Burgemeester en Wethouders Postadres Postbus 16200, 3500 CE Utrecht Telefoon 030 - 286 10 00 www.utrecht.nl
Aan de raadsleden van de commissie stad en ruimte
Behandeld door Doorkiesnummer E-mail Bijlage(n) Uw kenmerk Uw brief van
D.S.M. van de Ven 030 - 28 61030
[email protected] Geen
Datum Ons kenmerk Onderwerp
12 juni 2015 15.505338 Internationaal Economische agenda
Verzonden Bij antwoord datum, kenmerk en onderwerp vermelden
Geachte commissieleden, Utrecht zet stappen om zich te profileren als Internationale stad met een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor ondernemers, bedrijven, kenniswerkers, studenten en toeristen. Wij willen u met deze brief informeren over de samenhang, ambities en resultaten van onze Internationale Economische agenda. Deze brief sluit aan bij het voorstel voor financiële middelen voor internationaal economische activiteiten in het kader van de Voorjaarsnota. Wij werken vanuit een Internationaal Economische agenda waarin maatregelen voor internationale profilering, toerisme, handel/acquisitie, vestigingsklimaat en Europese samenwerking samenkomen om Utrecht internationaal economisch aantrekkelijker te maken. De Economic Board Utrecht (EBU) speelt daarbij een belangrijke rol. Als meest competitieve regio van West- Europa en met een innovatieve economie gericht op thema’s Groen, Gezond en Slim is er binnen de EBU gekozen voor een duidelijke focus. De internationaliserings-agenda van de EBU en de gemeentelijke internationaal economische agenda sluiten goed op elkaar aan. Hierdoor benutten we de collectieve kracht van de EBU-partners (gemeenten, bedrijfsleven, kennisinstellingen en provincie) ten volle.
Burgemeester en Wethouders Datum Ons kenmerk
9 juni 2015 15.505338
Achtergrond Utrecht is een dynamische stad die internationale studenten, ondernemers, creatieve makers en toeristen aantrekt. Utrecht heeft een unieke uitgangspositie door goed onderwijs, waaronder de beste universiteit, internationaal meetellende kennisinstellingen, een veelzijdig aanbod van cultuur, een goed woonklimaat, de potentie van het Utrechtse Science Park en de centrale nationale ligging (dichtbij een internationaal vliegveld). Als meest competitieve regio van West- Europa en met een innovatieve economie gericht op thema’s Groen, Gezond en Slim is er binnen de Economic Board Utrecht gekozen voor een duidelijke focus. De afgelopen jaren is gewerkt aan het versterken van de internationale oriëntatie van de stad en de gemeente. Dat heeft veel resultaten opgeleverd op allerlei terreinen. In het coalitieakkoord ‘Utrecht maken we samen’ is de focus nadrukkelijker op de economische potentie, en meer in het bijzonder op de werkgelegenheid, komen te liggen. Utrecht heeft veel kansen om met een sterker internationaal profiel de economische positie verder te versterken en daarmee de werkgelegenheid structureel te vergroten. Hiervoor willen we ondernemers uit binnen- en buitenland de ruimte geven en onze gastvrijheid vergroten voor buitenlandse bedrijven, kenniswerkers, toeristen en studenten. We willen de stad in samenwerking met onze partners actief in het buitenland positioneren en nauw verbonden zijn aan voor ons relevante netwerken in Europa en de wereld. Deze economische invalshoek geeft tevens richting aan onze andere (inter)nationale inspanningen op het gebied van cultuur, toerisme, sport, duurzaamheid, verkeer en vervoer en bestuurlijke zaken. De gemeentelijke acties op het internationaal economisch vlak zijn samengebracht in 5 lijnen: 1. 2. 3. 4. 5.
Utrecht internationaal economisch profiel (branding) Internationaal toerisme Foreign investment & handel Internationaal Ecosysteem / Vestigingsklimaat EU trecht (Europa)
Voor de stad Utrecht zetten we ook nadrukkelijk in op het stimuleren van internationaal toerisme, wat geen speerpunt is in de internationaliseringsagenda van de EBU.
1. Actielijn Utrecht internationaal economisch profiel (branding) De ambitie is om te komen tot een breed gedragen economische profiel, dat bijdraagt aan de ambitie dat de regio Utrecht de meest competitieve en leefbare economie van Europa is en blijft. We werken hiertoe samen met partners in stad en regio, zoals de samenwerking in het Utrecht Brand Netwerk aan het zogenaamde Utrecht Verhaal en het Utrecht merk.
Burgemeester en Wethouders Datum Ons kenmerk
9 juni 2015 15.505338
Samen hebben we de merkwaarden bepaald. Om deze zogenaamde ‘brand method’ breed in stad en regio te delen en om dit naar buiten uit te dragen is beperkte extra inzet nodig vanuit de direct betrokken partners in de citymarketingcoalitie, inclusief de gemeente. Hierbij is de insteek dat dit zo lean & mean mogelijk moet gebeuren. Om dit uit te dragen ontstaan ook coalities van partners op gezamenlijk ambities, concrete voorbeelden: coalities op internationaal economisch profiel, op uitbreiding Utrecht Convention Bureau, op internationale persbewerking. De stedelijke partners zullen hierbij ook naar de gemeente kijken voor co-investeringen waarbij de gemeentelijke bijdrage een belangrijk multiplier effect heeft.
2. Actielijn Internationaal Toerisme Wij zien kansen om de aantrekkelijkheid van de stad internationaal beter voor het voetlicht te brengen en het aantal (inter)nationale bezoekers en bestedingen te vergroten. De tijd is rijp om het positieve imago en de grotere (inter)nationale bekendheid om te zetten naar het verzilveren van een groei in bezoekers en bestedingen. In het raadvoorstel ‘Perspectief Toerisme 2020. Live like a local’ worden onze ambities op het gebied van (inter)nationaal toerisme verwoord. Zo willen we kenniscongressen stimuleren, waarbij we samenwerken met de Economic Board Utrecht, de Utrechtse hoteliers en het Utrecht Convention Bureau. Daarnaast willen we het erfgoed van de stad toeristisch benutten, de vele evenementen in de stad toeristisch gebruiken en ons inzetten voor de toeristische ontwikkeling van Utrecht als fietsstad. We willen de komende jaren aan bekendheid winnen als toeristische bestemming, zowel voor de zakelijke als leisuremarkt. De verwachting is dat het aantal buitenlandse toeristen (Leisure) de komende jaren zal groeien, waarbij er tot 2020 een landelijke groei wordt verwacht van gemiddeld 2,4% per jaar. In ‘Perspectief Toerisme 2020. Live like a local’ wordt een aantal randvoorwaarden genoemd waaraan moet worden voldaan om optimaal te kunnen profiteren van de toeristische activiteiten. Een daarvan is een gastvrij verblijf. We willen dat de toeristische informatie dichterbij de (arriverende) bezoeker komt, zowel digitaal als fysiek. Om de internationale toerist zo goed mogelijk in Utrecht te ontvangen is de ambitie dan ook om de internationale informatievoorzieningen in de stad te verbeteren. We willen onze digitale en papieren informatie meertalig aanbieden en onze partners in de stad stimuleren dat ook te doen. Toerisme Utrecht en Stichting Cultuurpromotie nodigen we uit om het plan voor internationale informatievoorziening verder uit te werken, waarin onder meer papieren en digitale Engelstalige (cultuur)informatie en een overzicht van activiteiten, die internationale aantrekkingskracht hebben of toegankelijk zijn voor anderstaligen, worden meegenomen. Dit kan onder andere via (een bijlage in) het Uitmagazine en een Engelstalig gedeelte op de bijbehorende website die binnenkort live gaat.
Burgemeester en Wethouders Datum Ons kenmerk
9 juni 2015 15.505338
De pilot met een toeristeninformatiebalie van Toerisme Utrecht in Hoog Catharijne is een succes en daarom hebben we voorgesteld voor deze te vervolgen in cofinanciering met Corio. Tot slot willen we in samenwerking met landelijke en regionale partners meedoen aan grootschalige internationale promotiecampagnes en informatievoorziening. Partners als het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen, de provincie Utrecht, stedelijke partners als Corio en ook regiogemeenten als Houten en Stichtse Vecht tonen interesse om met ons nader samen te werken op dit thema.
Belangrijkste herkomstgebieden buitenlandse hotelgasten 2014 (CBS)
3. Actielijn Foreign investment & handel Ambitie is om het aantal vestigingen van internationale bedrijven te behouden en te laten groeien evenals het versterken van de internationale handelsbetrekkingen. In nauwe samenwerking met de EBU ontwikkelen we een regionale strategie voor onze economische internationalisering gericht op: - Bundelen krachten voor acquisitie, aantrekken kapitaal en vergroten handelsbetrekkingen. - Effectief regionaal netwerk van bedrijven, gemeenten en instellingen. Zoals verwoord in de beantwoording van schriftelijke vragen nummer 46 kwamen er in 2014 in Utrecht 10 nieuwe internationale bedrijven bij. En daarmee 172 nieuwe banen. Van deze banen was 74% afkomstig uit de ICT en 23% uit de Life Sciences/Healthcare. En 58% was afkomstig uit Duitsland. Er zijn twee nieuwe acquisiteurs aangesteld voor directe acquisitie. Gezien de hiervoor genoemde percentages richt een acquisiteur zich op vestiging van organisaties uit Duitsland. En de andere acquisiteur richt zich op ICT. De acquisitie van Life Sciences en Health care wordt ter hand genomen door het Utrechts Science Park. Daarnaast organiseren we incidenteel activiteiten zoals ontvangst van inkomende economische missies of bezoek aan vakbeurzen (zoals vastgoedbeurs Exporeal in München). Op 3 juli faciliteren we een matchmakingsevent genaamd SportTechMatch in het Beatrixgebouw. Met als thema sporttechnologie worden Europese (vooral Franse) en Nederlandse bedrijven met elkaar in contact gebracht om zaken te doen1. Binnen deze agenda werken we ook aan een business analyse: wie investeert waar, waar zitten kansen en wat is onze propositie. Op basis daarvan werken we een landenfocus uit voor onze internationale economische relaties. Ook de EBU heeft een trekker aangesteld om een plan van aanpak voor stimuleren handel en acquisitie voor de regio te maken. Van alle provincies in Nederland is het aandeel van export in het regionale product in Utrecht nu het laagst. Dat heeft uiteraard met onze economische structuur te maken. Zo hebben wij veel zakelijke dienstverlening, een sector die niet veel exporteert. De komende periode gaan we ons bedrijfsleven bijvoorbeeld door het mede organiseren van business events - attenderen op mogelijkheden om hun handel te bevorderen.
1
Zie https://www.b2match.eu/sporttechmatch-utrecht
Burgemeester en Wethouders Datum Ons kenmerk
9 juni 2015 15.505338
4. Actielijn Internationaal Ecosysteem/Vestigingsklimaat Ambitie is om meer talent aan te trekken en te behouden voor de stad & de regio door een sterk internationaal ecosysteem neer te zetten. Voor de stad Utrecht betekent dit het ontwikkelen van een strategie op wonen, leven, recreëren, leren, ontmoeten en informeren voor het aantrekken en behouden van internationale kenniswerkers. Met de opening van het Expat Center in het stadskantoor en de Internationale School Utrecht zijn belangrijke voorwaarden gerealiseerd voor internationale kenniswerkers om zich in onze stad te vestigen. Uit onderzoek naar internationale kenniswerkers, arbeidsmigranten en studenten (Decisio2) in Utrecht zien we interessante cijfers naar voren komen op basis waarvan we de gewenste dienstverlening kunnen optimaliseren om zo de toestroom van deze talenten te versterken.
20 15 10 5 0
2009 2010 2011 2012 2013 Aantal internationale werknemers
Italie
Belgie
VK
Marokko
0
Duitsland
kenniswerkers India
5000
economisch actief Turkije
10000
Polen
15000
arbeidsmigranten
Herkomst van internationale werknemers
Internationale werknemers in Utrecht stad: 2009
2010
2011
2012
2013
10365
10670
11659
12111
10829
kenniswerkers
2758
3083
4070
4280
3234
arbeidsmigranten
7607
7587
7589
7831
7595
Totaal economisch actief
Internationale studenten in Utrecht stad:
2009 2.241
2010 2.230
2011 2.380
2012 2.473
2013 2.514
We bespreken met de EBU, ondernemers en kennisinstellingen de voorwaarden voor aantrekken en behoud van internationaal talent en een betere informatievoorziening. Samen zijn we aangesloten bij het landelijke programma van EP Nuffic “Make it in the Netherlands”. Cultuur is een belangrijke pijler in het ecosysteem, het culturele klimaat in Utrecht kenmerkt de stad, zorgt voor levendigheid en onderscheidend vermogen. Dit helpt om een aantrekkelijke plaats van vestiging, verblijf en economische activiteit te zijn. We zetten in op het aantrekken en ondersteunen van activiteiten met internationale uitstraling, voorbeelden zijn Holland Animation Filmfestival, City2Cities, SPRING, International Steelband Festival, Festival Oude Muziek, Gaudeamus Muziekweek, NFF, Buma Classical Convention, Le Guess Who?. Tegelijkertijd werken we aan een gezamenlijke agenda die we eind 2015 zullen presenteren.
5. Actielijn EUtrecht Ambitie is om door betere strategische afstemming van activiteiten en financieringsaanvragen de regio Utrecht beter op de kaart te zetten in Europa, een zichtbare speler te zijn in Brussel en een Europese gesprekspartner op beleidsissues rondom de thema’s Groen, Gezond, Slim. Tevens wordt door een
Dit onderzoek is rond de zomer gereed, wanneer hier voor uw raad belangrijke informatie uit voortkomt, brengen wij u daar uiteraard van op de hoogte. 2
Burgemeester en Wethouders Datum Ons kenmerk
9 juni 2015 15.505338
strategische deelname van partners uit de regio Utrecht in Europese consortia (subsidieprojecten) rondom de thema’s Groen, Gezond, Slim meer Europese financiering aangetrokken, en participeert de regio in Europese beleids- en programmaontwikkeling. Binnen deze thema’s worden voor het komende jaar 3 á 4 onderwerpen gekozen die als eerste opgepakt worden. Gezamenlijk worden bezoeken aan Brussel en ontvangsten van Brusselse vertegenwoordigers in Utrecht georganiseerd. Samenwerking op het gebied van subsidiewerving vindt al plaats. Bijvoorbeeld het Horizon2020-project FosterREG waarin gemeente Utrecht en TNO samenwerken, en het project JAM today waarin gemeente en HKU samenwerken. Ook wordt samen met Deltares gewerkt aan een aanvraag in het kader van het Interregprogramma. EUtrecht beoogt de samenwerking bij het benutten van subsidiemogelijkheden verder te vergroten. Vanuit deze Internationale Economische Agenda brengen we samenhang in onze internationale inspanningen in de stad en met de regio, zo werken we gericht aan meer werkgelegenheid in de stad. Wij hopen u hiermee voldoende geïnformeerd te hebben.
Hoogachtend, Burgemeester en wethouders van Utrecht,
de secretaris,
de burgemeester,
