NZV

Vergadering:  15­10­2013 Agendanummer:  12 Status:  Besluitvormend Portefeuillehouder: P.E. Broeksma Behandelend ambtenaar  R. Lamein, 0595­447749 E­mail:  [email protected] (t.a.v. R. Lamein) Gewijzigd Raadsvoorstel

Aan de gemeenteraad, Onderwerp: Voorstel tot vaststelling van het afvalwaterbeleidsplan BMWE/NZV. Voorgestelde besluit: Samenvattend stellen wij u voor: 1. Het afvalwaterbeleidsplan BMWE/NZV planperiode 2014­2018 inclusief de  specificatie Winsum vast te stellen; 2. Vooralsnog in te stemmen met de voorgestelde wijze van kostendekking in  de planperiode 2014­2018 (zie bijlage 4 “het kostendekkingsplan” van de  gemeentelijke specificatie);  3. Indien het instellen van een voorziening een reëel alternatief is, de wijze van  kostendekking middels een aan te bieden raadsvoorstel te heroverwegen.

Inleiding: Het Bijgevoegde Afvalwaterbeleidsplan BMWE/NZV bevat een nieuwe kijk op  afvalwater. Het gaat over de wettelijke taken van de gemeenten Bedum, De Marne,  Winsum en Eemsmond (BMWE gemeenten) en van waterschap Noorder­zijlvest  (NZV). Het Afvalwaterbeleidsplan fungeert als (wettelijk verplicht) gemeentelijk  rioleringsplan, en moet daarom door de gemeenteraad te worden vastgesteld. Het  plan heeft een breder blikveld gekregen, omdat het de gehele afvalwaterketen  omvat.  De vijf partijen stapten in dit samenwerkingsverband om alle facetten van de  afvalwaterketen in beeld te brengen. Er is gekozen voor een vernieuwende  benadering vanuit de afvalwaterketen zelf. En dat is bijzonder! Omdat een keten zo  sterk is als zijn zwakste schakel, zijn alle schakels afzonderlijk geanalyseerd en  ingevuld. Daarbij is gebruik gemaakt van een nieuwe, innovatieve systematiek. In de benadering vanuit de afvalwaterketen staat de burger centraal. Samenwerking  moet leiden tot doelmatiger beheer en efficiënter investeren. 

Pagina 1 van 6

Het Afvalwaterbeleidsplan moet, zoals het landelijk Bestuursakkoord Water (2011)  stelt, “kennis en capaciteit op het gebied van investeringsprogrammering bundelen”  en “uitvoering van operationele taken professionaliseren en schaalvoordelen  benutten”. Meer kwaliteit, een betere borging van de continuïteit en minder  meerkosten, dat is wat de burger van de overheid mag verwachten. Het Afvalwaterbeleidsplan bouwt voort op de waterplannen en rioleringsplannen van  gemeenten, de zuiveringsplannen en ­visies van het waterschap en op landelijk  beleid. Daarin staan drie thema’s centraal: ketenbeheer, samen sterker en  maatschappelijke trends. De opbouw van het plan bestaat uit een hoofddocument en vier specificaties, voor  elke gemeente één. De specificaties bevatten de onderbouwing van rioolrecht, en  een specificatie van maatregelen per gemeente. Wettelijk­ of beleidskader: Het wettelijk­ of beleidskader is nader uitgewerkt in Bijlage 2 van de specificatie  Winsum. Probleem: In het algemene deel van het Afvalwaterbeleidsplan zijn de beleidsuitgangspunten  voor de vier gemeenten en het waterschap opgenomen en in de specificatie de  nadere uitwerking voor de gemeente Winsum. Deze specificatie is tevens de  invulling van wettelijke zorgplicht Het vormt de nadere uitwerking van het  Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP), zoals de wet beoogt. Na de invoering van de  Wet Gemeentelijke Watertaken zijn de gemeentelijke watertaken (zoals  grondwaterbeheer, baggeren en stedelijke waterkwaliteit) hieraan toegevoegd, en  spreken we van het ‘verbreed’ GRP  (VGRP). Advies / Voorstel: Het Afvalwaterbeleidsplan omvat vier gemeentelijke rioleringsplannen en het  zuiveringsplan van het waterschap. Dit werkt door in de financiële structuur van het  Afvalwaterbeleidsplan. Binnen de onderdelen van het Afvalwaterbeleidsplan is een  differentiatie aangebracht, die voortkomt uit de wettelijke verdeling van taken binnen  de afvalwaterketen. We brengen daarom een splitsing aan tussen kosten  voortkomend uit maatregelen, die gezamenlijk door de vijf partijen worden  uitgevoerd, en individuele kosten voor het rioolbeheer respectievelijk het  zuiveringsbeheer.

Pagina 2 van 6

Er zijn belangrijke verschillen in de huidige kosten van het rioolbeheer in de vier  gemeenten. De bevolkingsontwikkeling heeft daar een negatieve invloed op. Minder  inwoners betekent niet, dat ook het aantal meters riool afneemt.  De lasten moeten over minder inwoners worden verdeeld. Door de effecten van het  veranderen van de bevolkingssamenstelling gezamenlijk inzichtelijk te maken  kunnen hierover afspraken worden gemaakt, dit is ook een van de taakstellingen  binnen het maatregelenprogramma. Kostenbesparing en samenwerking zijn in dit  verband van groot belang om de kwetsbaarheid te verkleinen en de kwaliteit te  verbeteren.  De kosten voor het rioolbeheer worden gedekt uit de rioolheffing, die voor het  zuiveringsbeheer uit de zuiveringsheffing. De gezamenlijke maatregelen uit dit  Afvalwaterbeleidsplan zijn evenwichtig verdeeld over de partijen waardoor  lastenverschuiving wordt vermeden. De kosten hiervoor worden dus zowel uit de  rioolheffing als uit de zuiveringsheffing gedekt. Er is voor de rioolheffingsberekening gebruik gemaakt van het rioleringsmodel van  gemeente Groningen dat zij zelf hebben ontwikkeld om niet afhankelijk te zijn van  externe adviesbureaus. Dit model is getoetst en goedgekeurd door een accountant. De rioolheffing is over een periode van 20 jaar berekend. Er is gekeken naar  investeringspieken in deze periode (bijvoorbeeld doordat veel riolen tegelijk aan het  eind van hun levensduur komen), Aan de hand hiervan is de strategie bepaald en de  daarbij behorende hoogte van de rioolheffing berekend.  Zowel de baten (tarief rioolheffing en aantal heffingseenheden) als een overzicht van  alle lasten zijn in het berekeningsmodel gebracht. De lasten betreffen de lopende  kapitaallasten, de exploitatiekosten (met onder andere doorberekening van  personeelskosten), de externe kosten (zoals reiniging en inspectie), benodigde  onderzoekskosten en investeringen. Een uitgebreid overzicht van kosten is  weergegeven in de bijlage 5 van de gemeentelijke specificatie. Het aantal heffingseenheden is vastgesteld op 5832. Het gehanteerde  rentepercentage bedraagt 4,0% en er wordt zonder inflatie gerekend. Het voorstel is  om de komende jaren de reserve riolering in te zetten als een egalisatievoorziening.  Daarnaast wordt voorgesteld om de beschikbare kredietruimte (van uitgestelde  investeringen uit het huidige VGRP 2010­2014) in te zetten voor de investeringen die  staan gepland voor 2014 tot en met 2017. 

Pagina 3 van 6

Voor investeringen in de riolering is tot op heden veelal geld geactiveerd (geleend)  met een afschrijvingstermijn van 15 of 60 jaar. Hoewel dit een veel gebruikte  methode is binnen de riolering, levert dit een jaarlijks groeiende financiële last op.  Doordat vrijvervalriolering over een periode 60 jaar  wordt afgeschreven, duurt het ook 60 jaar voordat de eerste kapitaallasten weer  vrijvallen.  Tot die tijd zal de rioolheffing stijgen, zonder dat daar extra inspanningen tegenover  staan. Uiteindelijk ontstaat er een situatie waarbij de rioolheffing voor een steeds  groter deel bestaat uit lopende kapitaallasten. Geld lenen kost geld. Een optie is om  de afschrijvingstermijn te verkorten en eventueel op termijn over te stappen op een  ideaalcomplex. Steeds meer gemeenten doen onderzoek naar de effecten en  mogelijkheden en bekijken kritisch de gevolgen van lange afschrijvingstermijnen. Dit  op advies van VNG, Stichting Rioned en het BBV. Binnen de gemeente Winsum is de rioolheffing opgebouwd uit de volgende  componenten, kapitaallasten, personeelskosten, exploitatiekosten, onderzoek en de  ambities uit het afvalwaterbeleidsplan. Het grootste deel is kapitaallasten.  Kapitaallasten komen voort uit het investeringen die in het verleden zijn gedaan en  worden geactiveerd voor een bepaalde periode. In de gemeente Winsum is de  financiële afschrijvingstermijn 60 jaar voor vervangingsinvesteringen en 15 jaar voor  investeringen in mechanische riolering. Investeringen worden lineair afgeschreven. Het Afvalwaterbeleidsplan is nieuw voor de regio. Het zet in op een verbetering van  doelmatigheid en efficiëntie. Daarbij gaat de kost voor de baat uit. We verwachten,  dat in de loop van de uitvoering van het Afvalwaterbeleidsplan zichtbaar wordt hoe  investeringsvolumes dalen en hoe operationeel beheer doelmatiger wordt. In het  Afvalwater Beleidsplan BMWE/NZV wordt dit nader uitgelegd. De structurele  financiële baten in het peiljaar 2018 zullen naar verwachting voor de gemeenten  gezamenlijk voor respectievelijk de Exploitatie € 110.000,00 en voor de Kapitaallasten € 245.000,00 zijn. Financiële consequenties: Met alle nieuwe inzichten, evaluaties en kennis die is opgedaan, is een nieuwe weg  ingeslagen. De afgelopen periode is bepaald hoe de gemeentelijke watertaken zo  slim mogelijk ingevuld kunnen worden. De doelstelling is: "De goede dingen doen en  de dingen goed doen". Dat heeft geleid tot de omslag van theorie naar praktijk. Dat  heeft de noodzakelijke tijd gevraagd, maar het resultaat is goed met een financieel  positief effect. De voorziende investering op basis van de theorie van € 8.5 miljoen  zijn op basis van de praktijk teruggebracht naar  € 5,9 miljoen voor de komende 20 jaar. De oorspronkelijke berekende  tariefverhoging blijkt hierdoor niet noodzakelijk te zijn.

Pagina 4 van 6

Het voorstel is om het tarief voor de komende planperiode 2014 t/m 2018 vast te  stellen op: € 210, ­. Alle kosten en investeringen zijn in het berekeningsmodel  gebracht en voor een periode van 20 jaar berekend. Voor de planperiode is  gerekend met een vast tarief van € 210,00.  Daarna is een gelijkmatige stijging berekend om tot een kostendekkend niveau te  komen, maar de werkelijke stijging voor de periode na 2018 zal worden vastgesteld  in het volgende plan. Uitganspunt zal dan evenals nu weer zijn dat er een  doorrekening gemaakt gaat worden voor 20 jaar met de kennis die dan aanwezig is,  om vervolgens het rioolheffingstarief voor een periode van 5 jaar vast te kunnen  stellen. Er is geen rekening gehouden met een stijging of daling van het aantal  heffingseenheden.  Een uitgebreid overzicht van kosten en opbrengsten is weergegeven in de bijlagen 4  en 5 van de gemeentelijke specificatie. Naar aanleiding van de behandeling in uw raad van 15 oktober 2013, hebben wij een  notitie opgesteld met een alternatieve wijze van kostendekking, o.a. door middel van  het instellen van een voorziening. Wij zijn daarover in gesprek met onze accountant.  Zodra hierover duidelijkheid is, willen wij u een raadsvoorstel aanbieden om de wijze  van kostendekking te heroverwegen. Communicatie: Na vaststelling van het Afvalwaterbeleidsplan BMWE/NZV worden onze inwoners  nader geïnformeerd middels de gemeentelijke nieuwsadvertentie in “De Wiekslag”  over de inhoud, de noodzakelijke maatregelen en de financiële consequenties van  het Afvalwaterbeleidsplan BMWE/NZV. Bijlagen:  Afvalwaterbeleidsplan BMWE/NZV inclusief de specificatie Winsum. Notitie “Sparen in plaats van afschrijven”. Burgemeester en wethouders van Winsum, M.A.P. Michels, burgemeester drs. R.J. Bolt, secretaris 

Pagina 5 van 6

Agendanummer: 12 Vergadering: 19 november 2013

De raad van de gemeente Winsum; gezien het voorstel van burgemeester en wethouders; b e s l u i t :

Inzake het afvalwaterbeleidsplan BMWE/NZV, planperiode 2014 t/m 2018: 1. Het afvalwaterbeleidsplan BMWE/NZV planperiode 2014­2018 inclusief de  specificatie Winsum vast te stellen; 2. Vooralsnog in te stemmen met de voorgestelde wijze van kostendekking in  de planperiode 2014­2018 (zie bijlage 4 “het kostendekkingsplan” van de  gemeentelijke specificatie);  3. Indien het instellen van een voorziening een reëel alternatief is, de wijze van  kostendekking middels een aan te bieden raadsvoorstel te heroverwegen.

Aldus vastgesteld door de raad van de gemeente Winsum in zijn openbare  vergadering van 19 november 2013. 

De raad voornoemd,

voorzitter,

griffier,

Pagina 6 van 6