bezoek DE LEIESTREEK U is er welkom! Dhr. Dhoye i 2 KONTAKTBLAD

bezoek DE LEIESTREEK U is er welkom !

.a (tua^tibkuuói van het 1ann aan Leie en

t 0 U ^^.. 2, C F 3í14

cb¢f he

Llevr. E. Desmedt - Do Smet Dhr. █████████ Dhoye i 2 █████████ █████ /0500 DEf ZE █████████ █████ █████

KONTAKTBLAD Verschijnt driemaandelijks 3de trimester 5de jaargang nr. 6 zonder nummer AUGUSTUS 1985 - Bij zonder

Verantwoordelijke uitgever : Eerman MAES KapellesLraat 104 9800 DE IN E

Tel. 091/86.24.53

L`itliodi ing; 1. Uitstap 7 september : zie volgend blad 2. 14 oktober Chris Vandenbroecke (R.U. Gent) Om 20.00 u. in ons Museum Voordracht sociale geschiedenis in/van Vlaanderen 3. 19 oktober Om 15.00 u. geleid bezoek aan de tentoonstelling "Binus Van den Abeele 150 jaar" E.11. F. MICHEM Werd op 14 juli 1985 gevierd om zijn 50-jarig priesterjubileum. K.O.K. wenst zijn jaarboek-medewerker van harte geluk niet dit ju•bilcum.

FESTIVAL VAN VLAANDEREN - 12 september : Salzburger Solisten & Maria Sprimont (Museum van Deinze en Leiestreek - 20 u)

506.

VRAAG Wï.e kan oude foto ` s of proy tka <=rten van Astenee ter kopi .ring bezorg2n aan : Fernaod c WIS. AENS Vruewenstr.aat 1 9800

D INZ

( Station - kasteel - molen - hoeven - dorpskom e.a.). Graag een t elefoontje na 18.00 u. op O91 J86.29.14.

WIE IS WIE De Heer. George Torck reageerde op één van de foto's die we publiceerden in ons vakantienunmrer. Op die foto stond : sport .ng Club Deinze 1916

eerste rij zittend : Albert: Va,rrd:'nr oel Marcel. Ver_ l eye Paul Vandenpoel Gasten Verleye tweede rij : Albert. Dejonghe Ivan Van Coppenolle

s taande

André Vlerick (in burger) Charles Derteyer Kavmmnd Vandenpoel Henri Delava

Daarmee hebben we K.S.K. Deinze (toen nog niet K; K = koninkli. jk)

1916. Hartelijk dank.

.AANBEVOLEN van 6 tot 23 september : tentoonstel ling " Dirigenten " van Walter De Mulder. (foto's) in het Museum van Deinze en Leiestreek.

1) 1 T N U D l- C i ---N('- .--

E.O.K..UITSTAP op 7 september 1985 Instructief • gezellig progïanmea. Wij vertrekken om 13 u. per autolino n ons museenn, waar rui.Tn parkeer-plaats is om de personenwagens te laten staan; wij r-t_jden naar het provinciaal domein te Wlachtebeke-l'uyenhroeck en bezoeken er het Molenmuseum. Dr. 1..1ic Goemin r - , nn .e atol ondeskundig;:, geeft er uitleg;

ry

wij rijden dan naar Aaltor--Bei lem eT: bezoeken er het Museum van de Vlaamse Strijd met de extra--tentoonstelling van de kledij 16de eeuw, goals gebruikt in de T.V.-reeks over W411em van Oranje, waarbij aan de kledij een uitzonderlijke historisch zorg, w,is besteed die wereldrepe.tatie kreeg (de 'TT.V.-reeks wordt zelfs door dei Sovjet--Unie en door Japan overgenomen) - bezoek met gids; - wij rijden naar da liartemeersmolen te Poeke die we in werking zullen zien en ook binnenin bezoeken. els het weder geschikt is („.a de molen te laten draaien toont Ter. Luc Goeini.ikne ons de molen in werking; wij drinken in de molen een Fillierske als aperitief want we gaan nu een stukje eten; wij gaan in het Pannekoekenhuis "Artemteersch" te Kant-gem boorebrood net hesp of kaas eten en iets drinken. Dit is een knabbel- hahl elkroes, maar bij goed weer kunnen we buiten zitten.

Dit alles kost per persoon 500 fr. Inschrijven tegen 1 september bij Bruno Saverys (Emiel Clauslaan 67, Deinze-Auteiv^, tel. 09)180.20.8.2) door overschrijving op zijn bankrekening "390-0620U 3 -83). (1 ic niet mee kan om 13.00 u. kan zich evcnntueel te Bellem of te Pceke of te Kanegem bij het gezelschap komen voegen. Maar graai; wordt Bruno Saverys daarvan vervi.ttigd). Graag per overschrijving bij voorbaat betalen a.u.b.

Onderstaand formulier stuurt U ingevuld op naar Bruno Saverys.

De ondergetekende ..................................................... neemt deel aan de uitstap van 7 september, alleen! of met .............. personen en schrijft dus .......... x 500 fr. over op do bankrekening 390-0620343-83 van Bruno Saverys.

Handtekening,

507.

597. N:iEUWPOORrENAAR UIT UF'INZE .n liet :'nfo-•krantje van Nieuwpoort juni 1985, verscheen een public et.i.e over een Nieuwpoortse horlogemaker, opticien, juwelier en gehoorprot.hesist, tevens lid van de V.V.V., van de Handelskamer, van de Wapenspo.°tkring, en boegbeeld van de Nieuwpoortse lseksenstoet. Die bedrijvige Nieuwpoortena:ar heet Werther Peigrin^ en werd op 15 oktober 1930 te i)einze geboren als zoon van een tandarts.

598. EEN Nl1^:UW UURWEUK OP DEIN E-KERKTOR1sN (1613) in 1580 was I)einze, met kerk en huizen en al, platgebrand, zoals we lezen in de Kronyke van pater l3ernardus de Jonghe : "Den 6. Mey (1580) wierd de Kerke van Oeynzce, met de noch overige Huyzen, door de Vlammen geheel verteird" (1). Tot: 1583 was de in puin gelegde stad verlaten en onbewoond. In 1587 en 1.839 deed de uitgebrande kerk dienst als " paardestal." voor l.egerbendeu (2). In januari 1595 werd het middenzuiltje van liet westerportaal uitgebroken, om gemakkelijker met een kar te kunnen in- en uitrijden om het puin uit. de kerk weg te halen (3). In 1605 werd Deinzc. andermaal verwoest, ditmaal door de Hollandse vrijbuiters uit Sluis : nog drie huizen van de hele stad bleven rechtop staan (4). De kerk geraakte in koorpleet ruïneuze toestand. Maar in 1609 kwam er vrede met het Twaalfjarig Bistand, onder de Aartshertogen Albrecht en Isabella. Deinze ging volop aan het: heropbouwen : de teruggekeerde bewoeicus zorgden voor Buit woningen, (Ie burgel i jke en de geestelijke oveiheïd :.tonden voor de heropbouw van resp. het stadhui s en de kerk. Maar de kerk kreeg blijkbaar de voorrang! Omstreeks 1613 waren de herstellingen aan de kerk reeds zover gevorderd, dat kruisbeuk en koor opnieuw in gebruik konden genomen worden, de benedeTikerk echter zo,; nog dertig jaar langer, tot 1643, buiten gebruik blijven. op 13 en 14 maart 1613 kwam de Gentse bisschop het gerestaureerde gedeelte van de kerk weer inwijden en het H. Vormsel toedienen. De Deinse scadrekeningen (5) vermelden enkele uitgaven voor liet bisschoppelijk gezelschap, o.m. dat in de afspanning "t gauden hooft, ten huyse van Jan ei,ockaert, zijn ghedefroyeert (= bekostigd) gheweest twee daghen ende nachten tot achte van zijne P oerden'"... In Jazzelfde jaar 1613 besliste de Deinse stadsmagistraat op de herstelde kei.ktcren opnieuw een uurwerk té laten aanbrengen. Een torenuurwerk was voor een stadsbevolking een heel belangrijke zaak : voor de officiële tijdsaanduiding enerzijds, maar ook - via de daaraan verbonden klok - voor het oproepen tot allerlei bijeenkomsten met een politiek, juridisch of institutioneel karakter, voor volksvermakelijkheden, bij dreigend krijgsgevaar, enz. (6). Dergelijke torenuurwerken, met klok, werden in steden meestal op een belfort aangebracht, maar vaak ook op kerktorens. Niet alleen steden, maar ook landelijke dorpen bezaten reeds tijdens de late middeleeuwen een dergelijk torenuurwerk. Sint-Eloois-Vijve b.v. bezat er reeds één in 1503-1504 (7), Petegem in 1555 (8). De stad Deinze had alleszins reeds anderhalve eeuw vroeger een to-renuurwerk, voor het eerst vermeld in 1406. in 1484-1485 komt er een beiaard met: zes klokken en evenveel "mannekens" om de klokken van het appel te slaan, later, in 1550, zelfs uitgebreid tot elf "wekkerklokken" (9).

508.

1,ui.m een kwarteeuw later, in 1580, viel de t)ci,nse beiaard, met de kerk zelf, ten prooi aan de vernieling en werf nooit meer door oen andere vervangen. Maar toen in 1613 toren, kruisbeuk en koor heropgebouwd waren, zou er toet: tenminste een nieuw torenuurwerk komen. :iet was voor DeJ':níc; geen goedkope aangelegenheid, maar medio 1613 was dc 1i1^.,3tsi.s.s, voltooid.

Voor de opstelling ervan kwamen er wel verscheidene stielmannen bij kijken. Allereerst vVVUr het eigenlijke uurwerk zelf. 1-let word iiekeciit (waar ?) bij ene Jan dee Viss'.:bere voor 280 pond. Na de plaatsing werd kontrole uitgevoerd door twee vreemde uurwerkn'akers . Pieter de Coye uit vent, geassisteerd door Michiel de Colomhier uit Doornik. Voor hun keurwerk kregen zij zes pond parisis, waarna voor verteerkosten in het Gouden Hoofd bij Jan Cnockaert ook nog tien pond pari::;is te betalen viel ('0). Andere uitgaven nog werden gedaan voor. : "thuyseken upden torre vande kereke deser stede deer de orologie inne staect" : 14 pond par., betaald aan Nyclays Barry en Charles 'luusehaver. timmerlieden; platen, "berdels" (= lal.: nl. n), krui:= banden, zijlatten en kepers voor hetzelfde "huysekí.n" .,ond par. aan Gillis de Baets; levering van de ken, . -. ..;,ien om tiet gewicht van het uurwerk aan te hartgen : 8 pond par, \driaen de Lombaert; ijzeren nagels , ijze r iraad.t en "cordeel" (= touw) . 7 pond. 4 schel?.. par. aan Pieter de Praet (11). Alles bijeen dus zowat 75 pond par. uitgaven, bovenop de eigenlijke aankoop van liet uurwerk zelf. Eeruraal. alles bet-)al.d. kon het uurwerk effektief aan het werk, maar Onder i'^. > .:.let va*.^ d 1;o ;t r, die voor die taak ("voor tstei len ende bez<.=r- " s[)^^C-i aal moest vergoed worden. Eind 1 M3 <' ki°c r: ja(.r prei i.oen (= wedde) verschenen kerst 161'3 een br.. v.ua '.3 r.aX. uit:'>et,aald, en vervolgens nogmaals hetzelf-• de be r.;: voor ,#-'I ,ode tot Sint-Jansnis (= 24 juni) 1 614 Ma, -.i wa r.c_r 131-i.tken dat. liet torenuurwerk niet alleen voor plaatsing en :? 4 ] i.''.t ;e „Cr: d-:re d•'IngelegerLeid was, maar- ook wegens de veel,-vuldl-g..- ;tel l'''1 n' ...ai `i de stadre:uei ragen van CIE volgende j aren ons Ieren. bbinnen iet }aar na de plaatsing b.v. taoe:st Deinze reeds een. beroep .ï,.ien op dezelfde Pieter vander t:oye uit Cent "voor reparatie van witter gebroken was aen de orologí.es" : 8 pond pas:. kosten (13). En weer een paar jaar later (rekening van 1618-1620) lezen we : "betaelt Mr. lle'_ndrick van Cleven 48 pond par. over het schilderen vande wijsere dienende tot te horeloie" (14). Of in diezelfde rekening nog een reparatie aan het uur-slagwerk : "Jan Al.aert. .. ghevireert ende vermaerckt thebben liet slach vanden huere vande horelogie Stamde op onse I .vrauK^e kereke" (15). En het hield maar niet op! Volgens de stadsrekeningen over 1624-1626, dus na amper tien jaar gebruik, alweer een hele resem r_rnstiae, reparaties .

- "Betaclt aen Marten de 5anghere, orlogá.cemaecke•re, 127 pond ,:'ar. over .het vermaecken ende repareren vander orlogle, mitsgaders van t' rifae-

ckcn vanden lepele, ;spillen ende ander instrumenten dienende t:ot.ten wijser Van nieus (-= Opnieuw) ghestelt lijnde"; - Item betaelt aan Pieter de Waeglienare 4 pond 16 schell. par. over t' voeren ende weromme Lringhen met lijnen schepcc (!) d'orlc gie deser stede naex Ghendt omme te rep : reit n", "feit Mr. lieyndr i ck v-an Cleven 48 pond par . ove.L. tiet pa.ynient van tschijlcleren vanden wijser ande kereke deser stede"; "t1c_tx Mr. Pieter van Oost, orlogiem .eckei:. 6 pond par. over het ver-maecken vande orlogie deser :s tede" (16). Dit betekent op twee jaar tijds dus weer bijna 200 pond par, re.paratát~sten, benevens de 120 pond per. wedde of toon aan koster Philips Wallet voor het onderhoud en de bediening van het uurwerk. Gelukkig viel niet ieder jaar even duur uit! In de stad .:, rekenii»;e l over 1630-1632 treffen we b.v. slechts één enkele u -i.tgave post aan, ten bedrage van 7 pond 12 schelf. par ., " l,e t:aelt aen Cuil :le Dliondt , crlo-1;i.emaeckere , over u i;jnen ae beyt als vermaect hebbende d ' orlog; ie deser stede " ( 17). De Deinse stadskas had toen trouwens andere lasten te dragen. Deze rekeningen bevatten immers talloze uitgaven voor rctta . ura.tie- werken aan liet stadhuis , dat vermoedelijk in I631 -- 1632 kampleet gerestaureerd was, bijna twintig jaar nadat de stadrekeniing over 1612-1614 genoteerd had - "betaelt aen Jan Tuutschaver, over twee j aeren cameriu:ere, ounue daerinne vierschare thaudene, overmidts dat. tstadtle deser stede verbi a ndt ende oruyncert es, in advenante van 12 pond grootten tsjaers , tlest jaarverschenen september 1614..." (18). Aan de vele rekeningen voor reparatie te zien, had Deinze geen geluk net zijn nieuw torenuurwerk, dat nochtans meer dan ee eeuw zou standhouden... Pas op 8 oktober 1724 immers, "gheresolveect sijnde te e^c^c^n maeckcen eerre nieuwe horloge op den thorenn deser stede mits d'ondeu ide1>,cjkheyt van de moderne horloge, is ghecompareer. t in per. soone l.'i eter-Frans van Rov , meesture horlogeniaeckere woonende binnen de parochie van Boruhem, met deuwelcken het Coliegie hec f t gecontracteer. t tot het maocken en liet stellen valk Bene niiuwe horloge op en thoren deser stede." (19). Wat de hoger geciteerde 17de-eeuwse rekeningen ondertussen niet prijsgeven , is het a ntwoord op de vraag ef de Deinzenaars ook het juiste uur konden aflezen op hun torenuurwerk , tenminste in de ( schaarse ?) periodes dat het niet in reparatie was... Vermoedelijk is dat toch nogal meegevallen, : -Jg e; tn hee uurwerk op de Onze-LieveVrouweLoren geen s:rz; _il.c :.'c taam hee f t gekregen zoals het uurwerk van liet Centse Godr_:;:• c,i , :.. ;' i. -3.:: en Sint - Pauwel , dat vanaf de 17de eeuw de "Leugemeete" omdat het uurwerk er nooi t de juiste tijd aangaf. Noten : (1) Barnardus de Jorglie, Gendsche Geschiedenissen ofte Kronyke van de beroerten en ketteryc..., Gent, wed. Michiel de Coesin, 3de druk, 1781, dl. II, blz. 214; (2) R. Macie, De Onze-Lieve-Vrouwkerk van Deinze. Archeologische studie, in : Mededeelingen van de Kon. V1. Acad. ..., Klasse der Schee ne Kunsten, jrg. III, nr. 4, llrussel, 1941, blz. 5.

510.

A. Cassiman , Kerkeli jk Deinze, in : Bijdrag en tot de geschi edenis der stad De i nze, _jrg. IV, 1931, blz. 41-42. Joannes Bapt .iste G.r.awaye, A1ltiquitate s illust rissimi. Comi tatus F'landriae , ' .reen 5 Niussel, 1708, blz. 79. Rijksarchie wd archief Deinze, nr. 300 : stadsrekeningen 1612-1614. -i ^4ian_ Patart, les Cl.oches civiles de Namur, Men leze dreer bas Moyen Age, Bruxelles, Crédit Communal, Fosses et `tuut P.° n" 44), blz. • Pro Civi tate, sé. rie 1976 (Coll. Etst 150 e.v. Geschied- en lleemk. Kring te Gcverstr.eke, (1) 1 1 e Jaarboek van Waregem, 1983, h. 250. (8) A. Cassiman, o.c., blz. 28. (9) .[bideur, blz. 205. (10) Zie noot 5, stadsrekeningen I612-1614, f° 49 v° - `.0 r°. (11) Ibidem, stadsrekeningen 1612-1614, fe' 50 r°. (12) Ibidem, stadst»2keningen 1612-1614, 1° Si r'. Blijkens de btrds. rekeningen over 1624-°1626 (f° 45 v°), resp. 1:í30-1632 (0 ° 44 r°) bleek nog steeds dezelfde Philips Wallet belast te zijn met de zorg voor het torenuurwerk. Zijn vergoeding bedroeg toen reeds 30 pond per half jaar ("betacit ... de somme vno 1 20 pond par. over twee jasren dienst ende pensioen van liet natellen ende besorghen vande orlogie, ten 60 pond par. tsjaers"). (13) Ibidem, stadsrekeningen 1612-1614, f.° 51 r°. (14) Ibidem, stadsrekeningen 1618-1620, f ° 6) r°. Met Sysere" is vermoedelijk de hele wijzerplaat bedoeld, en niet uitsluitend de eigenlijke (uur-)wijzer. Of het Deinze torenuurwerk toer, ook reeds een tweede of mi_nutenwi jzer had, blijkt nier uit de beschik bare teksten. (15) Ibidem, stadsrekeningen 1618-1620, f° 61 v°. (16) Ibidem, stadsrekeningen 1624-1626, resp. f o 5" r°, 54 r° en 54 v°. (17) Ibidem, stadsrekeningen 1630...1632, f° 48 v°. (18) ibidem, stadsrekeningen 1612-1614, f° 24 v°. (19) A. Cassima.n, o..c.. blz. 122. (20) "Ende de sevenste en leste h irlugie is die een Jan ende !'duwel geseit de 1 elige.IVecte ande Brngrsc}rc 1.1uor- te " (1631, Mcrni,rleboc>1:e;I van politiemeester Justu: Billet) . - Zie. CheudtL^che Ty'dingel:en, 14e jrg., nr. 2, i5 mr.t. 1985, blz. 109.

Paul

lIkY S.

599. EEN WAPE N VOOR "'ri:ry" uit de deelgemeente Eachte hesta3: acht De "Culture? •. 1, ! 1 { L zich voorgenomen een vlag te laten maken: De vc;e jaar. 19177 zal prijken , samen met het huis "Dutry", stick: :c1f waarop de de voormalige genaamd naar pastoor Dutry, en op dit ogenblik het z okulturele kring. Om het gebe , t ii:rerische allure te geven wou men op de vlag ook een "waden "' ante ' enen, eigen aan Bachte. Nu z'o'n-e-0= ::;i ::e klus is dit niet, vermits er voor Bachte nooit Een nieuw wapen "creëren" is slechts een dergelijk wapen bestaan heeft. mogelijk met respekt: voor het eigen historisch verleden en mits inachtname van de heraldische spelregels. De vraag van de heer Marcel Janssens, voorzitter van de Culturele

5i 1.

Kring Dutry, heb ik doorgespeeld aan een specialijl ir, de li,,_tea:ie, de heer Joris De tutter, werkzaai,i in het: stadsi`rchief te Cent. Zijn enthousiaste mede•v.er_l.i:,g verdient alle lot".

De blazoenering var, het schild luidt aldus "Gt Jeelcl rechts in zilver ccn tentut twnokoppige,adela,nr van sabel, bovcr, vr , ^_id van een 1:alve roos van keel iiitkomend • e '..:: ; i), en ondur raaan van eer, r oot vao l)e_tzelfde,

van kets; .

; rechts en links zijn in ede he. raluí^t. omgeAls keerd . Men zou kunnen s tellen dat hier het standpunt 'ingenomen wordt van degene die het schild draap,t,.. De heraldische benaming zilver is wit, sabel is zwart en goud is geel. Er werd geopteerd ac,`cr een gehalveerd Dein, stadswapen, omdat dit de centrumgemeent : aangeeft, waar Bacht . e nu deel van uit- uiaa k t. Het wapen met de gaande leeuw is dat van de heren -v an 1'oei:e , die. in 1348 vermeld worden als heren van "den Horentsc:hen", eci, he er lijkheid waarvan Baclhte nagenoeg volledig deel uitmaakt L. Alhoewel er ook heren vóór die datum bekend Lijn, is liet zo dat naar a l le waar.—sc) -hi,;n'tijkheid d( l'oekc ' s de eerste herren waren, van wie liet wapen bekend is. ;)aar noch Bach te, noch de heerl.j. jkhc'icl van "(.len Horentschen " i.n liet verled e n enig wallam lijken gevoe l d te 11c Lben (wellicht zegelden de schepenen van de tloreuschen met het wapen van de opeenvolgende. heren ), lijkt l iet. verantwoord dit oudst gc:ttt ateerde wap(^n van de heren v a u "den klorent.:. chen" als embleem goor lachte te 1985, een geheel eigen wapen Zo krijgt Backte , and weerhouden . waarin traditie en t-aktuele situatie samen verwerkt zijt tot eet( bevredigend r;elaeel. 4. DE W.l:. 11ONC1N111 '1 Eti:.

600. EEN RIIRENRU 'ZIE 1)IE •fRAGISCIi F,AD i'UNNEN Een incident te Petegem in de Kerkstraat (-Kort ri jksst.raaat:) , daags na Driokoniiagen van liet jaar 1714 : twee buurvrouwen zijn s12ags geraakt. Het "sl.achtoffer" is Mi.chelle KELLEM, dochter van tuil.lautne, geboc•rtig van Nazareth, een jonge vrouw van zowat 29 jaar oud, huisvrouw van i`, aT::: 1:l:C;RUYSSEN (1) Pietc•rnel l e DE BAERF, huisvrouw van Laureyt,!.; heeft haar "gliezaggressee::t ende ghesl.aeglten met eenen :. () .. ^ , t twee ::l:.egi^en op hater hooft, soodaenigh dat zij dannof heet t 1 en beli.kuden twee bayl en ofte ecn.)tusi tn boven haar tioorhoof t", i :, e ve . k arínb van het slachtoffer, genoteerd in liet "Bouek van c, e. (2) We va! ten le •st, van :!(:t verhaal een beetje :amen, niet behoud van hier eu Jaar een kittig dt'all, dat dit soort faits-divers zo 1_eesbaar maakt. 'ijk rl:i de f< :git, hebben de respectieve echtgenoten van de vecht.(,• vrouwe!., Fr..;• Vt-rcruyssen en Laureyns Ysebaert, met elkaar "ges ;l a): kan ortu)n(. de (11tgnnten int vr.i.endelijek hij te legglten ,i in hemiiedei vralawen_". 'Ysebaert kende zijn eigen vrouw Llijkbaa.r

512.

goed wat handtastelijkheden betreft, want hij had gezegd "dat bij si jn huysvrauwe niet en conde doen swi jglien" . Hij had er zelfs aan toegevoegd : "Wilde haer vermoorden, vermoortse!" Waarop vrouwe Vercruyssen had geantwoord : "Wij en sijn geen moordcnaire". Dit laatste was blijkbaar teveel gezegd, want vrouwe Ysebaert war daardoor weer koleirig geworden en had haar buurvrouw opnieuw "gheaggresseert, ghetrocken ende geslaeghen, het gauden cruys van haeren hals ghetrocken ende in m.enichvuldighe sticken gebrocken". Op dat .minent had Ysebaert hei toch voor zijn eigen vrouw vpgcnomen. Bij was zijn huis binnengelopen, naar buiten gekomen met "eene reijpistolle ia de handt" e" bal de haan overgetrokken om op zijn buurman Vercruyssen te schieten. Vrouw Vercruyssen had dit echter tijdig gezien en om zijn leven te redden had zij haar man weggeduwd zodat hij nL,-.v.iel en tL} .-ii jk had zij haar arm omhooggestoken om het afgaand rede! te J,,cn afwijken. Aldus "had zij de scheute zelf ghevat op haeren neem". Zij was daardoor "nederghevallcn ter derde, jammerlijck bloedende", maar ook liet zicht daarvan had de razende Vercruyssen nog niet cot bedaren en bezinning kunnen brengen. Integendeel, "sijne pistolle avcrecxt nemende, heeft bij haer ter aerde li.gghende daermede ghegheven twee moordaedi_ghc slaeghert op haer hooft boven het voorhooft, waerdoore hij haer heeft gheïniligeert (= toegebracht) twee wonden in haer hooft, waer.naer hij Laureyns Ysebaert wederom is vertrocken naer syn huis"... Daarmee was de kous nochtans niet ai, want thuis had Ysebaert zijn pistool "'herlaeden met ghekapt loot" en vervolgens gepoogd het huis van zijn buurman weer binnen te geraken. Hierbij was hij echter tegengehouden door een moedige buurvrouw, Jenne CLAUS (3), huisvrouw van Joannes 12YSSFNS, en ook door zijn eigen vrouw nu - die de ruzie eigenlijk had uitgelokt, maar die erin slaagde hem het pistool af te nemen. Door een half dozijn buren werd dan vrouw Vercruyssen "op een stoel" naar haar eigen huis teruggebracht., "alwaer sij door den chirurgien Jacobus DE SMET (4) ten bijwesen wande djcter Jacobus Franciscus vast LANDEGEEM (b) is vertnaeckt gheworden". Aldus een stukje volks "straatleven" valt 250 jaar geleden ...

(1) Francois Vercruyssen is. Joannes was e en geboren Bruggeling, omtrent 36 jaar oud, woonachtig te Petegem , "verkoopende kousen ende kanten". ( 2) Rijksarnhief Gent, Oud archief Deinze , reg. 465, f° 1SS-189. (3) Jenne Claus was geboren Gentse , van Sint -Martinus - Ekkergem, 37 jaar oud, en getrouwd niet de metsersknaap Jan Leyssens. (4) Chirurgijn Jacobus de Smet, zoon van Pieter , was geboortig van Petegem en 28 jaar oud. (5) Ook de dokter was nog vrij jong : Jacobus Franciscus van Landegheni, ""licentiaat in de medicijnen ", 29 jaar oud en woonachtig te Dein e.. Paul. UYS.

IN ORDF Pf''T JE' LIDGELD EN JAARROEK ?

513..

601. FRIES! VOLKSLIED In nota 559 (blz. 466) schreven we dat we het Fries Volkslied niet kenden. Een Fries met name Egbert Lamberts , uit onze Zust. ergemeen^'e 0oststellingwe.rf, bezorgde. uï onmiddellijk oe tekst die we hier laten volgen met "vertaling".

Fries VolkLlied Frysk bloed, tsjech op Wol. nouris bruz je en si.ede En hounz je tiech %is ieren ona Fle,.n op, \ay s jori,e it héste lin fan Vierde, It Fryske lán fel Bare en rom. Klink dan en daverje fier yu it roun, Dyn álde care, o Fryske groun ! Trochloftich fuik fan dizze álde nanone, Wés jimmer op dy Aden great. Bliuw ivich fan dy grize hoge stainme In grien, in krêftich duorjend legt. Klink dan en daverje fier yu it rou.i, Dyn 31de care, c, Fryske groun !

(Fries bloed kom op, wil bruisen en kolven en door onze aderen bonzen. Vlieg op, we zingen van Let beste laad v.tii de aarde het Friese Land vol eer en roem. Klink dan en daver ver in het rond : jouw oude eer, o Friese grond. Doorluchtig volk van deze oude naam, wees altijd trots op je voorouders. Blijf eeuwig van die gr.i:')ze, hoge stam een groene en krachtig bloeiende loot. Klink dan en daver in het rond : Jouw oude eer, o Friese grond.) Deze gezwollen taal, kenmerkend overigens voor vele volksliederen, staat in het eerste en zevende (laatste) couplet van het gedicht "De álde Friezen" van Zeltsje IHalbertsma, een Friese schrijver en dichter, die van I797-I858 heeft geleefd.

602. VAN DEINZENAARS DIE ELDERS HET P00RÏ'.'1RSCHAP VERWIERVEN In "Vlaamse Stam" van maart-april 1983, jrg. XIX nr. 3-4, blz. 153-179, publiceerde Wiliried Steeghers de Dei_nse poortersboeken (1564-1786) - een publicatie die onze belangstelling en waardering verdient. Dat Deinzenaars poorter waren van hun eigen stad (om de daaraan verbonden voordelen op _konona.isch en juridisch gebied !) is maar vanzelfsprekend. Sommigen echter waren poorter van een andere stad, of zgn. "buitenpoorters". Ziehier enkele toevallige archiefvondsten tor7-aka_

51

4.

1:V i Len iOJi Leis van (ie'itt 1

Ilendric van Zachmaerte (ie), 22 c,pri 1 15'ï4 (1' 4)

Jooris van I'et. egein bij Deinze, 16 1583 (f ° 74) liuítennar.rter Ger;tardst)ei.&en (2) Joannes Bapti.°L Delcrois fs. l'ie.ter, 24 aug. 1770 (f° 320). Deze wan was in 1787 schepen i,)n ;)einze.. Bttiten^oorters -vau -_rtri 'k (:3) Een li .ist: van 60 Kortrijkse buitenpoorters uit Deinze , beuevens 39 uit l'c.tc em en 22 uit Astene , anno 1786, publiceerde August de Naets in "V i aa;,t.e Stam" van maart-april 1978, jrg. XIX ter. 3-4, blz. 18 3 -186. Buiten222ELeyl- van Oudenaarde (4) Heinderi. cc Je Ramnelare fs. .lacops, 27 waart 1425 (f° 95 v°) Hvinderic de l.ant.inetre fis. Jan, 31. okt. 1472 (i° 123 r°) Pieter van den Boemgaerde fs. Gillis, van 1'etet em- Dei.n. ze, 20 sept. 1475 (f° 125 r') klei Jan Wittebroot fs. Andries en zijn zuster Kathcline, geb. te Deinze, poorters. geworden 10 mei. 1494 (f° 132 r.°) Heynkin vonden Bogaercic , poorterschap voldaan op 16 okt. 1514 (t°232r°) Gillis van 1Ieerweghe is. G .11is, volda.:-in 19 maait 1543 (f° 327 v°) Franchois de Piekere fs. Heyndrickx, koopt het poorterschap op 13 nov. 15.4 (t:° 332 v°). Behoorde tot een belangrijke Deinse fawilie (3). Bui tentrooi t_ervan-1'upei•ine (6) Serva:,s Seneschacl f:;. 'il.eodoricus , f,eb. te Deinze, wordt keurbroeder (- poorter) van Poper.inge op 20 juni 1602 (f° 45 i°). Biti ten oorters van ]3ru e (7) De lijst van de Brugse poorters, uitgegeven door A. Jamees, vermeldt tussen 1298 ere 1471 in Lotoal 36 buitenpoorters uit Deinze, 2 uit Petegetn, 5 uit :ottem, 4 uit Zulte, ook 2 uit Astene en uit Wenter. gem, 1 uit Machelen , Zeveren en Vinkt. Gran>inenc en Olsene hebben geen Brugse buitenpoorters iti.die periode. Via het plaatsuamenregister achteraan zijn de namen van de betreffende poorters gemakk,.' li_]k terug te vinden. Beroepen worden slechts uitzonderlijk meegedeeld : aldus b.v. de "frutiEtr" Franco- Pap (31 mei 1361), de "lakensriidere " Jan van der Eeke ( 2 juni 1362), de " sceppc.tere" of kleerwaker Zorobabel dictus BeJ.laer_ d (9 febr. 1366 ), de timmerman Pieter Stoute (23 ja n- 1398 ) en de kleermaker Willem van den Bussche (2b febr. 1477). Van ene Maergriete van Reeghem fa. Pieter, poorteres geworden o.,) l4 jan. 1465, wordt vermeld dat ze later is gehuwd met een "buitenlander ", Berthemeeuws ter Muelne.

(1) Stad: +rchief Gent, Reeks 122, r,ritister 4. (2) Rijksarchief Gent, Oud fonds Geraardsbergen, nr. 97. (3) Over Deiosc buitenpucrters van 1(ortr.ijk in 1575-1590 zie onze ^!i jdrage in het K.O..--Jaar Loek Van 1985, blz. 87 e.v. (4) Stadz^archiel Oudenaarde, ni-. 1159/154 (1'oortersbouc 12381550). Dit pooort:ersboek werd door Paul van 13ut2e1ce uitTge geven (Hancizanne, Familia et Patria, 1977), evenwel zonder persoon:;- oi" plaatsnamenregister, wat een vlugge konsultatie onmogelijk maakt. (5) Zie l.O.K.-.Jaarboek iL (1982), blz. 119-120. Franchois de. Piekere blijkt dus een broer te zijn van Jan en Arend. (6) Stadsarchief 'operir.lt , nr. 4b312. (7) A. Jamees, Brugse poortere, 2 dln. (1andzame, Fami.lia ot Patria, 1974 en 1980).

P au l

litl:' S .

603, BINUS VAN DEN AI)EELL Wie zijn Vlasnderens grootste dichters ? Guido Gezelle, Karel Van de Wuestijoe, Paut Van 0stayen. Wanneer dan Karel Van de Wí-estijnc scrl;ri.jft over A11>'.jr. Van den Abee le, dan is dat eens lof voor In de bundel "Kunst en geest In Vla-anderen" schreef Karel Van de Woestiine een opstel over birus, een opstel v:!.n 20 bladzijden (in de uitgave die ik heb) . Wie :e>s Binus voor hem ? "Ik kan U niet gc denktin, hemoedigeenci en leed-verlaten verblijf van Sinte-Martiens-•Lat1usr, zonder dat me speelt in de gedacleten, wandelt door de herinneringen, gaat langs he opgewekte schappen, 't beeld van wie lieten mag, slurf i.k zeggen, - en gij zult het bezichtigen, dit, hein kent, - de geest dezer st.reek, de goede geest zonder s1.inl e sliruheid muur niet wijs en oerlanclig verstand, op dezen i.-ond geboren er. é nr , f i. ja Ê'Ln met deze grond : Albijn Van den Abeele : subti-ele, gelouterde spiegelziel van 't wezen en leven dezer gouw.„.

(1904) Binus leefde van 1835 tot 1918 Van de Woestijne leefde 1878 tot 1929. Vergelijk dit citaat van Van de Woest.ijne met wat Richard Minne schreef in de Vooruit van 19'36 over Hugo Van den Abeele. En vergelijk dan mer wat velen nu zeggen en voelen over Raf Van den Abeele ? (i:. C^.K.- aar boek 1985 blz. 207 e.v. en blz. 220)

516.

604. TAALRIJKDOM - TAALSPEL Kerstmis- komt eigenlijk van kerk mis - vergelijk het Duits Kirmess; in veel vla use dialekten is de uitspraak meer - mes dan. - ;nis -- Frans : kermesse is hier de kerkelijke dienst (Duits : Messe); met kerk-mis bedoelde Teen de mis naar aanleiding van de kerkwijding en nadien de mis ter herdenking daarvan en ter viering van de parochie-patroon vergelijk ook Br.-„ris (Bavo--mis) licht-mis vergelijk Eng. t,hrist-mas Het middelnederlandse mis, misse of messe Uit .het. Latijn : ite, missa est. Deo Gratias1 (vertaald : ga, de mis is gedaan. Goddank) (!?) Nooit

faal is rijkdom. Hoe zegt men "nooit" ? - in de volkstaal . nooit ofte jamais - nooit van me leven - nooit of nooit - daar kunt ge naar fluiten - niet sint Juttemis ~

met sint J uttemi.s als de kalveren op het ijs dansen - in 't jaar blok, als de uilen kraaien en de koeien met patijnen (= schaatsen) gaan (cf. Frans . patiner) als de katten ganreëieren leggen als het schip met geld komt als de klaveren uit 't veld zijn - op den 31ste van de korte maand als er twee zondagen in de week vallen - op jodenleen;el.srraar. tsdag (joden geloven niet i.-i Jezus als messias en dus ook in zijn bemelvaart) als witte donderdag zwarte donderdag zal heten als Pasen op goede vrijdag valt als Pasen en Sinksen cp een dag vallen als Pasen ?_n de Goede week valt als Pasen in cie kriekenweek komt als Pasen op een vrijdag valt in 't jaar één als de beesten spreken in 't jaar ci
51 7.

19135 = JAAR VAN DE MUZIÈK Waarom , In 1685 werden Johann Sebastian Bacli en Georg Friedrich Hinde1 geboren, twee reuzen in de geschiedenis van de muziek (cf. onze nota 479/8°). In 1685 werd ook Dominico Scarlatti geboren. Bij de muziekbeoefening komt het bespelen van een instrument steeds ter sprake. Een instrument dat velen a.h.w. verloochenen is : de stem, het instrument dat iedereen steeds ter beschikking heeft. Daarom juist is tiet zingen een volkse beoefening van de muziek. Zingen is een stuk volkskultuur; zingen is eeuwenlang beoefend geweest, zowel individueel als in groep. Deze meest elementaire vorm van muzikalitnnit werd door nagenoeg iedereen beoefend. Maar nu gaat het zingen achteruit als kunst en als volkse uiting. liet actief beoefenen van muziek gaat over heel de lijn achteruit om plaats te ken voor muziek --in-massaconsumptie op plaatjes en radio etc. Maar zelf: zingen - zo voor zich zelf uit, of in samengang - zit er schijnbaar niet meer iii Het is een verschraling van het muziekbeleven dat men zelfs het meest natuurlijke en meest verspreide " instrument " niet meer bespeelt. Daarom pleiten wij voor een bloeiend koorleven.

1 5 8 5 1 6 8 5 1 6 8 5

1 6 8 5 1 8 8 5 1 9 3 5

geboorte van Heinrich Schutz Joh. Seb. Bach Georg Friedrich Handel

Domenico Scarlatti. Alan Berg Jaar -van de muziek

605. DE FAMILIE GOETlfUS 1n "Dronghine" jaarboek 1984 vonden we volgende. gegevens : Bernard Goethals, zoon van Judocu., en van Maria Anna Heije, geboren te Drongen op 26 maart 1785. Judocus was de zoon van Jooris Hernardus uit Sleidinge. 32 j. oud huwt hij Maria Theresia Daeselacr.e, gehoren te Sint-DenijsWestreiu, dochter van Franciscus en van Francisca Robbens van Astene; de meter was Maria Theresia Van Poucke van Astene. Bernard Goethals - M. Th. l)aeselaere verhuizen in 1818 naar Petegem Oostkouter - op een houten korenwindmolen "Snuifkensmeuleken". Eigenaar was Jean Robbens, rentenier, waarschijnlijk broer van zijn schoonmoeder. In 1826 verhuist hij naar Deinze, naar een stenen koren- en oliewindmolen op de Brugse Poort. Kinderen :

Sophie °'1818 Marie °1820 Coletta °1822 Sophie °1824 (+ 1876) Basilius °1826 (+ 1904) ) Leonard °1830 (+ )906) ) verhuizen later naar Petegem Pieter °1832 )

518.

Bernard Goethals stierf in 1833 te L)einze. verder. Z ij stierf in 1860.

Zijn vrouw zet tiet bedi i.jf

Uit een bijdrage van C. Goeme (blz. 19-21) over de Veerstraatmolen. De gebouwen Goethals staan te vervallen in Deinze (Station en Achiel Martensstraat.

606. BODDAERT Dolster. Boddaert woonde in 1808 te Drongen in de huidige apotheek Postelmans, lezen we in Drorighine 1984. lli j kwam later naar Deinze wonon - we liggen niet een nota klaar voor tiet Kontaktblad. Voor later.

U.S.A. en W.O. I en ]I Hoe de U.S.A. in W.O. II betrokken werd weet wellicht iedereen : wat te Pearl Harbour gebeurde, de Japanse luchtaanval op de daar verzamelde Amerikaanse vloot, was een casus bolli. Iloe de U.S,A. = V.S. in W.O. 1 betrokken geraakte is ingewikkel-

der. De Amerikaanse historica Barbara Tuchman schreef daarover een historisch werk dat zo spannend is als een thriller en toch louter historisch "Het 'Limmermann telegram" met een kijk achter de schermen van spionage, hoe men stakingen uitlokt, hoe men geheime codes breekt, enz. Voor het opvangen van vijandelijke berichten en het breken van codes is er een werk van Wilhelm von Schramm "Der Geheimdienst" o.a. over de Enigma-machine en de decodering. Van Tuchman kan ik ook liet boek "De Waanzinnige I4de eeuw" ter lezing aanbevelen, evenals "il.et zwaard en de bijbeZ`i,_ Tuchmans werken zijn in onze stadsbibliotheek beschikbaar in het Nederlands (Von Schramms werk bestaat, bij mijn weten, niet in het Nederlands).

607. GOEMINNE EN SAVFRYS Dr. Jozef toeminne had een leven lang praktijk, te Deinze en was een hele tijd verbonden ann het Sint-Vincentiusziekenhuis te Deinze. Juist voor de oorlog had hij aan Saverys gevraagd een schilderij 1:e maken van de ouderlijke boerderij te Kruishoutem - Wannegem-Lede. Saverys zei niet zomaar meteen "Ja", doch wou eerst het hof en de omgeving zien. Pas toen zei hij ja. En hij ging aan het werk : een ruim landschap met middenin het hof, op de voorgrond het gele veld met korenschoven, een groots vergezicht en een heerlijk-blauwe augustushemel. De warmte straalde uit de kleuren, uit de Saveryskleuren.

519.

Dr. Goeutinne ging op bezoek bij Saverys ; eens zien hoe het stond met liet grote schilderij . En waarover ging het gesprek zo juist voor een dreigende oorlog ? Over de oorlogsdreiging die Savery:; bang maakte : "Met is alles zo somber , zo donker , zo in strijd met die heerlijke henwl in volle zomer d a t ik er schrik van krijg", zei Saverys en hij greep naar zijn kleuren en maakte de. heerlijke hemel zwaar donker bew(lkt . Maar er bleef een blauwe streep die het landschap in geelgoude gloed zette. En zo ontstond een werk met heerlijke Saveryskleuren en een donkere onweershemel . Merkwaardig. Het schilderij hangt bij Mevr. Goeminne; het werd nog nooit getoond tenzij aan de bezoekers.

608. UURLOON LN 1898 Metsers - timmerlieden. - smeden : 0,30 fr. 0,32 fr. Loodgieters - plafonneurs 0,24 fr. Metserd . Leners 0,30 Ir. Aardewerkers 0,30 fr. Ververs 0,35 fr. Schaliedekker Steenkappers 0,45 fr. (d'Euzie mei

1982 p. 4)

609. TAYAERT Adolf '4.c:yuert- 1)e Bonus we ril te Petegem- Deinze geboren op 28 november 1855. Over leem laz en we een nota : Hij is " ' n kloeken , koenen , strijdvaardigen , geleerden en taaien Vlaming welke te Vorst bij Brussel woont ". lién van zijn voorvaderen vocht mee in de Slag der Gulden Sporen; hij is een adellijke telg naar Vlaming in hart en nieren. Zijn familie: werd door de Sansculotten in 1789 onterfd en smadelijk verdreven omdat ze Vla amsgezind en Katholiek was. Zijn vader was onderwijzer. Adolf 'Payaert de Borms heeft in 1908 een twaalftal nijverheids-- en hooghandelshuizen i n de grootste steden van Europa. llij heeft de eerste steen gelegd van een nieuwe katholieke school te Vorst. In 1908 was hij kandidaat--volksvertegenwoordiger (4de op de lijst) dec katholieken in het Waasland . In zijn programma steunt hij de wetCoremans en eist hij een vaste oeververbinding tussen hei Waasland en Antwerpen. Niemand meer soldaat! Tenzij wie staatsambtenaar wil worden en die moeten dan acht jaar i n dienst van het ministerie van oorlog blijven alvorens in een ander ministerie te mogen gaan werken. Tayaert zal zijn vergoeding , 4.000 fr., aan de katholieke werkmansbonden afstaan. Maar de hoofdstad van het Waasland wil hem niet. Tayaert trekt zijn kandidatuur in en komt als 3de plaatsvervanger : Jonkheer A. Fayaert de Borms, grootnijveraar te Vorst. Dat lazen we over een Pet-egemnaar. , (d Euzie juni 1983) Over Tavaert ook in K.O.K .- jaarboek 1962 p. 136 en 137.

520.

610. EEN DE1NSE HERBERGIE R UIT BERLARE . -------- 3- N ia:N VU\1?I;L1 NC

Franciscus 1:ion wijs de zoon van Jeannes Lion. Joannes Li.on w ,^ ts; een vondeling . Als kind van 10 á 12 dagen werd hij gevonden in het portaal van. de herberg 'In den Gouden Leeuw " te Berlare, - vandaar zijn naani Lion - op 7 januari 11 1_? 7 (Franse tijd ! Dus franse naall). Het kind lag in een hoedendoos. Fr.ancisc.us werd in 1825 geboren te Berlare maar kwam als dienstknecht te Deinze werken waar hij tweemaal huwde, maar kinderlocs bleef. Bij liet overlijden van zijn vader in 1 d61 gaf Franciscus als hercrp "herbergier" op. Franciscus stierf in 1885. Na de dood van zijn 2dc vrouw, was er een redelijke erfenis. Franciscus was welstellend geworden. Sommige erfgenamen kregen in 1906 duizend frank. Dat was toen veel. :.ijn 1)einse echtgenoten waren Maria De Wilde (+ 186:3) Melanie Van Asscha (^ 1903) (zie hierover Heem- en Oudheidkundige Kring Berlare lste jg. nr. 2 1983 blz. 8 e.v.) Aan een vondeling moest een naam gegeven worden : Vondeling, Temand, Niemand, Vcndeli.nckx zijn vondelingsnamen. Vaak speelde de naam var, de plaats waar let kind gevonden werd een rol, zoals hier : in de gouden leeuw dus De Leeuw, het leeuwenkind; en in de Franse en verfransende tijd : Lion. Ik ken heeft. Toen sprong valt de deur van

het ge al van iemand die de eigennardige naam "Engelsc-henschild" ik vroeg of de persoon in kwestie iets wist over de oordie naam antwoordde hij : mijn grootvader word gevonden aan de herberg "In het Engelsch Schild".

6 1 1 . SAVERYS EN MALFAIT De provinciale commissie voor geschiedenis, waarin ik de eer heb te zetelen, vergadert in het provinciaal gebouw, dienst culturele aangelegenheden, Bisdomplein 3 te Gent. We zijn daar de buren van de bisschop van Geut. In de vergaderzaal hangen schilderijen, o..n. - een stilleven van Albert Save ryys met geschoten vogelwild - een pa trijs - op een tafel als centraal deel; daarnaast wat fruit. liet geheel omringd met vage herinneringen aan wat kubistisch werk. - een paar vissersboten aan de kade van een kleine vissershaven, een werk van Hubert Malfait. De vergaderingen van de provinciale commissies voor culturele werken worden in principe voorgezeten door de bestendige afgevaardigde die de cultuur onder zijn bevoegdheid heeft. Meestal echter is het de geboren Deinzenaar en medewerker van ons Jaarboek en van ons Kontaktblad Dr. p. Huys, cultureel adviseur bij de provincie, die de vergaderingen leidt.

5 21 .

612. N141 94( Nar aat,teidiitsw van de artikeltjes dit! ik in Het Nieuwsblad, "Beknopt Versiag" pub3 heer onder de titci "Destijds " ( sinds 1979 elke dinsuag ) krijg ik regeltra tig; realzt_ies. Ma ar ik kreeg er nooit meer dan toen ik verslag vroeg over de vlucteterij in mei 1940. Ik zou dat hier niet vermelden ware het niet dat er twee reakties bij waren die onze streek laken. A. iemand stuurde ons een heel lang verslag, in fotocopie, opgesteld door zijn tapt, die toen moeder-overste was van het Orphelinat Notre Danic de I..o.=_rcles te Yvoir. Het zijn zusters van de orde van de B. Vincentius a Paolo, die als moederhuis St.-Vincentius te Dein-ze heb1-tn. Zij ontfermden zich over wezen en gerechtskinderen : 140 jongen.: en 120 ntei:: jes, kleuters en andere kinderleeftijden. Met deze. 200 k,..tderen gingen de zusters in nachtelijke paniek op de vlucht. Ze geraakten tot it, Sètes (helemaal het Zuiden van Frankrijk) en kwam_:) eilid' augustus terug. Hun klooster was ongeschonden; maar leeggestolen! Wat die zusters beleefden op de vlucht met 260 kinderen is echt tranen- en meelijwekkend. Toer- ze weer thuis kwamen vernamen ze dat "onze eerwaarde vader va„ lleinze" erg gekwetst was en een oog verloren had. (Wie was dat ?) . 13. Een tweed nota handelde over het overlijden van de Olsen;;e vluchteling. (:It 3r1.es Vauhaute, zoon van Jules en van Marie-Louise Verweersch. Geboren te Olsette op 12 april 1922; verdronk hij het zwemmer Lc Servas bij Alès in het Zuiden valt Frankrijk (in ijskoud u water maar 'bi -j een temperatuur van 32 C). hij wa:< s,:nnen met r.i jn broer en nog vijf Olsenaars gevlucht (jonge mannen tussen 16 en .35 jaar moesten optrekken). Ze kwamen met zes terug in de plaats van zeven. Br.ocr Rij.né Varthaute stond voor een moeili ike taak : du dood van zijn bioer meedelen aan zijn ouders. (dei autleren warera Remi. t,ueminne, Jozei Van Heuverzwijn, Salomon Bau(1oneq, André. N.tesscns en Cyriel Tant).

6)3. J. VAN 1.J.SSEGH.EM (IS75-1964) f

La 11399 droeg een Deins kompunist (L . • Naclttergaele) een lied op aan J. Van Ri sseghem (zie nota nr. 430). In 1964, dus 65 jaar later, dichtte iemand een In Memoriam voor clip ï t;?e Van Ri sseghem. iemand gaf mij onlangs de tekst van dat in Memoriam-gedicht, ge~ knip. air een krant, waarschijnlijk uit "}let Volke'. Y Het gedicht was enuertekend H.M. en men vroeg me of het van mij was, naar aanleiding v:.i: die H.N.. Neen, het is niet van mij. Ik heb geen enkel gedicht 1;escttceven.

Wie

5s

d ie H.M. dan .,

Ik vermoed dat het Hans Melen is ofte Frank Van Doorne. Het gedicht is intussen 20 jaar oud. Burgemeester Van Risseghem stierf op 24 december 1964 (Kerstavond).

522.

In Memoriam Burgemeester J. Vw Risseghem uit Doinze Gij hebt de laatste jaren van Uw leven zo wezenloos en tragisch doorgebracht, gij, die zovelen vreugde wist te geven en immer ieders vreugde hebt betracht. 1i.j waart bezieler van 't gezelschapsleven met sprankelende geest en gulle lach, tot s til.aan in die geest een mist kwam leven waaruit geen sterveling ontwaken mag. Nu zou uw levensblijheid niet meer baten alleen uw schaduw strompelde nog rond. Lang voor uw dood had 't leven u verlaten de: "o;ide" die men zodat en niet meer vond, die altijd naar 't gezelschap zocht der mensen, wa,; nu voorgoed gedoemd tot eenzaamheid. Wat kan hij, die zichzelf verloor, nog wensen een schim zonder besef van duur of tijd... Nu rust uw lichaam in Gods donkere aarde, de Kerstvrede heeft uw stille dood gewijd. Ondankbaar zijn de mensen ... maar Gods gaarden onthalen hem die lpeide in onbaatzuchtigheid. Van Risseghem was burgemeester van 1933 tot 1944 en van 1952 tot 19b4. Hij was zanger en toneelspeler. Als "de lustiger boer" speelde hij zijn beste succesrol. Burgemeester Van Ri.sseglicm verdient dat een historicus een studie (van lokaal belang) aan hem wijdt. Als burgemeester stak hij boven velen van zijn collega's uit (al was hij klein van gestalte). Wie zet zich aar eert biografie van Karel Jozef Van Risseghem ? Er zijn nu nog veel mensen die hem persoonlijk hebben gekend.

614. LAF. DECKhR Jozu De Decker werd hier al een paar maal ter sprake gebracht. Hij vertegenwoordigde in het aktivisme van,'14-'18 de vrijzinnige vleugel. Deze oud-voorzitter van "t Zal wel gaan" had een broer Raymond De .;ozuc was klassikus (classicus); zijn broer was germanist, werd natic 1 ca . en werd ook mij ni ;genieui-.

Ra^,,aond overleed toen hij pas 44 jaar oud was. G:^e streek had nog vrijzinnige aktivi.sten : o.a. Dr. Adriaan Marten-', t,aecmaal voorzitter van 't lel en te Deinze ondervoorzitter van \^oerui t; schoonzoon van Prof. Ve a-c.na !_lie . Nog leden van 't t. wel gaan waren de drie gebroeders Van Roy die alle. drie in het aktivt.,uzk terecht kwamen. Van de Casteele verteld uitvoerig over de drie notariszonen uit Nevelti, in "Het Land van Nevelti" september 1984.

`23.

GIS. 1)EINZE EN DE KRUIS'1'UC11'1'EN Van 1095 af begon nen de twee eeuwen van Kruistochten naar het heilig land ter verovering van J eruzalem. In die eerste kruitocht speelde Godfried van Bouillon een grote rol. Dr ar oin nez ochten we van Cudiried te Bouillon .

in een va n

onze

Ardeenenvakanties

het kasteel

In de vierde kruistocht 1205, veroverden de Rooms of: Latijn-Christelijken de stad Konstantinopel, hoofdstad van de Grieks-Christelijke Kerk. En Boudewijn. :LX, graaf van Vlaanderen, werd de eerste Latijnse Keizer van Konstantinopel. Zijn schoniibroer, Pieter van Courtena , heer van Montargis, van Kevers, Auxerre en Tonnere, heer van Deinze, werd de derde Keizer van Konstaantinopel. l);aaroiu hebben we een Jaarboek-bijdrage klaarliggen over die Pieter, onder de eitel .

'11er van Ueinze en Keizer van Konstantinopel" Een beetje later is er een Lieer van Deinze die Keizer van het Roomse Rijk der Duitse Natie werd (Hendrik VII). Dcinze had flinke relatie! Of : de heren brachten het ver met de centen vair o.a. de Peinzenaars! Deze bijdrage komt nog niet in jaarboek '85 - misschien in '86 M.

616. MoN'rAhG1 S Is een fraai stadje waar meneer. Praslin, de "uitvinder" der praline geboren werd. Maar dat heeft niets specifieks met Deinze te maken. Wat dan wel

Te '?ont ergis stond iet kasteel van de familie van Courtenry, een gemeenti nu vlak hij Aicnt nrgis , een gemeente opnieuw bekend geraakt als uitrit op de ;autostrade SL i is--Lyon. Pieter van Courtenny, via zijn eerste vrouw heer van Never ;., Auxcrrc' e n Tonnerre werd via zijn tweede vrouw , Yolande , ( dochter van B aude-wi jn V:1.II, gru :f van Vlaanderen) ook heer van o . a. Deinze. Dat tweede huwel .'s ng hij aan i n 1193. 1

2i was toen terug van een kruistocht. 1lci! in,'emt Montargis wel eens het "VeniGe du Gatinais " en inderdaad, het: in a waterrijk stadje . Soumiige huizen bereikt men pas over een eigen b , • t e . Het is mooi en groen. En in de omgeving ligt het "doruaine ro,-,._e eer uitgestrekte bossen . het is een stadje waar men lekker kan eten - r..• : r gastronomi vindt men zowat overal in Frankrijk . Terloops gezegd ^ niet Parijs is de hoofdstad van de gastronomie maar wel 1)ijon, de hoe k ' 1 v a n Be urgondit , waaraan vele cut. e-d'Azurfanaten helaas voorbij snoer..:. . IJver 4 •.' a ls nieuw Ve neti van he t Noorde n loze men K.Q.K.-.laarboek 198 •s (ni j 1 age hij het artikel over Villa ;'.,inneschi_ jn te Astene niet te verwarren met Villa Zonnesciiiju te Peneg em, eveneens langs Rijksweg 14, bewoond door Mevr . Aix1r i es-'Tuytschaever) .

617. NEDE RL.J DS Wist je dat aan 184 universiteiten ( buiten België en Nederland) Nederlands edoceerd wordt deur 344 docenten in de Neerlandistiek en dat er in Je V.S. nog altijd een Nederlandstalige krant verschijnt.

Wist ie dat in de V. S. en in Canada één miljoen Vlamingen of afstamnelinben van Vlamingen leven. In Zuid-Amerika leven 10.000 Vlamingen en hun kinderen. In Australië zijn er 3.000 Vlamingen, in Zuid-Afrika 1^.OOU en hun kinderen. Hoeveel Deinzenaars er in liet buitenland leven onderzocht de Jonge Ekonomi>;che Kamer van Deinze. Ze kwam tot v erbazende cijfers en spreiding ding . (zie vorig nr. van het Kontakthlad). Het land dat sociaal het moeilijkste is om er te aarden schijnt Australië te zijsi. De oorsprong van de blanke bevolking; is van een heel speciale soort.

618. 1)E INZE 1 582 - 1609 Op 1 november 1590 voeren 23 Hollanders (vaak met mensen van hier gevlucht) te Astene op een vlot over de Leie om een "raid" uit te voeren. Ze doodden de pastoor van Nazareth omdat die éér van hun makkers had verraden. Aan de kerkdeur hingen ze een aanplakbrief die meldde dat alwie iemand zou verklikken hetzelfde lot zou ondergaan. Dergelijke invallen door geuzen gebeurden vaak zodat men wachtgroepen aan de Leie oprichtte. De wacht te Deinze logeerde in de kerk (1591) die, vernield, voor de eredienst onbruikbaar was. Over die invallen van de geuzen en de verdediging daartegen leze men in liet 12de Jaarboek van de Waregemse Geschied- en Heemkundige Kring "De Gaverstreke" (1984) zij het dan vooral over die streek : De Kasselrij Oudenaarde slachtoffer van het militair optreden van Gentenaren en gereformeerde Hollanders (1582-1609) door R. Cast elain Onze streek komt daarin vaak ter sprake (ook Machele=n, Olsene, Zulte, Kruishouten en Nazareth). In 1599 speelde Deinze weer zijn rol van handelscentruin : de schepen tussen Gent en Kortrijk die voorzagen dat ze Gent of Kortrijk niet meer konden bereiken, bleven te Deinze liggen. Maar tot 1609 (begin van het 12-jarige bestand) was het niet veilig in de streek omwille van de vele geuzen-strooptochten.

Toekomst : Morgen draagt de droesem van vandaag en het verstilde spoor van eeuwen. Wauter De Bruyne