Bijlage: Opmaken van de kaartlagen

Bijlage: Opmaken van de kaartlagen In deze bijlage wordt kort toegelicht hoe de verschillende functielagen tot stand zijn gekomen.

-1-

-2-

1. De functielaag ‘Natuur’

3

4

A. Algemeen De functie ‘natuur’, waarvoor de kaartlaag wordt opgemaakt, wordt omschreven aan de hand van de definitie gegeven in het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen:

Zowel bossen, valleigebieden en heide worden dus aangeduid als natuur. Voor de opmaak van de morfologische kaartlaag wordt geen onderscheid gemaakt naar het soort natuur.

De natuurlijke structuur is - het samenhangend geheel van de rivier- en beekvalleien, de natuurgebieden, de boscomplexen en de andere gebieden, waar de voor de natuur structuurbepalende elementen en processen tot uiting komen - de ecologische infrastructuur gevormd door lijn-, punt- en vlakvormige natuurelementen, door geïsoleerde natuur- en bosgebieden en door parkgebieden

De kaartlaag ‘natuur’ ontstond aan de hand van kaartmateriaal, het inkijken van studies en het raadplegen van deskundigen. Zo werd het mogelijk om een beeld te scheppen van de natuur in Vlaanderen. Het gebruikte basismateriaal wordt in de volgende paragraaf kort opgesomd. Aangezien de kaartlagen opgemaakt worden voor heel Vlaanderen en het onmogelijk is om al de gegevens exact te achterhalen en nauwkeurig aan te duiden, wordt er bewust gekozen om geabstraheerde kaarten te maken van de morfologische structuur.

5

B. Kaartmateriaal Volgende kaartlagen dienden als basismateriaal voor het opmaken van de functiekaart voor natuur.

Kaart

Beschrijving

Toepassing

De Biologische Waarderingskaart is een uniforme inventarisatie en evaluatie van het gehele Vlaamse grondgebied aan de hand van een set karteringseenheden die staan voor vegetaties, grondgebruik en kleine landschapselementen. Ook met de aanwezigheid van belangrijke fauna-elementen is er rekening gehouden.

De biologische waarderingskaart is een inventaris van de natuur in Vlaanderen. Deze kaart dient als basis voor het opmaken van de morfologische natuurkaart. Naast een inventarisatie van de natuur, geeft deze kaart ook een evaluatie van de natuur. Aan elke eenheid natuur, die op de biologische waarderingskaart werd aangeduid, wordt een waardeoordeel gekoppeld. Aangezien de functiekaart ‘natuur’ de natuurlijke structuur, relevant op het niveau van Vlaanderen, moet aanduiden, beschouwen we enkel de waardevolle en zeer waardevolle natuur als relevant

Biologische Waarderingskaart versie 2 Toestand 07/11/2005 Afgekorte titel: BWK 2 Eigenaar: Instituut voor Natuurbehoud Producent: Instituut voor Natuurbehoud

Het doel was het aanmaken van een gebiedsdekkende biologische waarderingskaart teneinde een referentiekader te bieden voor biotoopinformatie en biologische waardering voor het Vlaamse gebiedsgerichte natuurbeleid

Boskartering 1990 Eigenaar: MVG - departement LIN AMINAL - afdeling Bos en Groen Producent: Vlaamse Landmaatschappij Eurosense Technologies NV

Het beheer van de bossen steunde in Belgie sinds 1846 op gegevens die ingewonnen werden door middel van 10-jaarlijkse bostellingen. Deze laatsten werden uitgevoerd via directe raadpleging van de boseigenaars door middel van vragenlijsten. Ten einde de opslag en de verwerking van de gegevens ten behoeve van het beheer van het bospatrimonium te optimaliseren, werd, door Eurosense Technologies nv, gedurende de periode 1978-1992 aan de hand van de interpretatie van kleurinfrarood orthofoto's een digitale boskartering opgesteld. Deze boskartering werd, door toepassingen van GIS principes, in 1994 door de Vlaamse Landmaatschappij omgevormd tot een geïntegreerde gegevensbank die zowel een geografische als een beschrijvende component bevat. Het doel van de kaart is het beheer van het bospatrimonium van het Vlaamse Gewest door de afdeling Bos en Groen, AMINAL, LIN, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap.

6

Ter aanvulling en controle op de biologische waarderingskaart wordt ook de boskarteringskaart geraadpleegd.

C. Documenten De gewenste ruimtelijke structuur en programma voor uitvoering van de verschillende buitengebied regio’s

Het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen wil het buitengebied vrijwaren voor de essentiële functies landbouw, natuur en bos. Om dit doel te bereiken wordt er 750.000 ha agrarisch gebied, 150.000 ha natuurgebied, 53.000 ha bosgebieden en 34.000 ha andere groen gebieden vastgelegd in bestemmingsplannen. In 2001 besliste de Vlaamse Regering de afbakening van de landbouw-, natuur- en bosgebieden aan te pakken in twee fasen. De afbakening van de landbouw-, natuur- en bosgebieden startte met de afbakening van 86.500 ha natuurgebieden als onderdeel van het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN). De afbakening van de landbouwgebieden en de rest van de natuurgebieden schoof door naar een tweede fase die in 2004 op gang kwam. In overleg met gemeenten, provincies en belangengroepen wordt een ruimtelijke visie opgesteld die op hoofdlijnen aangeeft wat de belangrijke structuren zijn: welke aaneengesloten gebieden blijven gevrijwaard voor landbouw, in welke beekvalleien is er ruimte voor natuurontwikkeling, enz… Deze ruimtelijke visie legt de krachtlijnen vast voor de opmaak van de ruimtelijke uitvoeringsplannen die de bestemmingen op perceelsniveau vastleggen. Vlaanderen werd hiervoor opgedeeld in 15 regio's.Bij een tussentijdse evaluatie in maart 2005 werd door de bevoegde minister beslist enkele regio's samen te voegen zodat er nu gewerkt wordt met 13 regio's. In juni 2004 startte het overlegproces over deze ruimtelijke visies in de pilootregio’s Kust-Polders-Westhoek en Haspengouw-Voeren. Sinds begin 2005 komen de overige regio’s gefaseerd aan bod. Het resultaat van het overlegproces is een ruimtelijke visie en een actieprogramma. Op basis van dit actieprogramma kan de Vlaamse Regering dan initiatieven nemen om bepaalde gebieden van bestemming te veranderen, om zo het realiseren van de ruimtelijke visie mogelijk te maken.

7

Het departement RWO – ruimtelijke planning heeft in het kader van deze studie de bestaande natuurlijke structuur van de deelgebieden in kaart gebracht. Deze kaarten werden eveneens op niveau van Vlaanderen opgemaakt. Aan de hand van deze kaarten werd de morfologische natuurkaart gecontroleerd. Er werd nagegaan of dezelfde natuurgebieden geselecteerd werden.

De structuurbepalende natuurgebieden Ruimtelijk Vlaanderen

structuurplan In het RSV staat een nauwkeurige beschrijving van de gebieden van de natuurlijke structuur.

Bestaande ruimtelijke structuur – informatief gedeelte – p68 - 72

8

Aan de hand van de beschrijving in het RSV wordt nagegaan hoe de natuur wordt aangeduid op de morfologische kaart. Er wordt bepaald of het een concentratiegebied, een rastergebied of snippers natuur betreft.

D. Werkwijze De Biologische waarderingskaart wordt vereenvoudigd, zodanig dat enkel de waardevolle en zeer waardevolle natuurgebieden zichtbaar blijven. Het is deze kaart die de basis vormt voor de morfologische natuurkaart. De gebieden op deze kaart moeten aangeduid worden aan de hand van de morfologische legende-eenheden. Dit gebeurt aan de hand van de tekst over de structuurbepalende natuurgebieden in het RSV. Op basis van de nauwkeurige beschrijving van het natuurgebied kan nagegaan worden of het hier een concentratie, een raster of versnipperd natuurgebied betreft. De aanduiding van een rastergebied gebeurt aan de hand van een raster. De maaswijdte van het raster vertelt iets over de natuurlijke waarde van het gebied. Hoe groter de mazen hoe lager de natuurwaarde. Dit wordt duidelijk geïllustreerd in het poldergebied dat een grotere natuurwaarde kent in het oosten dan in het westen. Wanneer een gebied wordt aangeduid door middel van een ‘gevuld raster’ wijst dit op grotere natuurelementen die verspreid voorkomen maar toch een samenhang vertonen. Het Limburgs plateau is hier een voorbeeld van. Dit gebied wordt gekenmerkt door de grootste heidegebieden in Vlaanderen, en omvangrijke naaldbossen. De naaldbossen hebben een grote natuurwaarde door hun uitgestrektheid en samenhang met de heideterreinen.

Een gebied wordt aangeduid als een concentratie van natuur wanneer er sprake is van één aaneengesloten gebied met een hoge natuurwaarde. De functie natuur is dominant aanwezig in dit gebied. Voorbeelden hiervan zijn het Zoniënwoud, de Kalmthoutse heide en het Zwin. Deze gebieden worden aangeduid door middel van een vlak. Deze aanduiding is schaalgerelateerd en dus afhankelijk van de oppervlakte van het gebied. Een concentratie van natuur kan ook lineair zijn, bijvoorbeeld langs de riviervalleien. Deze concentraties worden aangeduid door middel van stroken. In een rastergebied komen de natuurelementen niet aaneengesloten voor, maar verspreid over het hele gebied. Het gebied bezit toch een grote natuurwaarde door de sterke samenhang en wisselwerking tussen de verschillende natuurelementen. De natuur komt in deze gebieden samen voor met andere functies. Het gebied van de Vlaamse Ardennen is hier een mooi voorbeeld van. Deze streek wordt gekenmerkt door zeer veel kleine landschapselementen zoals houtkanten, beekvalleien e.d. met elk hun natuurwaarde. De elementen vertonen een sterke samenhang wat de natuurwaarde nog verhoogt. Naast de functie natuur is ook de landbouw in dit gebied sterk vertegenwoordigd.

De natuur wordt aangeduid als een snipper wanneer zij geïsoleerd voorkomt, maar toch een zekere natuurwaarde heeft. De bossen op de zandrug Maldegem – Stekene worden op deze manier aangeduid als snipper. Alhoewel er vroeger een verband was tussen deze bossen is deze samenhang vandaag de dag verdwenen en komen ze geïsoleerd voor. De grootte van de snipper is afhankelijk van de oppervlakte van het gebied.

9

. De morfologische natuurkaart wordt vervolgens gecontroleerd aan de hand van de kaarten van de bestaande natuurlijke structuur van de buitengebieden. Op die manier wordt getracht geen enkel natuurgebied, relevant op Vlaams niveau, over het hoofd te zien. De kaart werd ten slotte nagekeken door deskundigen van het departement RWO – Ruimtelijke Planning.

10

2. De functielaag ‘Recreatie’

11

12

A. Algemeen De twee toeristisch-recreatieve netwerken op Vlaams niveau zijn enerzijds de Kust en anderzijds de Kempen, inclusief het Maasland.

De functielaag ‘recreatie’ duidt alle recreatieve en toeristische attracties aan in Vlaanderen en tracht ook de gebieden in kaart te brengen waar mensen recreëren.

De kaartlaag ‘recreatie’ ontstond aan de hand van kaartmateriaal, het inkijken van studies en het raadplegen van deskundigen. Zo werd het mogelijk om een beeld te scheppen van de recreatie in Vlaanderen. Het gebruikte basismateriaal wordt in de volgende paragraaf kort opgesomd. Aangezien de kaartlagen opgemaakt worden voor heel Vlaanderen en het onmogelijk is om al de gegevens exact te achterhalen en nauwkeurig aan te duiden, wordt er bewust gekozen om geabstraheerde kaarten te maken van de morfologische structuur.

De recreatieve activiteiten worden verder opgesplitst naar verblijfsaccommodatie, toeristisch – recreatieve knooppunten en toeristisch – recreatieve netwerken. Onder de verblijfsaccommodatie worden de hotels, vakantiedorpen en vakantiecentra verstaan. De toeristisch – recreatieve knooppunten vormen de belangrijkste bestemmingen voor het dagtoerisme. Drie types van knooppunten kunnen onderscheiden worden , met name de kunststeden, de attractieparken en cultuur – historisch erfgoed.

13

B. Basisinformatie Toeristische attracties in Vlaanderen Het aanbod 2003 doorgelicht Toerisme Research Papers nr.7 Steunpunt recreatie K.U. Leuven

Deze inventarisatie van het aanbod aan toeristische attracties legt de basis voor een meetsysteem in de attractiesector in Vlaanderen. Het is immers de bedoeling aan de hand van betrouwbare en vergelijkbare kengetallen de ontwikkelingen in deze sector te kunnen opvolgen. Het uitgangspunt is dat attracties van cruciaal belang zijn in de ontwikkeling van toeristische bestemmingen. Sommige attracties of combinaties van attracties in een bepaalde regio of plaats zijn in staat toerismestromen te genereren, andere hebben eerder een lokale betekenis als recreatievoorziening. Het doel van deze jaarlijkse inventarisatie is de dynamiek van de attractiesector in beeld te brengen.

Deze inventaris resulteerde in een kaart van Vlaanderen. Het is deze kaart die basis vormt voor de functielaag ‘recreatie’. De recreatieve polen die aangeduid zijn op deze kaart worden gekenmerkt door een bezoekersaantal van minimum 5000 per jaar.

In het RSV staat een nauwkeurige beschrijving van de concentraties van toeristische en recreatieve activiteiten.

Aan de hand van de beschrijving in het RSV wordt nagegaan welke recreatieve activiteiten en netwerken moten aangeduid worden op de kaart. Aan de hand van deze beschrijving wordt een onderscheid gemaakt in snippers, rasters en concentraties van recreatie.

Deze website verzamelt informatie over de regionale landschappen in Vlaanderen.

De kaart met de regionale landschappen en de informatie die we op deze website vinden, vormen een aanvulling op de basiskaart met attractiepolen in Vlaanderen

Bij het opmaken van de functiekaart ‘recreatie’ wordt dezelfde selectie overgenomen. Er wordt vanuit gegaan dat de attracties die deze selectie niet halen, niet relevant zijn op Vlaams niveau. De kaart moet nog verder worden aangevuld want verblijfsaccommodatie, wandelgebieden, golfterreinen, e.d. werden niet meegenomen.

Concentraties van toeristische en recreatieve activiteiten Ruimtelijk Vlaanderen

structuurplan

Bestaande ruimtelijke structuur – informatief gedeelte – p138 144 www.regionalelandschappen. be

14

C. Inventaris Aangezien de inventaris van recreatieve attractiepolen van het Steunpunt Vlaanderen niet volledig was, moest deze nog aangevuld worden met extra gegevens. Deze gegevens werden achterhaald door opzoekingswerk op het Internet. Deze inventaris is een opsomming van alle attracties, recreatiegebieden, e.d. die op de functielaag ‘recreatie’ zijn aangeduid.

15

Toeristisch – recreatieve knooppunten Natuur Regionale landschappen

Riviervalleien -

-

Gebied langs de Schelde (Stille waters) Gebied langs de Leie

Wandel- en fietsgebieden -

-

Kalmthoutse heide Bos van Meeroode Zoniënwoud ‘t Zwin

Drukbezochte wandel- en fietsnetwerken -

Limburgse kempen Antwerpse kempen West-Vlaamse heuvels Polders Vlaamse Ardennen

16

Regionaal Landschap West-Vlaamse Heuvels vzw Regionaal landschap houtland Regionaal landschap Meetjesland Regionaal Landschap Meetjesland vzw Regionaal landschap Vlaamse Ardennen Regionaal landschap Zenne Zuun & Zoniën Regionaal landschap Dijleland vzw Regionaal landschap Noord-Hageland vzw Regionaal Landschap Lage Kempen vzw Regionaal Landschap Kempen en Maasland vzw Regionaal Landschap Haspengouw vzw

Sport Golf -

Bloso domeinen -

-

Blosodomein Hofstade in Nieuwpoort Blosocentrum Willebroeck Hazewinkel in 2830 Willebroek Blosocentrum Genk ‘Kattevenia’ in Genk Blosocentrum Waregem ‘Gaverbeek’ in Waregem Blosocentrum Woumen ‘de Rhille’ in Woumen Blosocentrum Brugge ‘Julien Saelens’ in Brugge Assebroek Blosocentrum Herenals ‘Netepark’ in Herentals Blosocentrum Oordegem ‘Putbos’ in Oordegem Blosocentrum in Gent Blosocentrum Hasselt ‘De Schaverdijn’ in Hasselt Blosocentrum Liedekerke ‘Heuvelkouter’ in Liedekerke

Indoorski pistes -

Zondal in Deurne Aspen in Wilrijk Casablanca in ’s Gravenwezel Snow Valley in Peer Skibaan Katteven in Genk

17

Golf &Country Club Oudenaarde in Wortegem-Petegem Golfschool Gent in Gent-Drongen Royal Latem Golf Club in Sint – Martens Latem Damme Golf &Country Club in Damme -Sysele Golf & Country Club de Palingbeek in Hollebeke Ieper Open Golf Club in Ieper Royal Ostend Golf Club in De Haan Royal Zoute Golfclub in Knokke Waregem Golf Culb in Waregem Wellington Golf Oostende in Oostende Westgolf in Westende Brabantse Golf in Melsbroek Golf & Business Association Kampenhout in Kampenhout GOLFlife Center Sterrebeek in Sterrebeek Keerbergen Golfclub in Keerbergen Royal Golf Club de Belgique in Tervuren Winge Golf & Country Club in Sint-Joris Winge Antwerp International Golf Club Rinkven in Schilde Bossenstein Golf & Polo Club in Broechem Brasschaat Open Golf & Country Club in Brasschaat Cleydael Golf in Aartselaar Golf Club Nuclea Mol in Mol Kempense Golf Club in Mol-Rauw Royal Antwerp Golf Club in Kapellen Steenhoven Country Club in Postel-Mol Ternesse Golf & Country Club in Wommelgem Witbos Golfclub in Noorderwijk-Herentals Flanders Nippon Golf & Business Club in Hasselt Limburg Golf & Country Club in Houthalen Millenium Golf in Paal-Beringen Spiegeleven Golfclub in Genk

-

Cultuur Kunststeden -

Antwerpen Gent Brugge Mechelen Leuven

Jabbeke Schilde Sint-Martens-Latem Mol Westerlo Kortrijk Diest (9)

Historische archeologische musea - Dendermonde - Beringen - Poperinge - Maldegem - Leuven - Tienen - Ieper (5) - Aarschot - Aalst - Gent (3) - Antwerpen (7) - Anzegem - Zottegem - Tongeren - Oudenaarde - Genk - Willebroek - Sint-Niklaas - Hamme - Wachtebeke (1) - Oostende (3) - Zonnebeke - Tervuren - Lennik - Mechelen

Musea Deze gegevens komen rechtstreeks uit de inventaris van het steunpunt recreatie. Per stad wordt tussen haakjes opgegeven hoeveel recreatieve attracties er aanwezig zijn. Wanneer er geen getal tussen haakjes staat, is er slecht 1 attractiepool in deze stad aanwezig. Kunstmusea - Antwerpen (8) - Lier (2) - Alveringem - Gent (3) - Mechelen (2) - Hoogstraten - Hasselt - Oudenaarde - Leuven - Sint-Niklaas - Zulte - Oostende - Koksijde - Brugge (5) - Deinze - Torhout - Damme

18

-

Diksmuide Brugge (2) Kortrijk Koekelare

Monumenten en erfgoed - Lier - Zoutleeuw - Leuven - Dendermonde - Brugge (3) - Bilzen - Torhout - Holsbeek - Bornem (2) - Deinze - Malle - Veurne - Hasselt - Kruibeke (2) - Gent (2) - Oostende - Diksmuide - Wielsbeke - Nieuwpoort - Sint-Truiden - Koksijde Volkscultuur en ambachten - Blankenberge - Kampenhout - Roeselare - Brugge (6) - Antwerpen (2) - Damme

-

Turnhout (2) Tienen Bornem (2) Lokeren Sint-Truiden Zemst Mechelen Kalmthout (2) Alveringem (2) Oostende (2) Kortrijk Wervik Hasselt Poperinge Izegem Maaseik Lier Essen Gent Beersel Putte Knokke-Heist Heuvelland Koksijde Overijse Dilsen-Stokkem Zonnebeke Oudenaarde Bochelt Dendermonde Veurne

-

Antwerpen (4) Zoutleeuw

Religie

19

-

-

Ronse Tongeren Brugge (4) Sint- Truiden (3) Gent Baarle-Hertog Vleteren Turnhout

Bioscoopcomplexen - UGC Cinema’s Antwerpen in Antwerpen - Cartoons in Antwerpen - MUHKA media in Antwerpen - Metropolis in Antwerpen - Sphinx in Gent - Studioskoop in Gent - Kinepolis in Gent - Kinepolis in Brugge - Kinepolis in Brussel - Kinepolis in Hasselt - Kinepolis in Kortrijk - Kinepolis in Leuven - Bioscoop Belgica in Lier - Beverly Screens in Knokke - Buda Kunstencentrum in Kortrijk - Casino Beringen in Beringen - Casino Koksijde in Koksijde - Central, Lavendelstraat in Ninove - Cine Capitole in Aalter - Cine Club Contre Champs in Eigenbrakel - Cine Lux Herentals in Herentals - Cine Star, Gemeenteplein in Waregem - Ciné débats Rue Gratès in Watermaal-Bosvoorde - Cinema Albert in Sint-Gillis-bij-Dendermonde - Cinema Focus in Geraardsbergen

Cinema liberty in Brugge Cinema Lumière in Brugge Cinema Rex in Mol Cityscoop in Roeselare Comma in Brugge De keizer in Lichtervelde Euroscoop in Genk Euroscoop in Maasmechelen Palace in Aalst Feestpaleis in Aalst

Kunstencentra, Schouwburgen en Concertgebouwen -

20

Concertgebouw in Brugge De Handelsbeurs in Gent De Bijloke – concertzaal in Gent Koninging Elisabethzaal in Antwerpen Amuz, Augustinus muziekcentrum in Antwerpen Muziekodroom in Hasselt Hof ter Lo in Borgerhout De Kreun in Kortrijk De Singel in Antwerpen De Vooruit in Gent Kc Nona in Mechelen Kunstencentrum ’t stuk in Leuven Kunstencentrum Vlaams Fruit in Antwerpen Kunstencentrum België in Hasselt Minard schouwburg in Gent Nieuwpoorttheater in Gent Noordtheater in Antwerpen NTG Gent in Gent Victoria in Gent Minnepoort in Leuven Arenbergschouwburg in Antwerpen Bourlaschouwburg in Antwerpen

-

Stadsschouwburg in Sint-Niklaas Stadschouwburg in Antwerpen Stadsschouwburg in Brugge De Schouwburg in Leuven De Kortrijkse in Kortrijk Stadsschouwburg in Ieper Vlaamse opera in Gent Het Zuiderpershuis in Antwerpen De Centrale in Gent Zebrastraat kunstenplatform in Gent Antwerp Aksent in Antwerpen Aleysistheater in Aarschot Atelier 210 in Etterbeek Backstage in Gent De Biekorf in Brugge Bij de Vieze Gasten in Gent De werf in Brugge echt Antwaarps theater in Antwerpen EWT Theater in Deurne Het bedrijf in Oostduinkerke Het Paleis in Antwerpen LOC den Bril in Lier T’Arsenaal in Mechelen Theater de Peoene in mechelen Theater De Vlasbloem in Nieuwkerken-Waas Theater Malpertuis in Tielt Theater PEG in Antwerpen Theater Tinnepot in Antwerpen Theaterzaal Roxy in Temse De Roma in Borgerhout Multatulitheater in Antwerpen Museumtheater in Sint-Niklaas Capitole in Gent

Culturele Centra -

21

Cultuurcentrum De Werf in Aalst Cultuurcentrum Het Gasthuis in Aarschot Cultuurcentrum Luchtbal in Antwerpen Cultuurcentrum Berchem in Berchem Cultuurcentrum De Schelde in Antwerpen Cultuurcentrum Deurne Antwerpen Cultuurcentrum Merksem in Antwerpen Cultuurcentrum Sint-Andries in Antwerpen Cultuurcentrum De Kern in Antwerpen Cultuurcentrum Den Horinck in Asse Cultuurcentrum De Meent in Beersel CultuurCentra Beringen - Casino Beringen in Beringen Cultuurcentrum Ter Vesten in Beveren Cultuurcentrum De Borre in Bierbeek Cultuurcentrum De Kimpel in Bilzen Cultuurcentrum Blankenberge in Blankenberge Cultuurcentrum De Steiger in Boom Cultuurcentrum Ter Dilft in Bornem Cultuurcentrum Brasschaat in Brasschaat Cultuurcentrum De Breughel in Bree Cultuurcentrum Brugge in Brugge Gemeenschapscentrum De Markten in Brussel Vlaamse Gemeenschapscommissie in Brussel Gemeenschapscentrum De Rinck in Brussel Gemeenschapscentrum Elzenhof in Brussel Elsene Gemeenschapscentrum Everna in Brussel Evere Gemeenschapscentrum De Zeyp in Brussel Ganshoren Gemeenschapscentrum De Linde in Brussel Haren

-

-

Gemeenschapscentrum Essegem in Brussel Jette Gemeenschapscentrum De Platoo in Brussel Koekelberg Gemeenschapscentrum Nekkersdal in Brussel Laken Gemeenschapscentrum Heembeek in NederOver-Heembeek Gemeenschapscentrum Den Dam in Brussel Oudergem Gemeenschapscentrum De Kriekelaar in Brussel Schaarbeek Gemeenschapscentrum De Kroon in Brussel Sint Agatha Berchem Gemeenschapscentrum De Pianofabriek in Brussel Sint-Gillis Gemeenschapscentrum De Vaartkapoen SintJans-Molenbeek Gemeenschapscentrum Ten Noey in Sint-JoostTen-Node Gemeenschapscentrum Op-Weule in SintLambrechts-Woluwe Gemeenschapscentrum Kontakt in Sint-PietersWoluwe Gemeenschapscentrum Candelaershuys in Brussel Ukkel Gemeenschapscentrum Ten Weyngaertin Brussel Vorst Gemeenschapscentrum Wabo in WatermaalBosvoorde Cultuurcentrum Belgica in Dendermonde Cultuurcentrum Kruispunt in Diksmuide Cultuurcentrum Westrand in Dilbeek Cultuurcentrum De Herbakker in Eeklo Cultuurcentrum Evergem in Evergem

22

Cultuurcentrum De Werft in Geel Cultuurcentrum Genk in Genk Cultuurcentrum De Abdij in Geraardsbergen Cultuurcentrum Strombeek in Grimbergen Cultuurcentrum ’t Vondel in Halle Cultuurcentrum Hasselt in Hasselt Cultuurcentrum Zwaneberg in Heist op den Berg Cultuurcentrum MUZE in Heusde-Zolder Cultuurcentrum Casino in Houthalen-Helchteren Cultuurcentrum Ieper in Ieper Cultuurcentrum Knokke-Heist in Knokke-Heist Cultuurcentrum Casino in Koksijde Cultuurcentrum Kortrijk in Kortrijk Cultuurcentrum Leopoldsburg in Leopoldsburg Cultuurcentrum Leuven in Leuven Cultuurcentrum Lier in lier Cultuurcentrum Lokeren in lokeren Cultuurcentrum De Adelberg in lommel Cultuurcentrum Achter Olmen in Maaseik Cultuurcentrum Maasmechelen in Maasmechelen Cultuurcentrum Mechelen in Mechelen Cultuurcentrum De Steiger in Menen Cultuurcentrum ’t Getouw in Mol Cultuurcentrum De Plomblom in Ninove Cultuurcentrum Den Blank in Overijse Cultuurcentrum Palethe in Overpelt Cultuurcentrum De Spil in Roeselare Cultuurcentrum Schoten in Schoten Cultuurcentrum Sint-Niklaas in Sint-Niklaas Cultuurcentrum De Bogaard in Sint-Truiden Cultuurcentrum Temse in Temse Cultuurcentrum De Ploter in Ternat Cultuurcentrum het LOO in Tesenderloo Cultuurcentrum Gildhof in Tielt Cultuurcentrum De Kruisboog in Tienen

-

Cultuurcentrum De Velinx in Tongeren Cultuurcentrum De Brouckere in Torhout Cultuurcentrum De Warande in Turnhout Cultuurcentrum Vilvoorde in Vilvoorde Cultuurcentrum De Schakel in Waregem Cultuurcentrum Nova in Wetteren Cultuurcentrum Guldenberg in Wevelgem

Culturele centra van de Vlaamse overheid -

Landcommanderij Alden Biesen in bilzen Rijkhoven De Lijsterbes (vzw de Rand) in Kraainem De Moelie (vzw de Rand) in Linkebeek De Bosuil (vzw de Rand) in Overijse (Jezus-Eik) De Boesdaalhoeve (vzw de Rand) in SintGenesius-Rode VCCV De Voerpoort in Voeren VCCV Het Veltmanshuis in Voeren (Sint-MartensVoeren) De Zandloper (vzw de Rand) in Wemmel De Kam (vzw de Rand) in Wezembeek - Oppem

23

Attracties Provinciale domeinen

Attractieparken -

-

Plopsaland Plopsaland indoor Bellewaerde Bobbejaanland Brupark Boudewijnpark/Dolfinarium

Zoo -

Planckendael Zoo van Antwerpen

Recreatiedomeinen -

Lilse bergen Het kluisbos in Kluisbergen Blaaremeersen in Gent Nieuwdonck in Overmere De Ster in Sint-Niklaas ’t klein strand in Jabbeke St-Annastrand in Antwerpen T Zilverstrand in Mol

Deze werden aangevuld met de attractieparken van het steunpunt recreatie, die zijn aangeduid met een blauw bolletje op de kaart.

24

De Gavers in Geraardsbergen De Gavers in Kortrijk Provinciaal domein Puyenbroeck in Wachtebeke De Schorre in Boom Het Leen Eeklo Lippensgoed-Bulskampveld in Hertsberge De Palingbeek in Ieper-Zillebeke De Nekker in Mechelen Het Zilvermeer in Mol De Halve Maan in Diest Provinciedomein Kessel-Lo Provinciedomein Huizingen Bokrijk in Genk

Verblijfsaccommodatie Vakantiecentra -

Hengelhoef in Houthalen-Helchteren Sunparks in de Haan Sunparks in Oostduinkerke Sunparks ‘de Kempense Meren’ in Mol Centerparks ‘De Vossemeren’ in Lommel Centerparks ‘Eroerheide’ in Peer Domein Kelcheterhoef in Houthalen Molenheide vakantiepark in Houthalen Vakantiepark mooi-Zutendaal Recreatiepark Blauwe meer in Lommel

Toeristisch recreatieve netwerken De Kust De Kempen, inclusief het Maasland

25

D. Werkwijze Op deze kaart worden vervolgens alle regionale landschappen aangeduid door middel van een raster. Een rastergebied wordt gekarakteriseerd door zeer kleinschalige recreatieve polen die een sterke samenhang vertonen. Zo wordt het gebied van de Vlaamse Ardennen gekenmerkt door hoevetoerisme, een grote aanwezigheid van taveernes en restaurants, etc. Deze recreatieve voorzieningen vertonen een sterke samenhang door hun ligging langsheen een fiets- of wandelnetwerk. Er wordt wel een onderscheid gemaakt tussen fijnmazige rasters en grofmazige rasters. Enkel de regionale landschappen waar bijzondere aandacht wordt geschonken aan recreatieve ontwikkeling van de regio, worden aangeduid door middel van een fijnmazig raster. Ook de regio’s die gekend zijn om hun fiets - en wandeltoerisme worden op de kaart aangeduid met een fijnmazig raster.

In een eerste stap werden de attractiepolen, zoals vastgelegd door het steunpunt recreatie, aangeduid op de functiekaart. Deze attractiepolen kennen een bezoekersaantal van meer dan 5000 per jaar en worden daarom beschouwd als relevant op Vlaams niveau. De inventaris werd nog verder aangevuld met recreatieve activiteiten zoals golfterreinen, skipistes, blosodomeinen, e.d. Al de voorgaande attracties worden beschouwd als snippers, aangezien ze geen enkele onderlinge relatie met elkaar hebben en ze zeer geïsoleerd voorkomen. De grootte van de snippers is dezelfde aangezien de effectieve oppervlakte van de attracties te klein is ten opzichte van de schaal van Vlaanderen.

Als laatste worden de recreatieve en toeristische netwerken op de kaart gezet. De kempen worden aangeduid als rastergebied, terwijl de kust, door zijn dominant recreatief karakter, aangeduid wordt als concentratiegebied van recreatie. Enkele gebieden in de Schelde - en de Leievallei worden eveneens gekenmerkt door een hoge concentratie aan recreatieve en toeristische attracties waardoor deze gebieden worden aangeduid als een lintvormig concentratiegebied. Ter controle werd het verkregen kaartbeeld voorgelegd aan enkele deskundigen van het departement RWO – Ruimtelijke Planning en werd de kaart vergeleken met de beschrijvende tekst over de concentraties van toeristische en recreatieve activiteiten in het Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen.

26

3. De functielaag ‘Bedrijvigheid’

27

28

A. Algemeen De kaartlaag ontstond aan de hand van kaartmateriaal, de GOM inventaris en het raadplegen van deskundigen. Zo werd het mogelijk om een beeld te scheppen van de bedrijvigheid in Vlaanderen. Het gebruikte basismateriaal wordt in de volgende paragraaf kort opgesomd. Aangezien de kaartlagen opgemaakt worden voor heel Vlaanderen en het onmogelijk is om al de gegevens exact te achterhalen en nauwkeurig aan te duiden, wordt er bewust gekozen om geabstraheerde kaarten te maken van de morfologische structuur.

In de offerte werd voorgesteld om een kaartlaag op te maken voor de functie ‘industriële bedrijvigheid’. Aangezien de gekozen term deed vermoeden dat enkel de industriële bedrijven onder deze categorie zouden vallen, werd de benaming ingekort naar de functie ‘bedrijvigheid’. Op die manier werd het ook mogelijk om ook transportbedrijven, KMO’s, e.d. mee te nemen in de functielaag ‘bedrijvigheid’.

29

B. Kaartmateriaal Kaart

Beschrijving

Toepassing

Bedrijventerreinen Eigenaar en Producent: Gewestelijke ontwikkelingsmaatschappijen

Inventarisatie van de bedrijventerreinen op perceelsniveau in het Vlaams Gewest. De bestanden kunnen enkel gebruikt worden op middenschalig niveau omdat het belangrijkste bronbestand, het gewestplan, op schaal 1/10.000 werd opgemaakt.

De kaart brengt alle bedrijventerreinen, aangeduid op het gewestplan, in beeld. Het is deze kaart die als basis dient bij het opmaken van de morfologische kaartlaag voor bedrijvigheid. Deze kaart is een beleidsdocument en geeft dus niet de feitelijke toestand weer. Er moet dus een herziening gebeuren op het verkregen kaartbeeld.

GOM inventaris Eigenaar en Producent: Gewestelijke ontwikkelingsmaatschappijen

De GOM-inventaris geeft een overzicht van de bedrijventerreinen die reeds uitgegeven zijn.

30

Aan de hand van deze inventaris werden de gegevens verkregen door de bedrijventerreinenkaart verfijnd. Voor elk bedrijventerrein werd de bezettingsgraad bekeken.

D. Werkwijze met andere functies. Deze gebieden worden aangeduid als rastergebieden. Het zijn gebieden waar zeer veel bedrijvigheid voorkomt onder een vrij versnipperde vorm. Deze bedrijven hebben op zichzelf weinig betekenis, maar door de hoge concentratie aan kleinschalige bedrijvigheid in de regio wordt de streek er door gekenmerkt. De groepering van bedrijven zorgt er voor dat het gebied relevant wordt op het niveau van Vlaanderen. De aanduiding van zo een gebied gebeurt aan de hand van twee soorten rasters. Een vol raster wijst op een zeer hoge concentratie. De bedrijvigheid is in deze gebieden één van de overheersende functies. De gebieden die worden aangeduid door middel van een hol raster worden eveneens gekenmerkt door een hoge concentratie aan bedrijvigheid. De functie ‘bedrijvigheid’ is in deze gebieden echter niet langer dominant aanwezig maar eerder nevengeschikt.

Voor het opmaken van de functiekaart ‘bedrijvigheid’ werd vertrokken van de bedrijventerreinenkaart. Deze kaart brengt alle bedrijventerreinen in beeld die werden aangeduid op het gewestplan. Hierop werd een herziening toegepast door rekening te houden met de GOM - inventaris. Enkel de ingenomen kavels van de bedrijventerreinen werden geselecteerd, waardoor een waarheidsgetrouwer beeld werd gevormd.

De verzamelde gegevens op de functiekaart zijn correct, maar niet volledig. Aangezien de kaart gebaseerd is op het gewestplan wordt er geen rekening gehouden met zonevreemde bedrijven en sectorale RUP’s of BPA’s. Het was echter onmogelijk om ook deze bedrijvigheid in kaart te brengen aangezien de gegevens hiervoor ontbraken. Bij het interpreteren van deze kaartlaag moet rekening gehouden worden met deze ontbrekende informatie.

De kleine verspreide bedrijventerreinen werden aangeduid als snippers aangezien ze zeer geïsoleerd voorkomen. De grootte van de snipper is afhankelijk van de oppervlakte van het bedrijventerrein. In sommige regio’s in Vlaanderen is de concentratie aan bedrijventerreinen hoger dan het gemiddelde. De hoogste concentraties treffen we aan in de havengebieden, rondom de luchthaven en langsheen het Albertkanaal. Deze zones worden aangeduid als concentraties van bedrijvigheid. Ook in de Vlaamse ruit en in de streek rond Kortrijk is er een hogere concentratie aan bedrijvigheid. Er kan echter geen sprake zijn van een concentratiegebied aangezien de functie er sterk verweven zit

Ter controle werd het verkregen kaartbeeld voorgelegd aan enkele deskundigen van het departement RWO – Ruimtelijke Planning. Zij maakten dezelfde bedenking als hierboven werd geformuleerd. De steden werden op deze kaart aangeduid als referentiepunt.

31

4. De functielaag ‘Kleinhandel’

32

33

A. Algemeen De kaartlaag ontstond aan de hand van kaartmateriaal, studies en het raadplegen van deskundigen. Zo werd het mogelijk om een beeld te scheppen van de kleinhandel in Vlaanderen. Het gebruikte basismateriaal wordt in de volgende paragraaf kort opgesomd. Aangezien de kaartlagen opgemaakt worden voor heel Vlaanderen en het onmogelijk is om al de gegevens exact te achterhalen en nauwkeurig aan te duiden, wordt er bewust gekozen om geabstraheerde kaarten te maken van de morfologische structuur.

De functie kleinhandel is de commerciële activiteit van het verkopen van niet ter plaatse vervaardigde goederen aan de onmiddellijke gebruiker. Aangezien de kaartlaag wordt opgemaakt op Vlaams niveau wordt gefocust op de kleinhandel van bovenlokaal belang.

34

B. Kaartmateriaal Kaart

Beschrijving

Toepassing

Provinciale structuurplannen kleinhandelconcentraties

Op deze kaarten worden kleinhandelsconcentraties aangeduid.

per

provincie

alle

De kaarten waarop de kleinhandelsconcentratie per provincie werden aangeduid werden gecombineerd tot één gebiedsdekkende kaartlaag voor Vlaanderen. Deze kaart dient als basis voor de aanduiding van de kleinhandel in Vlaanderen

C. Basisdocumenten Studie

Beschrijving

Toepassing

Deze studie biedt een overzicht van de stad- en stadsrandspecifieke detailhandel van de voornaamste Belgische steden. Als voortzetting van een vorig onderzoek over het Brusselse Gewest en de stadsrand (van Haare Heijmeijer & Grimmeau, 2000), streeft onderhavige studie ernaar een inventaris op te maken van de belangrijkste kernen van de 17 steden maar ook van de hypermarkten en de belangrijkste shoppingcentra en grootschalige winkelcomplexen. Meer dan 40 000 commerciële panden werden in kernen geregistreerd, als 125 grootschalige winkelcomplexen samen goed voor meer dan een miljoen m² aan handelsoppervlakte. Bijna de volledige informatie beantwoordt aan de situatie in 2002 . Met dit originele materiaal kunnen de ontwikkeling en de structuur van de detailhandel worden vergeleken, maar ook de gezondheidstoestand van de kernen en de intensiteit en de vorm van de druk die de perifere handel op de handel in de verschillende steden uitoefent.

De kleinhandelconcentraties die werden aangeduid in de provinciale structuurplannen werden geselecteerd aan de hand van verschillende selectiecriteria, al naar gelang de provincie. Deze foutmarge moet zo goed mogelijk weggewerkt worden en dit kan aan de hand van deze studie.

De handel in grote Belgische steden en hun stadsrand Studie uitgevoerd onder de leiding van J.P. Grimmeau (ULB-IGEAT) door N. Beys, S. Bastin, S. Van Cutsem & B. Wayens (ULB-IGEAT) met de medewerking van A. Verhetsel (UA) Institut de Gestion de l'Environnement et d'Aménagement du Territoire de l'Université Libre de Bruxelles – 2004

35

Aangezien de gegevens verkregen in deze studie volgens dezelfde selectiecriteria werden beoordeeld, wordt het mogelijk om de kleinhandelconcentraties, aangeduid in de provinciale structuurplannen, hiermee te vergelijken en zonodig het kaartbeeld aan te passen.

D. Werkwijze gemeenschappelijke parking of een semi-openbaar domein. Wanneer deze complexen voorkomen in een handelslint worden ze op dezelfde manier aangeduid. Komen ze echter voor op een afzonderlijk bedrijventerrein dan spreken we van een snipper.

In een eerste stap worden de kaarten met de kleinhandelconcentraties, gevonden in de provinciale structuurplannen, gecombineerd tot een gebiedsdekkende kaart voor Vlaanderen. Deze kaart dient als basis voor het opmaken van de morfologische kaartlaag. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen volgende types van kleinhandel.

3. De solitaire koopcentra zijn grote alleenstaande detailhandelszaken met een regionale uitstraling of meerdere kleinere winkels die in één gebouw zijn ondergebracht. Indien het meerdere winkels in één gebouw betreft, zijn deze winkels op een interne promenade ontsloten en niet rechtstreeks naar buiten toe. Het koop- of shoppingcentrum is meestal omgeven door een eigen, grote parking. Een koopcentra wordt eveneens aangeduid als een concentratie van kleinhandel in de vorm van een vierkant. Vaak zijn mengvormen tussen deze types tot stand gekomen. Zo kan een winkelcomplex onderdeel uitmaken van een kleinhandelslint en geven autonome koopcentra aanleiding tot het ontstaan van kleinhandelscomplexen of zelfs winkellinten. Zo zien we dat rondom een Makro zich kleinere handelszaken gaan vestigen of rondom het koopcentrum van Sint-Niklaas een lint ontstaat. Zoals reeds eerder werd gezegd zal een kleinhandelcomplex slechts aangeduid worden wanneer het niet voorkomt in een handelslint. De shoppingcentra of de detailhandelszaken met een regionale uitstraling, zoals Makro, Ikea en andere grote meubelzaken worden altijd aangeduid door middel van een donkerblauw vierkant. De kleinhandel is ook sterk aanwezig in de stedelijke gebieden. Vele steden hebben hun eigen winkelwandelgebieden. Deze zones in het centrum van de stad worden aangeduid als concentraties van kleinhandel. Rondom deze centra bevindt zich nog heel wat kleinhandel die sterk verweven zit met de nederzettingsstructuur.

1. De kleinhandelslinten bestaan uit een opeenvolging van handelszaken langs een weg, die zowel langs beide zijden, langs één zijde of alternerend voorkomen. De handelszaken zijn ondergebracht in afzonderlijke gebouwen die elk ontsloten worden op de openbare weg. De meeste winkels hebben een eigen parking. Deze linten worden aangeduid als kleinhandelconcentraties aan de hand van een volle strook. 2. De kleinhandelscomplexen omvatten meerdere handelszaken op één terrein. De winkels kunnen zowel in afzonderlijke gebouwen voorkomen als gegroepeerd worden onder één dak. De winkels zijn op zich toegankelijk vanaf de

36

De kleinhandel is in deze gebieden goed vertegenwoordigd maar treedt niet op de voorgrond. Daarom worden de stedelijke gebieden aangeduid door middel van een raster.

Zoals reeds eerder werd gezegd zijn de kleinhandelconcentraties aangeduid in de provinciale structuurplannen onderhevig aan verschillende selectiecriteria. De foutmarge die op deze manier werd gecreëerd moet zo goed mogelijk weggewerkt worden. Dit gebeurt aan de hand van de studie ’De handel in grote Belgische steden en hun stadsrand’. Dit onderzoek maakt het mogelijk om de kleinhandelconcentraties, aangeduid in de provinciale structuurplannen, te controleren en zonodig het kaartbeeld aan te passen. Aangezien deze studie enkel een inventarisatie maakt van de kleinhandel in en rondom de steden, kan de kleinhandel, gelegen in het buitengebied, niet gecontroleerd worden. Deze controle gebeurt aan de hand van orthofoto’s. Als laatste stap werd het verkregen kaartbeeld voorgelegd aan enkele deskundigen van het departement RWO – Ruimtelijke Planning.

37

5. De functielaag ‘Kantoren’

38

39

A. Algemeen Deze twee laatste categorieën van kantoorruimte kunnen onmogelijk in kaart gebracht worden aangezien de gegevens hiervoor volledig ontbreken. Er wordt enkel getracht om de specifieke kantoorlocaties in Vlaanderen in kaart te brengen. Deze kaartlaag komt tot stand aan de hand van kaartmateriaal, studies en het raadplegen van deskundigen. Het gebruikte basismateriaal wordt in de volgende paragraaf kort opgesomd.

Het aanbod aan kantoorgebouwen blijft groeien mede door de explosieve groei van de informatie- en communicatietechnologie sector (ICT) en de zakelijke dienstverlening. Het zijn juist deze sectoren die in belangrijke mate gehuisvest zijn in kantoorgebouwen. De omvang van de Vlaamse kantorenmarkt laat zich echter niet eenvoudig vaststellen, aangezien zich in Vlaanderen geen enkele instantie bezighoudt met het registreren en meten van het gebouwd patrimonium. Daarnaast bevindt zich vermoedelijk een aanzienlijk volume kantoorruimte, althans als kantoor gebruikte ruimte, in residentiële ruimte. Tevens is een deel van het industrieel vastgoed als kantoorruimte in gebruik.

Aangezien de kaartlagen opgemaakt worden voor heel Vlaanderen en het onmogelijk is om al de gegevens exact te achterhalen en nauwkeurig aan te duiden, wordt er bewust gekozen om geabstraheerde kaarten te maken van de morfologische structuur.

40

B. Basisdocumenten Studie

Beschrijving

Toepassing

Deze studie, in opdracht van de afdeling Ruimtelijke Planning van de Administratie, brengt de feitelijke en toekomstige ontwikkelingen in de Vlaamse markt van kantoren en kantoorachtigen op een kwalitatieve en waar mogelijk kwantitatieve manier in beeld, en formuleert op basis hiervan aanknopingspunten voor een ruimtelijk beleid voor kantoren en kantoorachtigen.

Door middel van deze studie wordt het mogelijk om de kantoorlocaties in de steden exact aan te duiden. De beschrijvende teksten vormen de basis voor de morfologische kantorenkaart.

Deze studie gaat na wat de vestigingsfactoren voor kantoorlocaties in Vlaanderen zijn aan de hand van een analyse van de huidige kantorenmarkt. De spreiding van de oppervlakte kantoorruimte in Vlaanderen wordt er in kaart gebracht aan de hand van de kadastrale gegevens op gemeentelijk niveau in het Vlaamse Gewest

Op basis van deze studie worden de gegevens gevonden in de eerste studie verder aangevuld.

Ruimtelijk-economische aspecten kantoren en kantoorachtigen Vlaanderen In opdracht van: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Departement Leefmilieu en Infrastructuur, Administratie Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumenten & Landschappen, Afdeling Ruimtelijke Planning Uitgevoerd door: Buck consultants international

Ontwikkeling van kantoorlocaties in Vlaanderen Dossier van het kenniscentrum voor statistiek. administratie van het Kadaster, FOD Economie - Algemene Directie Statistiek

41

C. Inventaris Aangezien de gegevens verkregen in de bovenstaande studies zich vooral beperken tot de stedelijke gebieden of in het andere geval zeer moeilijk lokaliseerbaar zijn, worden nog bijkomend de verschillende kantoorparken in Vlaanderen geïnventariseerd. Volgende inventaris groepeert alle beschikbare gegevens over de Vlaamse kantorenmarkt.

42

Locaties langsheen invalswegen

Centrumlocaties

Brussel Decentrale locaties, langs de uitvalswegen - Woluwelaan - Leopold III laan - Vorstlaan - Tervurenlaan - E40 (nabij op en afritten) - E 411 (nabij op en afritten)

Brussel Centrumlocaties, Central Business District - Centrum - Noordwijk - Louisawijk - Leopoldswijk - Stationsomgeving noord Antwerpen Centrumlocaties - Nieuwe haven - Dokken - Leien - Meir - Keyserlei - Centraal station Antwerpen

Perifere locaties - Ring-West (Ukkel, Vorst, Anderlecht) - Ring-Noord (Asse-Zellik, Wemmel, Grimbergen) - Ring-Luchthaven (Machelen (Diegem), Vilvoorde, Zaventem) - Ring-Zaventem (locaties langs de E 40) - Ring-Zuid-Waterloo

Gent Centrum Sint-Pietersstation

Antwerpen Decentrale locaties - Uitbreidingsstraat - Singel - Binnensingel

Mechelen, centrum Leuven, centrum Brugge, centrum Sint-Niklaas, centrum Kortrijk, centrum Hasselt, centrum Genk, centrum

Perifere locaties - Wilrijk/Kontich - Edegem Gent Perifere locaties - zuiden van de stad ( E17, E40)

43

Kantoren- en businessparken - Wingepark in Rotselaar - kantorenpark in Beerse - Airway Park in Zaventem

- Axxes Businesspark in Merelbeke - Office Park Mechelen in Mechelen - E19 Business Park in Mechelen - Mechelen Campus in Mechelen - Intercity Business Park in Mechelen - Greenhill Campus in Haasrode/Leuven - Clintonpark in Erembodegem/Aalst - Kennedypark in Kortrijk - Haasrode Business en Research Park in Heverlee - Campus Remy in Wijgmaal - De Vunt, De Vunt in Holsbeek - Ieper Business park in Ieper - Accent Business park in Roeselare - Business Park King Square in Kontich - Paepsem Business Park in Brussel - Sphere Business Park in Asse-Zellik - Nateus Business Park in Antwerpen - Technologiepark in Zwijnaarde - Heizel Business Park in Zellik - E40 Business Park in Zaventem - Pegasus Park in Diegem - Naviga Business park in Zwijndrecht - Wetenschapspark te Plassendale in Oostende - Fountain Business Park in Bornem - Riverside Business Park in Brussel - Ikaros Business Park in Zaventem - Ragheno Business Park in Mechelen - Herkenrode Business Park in Hasselt - Siemens Business Park in Brussel - Latem Business Park in Sint Martens-Latem - Riverside Business Park in Brussel - Business Class Kantorenpark in Vilvoorde - wetenschapspark Ardoyen in Gent

44

D. Werkwijze Aan de hand van de twee voorgaande studies werden de kantoorlocaties aangeduid op de functiekaart. In deze studies gebeurde reeds een opsplitsing naar centrumlocaties en locaties langsheen de invalswegen. Beide locaties werden aangeduid als concentraties van kantoorgebouwen. Toch werden ze verschillend aangeduid. De kantoorcomplexen langsheen de invalswegen zijn lineaire concentraties en worden aangeduid door middel van een strook terwijl de centrumlocaties worden aangeduid door middel van een vlak. Ook de kleinstedelijke gebieden zijn volgens beide studies vestigingsplaatsen voor kantoorgebouwen, de perifere kantoormarkt heeft zich hier echter nog niet ontwikkeld. Vandaar dat enkele de centra werden ingekleurd als concentratiegebieden voor kantoren. Naast deze informatie werden vervolgens de businessparken als snippers op de kaart aangeduid.

Hieruit blijkt dat zich ook buiten de steden kantoorgebouwen bevinden. De meeste van dit soort ontwikkelingen vinden plaats langs een belangrijke verkeersader. In een aantal gevallen is er ook sprake van herontwikkeling van bestaande bedrijventerreinen. Aangezien de informatie op dit kaartje niet exact af te lezen is en niet correct te lokaliseren valt, blijft het voorlopig onmogelijk om ook deze informatie op te nemen op de functiekaart.

Deze kaart biedt zeker geen volledig beeld van de Vlaamse kantorenmarkt. Zoals reeds eerder werd vermeld zijn de locaties van de kantoren niet eenvoudig vast te stellen aangezien de gegevens ontbreken. De morfologische structuur van de kantorenmarkt buiten de stedelijke gebieden is zeer diffuus. Onderstaande kaart geeft de oppervlakte van kantoorgebouwen per gemeente weer.

45

6. De functielaag ‘Voorzieningen’

46

47

A. Algemeen Deze kleinschalige voorzieningen komen grotendeels voor in de stedelijke gebieden. Hoewel ze op zichzelf weinig relevant zijn, vormen ze door hun groepering in de steden een concentratie die belangrijk genoeg is om aan te duiden op de kaart. Daarom worden ook de stedelijke gebieden aangeduid op de kaart.

De functie ‘voorzieningen’ groepeert alle programma’s die op de één of andere manier ten dienste staan van de bevolking. Volgende functies worden aangeduid op de voorzieningenkaart: - Evenementenhallen en sportstadia - Ziekenhuizen en psychiatrie - Hoge scholen en Universiteiten - Gevangenissen - Militaire domeinen

Voor het opmaken van deze functiekaart was het onmogelijk om zich op bestaand kaartmateriaal of bestaande studies te baseren aangezien deze ontbraken. De verschillende gegevens dienden eerst opgezocht te worden vooraleer het mogelijk werd ze op de kaart aan te duiden. Hieronder volgt een inventaris van de aangeduide voorzieningen.

Enkel deze voorzieningen worden als relevant beschouwd op Vlaams niveau. Er zijn echter nog andere voorzieningen, zoals basisscholen, postkantoren, etc. die te kleinschalig zijn om afzonderlijk te worden aangeduid op deze morfologische kaartlaag.

Aangezien de kaartlagen opgemaakt worden voor heel Vlaanderen en het onmogelijk is om al de gegevens exact te achterhalen en nauwkeurig aan te duiden, wordt er bewust gekozen om geabstraheerde kaarten te maken van de morfologische structuur.

48

B. Inventaris Evenementenhallen Stadion De Leunen in Geel Stadion den dreef in Heverlee Forestierstadion in Harelbeke Patrostadion in Eisden-Maasmechelen Parkstadion in Boom Mijn-Stadion in Beringen-Mijn Stadion Lyra in Lier Schiervelde stadion in Roeselare Stedelijk sportstaion in Hasselt Guldensporenstadion in Kortrijk Gemeentelijk sportstadium in Ingelmunster Regenboogstadium in Waregem Van de Wielestadion in Deinze Het Kuipje in Westerlo Daknam stadion in Lokeren Bergéstadium in Tienen Jules Matthijsstadion in Zottegem Emanuel Hiel stadion in Gent Warendestadion in Diest Florent Beeckmanstadiumin Denderleeuw Vigor Wuitenstadion in Hamme Pyenbeke stadion in Belsele Marcel de Kerpel stadion in Wetteren De Leukensstadion in Overpelt Orphale Crucke stadion in Ronse Lorzestraat stadion in Dessel Sea’rena in Oostende Expodroom in Bree Topsporthal Vlaanderen in Ge

Hallen van Schaarbeek in Schaarbeek Limburghal in Genk Sportpaleis in Merksem Flanders Expo in Gent Brielpoort in Deinze Nekkerhallen in Mechelen Brabanthallen in Leuven Hallen van Schaarbeek in Schaarbeek Vorst National in Vorst Expo Brussel in Brussel Grenslandhallen in Hasselt Sportstadia Koning Boudewijnstadium in Brussel Jan Breydel stadium in Brugge Constant Van den Stock in Anderlecht Fenix Stadion in Genk Ethias Arena in Hasselt Bosuil Stadion in Deurne Herman Vanderpoorten in Lier Achter de kazerne in Mechelen Vankesbeek stadion in Mechelen Freethiel stadion in Beveren Jules Otten stadion in Gent Stedelijk sportstadion in Lommel Edmond Machtens stadion in Brussel Olympisch stadion in Antwerpen, Pierre Cornelis stadion in Aalst Staaienveld in Sint-Truiden Albertparkstadion in Oostende

49

AZ Maria Middelares in sint-Niklaas AZ Maria Middelares in Beveren Waas AZ Maria Middelares in Sint-Gilles AZ Maria Middelares in Temse AZ Maria Middelares in Gent AZ Maria Middelares in Gnetbrugge AZ Oudenaarde AZ Sint-Augustinus in Wilrijk AZ Sint Blasius in Dendermonde AZ Sint-Dimpna in Geel AZ Sint-Elisabeth in Herentals AZ Sint-Elisabeth in Zottegem AZ Sint-Jan Brugge in Brugge AZ Sint-Jozef in Turnhout AZ Sint-Jozef in Malle AZ Sint-Lucas in Brugge AZ Sint-Lucas in Gent AZ Sint-Maarten in Duffel AZ Sint-Maarten in Mechelen AZ Vesalius in Tongeren AZ Vesalius in Bilzen AZ Waasland in sint-Niklaas AZ Waasland in Hamme AZ Zusters van Barmhartigheid in Ronse CAZ Midden-Limburg in Hasselt CAZ Midden-Limburg in Herk De Stad CAZ Midden-Limburg in Heusden Zolder Elisabeth Ziekenhuis in Sijsele (Damme) H. Hartkliniek in Eeklo H. Hartziekenhuis in Mol H. Hartziekenhuis in Lier H.-Hartziekenhuis in Roeselare H.-Hartziekenhuis in Menen Henri Serruys Ziekenhuis in Oostende Imeldaziekenhuis - St-Elisabethkliniek in Bonheiden

Academisch ziekenhuizen AZ VUB in Brussel Erasmus Ziekenhuis in Brussel Universitair Ziekenhuis St-Luc in Brussel UZ Antwerpen in Edegem UZ Gent in Gent UZ Leuven in Leuven UZ Gasthuisberg in Leuven Algemene ziekenhuizen met universitair karakter AZ St-Jan Brugge in Brugge Sint-Vincentiusziekenhuis in Antwerpen UKZKF in Brussel UMC Sint-Pieter in Brussel UVC Brugmann in Brussel Virga Jesse Ziekenhuis in Hasselt ZNA Middelheim in Antwerpen Ziekenhuis Oost-Limburg in Genk Algemene ziekenhuizen Algemeen Stedelijk Ziekenhuis in Aalst Algemeen Stedelijk Ziekenhuis in Geraardsbergen Algemeen Stedelijk Ziekenhuis in Wetteren AZ Damiaan in Oostende AZ Diest in Diest AZ Groeninge in Kortrijk AZ H. Familie in Reet AZ Heilige Hart in Tienen AZ Jan Palfijn Gent in Gent AZ Jan Portaels in Vilvoorde AZ Klina in Brasschaat AZ Lokeren in Lokeren

50

Groep Ziekenhuizen La Ramée-Fond'Roy in Brussel Groep Ziekenhuizen La Ramée-Fond'Roy in Brussel Kliniek De Pelgrim in Oosterzele Kliniek Sanatia in Brussel Medico-Sociaal Centrum in Borgerhout Medisch Centrum St.-Jozef in Munsterbilzen Neurologische Kliniek St-Jozef in Pittem Nieuw Medister in Antwerpen (Kapellen) OPZ Geel in Geel Openbaar Psychiatrisch Ziekenhuis Rekem in Rekem Psychiatrisch Centrum Bethanienhuis in Zoersel Psychiatrisch Centrum Broeders Alexianen in Boechout Psychiatrisch Centrum Dr Guislain in Gent Psychiatrisch Centrum Sancta Maria in Sint-Truiden Psychiatrisch Centrum Sint-Amandus in Beernem Psychiatrisch Centrum St-Amedeus in Mortsel Psychiatrisch Centrum Sint-Jan in Eeklo Psychiatrisch Centrum Sint-Jan de Deo in Gent Psychiatrisch Centrum Sint Hiëronymus in Sint-Niklaas Psychiatrisch Ziekenhuis Caritas in Melle Psychiatrisch Ziekenhuis Heilig Hart in Ieper Psychiatrisch Ziekenhuis Onze-Lieve-Vrouw in Brugge Psychiatrisch Ziekenhuis Sint-Annendael in Diest Psychiatrisch Ziekenhuis Sint-Camillus in Sint-DenijsWestrem Psychiatrisch Ziekenhuis St-Fransiscus in Zottegem Psychiatrisch Ziekenhuis St-Jan Baptist in Zelzate Psychiatrische Centra Sleidinge in Sleidinge Psychiatrische Kliniek Broeders Alexianen in Tienen Psychiatrische Kliniek St-Alexius in Grimbergen Psycho-Geriatrische Centrum in Leuven Psycho-Sociaal Centrum Sint-Alexius in Brussel Psycho-Sociaal Centrum in Leuven Psycho-Therapeutisch Centrum Rustenburg in Brugge Sans Souci Kliniek in Brussel

Kliniek OLV Van Lourdes in Waregem Mariaziekenhuis Noord-Limburg in Overpelt Monica in Antwerpen Monica in Deurne O.L.Vrouwziekenhuis in Aalst O.L.Vrouwziekenhuis in Asse Regionaal Ziekenhuis H. Hart in Leuven Regionaal Ziekenhuis Jan Yperman in Ieper Regionaal Ziekenhuis Jan Yperman in Poperinge Regionaal Ziekenhuis Sint Maria vzw in Halle Regionaal Ziekenhuis Sint-Trudo in Sint-Truiden Sint-Andriesziekenhuis in Tielt Sint-Augustinus Kliniek in Veurne Sint-Elisabethziekenhuis in Turnhout Sint-Jozefkliniek in Bornem Sint-Jozefkliniek in Willebroek Sint-Jozefskliniek in Izegem Sint-Rembertziekenhuis in Torhout Sint-Vincentiusziekenhuis in Deinze Sint-Vincentiusziekenhuis in Mortsel Stedelijk Ziekenhuis in Roeselare Volkskliniek in Gent Ziekenhuis Maas en Kempen in Maaseik Ziekenhuis Maas en Kempen in Bree Ziekenhuis Oost-Limburg in Genk ZNA Stuivenberg in Antwerpen ZNA Sint-Erasmus in Borgerhout ZNA Jan Palfijn in Merksem ZNA Hoge Beuken in Hoboken ZNA Sint-Elisabeth in Antwerpen Ziekenhuis Oost-Limburg in Lanaken Psychiatrische ziekenhuizen Gezondheidszorg Heilige Familie in Kortrijk

51

Universitair Centrum Sint-Jozef in Kortenberg Universitair Psyschiatrisch Centrum St-Kamillus in Bierbeek ZNA Universitair Centrum Jeugspsychiatrie in Antwerpen ZNA Psychiatrisch Ziekenhuis Stuivenberg in Antwerpen

52

Hoge Scholen Ehsal Hoger Instituut voor Architectuurwetenschappen Henry van de Velde in Antwerpen Grafisch Ontwerp in Antwerpen Restauratie & Conservatie in Antwerpen Mode in Antwerpen Bedrijfskunde, Lerarenopleiding en Sociaal werk Campus ’t Zuid in Antwerpen Campus 't Zuid in Antwerpen Campus 't Zuid in Antwerpen Campus Lier in Lier Koninklijk Vlaams Conservatorium in Antwerpen Gezondheidszorg Hoger Instituut voor Verpleegkunde en Vroedkunde in Merksem Hoger Instituut voor Kinesitherapie en Ergotherapie in Merksem Industriële Wetenschappen en Technologie Campus Paardenmarkt in Antwerpen Campus Blairon, Turnhout in Turnhout Campus Dodoens in Mechelen Herman Teirlinck Instituut in Antwerpen Hoger Instituut voor Dans in Lier Hoger Instituut voor Integrale Productontwikkeling in Antwerpen Vertalers en Tolken Hoger Instituut voor Vertalers & Tolken in Antwerpen

Campus economische hoge school in Brussel Campus Nieuwland, Nieuwland in Brussel Campus Sociale Hogeschool in Brussel Campus Parnas, Stationstraat in Dilbeek Hoge school Sint Lukas Brussel Hogeschool voor wetenschap en kunst De Nayer instituut in Sint Katelijne Waver Lemmensinstituut in Leuven Honim in Brussel Narafi in Brussel Vlekho in Brussel Sint-Lucas Architectuur in Brussel Sint-Lucas Architectuur in Gent Sint-Lucas Beeldende kunst in Gent Erasmus hogeschool Communicatie, hotel & toerisme in Brussel Gezondheidszorg, lerarenopleiding in Brussel Horteco in Vilvoorde Industriële wetenschappen & Technologie Koninklijk Conservatorium Brussel in Brussel Koninklijk conservatorium in Brussel Rits in Brussel Toegepaste Taalkunde in Brussel

Plantijn hogeschool Antwerpen Campus Boom in Boom Campus Kronenburg in Antwerpen Campus Meistraat in Antwerpen Campus Jacob in Antwerpen

Hogeschool Antwerpen Koninklijke Academie Schone Kunsten in Antwerpen

53

Karel de grote hogeschool in Antwerpen Campus Sint Lucas in Antwerpen Campus Congres in Antwerpen Campus Noord in Antwerpen Campus Noord in Antwerpen Campus Borgerhout in Borgerhout Campus Borgerhout in Borgerhout Departement Gezondheidszorg in Antwerpen Karel de Grote-Hogeschool in Antwerpen Campus Stadswaag in Antwerpen Campus Groenplaats in Antwerpen Campus Hoboken in Hoboken Campus Linkeroever in Antwerpen Campus Zuid in Antwerpen

Groep T Leuven Groep T Leuven Engineering School in Leuven Groep T Leuven Educating School in Leuven ACE- Groep T in Leuven Katholieke Hogeschool Leuven Departement Echo in Heverlee Campus Heverlee in Heverlee Campus Clenardus in Diest Campus Voorzienigheid in Diest Depatement Rega in Leuven Departement Sociale School in Heverlee Departement verpleegkunde in Leuven Provinciale hogeschool Limburg Departement Architectuur in Hasselt Departement Biotechniek in Diepenbeek Departement gezondheidszorg in Hasselt

Lessius Hogeschool Campus Handelshogeschool in Antwerpen Campus Sanderus in Antwerpen Campus Sint-Andries in Antwerpen

Xios Hogeschool Limburg Campus Diepenbeek in Diepenbeek Campus Hasselt in Hasselt

Hogere zeevaartschool Hogere Zeevaartschool in Antwerpen Katholieke Hogeschool Kempen Campus Geel in Geel Campus Lier in Lier Campus Turnhout in Turnhout Campus Vorselaar in Vorselaar

Katholieke Hogeschool Limburg Campus Diepenbeek in Diepenbeek Campus Hemelrijk in Hasselt Campus Oude Luikerbaan in Hasselt Campus Genk in Genk Campus Maastricht in Maastricht

Katholieke hogeschool Mechelen Campus Lucas Faydherbe in Mechelen Campus De Ham in Mechelen Campus Coloma in Mechelen Campus De Vest in Mechelen

Katholieke Hogeschool Brugge Oostende Campus Sint-Michiel in Brugge Campus Oostende in Oostende Campus Garenmarkt in Brugge

54

Hogeschool West-Vlaanderen Departement Lerarenopleiding in Brugge Departement Simon Stevin in Brugge Departement PIH in Kortrijk Departement Hiepso in Kortrijk Departement Vesalius – HISS in Oostende Katholieke Hogeschool in Zuid West Vlaanderen Campus Kortrijk in Kortrijk Campus Roeselare in Roeselare Campus Tielt in Tielt Campus Torhout in Torhout Hogeschool Gent Katholieke Hogeschool in Sint Lieven Campus Dirk Martens in Gent Campus Gildestraat in Gent Campus Rabot in Gent Campus Waas in Sint-Niklaas Artevelde Hogeschool Campus Sint-Pietersnieuwstraat in Gent Campus Bijlokehof in Gent Campus Sint-Lievenspoortstraat in Gent Campus Mariakerke in Gent – Mariakerke Campus Heymans in Gent Campus Sint-Amandsberg in Gent Sint-Amandsberg Campus Kattenberg in Gent Campus Sint-Annaplein in Gent Campus Brusselsepoort in Gent

55

Universiteiten Vrije universiteit Brussel Campus Etterbeek in Elsene Campus Jette in Brussel Katholieke universiteit Brussel Campus Vrijheidslaan in Koekelberg Campus Stormstraat in Brussel Universiteit van Antwerpen Middelheimcampus in Antwerpen Campus drie eiken in Wilrijk (Antwerpen) Stadscampus in Antwerpen Katholieke universiteit Leuven Campus Arenberg Campus Heverlee Universiteit van Hasselt Campus Diepenbeek Campus Maastricht KULAK KU Leuven Campus Kortrijk UGent Technologiepark Zwijnaarde Campus Melle Campus De Sterre

56

Militaire domeinen Vliegveld Kleine Brogel in Peer Molenheide in Zonhoven Vliegveld Zutendaal Berg in Kampenhout Militair domein Meerdaal in Oud-Heverlee Militair domein Houten in Vilvoorde Militair Kwartier lt. Limbosch: Citadel van Diest in Diest

Oefenterrein Rijckevelde in Beernem Munitiedepot Houthulst in Houthulst Munitiedepot Zedelgem-Zuid in Jabbeke Kamp Lombardsijde in Middelkerke t' Pompje in Oudenburg Munitiedepot Zedelgem-Noord in Jabbeke Fort van Haasdonk in Beveren Militair Domein Park Grenier in Gavere Drongengoed in Knesselare Vliegveld van Ursel in Knesselare Hospicegoed in Nazareth Westakkers in Sint-Niklaas Groot Schietveld in Brecht Groot Schietveld in Brecht Militair Domein Grobbendonk in Grobbendonk Militair Domein in Herentals Militair Domein Noorderwijk-Tongerlo in Herentals Klein Schietveld in Kalmthout Kraanschot - Kamp van Tielen in Kasterlee Vliegveld Oostmalle in Malle Vliegveld Weelde in Ravels Kamp Beverlo in Beverloo Schietveld Luchtmacht in Houthalen-Helchteren

Dit zijn de militaire domeinen waar aan natuurbeheer wordt gedaan. Deze gegevens worden nog verder aangevuld met de militaire domeinen die werden aangeduid op het gewestplan.

57

D. Werkwijze voorzieningen in de steden krijgen deze stedelijke gebieden wel belang, waardoor ze alsnog worden aangeduid op de kaart. De kleinstedelijke gebieden worden aangeduid als snipper omdat de bundeling van voorzieningen hier vrij beperkt blijft.

Aangezien er geen kaartmateriaal of studies beschikbaar waren over de voorzieningen in Vlaanderen was het noodzakelijk om zelf de gegevens van volgende voorzieningen te achterhalen. - Evenementenhallen en sportstadia - Ziekenhuizen en psychiatrie - Hoge scholen en Universiteiten - Gevangenissen - Militaire domeinen

Er werd voor gekozen om de militaire domeinen aan te duiden in een andere kleur, namelijk lichtblauw, aangezien deze volgens een andere logica gestructureerd zijn in de ruimte. De meeste voorzieningen zijn gesitueerd nabij een stad terwijl de militaire domeinen zich net in de open ruimte bevinden. De domeinen met een beperkte omvang worden aangeduid als snipper. Zij komen nevengeschikt voor met andere functies. De domeinen die een grote oppervlakte beslaan worden als een concentratie aangeduid. Aangezien dit gebied is aangeduid als militair domein kan hier geen enkele ander functie, behalve natuur, voorkomen. De functie is dus zeer prominent aanwezig.

Via opzoekwerk op internet werden de adressen van de verschillende voorzieningen gevonden. Deze werden als snippers aangeduid op de kaart omdat ze zeer geïsoleerd voorkomen en geen enkel onderling verband vertoonden. De grootstedelijke en regionale gebieden werden aangeduid als concentratiegebieden van voorzieningen. In deze gebieden komen veel kleinschalige voorzieningen voor die op zich niet relevant zijn op Vlaams niveau. Door de hoge concentratie aan kleinschalige

Als laatste stap werd het verkregen kaartbeeld voorgelegd aan enkele deskundigen van het departement RWO – Ruimtelijke Planning.

58

7. De functielaag ‘Wonen’

59

60

A. Algemeen De woonfunctie is verspreid over heel Vlaanderen. De bedoeling van deze kaartlaag is patronen te herkennen in het woonlandschap en deze aan te duiden op de morfologische kaart.

Aan de hand van kaartmateriaal en het raadplegen van deskundigen werd het mogelijk om een beeld te scheppen van de woonfunctie in Vlaanderen. Het gebruikte basismateriaal wordt in de volgende paragraaf kort opgesomd.

Om de bestaande woningen in Vlaanderen in beeld te brengen volstaat het niet om de bebouwing in Vlaanderen aan te duiden, aangezien ook de industriële, toeristische, bedrijfs- en commerciële panden hierbij worden gerekend. Er moet dus gezocht worden naar een methode om de juiste gegevens zichtbaar te maken.

Aangezien de kaartlagen opgemaakt worden voor heel Vlaanderen en het onmogelijk is om al de gegevens exact te achterhalen en nauwkeurig aan te duiden, wordt er bewust gekozen om geabstraheerde kaarten te maken van de morfologische structuur.

61

B. Kaartmateriaal Kaart

Beschrijving

Toepassing

Het bodemgebruik wordt bepaald waarvoor de mens de bodem gebruikt en op welke manier hij de biofysische attributen van het aardoppervlak manipuleert. Het bodemgebruiksbestand werd opgebouwd door het Bodembedekkingsbestand te combineren met een aantal gekende geografische datasets (bodemassociaties, CORINE landcover en het wegennet van de grote structuren). Het bodemgebruik is in dit bestand in 18 klassen verdeeld.

Deze kaart is een inventaris van het bodemgebruik, opgesplitst in 18 categorieën, in Vlaanderen in 2001. Wanneer enkel de categorieën ‘kernstadbebouwing’ en ‘andere bebouwing’ zichtbaar blijven krijgen we een beeld van de bewoning in Vlaanderen. De andere bebouwing, zoals de industrie-, handelshaven-, luchthaven- en andere infrastructuur, werd immers weggefilterd.

1. kernstadbebouwing 2. andere bebouwing 3. industrie- en handelsinfrastructuur 4. haveninfrastructuur 5. luchthaveninfrastructuur 6. andere infrastructuur 7. gewestweg 8. autosnelweg 9. weiland 10. alluviaal weiland 11. akkerbouw 12. boomgaard 13. loofbos 14. naaldbos 15. gemengd bos 16. duin en strand 17. heide 18. water

Aangezien deze kaart een weerslag is van de feitelijke toestand en geen beleidsdocument, zoals het gewestplan, zal ze als basis dienen voor het opmaken van de functielaag ‘wonen’

Bodemgebruiksbestand Opname 2001 Eigenaar en producent: Agentschap voor Geografische Informatie Vlaanderen

Het doel van deze kaart is een Indicatie te geven van het bodemgebruik binnen het Vlaamse Gewest voor wat betreft de toestand van 2001.

62

Lintbebouwing Eigenaar: MVG - departement LIN AROHM - afdeling Ruimtelijke Planning Producent: Mens en Ruimte VZW

Deze kaart geeft een beeld van de lintbebouwing in Vlaanderen.

Aan de hand van deze kaart werd het mogelijk om de verlinte woongebieden in Vlaanderen aan te duiden.

De aaneengesloten bebouwing langsheen de Vlaamse wegen, die geen industriële of commerciële functie had, werd aangeduid op de bodemgebruikskaart. Het resultaat van deze selectie leverde de lintbebouwingskaart op.

Landschapskenmerkenkaart Eigenaar:

MVG - departement LIN AROHM afdeling Monumenten en Landschappen Producent:

Aeolus BVBA Georeto-Geogidsen

De Landschapskenmerkenkaart is een kartering van de ruimtelijke landschapskenmerken uitgevoerd op middenschaal. Als basis voor de kartering werden topografische kaarten 1/50.000 van het NGI gebruikt. De term ruimtelijk structurerend wordt geoperationaliseerd via 3 voorwaarden : 1) het landschapskenmerk heeft door zijn aanwezigheid een invloed op de opbouw, ruimtelijke configuratie; 2) het landschapskenmerk is visueel dominant aanwezig en heeft een bakenfunctie; 3) het landschapskenmerk is typisch oriënterend voor een bepaalde streek. Op grond van deze drie voorwaarden geschiedde de kartering voor geheel Vlaanderen.

63

Aan de hand van deze kaart konden de woonparken, hier de vigliatuur genoemd, in kaart gebracht worden.

Bestaande stedelijke structuur in Vlaanderen Ruimtelijk Vlaanderen

structuurplan

Deze kaart duidt de stedelijke structuur in Vlaanderen aan. Onder de ‘stedelijke structuur’ worden de volgende gebieden verstaan:

Bestaande ruimtelijke structuur – informatief gedeelte – synthesekaart – p61

Het stedelijk kerngebied met de centraal gelegen grote steden De liniaire stedelijke ontwikkeling langs de kust. De stedelijke ontwikkeling langsheen de transportassen E17 en de verbindingsweg N36 De stedelijke ontwikkeling met een gefragmenteerd karakter in Midden-Limburg langsheen de grote infrastructuurassen en rond de regionale steden Hasselt en Genk.

Aan de hand van deze kaart worden de steden en de verkavelingen rondom de steden aangeduid.

Voorkomen van nederzettingsstructuren in Vlaanderen structuurplan

Op deze kaart wordt de huidige verschijningsvorm van de nederzettingsstructuur in Vlaanderen weergegeven.

Bestaande ruimtelijke structuur – informatief gedeelte – kaart 2.9. – p92

De nederzettingsstructuur wordt in Vlaanderen nog in belangrijke mate gekenmerkt door de historisch-maatschappelijke ontwikkeling van de kernen en verspreide bebouwing. Dit is minder het geval aan de randen van de steden waar door de suburbanisatie van het wonen en van economische activiteiten zich een patroon van bebouwing ontwikkelt waarin nog weinig van de historische nederzettingsstructuur te herkennen is. Op vele plaatsen leiden de sterke suburbanisatie en het weinig planmatig ruimtegebruik ertoe dat linten steeds meer structuurbepalend worden, zelfs op plaatsen waar de bebouwing historisch verspreid of sterk geconcentreerd voorkwam. In de bestaande nederzettingsstructuur van Vlaanderen worden de volgende elementen onderscheiden:

Ruimtelijk Vlaanderen

- Geconcentreerde bebouwing in woonkernen en hoofddorpen - Linten als lineaire uitlopers van geconcentreerde bebouwing

- Verspreide bebouwing onder alle vormen en dynamiek

64

Aan de hand van deze kaart worden de verschillende patronen van de nederzettingstructuur in Vlaanderen aangeduid.

C. Werkwijze De bodemgebruikskaart, die het bodemgebruik in Vlaanderen inventariseert, vormt de basis voor de functiekaart ‘wonen’. Deze kaart maakt het mogelijk om uit de totale bebouwing in Vlaanderen de woonpanden te selecteren. Wanneer enkel de categorieën ‘kernstadbebouwing’ en ‘andere bebouwing’ gevisualiseerd worden, wordt er een beeld gevormd van de bewoning in Vlaanderen. Deze kaart biedt nog een voordeel aangezien ze een weerslag geeft van de feitelijke toestand, waardoor ze veel geschikter is dan een beleidsdocument zoals het gewestplan. Het beleidsplan geeft immers een gewenste en niet de werkelijke toestand weer. De woongebieden die hierop werden aangeduid zijn nog niet allemaal bebouwd en houden geen rekening met zonevreemde woningen.

Aan de hand van deze kaart werdt het ook mogelijk om de verkavelingen rondom de stad aan te duiden. Deze gebieden werden aangeduid door middel van een vol raster, wat wijst op een prominente aanwezigheid van de functie in combinatie met andere functies. De hoogbouw werdt aangeduid als een concentratie van wonen door middel van een zwart vierkantje. Enkel de hoogbouwwijken werden op de kaart gezet. We spreken van een hoogbouwwijk vanaf drie woonblokken met minimum 10 verdiepingen. Deze wijken werden gelokaliseerd aan de hand van orthofoto’s.

Op deze kaart werden de steden en hun omliggende verkavelingen aangeduid. De afbakening van deze gebieden gebeurt aan de hand van het kaartje met de bestaande stedelijke structuur in Vlaanderen, opgenomen in het RSV. Dit kaartje maakt het mogelijk om de stadscentra van de grootstedelijke, regionaal stedelijke en kleinstedelijke gebieden aan te duiden. Deze stadscentra’s worden aangeduid als concentraties van wonen aangezien deze functie er dominant aanwezig is. Ook de woonparken werden op de kaart aangeduid. Deze werden gelokaliseerd aan de hand van de landschapskenmerkenkaart. De woonparken worden gevisualiseerd door middel van een dik raster. Als laatste stap werden de woonpatronen van het buitengebied aangeduid. Hiervoor werd het kaartje met de nederzettingsstructuren in Vlaanderen, opgenomen in het RSV, als basis genomen. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen drie types structuren:

65

1. Geconcentreerde bebouwing in woonkernen en hoofddorpen Met geconcentreerde bebouwing worden de historische nederzettingen en de bebouwde zones bedoeld die reeds bestonden voor de na-oorlogse suburbanisatie. De stedelijke ontwikkeling heeft de geïsoleerde ligging van de kernen niet gewijzigd. Deze structuur wordt aangeduid door snippers. Elke snipper vertegenwoordigd een geconcentreerde dorpkern. 2. Linten als lineaire uitlopers van geconcentreerde bebouwing Als gevolg van de suburbanisatie komen linten voor als lineaire uitlopers van grotere en kleinere kernen van geconcentreerde bebouwing. Deze linten kenmerken zich door hun open karakter. Dit hangt in belangrijke mate samen met de weinig planmatige ontwikkeling ervan. Een lint wordt gedefinieerd als een bebouwde omgeving met een typische lineaire structuur aan één zijde of aan beide zijden van een straat. De verlinte gebieden in Vlaanderen worden aangeduid door middel van een fijnmazig raster.

Als laatste stap werd het verkregen kaartbeeld voorgelegd aan enkele deskundigen van het departement RWO – Ruimtelijke Planning.

3. Verspreide bebouwing onder alle vormen en dynamiek. Onder verspreide bebouwing worden de sterk vergroede dorpskernen verstaan die door de uitwaaiering van de bebouwing met elkaar vergroeid zijn geraakt. De gebieden gekenmerkt door verspreide bebouwing worden aangeduid door middel van een grofmazig raster.

66

1. De functielaag ‘Landbouw’

67

68

A. Algemeen De functiekaart landbouw geeft een beeld weer van de functieeigenschappen van landbouw op basis van vier overlappende legenda-eenheden: -

-

Morfologie: hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen drie deelgebieden die onderling verschillen in termen van enerzijds de ruimtelijke versnipperingsgraad van de landbouwruimte en anderzijds het ruimtelijkeconomisch functioneren van de landbouwsector.

-

Mobiliteit: hierbij wordt een functie aangeduid als mobiliteitsgenererend wanneer ze constant of op piekmomenten een aanzienlijke hoeveelheid vracht- of autoverkeer genereert. Een hoge mobiliteit hangt nauw samen met verticale ketenvorming.

-

Milieu-impact: hierbij wordt een functie aangeduid als milieuhinderlijk aangeduid als de functie een hoge impact heeft op zijn onmiddellijke omgeving.

De kaartlaag ‘landbouw’ is opgemaakt aan de hand van kaartmateriaal uit landbouwkundige studies en landbouwgerelateerde sociologische studies. Zo werd het mogelijk om een beeld te scheppen van enerzijds het intern functioneren van de landbouw in Vlaanderen en anderzijds de relaties die de landbouw aangaat met andere functies in de open ruimte.

Relaties: hierbij wordt een onderscheid tussen horizontale en verticale relaties. Bij horizontale relaties (ofwel verbreding) wordt de hoofdfunctie ‘verbreed’ met nevengeschikte activiteiten door relaties aan te gaan met functies die niet tot de kernactiviteit behoren (zoals camping, ijsverkoop, landschapsonderhoud, enz.). Bij verticale relaties (ofwel ketenvorming) gaat de hoofdfunctie relaties aan met andere functies die haar kernactiviteit versterken (zoals verwerkende industrie, transportnijverheid, enz.). De componenten van de keten profiteren van elkaars nabijheid.

Aangezien de kaartlagen opgemaakt worden voor heel Vlaanderen en het onmogelijk is om al de gegevens exact te achterhalen en nauwkeurig aan te duiden, wordt er bewust gekozen om geabstraheerde kaarten te maken van de morfologische structuur.

69

B. Kaartmateriaal Volgende kaartlagen dienden als basismateriaal voor het opmaken van de functiekaart voor landbouw.

Kaart Landbouwtyperingskaart 2004 Eigenaar: AMINAL, afdeling Land. Producent: Vlaamse Landmaatschappij

Clusterkaart met betrekking tot de landbouwoppervlakte 2006 Eigenaar Federaal Wetenschapsbeleid Producent: ISEG (Instituut voor Sociale en Economische Geografie, KU Leuven). De kaart werd opgemaakt in het kader van het PODO II onderzoek ‘randvoorwaarden voor een duurzaam agrarisch ruimtegebruik in een verstedelijkte netwerksamenleving’.

Beschrijving

Toepassing

In de Landbouwtyperingskaart wordt de landbouwoppervlakte van Vlaanderen opgedeeld in deelgebieden en wordt voor elk deelgebied een waardering berekend. Deze waardering vormt het gewogen gemiddelde van gegevens van de in het deelgebied aanwezig zijnde landbouwpercelen. De waardebepaling van de individuele percelen wordt berekend op basis van vier groepen van parameters: bodemgeschiktheid, bemestingsnormen, perceelskenmerken (perceelsoppervlakte, nabijheid huiskavel, perceelsafstand tot bedrijfszetel en hellingsgraad), bedrijfskenmerken (hoofdinkomen uit landbouw, grondbehoefte voor mestafzet, vergrijzing bedrijven, versnipperingsgraad van de kavels). Op basis van bovenstaande parameters geeft landbouwtyperingskaart een waardering van de landbouwoppervlakte in Vlaanderen volgens vijf categorieën, gaande van zeer lage waardering tot zeer hoge waardering.

De landbouwtyperingskaart werd gebruikt voor de opmaak van de morfologische kaarten.

De clusterkaart met betrekking tot de landbouwoppervlakte wordt de landbouwoppervlakte in Vlaanderen geanalyseerd op basis van twee variabelen: enerzijds de evolutie van de landbouwoppervlakte volgens het kadaster in de periode 19822001, en anderzijds de landbouwoppervlakte volgens de landbouwtelling in 2001. Hierdoor worden de gronden in beeld gebracht die nog steeds als landbouwgrond worden bestempeld, maar hun zuivere agrarische functie verloren hebben en vaak terug te vinden zijn als braakgronden of voor de hobbylandbouw.

De clusterkaart werd gebruikt voor het identificeren van de horizontale relaties in het landbouwfunctioneren.

70

Ruimtelijke concentratiekaarten 2007 Eigenaar: Departement Landbouw en Visserij, Afdeling Monitoring en Studie Producent: Universiteit Gent - Vakgroep Landbouweconomie & Afdeling Mobiliteit en Ruimtelijke Planning; Katholieke Universiteit Leuven Afdeling Bos, Natuur en Landschap & Divisie voor Ruimtelijke Informatieverwerking; Studiegroep Omgeving

De ruimtelijke concentratiekaarten geven op schaal van Vlaanderen een beeld weer van de ligging van de concentratiegebieden van volgende productie-activiteiten: groenten in open lucht, groenten onder glas, fruitteelt, niet eetbare tuinbouwproducten en niet-grazende dieren. De concentratiekaarten zijn opgemaakt in functie van de studie ‘Analyse van de huidige en toekomstige ruimtebehoefte voor land- en tuinbouw en de toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen binnen land- en tuinbouw.

71

De kaart werd gebruikt voor het identificeren van de verticale relaties in het landbouwfunctioneren.

C. Werkwijze 1. Opmaak morfologische kaart Voor het opmaken van de morfologische kaart wordt de Landbouwtyperingskaart vereenvoudigd, zodanig dat enkel de waardevolle en zeer waardevolle landbouwgebieden zichtbaar blijven. Deze kaart vormt de basis voor de morfologische landbouwkaart. De gebieden worden aangeduid worden aan de hand van drie morfologische legende-eenheden: -

Het puntenraster staat voor de gebieden waar de landbouw ruimtelijk sterk versnipperd voorkomt en functioneel ondergeschikt is aan andere openruimte functies. Het betreft nagenoeg het volledige gebied binnen de Vlaamse Ruit met een uitloper in noordoostelijke richting tot in Limburg.

-

Het vierkantenraster staat voor de gebieden waar de landbouw ruimtelijk dominant aanwezig is en ook functioneel nog zeer sterk staat. Het betreft nagenoeg de gehele provincie West-Vlaanderen, het westelijk deel van de Noorderkempen en Droog Haspengouw.

2. Opmaak relatiekaart

-

Voor het opmaken van de relatiekaart worden twee basiskaarten gebruikt. Enerzijds de clusterkaart met betrekking tot de landbouwoppervlakte, voor wat betreft het detecteren van de horizontale relaties in het landbouwfunctioneren. Anderzijds de kaart die de bestaande ruimtelijke structuur van de open ruimte in Vlaanderen weergeeft, voor wat betreft het detecteren van de verticale relaties in het landbouwfunctioneren.

Het lijnenraster staat voor de gebieden die de gradiënt tussen het puntenraster en het vierkantenraster. Het vormt een overgangszone waar de landbouw ruimtelijk nog dominant aanwezig is, maar functioneel minder sterk staat. Het betreft het Hageland en Vochtig Haspengouw, de Vlaamse Ardennen, de Zwalmstreek en het Pajottenland, het Kempische plateau, het oostelijk deel van de Noorderkempen, het Waasland en de dekzandrug van Maldegem-Stekene.

A. Horizontale relaties Het tot stand brengen van horizontale relaties binnen de landbouw komt neer op enerzijds het creëren van kortere ketens door een directer contact tussen producent en consument (thuisverkoop, voedselteams, enz.), en anderzijds naar het versterken van functieverbreding door het aanbieden van nieuwe activiteiten die

72

vroeger helemaal afwezig waren op landbouwbedrijven, zoals hoevetoerisme, natuurbeheer, landbouweducatie, zorgfuncties, enz. Het detecteren van deze horizontale relaties gebeurt aan de hand van de clusterkaart met betrekking tot de landbouwoppervlakte. Op deze clusterkaart wordt de landbouwoppervlakte in Vlaanderen geanalyseerd op basis van twee variabelen: enerzijds de evolutie van de landbouwoppervlakte volgens het kadaster in de periode 1982-2001, en anderzijds de landbouwoppervlakte volgens de landbouwtelling in 2001. Het ruimtelijke beeld geeft een zone aan waar de landbouwoppervlakte volgens de landbouwtelling heel wat kleiner is dan de landbouwoppervlakte volgens het kadaster (uitgesproken negatieve T-waarden voor deze variabele in cluster 3 en cluster 5). Dit wijst op gronden die nog steeds als landbouwgrond bestempeld zijn, maar hun zuivere agrarische functie verloren hebben en vaak terug te vinden zijn als braakgronden of voor de hobbylandbouw. De zone loopt van het grensgebied van Limburg en Antwerpen, over het grensgebied van Vlaams-Brabant en Antwerpen en loopt zo door tot in de Denderstreek. Beide clusters onderscheiden zich door een verschillende T-waarde voor de evolutie van de landbouwoppervlakte volgens het kadaster. Een vrij goede instandhouding van de landbouwoppervlakte en tegelijkertijd een geringe afwijking in de verhouding van de landbouwoppervlakte gemeten in beide bronnen (cluster 1 en cluster 2) kenmerkt WestVlaanderen, de meeste gemeenten in het westelijk deel van OostVlaanderen, de Antwerpse Noorderkempen, Noordoost Limburg, het zuidelijk deel van het Hageland en Zuid-Limburg. Opvallend hierbij is het feit dat horizontale relaties in het landbouwfunctioneren zich voornamelijk in de gebieden situeren waar de landbouw ruimtelijk sterk versnipperd voorkomt en functioneel ondergeschikt is aan de andere openruimte functies (gebieden met puntenraster op de morfologische kaart).

73

B. Verticale relaties Het tot stand brengen van verticale relaties binnen de landbouw komt neer op het optimaal afstemmen van de verschillende schakels van het voedselproductieproces. Deze strikt gecoördineerde keten heeft als voordeel dat er sneller kan worden ingespeeld op de vraag en nieuwe technieken en kwaliteitssystemen beter kunnen worden geïmplementeerd. Verticale relaties in het landbouwfunctioneren situeren zich in de gebieden waar de landbouw sterke banden heeft met de verwerkende nijverheid of de transportnijverheid. Het betreft volgende gebieden: Het betreft de streek rond Roeselare (groenteteelt bestemd voor veiling en diepvriesindustrie), Tielt (grondloze varkensindustrie), Lochristi (sierteelt), Hoogstraten (aardbeien en groententeelt bestemd voor de veiling & grondloze varkenshouderij), Noorderkempen (grondloze rundveehouderij), Sint-Katelijne-Waver (groententeelt bestemd voor de veiling), Droog Haspengouw (fruitteelt bestemd voor verwerkende industrie.)

74

3. Opmaak mobiliteitskaart Voor het opmaken van de mobiliteitskaart wordt de verticale relatiekaart verder gedifferentieerd in functie van de hoeveelheid vracht- of autoverkeer dat de activiteit genereert. Hoge mobiliteitsgenererende functies zijn de veiling en de groenteverwerkende industrie in de regio Roeselare, de sierteeltactiviteiten in Lochristi, de groententeelt onder glas in SintKatelijne-Waver, en de groenten -en aarbeienteelt in de regio Hoogstraten. De hoge mobiliteit is toe te schrijven aan de (op piekmomenten) dagelijkse aan- en afvoer van producten naar de veiling en/of de verwerkende industrieën.

4. Opmaak milieu-impact kaart Voor het opmaken van de milieu-impact kaart wordt de verticale relatiekaart verder gedifferentieerd in functie van de impact die de activiteit heeft op zijn onmiddellijke omgeving. Het betreft de grondloze varkenshouderij de verwerkende groente-industrie in de

75

regio Roeselare-Tielt Noorderkempen.

en

de

grondloze

veehouderij

in

de

76