BIBLICJTHEEK R1JKSDtE:;S'T V O O R DE
IJBSELMEERPOLDERS
PROGRAMMA VAN EISEN ONTWIKKELINGSCENTRUM ALMERE door
H. Kui'per
Programma van eisen ontwikkelingscentrum Almere
Inhoudsopgave
I.
Inleiding
2. Stand van zaken
3. De gebruikers
4. De activiteiten en de eisen 5. Gebruikstijden en bezoekersaantallen
6. Ruimtebehoefte
7. Situering, bebouwingstype 8. Interne ruimteverdeling
9. De eerste fase 10. Voorbereiding en realisering 1 1 . Kosten
1 . Inleiding
*
In diverse publikaties is reeds aandacht besteed aan de ontwikkelingstaak van deRijksdienst voor de IJsselmeerpolders inzake het Almereproject. Nu het merendeel van de plannen zich nog in een voorbereidingsfase bevinden blijkt ook a1 de behoefte zich voor te laten lichten over Almere. Deze interesse voor Almere is niet alleen afkomstig van een kleine groep 'belangstellenden, die zich beroepsmatig met dit soort zaken bezig moeten houden maar'ook van al'lerlei groepen mensen die louter ui't nieuwsgierigheid ge'informeerd willen worden over Almere. Ook beperkt deze belangstelling zich niet tot mensen uit de directe of naaste omgeving. Veelal komen de bezoekers uit andere delen van Nederland en zelfs internationaal trekt Almere steeds meer de aandacht. Vooral nu binnenkort de eerste resultaten van jarenlange voorbereidingen in ogenschouw genomen kunnen worden zal in steeds grotere mate een beroep worden gedaan op het aspect van' de voorlichting. In een tweetal notities'is reeds aandacht besteed aan deze voorlichtingsaspecten. In de eerste plaats door drs. F. v.d. Veen in.het werkdocument "Voorlichtingsplan Almere" en in de tweede plaats door H. Kuiper in het "Voorlopig programma van eisen". Dit programma is gebasserd op beide werkdocumenten en omvat met name een verdere uitdieping van het voorlopig programma.
2. Stand van zaken De mogelijkheden om op dit moment in het Almere-gebied voorlichting te bedrijven zijn gering. Alleen het informatiekantoor bij de Hollandse brug biedt hiertoe op beperkte schaal de gelegenheid. Zodra de eerste gebouwen in Almere-Haven worden opgeleverd zal hierin enige verbetering komen. De ruimtes die dan beschikbaar komen (0.a. in het caf6-restaurant en het wisselkantoor) zijn echter niet bedoeld voor permanente voorlichtingsactiviteiten. Wil daarom op de te verwachten grote schaal gedegen voorlichting gegeven kunnen worden, dan zal hiervoor een apart gebouw beschikbaar moeten komen, afgestemd op de eisen die met name de beroepsmatige gebruikers aan een dergelijk centrum stellen.
3. Be gebruikers Om tot een verantwoorde prognose voor de ruimtebehoefte te kunnen komen is natuurlijk primair de vraag van belang wie van een ontwikkelingscentrum gebruik zullen maken. Zijn dat individuen, kleine groepen of grote gezelschappen. Komen ze uit de naaste omgeving of hebben ze grote afstanden overbrugd om in Almere te kunnen komen. Wat voor soort mensen zijn het. Komen ze alleen maar uit belangstelling of uit nieuwsgierigheid als toerist naar Almere of zijn het deskundige op het gebied van de stedebouw, die gedegen voorlichting wensen en geen genoegen nemen met een summiere voorlichtingsfilm. Om deze gebruikersgroep enigszins systematisch in te kunnen delen zijn drie niveaua enderscheiden. Her eerste niveau geeft inzicht in de kwantitatieve samenstelling van de gebruikers. Afgaande op de ervsringen mag verwacht werden dat de bezoekersgroepen in 3 categeriesn kunnen worden verdeeld. Men kemt alleen of met enkele anderen, men komt als groep (bijv. 4 tot 30 personen) en men komt als greot gezelschap.
,
Ieder van deze categorieEn stelt zo zijn eigen specifieke eisen. Op deze eisen wordt in 66n van de volgende paragrafen nader ingegaan. Het tweede niveau zegt iets over de plaats van herkomst van de bezoekers. Hier is een onderverdeling gemaakt in vier categoriezn, te weten plaatselijke, regionale, landelijke en internationale bezoekers. Het derde niveau geeft aan in welke hoedanigheid de bezoekers naar Almere ,komen. Bezoekt men het gebouw als bewoner van Almere, als toerist, als b e s t u u r s v e r t e g e n w o o r d i g e r , als persman van krant, radio en tv of gebruikt men het centrum ten behoeve van lokale tv-opnamen en/of onderwijsdoeleinden. Onderstaand is de indeling van de diverse gebruikersgroepen schematisch weergegeven.
ezelschap (30)
..
,
IPlaatselijk.
I
I Bewoner l0nd erwijs
1
I
I
Regidnail
.
I
1
Landelijk
I
Toek. bewoner Onderwijs I I
b e r o e p s m a t i g e I I
I
: .
/
~
I
Toerist
Toerist
Toek. bewoner
~
~
Internationaal
I
I
Toerist
.
I
1
-
I
Onderwijs I
I
I
I
I
I
1
b e l a n g s t e l l i n g l
Plaats. pers
Reg. pers
Land. pers
Int. pers
Lokaal bestuur
Reg. bestuur
Radio
Radio
Lokale TV
Vakgenoten
TV
TV
Vakgenoten
Vakgenoten
Elk van deze niveaus en onderverdelingen stelt natuurlijk zijn eigen specifieke eisen. Op deze eisen wordt in de volgende paragraaf nader ingegaan.
4. De activiteiten en de eisen Van veel belang is uiteraard de koppeling van de gebruikersgroepen met hun activiteiten en de eisen die daarvoor gesteld moeten worden. Onderstaand wordt een overzicht gegeven van de te verwachten activiteiten die door en ten behoeve van de genoemde hezoekers ontplooid zullen worden. het houden van lezingen het vertonen van dia's en films (overhead, video, multiscreen) het organiseren en bekijken van tentoonstellingen het bijwonen van vergaderingen het informatie geven via de balie
. . . . .
~
-
~
. het afnemen van interviews, . het geven van persconferenties . het snel vermenigvuldigen van persberichten, lezingen etc. . het beluisteren via bandjes van lezingen in vreemde taal . het snel kunnen doorgeven vanberichten . nieuwe bewoners voorlichting geven . contactbijeenkomsten houden met bewoners . organiseren v a n e e n hearing . inspraak bewonersdoor zelfwerkzaamheid F
. ,
Het is duidelijk dat bepaalde activiteiten zodanige eisen stellen aan een ruimte dat deze gedurende een langere periode niet meer gebruikt kan worden voor andere doeleinden. Een langlopende expostitie bijvoorbeeld legt een volledige claim op de gebruiksmogelijkheden van een bepaalde ruimte. Ook zijn er activiteiten die zo weinig eisen stellen aan de betreffende ruimte dat gebruik voor diverse doeleinden kort na elkaar zeer we1 mogelijk is. In onderstaand overzicht is met deze (0n)mogelijkheden tot . .' op zekere hoogte rekening gehouden. lezing dial€ilm expositie vergadering balie-info interviews persconferentie reproduceren buit. lezing 'op band snelle berichtgeving nieuwe bewoners contactbijeenkomsten hearing inspraaklzelf werken informatie-uitwisseling personeel voorlichting
- zaal 1 met geluidsapparatuur - zaal 1 met projectoren en schermen - zaal 2 - . zaal 3 - balie met ontvangsthal - gezellige zithoek - kamer 1 - reproductieruimte
-
-
-
bandrecorder telefooncellen zaal I zaal I zaal l zaal 4 met benodigde materialen kamer 2 kamer 3
Ook in de zalen 2 en 3 moeten aansluit~untenvoor de geluidsapparatuur komen. Aan de buitenzijde van het gebouw moet rekening worden gehouden met aansluitpuntenten behoeve van radio- en tv-opnamen. Zaal 2 met expositie doet eveneens dienst als uitloopmogelijkheid voor zaal 1. ..
.
5. Gebruikstijden en'bezoekersaantallen De gebruikstijden van een ontwikkelingsgebouw kunnen aan de ene kant gerelateerd worden aan de normale kantoortijden maar aan de andere kant moet het centrum juist buiten deze kantooruren inspelen op activiteiten tijdens de avonden en de weekends. De verwachte gebruikstijden zijn: werkdagen: 8.00-17.30 uur . ' 19.30-22.30 uur weekeindes: 10.00-17.00 uur. Tijdens de kantooruren is een grote toeloop te verwachten van personen en groepen die uit beroeps- of onderwijsoverwegingen voorgelicht willen en moeten worden overAlmere. Gedurende de avonden zal het merendeel der bezoekers worden gevormd door bewoners die een contactbijeenkomst, inspraakavond of tentoonstelling willen bezoeken. In de weekeindes zal veelbezoek bestaan uit toeristen
die uit nieuwsgierigheid in Almere zijn beland en uit grote gezelschappen die van te voren een bezoek aan Almere in hun programma hebben opgenomen. De bezoekersaantallen Funnen per seizoen zeer sterk verschillen. Afgaande op de geplande activiteiten voor de bewoners en de ervaringen met aantallen bezoekers van buitenaf is de onderstaande prognose van het jaarlijks bezoekersaantal opgesteld.
1
--
Jaar.
I7 I uit Almere
van buitenaf
I
totnal
Bij de raming van de bezoekersaantallen van buiten Almere is er vanuit gegaan dat het gebouw niet als een soort museum fungeert. In dat geval zal het bezoekersaantal waarschijnlijk een veelvoud zijn van het geraamde aantal.
6. Ruimtebehoefte Afgaande op de benodigde ruimtes en de aantallen bezoekers is een raming opgezet van het aantal vierkante meters. ruimte ZAAL 1 (incl. filmcabine) ZAAL 2 ZAAL 3 ZAAL 4 Balie-ontvangst-entree Zithoek KAMER 1 KAMER 2 KAMER 3 Reproruimte Garderobe Keuken Kantoor Toiletten Opslagruimte Gangen, trappen, lift Ruimte techn. inst. Totaal netto vloeroppervlak
-
afmeting in m2
300 300 150 150 - 75 - 50 - 50 - 50 - 50 - 25 - 50 - 25 - 25 - 50 - I00 - 300 - 100 (waarvan 30 op de begane grond) 1.850 m 2
Voor de totale bruto vloeroppervlakte moet gerekend worden op een toename van het aantal nette vierkante meters met bijna 10%. Naast bovengenoemde vloeroppervlaktes moet ca. 1.500 m2 onbebouwde oppervlakte beschikbaar komen ten behoeve van parkeergelegenheid voor bussen en auto's. Deze ruimte hoeft niet vlak bij het gebouw gerealiseerd te worden, maar kan ook op een algemene parkeerplaats worden gevonden.
7. Situering, bebouwingstype
i 1
Bij de situering en het bepalen van het bebouwingstype hebben de volgende criteria een rol gespeeld.. le. Gezien de zeer belangrijke functie Looralle Almeerders alsmede de bezoekers van buiten A1mere.i~een centrale ligging in het Almeregebied gewenst. 2e. Met het oog op een goede bereikbaarheid is gekozen voor een situering aan de plas in Almere-Stad, waarbij de loopafstand tot het NS-station 800 meter en tot het plaatselijk openbaar vervoer maximaal 400 meter bedraagt 3e. Gezien de relaties met andere ~ent'rumbestemmin~en is de voorkeur gegeven aan dat deel van de plasrand waar in een later stadium met name de sociaal-culturele en overheidsvoorzieningen zullen worden gerealiseerd. he. ~ e k o z e nis voor een markante ligging aan de ingang van de havenkom (zie bijgaande schets) waarmee iowel vanaf het land als vanaf het water de herkenbaarheidoptimaal is. 5e. Teneinde zoveel mogelijk van deze unieke ligging te profiteren zal hij de plattegrondontwikkeling grote aandacht besteed dienen te worden aan: a. de aansluiting op het aantrekkelijke voetgangersgebied rond het gebouw zowel voor wat betreft de begane grond'als de op de derde laag van het gebouw gedachte openbare omloop, die via een openbare buitentrap in verbinding staat'met het eerder genoemde voetgangersgebied; b. het uitzicht over het in ontwikkeling zijnde gebied, met andere woorden een alzijdige orientatie.van de diverse verdiepingen. 6e. Omdat hit gebouw door zijn ligging veel weersinvloeden krijgt te verwerkenmoet worden gedacht aan een overwegend gesloten gevel.
.
8. Interne ruimteverdeling De interne ruimteverdeling zou er als volgt uit kunnen zien:
-- ---- grond: begane ----
. ontvangsthal met balie en zithoek . expositiemogelijkheid . kamer voorlichtingspersoneel . kamer beheerder . bergruimte . keuken . garderobe, toiletten en technische ruimten le verdieping: ----------
. voorlichtings- en filmzaal . klein toneel . filmcabine . garderobe, stoelenberging.en toiletten -2e- -verdieping: ---- -. twee kamers voor besprekingen, interviews etc. . vergaderzaal .
benodigde toiletten en berging
3e verdieping: ---------. inspraak- en
.
.
werkzaal benodigdebergruimte en toiletten openbare omloop (te bereiken via buitentrap)
i
. . .
resterende expositieruimte plaatsing maquettes (uitzicht op de omgeving) plaatsing technische ruimtes.
9 . De eerste fase
Omdat Almere in vrij korte tijd een zeer fors woningbouwtempo moet realiseren betekent dit natuurlijk dat elk jaar de voorlichtingsaktiviteiten met name voor de nieuwe bewoners flink zullen toenemen. In de eerste paar jaar zal een deel van de ruimtes niet voor de volle honderd procent door v o o r l i c h t i n g s a k t i v i t e i t e n in beslag worden genomen. Bij de opbouw van een nieuwe stadswijk of stad bestaat er echter in de beginperiode een grote behoefte aan zaalruimte die door de eerste bewoners kan worden benut voor allerlei aktiviteiten. Bovendien kunnen in deze fase in het gebouw een aantal functies opgenomen worden die genoemd zijn in het programma voor de eerste fase van Almere-Stad. Voorts zal er met name van R.1J.P.-zijde behoefte bestaan aan enkele kantoren in Almere-Stad. Uitgaande van bovenstaande overwegingen is voor de eerste fase van het ontwikkelingscentrum voor de zaal- en kamerruimtes een aangepast programma opgezet. E r i s daarbij vanuit gegaan dat de andere ruimtes uit het definitief programma ongewijzigd zullen blijven. Programma eerste fase Ruimtes zaal 1
m2
t.b.v. voorlichting
300
voorlichtingszaal~
zaal 2 300 uitloop voorlichtingszaal, exposi(ev. op te tie, maquettes splitsen in 2 ruimtes) --150 zaal 3 zaal 4 kamer I kamer 2
150
---
50 personeel voorlichting --50
t.b.v. le fase
-----
--opdelen in R.1J.P.-kantoren
---
VVV-kantoor
t.b.v. bewoners filmzaal kerkzaal .
---
vergaderzaal bewoners en R.1J.P.
-----
---
10. Voorbereiding en realisering
Het ontwikkelingscentrum Almere staat op de begroting 1977 van de Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders. Gezien de planning van de woningbouw in Almere-Stad (aanvang 1978) zal het ontwikkelingscentrum bet eerste gebouw in Almere-Stad zijn. Derhalve zal er veel aandacht aan de start van de bouwaktiviteiten moeten worden geschonken. Volgens de huidige planning is de zandophoging voor dit gebied in het voorjaar van 1977 gereed. Er is dan nog geen bouwstroom en water beschikbaar. Mocht het aanleggen van de benodigde kabels en leidingen in dit stadium niet rendabel blijken dan kan worden gewerkt met een noodaggregaat en watertanks. Bij het gereedkomen kan het gebouw worden aangesloten op het inmiddels aangelegde aardgasnet.
7. Situering, bebouwingstype
;j
Bij de situering en het bepalen van het bebouwingstype hebben de volgen'de criteria een 1-01 gespeeld.. le. Gezien de zeer belangrijke functie voor alle Almeerders alsmede d e bezoekers van buiten Almere is een centrale ligging in het Almeregebied gewenst. 2e. Met het oog op een goede bereikbaarheid is gekozen voor een situering aan de plas in Almere-Stad, waarbij de loopafstand tot het NS-station 800 meter en tot 'het plaatselijk openbaar vervoer maximaal 400 meter bedraagt 3e. Gezien de relaties met andere centrumbestemmingen is de voorkeur gegeven aan dat'deel van de plasrand waar in een.later stadium met name de sociaal-culturele en overheidsvoorzieningen zullen worden gerealiseerd. 4e. Gekozen is voor een markante ligging aan de ingang van de havenkom (zie bijgaande schets) waarmee zowel vanaf het land als vanaf het water de herkenbaarheid optimaal is. 5e. Teneinde zoveel mogelijk van deze unieke ligging te profiteren zal bij de plattegrondontwikkeling grote aandacht besteed dienen te worden aan: a. de aansluiting op het aantrekkelijke voetgangersgebied rond het gebouw zowel voor wat betreft de begane grond als de op de derde laag van het gebouw gedachte openbare omloop, die via een openbare buitentrap in verbinding staat met het eerder genoemde voet'gangersgebied; b. her uitzicht over het in ontwikkeling zijnde gebied, met andere woorden een alzijdige orientatie van de diverse verdiepingen. 6e. Omdat het gebouw door zijn ligging veel weersinvloeden krijgt te verwerken moet worden gedacht aan een overwegend gesloten gevel.
.
8. Inferne ruimteverdeling De interne ruimteverdeling zou er als volgt uit kunnen zien: begane -----grond: ----
. ontvangsthal met balie en zithoek . expositiemogelijkheid . kamer voorlichtingspersoneel . kamer beheerder . bergruimte . keuken . garderobe, toiletten en technische ruimten
-le --verdiepigg: ------
. voorlichtings- en filmzaal . klein toneel . filmcabine . garderobe, stoelenberging en
toiletten
. twee kamers voor besprekingen, interviews etc. . vergaderzaal . benodigde toiletten en berging -3e - -verdiepjgg: -----. inspraak- en werkzaal . benodigdebergruimte en toiletten . openbare omloop (te bereiken via buitentrap)
4e verdieping: ----------
. resterende expositieruimte . plaatsing maquettes (uitzicht op de omgeving) . plaatsing
technische ruimtes.
9. De eerste fase Omdat Almere in vrij korte tijd een zeer fors woningbouwtempo moet realiseren betekent dit natuurlijk dat elk jaar de voorlichtingsaktiviteiten met name voor de nieuwe bewoners flink zullen toenemen. In de eerste paar jaar zal een deel van de ruimtes niet voor de volle honderd procent door voorlichtingsaktiviteiten in beslag worden genomen. Bij de opbouw van een nieuwe stadswijk of stad bestaat er echter in de beginperiode een grote behoefte aan zaalruimte die door de eerste bewoners kan worden benut voor allerlei aktiviteiten. Bovendien kunnen in deze fase in het gebouw een aantal functies opgenomen worden die genoemd zijn in het programma voor de eerste fase van Almere-Stad. Voorts zal er met name van R.1J.P.-zijde behoefte bestaan aan enkele kantoren in Almere-Stad. Uitgaande van bovenstaande overwegingen is voor de eerste fase van het ontwikkelingscentrum voor de zaal- en kamerruimtes een aangepast programma opgezet. Er is daarbij vanuit gegaan dat de andere ruimtes uit het definitief programma ongewijzigd zullen blijven. Programma eerste fase Ruimtes zaal 1
m2
t.b.v. voorlichting
300 voorlichtingszaal
zaal 2 300 uitloop voorlichtingszaal, exposi(ev. op te splitsen in tie, maquettes 2 ruimtes) --150 zaal 3 zaal 4 kamer 1 kamer 2
150
---
50 personeel voorlichting --50
t.b.v. le fase
-----
--opdelen in R.1J.P.-kantoren
---
VVV-kantoor
t.b.v. bewoners filmzaal kerkzaal
---
vergaderzaal bewoners en R.1J.P.
---
---
---
10. Voorbereiding en realisering Het ontwikkelingscentrum Almere staat op de begroting 1977 van de Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders. Gezien de planning van de woningbouw in Almere-Stad (aanvang 1978) zal het ontwikkelingscentrum het eerste gebouw in Almere-Stad zijn. Derhalve zal er veel aandacht aan de start van de bouwaktiviteiten moeten worden geschonken. Volgens de huidige planning is de zandophoging voor dit gebied in het voorjaar van 1977 gereed. Er is dan nog geen bouwstroom en water beschikbaar. Mocht het aanleggen van de benodigde kabels en leidingen in dit stadium niet rendabel.blijken dan kan worden gewerkt met een noodaggregaat en watertanks. Bij het gereedkomen kan het gebouw worden aangesloten op het inmiddels aangelegde aardgasnet.
Omdat het gebouw naast de eerste zandophoging is gesitueerd moet rekening worden gehouden met het inrijden van zand t.b.v. de ontsluitingsweg en het gebouw zelf. 1 1 . Kosten
Het voorgaande programma resulteert in een ruimtebehoefte van ca. 7.500 m3. Op basis van een kubieke meterprijs van f 400,-- zullen de totale kosten een bedrag van f 3.000.000 niet te boven mogen gaan.
