• • • • • • • • • •
Actiepunten Unie KBO Stop fixatie in zorginstellingen Miljoenennota? Ouderen komen er bekaaid af 60-plus? Griepprik dus Slaap- en kalmeringsmiddelen uit pakket Interactief publieksdebat Europees parlement Distributie- en verschijningsdata Nestor 2009 Organiseer voorlichting veilig wonen Studiedag ‘Zicht op eindigheid’ 50 jaar het goede boeren leven
Bijlagen: 1. Aanmeldformulier autocascoverzekering 2. Uitnodiging studiedag Zomerschool
JAARGANG 19, NR. 12 17 oktober 2008
3 4 5 7 8 8 9 10 10 11
ACTIEPUNTEN UNIE KBO De Unie KBO volgt politiek en samenleving nauwgezet. Op dit moment hebben de volgende onderwerpen onze speciale aandacht. Fixeerbeleid in de zorg De Unie KBO stuurde onlangs een brief aan de gehele Tweede Kamer (zie elders in deze Wegwijzer) waarin onze voorzitter mevrouw Houben oproept een einde te maken aan alle maatregelen die de vrijheid van ouderen in zorginstellingen beperken. Vastbinden en andere vrijheidsbeperkende maatregelen beschermt ouderen namelijk niet, maar leidt daarentegen tot meer ongelukken en depressies. Staatssecretaris Bussemaker beloofde vervolgens maatregelen om het vastbinden in zorginstellingen drastisch te beperken. Bereikbaarheid huisartsen Huisartsen zijn vaak slecht bereikbaar. Meer dan 15% van alle telefoontjes naar spoednummers komt niet verder dan een antwoordapparaat. Bij oproepen die geen spoed vereisen, duurt het in vier van de tien gevallen langer dan tien minuten voordat er wordt opgenomen. Dit blijkt uit een onderzoek van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ). De Unie KBO maakt zich grote zorgen over de slechte bereikbaarheid van huisartsen en eist van de Landelijke Vereniging van Huisartsen op korte termijn effectieve maatregelen. Vermogenstoets AWBZ en WMO Tienduizenden ouderen in verzorgings- en verpleeghuizen gaan er vanaf juli 2009 gemiddeld 135 euro per maand op achteruit door de invoering van een controversiële vermogenstoets. Afhankelijk van hun vermogen moeten ze meer gaan betalen voor de zorg. Volgens het ministerie van Volksgezondheid komt de toets aan de orde in de wetswijziging van de AWBZ en de WMO. In de begroting van Sociale Zaken staan de inkomensgevolgen al uitgewerkt. De maatregel treft 50.000 verzekerden. Circa 33.000 van hen zijn alleenstaande 65-plussers, 8.000 zijn ouder dan 65 jaar en behoren tot een meerpersoonshuishouden, en 12.000 gedupeerden zijn alleenstaand en onder de 65 jaar. De Unie KBO is furieus over het invoeren van een vermogenstoets. Een aantal jaren geleden is de vermogenstoets vanwege onrechtvaardigheid afgeschaft. Het opnieuw invoeren is in strijd met de solidariteit tussen gezonde en zieke mensen en straft bovendien spaarzaamheid. Belastingplan 2009 De belangrijkste en opvallendste punten uit het belastingplan 2009 zijn de doorwerkbonus, die het kabinet voorstelt voor mensen die tussen 62 en 65 jaar doorwerken en de variant op de ”Bos”belasting, namelijk de houdbaarheidsbijdrage. Met deze houdbaarheidsbijdrage zouden ouderen met een hoger aanvullend pensioen ook in bepaalde mate moeten gaan meebetalen aan de AOW. De Unie KBO heeft het kabinet laten weten dat, ze naast de invoering van de doorwerkbonus, extra maatregelen moet nemen om de arbeidsparticipatie van ouderen in de leeftijdsgroep van 55 tot 65 jaar te bevorderen.
KBO-WEGWIJZER NR. 12
3
Deze maatregelen moeten zich niet alleen richten op ouderen met een hoog inkomen (die toch al vaak tot hun 65ste werken) maar ook op ouderen met een laag inkomen. Daarnaast vindt de Unie KBO dat de houdbaarheidsbijdrage niet moet worden ingevoerd. Eerst moet onderzocht worden wat de kosten van de vergrijzing zijn de komende jaren en welke financieringsmogelijkheden hier tegenover staan. Mocht blijken dat er in de toekomst sprake is van een tekort dan moeten alle burgers (jong en oud) naar draagkracht hieraan bijdragen en niet alleen 65plussers met een hoog inkomen. Slaap en kalmeringsmiddelen Met ingang van 1 januari worden slaap- en kalmeringsmiddelen niet meer vergoed. Eerder al heeft de vergoeding voor de sta-op-stoel het loodje gelegd. Het basispakket wordt er al met al niet aantrekkelijker op. En bijverzekeren is niet altijd mogelijk, omdat lang niet alle verzekeraars deze zaken in de aanvullende verzekering opnemen. Een zorgelijke ontwikkeling met grote gevolgen. De Unie KBO heeft inmiddels bij minister Klink bezwaar aangetekend tegen deze gang van zaken. Ruim 700.000 Nederlanders, waaronder veel ouderen, krijgen dus vanaf 1 januari 2009 geen vergoeding meer voor hun slaap- en kalmeringsmiddelen, met uitzondering van epilepsiepatiënten, terminaal zieken en mensen met meerdere psychiatrische aandoeningen. De minister wil met het niet vergoeden van deze medicatie het ongewenst chronisch gebruik terugdringen. Op zich geen slechte motieven, maar de Unie KBO heeft grote moeite met de snelle ingangsdatum van de maatregel en heeft daarom bij de minister om een overgangsregeling gevraagd. Begrotingsbehandelingen Binnenkort beginnen de politieke debatten over de afzonderlijke begrotingen van alle ministeries. De Unie KBO gaat deze debatten uiteraard kritisch volgen, met name het debat over de begroting van Volksgezondheid, Sociale Zaken, Volkshuisvesting en Verkeer en Waterstaat. In een volgende Wegwijzer meer hierover.
STOP FIXATIE IN ZORGINSTELLINGEN De Unie KBO heeft een brief aan de Tweede Kamer gestuurd met een oproep om fixatie in instellingen af te schaffen. De discussie over fixatie in zorginstellingen was onlangs weer aangewakkerd door het bericht dat dit jaar al zeven mensen de dood vonden als gevolg van fixatie. De voorzitter, mevrouw Houben, heeft in de brief onder meer de volgende zaken aan de orde gesteld: “ Afschaffing van fixatie kan alleen als instellingen en zorgverleners een andere houding aannemen. Beleid om mensen vast te binden heeft niet te maken met organisatorische zaken als personeelstekorten, leren we uit onderzoek.
KBO-WEGWIJZER NR. 12
4
Natuurlijk: als je als zorgverlener ’s ochtends hoort dat er twee collega’s ziek zijn en je dus nog drukker bent als anders, helpt dat niet om mensen rustig en respectvol tegemoet te treden. Maar omgekeerd leidt meer personeel niet zonder meer tot minder fixatie. Niet fixeren is een belangrijke indicatie voor menswaardige en goede zorg. Vastbinden wens je toch geen mens toe? We zouden in Nederland fixatievrije instellingen moeten bevorderen. Ik stel voor dat Bussemaker deze instellingen beloont. Zorgverleners die vindingrijk zijn en alternatieven voor fixatie bedenken, verdienen onze waardering. Instellingen die zorgverleners hierin stimuleren ook. Fixatie leidt tot meer ongelukken, incontinentie en depressiviteit. Personeel zou scholing moeten krijgen om beter met lastige patiënten om te gaan. Laten we doen wat werkt: niet alle aandacht richten op zorgsystemen, maar wezenlijke zaken aanpakken: zoals de afschaffing van vrijheidsbeperkende maatregelen”. Staatssecretaris Jet Bussemaker (Volksgezondheid) heeft aan de Tweede Kamer voorgesteld dat een bewoner alleen nog vastgebonden mag worden als er echt niets anders op zit en de cliënt zonder vastbinden slechter af is. Volgens Bussemaker zijn er inmiddels genoeg alternatieven voor vastbinden om te voorkomen dat een patiënt valt. Daar komt nog eens bij dat de huidige regels cliënten onvoldoende beschermen tegen onvrijwillige fixatie. Overigens wil de staatssecretaris in de wetgeving die ze aankondigt, ook wat doen aan andere maatregelen die de vrijheid van bewoners van een instelling inperken. Zo moet een verpleeg- of verzorgingshuis voor elke cliënt bekijken of het nodig is hem of haar op de kamer te houden. Nu gaan nog hele afdelingen op slot. ► De Unie KBO ondersteunt de landelijke campagne ‘Ik (bind) hou vast!’ voor méér bewegingsvrijheid voor mensen met dementie. De campagne organiseert een jaar lang speciale activiteiten in het hele land. Ga voor meer informatie naar www.innovatiekringdementie.nl/
OUDEREN KOMEN ER BEKAAID AF In de Miljoenennota staan veel maatregelen die de lasten van de vergrijzing afwentelen op de schouders van ouderen. Denk bijvoorbeeld aan maatregelen als het invoeren van de zogenaamde ‘houdbaarheidsbijdrage’ en het versoberen van het basispakket van de zorgverzekering. De CSO vindt dat ouderen er maar bekaaid af komen. De CSO mist samenhang op het gebied van ouderenbeleid. Door het invoeren van een versnipperde reeks maatregelen, worden ouderen steeds meer op zichzelf terug geworpen. Er wordt aan een heleboel knoppen gedraaid, die allemaal op elkaar inwerken, zonder dat de totale effecten voor ouderen duidelijk zijn.
KBO-WEGWIJZER NR. 12
5
Arbeid De CSO vindt het terecht dat de arbeidsparticipatie bevorderd wordt. Het is een goede zaak dat positieve prikkels worden gegeven om doorwerken na je 62e te stimuleren. Het voordeel wordt uitgekeerd in de vorm van een heffingskorting. Dat is het meest voordelig voor de hogere inkomens. Lage inkomens profiteren hier onvoldoende van. Daarnaast vindt de CSO het relevanter maatregelen te nemen die zorgen dat de arbeidsparticipatie toeneemt in de groep ouderen onder de 62. Koopkracht Ook zonder de financiële crisis maakt de CSO zich ernstig zorgen over de koopkracht van 65-plussers. De indexatie voor aanvullende pensioenen wordt door het kabinet te rooskleurig ingeschat. Ook de gevolgen van de herziening van de regeling tegemoetkoming buitengewone uitgaven (TBU) zijn niet meegenomen in de koopkrachtplaatjes. Omdat nog niet helder is wat de inkomenseffecten precies zijn, wil de CSO dat de afschaffing van de regeling TBU wordt uitgesteld. AWBZ In de VWS-begroting wordt gemeld dat per januari 2009 1,1 miljard bezuinigd wordt op de begeleidingsfunctie in de AWBZ. Vele tienduizenden ouderen worden hier de dupe van, omdat ze hun begeleiding geheel of gedeeltelijk verliezen. De pijn wordt juist gevoeld door die ouderen die beginnend dementerend zijn, of ouderen die thuis wonen met een stapeling van kleinere beperkingen. De CSO vindt het onaanvaardbaar dat bezuinigd wordt, zonder dat de effecten onvoldoende bekend zijn, terwijl een steeds groter beroep wordt gedaan op eigen verantwoordelijkheid van mensen en er elders onvoldoende passende maatregelen genomen zijn. De invoering van een eigen bijdrage voor de begeleidingszorg en de invoering van een vermogenstoets van de AWBZ pakken ook voor ouderen zeer negatief uit. De CSO pleit voor nader onderzoek voordat maatregelen worden genomen. Basispakket zorgverzekering Geneesmiddelen die nu vergoed worden vanuit het huidige basispakket van de zorgverzekering, worden dat straks niet meer. Denk bijvoorbeeld aan slaapmedicatie. De CSO vindt het onbegrijpelijk dat medicatie waar mensen niet zonder kunnen van de een op de andere dag niet meer vergoed worden. Zij pleiten dan ook voor een overgangsregeling. Van die medicatie die voor kortdurend gebruik wordt voorgeschreven, vindt de CSO dat die helemaal niet uit het basispakket van de zorgverzekering gehaald moet worden.
KBO-WEGWIJZER NR. 12
6
60-PLUS? GRIEPPRIK DUS Vanaf half oktober start de jaarlijkse griepcampagne. Tussen half oktober en half november krijgen bijna 5 miljoen mensen een uitnodiging van hun huisarts voor de gratis griepprik. Voor het eerst worden nu alle mensen vanaf 60 jaar uitgenodigd, naast mensen met een chronische ziekte of een verzwakte afweer. Voorheen was de leeftijdsgrens 65 jaar. Naar verwachting zullen 3,7 miljoen mensen de griepprik krijgen. De jaarlijkse griepprik beschermt tegen ernstige gevolgen van de meest voorkomende griepvirussen. Mensen die een griepprik hebben gehaald, hebben veel minder kans om griep te krijgen. En mochten ze de ziekte toch krijgen, dan verloopt die vaak veel minder ernstig. Per jaar worden gemiddeld 20.000 mensen in het ziekenhuis opgenomen als gevolg van griep, en jaarlijks overlijden tussen de 200 en 1000 mensen tengevolge van griep. Zonder de griepprik zouden deze getallen hoger liggen. De griepprik voorkomt een kwart tot de helft van de ziekenhuisopnames en kan het aantal sterfgevallen laten afnemen met 12-50 procent. Jaarlijkse griepprik De griepprik wordt jaarlijks aangeboden, omdat de griepvirussen ieder jaar een beetje anders zijn. Om te zorgen dat de griepprik zo goed mogelijk beschermt, verandert ook de griepprik ieder jaar. Het is niet mogelijk om griep te krijgen van de griepprik zelf, want de prik bevat geen levend griepvirus. Van 65+ naar 60+ Naast mensen met een chronische ziekte of verzwakte afweer, krijgen vanaf dit jaar alle mensen vanaf 60 jaar een uitnodiging voor de griepprik. In de voorgaande jaren kregen mensen dat vanaf 65 jaar. Op advies van de Gezondheidsraad besloot het ministerie van VWS om de leeftijdsgrens te verlagen, omdat mensen vanaf 60 jaar een verhoogde kans hebben om ernstig ziek te worden als gevolg van de griep. Griep Griep wordt veroorzaakt door het griepvirus (influenzavirus) en komt in de winter voor. Kenmerkend voor griep is koorts, die binnen 12 uur kan oplopen tot 39°C of hoger. Volledig herstel van griep duurt één tot drie weken. Elk jaar circuleren andere griepvirussen. Het ene virus maakt meer mensen ziek dan het andere, maar gemiddeld krijgen jaarlijks in Nederland 1 tot 1,5 miljoen mensen griep. Naast griep hebben veel mensen klachten die op griep lijken, maar door een ander virus veroorzaakt worden. De griepprik beschermt alleen tegen het griepvirus. ► Voor meer informatie over de griepprik kunt u terecht op de website www.rivm.nl/griepprik of bij uw huisarts. Daarnaast kunt u contact opnemen met de afdeling persvoorlichting van het RIVM, 030 274 40 82.
KBO-WEGWIJZER NR. 12
7
SLAAP- EN KALMERINGSMIDDELEN UIT PAKKET Wat betekent het voor senioren als vanaf 1 januari 2009 de vergoeding van slaap- en kalmeringsmiddelen (benzodiazepinen) vanuit de basisverzekering vervalt? Voor wie blijven benzodiazepinen vergoed? De vergoeding blijft alleen gehandhaafd voor personen die benzodiazepinen gebruiken omdat er geen goed alternatief voor bestaat. Denk aan mensen met epilepsie, angststoornissen, meervoudige psychiatrische problematiek of aanhet verlagen van het bewustzijn van patiënten in de laatste levensfase. Wat zijn de gevolgen voor patiënten? Iedereen die na 1 januari 2009 een benzodiazepine gebruikt en niet tot de uitzonderingscategorie hoort, zal zelf zo’n 12 tot 16 euro per maand moeten betalen aan de apotheek. Voor benzodiazepinen blijft nog steeds een recept nodig. De kosten voor zo’n recept worden wel vergoed door de basisverzekering. Op dit moment is het nog niet duidelijk of er verzekeraars zijn die benzodiazepinen vanuit een aanvullende verzekering gaan vergoeden. Hoe kunnen patiënten zich voorbereiden op de maatregel? Patiënten die langdurig benzodiazepinen gebruiken zullen moeten afwegen of zij bereid zijn de medicijnen na 1 januari 2009 zelf te gaan betalen. Omdat langdurig gebruik van benzodiazepinen ontraden wordt, is het verstandig om te overwegen het gebruik te stoppen. Het advies is om dit te doen in overleg met de apotheek of (huis)arts. Zij kunnen adviseren over de manier waarop gestopt kan worden. Vaak moet dat namelijk via een afbouwschema gebeuren. Bij een afbouwschema wordt de patiënt meestal eerst overgezet naar een bepaalde soort benzodiazepine (zoals diazepam) waarvan de dosering stap voor stap verminderd wordt. Ook deze afbouwmedicatie wordt na 1 januari 2009 niet meer vergoed. Het is daarom aan te raden op tijd met afbouwen te beginnen.
NIEUWE DATUM INTERACTIEF PUBLIEKSDEBAT In de vorige Wegwijzer hebben we u uitgenodigd voor een interactief debat over Europa voor actieve 50-plussers en jongeren. Het publieksdebat is verzet van 1 oktober jl. naar 21 november 2008. U kunt dus nog deelnemen aan het programma! Waar normaliter het publiek passief luistert en de prominenten hun verhitte discussies voeren, staat bij dit debat het publiek ‘op het podium’. Europarlementariërs Emine Bozkurt en Erik Meijer debatteren met verschillende maatschappelijke- en ouderenorganisaties, maar vooral met het aanwezige publiek. Ouderen en jongeren, worden op een interactieve manier betrokken bij elkaar en bij Europa.
KBO-WEGWIJZER NR. 12
8
►Het publieksdebat vindt plaats op vrijdag 21 november 2008 van 19.15 tot 22.30 uur. Locatie: het Tumult Debatcentrum www.tumultdebat.nl aan het Domplein 5 te Utrecht. De toegang is gratis. Aanmelden kan via e-mailadres
[email protected] of via telefoonnummer 035 625 20 50. Meer informatie: Nederlands Debat Instituut, Alexandra Peek, www.debatinstituut.nl.
DISTRIBUTIE EN VERSCHIJNINGSDATA NESTOR Om de distributie van Nestor zo goed mogelijk te laten verlopen willen we graag wat praktische informatie onder de aandacht brengen: Door de bezorger worden mutaties doorgegeven aan de provinciale KBO, de provinciale KBO geeft de mutaties vóór een afgesproken datum aan de Unie KBO door zodat deze tijdig verwerkt kunnen worden. De rayonmedewerker geeft mutaties door aan de Unie KBO. Rayonmedewerkers voeren hun werkzaamheden immers uit voor de Unie KBO en niet voor de provinciale KBO. Als een rayonmedewerker op vakantie gaat en niet duidelijk heeft doorgegeven wie de vervanger is worden de pakketten door TNT gedistribueerd onder de bezorgers. ► Tot 1 januari 2009 wordt de Nestordistributie verzorgd door Gerla van Rangelrooij,
[email protected]. Zij is aanwezig op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag, tel 073-6123475. Vanaf 1 januari 2009 wordt de Nestordistributie verzorgd door Suzanne Meeboer,
[email protected]. Zij is aanwezig op dinsdag, woensdag en donderdag, tel 073-6123475.
Verschijningsdata Nestor 2009 Februarinummer
20 januari
Maartnummer
17 februari
Aprilnummer
24 maart
Meinummer
21 april
Juninummer
19 mei
Zomernummer
7 juli
Septembernummer
18 augustus
Oktobernummer
22 september
Novembernummer
20 oktober
Kerstnummer
1 december
KBO-WEGWIJZER NR. 12
9
ORGANISEER VOORLICHTING VEILIG WONEN Onlangs zijn 20 voorlichters opgeleid om bij afdelingen een presentatie te houden over een ‘Veilige omgeving thuis’. De presentatie duurt ongeveer 1,5 uur. Als afdeling kunt u ervoor zorgen dat mensen worden geïnformeerd over het voorkomen van valongelukken. De voorlichter weet precies hoe een aantrekkelijke bijeenkomst te organiseren. Er is veel aandacht voor praktische tips, zodat senioren zelfthuis een veilige omgeving kunnen creëren. Het thema is uitermate belangrijk omdat één op de drie thuiswonende 50plussers minimaal eenmaal per jaar valt! Jaarlijks overlijden er 1800 ouderen als gevolg van een valincident. ► Wilt u meewerken aan het voorkomen van valongelukken en als afdeling een informatieavond organiseren? Vraag vandaag nog een informatiepakket aan bij Ria Gijselhart van de Unie KBO, tel. 071 – 690 42 53 of mail naar
[email protected]. Ria is bereikbaar op maandag, dinsdag en donderdag.
STUDIEDAG ‘ZICHT OP EINDIGHEID’ Op 5 november a.s wordt in Motel Breukelen de studiedag ‘Zicht op eindigheid’ gehouden. Je verhouden tot een ongeneeslijke ziekte en met sterven is geen gemakkelijk opgave. Toch zijn ervaringen hiermee niet alleen maar somber en zwaar: De betrokkenheid van mensen in de zorg rond het levenseinde op elkaar en positieve ontwikkelingen in de palliatieve terminale zorg laten een andere kant zien. De brochure ‘Zorg om het levenseinde’ is inmiddels herzien en geactualiseerd. Het is een uitstekend hulpmiddel voor provinciale bonden en afdelingen om dit onderwerp ter sprake te kunnen brengen. De studiedag is in eerste instantie bedoeld voor KBO-bestuurders en provinciaal kader. Lokaal kader en personen uit netwerken waarmee wordt samengewerkt rond dit onderwerp zijn, als er nog plaats is, ook van harte welkom. Programma De dagvoorzitter is Marianne Waling-Huissen. Zij werkt vanuit het bureau ‘Met waarden helen’, heeft ethiek gestudeerd en is oorspronkelijk verpleegkundige. Ze staat stil bij hoe mensen zich verstaan met ziekte en sterven. Welke processen maken mensen door en welke dilemma’s brengt dat met zich mee? Corry van Tol, directeur van hospice Kuria te Amsterdam, gaat in op de manier waarop de palliatieve terminale- en hospice zorg zich in Nederland ontwikkelt. Het middagprogramma bestaat uit workshops met thema’s over Spirituele zorg in het kader van palliatieve terminale zorg, Vrijwilligers en palliatieve terminale zorg en Als het erop aan komt…Over beslissingen rond het levenseinde.
KBO-WEGWIJZER NR. 12
10
► Aanmelden kan via een aanmeldingsformulier dat u kunt aanvragen via
[email protected] of telefonisch via 073-6123475. U krijgt op de studiedag de handreiking ‘Zorg om het levenseinde’. Voor KBO-leden zijn er geen kosten verbonden aan deze dag, maar ook geen vergoedingen. De kosten voor externen bedragen € 30,00. Het programma van deze dag is insamenspraak met Agora, het landelijk ondersteuningspunt palliatieve terminale zorg, tot stand gekomen.
50 JAAR HET GOEDE BOEREN LEVEN Afdeling Megen bestaat dit jaar 50 jaar en gaat samen met een basisschool in Megen een projectweek houden over voedsel. Hiervoor zoeken zij mensen die iets kunnen vertellen en laten zien over de conservering van voedsel in de jaren 50. die materialen thuis hebben en die het leuk vinden om samen met de schooljeugd te wekken, te roken, te karnen, in zuur te leggen, te drogen etcetera. Waar komt al dat eten in de supermarkt nu eigenlijk vandaan ? Wat is er mee gebeurd voordat het in dat pakje gestopt is? En: hoe ging dat vroeger. De week wordt afgesloten met een demonstratie van conserveringsmethoden van vroeger. Op vrijdagochtend 21 november maken de kinderen van Megen door te laten zien én door zelf te laten doen, kennis met de methoden uit vroeger jaren. ► Als u KBO Megen wilt helpen kunt u contact opnemen met Cor Snaters, 0412- 46 28 70.
KBO-WEGWIJZER NR. 12
11
