Aan: Het college van B&W t.a.v. afdeling Duurzame Ontwikkeling Postbus 1 3430AA Nieuwegein
Betreft: Datum:
zienswijze/bezwaar tegen ontwerpbesluit omgevingsvergunning Wielerbaan Galecopperzoom, zaaknr. 173521 9 mei 2013
Geacht College, Met verbijstering heeft de Vogelwacht Nieuwegein/IJsselstein e.o. kennis genomen van uw ontwerpbesluit van 9 april, zaaknummer 173521, waarin u een omgevingsvergunning aan De Lantaern verleent voor het ‘gebruik van het groen en de asfaltbaan van de Wielerbaan Galecop voor recreatie en evenementen’. Wij maken hier met klem bezwaar tegen. Bij het doorlezen van het ontwerpbesluit werd duidelijk dat u aan De Lantaern in feite een vrijbrief geeft om te doen en laten met het terrein wat hun goeddunkt. Immers, zowel groen (dus alles wat er staat!) en asfaltbaan mogen gebruikt worden. Harde voorwaarden worden niet of nauwelijks gesteld. De Vogelwacht (noch het IVN volgens onze informatie) is bij de voorbereiding gevraagd om advies wat betreft de natuurwaarden en waarde van het gebied. Het is gebleven bij een eenmalig oriënterend bezoek van bureau Waardenburg. Algemeen De Wielerbaan Galecop is een uniek perceel en het enige besloten natuurgebied in de wijde omtrek. De wielerbaan zelf ligt ingebed in een geaccidenteerd bosplantsoen met sloten en plasjes, afgewisseld met kleinere open stukken. Juist dat bosachtige karakter maakt het zo bijzonder in een omgeving die verder vlak, weideachtig en weinig afwisselend is, en dat niet alleen voor dieren, maar ook voor de mens. Veel bewoners in Galecop wandelen en recreëren daar. Het is allerminst een ‘vergeten stukje’ Nieuwegein. Diezelfde bewoners hebben op 31 januari jl. tijdens een bijeenkomst over een tijdelijke invulling van de Galecopperzoom ook heel duidelijk aangegeven dat zij voor dit gebied vooral aan groene bestemmingen en extensief gebruik denken. Van de ruim 25 aangedragen ideeën ging er maar eentje over festivals, naast ideeën als bos, volkstuinen, wandelgebied, natuurgebied, relaxduin, wandel en fietsgebied (zie Wijkkrant Galecop van maart 2013). Allerlei soorten dieren en insecten vinden in de Wielerbaan een rust-, broed- en foerageergebied, juist door dat bosachtige karakter. Ook wat flora betreft is het een bijzonder perceel. Wij vinden dat de natuurwaarden onvoldoende in de afweging zijn meegenomen en er onvoldoende is gekeken naar alternatieven voor locaties voor de evenementen waar u een vergunning voor geeft. Zo zijn waterevenementen in het gebied met z’n kwetsbare oevers natuurlijk uit den boze! Evenmin is er ontheffing aangevraagd in het kader van de Flora- en Faunawet. In deze Flora- en Faunawet is een zorgplicht opgenomen. Deze zorgplicht houdt in dat u nadelige gevolgen voor flora en fauna zoveel mogelijk moet voorkomen. De zorgplicht geldt voor iedereen en
voor alle planten en dieren, beschermd of niet. Bij beschermde planten of dieren geldt de zorgplicht ook als er een ontheffing of vrijstelling is verleend. Het lijkt erop dat uw streven dat de Galecopperzoom inkomsten moet gaan opleveren en het enkele feit dat de Wielerbaan makkelijk afsluitbaar is, de belangrijkste overwegingen zijn geweest om de onderhavige vergunning te verlenen. En dat terwijl de Wielerbaan Galecop niet tot het deel in de Galecopperzoom hoort dat ooit voor bedrijven was bestemd en waarvoor u nu commerciële activiteiten zoekt om de kosten van het braak liggen te reduceren. Het is al jarenlang bestemd voor recreatie en bos (bestemmingsplan 1991). Wij zijn van mening dat de Wielerbaan z’n huidige functie –extensieve recreatiemoet behouden, en genoemde activiteiten ook heel goed elders in Nieuwegein of elders in de Galecopperzoom georganiseerd kunnen worden. We begrijpen ook uit het ontwerpbesluit dat het terrein inmiddels aan De Lantaern is verhuurd, en dus in feite onttrokken is aan zijn openbare bestemming. Dat kan natuurlijk niet zomaar. Ook daar maken wij bezwaar tegen.
Inhoudelijke argumenten Veel vogels in Nederland gaan in aantal hard achteruit omdat hun leefgebied steeds verder wordt ingeperkt. Een vogelbiotoop dient daarom beschermd te worden in plaats van aangetast. Evenementen op de Wielerbaan zullen rampzalig uitpakken voor de vogelstand, vleermuizen, amfibieën, insecten, kleine zoogdieren en flora. Bij uw afweging zijn noch de Vogelwacht, noch het IVN benaderd voor gegevens of overleg. Een overzicht van de stand van zaken in Nieuwegein is vastgelegd in het boek ‘Broedvogels in Nieuwegein’ (2009) van de Vogelwacht, een waardevol naslagwerk, en ‘De vogels van Nieuwegein, vogels in een veranderend landschap’ (1999), maar die noch door u, noch door bureau Waardenburg zijn betrokken bij de overwegingen c.q. advies. In het gebied is verder door de Vogelwacht de afgelopen jaren regelmatig geteld op o.a. vogels en insecten. Deze gegevens zijn opgenomen in een database, hetgeen leidt tot het volgende (maar niet uitputtende) overzicht. Op de wielerbaan broedden de afgelopen vijf jaar onder meer de volgende soorten1: sperwer, buizerd, appelvink, matkop*, ransuil*, knobbelzwaan en groene specht*. Als rustplaats is het onder meer van belang voor ransuil*, buizerd, ekster en houtduif. In de winter is het een foerageergebied voor onder meer houtsnip, ransuil*, buizerd, sperwer, ijsvogel*, blauwe reiger en zangvogels zoals appelvink, goudvink, matkop*, rietgors en putter. Er bevinden zich bijzondere plantensoorten in het gebied zoals hoge cyperzegge, rietorchis en dotterbloem. Het is de enige plek in Nieuwegein waar blaaszegge groeit! Het water in de brede sloten is van bijzondere waterkwaliteit. Er bevindt zich een mooie populatie libellensoorten, waarbij o.a. de vroege glazenmaker, vuurjuffer(met een bijzondere populatie!), glassnijder* en bruine korenbout zijn vastgesteld. Naast kleine zoogdieren, zoals egels, komt er ook de heikikker voor. Voor onder andere de buizerd, ransuil*, sperwer, ijsvogel*, appelvink, groene specht*, matkop* en heikikker geldt dat dit beschermde soorten zijn waarvoor krachtens de Flora- en Faunawet op basis van artikel 75.5 een vrijstelling met 1
Met * aangegeven soorten zijn rodelijst‐soorten
gedragscode geldt van artikel 8 t/m 12 of een ontheffing nodig is met uitgebreide toets. Überhaupt zijn alle vogelsoorten beschermd krachtens deze wet. Wat betreft de vleermuizen is er door bureau Waardenburg geen onderzoek gedaan naar welke soort hier foerageert. Dit is belangrijk omdat voor een aantal soorten ook dezelfde bovengenoemde eis geldt. Voor de rietorchis en egel* geldt een bepaling op basis van artikel 75.4, met een lichte toets. Voor alle genoemde soorten is blijkens de door u verleende vergunning geen dergelijke ontheffing aangevraagd bij de betreffende instanties. Het gebied leent zich qua aard, karakter en inrichting alleen voor extensieve recreatie en zeer kleinschalige activiteiten. Het gaat hierom dus om rustgebied voor mens en dier, zoals vastgelegd in het bestemmingsplan van 1991. Recreëren in de vorm van honden uitlaten is al tegenstrijdig. In een vroeg stadium van inspraak is destijds al aangegeven door de Vogelwacht dat zij vreesden dat de leden van kynologenvereniging hun honden zouden uitlaten op de Wielerbaan. Deze vrees bleek achteraf bittere waarheid. Het gebied kan worden gebruikt voor skeeleren, amateurfietsen (hooguit eens per jaar) en is verder een gebied om te wandelen en te picknicken, niet meer. Er staat nu een bordje Zelfbeheer, maar de Vogelwacht heeft geen idee wie dit zelfbeheer doet en of dat wel vakkundig en verantwoord gebeurt. Elke vorm van ingrijpen in het groengebied ten behoeve van festivals en dergelijke is sterk af te raden, maar moet zeker in het broedseizoen van 15 maart tot 15 augustus verboden worden. Dergelijke voorwaarden komen wij in uw besluit niet tegen. Advies Bureau Waardenburg In het rapport van bureau Waardenburg vindt geen belangenafweging plaats. Er vindt dus ook geen onderbouwing plaats waarom de activiteiten per se daar moeten worden georganiseerd. Evenmin vindt een afweging plaats of er geen betere locatie te vinden is waar de natuur niet verstoord wordt, en of dergelijke activiteiten per se moeten. Hun advies is gebaseerd op een eenmalig oriënterend veldonderzoek op 3 april; dat stelt natuurlijk weinig voor, zeker gezien de weersomstandigheden van de afgelopen tijd. De Vogelwacht heeft in meerdere jaren meerdere bezoeken gebracht dan bureau Waardenburg en heeft derhalve meer gegevens. Zelfs de twee boeken van de Vogelwacht zijn niet geraadpleegd en er is ons niet om onze databasegegevens gevraagd. Kortom, de gegevens van bureau Waardenburg bieden onvoldoende basis om tot verlening van de omgevingsvergunning over te gaan. Alle activiteiten die genoemd worden op pagina 2 maken ernstig inbreuk op de natuurwaarden van het gebied en verstoren door de hoge aantallen bezoekers, lawaai en licht in ernstige mate de fauna en flora, zeker in de broedperiode. Wateractiviteiten zijn gezien de bijzondere waterkwaliteit, de betreding van kwetsbare oeverranden en verstoring van watervogels uit den boze! Het argument dat met deze activiteiten een stukje natuurgebied in stand wordt gehouden, snijdt geen hout. Immers, het ligt er al jaren en houdt min of meer zichzelf in stand. Daardoor is een mooi, natuurlijk maar kwetsbaar evenwicht ontstaan. Activiteiten leiden alleen maar tot verstoring en achteruitgang van de natuurwaarden. De bereikbaarheid is redelijk goed, maar niet voor grote aantallen bezoekers. Daartoe is de parkeergelegenheid te klein (43 plaatsen). De kynologenvereniging en de petanqueclub maken er immers ook gebruik van. Dat liep onlangs al uit de hand
toen beide een evenement hadden, en de auto’s overal langs de Galecopperwetering op plaatsen stonden geparkeerd waar dat verboden is. Uitspraken over de overlast voor de omgeving zijn derhalve pretentieus. De Vogelwacht vindt dat verkeers- en geluidsoverlast wel eens behoorlijk zou kunnen zijn. De andere argumenten – afsluitbaarheid, veiligheid, kostenbesparend- zijn argumenten die niets hebben te maken met impact op de natuur en horen niet thuis in een afweging van ecologie en natuurwaarden. Overigens is deze alinea in het rapport van Waardenburg (‘Met de activiteiten….in stand houden) letterlijk overgenomen uit de ‘opsomming van activiteiten van de initiatiefnemer’. Dat trekt in onze ogen de objectiviteit en waarde van het rapport ernstig in twijfel. Bij de randvoorwaarden worden te weinig harde voorwaarden gesteld. Zo zou het strikt verboden moeten zijn zich in de bospercelen op te houden, anders dan op de wandelpaden, of de oevers te betreden. Een afzetting door linten van kwetsbare delen, zoals voorgesteld, houdt bezoekers echt niet tegen. Op de diverse punten onder ‘randvoorwaarden activiteiten’ is wat aan te merken. Het voert te ver om op elk punt onze kritiek te uiten. Dat recht behouden wij ons uitdrukkelijk voor. In grote lijnen komt het erop neer dat grote aantallen bezoekers niet te controleren zijn in dit geaccidenteerde, onoverzichtelijke gebied. Voor veel activiteiten biedt het gebied geen ruimte en is het niet geschikt, zoals braderieën, het oplaten van heteluchtballonnen, waterrecreatie en openluchtvoorstellingen. Waarom wordt voor dat laatste bijvoorbeeld niet gebruik gemaakt van het amfitheater naast de manege? Er wordt geen onderscheid gemaakt in activiteiten die tijdens het broedseizoen (15 maart-15 augustus) het minst verstorend zouden zijn, en activiteiten die gezien hun aard beter buiten dat seizoen kunnen plaatsvinden. Gebruikte termen als ‘ontzien’ en ‘zolang … kan worden uitgesloten’ en ‘dit kan’ zijn in onze ogen boterzacht en geen harde voorwaarden. Onder ‘natuurwaarden’ wordt ook nog vermeld dat ransuil en buizerd makkelijk zouden kunnen verkassen. Dit bestrijden wij ten zeerste. Ze broeden niet voor niets juist in dit gebied: geaccidenteerd, halfopen, bos. Nogmaals, het rapport van bureau Waardenburg biedt naar onze mening op grond van bovengenoemde punten onvoldoende basis om tot verlening van de omgevingsvergunning over te gaan. Ten slotte Het mag duidelijk zijn dat de Vogelwacht op het standpunt staat dat de Wielerbaan niet geschikt is voor de evenementen waar de vergunning voor wordt verleend. Dankzij de uitgebreide, recente kaalslag in de wijk –het kappen van al dan niet zieke, volwassen bomen op diverse plekken en langs diverse straten, waaronder de Galecopperwetering- en de recente kaalslag van de geluidswal, waarbij vanaf de Wielerbaan tot voorbij de manege alle bomen, struiken en planten zijn verwijderd, is het broed-, nest- en rustareaal voor vogels en andere dieren enorm afgenomen. Dit onderstreept nogmaals het belang van het behoud van de Wielerbaan in de huidige staat. Wij vrezen anders een ernstige achteruitgang in de biodiversiteit. Ook voor de vele bewoners in Galecop en omtrek valt een uniek wandel- en recreatiegebied grotendeels weg. Het verbaast ons dan ook dat er voor dit terrein en dit plan geen peiling onder de bewoners is gehouden.
We vrezen echter ook dat de natuur ook in dit geval weer zal moeten wijken voor economische belangen en het kind van de rekening wordt. In dat geval zullen er in de vergunning aanvullende harde en duidelijke voorwaarden opgenomen dienen te worden, zoals: Een paragraaf dat de veroorzaker van het ontstaan van zwerfvuil ten alle tijde verantwoordelijk is voor het reinigen van het terrein. Duidelijke voorwaarden over opstallen (welke, waar mogen die geplaatst worden, wat mag er wel en niet, alleen voor het betreffende evenement) en waterafvoer (absoluut niet in de sloten op de Wielerbaan zelf) Het moeten volgen van de wettelijke richtlijnen inzake het afrasteren van kwetsbare gebieden binnen het terrein; dit moet scherp worden geëist van de organisator. Afzetting van kwetsbare locaties door stevige bouwhekken die aan de uiteinden ca. 2 meter over het water uitsteken, en niet met rood/wit linten. Hanteren van het ‘Nee, mits…’-beleid moet gehanteerd worden om verdere afname van de natuurwaarden tegen te gaan. Er mag geen verkeersoverlast of geluidsoverlast veroorzaakt worden in de woonwijk of park. De toegangsweg moet goed ontsloten worden. De Galecopperwetering mag niet dienen als parkeerplaats. Bebording plaatsen ter ondersteuning van de handhaving door Stadswachten. Voldoende capaciteit inzetten is een eis. Het uitvoeren van een gedegen nulmeting, samen met Vogelwacht en IVN, met duidelijke voorwaarden over monitoring. Na een jaar evaluatie. Bij achteruitgang intrekking vergunning. Absoluut geen wateractiviteiten. De organisator moet een ecologisch toezichthouder in de arm nemen, zodat de natuurwaarden bij een eventuele verlening gewaarborgd worden. Er moet duidelijk voldoende inzet vanuit de gemeente zijn; bij alle evenementen personeel van afdeling Toezicht & Handhaving vanuit de gemeente. Een telefoonnummer waar misstanden gemeld kunnen worden. Vaststellen van strafmaatregelen bij overtreding. Een proefperiode van een jaar. Vijf jaar is te lang.
Uiteraard is de Vogelwacht altijd bereid tot het geven van een toelichting.
Hoogachtend, Namens de Vogelwacht Utrecht,
Rob Borst Vogelwacht Nieuwegein/IJsselstein e.o. Ruiterstede 32 3431 XM Nieuwegein
