BIJLAGE 1 ADVIES B EN W 1900 STARTNOTITIE OGGZ- VISIE NWN
STARTNOTITIE OPENBARE GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG (OGGZ-)VISIE NIEUWE WATERWEG NOORD
Versie 20 maart 2008
Inhoudsopgave
Pagina Leeswijzer
1
Deel 1
De OGGZ beschreven
1. 2. 2.1 2.2 2.3 2.4 3. 3.1 3.2 4. 4.1 4.2 4.3 4.4
Inleiding Definiëring OGGZ Wat is OGGZ? OGGZ als koepel Doelgroep OGGZ landelijk Doelgroep NWN regio De OGGZ- ladder Waarom de OGGZ ladder De treden van de OGGZ ladder Wettelijk kader De OGGZ en de Wmo Verdere uitwerking van prestatieveld 7,8 en 9 Verantwoordelijkheden Financiering OGGZ
3 5 5 5 6 7 8 9 10 11 11 11 12 13
Deel 2 De visie van de NWN- regio 5
Regionale visie op de OGGZ
15
5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6
Uitgangspunten Ketensamenwerking Wetgeving in relatie tot niveaus van zorgverlening Afstemming tussen ketenpartners De sluitende keten De basis voor het beleid wordt gevormd door kwantitatieve en kwalitatieve gegevensverzameling Uitstroom
15 15 15 16 16
5.7
17 17
Deel 3 Het regionale aanbod 6 7
Aanbod voorzieningen Schema OGGZ ladder
19 21
Bijlagen I II
Literatuurlijst Lijst met afkortingen
23 25
Leeswijzer Deze startnotitie is opgebouwd uit 3 delen. In het eerst deel wordt het OGGZ beleidsveld beschreven en worden de ontwikkelingen weergegeven op dit gebied. Verder wordt er in het eerste hoofdstuk een theoretisch inzicht gegeven door middel van de OGGZ- ladder. In het tweede deel wordt de visie van de NWN- regio uiteengezet. Hierin krijgen ketensamenwerking, gegevens als basis voor beleid extra aandacht. In het derde deel wordt het huidige aanbod beschreven, vervolgens kan dit aanbod vergeleken worden met de eerder geïntroduceerde inzichten van de OGGZ- ladder.
1
2
1
Inleiding
Aanleiding Deze visie is tot stand gekomen omdat door de komst van de Wet maatschappelijke ondersteuning de rol van gemeenten in de OGGZ groter is geworden. Dit vraagt om herziening van het beleid. Bovendien zijn nagenoeg alle betrokken instellingen regionaal georganiseerd. De regio NWN bestaat uit Schiedam, Maassluis en Vlaardingen. Vlaardingen is centrumgemeente Maatschappelijke Opvang, Vrouwenopvang en Verslavingsbeleid Gemeente werken samen met een scala aan aanbieders, opdrachtgevers en financiers. De NWN- gemeenten hebben daarom afgesproken om regionaal beleid te ontwikkelen. Vanzelfsprekend zullen op lokaal niveau bepaalde accenten gelegd worden waar dat nodig is.
Doel Deze startnotitie vormt het startpunt voor een discussie met alle betrokkenen rondom de visie, uitgangspunten en prioriteiten in het kader van de OGGZ binnen de regio Nieuwe Waterweg Noord. Er zal een werkconferentie worden georganiseerd waarbij het OGGZ veld wordt betrokken. Tijdens deze werkconferentie zal er ruimte zijn voor discussie. Tijdens de werkconferentie zullen “witte vlekken” in het aanbod, knelpunten in de keten, goede voorbeelden en verbeterpunten naar voren komen. De input van de werkconferentie wordt gebruikt om te komen tot de definitieve OGGZ visie. Tevens wordt op deze manier draagvlak gecreëerd.
3
4
Deel 1 De OGGZ beschreven
2. Definiëring OGGZ 2.1
Wat is OGGZ?
Openbare geestelijke gezondheidszorg omvat preventieve zorg voor de gehele bevolking, preventieve zorg voor risicogroepen en zorg voor kwetsbare groepen zoals daklozen en zorgmijders. Sinds 1 januari 2007 valt de OGGZ onder de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van de OGGZ. Kenmerkend voor OGGZ is dat het geen domein is van een aparte voorziening of sector. Hulpverlening binnen de OGGZ wordt door verschillende instellingen - meestal in onderlinge samenwerking - uitgevoerd. Het doel van de OGGZ is het vroegtijdig signaleren en beïnvloeden van risico factoren en beschermende factoren met het oog op voorkomen en verminderen van uitsluiting en dakloosheid en het realiseren van een aanvaardbare kwaliteit van leven voor kwetsbare mensen.1 In de Wet maatschappelijke ondersteuning wordt OGGZ omschreven als: ‘Het signaleren en bestrijden van risicofactoren op het gebied van de openbare geestelijke gezondheidszorg, het bereiken en begeleiden van kwetsbare personen en risicogroepen, het functioneren als meldpunt voor crisis of dreiging van crisis bij kwetsbare personen of risicogroepen en het tot stand brengen van afspraken tussen betrokken organisaties over de uitvoering van de OGGZ.’
2.2
OGGZ als koepel
Binnen de regio wordt OGGZ als koepel beschouwd waaronder maatschappelijke opvang, huiselijk geweld, verslavingszorg vallen.
OGGZ
Maatschappelijke Opvang
Maatschappelijke opvang Wmo prestatieveld 7
Bevorderen OGGZ Wmo prestatieveld 8
vrouwenopvang
huiselijk geweld
Figuur 1: Overzicht beleidsterreinen OGGZ
1
Handreiking OGGZ in de Wmo
5
Verslavingsbeleid Wmo prestatieveld 9
De reden om deze thema’s samen te nemen, is gelegen in het feit dat de problemen vaak in samenhang voorkomen. De OGGZ- doelgroep2 heeft problemen op meerdere leefgebieden tegelijk. Dit kan betekenen dat een persoon door psychische/ verslavingsproblemen overlast veroorzaakt, uit huis gezet wordt en in de maatschappelijke opvang terecht komt. De regionale OGGZ visie zal ten grondslag liggen aan keuzes en uitwerking in vervolgnotities. De vervolgnotities zijn het Stedelijk Kompas, beleidsnotitie Huiselijk Geweld, regionale visie verslavingsbeleid. Het Stedelijk Kompas vormt het plan van aanpak Maatschappelijke Opvang. Centraal Onthaal is een van de instrumenten van het Stedelijk Kompas en richt zich op de registratie en de toeleiding naar zorg. Het Centraal Onthaal wordt uitgevoerd door de gemeente Vlaardingen en instellingen in de NWN-regio. Verslavingsbeleid zal verder vorm krijgen in de regionale visie verslavingsbeleid. Op regionaal niveau zal er een beleidsnotitie Huiselijk geweld tot stand komen.
OGGz visie NWN
Stedelijk Kompas
Beleidsnotitie huiselijk geweld
Regionale visie verslavingsbeleid
Centraal Onthaal
figuur 2: Overzicht vervolgnotities
2.3
Doelgroep OGGZ landelijk
Welke doelgroepen wel of niet tot de OGGZ behoren levert vaak discussie op. De OGGZ doelgroep is breder dan de subgroep overlastgevende zorgmijders. De doelgroep van de OGGZ vertoont overlap met de doelgroep van de maatschappelijke opvang en de verslavingszorg. De maatschappelijke opvang is in feite een laatste redmiddel voor de sociaal kwetsbaren die (tijdelijk) niet meer in staat zijn om voor zichzelf te zorgen. De verslavingszorg is gericht op het voorkomen van achteruitgang en/of het bieden van behandeling aan verslaafden. In de volgende figuur is te zien welke problemen (levensgebieden) en oplossingen (aanbieders) deel uit maken van het OGGZ- veld.
2
Deze doelgroep wordt in hoofdstuk 7 omschreven.
6
3
Figuur 3) Overzicht Problemen en oplossingen
De vier grote gemeenten (G4)4 hanteren de volgende criteria voor deze doelgroep: • • • • •
2.4.
Aanwezigheid van een psychiatrische stoornis (waaronder verslavingsproblemen), of ernstige psychosociale problemen; Tegelijkertijd, aanwezigheid van meerdere problemen op andere leefgebieden; Leidend tot het niet voldoende in staat zijn om in de eigen bestaansvoorwaarden te voorzien; Gebrek aan mogelijkheden om problemen op te lossen; Afwezigheid van de adequate hulpvraag.
Doelgroep NWN-regio:
De bovengenoemde criteria gelden in meer of mindere mate voor de volgende groepen binnen de NWN-regio: • Dak- en thuislozen • Zwerfjongeren • Drugsverslaafden • Alcohol verslaafden • Slachtoffers van huiselijk geweld • Illegalen • Mensen met langdurige psychische of psychiatrische stoornissen • Kwetsbare ouderen
3
overgenomen uit: Kwetsbaar in de grote Stad, G4 visie op een Samenhangende Geestelijke Gezondheid pp.9
4
Plan van Aanpak Maatschappelijke opvang G4
7
8
3. De OGGZ- ladder 3.1
Waarom de OGGZ ladder? 5:
De ladder kan in twee richtingen worden belopen, afdalend naar de status van feitelijk dakloze en stijgend naar de teruggewonnen zelfstandige plaats in de samenleving. Aan de hand van de OGGZ-ladder komen OGGZ-problemen en -doelgroep(en) beter in beeld. Op deze manier is het mogelijk om focus van het beleid te bepalen. In aansluiting op de focus en de gekozen treden kunnen beleidsmaatregelen en activiteiten worden ontwikkeld. Op elke trede van de ladder komen twee dimensies samen, namelijk die van: - de ernst, complexiteit en duur van problemen, uit te drukken in een risicoprofiel; - de gewenste en benodigde ondersteuning en opvang tijdens de verschillende fases van in- en uitsluiting.
Figuur 2: De OGGZ ladder
5
Overgenomen uit Handreiking OGGZ in de Wmo
9
3.2
De 5 treden van de OGGZ ladder6:
0. De trede 0 stelt in gemeenten de lokale bevolking voor. Doorgaans is er op deze trede sprake van een adequate interactie tussen individu en omgeving, van relatief goede gezondheid en actieve maatschappelijke participatie. Zelfzorg en mantelzorg voldoen, ook bij en na tegenslag. Interventies op dit niveau (collectieve preventie) bestaan onder meer uit voorlichting en gezondheidsbevordering. 1. Bij de eerste trede gaat het om uiteenlopende risicogroepen waarbij sprake is van een stagnerende interactie tussen individu en omgeving, een haperende zelfredzaamheid en verminderd welzijn. Desondanks blijven de problemen, vaak ook vanwege omgevingssteun, (nog) binnen de perken. Preventieve activiteiten, ook op het individu gericht, kunnen achterop raken helpen voorkomen. 2. Op de tweede trede bewegen mensen bij wie de problemen in ernst en zwaarte toenemen, zich uitstrekken over meer en meer leefgebieden en langer aanhouden. Steun uit de omgeving staat meer en meer onder druk en kan op termijn verdwijnen. De kwaliteit van leven neemt af. Situaties kunnen van tijd tot tijd vanwege opstapelende problemen, ingrijpende levensgebeurtenissen en (chronische) stress escaleren. Op deze trede zijn er ook kwetsbare mensen die weer proberen aan te haken en te herstellen na vanwege hun meervoudige problemen aangewezen te zijn geweest op institutionele zorg. Crisisinterventie en langdurige zorg aan huis zijn nodig om uitval en terugval te voorkomen. 3. De derde trede komt in beeld als kwetsbare personen aangewezen raken op institutionele zorg (opvang, psychiatrisch ziekenhuis, gevangenis) vanwege uiteenlopende, vaak meervoudige problemen. Het verblijf is in principe tijdelijk, maar kan ook langdurig zijn. 4. Op de vierde trede hebben kwetsbare personen de bodem van het bestaan geraakt. Zij voorzien niet in eigen onderdak, maar kunnen of willen evenmin gebruik maken van
6
Uit:Handreiking OGGZ in de Wmo
10
4. Wettelijk Kader en financiering 4.1
OGGZ en de Wmo
De Wmo maakt gemeenten verantwoordelijk voor de maatschappelijke ondersteuning. Oftewel: gemeenten moeten het mogelijk maken dat alle inwoners maatschappelijk kunnen meedoen. Voor kwetsbare groepen is extra aandacht. De Wmo omschrijft 'maatschappelijke ondersteuning' in negen prestatievelden. 1. het bevorderen van sociale samenhang en leefbaarheid in dorpen, wijken en buurten; 2. op preventie gerichte ondersteuning van jeugdigen met problemen met het opgroeien en ondersteuning van ouders met problemen met opvoeden; 3. het geven van informatie, advies en cliëntondersteuning; 4. het ondersteunen van mantelzorgers en vrijwilligers; 5. het bevorderen van de deelname aan het maatschappelijke verkeer en het bevorderen van het zelfstandig functioneren van mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem of een psychosociaal probleem; 6. het verlenen van voorzieningen aan mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem of een psychosociaal probleem ten behoeve van het behoud van hun zelfstandig functioneren of hun deelname aan het maatschappelijk verkeer; 7. maatschappelijke opvang, waaronder vrouwenopvang en huiselijk geweld; 8. het bevorderen van openbare geestelijke gezondheidszorg, met uitzondering van het bieden van psychosociale hulp bij rampen ; 9. het bevorderen van verslavingsbeleid.
4.2
Verdere uitwerking Prestatievelden 7, 8 en 9
De OGGz heeft een link met alle 9 prestatievelden van de Wmo; het maatschappelijk motiveren. Maar de OGGz omvat specifiek de prestatievelden 7,8, en 9. Prestatieveld 7: Maatschappelijke opvang, waaronder vrouwenopvang en huiselijk geweld: Dit prestatieveld omvat activiteiten bestaande uit het tijdelijk bieden van onderdak, begeleiding, informatie en advies aan personen die, door een of meerdere problemen, al dan niet gedwongen de thuissituatie hebben verlaten en niet in staat zijn zich op eigen kracht te handhaven in de samenleving. Onder vrouwenopvang wordt begrepen het tijdelijk bieden van onderdak, begeleiding, informatie en advies aan vrouwen die, al dan niet gedwongen, de thuissituatie hebben verlaten in verband met problemen van relationele aard of geweld en het beleid ter bestrijding van huiselijk geweld. Prestatieveld 8: Het bevorderen van openbare geestelijke gezondheidszorg, met uitzondering van het bieden van psychosociale hulp bij rampen. Onder het bevorderen van de OGGZ wordt in elk geval verstaan: - Signaleren en bestrijden van risicofactoren op het gebied van de OGGZ - Het bereiken en begeleiden van kwetsbare personen en risicogroepen - Het functioneren als meldpunt voor signalen van crisis bij kwetsbare personen of risicogroepen. - Het tot stand brengen van afspraken tussen organisaties over de uitvoering van OGGZ.
11
Prestatieveld 9: Het bevorderen van verslavingsbeleid. Ambulante verslavingszorg doelt op activiteiten bestaande uit ambulante hulpverlening, gericht op verslavingsproblemen, en preventie van verslavingsproblemen, inclusief activiteiten in het kader van overlastbestrijding van overlast door verslaving.
4.3
Verantwoordelijkheden
Verantwoordelijkheden Centrumgemeenten en regiogemeenten in de NWN- regio De gemeente heeft de taak om de OGGZ te bevorderen. De gemeente hoeft dit niet zelf te doen, maar moet wel zorgen dat het gebeurt. De gemeente is regisseur en soms opdrachtgever richting verschillende organisaties. Er is een scheiding aan te brengen in de taken die moeten worden uitgevoerd door alle gemeenten en de taken die specifiek zijn ondergebracht bij de centrumgemeenten. Hieronder volgt een overzicht van deze verantwoordelijkheden. Regiogemeente: De regie van de regiogemeenten zal zich, behalve op lokale voorzieningen, vooral richten op collectieve preventie: het voorkomen van meervoudige problemen en van escalatie van problemen en op het herstel van kwetsbare gezinnen en personen. Hieronder vallen ondermeer lokale zorgnetwerken, signalering, schuldhulpverlening en nazorg. Risicogroepen en multiproblem situaties vormen de doelgroep voor de regiogemeenten. De uitvoeringsonderdelen in de keten die daarbij horen zijn preventie, signalering en nazorg. In de NWN- regio is het volgende georganiseerd: - In Schiedam is er het Lokaal Zorgnetwerk; - in Vlaardingen zijn er een vangnetfunctie en een Lokaal Zorgnetwerk; - Maassluis is er sprake van het knelpuntenoverleg. Centrumgemeente: Centrumgemeente Vlaardingen heeft de volgende verantwoordelijkheden: • Het formuleren van een (regionale)beleidsvisie over de omvang en het karakter van de inspanningen van de verschillende participanten. De vier functies (preventie, opvang, handhaving en herstel) worden afgezet tegen de regionale problematiek van de gehele kwetsbare groep waar de opvang zich op richt. In de NWN regio zijn dit de notities regionale OGGZ- visie NWN en het Stedelijk Kompas. Gemeente Vlaardingen heeft hierin het initiatief en zorgt voor afstemming en samenwerking met gemeente Schiedam en Maassluis. • Het zorgdragen voor coördinatie en regie. Gemeente Vlaardingen beheert namens de regio de subsidierelaties met ondermeer Leger des Heils, NOC, StoED en Bouman GGZ. Gemeente Vlaardingen zorgt voor adequate subsidieverstrekking. • De centrumgemeente is verantwoordelijk voor het realiseren van bovenlokale voorzieningen. Dit betekent ondermeer dat er een vangnet aanwezig moet zijn voor mensen die tijdelijk onderdak, begeleiding en advies nodig hebben. Dit vangnet bestaat uit tenminste een laagdrempelige basisvoorziening, waarop in geval van nood een beroep (24 uur per dag) gedaan kan worden. Ook het Sociaal Pension wordt tot de bovenlokale voorzieningen gerekend. In de NWN- regio zal de nieuwe voorziening (Industrieweg) voorzien in deze vangnetfunctie. • Het zorgdragen voor Outreachende interventie en toeleiding. Binnen de NWN regio zal Centraal Onthaal een belangrijke functie gaan vervullen in de toeleiding. De outreachende interventie is ondergebracht bij Bouman GGZ, RIAGG en maatschappelijk werk.
12
• •
De doelgroep7 bestaat uit zeer ernstige multi-probleem situaties, recent daklozen en residentieel daklozen. De uitvoeringsonderdelen in de keten die bij deze verantwoordelijkheden horen zijn: opsporen, melden, toeleiden, ongevraagde nazorg en opnieuw toeleiden
Verantwoordelijkheden OGGZ werkveld Het tot stand brengen van afspraken tussen de partners over de uitvoering van de OGGZ maakt een belangrijk deel uit van de gemeentelijke regierol. Elk onderdeel uit het basisaanbod OGGZ heeft zijn eigen primair verantwoordelijke organisatie voor de uitvoering. Dat betekent dat de OGGZ wordt uitgevoerd door verschillende partijen, zoals de GGD, instellingen voor GGZ en maatschappelijke opvang. Dit gebeurt in opdracht van gemeenten. Naast deze organisaties zijn er meer organisaties die hierin een verantwoordelijkheid hebben, zoals zorgverzekeraars, politie, zorginstellingen, Justitie, scholen, woningbouwcorporaties etc. Elke organisatie heeft haar eigen belangen en verantwoordelijkheden.
4.4
Financiering OGGZ
Er is geen goed overzicht beschikbaar hoeveel financiële middelen uitgegeven worden in Nederland aan de Openbare Geestelijke Gezondheidszorg. De financiering van de OGGZ komt uit verschillende bronnen: Gemeenten
Gemeentefonds
Centrumgemeente
Specifieke uitkering voor de maatschappelijke opvang en verslavingsbeleid AWBZ Zorgverzekeringswet Eigen bijdrage (via CAK) o.a. Ministerie van Justitie
Zorgkantoor Zorgverzekering Cliënten Diversen
De OGGZ visie kan gevolgen hebben voor de financiering. In de definitieve versie zal meer informatie worden toegevoegd over de financiering. Op het moment biedt het overzicht van de OGGZ bouwstenen in het Stedelijk Kompas het meest complete overzicht.
7
Uit presentatie MOVISIE
13
14
Deel 2: De visie van de NWN- regio
5. Regionale visie op de OGGZ Regionale doelstelling: 1. Maatschappelijke uitval, uitsluiting en dakloosheid voorkomen 2. Adequate opvang en begeleiding realiseren op basis van vraag/behoefte 3. Voorkomen van terugval
5.1
Uitgangspunten: • • • •
5.2
Een eenduidige definitie van de doelgroep (zie hoofdstuk 2); Het streven naar kwaliteit van voorzieningen en dienstverlening in de regio door de vraag te kennen en het aanbod af te stemmen; Cliëntgerichtheid; Samenwerking in de keten is noodzaak.
Ketensamenwerking
Bij ketens stemt men de werkwijze en de interventiemethoden op elkaar af. Voorts is bij ketensamenwerking ‘het verbeteren van de dienstverlening aan de cliënt’, het ordeningsprincipe. Dit werkt door in de afspraken tussen de ketenpartners.
5.3
Wetgeving in relatie tot niveaus van zorgverlening
Op het gebied van OGGZ zijn in te delen in drie verschillende niveaus: het beleidsniveau), het ketenniveau en het trajectniveau8. Niveau Beleid
Keten
Traject
8
Taak Het signaleren en bestrijden van risicofactoren op het gebied van de openbare geestelijke gezondheidszorg. Informatieverzameling over de gezondheidstoestand van de bevolking. het tot stand brengen van afspraken tussen betrokken organisaties over de uitvoering van de openbare geestelijke gezondheidszorg. het bereiken en begeleiden van kwetsbare personen en risicogroepen, het functioneren als meldpunt voor signalen van crisis of dreiging van crisis bij kwetsbare personen en risicogroepen.
Doelgroep Totale OGGZdoelgroep
Partners Opdrachtgevers/ financiers
Regie Centrumgemeente Regiogemeenten
Totale bevolking
Een OGGZsubdoelgroep (cliëntprofiel)
Aanbiedende organisaties/ financiers
Eén OGGZ – cliënt
Hulp- en dienstverleners / financiers
uit presentatie Movisie
15
Casemanager Zorg coördinator Trajectregisseur (Centraal Onthaal) (LZN)
5.4
Afstemming tussen ketenpartners:
OGGZ- platform Op bestuurlijk en beleidsniveau is er in de NWN regio het OGGZ- platform. De doelstelling van dit platform is afstemming van het OGGZ-beleid en het (mede) realiseren van een sluitende aanpak in de regio en samenhang te bevorderen tussen de verschillende OGGzinitiatieven binnen de regio. De NWN gemeenten verzorgen het voorzitterschap en de secretariaatsfunctie. In het platform zitten ondermeer aanbieders, financiers, cliëntondersteuning, belangenbehartigers/aanbieders. Deze vergaderingen hebben de volgende functies: informeren, signaleren, adviseren, besluiten. Lokaal Zorgnetwerk Naast het regionaal platformoverleg vindt op lokaal niveau overleg plaats tussen de verschillende organisaties die zich met OGGZ- cliënten bezighouden. Hier is met name sprake van casuïstiek overleg waarbij knelpunten in de uitvoering worden besproken. De inzet op signalen staat centraal. Het lokaal overleg in Schiedam is er het Lokaal Zorgnetwerk, in Vlaardingen is er de vangnetfunctie en in Maassluis het knelpuntenoverleg. Er zal zoveel mogelijk toegewerkt naar een regionale gestructureerde aanpak.
5.5
De sluitende keten
In een sluitende keten wordt goed doorverwezen, dit voorkomt dus dat iemand tussen wal en schip valt. Om tot een sluitende keten in de OGGZ te komen is het van belang onderscheid te maken tussen de verschillende stappen in de keten. Dit zijn preventie, signalering/ toeleiding, probleemanalyse, feitelijke zorg, nazorg, zelfstandig wonen. Regie is noodzakelijk voor een sluitende aanpak. Gemeenten vervullen hierin een belangrijke rol. Het is aan gemeenten om op lokaal niveau samenhangend beleid tot stand te brengen. Gemeenten hebben de regisseursrol in deze mobilisatie van lokale draagkracht. Preventie
sdSignalering
Probleemanalyse
Feitelijke zorg
Nazorg
vb. voorlichtingscampagnes
vb. Lokaal Zorgnetwerk
vb. intake bij een instelling
vb. zorgtraject bij instelling
vb. Ambulante woonbegeleiding/ beschermde woonvoorziening
Zelfstandig wonen Figuur 3: voorbeeld van een keten
16
5.6
De basis voor het beleid wordt gevormd door kwantitatieve en kwalitatieve gegevensverzameling
Noodzaak periodieke monitoring Een monitor is een periodieke dwarsdoorsnede (rapportage) van een continu proces van gegevens verzameling en analyse van gegevens van specifieke doelgroepen. De gegevens over de OGGZ doelgroep vormt belangrijke beleidsinformatie. In dit kader is het ook belangrijk te weten waar de doelgroep zich bevindt (op straat, in voorzieningen, thuis etc.) en hoe het staat met de instroom, doorstroom en uitstroom. Een periodieke rapportage maakt vergelijking en evaluatie van de gegevens mogelijk. OGGZ- monitor in de regio NWN De drie NWN gemeenten hebben op advies van het platform OGGZ de voormalige GGD Nieuwe Waterweg Noord9 opdracht gegeven om een OGGZ monitor te ontwikkelen. Het doel van deze monitor is het systematisch verzamelen van gegevens. Deze gegevens hebben betrekking op de aard en omvang van sociaal zwakkeren in de regio. Om de monitoring van de doelgroep voort te kunnen zetten is gezamenlijke inspanning nodig van GGD, gemeenten en regionale organisaties werkzaam op het gebied van OGGZ. Verder is het van belang dat de kwaliteit van de aangeleverde gegevens goed is en dat men gebruik maakt van dezelfde definitie van een OGGZ- cliënt. Door verschillende manieren van cliëntregistratie bij de instellingen levert dit vaak problemen op. Welke gegevens missen we? De meest recente monitor bestaat uit schattingen door extrapolaties van landelijke gegevens en gegevens uit cliëntregistraties van organisaties werkzaam op het gebied van de OGGZ in de regio. Deze schattingen en verschillende manieren van cliëntregistraties door instellingen zorgen voor een verminderde betrouwbaarheid van het onderzoek. Omdat deze monitor voor de eerste keer is uitgevoerd, is het nog niet mogelijk om trends te signaleren. Met de in het kader van dit onderzoek verzamelde gegevens is het niet mogelijk om uitspraken te doen over de zorgbehoefte van OGGZ cliënten hiervoor is kwalitatief onderzoek nodig. Het doen van behoefte onderzoek binnen de OGGZ doelgroep heeft daarom prioriteit. Om de behoefte van de cliënten in beeld te krijgen worden belangenorganisaties betrokken in de beleidsvorming. Buiten de monitor van de GGD kan er ook gebruik worden gemaakt van lokale dataverzameling zoals de leefbaarheidmonitor in Schiedam en de Gemeenteatlas van Maassluis.
5.7
Uitstroom
Het is van belang dat cliënten (die daartoe in staat zijn), zich na een verblijf in de maatschappelijke opvang, andere residentiele voorzienig en na detentie weer in de regio/ gemeente van herkomst kunnen vestigen. Het is van belang dat er woonruimte beschikbaar is. Bovendien is het van belang dat nazorg goed gefaciliteerd wordt. Afspraken tussen gemeenten NWN- regio: • •
9
Er vindt periodiek ambtelijke afstemming plaats tussen Vlaardingen, Schiedam en Maassluis in de vorm van het OGGZ- kernteam; Er vindt periodiek bestuurlijk afstemming plaats tussen Vlaardingen, Schiedam en Maassluis. (Wmo stuurgroep/ wethoudersoverleg volksgezondheid/ ad hoc overleg/ bilateraal overleg).
Per 1 januari 2007 is de GGD NWN gefuseerd tot GGD Rotterdam- Rijnmond
17
18
Deel 3 Het regionale aanbod
6. Aanbod voorzieningen10: In het schema wordt een globaal overzicht geschetst van de voorzieningen in de regio in relatie tot de WMO prestatievelden. Prestatieveld 7. Maatschappelijke Opvang
Subprestatieveld Crisisopvang11
Daklozenopvang
Doelgroep Inwoners in maatschappelijke en/of psychosociale crisissituaties
Voorzieningenaanbod Crisisopvang
Feitelijke daklozen, residentieel daklozen en semi-residentieel daklozen
Dagopvang
Diverse vormen Begeleid Wonen
Nachtopvang 24-uursopvang Begeleid Wonen
Slachtoffers, plegers, omstanders, getuigen van Huiselijk Geweld Sociaal kwetsbare mensen in zeer ernstige multiprobleemsituaties, hierbij kan sprake zijn van zorgmijding of tijdelijke onbereikbaarheid van zorg
Steunpunt Huiselijk Geweld
Preventie
Risico groepen
Interventie Nazorg
Mensen die verslaafd zijn aan alcohol, drugs, gokken of medicijnen
Vroegsignalering Preventie activiteiten Dagopvang verslaafde daklozen
Huiselijk Geweld
8. OGGZ
9. Verslavingsbeleid
Bemoeizorg Nazorg
Preventieactiviteiten Vroegsignalering door: Lokaal Zorgnetwerk (S+V) Knelpunten overleg (M) Vangnetfunctie (V)
hulpverleningstrajecten in combinatie met intramurale geestelijke gezondheidszorg Gebruikersruimte Begeleid Wonen Ambulante begeleiding
10 11
(S) Schiedam (V) Vlaardingen (M) Maassluis (NWN) Nieuwe Waterweg Noord Met uitzondering van de gedwongen opname ihkv BOPZ
19
20
7. Schema OGGZ- ladder12: Op welke tredes zij nog extra voorzieningen nodig in de NWN- regio? Wie heeft wanneer wat nodig Invullen na discussie. Aan de hand van dit schema kan discussie plaatsvinden, er kan nagegaan worden op welke treden er niet voldoende voorzieningen aanwezig zijn in de regio. (onderstaand schema is nog onvolledig)
Het signaleren en bestrijden van risicofactoren door: Het bereiken van kwetsbare groepen en risicogroepen:Herkennen van risicofactoren en probleemsituaties
Trede 1: Zelfzorg, mantelzorg en algemene zorg
Algemeen maatschappelijk werk en sociaal raadslieden werk
Trede 2: Zorg aan huis
Trede 3: Institutionele zorg
Trede 4: Zorg op straat
Lokale zorgnetwerken
RIAGG
RIAGG (CSS)
Bouman GGZ
Bouman GGZ
Bouman GGZ: crisisinterventie, behandeling (klinisch/poliklinisch) reclassering
Dagopvang / aanloophuis DAC Groene Luiken
CAD (ambulante hulpverlening, Bouman GGZ)
-Opsporen, contact leggen en contact houden met kwetsbare mensen -Toeleiden van kwetsbare mensen Het begeleiden van kwetsbare groepen en risicogroepen Vergroten van sociale steun
Steunpunt mantelzorg (VLD)
maaltijdvoorziening
Vrijwillige thuishulp
-Ondersteuning bij het dagelijks functioneren
Incentive
-Belangenbehartiging
Basisberaad
Nachtopvang/ pensionvoorziening StOED 24 uurs- opvang NOC
Begeleiding/behandeli ng van psychische, verslavings- en/ of somatische problemen
Gebruiksruimte
Beschermde woonvormen
-Voorkomen van terugval Het functioneren als meldpunt voor signalen van crisis of dreiging van crisis bij kwetsbare personen of risicogroepen Het tot stand brengen van afspraken tussen betrokken organisaties
12
Lokaal Zorgnetwerk
OGGz platform
Schema uit: Handreiking OGGZ in de Wmo
21
Lokaal zorgnetwerk
22
BIJLAGE I
• • • • • • • • • •
Literatuurlijst
Centraal Onthaal, gemeente Rotterdam (2005); Handreiking besteding OGGZ middelen voor toeleiding (Hoeksma Homans en Menting) d.d. 7 november 2006; Handreiking ketensamenwerking in de Wmo (juli 2007); Handreiking OGGZ in de Wmo (november 2006); Kwetsbaar in de grote Stad, G4 visie op een Samenhangende Geestelijke Gezondheid (juli 2005); Maatschappelijke opvang in de regio NWN, een stand van zaken: (Gemeente Vlaardingen, augustus 2007); OGGZ- monitor GGD-Rotterdam-Rijnmond (september 2007); Openbare geestelijke gezondheidszorg (OGGZ) en de rol van gemeenten SGBO (Februari 2007); Plan van aanpak maatschappelijke opvang G4 (december 2006); Verslag Ronde tafelgesprek Maassluis (april 2007).
23
24
BIJLAGE II
AMW AWBZ BOPZ CAD CAK- BZ Centraal Onthaal GGD GGZ MDNW NWN NOC OGGZ RIAGG RCG Stedelijk Kompas STOED VWS Wcpv Wmo
Begrippen en afkortingen
Algemeen Maatschappelijke werk Algemene Wet Bijzondere Ziektenkosten Wet Bijzondere Opneming in Psychiatrische ziekenhuizen Consultatiebureau voor Alcohol en Drugs Centraal Administratie Kantoor Bijzondere Zorgkosten Instrumenten dat richt zich op de registratie en de toeleiding naar zorg Gemeenschappelijk Gezondheidsdienst Geestelijke Gezondheidszorg Maatschappelijke Dienstverlening Nieuwe Waterweg Noord Nieuwe Waterweg Noord Nood Opvang Centrum Openbare Geestelijke Gezondheids Zorg Regionale instelling voor Ambulante Geestelijke Gezondheidszorg Regionale Commissie Gezondheidszorg Plan van aanpak Maatschappelijke Opvang Stichting Onder één Dak Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Wet collectieve preventie volksgezondheid Wet maatschappelijke ondersteuning
25
