Bijlage 1 Inleiding Door ons waterschap is voor het jaar 2012 weer deelgenomen aan de Bedrijfsvergelijking Zuiveringsbeheer (BVZ). Met de uitkomsten van deze vergelijking kan de positie c.q. score van de geleverde prestaties van ons waterschap worden vergeleken met de andere waterschappen in ons land. In het rapport wordt ook een vergelijking gemaakt met de scores behaald in 2009 en 2006. Onderstaand zijn uitschieters, zowel positief als negatief, verklaard en/of toegelicht. Functioneren (zuiveringsprestaties) Rendement voor N+P+CZV verwijdering (Zuiveringsprestatie in %): Ons waterschap heeft een lage (6 na laagste) score behaald. Oorzaak van de lage score is de onvoldoende zuiveringsprestatie van de rwzi Garmerwolde. De rwzi Garmerwolde verwerkt meer dan de helft van de totaal aangevoerde vuilvracht op onze rwzi’s en heeft daarom een grote invloed op de totale prestatie.
2006 2009 2012
Noorderzijlvest Gemiddeld Nederland 78,2 83,7 81,6 86,6 84,6 86,6
NZV t.o.v. gem. -5,5 -5,0 -2,0
Analyse: Landelijk is de zuiveringsprestatie in 2012 niet meer gestegen. In de afgelopen jaren is door NZV een aardige inhaalslag gedaan. Onze prestatie is met 3% gestegen t.o.v. 2009. Leer en/of verbeterpunt: Nu de rwzi Garmerwolde is geoptimaliseerd en uitgebreid zal de prestatie vergelijkbaar moeten worden met de andere waterschappen. Daarenboven zal de rwzi Uithuizen nog worden aangesloten op de uitgebreide rwzi Uithuizermeeden. Dit zal ook een bijdrage leveren aan verbetering van de zuiveringsprestatie. Rendement voor stikstofverwijdering (in %): Ondanks dat in 2012 voor het eerst de gebiedsnorm van 75% voor stikstofverwijdering is bereikt hebben wij de laagste score van alle waterschappen. Oorzaak is de onvoldoende prestatie van de rwzi Garmerwolde. De rwzi Garmerwolde verwerkt meer dan de helft van de totaal aangevoerde vuilvracht op onze rwzi’s en heeft daarom een grote invloed op de totale zuiveringsprestatie en dus ook op de stikstofverwijdering. De rwzi Uithuizen beïnvloed de prestatie in mindere mate.
2006 2009 2012
Noorderzijlvest Gemiddeld Nederland 67,5 77,6 72,8 83,1 77,6 82,8
NZV t.o.v. gem. -10,1 -10,3 -5,2
Analyse: Landelijk is de stikstofverwijdering in 2012 zelfs iets gedaald. Door NZV is een behoorlijke inhaalslag gedaan (+10,1% over de periode 2006 – 2012). Deze prestatie is ook verwerkt in de voorgaande besproken zuiveringsprestatie. De toegenomen prestatie kan worden verklaard door de betere prestatie van de rwzi Garmerwolde en optimalisaties bij andere rwzi’s.
1
Leer en/of verbeterpunt: Op grond van de prestaties behaald in 2012 zal de stijging in de komende jaren circa 4% zijn, waarvan 3% door de rwzi Garmerwolde en 1% voor de rwzi Uithuizen. De totale (gebieds)prestatie zal dan uitkomen op ruim 81% en daarmede nog onder het (huidige) landelijk gemiddelde maar ver boven het wettelijk minimum van 75%. Rendement voor fosfaatverwijdering (in %): Vanaf 2005 is er behoorlijk ingezet op fosfaatverwijdering. Dit mede door toenmalige overschrijdingen van de Wvo vergunning norm, voor fosfaat, op enkele rwzi’s. Er zijn chemicaliën doseerinstallaties geplaatst en op enkele rwzi’s is biologische fosfaatverwijdering geïntroduceerd. Uiteindelijk heeft dit geresulteerd in een bovengemiddelde prestatie voor fosfaatverwijdering. De voorgeschreven gebiedsnorm is 75%. Noorderzijlvest Gemiddeld Nederland 2006 78,8 81,9 2009 83,7 84,4 2012 87,1 84,4
NZV t.o.v. gem. -3,1 -0,7 2,7
Financiën (zuiveringskosten) Tarief zuiveringsheffing (€/v.e.): Met het zuiveringstarief scoort Noorderzijlvest slechter dan gemiddeld. Het tarief van Noorderzijlvest bedraagt € 62,62 tegenover een gemiddeld tarief van € 53,51. Dit is geen afwijkend beeld ten opzichte van andere jaren en de jaarlijkse tarievenvergelijking in Waterschapspeil.
2006 Gemidd. Laagste Hoogste Gemidd. 2009 Laagste Hoogste 2012 Gemidd. Laagste Hoogste
Noorderzijlvest 56,4 56,4 56,4 60,12 60,12 60,12 62,62 62,62 62,62
Nederland 53,23 42 70,74 49,47 36,84 68,76 53,51 41,76 85,14
NZV t.o.v. NL 6% 34% -20% 22% 63% -13% 17% 50% -26%
Analyse: Landelijk is het gemiddelde tarief in 2012 nagenoeg gelijk aan dat van 2006. Voor ons waterschap is er een behoorlijke stijging geweest over dezelfde periode. Verklaring is met name het gereedkomen van de eerste uitbreiding van de rwzi Garmerwolde. Totale kosten zuiveringstechnische werken (euro): NZV stijging Noorderzijlvest Gemiddeld Nederland t.o.v. voorgaand 2006 18.519.314 37.445.692 2009 19.239.849 44.547.166 3,9% 2012 19.408.137 45.235.165 0,9%
NL stijging t.o.v. voorgaand 19,0% 1,5%
Analyse: In de beoordeelde jaren zijn onze kosten gelijk gebleven of zelfs gedaald als rekening wordt gehouden met inflatie. Ten opzichte van het landelijke beeld is door ons schap beduidend beter gescoord. 2
N.B. Voor 2009 is een correctie uitgevoerd op het destijds gerapporteerde bedrag. Indertijd zijn geen ondersteunende kosten opgevoerd binnen dit bedrag. Deze moeten echter wel zijn opgenomen. Verschil tussen aangeboden i.e.’s en geheven v.e.’s (discrepantie in %): Het blijkt dat ons waterschap hier ‘gemiddeld’ scoort. We meten een hogere aangevoerde vuilvracht op onze rwzi’s ten opzichte van de geheven v.e.’s.
2006 2009 2012
Noorderzijlvest Gemiddeld Nederland NZV t.o.v. gem. 21,4 15,9 5,5 4,5 10,1 -5,6 12,6 12,5 0,1
Analyse: Wat meespeelt is dat de definitieve verrekening met bedrijven vaak wel 2 jaar achteraf plaats vindt. Concreet wil dit zeggen dat de opgelegde heffing v.e.’s niet overeenkomen met de werkelijke afrekening achteraf. In de Benchmark wordt gerekend met voorlopige aanslagen. Daarenboven spelen zaken zoals de nauwkeurigheid en representativiteit van de influentbemonstering op de rwzi een rol.
Milieu (duurzaamheid) Energieverbruik: Gemiddeld genomen wordt door ons positief gescoord. Voor transporteren van afvalwater en de slibontwatering verbruiken wij weinig energie (respectievelijk 36% en 48% minder dan gemiddeld), voor het zuiveren iets (3%) meer dan gemiddeld. Dit laatste wordt veroorzaakt door een relatief groot aandeel van oppervlaktebeluchting bij onze rwzi’s, welke minder energie-efficiënt is dan persbeluchting. In de BVZ is ook gebruik gemaakt van kengetallen uit de landelijke MJA (Meerjarenafspraak energie efficiency) rapportage. Onderstaand is de jaarlijkse stijging of daling weergegeven van de verbruiken van ons waterschap t.o.v. het landelijk verbruik. Toe- of afname van totaal (primair) energieverbruik ( bron MJA) t.o.v. voorgaand jaar
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Noorderzijlvest
-4,5%
22,2%
-2,4%
-3,9%
-1,0%
-3,1%
-8,0%
Alle waterschappen
-2,0%
1,1%
-0,9%
-2,5%
4,0%
-3,2%
0,9%
Analyse: In 2007 was er sprake van een forse stijging. Verklaring is de ingebruikname van de (1e) uitbreiding van de rwzi Garmerwolde. Inmiddels is, door diverse uitgevoerde procesoptimalisaties bij meerdere rwzi’s, er sprake van nagenoeg een zelfde energieverbruik als voor de ingebruikname van de vernieuwde rwzi Garmerwolde. Ten opzichte van landelijk is er bij NZV sprake van een constante daling van het totaal energieverbruik vanaf 2008. Op zelfvoorzienendheid (in welke mate in eigen energie wordt voorzien) is hoog gescoord. De elektriciteitsproductie is flink toegenomen na de ingebruikname (eind 2010) van de nieuwe WKK installatie. Landelijk gemiddelde is 29%, het aandeel van NZV is 43%.
3
Chemicaliënverbruik: Er worden uiteenlopende resultaten gescoord op het chemicaliënverbruik. Ons verbruik voor chemische defosfatering is bovengemiddeld. Oorzaak is o.a. de methode van vaststelling/berekening van dit getal. Doseringen (metaalzout) in de waterlijn welke bedoeld zijn voor verbetering van bezinkeigenschappen van actiefslib (m.n. ijzerchloride dosering in de waterlijn op de rwzi Garmerwolde) moeten worden meegerekend. Leer en/of verbeterpunt: Ingeval van nieuwbouw en/of renovatie van rwzi’s wordt vrijwel steeds gekozen voor biologische fosfaatverwijdering. Dit levert een besparing op in het uiteindelijke verbruik. Voor de komende nieuwbouwprojecten (rwzi Uithuizermeeden+rwzi Uithuizen en rwzi Marum) wordt uitgegaan van biologische fosfaatverwijdering. Voor het, inmiddels afgeronde, project rwzi Garmerwolde is voor de uitbreiding (Nereda) voor biologische fosfaatverwijdering gekozen. Het specifieke verbruik van poly-electroliet (PE) voor onze verdergaande slibontwatering is als de op een na laagste beoordeeld. Wat hiertoe een positieve bijdrage levert is dat er met enige regelmaat selecties worden uitgevoerd voor de meest geschikte PE, welke met een zo laag mogelijke dosering een zo hoog mogelijk ontwateringresultaat geeft. Ook wordt door de hoge ijzerdosering PE bespaart. Dit is een kosteneffectieve methode. Ons waterschap kent het op een na hoogste specifieke verbruik voor ijzerchloride van alle waterschappen. De verklaring is het feit dat nu al het zuiveringsslib wordt vergist inclusief slib van biologisch defosfaterende rwzi’s dat slechtere ontwateringeigenschappen bezit. Daarenboven komt bij de afbraak van organische slibdrogestof fosfaat vrij dat gebonden wordt door ijzer uit de ijzerchloride. Het verbruik komt overeen met schappen welke ook uitsluitend kamerfilterpersen toepassen voor de slibontwatering. De methode van slibontwatering beïnvloedt ook het chemicaliën verbruik. 2006 2009 2012 2009 vs 2006 2012 vs 2009 Reest en Wieden 18,55 24,29 27,78 31% 14% Noorderzijlvest 12,54 22,02 22,42 76% 2% Fryslân 19,97 19,55 19,85 -2% 2% N.b. Het betreft hier waterschappen met 100% slibontwatering met kamerfilterpersen!
Analyse: In de afgelopen jaren is het ijzerverbruik fors gestegen. De oorzaak is dat met ingang van 2006 al ons slib wordt vergist en er meer (biologisch) fosfaatslib is aangevoerd. Dit geldt ook voor de aanvoer van het waterschap Hunze en Aa’s bij onze slibontwatering.
4
Innovatie Innovaties: Noorderzijlvest is op het perspectief Innovaties laag beoordeeld. Er is beoordeeld op grond van toepassing van innovaties. Hier is bij ons (nog) geen sprake van. Wel is de laatste jaren veel onderzoek door ons uitgevoerd/geïnitieerd of nemen wij deel in onderzoeken. Voorbeelden zijn de watervlooienzuivering, krooszuivering en het brandstofcelproject samen met Hunze en Aa’s. Wat hebben we tot nog toe gedaan? Zuiveringsprestatie/percentage i.e. /CZV/stikstof verwijdering: De uitbreiding van de rwzi Garmerwolde is in juni van dit jaar gereed gekomen. Begin november is de garantieperiode ingegaan voor het project en zal naar verwachting de zuiveringsprestatie van de rwzi Garmerwolde stijgen en stabiel blijven. Dit moet resulteren in een algehele stijging van ons gebiedsrendement/zuiveringsprestatie. Daarenboven zal volgend jaar de aansluiting van de rwzi Uithuizen op de uitgebreide installatie van Uithuizermeeden plaats vinden. Ook dit levert een verhoging van onze zuiveringsprestatie op. Specifiek energieverbruik beluchting: Er zijn enige tijd geleden beoordelingen gemaakt voor de ombouw van de beluchtinginstallatie van de rwzi Eelde. Oppervlaktebeluchting (puntbeluchters) vervangen door persbeluchting. Volgens schatting zal dit per jaar een besparing van 30% opleveren in het elektriciteitsverbruik voor de beluchting. Dit is 450.000 kwh per jaar. Echter bij het beoordelen op economische aspecten blijkt dat de terugverdientijd van de investering circa 12 jaar is. Dit geeft onvoldoende argumenten tot uitvoering van de maatregel. In zijn algemeenheid kan worden gesteld dat vervangen van oppervlaktebeluchting door persbeluchting economisch vaak niet interessant is. In nieuwbouw projecten is persbeluchting de standaard. Binnen de MJA3 (energie-efficiency) zijn destijds afspraken gemaakt voor ombouw van enkele rwzi’s met oppervlaktebeluchting naar persbeluchting. Hierbij wordt wel steeds een economische toets (verwachte terugverdientijd) uitgevoerd. Specifiek chemicaliënverbruik slibontwatering: Er vindt momenteel een zoektocht plaats naar een mogelijke vervanger voor de ijzerchloride. Dit is lastig vanwege nogal variërende toepassingen/invloeden zoals vrijkomen ammoniak uit slib, invloed op ontwatering en verontreiniging van de kamerfilterpersen. Binnenkort zal een onderzoek plaats vinden naar de toepassing van magnesiumchloride als vervanger. Innovatie en ontwikkelingen: Ons waterschap heeft inmiddels een groot aantal onderzoeksprojecten in uitvoering of wij zijn betrokken. Voorbeelden zijn o.a. slibontwatering met steenkoolpoeder (gruisontwatering) en magnesiumchloride, Pasturi destructie en influent zeven. Er wordt door ons schap momenteel een behoorlijke inspanning geleverd wat betreft onderzoek. Daarenboven is voor de uitbreiding van de rwzi Garmerwolde gekozen voor Nereda, een innovatieve/nieuwe techniek!
5
