per week, samenwonend met kinderen, klachten: astmatische bronchitis/overgewicht, afkomst Creools/Hindoestaans/Joods/Portugees 25 mei 2010: Surinaams-Nederlandse vrouwen, tweede generatie, niet-werkend In totaal hebben zeven vrouwen deelgenomen aan het gesprek. Hun achtergronden waren: • 19 jaar, opleiding mbo, alleenstaande moeder, klachten: depressie, gewrichtsklachten heup/knieën, afkomst Creools/Marokkaans • 21 jaar, opleiding mbo, thuiswonend, klachten: nek/schouder/rugklachten, afkomst Hindoestaans/Nederlands • 35 jaar, opleiding hbo, alleenstaande moeder, klachten: depressie, afkomst Creools • 46 jaar, opleiding mbo, alleenstaande moeder, klachten: hoge bloeddruk, afkomst Creools • 32 jaar, opleiding mbo, alleenstaand, klachten: nek/schouder/rug/ gewrichtspijnen/depressie, afkomst Hindoestaans • 50 jaar, opleiding mavo, samenwonend, klachten: depressie/hoge bloeddruk/diabeet, afkomst Hindoestaans • 46 jaar, opleiding hbo, samenwonend met kinderen, klachten: polsschede ontsteking/rug-nek blessure, afkomt Creools
25 mei 2010: Surinaams-Nederlandse vrouwen, tweede generatie, werkend In totaal hebben zeven vrouwen deelgenomen aan het gesprek. Hun achtergronden waren: • 45 jaar, opleiding mbo, bijstandsconsulent 32 uur per week, alleenstaand moeder, klachten: cara, schouder- en rugklachten, afkomst ½ Creools, ½ Nederlands • 48 jaar, opleiding hbo, politie inspecteur 36 uur per week, alleenstaande moeder, klachten: hoge bloeddruk, schouder, afkomst Moksi • 38 jaar, opleiding mbo, administratief medewerkster bij kinderdagverblijf, weduwe met kind, klachten: schildklieraandoening, depressie, afkomst Hindoestaans • 38 jaar, opleiding wo, dierenverzorgster en medewerkster lunchroom 20 uur per week, alleenstaand, klachten: angststoornis, depressie, psychose, fibromyalgie, afkomst ½ Portugees Surinaams, ½ Nederlands • 45 jaar, opleiding mbo, ambtenaar 36 uur per week, alleenstaande moeder, klachten: knieklachten, afkomst Creools • 44 jaar, opleiding hbo, medewerkster reisbureau 24 uur per week, getrouwd, kinderen, klachten: rug en nek afkomst Creools • 25 jaar, opleiding mbo, administratief medewerkster bij bank, inwonend bij broer, klachten: hardnekkige ontsteking aan arm, afkomst Hindoestaans 3 juni 2010: Turks-Nederlandse vrouwen, eerste generatie, niet-werkend In totaal hebben vijf vrouwen deelgenomen aan het gesprek. Hun achtergronden waren: • 44 jaar, geen opleiding, gehuwd met kinderen, klachten: depressie • 50 jaar, geen opleiding, gehuwd met kinderen, klachten: gewrichtslijtage aan voet en heup • 35 jaar, opleiding mavo, gehuwd met kinderen, klachten: nek- en schouderklachten • 39 jaar, opleiding havo, gehuwd met kinderen, klachten: rugklachten • 41 jaar, opleiding mavo, gehuwd met kinderen, klachten: nek- en schouderklachten 3 juni 2010: Turks-Nederlandse vrouwen, eerste generatie, werkend In totaal hebben vijf vrouwen deelgenomen aan het gesprek. Hun achtergronden waren: • 46 jaar, opleiding mbo, gastouder 32 uur per week, gehuwd met kinderen, klachten: paniekklachten/angststoornis • 47 jaar, opleiding mbo, klasse assistente 40 uur per week, gehuwd met kinderen, klachten: rugklachten • 54 jaar, opleiding lagere school, schoonmaakster 20 uur per week, gehuwd, klachten: rug- en schouderklachten • 42 jaar, opleiding mavo, voedingsassistente 20 uur per week, gehuwd met kinderen, klachten: rugklachten • 39 jaar, opleiding mbo, voorlichtster 28 uur per week, gehuwd met kinderen, klachten: rugklachten en hoofdpijn
Bijlage B 3.2 Checklist groepsgesprek werkenden Gespreksduur:
1,5 a 2 uur
Locatie:
Amsterdam
A. Introductie en kennismaking (15 minuten)
Welkom heten bij Veldkamp
Opdrachtgever: het Sociaal en Cultureel Planbureau
Thema: invloed van gezondheidsklachten op je dagelijks leven. Hoeveel invloed hebben die klachten, wat doe of laat je, wie of wat spelen daarbij een rol? Omdat de dagelijkse omgeving kan verschillen doen we onderzoek onder verschillende groepen vrouwen, allochtoon en autochtoon.
Spelregels: Het gaat om jullie ervaringen, dat betekent dat er geen goede of foute antwoorden zijn. Jullie kunnen vrijuit spreken. Verzoek om mobiele telefoons uit te zetten. Opname, meekijken en anonimiteitwaarborg.
B.
We beginnen met een voorstelronde: naam, leeftijd, gezinssituatie. Het dagelijks leven en de gezondheid (35 minuten)
•
Hoe ziet uw dagelijkse leven er uit? Wat doet u zoal? Heeft u activiteiten buiten de deur?
•
Is het leven hier in Nederland heel anders dan in Suriname/Turkije? Op welke manier dan?
•
Bent u tevreden over uw dagelijkse leven? Wat is er goed aan? Wat is er minder goed aan? Wat zou u graag willen veranderen?
•
Ik lees u een stelling voor: “Je gezondheid is het belangrijkste in je leven.” Wat vindt u van deze stelling, klopt die?
•
Wat voor een rapportcijfer geeft u uw gezondheid? Waarom dit rapportcijfer?
•
U heeft allemaal te maken met gezondheidsklachten/aandoening. Sinds wanneer heeft u te maken met deze gezondheidsklachten/aandoening?
•
Wat voor een soort klachten/aandoening heeft u?
•
Bent u onder behandeling van een arts? Huisarts of specialist?
•
Ik lees u een stelling voor: “Mijn ziekte bepaalt voor een belangrijk deel mijn leven, daarop heb ik weinig invloed”. Wat vindt u van deze stelling?
D. De invloed van gezondheid op werk (45 minuten) Hoe lastig zijn die klachten/aandoening voor u? Wat kunt u niet als gevolg van die klachten/aandoening? Welke belemmeringen zijn er? Ik lees u een stelling voor: “Als je gezondheid niet goed is, dan kun je niet werken.” Wat vindt u van die stelling? Wanneer maken gezondheidsklachten dat je niet kunt werken? Wat voor een soort klachten moet je dan hebben? Wat is er dan aan de hand?
Werken met gezondheidsproblemen: - U werkt ondanks uw gezondheidsklachten. Waarom is dat? Hoe is dat zo gekomen? - Wat doet u voor werk? Heeft u leuk werk? - Hebben uw gezondheidsklachten invloed op uw werk? Wat is er dan aan de hand? -
Hoe reageren collega’s op uw gezondheidsklachten? Houden ze rekening met u? Hoe reageert uw leidinggevende op uw gezondheidsklachten? Houdt hij/zij rekening met u?
-
Hoe gaat uw gezin/familie/omgeving met uw gezondheidsklachten om? Krijgt u voldoende steun van ze? Wat vindt uw gezin/familie/omgeving er van dat u werkt terwijl uw gezondheid niet goed is? Sommige met uw soort klachten werken niet. Hoe kan dat? Waarom kunnen zij niet werken? Wilt u graag blijven werken? Is het vol te houden om te blijven werken? Wat is belangrijk om te kunnen blijven werken?
Heeft u wel eens met de bedrijfsarts te maken gehad? INT: indien ja: Hoe verliep dit contact? Had u daar wat aan? Bent u wel eens opgeroepen voor een keuring bij het UWV? Hoe ging dat? Bent u op basis daarvan afgekeurd? INT: indien niet afgekeurd: Was u het met het oordeel van de keuringsarts eens? Waarom wel, waarom niet? Ik lees weer een stelling voor: “Ondanks gezondheidsklachten voel je je beter als je werkt dan als je niet werkt.” Wat vindt u daarvan? Klopt dat voor u?
E. Afronding (10 minuten) U bent allemaal van Turkse/Surinaamse afkomst. Denkt u dat Turkse/Surinaamse vrouwen anders omgaan met gezondheidsklachten dan andere vrouwen in Nederland? Wat is er dan anders?
En denkt u dat de eerste generatie Turkse/Surinaamse vrouwen er anders mee omgaan dan de tweede generatie? Wat is er dan anders?
Vindt u dat vrouwen met uw soort gezondheidsklachten vaker moeten blijven werken? Waarom vindt u dat? INT: indien vaker: Wat moet er dan gebeuren?
Zijn er nog dingen niet aan de orde geweest, maar die u wel belangrijk vindt om te noemen?
Vragen uit de meekijkruimte?
Dank voor de medewerking.
Bijlage B 3.3 Checklist groepsgesprek niet-werkenden Gespreksduur:
1,5 a 2 uur
Locatie:
Amsterdam
A. Introductie en kennismaking (15 minuten)
Welkom heten bij Veldkamp
Opdrachtgever: het Sociaal en Cultureel Planbureau
Thema: invloed van gezondheidsklachten op je dagelijks leven. Hoeveel invloed hebben die klachten, wat doe of laat je, wie of wat spelen daarbij een rol? Omdat de dagelijkse omgeving kan verschillen doen we onderzoek onder verschillende groepen vrouwen, allochtoon en autochtoon.
Spelregels: Het gaat om jullie ervaringen, dat betekent dat er geen goede of foute antwoorden zijn. Jullie kunnen vrijuit spreken. Verzoek om mobiele telefoons uit te zetten. Opname, meekijken en anonimiteitwaarborg.
B.
We beginnen met een voorstelronde: naam, leeftijd, gezinssituatie. Het dagelijks leven en de gezondheid (35 minuten)
•
Hoe ziet uw dagelijkse leven er uit? Wat doet u zoal? Heeft u activiteiten buiten de deur?
•
Is het leven hier in Nederland heel anders dan in Suriname/Turkije? Op welke manier dan?
•
Bent u tevreden over uw dagelijkse leven? Wat is er goed aan? Wat is er minder goed aan? Wat zou u graag willen veranderen?
•
Ik lees u een stelling voor: “Je gezondheid is het belangrijkste in je leven.” Wat vindt u van deze stelling, klopt die?
•
Wat voor een rapportcijfer geeft u uw gezondheid? Waarom dit rapportcijfer?
•
U heeft allemaal te maken met gezondheidsklachten/aandoening. Sinds wanneer heeft u te maken met deze gezondheidsklachten/aandoening?
•
Wat voor een soort klachten/aandoening heeft u?
•
Bent u onder behandeling van een arts? Huisarts of specialist?
•
Ik lees u een stelling voor: “Mijn ziekte bepaalt voor een belangrijk deel mijn leven, daarop heb ik weinig invloed”. Wat vindt u van deze stelling?
D. De invloed van gezondheid op werk (45 minuten) Hoe lastig zijn die klachten/aandoening voor u? Wat kunt u niet als gevolg van die klachten/aandoening? Welke belemmeringen zijn er? Ik lees u een stelling voor: “Als je gezondheid niet goed is, dan kun je niet werken.” Wat vindt u van die stelling? Wanneer maken gezondheidsklachten dat je niet kunt werken? Wat voor een soort klachten moet je dan hebben? Wat is er dan aan de hand?
Niet meer werken vanwege gezondheidsproblemen: - U werkt allemaal niet meer. Waarom is dat? Hoe is dat zo gekomen? - Wat deed u voor een soort werk? Had u leuk werk? - Hadden uw gezondheidsklachten invloed op uw werk? Wat was er dan aan de hand? Bent u minder gaan werken? Bent u op een lager niveau dan nodig? - Hoe reageerden collega’s op uw gezondheidsklachten? Hielden ze rekening met u? - Hoe reageerde uw leidinggevende op uw gezondheidsklachten? Hield hij/zij rekening met u? - Wat vond uw gezin/familie/omgeving er van dat u werkte terwijl uw gezondheid niet goed was? - Hoe gaat uw gezin/familie/omgeving nu met uw gezondheidsklachten om? Krijgt u voldoende steun van ze? - Sommige mensen met uw soort klachten werken wel. Hoe kan dat? Hoe doen ze dat dan? Wat is er dan bij hen anders? - Vinden andere mensen dat u wel zou kunnen werken? Wie zijn dat dan? En waarom vinden ze dat? - Heeft u weleens geprobeerd om weer te werken? Waarom is dat niet gelukt? - Hoe ziet u uw toekomst? Zou u wel weer willen werken? Wat moet er dan gebeuren om dat mogelijk te maken? Bijvoorbeeld omscholing/bijscholing? Heeft u wel eens met de bedrijfsarts te maken gehad? INT: indien ja: Hoe verliep dit contact? Had u daar wat aan? Bent u wel eens opgeroepen voor een keuring bij het UWV? Hoe ging dat? Bent u op basis daarvan afgekeurd? INT: indien niet afgekeurd: Was u het met het oordeel van de keuringsarts eens? Waarom wel, waarom niet? Ik lees weer een stelling voor: “Ondanks gezondheidsklachten voel je je beter als je werkt dan als je niet werkt.” Wat vindt u daarvan? Klopt dat voor u?
E. Afronding (10 minuten) U bent allemaal van Turkse/Surinaamse afkomst. Denkt u dat Turkse/Surinaamse vrouwen anders omgaan met gezondheidsklachten dan andere vrouwen in Nederland? Wat is er dan anders?
En denkt u dat de eerste generatie Turkse/Surinaamse vrouwen er anders mee omgaan dan de tweede generatie? Wat is er dan anders?
Vindt u dat vrouwen met uw soort gezondheidsklachten vaker moeten blijven werken? Waarom vindt u dat? INT: indien vaker: Wat moet er dan gebeuren?
Zijn er nog dingen niet aan de orde geweest, maar die u wel belangrijk vindt om te noemen?
Vragen uit de meekijkruimte?
Dank voor de medewerking.
