Bijlage IV Stad en Regio Sleutelprojecten
Toelichting sleutelprojecten programma Stad en Regio 2012-2015/171
1
Inlichtingen bij dhr. A.J.H.P. Elferink, (026) 3599756, e-mailadres
[email protected]
Inhoudsopgave I. II. III.
Inleiding Reserveringen Actualiteiten bij de acht sleutelprojecten Appendix I: Appendix II: Appendix III:
Budget sleutelprojecten 2012-2017 Fiches sleutelprojecten Waterfront Harderwijk en IJsselsprong Zutphen/Rivier in de stad Externe financiële beoordeling sleutelprojecten Waterfront Harderwijk en IJsselsprong Zutphen/Rivier in de Stad
I.
Inleiding
Sinds 2007 heeft de provincie Gelderland zich gecommitteerd aan de sleutelprojecten. Met het afsluiten van de stadscontracten in 2012 hebben wij de gemeenten bevestigd dat de provincie Gelderland als duurzame partner wil blijven acteren. De sam enwerking in het kader van de sleutelprojecten beslaat meerdere bestuursperioden en loopt tot en met 2017. De opgaves in de gebieden hebben vaak een uitvoeringsperiode die ook nog na 2017 doorloopt. Bij aanvang is er, om diverse redenen, voor gekozen om voor een zestal steden een deel van de beoogde subsidie als reservering aan te houden. Gepland was om deze reserveringen in 2014 om te zetten in een toekenning. In de Najaarsnota 2014 (PS2014-657), bijlage 3 Voortgang en herijking Stad & Regio, hebben wij u geïnformeerd over de voortgang van de sleutelprojecten. Hierin kunt u lezen dat de ontwikkelingen bij de zes sleutelprojecten die nog een reservering hebben staan, zeer verschillend zijn (zie ook paragraaf III. actualiteiten bij de acht sleutelprojecten). Dat maakt dat het gelijktijdig omzetten van alle reserveringen niet mogelijk is en maatwerk nodig is. De actualiteit van de sleutelprojecten Waterfront Harderwijk en IJsselsprong Zutphen/Rivier in de stad geeft aanleiding om uw Staten twee financiële wijzigingen in het programma Stad & Regio 2012-2015/2017 voor te leggen. Voor de sleutelprojecten Rijnboog Arnhem, Waalfront Nijmegen, Veluwse Poort Ede en Waalfront Tiel staan ook reserveringen geprogrammeerd in de voormalige MIG. Deze kunnen naar verwachting in 2015 worde n gehonoreerd op basis van de ingediende subsidieaanvragen van gemeenten. Een vervolgvoorstel zal dan worden voorgelegd. In deze bijlage wordt eerst ingegaan op de twee reserveringen waarvoor een aanvraag tot omzetting is ingediend door de betrokken gemeenten, zie paragraaf II. Daarna gaan we in paragraaf III kort in op de actualiteiten bij alle acht sleutelprojecten om het totaalbeeld te schetsen van de provinciale betrokkenheid bij de sleutelprojecten, de ontwikkelingen en de nog te verwachten omzettingen van reserveringen in de resteren de looptijd. In appendix I wordt het beschikbare budget voor de sleutelprojecten toegelicht. Tevens zijn de voorgestelde hernieuwde versies van de fiches uit de stadscontracten voor de sleutelprojecten Waterfront Harderwijk en IJsselsprong Zutphen/Rivier in de stad toegevoegd in appendix II. Tot slot zijn in appendix III de externe financiële beoordelingen van deze twee sleutelprojecten toegevoegd. II.
Reserveringen
Gevraagde besluiten Op basis van de ingediende programma’s van de gemeente Harderwijk en de gemeente Zutphen stellen wij voor: - te besluiten tot het wijzigen van het programma Stad & Regio 2012-2015/17 inclusief de financiële aspecten op de onderdelen sleutelprojecten Zutphen IJsselsprong Rivier in de stad en Harderwijk Waterfront; - en derhalve in te stemmen met de twee gewijzigde programmafiches. Met de bijbehorende begrotingswijziging stellen wij u voor om de hierna volgende financiële wijzigingen door te voeren: Sleutelproject Harderwijk Waterfront Zutphen IJsselsprong/Rivier in de stad
Besluit 25 april 2012 (PS 2012-280) Reservering € 4.000.000 Reservering € 4.500.000
Ontwerp Besluit PS Begroting 2015 € 4.000.000 € 4.500.000
Werk wijze beoordeling Tijdens behandeling van de Statenbrief ‘Sleutelprojecten programma Stad & Regio 2012-2015/17’ (PS2013-520) is gesproken over de mogelijkheid om het instrument externe advisering (second opinion) in te zetten voor het beoordelen van nieuwe initiatieven. Vanwege het voortduren van de crisis en de omvang van de investeringen, hebben wij dit instrument benut en een externe adviseur ingeschakeld om een externe financiële beoordel ing (second opinion) te laten uitvoeren. Voor de beoordeling van de aanvragen zijn toetsingscriteria opgesteld, die vooraf zijn gedeeld met de betreffende gemeenten. Naar aanleiding van de ingediende concept aanvraag is vooroverleg gevoerd met de betrokken gemeenten, de provinciale accounthouder en de externe adviseur. De definitieve aanvraag is allereerst getoetst op de criteria ten aanzien van het passend zijn binnen gestelde kaders op zowel inhoudelijk a ls procesmatig vlak, denk hierbij aan de afspraken uit het stadscontract, het programma Stad & Regio en geschiktheid voor en voortgang in benodigde besluitvorming. Vervolgens is gekeken naar de mate van voortgang van de lopende contractafspraken en de concreetheid van benoemde resultaten voor de periode t/m 2017. De financieeleconomische beoordeling is uitgevoerd door een extern financieel adviseur, waarbij is gekeken naar zaken als marktconformiteit, het voldoen aan de ei sen rondom cofinanciering, de kwaliteit van de onderbouwing van financiële gegevens, realiteitsgehalte van planning, dekking van eventuele tekorten en het risico op staatsteun. Dit leidt tot voorgestelde wijzigingen van het programma Stad & Regio. De rapportages die zijn opgesteld m.b.t. de externe financiële beoordeling zijn bijgevoegd als Appendix III van deze bijlage. Overwegingen Voor de aanvragen van Harderwijk en Zutphen concluderen wij, mede op basis van genoemde externe advisering dat er met de gem eentelijke en provinciale bijdrage een haalbare business case voor ligt die voldoet aan de eisen van het programma Stad en Regio en invulling geeft aan de specifieke afspraken in het stadscontract. Op het gebied van staatssteun heeft de externe beoordelaar een risico inschatting gemaakt ten aanzien van de mogelijkheid van optreden van ongeoorloofde staatssteun. Aanvullend is intern om juridisch advies gevraagd. Uit de risico-inschatting door de externe financieel adviseur blijkt dat indien de projecten worden uitgevoerd volgens de nu aangeleverde gegevens, het risico op ongeoorloofde staatssteun nihil is. Uit het intern juridisch advies blijkt dat in het staatssteunaspect geen reden wordt gezien om de middelen niet beschikbaar t e stellen, mits bij subsidieverstrekking de voorwaarde wordt gesteld dat de gemeente de middelen met in acht neming van alle regelgeving, waaronder Europese regelgeving, zal besteden. Deze voorwaarde is nodig omdat pas in de uitvoering duidelijk wordt welke maatregelen exact gerealiseerd gaan worden en op welke wijze de realisatie wordt vormgegeven. Eerst dan is pas na te gaan of geen sprake is van staatsteun. In de uitvoeringsovereenkomst (stadsco ntract 2012) met de betreffende gemeenten is deze voorwaarde omtrent staatssteun reeds overeengekomen. Deze verplichting zal in de subsidiebeschikking nogmaals worden bevestigd. In de uitvoering zullen wij er op toezien dat de partners hiernaar handelen. Met de werkwijze wordt aangesloten bi j de werkwijze met betrekking tot de overige toegekende subsidie in het programma Stad & Regio. De subsidieaanvragen van beide gemeenten voldoen aan de Subsidieregeling meerjarenprogramma Gelderland 2012 (SmpG). De subsi dieverlening daarna gebeurt op basis van genoemde SmpG. Hieronder worden de overige overwegingen uiteen gezet die hebben geleid tot het voorleggen van de gevraagde besluiten.
Ad 1 Op 29 augustus 2014 heeft de gemeente Harderwijk een verzoek ingediend voor het beschikbaar stellen van de reservering. Voor het sleutelproject Waterfront (Harderwijk) bestaat de provinciale bijdrage uit een toekenning van € 7 mln. en een reservering van € 4 mln. In het stadscontract (2012) i s de omzetting van de reservering van € 4 mln. naar een toekenning afhankelijk gesteld van: (i) de context van de haalbaarheid van de integrale gebiedsontwikkeling Waterfront (fase 1,2 en 3), (ii) een aantoonbare voortgang van geprogrammeerde resultaten in het fiche, en (iii) in het bijzonder de bouw van 2 parkeergarages en de financiële gevolgen voor de gemeente. Uit de interne beoordeling blijkt dat de aanvraag binnen gestelde kaders valt op zowel inhoudelijk als procesmatig vlak. De uitgevoerde externe financiële beoordeling laat zien dat de geactualiseerde grondexploitatie solide en realistisch is. De gemaakte risicoanalyse geeft aan dat er sprake is van een haalbaar project en een gedekt tekort. Het tekort op de exploitatie is geheel gedekt uit de gemeente lijke reservepositie en het saldo van de risicoparagraaf met name uit het gemeentelijke weerstandsvermogen Afgezien van faseringsverschuivingen, die in het geactualiseerde fiche duidelijk zijn gemaakt, worden alle prestaties binnen de contractperiode tot en met 2017 gerealiseerd. Nu zijn al ruim 80% van de inhoudelijke prestatieverplichtingen en ruim 100% van de gemeentelijke cofinancieringsverplichtingen gerealiseerd. Daarmee is het advies dat voorkomt uit de externe financiële beoordeling (second opinion) dan ook om de reservering om te zet ten. Tegelijkertijd met het omzetten van de reservering wordt het programma op enkele punten aangepast. Het betreft met name verschuivingen in de planning van de realisatie van de programmaonderdelen. De realisatie van de programmaonderdelen blijft binnen de contractperiode tot e n met 2017. Daarnaast is het woningbouwprogramma verminderd met 50 woningen naar in totaal 1400 woningen. Ad 2 Voor het programma IJsselsprong Zutphen/Rivier in de stad heeft de gemeente Zutphen op 22 augustus 2014 een verzoek ingediend voor omzetting van de reservering. De totale provinciale bijdrage bestaat uit de reeds toegekende € 2 mln. en een gereserveerd bedrag van € 4,5 mln. In het stadscontract (2012) is afgesproken dat de reservering van € 4,5 mln. op verzoek van de gemeente Zutphen kan worden om gezet, zodra de plannen nader zijn uitgewerkt. Uit de interne beoordeling blijkt dat de aanvraag binnen gestelde kaders valt op zowel inhoudelijk als procesmatig vlak. Bela ngrijk hierbij is dat de gemeenteraad op 18 november 2013 de gebiedsvisie Rivier in de stad heeft vastgesteld. Verder zijn recent de Nota Ruimte gelden beschikbaar gesteld en heeft de gemeenteraad een positief besluit genomen over de gemeentelijke bijdrage. De business case voor dit sleutelproject i s hiermee sluitend. De externe financiële beoordeling die is uitgevoerd geeft aan dat de ingediende aanvraag weliswaar globaal is, maar als compleet en als markt conform wordt beoordeeld. Omdat de opgevoerde bedragen nog globaal zijn en ook fasering globaal is, wordt de provincie aanbevolen om gedurende de komende jaren de voortgang van de projecten periodiek te bespreken. Het advies naar aanleiding van de externe financiële beoordeling is dan ook om de reservering om te zetten. Tegelijkertijd met het omzetten van de reservering wordt het programma op een paar punten aangepast: De planning is enigszins aangepast; De programmafiche is aangevuld met de resultaten van 2016 en 2017; De bijdragen van de partners is aangepast, zo is de bijdrage vanuit de Nota Ruimte gelden iets lager vastgesteld nam elijk op € 17 mln. Verder is uw besluit in 2013 geweest om twee projecten via de Robuuste InvesteringsImpuls te versnellen en te financieren. Deze projecten zijn nu buiten het sleutelproject gelaten. De provinciale bijdrage in het sleutelproject blijft ook na deze aanpassingen lager dan 50% van de totale investering.
III.
Actualiteiten bij de acht sleutelprojecten
In deze paragraaf worden de actualiteiten bij alle acht sleutelprojecten toegelicht, inclusief voor de vier sleutelprojecten waarvoor de reserveringen nog blijven staan een korte toelichting hierover. Het sleutelproject Kanaalzone (Apeldoorn) betreft een binnenstedelijke transformatieopgave van formaat. Ruim 140 ha. verouderd bedrijventerrein transformeert in een tijdsbestek van enkele decennia tot een vitaal stadsdeel van Apeldoorn. In Apeldoorn (Kanaalzone) zijn door de crisis de aanvankelijke ambities voor de Kanaalzone onder druk komen te staan. Woonprogramma’s zijn noodgedwongen aangepast. Dat heeft gevolgen voor de ontwikkeling van zowel het Noordwestelijk deel als het Zuidelijk deel. Voor Noordwest heeft de gemeente gekozen voor een faciliterende rol. Er wordt meer organisch ontwikkeld waarbij kansen die zi ch voordoen worden benut. Een langere ontwikkel periode geeft meer mogelijkheden voor slimme samenwerkingsconstructies maar vraagt ook oplossingen om bestaande gebo uwen tijdelijk te beheren. Aankoop van Diosynth in Noord is eind 2012 afgerond. De gemeente is geheel eigenaar geworden van het t otale terrein. Daarmee is ook de belangrijkste hindercirkel ten behoeve van de ontwikkeling van het Vlijtsepark weggenomen. Vooruitlopend op de definitieve vormgeving en inrichting van het park is in het 2e kwartaal van 2014 gestart met de tijdelijke inrichting van het park. Apeldoorn is voortvarend begonnen aan het bruikbaar maken voor verhuur van enkele bedrijfsgebouwen op het Zwitsalterrein en verbetering en openstelling van de openbare ruimte. De komende j aren zal een definitief inrichtingsplan met woningbouw gemaakt worden en wordt een raamsaneringsplan opgesteld voor Vlijtsepark met een grondstromenplan. Daarmee moet de opgave voor de bodemsanering zo efficiënt mogelijk (kosten en gebruik) worden gemaakt. Voor Zuid geldt dat in 2011 het plan vanwege de economische crisis al eens was bijgesteld en bleek in 2013 dat de corporaties in de huidige markt niet in staat waren de beoogde woningen af te zetten. Daarbij kwam dat de verhuurdersheffing door het rijk de corporaties verder onde r druk zet en de investeringscapaciteit sterk beperkt. Hierdoor ontstond een financieringsprobleem en uitstel van de start bouw terwijl de grond al bo uwrijp is gemaakt. Met de bouw kon mogelijk niet voor 2016 worden gestart tenzij het plan opnieuw wordt aangepast. De corporaties hebben in 2013 een voorstel gedaan om op korte termijn toch te kunnen starten met de bouw van ruim 70 woningen t/m 2015 (fase l). Alle partijen hebben hiermee ingestemd en de financiële consequenties genomen. Het gaat om extra investeringen van € 1,8 mln. waarvan de provincie 9 ton voor haar rekening heeft genomen via de Robuuste InvesteringsImpuls. Deze 70 woningen zijn op dit moment in aanbouw. Va naf 25 september 2014 is de sleuteloverdracht van de eerste gereedgekomen woningen. Verwacht wordt dat dit een impuls geeft aan de verdere ontwikkeling van het gebied. Voor het sleutelproject Rijnboog (Arnhem) geldt dat de afspraak over de gereserveerde middelen nog staat (€ 11,25 mln voor Rijnboog voor de periode 2012 t/m 2017). De Statenbrief: Rijnboog sleutelproject (PS2014-45), die in januari 2014 aangehouden is, is daarmee niet meer actueel. Arnhem heeft de wens geuit om met een alternatief investeringsprogramma te komen: ‘zuidelijke binnenstad’, als alternatief voor Rijnboog. De Statenbrieven Stad & Regio voor sleutelprojecten van april 2012 (PS 2012-280) en juni 2013 (PS0213-520) zijn kaders om om te gaan met de huidige situatie. Na indiening van een definitief subsidieverzoek zullen wij zo spoedig mogelijk een voorstel aan uw Staten voorleggen over de beschikbaarstelling van de gereserveerde middelen. Voor de deelprojecten Bardok en Paradijs zijn aanvullende middelen vanuit de Robuuste Investeringsimpuls verstrekt. In De Schil (Doetinchem) onderdelen Iseldok s en Vitaal stadscentrum heeft de gemeente vorig jaar genoodzaakt door de crisis onderdelen van het sleutelproject geherprioriteerd. De uitkomst is in de herijking meegenomen. Er is een extra € 0,5 mln. vanuit de Robuuste In vesteringsimpuls ingezet. €1 mln. is verschoven van Vitaal stadscentrum naar Iseldoks. Met deze extra impuls kan Iseldoks gerealiseerd worden en de bouw van Iseldoks is zoals geplan d op 12 maart 2014 gestart. Het resultaat Kapoeniestraat van Vitaal stadscentrum is door de verschuiving van middelen komen te vervallen, maar de stads(st)rand kan via de extra gelden via de Robuuste Investeringsimpuls wel worden gerealiseerd. De uitvoering van Vitaal stadscentrum verloopt zoals gepland. Onder
andere de inrichting van het Schouwburgplein is in 2013 reeds afgerond en de Floriadetuin is geplaatst. De samenwerking tussen horeca en winkeliers in het stadscentrum is opgepakt en zal leiden tot een concreet integraal plan waarvan de uitvoering is voorzien in 2014/2015. Ook i s er een vereniging van vastgoedeigenaren in het stadscentrum opgericht. Voor Doetinchem (De Schil), onderdeel Stationsomgeving Poort naar de Achterhoek is in de herijking een verlenging van de looptijd tot eind 2017 meegenomen. De werkzaamheden van ProRail die bijdragen aan de stationsomgeving vinden namelijk plaats buiten de oorspronkelijke looptijd van het GSOcontract, maar binnen de looptijd van de sleutelprojecten. Medio april 2013 is de gebiedsvisie door alle partijen geaccordeerd. Hierin is de verder uit te werken variant voor het spoorontwerp opgenomen. De Kiss & Ride aan de noordkant van het station is inmiddels aangelegd. Voor het busstation is een variantenstudie gemaakt, Ambtelijk is recent overeenstemming bereikt over de uit te werken variant. Op grond daarvan kan de wabo-procedure starten. Aan de Noordzijde is ruimte beschikbaar gekomen voor de nieuwe auto-ontsluiting. Voor het stationsplein is men bezig met een variantenstudie. Via de herijking is de financiering van derden gewijzigd, waarbij de cofinanciering op orde blijft. De ontwikkeling in Veluwse poort (Ede) kent alle kenmerken van een project met een grote ambitie dat tegen de verdrukking in toch goede vorderingen maakt. Op het ENKA terrein vordert de woningbouw, het monumentale kantinegebouw op het terrein is gerestaureerd en klaar voor een nieuwe bestemming. Ook de Westhal krijgt een nieuwe bestemming en wordt voor dit doel opgeknapt en heringericht. Op het kazerneterrein worden voor deelgebieden met ontwikkelaars overeenkomsten gesloten voor de woningbouw. De aanpak van het casco van de Maurits-en Frisokazerne ligt, mede dankzij bijdrage uit de Robuuste InvesteringsImpuls, op schema en is klaar wanneer het Accousticum zich er vestigt (2014). In de spoorzone loopt de uitvoering van de westelijke spoorzone volgens planning. Dat betekent dat de voorbereidende werkzaamheden, zoals het verleggen van kabels en leidingen, het bouwrijp maken van gronden, per eind 2014 afgerond zijn. De aanbestedingsprocedure voo r de onderdoorgangen in de westelijke spoorzone is ondertussen ook gestart. Gunning wordt voorzien per begin 2015. Eind juni 2014 is het opstellen van het VO (Voorlopig Ontwerp) van de OV-knoop (en oostelijke spoorzone) gegund. De rest van het jaar 2014 zal gewijd zijn aan het opstellen van dit VO en de daarbij behorende kostenraming. De aanvraag voor omzetting van de reservering wordt medio 2015 verwacht, omdat dan de financiële consequenties van de gehele spoorzone duidelijk worden. Maar er lopen ook zaken achter op schema, welke zijn meegenomen in de herijking: De Parklaan is naar verwachting pas op zijn vroegst volledig gerealiseerd in 2018. De middelen uit GSO-4 (€ 3 mln.) waren bedoeld als aanvulling op gemeentelijke middelen om met een investering van € 8 mln. de aanpak van een viertal kruisingen mogelijk te maken als ontsluiting van het ENKA terrein en de Mauritskazerne. Deze maatregelen waren voorzien in 2014. Op 23 april 2014 heeft de Raad van State het bestemmingsplan P arklaan vernietigd. Dat heeft niet met de inhoud van het plan te maken, maar met het feit dat de gemeente al het verplaatsen van het theehuis bij Hoekelum in de procedure had moeten meenemen. Dat betekent dat Ede nu niet kan starten met de aanpak van de kruisingen. Ede heeft op 1 oktober 2014 e en nieuw bestemmingsplan klaar. Begin 2015 volgt besluit gemeenteraad en het 2e kwartaal 2015 kan de uitvoering dan naar verwachting van de gemeen te wel starten. De fietssnelroute Ede-Wageningen wordt in 2016 uitgevoerd. Door realisering van het sleutelproject Waterfront wordt Harderwijk weer een stad aan het water. De relatie met het open water is in de loop der jaren verminderd; waar de stad ooit grensde aan de Zuiderzee ligt nu het Dolfinarium. De groei van het aantal Dolfinariumbezoekers heeft in toenemende mate geleid tot verkeers- en parkeerproblemen. De boulevard is verworden tot een groot parkeerterrein zonder kwaliteit, het water is hier nog nauwelijks waarneembaar.
Bovendien grenst de binnenstad aan het verouderde industrieterrein Haven, dat milieuhinder veroorzaakt en waarvan de bodem met asbest is verontreinigd. De hier gevestigde bedrijven kunnen niet uitbreiden omdat dit te veel overlast veroorzaakt. Het project Waterfront Harderwijk heeft onder meer tot doel om deze knelpunten weg te nemen. Het plan is verdeeld in drie fasen: Fase 1: realisering Lorentzhaven (ten behoeve van water(sport)gebonden bedrijven Fase 2: realisering van ca. 700 woningen, leisure en overige door Consortium = Boskalis, Synchroon en Koopmans/TBI. Fase 3: realisering van 700 woningen vanaf 2017 (op basis van stedenbouwkundige en financiële herijking door raad in 2011) Resultaten in de periode 2012-2015 Fase 1: Bouwrijp bedrijventerrein Lorentzhaven – bedrijven van oude industrieterrein Haven verplaatst Fase 2: Strandeiland aangelegd, woningbouw, parkeergarages en anderen gestart Fase 3: Asbestsanering is gestart en grotendeels voltooid Ten behoeve hiervan is in het stadscontract voor de periode 2012-2017 een integraal programma opgesteld van 12 resultaatdoelstellingen op het vlak van respectievelijk economische en logistieke structuurversterking, herstructurering en verduurzaming binnesteden/vergroten leefb aarheid en natuur en landschap. In 2011/12 is de Lorentzhaven met 22 ha. industriegebied gerealiseerd en in 2013 is de verwerving van bedrijven van het te herstructureren industriegebied Haven afgerond. De nieuwbouw van bedrijven op Lorentzhaven is gestart en wordt naar verwachting in 2014 afgerond. Ondertussen is in 2013 ook het Strandeiland, een nieuw recreatiegebied, gerealiseerd, inclusief de locatie voor kleine watersporten. Op dit moment vindt de sloop van de laatste bedrijfsbebouwing in industriegebied Haven plaats en is ook de bodemsanering ten behoeve van fase 3 opgestart. Naar verwachting wordt deze in 2015 afgerond. De Burgemeester de Meesterstraat wordt volgens planning aangepakt met een bijdrage vanuit de Robuuste InvesteringsImpuls. Op 17 juli 2014 is de start van de eerste fase woningbouw op het Zuidereiland van 46 woningen ge weest en eind 2014 vindt de e start van de 2 fase plaats. De start van woningbouw aan de Watersportboulevard is naar verwachting in de eerste helft van 2014. In Nijmegen (Waalfront) is de koers in 2013 met de ontwikkelingsvisie Waalfront 1.2 verlegd en nu meer recessieproof gemaakt. De opening van de brug direct aanlandend aan de westzijde van Waalfront op 23 november 2013 betekent een enorme impuls omdat deze het Waalfront nu o ok aan de westzijde ontsluit. Het initiatief om het WO-2 museum juist bij deze nieuwe brug te vestigen in het bestaande Vasim gebouw vormt een concrete kans de gebiedsontwikkeling Waalfront te versterken en kan als ‘place-maker’ waarde vermeerderend werken. Begin 2014 is met Bouwfonds Ontwikkeling definitief overeenstemming bereikt over afname van de gronden Handelskade en ook geleverd, mede dankzij een bijdrage uit de Robuuste Invest eringsimpuls. In 2014 is tevens gestart met de uitvoering van de Westzijde (Brugkwartier). Het sleutelproject kent een totale uitvoeringstermijn van 2006 t/m 2027. Voor de periode 2012 t/m 2015/17 zijn afspraken gemaakt in het stadscontract over het investeringsprogramma t/m 2017 en over een reservering van € 5 mln. B&W Nijmegen is nog bezig om een formele aanvraag op te stellen voor de gehele periode t/m 2017. Het contract krijgt dan aanvullende prestatieafspraken. In het stadscontract Tiel van 25 april 2012 zijn voor de periode 2012-2017 afspraken gemaakt over de Santwijck se Poort (SWP), maar ook over de ontwikkeling van de Haven Kanaalzone (HKZ). Deze laatste ontwikkeling wordt inmiddels aangeduid als FluviaTiel. Voor de SWP moest de ontwikkeling in 2012 starten en in 2017 zou alles klaar zijn. We constateren echter dat de ontwikkeling nagenoeg stil ligt, ondanks de pogingen van de gemeente om de ontwikkelingen vlot te trekken. Dat heeft de maken met de complexiteit van de opgave met verschillende eigenaren/ontwikkelaars en verschillende belangen. Gezien de economische ontwikkeling en de complexiteit van SWP is de aanpak veranderd. Er wordt nu prioriteit gegeven aan het toevoegen van kwaliteit aan de openbare ruimte (groen) en het voorzien in parkeerbehoefte op basis van een herijkte
parkeervisie (= kerntaak van de overheid bij ontwikkelingen), om daarmee de markt te faciliteren dan wel te verleiden. Tegelijkertijd wordt een marktverkenning georganiseerd met beoogde winkelketens. In FluviaTiel wordt gewerkt aan de eerste fase, zijnde de realisatie van het waterkerend landschap op het dijktracé vanaf de Groene Krib tot aan het Amsterdam-Rijnkanaal en de (her)inrichting van de Kleine Willemspolder. Er komt een verbrede dijk om minder kwel in de achtergelegen be staande wijk te realiseren. Na aanleg van de dijk kan op het achter de dijk gelegen vijverterrein (voormalige vuilstort) woningbouw komen. Dat terrein is de laatste jaren al gesaneerd. De tweede fase van FluviaTiel bestaat uit het dempen van een deel van de haven en stedelijke ontwikkeling binnendijks. Daarvo or is in het stadscontract een provinciale bijdrage gereserveerd van € 2 mln. De voorbereiding van fase 2 vindt plaats in het oorspronkelijke tempo. Om duidelijkheid te krijgen over de vereiste omvang van de demping -om de met het Waterschap overeengekomen extra kwelremming te kunnen behalen- zijn bodemonderzoeken uitgevoerd. In de loop van 2015 komt duidelijkheid over de kosten, dekking en planning. Dan wordt het ook mogelijk om een aanvraag in te dienen met betrekking tot het omzetten van de reservering. In Zutphen (IJsselsprong/Rivier in de Stad) heeft de herijking van het programma van de IJsselsprong geleid tot een bijstelling van de ontwikkelopgave, waarmee de IJsselsprong vooral een uitvoeringsprogramma is geworden. Daarmee is dit project minder crisisgevoelig dan de andere sleutelprojecten. Een organische gebiedsontwikkeling is hierbij het uitgangspunt. In het kader van het sleutelproject heeft de gemeente Zutphen het concept 'Rivier in de Stad' uitgewerkt. Daarmee verbindt de gemeente de maatregelen aan de oost- en westoever van de IJssel tot een gebied met aandacht voor rivierveiligheid (Deltaprogramma Rivieren), voor ruimtelijke kwaliteit, klimaat, bereikbaarheid en leefbaarheid. Het sleutelproject Rivier in de Stad hangt als volgt samen met het programma IJsselsprong: Het sleutelproject omvat een groot aantal projecten zoals herinrichting van de IJsselkade, de verbindingen Marspoortstraat en Groenmarkt, de groene dorpsranden, het wijkontwikkelingsplan de Hoven, haalbaarheidsonderzoek clustering glastuinbouw, inrichting Tichelbeeksewaard, de riviermaatregelen oostoever en herinrichting van een aantal wegen. In de eerste fase heeft het accent gelegen op voorbereiding van de projecten die deel uitmaken van het sleutelproject. Verder is gestart met onder andere het herstel van de historische kademuur, is de aanwezige kiosk gesloopt, en is gestart met het herinrichten van de verbindingswegen. De gemeente zal de komende periode omvangrijke verplichtingen aangaan vanwege de projecten rivierverruiming oostoever, herinrichting IJsselkade en Groenmarkt. De uitvoering van de projecten zal vooral in de tweede fase, 2016 en 2017 plaatsvinden.
Appendix I: Budget programma Stad en Regio onderdeel sleutelprojecten 2012-2017 De inhoudelijke en financiële betrokkenheid van de provincie dateert vanaf 2007. Ook andere partijen zoals gemeente, marktpartijen en in een aantal gevallen ook de Rijksoverheid zijn meerjarig betrokken. Het vanaf deze bestuursperiode beschikbare budget voor de sleutelprojecten komt uit de voormalige MIGreserve en bedraagt in totaal € 70 mln. voor de periode 2012 t/m 2017 (voormalige MIG: taakveld Dynamische Steden en Regio’s, onderdeel Sleutelprojecten). Aan het totale beschikbare bedrag zijn middelen uit het programma Stad & Regio en andere provinciale programma’s toegevoegd, waardoor het totale beschikbare bedrag ruim € 76 mln. bedraagt. Dit beschikbare bedrag is per heden als volgt belegd door bedragen toe te kennen en te reserveren (zie tabel). Beschik bare middelen Beschikbare middelen Beschikbaar Coalitieakkoord (2012 t/m 2017) e Toevoeging S+R 2 tranche Toevoeging overige programma’s Totaal beschikbaar
€ 70.000.000 € 1.177.425 € 4.950.000 € 76.127.425
Beschikbare middelen zijn als volgt belegd: Waarvan toegekend (beschikt) Waarvan beschikbaar t.b.v. uitvoering Waarvan specifiek gereserveerd Waarvan algemeen gereserveerd
€ 48.400.000 € 1.000.000 € 23.250.000 € 3.477.425
*** ***
*** Het voorstel om € 8,5 mln. beschikbaar te stellen is in bovenstaande tabel verwerkt.
Appendix II
Fiches sleutelprojecten Waterfront Harderwijk en IJsselsprong Zutphen/Rivier in de stad
Harderwijk Sleutelproject: Waterfront (najaar 2014) Doel(en)
Beoogde resultaten (= voorgenomen uitvoeringsprojecten)
Het plan Waterfront heeft tot doel:
Economische en logistieke structuurversterking
o
1. Verb eterde ontsluiting van het geb ied Waterfront vanaf de N302 door realisering van een parallelrijbaan langs noordzijde van N302 en een overgang over het aquaduct in de N302 – scheiding van de verkeersstromen (2017)
o
het realiseren van een uniek en
Beoogde maatschappelijke effecten de positie van Harderwijk als centrumgemeente voor de regio wordt versterkt impuls voor het (boven)regionaal toerisme – de relatie met het water wordt optimaal benut en versterkt de aantrekkings -
hoogwaardig woonklimaat (ook voor hogere inkomensgroepen) het tot stand brengen van een hoogwaardig aangenaam verblijfsklimaat in met name het Boulevardgebied, met de historische binnenstad weer aan het water het versterken van de economische samenhang met het centrum van de stad het bieden van nieuwe kansen voor bedrijvigheid voor watergebonden bedrijven het realiseren van hoogwaardige parkeervoorzieningen en een duurzame verkeersinfrastructuur het verhogen van de kwaliteit van voor zieningen ten behoeve van waterrecreatie
2. Het realiseren van een veilige en directe voetgangersverbinding tussen het Overloopterrein en het Dolfinarium – scheiding van de verkeersstromen (2017)
o
3. De b ouw van twee parkeergarages in het plangeb ied, welke garages worden geb ouwd op die plaatsen waar, als deze niet worden gerealiseerd, de kwaliteit van de woonomgeving de afzetbaarheid van woningen wordt b emoeilijkt en/of het verb lijfsklimaat negatief wordt b eïnvloed (Kop Stadswerven: 2017 /Dolfinariumeiland 2016)
o
4. Realiseren b usstation voor afwikkeling groepsvervoer van en naar Dolfinarium op een dusdanige manier dat de kwaliteit van de openb are ruimte niet onnodig zwaar wordt aangetast - nader uit te werken (2016/2017) 5. (reeds eerder gehonoreerd) geluidafschermende voorziening in de vorm van zogenoemde boothuizen op het Dolfinariumeiland, b edoeld om geluidbeperkingen in het woongeb ied van fase 2 Waterfront te voorkomen (2015/2016)
o o o
Herstructurering en verduurzaming binnensteden/vergroten leefbaarheid 6. Verwervingen + sloop van (b edrijfs)bebouwing in het geb ied van fase 3 Waterfront; ten b ehoeve van transformatie naar hoogwaardig woon- en verb lijfsgebied (afgerond 2014)
o
7. Aanleg b eweegbare b rug als verkeersovergang over de Lelyhaven ter vergroting van de aantrekkelijkheid van het geb ied (2016-2017)
o
8. Extra kwaliteitsimpuls overgangszone woongebied fase 3 Waterfront – N 302 door middel van maatregelen in/nabij de eerstelijns b ebouwing langs de N302 (in kader van stedenb ouwkundige optimalisatie: 2016/2017)
o
9. Tijdelijke parkeerfaciliteit in deelgeb ied fase 3 ten b ehoeve van opvangen parkeerdruk gedurende uitvoeringsperiode Waterfront. Na de asb estsanering van het geb ied tot aan het moment van de start van de woningb ouw ligt het geb ied b raak. Inrichting van het geb ied tot tijdelijk parkeerterrein is gewenst om tijdens planuitvoering voldoende parkeercapaciteit b eschikbaar te heb b en ( 2014 - 2016) Natuur en landschap
het realiseren van natuurwaarden in verband met ingreep in het stedelijk gebied, gelegen dicht tegen Natura-2000 gebied
o
10. De aanleg van twee vogelrustgeb ieden. De rustgeb ieden moeten zijn aangelegd voordat de woningb ouw in het geb ied De Eilanden wordt opgeleverd (2014/2015)) 11. De aanleg van ruimte-extensieve natuurvriendelijke oevers langs Lorentzhaven, het Overloopterrein en de ontsluiting via passage over het aquaduct N302 (2012 -2017)
kracht van Harderwijk impuls waterrecreatie – kwantiteit en kwaliteit van de watersportvoorzieningen en mogelijkheden worden vergroot watergebonden industriële bedrijven – veelal verplaatst uit het oude en vervuilde industriegebied Haven – krijgen groei- en ontwikkelingsmogelijkheden op het nieuwe industriegebied Lorentzhaven mogelijkheden van duurzaam goederenvervoer zijn vergroot groei van werkgelegenheid in de toeristische sector van circa 200 arbeidsplaatsen en in de industriële sector van circa 300 arbeidsplaatsen de parkeer- en verkeerscirculatieproblematiek wordt opgelost kwaliteitsimpuls voor leefbaarheid aanliggende woonbuurten door verplaatsing industrie naar Lorentzhaven en sanering en herstructurering van het oude bedrijventerrein minimaliseren negatieve effecten verkeer door scheiding verkeersstromen (toeristisch/bewonersverkeer en auto/voetgangersverkeer) versterken natuurwaarden (Mheenlanden) en wegnemen belemmering voor woningbouw (vogelrustgebieden) creëren doelmatige en compacte overgangszone tussen Waterfront en aangewezen Natura-2000 gebied
12. Verleggen uitstroomopening RWZI in relatie tot gewijzigd ontwerp Overloopterrein. Opdat het terrein niet conflicteert met het aangrenzende Natura-2000 gebied moet een voorziening worden getroffen om de uitstroomopening van de RWZI te verleggen (2012 en 2017)
Toelichting Het Harderwijker Waterfront is door zijn ligging van strategische betekenis voor stad en regio . Het gebied in haar huidige vorm wordt gekenmerkt door een beperkte ruimtelijke kwaliteit en herkenbaarheid. In de loop der jaren is de relatie met het water verstoord geraakt en zijn belangrijke knelpunten ontstaan rondom de van oorsprong positieve economische activiteiten langs de oeverlijn. Het gaat met name om: * congestie van verkeer (parkeren en bereikbaarheid); * verouderd en verontreinigd industrieterrein Haven; * een daarmee samenhangend gebrek aan leefbaarheid; Herinrichting van het gebied Waterfront is dan ook van cruciaal belang voor Harderwijk. Het maatschappelijke belang is ermee gediend en er wordt een belangrijke impuls gegeven aan de economie van de stad, die daarmee haar positie als regionale kern kan behouden en versterken. Het Waterfront Harderwijk behelst een complexe gebiedsontwikkeling in de vorm van een binnenstedelijke herontwikkeling. Belangrijkste opgave van het Waterfront is het integraal oplosse n van knelpunten op het gebied van bereikbaarheid, leefbaarheid en economie. De hoofddoelstellingen van het Waterfront staan op hoofdlijnen weergegeven in de omschrijving van de doelen in dit fiche en in de aanvraag. Het plan is verdeeld in drie fasen: o Fase 1: realisering Lorentzhaven (ten behoeve van water(sport)gebonden bedrijven o Fase 2: realisering ca 700 woningen, leisure e.o. door Consortium = Boskalis, Synchroon en Koopmans/TBI (op basis van Samenwerkingsovereenkomst (2006) en Hoofdlijnenakkoord (2011) o Fase 3: realisering 700 woningen vanaf 2017 (obv stedenbouwkundige en financiële herijking door raad in 2011) Resultaten in de periode 2012-2015 o Fase 1: Bouwrijp bedrijventerrein Lorentzhaven – bedrijven van oude industrieterrein Haven verplaatst o Fase 2: Strandeiland aangelegd, woningbouw + parkeergarages e.a. gestart o Fase 3: Asbestsanering is gestart en grotendeels voltooid Het Waterfront Harderwijk behelst een grootschalige binnengemeentel ijke gebiedsontwikkeling met alle complexiteiten van dien; wil de gewenste transformatie van een slecht functionerend openbaar (boulevard)gebied en een gedateerd industriegebied, dat gesitueerd is op (te) korte afstand van besta ande woonbebouwing en waarvan de milieubelasting die transformatie blokkeert, tot stand worden gebracht, dan dient een enorme opgave in termen van verwerving van bestaande bedrijvigheid te worden volbracht. Die opgave is voorwaardelijk voor de stad en de regio zeer noodzakelijke versterking van de economische structuur. Tegen die achtergrond ligt het voor de hand om de kosten van verwerving en sloop van grond en opstallen als cofinanciering aan te merken. Dat is een bestendiging van de benadering die in het kader van GSO III is ingezet. Voor de sleutelprojectbijdrage voor de periode 2012 e.v. betreft het de kosten in het gebied van fase 3 Waterfront,
Middeleninzet Provincie Gemeente € 11 miljoen
€ 85 miljoen, Waarvan in te zetten als cofinanciering € 42,5 miljoen
Derden p.m. (inkomsten uit gebiedsontwikkeling > 2017
aangezien overige verwervingskosten c.a. reeds eerder als cofinancierig zijn ingezet. Het feit dat de gemeente reeds een belangrijk deel van de verwervingskosten c.a. in het gebied van fase 3 Waterfront gedurende de periode voor 2012 heeft gemaakt, is terug te voeren op het feit dat de provincie Gelderland de gemeente heeft verplicht om sanering van het industriegebied Haven uiterlijk begin 2014 aan te vangen. Zonder die verplichting zouden de verwervingen c.a. in de periode 2012-2015 hebben plaatsgevonden. Om die reden dienen de verwervingskosten c.a. in het gebied van fase 3 Waterfront inderdaad als cofinanciering te worden aangemerkt.
Zutphen Sleutelproject : IJsselsprong /Rivier in de stad (najaar 2014) Doel(en)
Beoogde resultaten (= voorgenomen uitvoeringsprojecten)
Verbeteren van het woon-en leefklimaat in de Hoven en de IJsselkade en omgeving.
De werkzaamheden en daarmee de uitvoering van projecten vindt in twee fasen plaats. De eerste fase omvat de stadscontractperiode 2012 tot en met 2015. De tweede fase omvat de laatste twee jaar van de financiële looptijd van de sleutelprojecten, te weten 2016 en 2017.
Verbeteren van fysieke verbinding tussen de binnenstad, Noorderhaven, de IJsselkade en de Hoven.
Planvorming: Het Masterplan voor het sleutelproject IJsselsprong is afgerond in juni 2012; Het Gebiedsplan Rivier in de Stad is vastgesteld door de gemeenteraad in november 2013; Het schetsontwerp van de IJsselkade, noord- en zuidzijde, binnen- en buitendijks is vastgesteld in februari 2014; De structuurvisie voor IJsselsprong Middengebied is vastgesteld door de gemeenteraden van Brummen en Zutphen in februari en maart 2014; Er zijn diverse onderzoeken verricht naar de mogelijkheden en haalbaarheid van de rivierverruiming bij de IJsselkade: Het werkschrift Rivierverruiming Oostoever IJsselkade van het Deltaprogramma Rivieren - juni 2012, Technische uitwerking, risico’s en prijsconsequenties in opdracht van gemeente Zutphen (2013-2014) en een risico-sessie met betrokken partijen (2014); Een schetsontwerp voor de Tichelbeeksewaard; Een ideeënboek voor de herinrichting van de Kanonsdijk, Weg naar Voorst en verbinding met de uiterwaarden en de stad Zutphen; Planvorming voor de projecten in 2016 en 2017.
Verbeteren van de verkeersontsluiting, bevorderen doorstroming. Realisatie van een aantrekkelijk verblijfsgebied langs de IJsselkade voor bewoners, recreanten, bedrijven en instellingen en daarmee bevorderen vestigingsklimaat. Verhogen van de
Beoogde maatschappelijke effecten
-
Bewoners, bedrijven en instellingen zijn tevreden over de leefbaarheid in hun omgeving en geven als rapportcijfer een 7,0.
-
Behoud en toename van het bezoekersaantal in Zutphen (was 667.000 in 2010).
-
Bewoners, bedrijven en instellingen zijn tevreden over de verkeersveiligheid en toegankelijkheid in hun omgeving en geven als rapportcijfer een 7,0.
-
Behoud en toename van (nieuw)vestiging van bedrijven en instellingen langs de IJsselkade.
-
Toename van passanten langs de IJsselkade en de aanloopstraten naar de binnenstad.
Fase 1; 2012 – 2015
Projecten: IJsselkade: Verdere uitvoering herstel historische kademuur; Aankoop en sloop van de kiosk; Uitwerking ontwerp en start herstructurering IJsselkade Zuid, herinrichting rijbaan IJsselkade en verfraaiing Berkelmonding. Riviermaatregel Oostoever:
Met het oog op de maatregelen is de verwachting dat onder meer leefbaarheid en bezoekersaantallen eerst afnemen en na uitvoering van de werkzaamheden toenemen. Voor het monitoren van de maatschappelijke effecten wordt in 2012 een 0meting uitgevoerd.
ecologische en recreatieve waarde van de IJssel en uiterwaarden en daarmee bevorderen van vrijetijdseconomie. Behoud van rivierveiligheid van de IJssel. Anticiperen op de aanleg van de rondweg langs de Hoven.
-
Uitwerking businesscase riviermaatregelen in overleg met betrokken overheden. Marspoortstraat en Groenmarkt: Herinrichting verbinding binnenstad – IJsselkade via Marspoortstraat en Groenmarkt (Marspoortstraat wordt gefinancierd via investeringsimpuls). Glastuinbouw: Besluitvorming over haalbaarheid en facilitering van clustering glastuinbouw De Hoven. Wijkontwikkelingsplan De Hoven: Vaststelling van het wijkontwikkelingsplan De Hoven en uitvoering van eerste deel maatregelen. Tichelbeeksewaard: Start uitvoering maatregelen natuur en recreatie in Tichelbeekse waard (financiering deels via GGO en waterschap); Schetsontwerp verbinding langzaam verkeer via IJsselbrug en ontsluiting uiterwaarden. Groene dorpsranden: Planontwikkeling en start uitvoering aanleg groene dorpsranden als overgang van dorp De Hoven naar buitengebied (financiering via GGO). Fase 2; 2016 en 2017 IJsselkade: Afronding herstructurering en herinrichting IJsselkade Zuid (tot aansluiting met Marspoortstraat); Afronding vernieuwing Berkelmonding; Afronding aansluiting IJsselkade – Marspoortstraat; Afronding herinrichting rijbaan IJsselkade; Uitwerking ontwerp en start uitvoering herinrichting IJsselkade Noord. Riviermaatregel Oostoever: Uitvoering riviermaatregelen Oostoever (verlagen IJsselkade en vergraven onderdoorgang stadsbrug) na oplevering onderdoorgangen spoor. Groene dorpsranden: Groene dorpsranden herinrichten als overgang tussen dorp De Hoven en het buitengebied (financiering via GGO). Tichelbeeksewaard: Uitvoering maatregelen natuur en recreatie in de Tichelbeeksewaard (financiering deels via GGO);
-
Vaststelling ontwerp en uitvoering langzaam verkeersverbinding via IJsselbrug. Herinrichting wegen en verbinding met uiterwaarden: Herinrichting Kanonsdijk en Weg naar Voorst (2017)* Reconstructie knoop De Hoven tot IJsselplein (2017)* Herinrichting Hertog van Gelreplein en uitzichtpunt Kanon (2016 en 2017)* *Deze projecten kunnen worden uitgevoerd na de aanleg van de rondweg De Hoven N345. De financiering is voorzien via Rijksmiddelen.
Toelichting IJsselsprong Het Masterplan Middengebied IJsselsprong (juni 2012) vormt het inhoudelijke kader voor de uitwerking van de maatregelen aan de westzijde van de IJssel. De businesscase is verder uitgewerkt op basis van besluitvorming over het tracé van de rondweg, de ontsluiting naar de Oude IJsselbrug (doortrekking) en de uitvoering van de riviermaatregel aan de oostoever ter hoogte van de Oude IJsselbrug. In het kader van ruimtelijke kwaliteit en verkeer zijn maatregelen opgenomen over de reconstructie van de verkeersknoop in De Hoven, het upgraden van de historische kern De Hoven en de verbinding met de IJssel. Businesscase Het Masterplan Middengebied IJsselsprong is vertaald in een Businesscase die duidelijk maakt hoe de maatregelen worden gefinancierd. Deze businesscase is in 2013 aangepast aan de nieuwe inzichten over het tracé van de rondweg en de ontsluiting naar de Oude IJsselbrug. Er is overeenstemming bereikt tussen het ministerie van I&M, de provincie Gelderland en de gemeente Zutphen over de gezamenlijke financiering. Het ministerie van I & M draagt € 17.000.000 bij vanuit Nota Ruimte gelden. Hiervan wordt ruim € 9.300.000 ingezet tot en met 2017 als financiering van het sleutelproject, de overige middelen worden na deze datum ingezet. Door een provinciale bijdrage via de investeringsimpuls zijn desbetreffende projecten uit dit programma gehaald en kon de gemeentelijke bijdrage worden vastgesteld op € 5.100.000. Rivier in de Stad De gemeenteraad van Zutphen heeft in november 2013 het gebiedsplan Rivier in de Stad vastgesteld. Naast de visie en ambities, geeft dit plan de fasering en dekking van de geplande projecten. De voorgestelde maatregelen aan de oostzijde van de IJssel hebben een nauwe relatie met de ontwikkelingen op De Mars: de aanleg van het nieuwe woon- en werkgebied Noorderhaven en de aanleg van de onderdoorgangen onder het spoor. Deze maatregelen worden in 2014 en verder
Middeleninzet Provincie: Gemeente: €2.000.000 Fase 1 €4.500.000 Fase 2
€2.000.000 Fase 1 € 3.100.000 Fase 2
Derden: 2013: Rijksdienst cultureel erfgoed € 40.000 (voor ontwerp IJsselkade) Waterschap Vallei en Veluwe € 100.000 2014: Ministerie van I&M € 17.000.000 t/m 2025
uitgevoerd. De aanleg van één van de twee onderdoorgangen is voorwaardelijk voor het vergraven van de Havenstraat in het kader van de riviermaatregel. Om de werkzaamheden voorspoedig en binnen de sleutelprojectperiode te kunnen uitvoeren, heeft de gemeente Zutphen begin 2012 een aparte programmaorganisatie ingericht. Deze programmaorganisatie voor Rivier in de Stad zal gedurende de looptijd van het stadscontract de werkzaamheden aansturen. Volgens planning zal het programma tenminste twee-jaarlijks worden herijkt en bijgesteld op basis van actuele inzichten, verdere planvorming en uitvoering van projecten.
Appendix III
Externe financiële beoordeling sleutelprojecten Waterfront Harderwijk en IJsselsprong Zutphen/Rivier in de stad
