bezoek DE LEDE S1t;EEK U is er WC.!kor1i I
^!II
35
:`: ón -n
vals vetn^t &.
van het 10k
7
49
laan .eït m the he
Dhr. & El evr. E. Desmedt - Do Smet █████████ Dho/e █████████ █████ 9300 DEI;NZC █████████ █████ █████
KONTAKTBLAD Verschijnt driemaandelijks Verantwoordelijke uitgever 2e trimester Herman MAES 5e JAARGANG NR. 4 Kapellestraat 104 9800 DEINZE
Mei 198 19855
tel. 091 /86.24.53
U I T N 0 D 1 G I N C,
1° Museum van Deinze en Leiestreck van 3 tot.27 mei Charles Srymkowicz. 2° De Jonge Ekonomischv Kamer vraagt ons U moe te delen : Groepstentoonstelling van alle laureaten der voorbije wedstrijden. In de Stedelijke Akademie voor Schout Kunsten Guido Gezellelaan 55 - van 18 tot 31 mei 1985 - de Jonge Ekonomische Kamer nodigt de K.O.K.-leden uit op de openingsreceptie op vrijdag 17 mei om 19.30 uur in de Stedelijke Akadeniie.
464.
25 FEBRUARI 1985 Om 19 uur vergaderden de decigenoten van de VZW K.O.K. De secretaresse bracht verslag uit over de werking 1984 en de penningmeester bracht verslag uit over de kastoestand. Beide verslagen werdengoedgekeurd. De voorzitter deelde mee welk jaarprogramma op de eerste bestuursvergadering 1985 werd ontworpen voor 1985. Twee deelgenoten zijn overleden : de heer Gaston Bollez en de heer Robert Torck. Er werd een nieuwe deelgenoot aanvaard : de heer Emmerick Seeuws. Er werd een nieuw bestuurslid aanvaard : de beer Stefaan De Groote. - Om 20 uur hield E.H. Raf Latoir, classicus, leraar aan het SintHendrikscollege te Deinze, een voordracht met diaprojectie over De Lijkwade van Turijn : historisch - vergeleken met de evangelies getest aan het wetenschappelijk onderzoek vanuit verschillende disciplines. Een leerrijke uiteenzetting en probleemstelling.
EEN TENTOONSTELLING OVER HET CIRCUS - 29 MAART ) 985
Het ontspanningsleven -zo heette vroeger wat we nu "akademisch" de vrijetijdsbesteding noemen- was anders. Niet: beter; niet slechter; anders. De behoeften waren anders; de mogelijkheden waren anders. Zo was in onze kinderjaren, vóór WO 11, de schoolreis een hele belevenis. Het was een reis van GEn dag, naar zee of naar de Ardennen, per "radiotrein", soms ook naar een bedevaartsoord. Voor velen was het de enige reis in het jaar. En we verlangden ernaar; en we spaarden ervoor.
Ook de kermis en de jaarmarkt waren perioden van hoogtij-vieren. Kermis werd door jong en oud in eigen dorp of stad meegevierd en moebeleefd. De paardjesmolen en de carrousel, de autoscooter en de kakkewals (cake-walk), de rups en de montagne russe, waren er niet alleen voor de kinderen. Niemand trok weg naar verre contreien. En op die kermis was het circus een hoofdpunt van het programma. Ook naar het circus gingen we met de school; dan kregen we een speciale kinder- ofte schoolvoorstelling in de namiddag. Gelukki.gaards mochten met hun ouders nog eens mee naar de "grotemensenvertoning". De clowns waren DE attraktie. Adembenemend waren de t:rapezenummers in de nok van de tent. Mooi waren de paardennummers. Angstaanjagend waren de nummers met de wilde beesten, met leeuwen of zelfs met tijgers; o die leeuwentemmers ! Maar verademend waren de nummers met de clowns. Die deden die honderden kinderen van de verschillende scholen schateren van het lachen. Kinderen zonder kompleksen; kinderen voor wie het circus, bezoek een vrolijke onderbreking was van het sterk gedisciplineerde schoolleven. Soms kwam er tussen de gewone werk- en schoolperioden en buiten de kermistijd, een heel groot circus naar de stad. Geen kermiscircus maar iets speciaals en groot. Het volgen van de drukte van het opbouwwerk was al een belevenis op zichzelf. Een bezoek aan de "menagerie", die reizende dierentuin in het klein, was de ideale voorbereiding op het nieuwe evenement : de schoolvertoning. Nu zien we het circus op het televisiescherm. Daar is alles groot en perfekt; geen aarzelingen, die zijn eruitgeknipt; geen mislukking, ook
a
465.
geknipt. En wij zitten thuis naar dat tv-circus te kijken. Maar de sfeer is er niet : dat gezamenlijk beleven van de afwisseling van pret en.verbazing, van de schrik om de stunt, dat is er niet meer bij. Wij zijn a.h.w. oververzadigd. liet gevoel van samenhorigheid is er niet bij. Het circus nam in de ontspanning een grote plaats in. Het circus was een element in het volkse leven. Het circus-beleven was - is een stuk heemkunde, waarachter en waarvan honderden mensen leefden. Een stuk sociaal leven van hen die mét en vAn het curcus leefden. Een stuk sociaal leven van het circuspubliek. Niet voor niets zinspeelt Toon Hermans vaak, met weemoed en nostalgie, op het circus en vooral op de kunst-zi.n en op de humor-tragedie van de clown. 0 dagen, schone dagen van het circus 1 Aan dat stuk heemkunde herinneren met een tentoonstelling past in het kader van onze K.O.K.-werking. Herman Maes, voorzitter K.O.K. bij de openstelling van de tentoonstelling tekst van de toespraak
JAARBOEK NR. 52 / '1985 - INHOUD
Albert Servaes, zoals hij blijkt uit de brieven aan Jules De Coster door Herman Maes Brieven van Deinse Napoleonsoldaten door Herman Maes
Van Oorlogen en hun gevolgen te Deinze en omliggende 16e-18e eeuw 1. Kortrijkse buitenpoorters in de streek van Deinze in de Geuzentijd (1575-1590) 2. Weerbare mannen te Astene en Petegem in 1638 3. Oorlogsschulden te Astene in 1704 4. Krijgslogementen te Deinze en Petegem in 1715 door Dr. Paul Huys Egidius Betsbruggius, onbekend vroeghumanist uit Deinze door Gerrit Pieter van Betsbrugge Deinzenaars en Napoleon 1. Herinneringsmedaille Sint-Helena 2. Napoleon als voornaam 3. Nog Deinzenaars gestorven in dienst van Napoleon 4. Soldaten van Napoleon te Gottem door Herman Maes Kapel O.L.V. van 7 weeën te Astene door Walter Verleven De Steentijdvondsten te Deinze door Bart Ryckbosch Richard Wagner door Hans Melen ( Drs. Frank Van Doorne) Raf Van den Abeele, 65 jaar door Herman Maes Georges Buysse door Veerle Van Doorne Nota bij Historiek van de Villa Zonneschijn door Henri Du Faux
466.
559. WINTERWEER
Aan de hand van de lijst der jaren waarin de Elfstedentocht gereden wordt kan men zien waar de koude winters zitten : 1909 1912 1917 1929 1939 1940 1941 1942 1947 1954 1956 1963 1985 (twee oorlogswinters !). Die schaatstocht gaat dicht bij Ooststellingwerf voorbij. Verbazend was het enthousiasme van de Friezen langs de wegen der schaatsers en inde Frí.eslandhalle te Leeuwarden ("Frieslandhal", mooie naam in Friesland !). 0 die stijve Friezen Maar kan je je voorstellen dat bij ons "de commissaris van de koningin" (+ gouverneur) temidden van duizenden geestdriftelingen in zijn toespraak onderbroken wordt door het Friese volkslied dat plots spontaan gezongen wordt omdat hij er één vers uit citeert en dat hij dan dat Friese volkslied (1) meezingt en meeschunkelt met het zingende volk dat hem onderbrak. Daar waren de Friezen spontaner en losser dan wij. Met 16.000 schaatsers en ... hoeveel op de bruggen en langs de wegen ... 500.000 Wat een geestdrift. En maar zingen ! ... en met teksten. Niet met lalala en tararaboem. Wij hebben -helaas- het zingen verleerd. En toch is stem het eenvoudigste instrument , dat iedereen steeds bij zich heeft. De elfstedentocht ging door op 21 februari; het begon in de namiddag zachtjes te dooien. Voor de dag van 23 februari bestaat er een weerspreuk, resultaat van volkse weerobservatie : "Morgen maakt of breekt men 't ijs en als het ijs niet wil breken dan vriest het nog zes weken" Maar op 23 februari. was het weer zachter en was de dooi beginnen, ook op de Leie (schepers hebben een paar maal het Leie-ijs gebroken). Op 24 februari was alle ijs op de Leie verdwenen. Het was zelfs een heerlijke voorloper van de lentedagen (vijvers en stille watertjes bleven nog een week onder het ijs). Goed maar ; want 24 februari is de dag van Sint-Mathys en dezelfde volkswijsheid zegt : "Als Sint-Matthys geeft sneeuw en ijs dan kunt ge verwachten nog veertig zulke nachten".
(1) Dat Friese volkslied is ons vooralsnog onbekend. Bekend is ons wel het Limburgse volkslied dat geldt zowel voor Belgisch Limburg als voor Nederlands Limburg : Waar in 't bronsgroen eikehout 't nachtegaaltje zingt enz...
'+67.
560. OP DE HANDSTAPEL (1565) TE DEINZE
In de stadsrekening; van Deinze over de jaren 1564 - 1566 (1) troffen we toevallig dr: volgende twee uitgavenposten aan : - Den 22en in meije 1565 zo waeren binnen dose stede ten vervolghe van wijlui meester Joos de Grutere (2), iruocirbailliu , ter justicie bracht metten brande eenti loei] Bostin vanComene , same n roet eene Jan Cornelis van lieemp :i.en (= Emden op de Ems :ira Oost-Friesland / Nedersaksen) ter causen vare roave . fortsse ende fiewelt , in doe betaelt den cloc.k.luders deler keereken voor het leden vande hendelclocke naer costume zotten gherechrte upden . Sprijncdriesci voor (,lek en 12 schel ) . par. 24 sch. par. - Item aen Cills s_van Cothem , weerdt in Sue Martin te Peteghem , voor de theere (= verteri ng) bii die vanden eedt t3) tzinen huuse ghedaen upden 24en in mei_je 1 565 ten daghe als zijlieden gheoccupcert waeren ten berechte van Loij Bouten ende Jan Cornelis , die gheexecuteert wieren metten vuere , metgneders den hoocb 'bailliu, biechtvaeders, officiers eule anderen ( ..... ) ende raids der dierte ende menichte van persoren ghenumen ter stede laste de sonmme van 9 1 16 sch. par. Over de eigerilijk. e terechtstelling zelf vinden we verder nog bericht in de Deinse baljuwsrekening ( 4). Deze laat ons toe enig idee te krijgen van hetgeen bij zo een terechtstelling allemaal kwam kijken en hoe -op deze lentelijke dag van mei 1565 - een en ander blijkbaar niet zonder hinder.nissen verliep... Het verhaal was in feite al een hele tijd eerder begonnen. Op 7 maart 1563 (5 ) ' s nachts , had de Deinse baljuw met zijn knechten twee mannen aangehouden , met name Eloij Bout-in en Jehan Cornelissen ( zo heten ze in de baljuwsrekening ), die boosdoeners bleken te zijn . Hun aanhouding bracht, ingevolge let plakkaat op de vervolging van misdadigers , een beloning van tweemaal vijftig pond tournoois op. De beide verdachten werden ongetwijfeld "scherp " ondervraagd, en hun verklaringen. werden grondig nagegaan . Dat naup de nodige tijd in beslag. Een stadsdienaar Jaques ... werd naar Komen ( Conunines ), de geboorteplaats van Eloij Bouting, gestuurd " pour amplement enque. tter de ea vie". Deze driedaagse reis werd in rekening gebracht voor 18 sch. tourn. Een andere stadsdienaar ( bode ? ), Pierre Ver hult, was op last van de baljuw zeventien dagen onderweg met brieven naar diverse steden en parochies waar de voornoemde deli. nkwernten zich volgens hun eigen verklaring hadden opgehouden . Ook deze bode moest ' surenient acquetter de. leur vie et ccnversation "; zijn reis kostte. 5 + 2 sch. tourn. Het moet zijn dat de afgelegde bekentenissen en het belastende bewijsmateriaal : waar genoeg doorwogen om beide plannen tot de brandstapel te veroordelen. In afwachting van de executie zaten de boeven i n de Deinst " cipierage" of of stadsgevangenis opgesloten. Per dag kostte hun levensonderhoud 3sch. 6den. jiarisis per man . Voor 67 dagen verblijf in de gevangenis werd aan de cipier Andries de Scepene 4 + 19 sch . 3 den. tourn . betaald , aan zijn opvolger Joos Boesse , voor 24 dagen levensonderhoud aan de veroordeelden, nog eens 41 4sch . tourn ., en aan Adr i aen de Buc , de knecht van Joos hoesse, ook 35 sch. tourn. voor allerlei uitgaven opa de dag van de executie zelf. Zoals gebruikelijk kregen de boeven v6 r de terechtstel l ing het r'galgc maal " aangeboden : ze gebruikten let in aanwezigheid van de twee biechtvaders en van ( een paar ?) gerechtsdienaars als, bewakers : voor liet opdienen van dit galgemaal kreeg doos Ser ! íppens 4 l tourn. uitbetaald . De biechtvaders waren twee j akobijnenbroeders uit tent, Jan vander l%e hen en Lieven vanden Bussche : voor let bijstaan van de boosdoeners tijdens hun laatste uren kregen deze broeders 20 schellingen elk, of twee pond tourn. samen (op de rekening is dit bedrag doorstreept , en tot 24 schellingen gereduceerd !).
468.
nok de scherprechter ("maitre des haultes oeuvres" ) werd uit Gent gehaald , met name Jan vanden Beer .ne ; zijn loon bedr oeg 12 & 10 sch. tourra, De Deinse mode , die de beul moest gaan halen, kreeg hiervoor 12 sch. tourn . uitbetaald. En ondertussen was alles mateti e el in orde gebracht voor cie exeDaar kwam een en ander bij kijken, zodat een aantal Deinse cutie zelf . Aldus o . m. de tinvi erambachtslui ur nog wat aan verdienen konden . man Guilliamca de Keysere., die 2 & tourn . kreeg voor de leveri n g vaan bomen om het scitavot op te richten. De smiu Johan van Speybrouc kreeg 24 „-ch. tourn. betaald voor levering var! vier ijzeren kettingen en ander ijzertl . lí.g, dienstrit; voor de executie. Hercules Fiers kreeg; 12 sch. tour . betaald voor levering van houten latten waarop de twee houten kooien ("mai_soaicelies") waren gebouwd, waarin de delinkwenten op de brandstapel werden geplaatst ; voor hout voor deze kooien werd aan de kuiper, Denijs van Cottem , 3 sch. toorn. betaald. Aan Simon de Fruit w e id 33 sch . tourn. betaald voor levering van een hoeveelheid brandhout. Tens lotte bleek er nog 12 sch. toorn. stro nodig om het vuur onder de br andstapel aan liet bran d en te krijgen (" á cause de la grande pleui.e qui rust au jour de 1..'execution"). Het vervoer van schavot , hout en stro per kar van de stad naar de executieplaats - die gelegen was op de Sprincdri. esch te Petegem, d.i. ter hoogte van de huidige Poelstraat - kostte 12 sch . toorn. Het begin van de terecht s tellingspleclctighei . d werd ingeleid door het luiden van de " hendelclocke " ( zoals we in Let eerste rekeningsuittreksel gelk,zen hebben); het was gebruikelijk deze klok te luiden van zodra de stoet " ter vanghenisse huut gl-,ync tot de heere ende Wet weder in de stede quamern" (6). Aangezien dit luidesa dus een hele tijd kon duren , was het niet te verwonderen dat de " clockluders " 24 sch. par. uitbetaald kregen (" naei c.ostumce ", zoals de rekening aanstipt). De hele terechtstelling op 22 mei 1.565 moet een fameuze knoei . boal, geweest zijn , die vele uren lang moet geduurd hebben omdat de brandstapel geen vuur wou vatten, zoals in een paar uitgavenposten uitdruk.ke ..+ .;, jk vermeld staat (" ri cause des grandes pleuies et mauvais tamps q.,v fust a u jour de 1'executiou que a payne on ne scavait parfaire l'execution levant ie soleil , couchant"f)
Maar tiet moet dan ondanks de tegenslag van het slechte weer toch gelukt zijn de executie tijdig vaar zonsondergang te 4alt : rekken, zodat de "overlevenden " om van de emoties te bekomen na hun lastige plicht volbracht te hebben , c en flinke maaltijd zeker verdiend hadden. I)e maaltijd werd, zoals we al weten , aangeboden in de herberg Sint -Maarten in de Petegemse Kerkstraat (_!u 1ortrijkstraat) bij Gillis van Gotheln ( elders van Cottem genoemd ), waarvoor de Deinse stadsrekening een uitgavenpost van 9 & 16 sch. par. vermeldt. De rekeni n g van de Deinse baljuw voegt daar nog eens apart een bedrag van 4 & tourn. aan toe ("pour le soupper de messieurs de la Loy au jour que les deux delinqu ans furent executé" - sic), maar dit zelfde bedrag staat ook nog elders ( een tweede keer?) vermeld ("aux echevïns pour leur disner le jour de la sentence et execution , de chacun 2 & th."). Een terechtstelling zoals deze was dus blijkbaar geen eenvoudige en geen goedkope zaak . Maar spektakel was geboden en gerechtigheid was geschied : dat was het v-oornaamste...
469.
note.n (1) Algemeen Rijksarchief Brussel, Rekenkamer, nr. 33.988 - stadsrekening 156á-1566, t° .+e?v° en 42v°. In de stadsrekening wordt het pond parisis zbx^^:.kt als rekenmunt en in de baljuwsrekening het (minJc' gebruikelijke) pond 'ournooi.s. De onderlinge waardeverhouding was 4 tegen S.. Een pond groeten Vlaams was nl. 12 pond parisis waard of 15 pond tournoois. (2) Joos de Crutere was hoogbaljuw sinds 1558; hij werd opgevolgd door Willem dc_Chendt (1566 ._ 1568) en deze door Arthur Bousse (1568, terechtgesteld aug, 1569). Zie Alb. van den Abeele , Geschiedenis van Deinze, Gent, 1865, blz. 43. (3) "Die varjen eelt" (of van de Wet) zijn de heren van de stadsmagistraat. Voor de •>am•n:,gelling van de Wet in augustus 1565 zie K.O.K.-Jaarboek 1949, blz. 144. (4) Algemeen .R-.jk,,:R_rchief Brussel, Rekenkamer, nr. 13.906 - Baljuwsrekening 15;;8 1 5 8, f ° 4vu - Sv'. (5) Indien deze LZl,juwsrekening nog gedagtekend is in de zgn . "paasstijl" (d.^ .z.. het jaar begint op pasen i.p.v. op 1 j anuari ) dan was 7 maart 1563 in feite 7 Diaart 1564; de dagtekeningen 22 en 24 mei daarentegen vallen wel degelijk in liet jaar 1565 (ook in de zgn . "paasstijl", aangezien het paasfeest: steeds valt tussen 22 maart en 24 april ). De "paasdie in. Vlaanderen gebruikelijk was sinds de 13e eeuw , werd pas in 1576 vervangen door de 1 januari-stijl. Maar aangezien de kwestieuze bcaliuwsrekening loopt over de jaren 1568-1578 zou ze dus ook reeds in de nieuwe jaarrekening kunnen gesteld zijn. Het blijft dus eigenl ijk onzeker of de aanhouding op 7 maart 1563 of 1564 gebeurde. De laatste mogelijkheid lijkt ons de meest waarschijnlijke. (6) Deze tekst is een citaat uithet jaar 1530. Zie K.O.K.-Jaarboek 1937, blz. 26.
LEDENLIJST in de vorig jaarg=angen van ons jaarboek werd af en toe de ledenlijst getubl_iceerd. Het: is een tijdje geleden dat we dat gedaan hebben ; daarom zit:l1.cu we de lijst, publiceren in ons Jaarboek 1986. Derhalve vragen we aan onze leden om even te letten op de spelling van hun naam en op hun adres bij dit Kontaktblad : is alles juist ? Zoniet, gelieve ons dan de correctie mee te delen opdat de lijst in het jaarboek juist zou zijn.
561. AMBROSIUS DOLPRYN, HORLOGEMAKER ( cfr. nota 513) In nota 513 vroeg Paul Huys of Valre Dolphyn en/of Gabriëlla Aolphyn afstaimuelingen zoucleii van meester horlogemaker Ambrosius Dolphyn. We zochten en vonden het volgende : 1. Valëre Dolphyn werd geboren op 27 mei 1920 als zoon van Maurice Arthur Dolpliyn, toen 33 jaar oud, plafonneerder van beroep en van Rachel
470. Rosalie De Volder. Maurice Arthur werd in 1887 geboren als zoon van Victor Honord, 37 jáir, plafonneerder en van Clementia Lievens. Deze Victor Dolphyn werd in Aarsele geboren (in + 1850). 2. Gabrijl.la Dolphyn, geboren in 1907, was de dochter van Willem Doiphyndie in 1.907 26 jaar oud was, plafonneerder van beroep was, te Deinze woonde, maar te Nevele geboren was (iii + 1881). 3. Ik vond wel een Centiel Francies Albert Dolphyn, gehuwd met Maria De Gryse. Hij was looodgieter en zij huishoudster. Hij werd geboren op 27 september 1851 te Deinze en had een zoon , °20 augustus 1881, Oscar Victorin dochter, °25 november 1884 Valentine Celine Aline ti zoon, 02 dece'ibe3_ 1886, Alphonse Modest dochter, °14 juni 1889, Aline Rachel Celine. Deze Centiel Dolphyn was de zoon van Victor Karel Dolphyn, loodgieter en van Melanie Bekaert. Deze Victor Karel werd te Petegem geboren op 20 april 1824 als zoon van Julie Virginie Dolphyn. Zij was naaister van beroep en woonde in Deinze. Ze beviel echter ten huize van Joanna Maria Vereecke in de Sint-Bubertuswijk van Petegem (Joanna Vereecke was 50 jaar). De leeftijd van de niet gehuwde moeder werd niet genoemd. Wel staat genoteerd dat de 55-jarige horlogemaker van Deinze Michiel. Dolphyn de aangifte mee ondertekende. Dit is de Mach . 'die bij Paul Huys vernoemd werd (en die in 1774 geboren werd). Hij zou dus in 1824 niet 55 maar slechts 50 jaar geweest zijn. Michiel is de zoon vanAmbrosius (?). Op 23 februari 1887 kreeg de ongehuwde Rosalie Vanderhaegen een zoon die ze Leon Maurice Vanderhaegen noemde. Dit kind werd erkend bij het aangaan van het huwelijk tussen Rosalie Vanderhaegen en Karolus Franciscus Valentinus Dolphyn op 11.1.1893. Dat werd dus Leon Maurice Dolphyn. Er is over de Dolphyns veel meer te vinden in de registers te Deinze. Maar dat op te zoeken is vakantiewerk; we beloven het'voor later. Ambrosius
•, i Michiel Virginie Victor Centiel
4 Oscar
562. NOG OVER DOLPHYN (cfr. 513 en vorige nota) Van de heer C. Thissen, die te Knokke woont, kregen we een mededeling over een horlogiekast die hij staan heeft.
Het cijferblad meldt M. Dolphyn Deynse 1824. Dit uurwerk, staande klok, is dus het werk van Michael of Michiel Dolphyn, zoon van Ambrosius (cfr. voorgaande nota en nota 513). Dhr. Thissen signaleert een horlogekast met houten kader, tandwielen met geel koper en een as vastgemaakt met dikke loden bellen. Hij vraagt of dit een oude manier van horlogewaken is, dan wel of dit het werk zou
471.
zijn van een hobby-horlogemaker. Wie weet daar iets over 7 Michiel Doiphyn en ; ij,a vader Ambrosius waren geen amateur-horlogemakers, maar waren beroepsmensen. WIE WEE T TETS OVE1: D0LPIIY N--Ki,JKKEN ? W f^ WEL'r I)ULP11'r N-.KI.OKYr: N STAAN ?
Ben je in crde met l i.dgeld cpn jaarboek 1985 ? prk. OOo-O 34500-•:'7 van
OVER DEINZENAARS We weten dat op Jit ogenblik e en studie geschreven wordt over Marnix Van Gavere ( Fernand Pauwels ) en een over. Hans Meien (Frank Van Doorne). Daarover later , na de publicatie waarnaar -we met belan gstelling uitkijken.
563. RUMRAADSELS Berijmde raadsels zijn taai : nog trotseren ze radio en televisie in de winteravonden, getuige het volgende paar uit de Leiestreek. Het eerste is wat boers maar het komt uit de Leiehoek van Machelen bij Deinze en 't luidt : Het 'n eet noch 'n drinkt. Het 'n schijt noch 'n stinkt Maar 't Zal in korte dagen Eten en drinken, Schijten en stinken. (een bebroed ei) En het tweede : Ik kom van eer. grote reize, Zonder drank. n och spi j; e Niemand 'n weet wie ik ben Maar scheur mijn verfrommeld kleed En je zult weten hoe I k heet.
(een brief) Gaston Pieter Baert
in Biekorf 1960 blz. 63.
472.
564. EEN EX-DEINZENAAR OOGST LAUWEREN IN NEW-YORK
Een ex- Zeverenaar Georges De Smul bereidde zich voor om de Marathon van New-York te lopen. Maar niet een Marathon voor beroepslopers maar voor amateurs bv. 1.077 advokaten, 1.700 mensen uit de medi.sclie :sector, 727 ingenieurs, 190 tandartsen, 14 politici, 73 priesters; 18.364 deelnemers. Georges De Smul is voorzitter van de Middenstand Club te SintLambrechts-Woluwe. Hij is er ook initiatiefnemer en :t i.chtr.r van liet aktiekomitee "wij houden van Brussel en de 19 - zet 13russel in de bloempjes". Op maandag 19.11.1984 liep hij de Marathon van New-York in 3 uur 34 minuten (eigenlijk 4 uur 4 minuten - maar hij vertrok als laatste van 18 .364 en met handicap). Dat is geen wereldtijd maar ... hij liep met in de hand een gros van 119 gekleurde ballonetjes. Ten minste 119 bij de start. Bij de aankomst had hij er nog maar 80 bij zich en was dus een kleurig element in die massa . Met die ballons als ballast (?) was hij ten opvallende figuur. Er waren nog enkele Brusselse deelnemers : een Johan Ceirnaert en zoen, een Dirk Vanderkerken. In de plaatselijke kranten haalde hij foto's en krantekoppen als "the crazy bal loonman". In Le Soir van 22.11.1984 verscheen een artikel over het exploot van deze 38 -jarige kruidenier-groentenier "que s'est parfaitcrient integrë á la capi.tale sans pour autant renoncer a sa culture d'uri.gi.ne (venu de Deinze , tin Flandrien). Ik fait d'ailleurs portie dc teut.: les associations Néerlandophones de Woluwe-Saint-Lambert.
Is dat de zoon van de gewezen burgemeester van Zeveren ? Wij danken notaris Pauwels die ons deze gegevens doorspeelde.
565. DE BEVOLKING VAN DEINZE
Op 1 januari 1984 bedroeg het bevolkingscijfer van Deinze 25.148 (12.438 mannen + 12.710 vrouwen) volgens bet Belgisch Staatsblad van 13.10.1984. Dus 272 vrouwen meer dan mannen. Er zijn i n België + 200.000 vrouwen meer dan mannen. llelaa:^... allemaal oude vrouwen-die hun man overleven. De gemiddelde levensduur voor mannen : + 70 à 71 jaar , voor vrouwen : 75 d 76 jaar; verschil 5 jaar . Het zijn die vijf jaargangen die aan de vrouwen de meerderheid bezorgen. De natuur zorgt voor evenwicht. Bij de geboorten : in principe 51 jongens en 49 meisjes . Maar die meisjes zijn biologisch sterker. De jongens worden fysisch sterker : zij kunnen zwaardere gewichten drageu. Maar dat kan een ezel ook !!! Zolang de mens de natuur niet manupileert zorgt de natuur voor evenwicht (dag en nacht - winter en zomer. - water- en luchtreiniging). Maar o wee als de mens gaat ingrijpen hij verstoort de;natuurlijke orde !
Mate is te allen dingen goed.
/1 .
3
.
Andere steden met 25.000 inwoners . Deinse 25.148 llurelbeke 25.498 7_ventem 25.358 Houthalen 25.61`5 Slechts 4 steden al? e andere heiben minder dna 25.000 of meer dan 2b.000 :inwoners.
AA1.,TE R In het museum te Aaltel/Bellen 1. Thematische veordrachtenreeks over Willem vaa oranje. 2. Tentoonstelling -- in samenwerking met cie BRT : de 'kitedij uit. ne Wil Lom van Oran j e . 3. Iets speciaals lbde eeuwse banketten Vraag de folder of informatie; tel. 091/74.34.99. Historisch Museum van de Vlaamse Strijd Museumlaan 10:3 9881 Aalter/Bellen
566. EUGO VAN DEN ABEELE OP EEN SICAREBAN ,1 in 1965 kreeg Hugo Van den Abeele het grootlint van de e e-g;acotmee^ ter van de orde der edele flami..eren van Amersfoort.
Te dier gelegenheid werden sigaren geschonken met een ssig;nr-e',,and met de afbeelding erop van Hugo met het grootlint en met de titel erop °' er . grootmeester°". Ik heb er ëén exemplaar van. Welke andere streekgenoot zou er zijn te wiens ere si.garebandje werden gemaakt ? En wat zijn die Edele Fl emieren van Amersfoort ?
567. EEN AFPERSER OP STRAFBEDEVAART Ene Arend MESDACH (vermoedelijk uit. De i nze; was -am een zaak van a.fpe rs i ng °._ veroordeeld tot een strafbedevaart, De zaak zat als volgt in elkaar. Cuperkin, de knapt van mijnheere Daneel van Aelwi.inc, Leer van Lsansbeke, had een hond van zijn meester verminkt. Arend Mestacts, zogezegd op goede voet staande met heer Daneel, had aan Cuperkin beloofd die zaak bij zijn meester in orde te brengen, maar in werkelijkheid had hij Cuperkin voortdurend in angst gelaten en hem geld afgeperst. Tot hij tegen de lamp was gelopen... In juli. 1403 kwam Arend voor de Gentse schepenen van de keur:' orss verlichting van de hem opgelegde straf, nl. een strafbedevaart, te bekomen. Hij haalde zijn slag evenwel niet thuis. De Gentse voorscheten M cth&-as
474.
Damman, "juge " i n deze zaak , velde de volgende uitspraak : dat Arend Mesdach te Deinze , met een waakaars van T pond in de handt, vók en na de processie openbaar bekentenis zal afleggen van zijn misdaad en dat hij drie dagen nadien " sai doen sinne peelgrimage tSente Gillis int provi n sche" ( 2). Bij niet - naleving van het vonnis zal daar oen boete van 100 pond parisis bijkomen . Borg voor Arend Mesdach is ene Jan METTEN SCAPEN. Strafbedevaart: er, waren in de late middeleeuwen een. heel gebruikelijke straf die, ofschoon religieus van inspiratie , zeer vaak ook door wereldlijke rechtbanken werd toegepast . Een dergelijke straf louterde de zondaar én tegelijk was me ., -voor een hete tijd- een lastige klant kwijt ( die misschien z elfs h. i_e?.,aal niet: mleer terugkwam, want ot p bedevaart gaan was allermins t een lachedi.ng ei beslist nií = t zonder gevaren 1) . Wel kon die straf soms '"afg ekocht" worden tege n een geldbedrag; daarvoor golden vaste tarie f lijsten ( die plaatselijk wel verschilden). De bedevaart naar Sint-G illis in de ;;' rovenc_e (Saint-(„illes-du-Card) behoorde -te zamen met die naar Rome en die naar Sanj ' ago ot Sint-Jakob de Comp a stel.la in Galicl - tot de "dr.ie bedevaarten die in Oud-Vlaanderen reeds vMr 1300 bekend waren" (3). Interessant is di . t geval. in zoverre dat dit een vrij :Laat geattesteerde strafbedevaart naar Sint-Gillis in de Pr. ovence blijkt te schreef zijn. In de gebundelde opstellen " Vlaamse pel.grimstoehten " wijlen priester Antoon Viaene, de redakteur van "Biek4 orf", inmters dat deze bedevaart " in de praktijk blijft ... tot omstreeks 1390. Daarna verdwijnt de provengaaise pelgrimage uit de gerechtelijke praktijk, hoewel ze nominatim in de tarieflijsten ... standhoudt, zij het dan alleen nog als expressie van een bepaalde geldboete" (4). Het onderhavige geval nu , uit 1403 dus , bewijst alvast: dat die strafbedev a art ook na. 1400 nog in de praktijk werd toegepast , en niet louter als "?Ypressie van een bepaalde geldboete". In de stedelijke tarieven te cent was de afkoopsom vin de provengaalse bedevaart bepaald op 6 pond parisi s. In het geval van Arend Mesdach gaat het duidelijk niet om een afkoopsom , maar om een echte strafbedevaart , waarvoor bi. } nietnaleving een fikse boete van niet minder dan honderd pond parisis zal toegepast worden Bron : Joris de Zutter , Regesten op de Jaarregisters van de Keure. Schepenjaar 1402-1403 , Gent, 1981 , blz. 169 , regest nr. 1349. (1) Arend Mesdach treffen we een kwarteeuw vroeger een paar keer aan in de Deinse baljuwsrekeningen ( 1380) : hij was betrokken in een vechtpartij met ene Laurens van den Cnocke' ( Kontaktblad november 1984, blz. 390 onderaar.) en werd door de baljuw beboet voor akkerschade te Petegem ( Konrtaktblad j anuari . 1983, blz. 412, nota 495). (2) Stadsarchief Gent , reeks 301, reg. 17 , f° 73 v°, akte 1 dd. 14 juli 1403. (3) Ant . Viaene , Vlaamse pelgrimstoschten , Brugge , Gidsenbond, 1982, blz. 140. ( 4) Ant. Viaene , a.w., blz. 140. Paul Huys.
475.
568.
ZANTEKOORN PIT D£ LEEST REEK Aanbranden. - Bij Leander Algoet waar wij rond de poene toekwamen, stonden de aa;arda,,pels op cie stov+_ aan te branden. Wij zeggen : "Leander, geriekt ge niets ? de patatten branden aan". - Dat. 'n is niet, zei meander, 'k Nebbe ze geern met een korstje gebakken". ljoterham - "Goed gewevo n en schone gewreven" : dat zijn in de Leiestreek goed gesneden en wel gesmeerde boterhanen. Karel Beelaert - "'s ochtends in een keutel terten is geld" zei Karel Beelae:rt. Zijn l i jf ^-,preuk was Oremus (herrus), lavendus en rozemarijn zijn kruiden die welriekende zijn, padden e-111 slangen zijn goot venijn, maar d'r .ijri tongen die Kwader zijn. VogeL?anJ - De gele gl.:u,-is schuifelt : Geef mij 't geld van mijn bier. De grauwe gruns (zit gaarne' op de droge tulken en fluit) : Ruik, ruik, 'k zit te op mijnen tul.k. De merel : In de kiekemande ! wilde 't niet et•,n, laat het staan. De Wielewaal : Boer trek je kiel aan ! ieter Baert in "Biekorf" 1967
Laston P
blz.
229.
569. KARNAVAL Op radio Tequila hoorden we op 10 februari 1985 een etymologische verklaring van Karnaval als latijn : carne vale = vaar wel vlees; dus een afscheid van het vleeseten bij het begin van de vasten. Dat is inderdaad een verklaring. Maar indien men weet dat karnaval eigenlijk al bestond voordat het vleeseten verboden werd, moet er een andere verklaring zijn. We deelden ze telefoni sc h mee aan Tequila. Die andere verklaring is dan car-navalis : een kar, een wagen, werd uit het water getrokken. Op die wagen stond een godenbeeld. De wagen werd door het land getrokken om water en vruchtbaarheid over het land te spreiden.. Dat oudgeruaanse gebruik werd, zoals vele andere heidense gebruiken, in het Christelijke leven ingelijfd en geleidelijk aangepast. Het langer worden van de dag, het licht, het hoger komen van de zon, waren voor uiensen die in en van de natuur leefden belangrijk. Vïuchtbaarheid van liet land, van het vee, maar nok in het gezin, was essentieel. Er was bij onze Frankische voorouders een vruchtbaarheidsgodin Freya, wier naam nog voorkomt in de naam van de weekdag vrijdag. Dinsdag is de dag van Tiwaz, een oorlogsgod en god van het recht (cfr. Engels Tuesday). Woensdag is de dag van Wodan (cfr. Engels Wednes-day), de onpcrgdd. Donderdag is de dag van Donar, god van bliksem en donder. In Scondinavië heette die Thor (cfr. Engels Thursday - Engeland was een tijd lang in bezit vaat Knot de Grote, koning over Denemarken + Noorwegen + Engeland). Vrijdag is de dag van Freya, godin van de vruchtbaarheid santen niet haar broer Ereyer (cfr. etyrnologi;e van "vrijen"). Daarover later meer. De germaanse oudheid zit flink verweven in het hedendaagse leven; erin verweven en verdoken.
4716.
Nog een voorbeeldje van de verwantschap Engels-Westvlaams : The Beatles zingen (zongen) over een "yell.ow submarine". Ver- eiijk eens
dat ytllow met het Westvlaamse geluw (klemtoon op de eerste lettergreep) geluw werd dan gelve = geel en vergelijk dan dat met het Duitse cycli) geel . Enrr .i:.-:Nederlands -- Duits = 3 dialekten uit ëCin Germaanse taal alle 3 tot afzonderlijke taal gegroeid Nog een voorbeeldje Engels : to think thoug` tt thought ( oorspronke lijk die gh uitspreken) vb. Vlaamse dialekten denken docht ged;,cht algemeen Nede,-lands : denken dacht gedacht lhiLts : denken dachte gedacht (vei.gel.ijk de hoofdtijden van brengen , zwemnoen , springen enz.) swin^ swam swum zwemmen zwom gezwommen schwinunen schwamn geschwummen en tientallen andere vormen.
570. MYTHOLOGIE In de namen van de weekdagen vindt men heri nneringen aan de Germaanse mythologie die hier 1500 jaar geleden nog leefde. Indien men de Germaanse mvt.hologie vergelijkt met de Griekse vindt men vaak geli.jka.ard,ge motieven - motieven die ook in de oeroude sprookjes verdoezeld zitten. Die motieven ko-neu ook voor in Keltische en Slavische mythen zodanig dat een :poort van oer-mythologie zou bestaan kunnen hebben, juic,t zo:_ils er ook verwantschap is tussen al die talen, wat naar het stadium van het Indogermaans of Indor europees voert, een gemeenschappelijke stam van gillt Europese talen (behalve rins, Baskisch en hon gaars). Over dat: Indo-europees en over de "Urheimat" zijn er wel heel wat theorieën en varianten. Maar dat de mythologie en dat de mythische riten, gekerstend iti de loop van eeuwen, nog doorlopen en doorzinderen in volksgebruiken is een feit. Sinterklaas, op zijn wit paard door de lucht rijdend, is cie Wilde Jager, is Odia of Wodan op zijn achtpotig wit paard Sleipnir; en waar. Sleipnir ct,, grond raakte ontstonden warm-waterbronnen. Wasdan is de oppergod, uit een godentrias Wodan-Wili en Wee, ontstaan uit de oksels van de reus Ymir, die zelf ontstaan was uit het ijs van Nevelland, gesmelru_n door overspattende vuurvonken en uit liet ijs vrijgekomen door de (}Lrkoe Audumbia. Tussen neve.lheim en vuurheim lag de op te vullen lege ruimte Gínnungagap. ;)ie ruimte werd opgevuld met de resten van Ymir eo in net mijden stond dan de wereld-es, de oerboom. Dat is onze wereld goworden.
571. VOORNAMEN IN RUSLAND
De trouwe lezer van ons Kontaktblad zal wel al opgemerkt hebben dat namen - en vooral voornamen - mij interesseren. Reeds in liet K.O.K. Jaarboek 1963 schreef ik daar een bijdrage over.
,4 77.
Ri:voiutieperiode ^ i die plots willen breken niet eeuwenoude tradities vallen soms ]li oVcrdr i jv +-agent die, na re lative2 i_ng van al liet e ` c.uk'e 121 verge?i.,kin? niet het oude, weer terugg:schreefcl worden. r'enk heb, aan de nieuwra t:ijcltellin; van de, :franse Revolutie (omn maar één voorbeeld te
In het revolutionaire Rusland van de jaren 1920 brak men oft-itieelnet de gewone voo3-oas mueving. Men gaf toen voorn .men als Traktor, Revolutie, Artillerie, Ak.?dcmie, l.lydroëlektrisch Station, Elektrificatie, Radium, Diesel ea. Maar dil toenmalige nieuwigheid is al lang weer uit de mode. De meeset voorkomende jcinge.usnaam is nu Aleksander, dan Dimitri, Alekseï, Sergci, Andrez. en Ivan (1.71r is de Russificatie van Johannes, Wannes, I<_-)Wan (Johan-Jowan) Ja;:^ ). De meesi: voorkomcade meisjesnaam is nu Jekatarina (Catharina, ons Katrien) en clan Anna, Maria, Jelena (ot-is Helena) Olga, Tatjana ( vrouwelijk van Tatianus). Alexander. = de beschermer Griekse namen Catharina = de zuivere Vergeten we niet dat, zoals bij ons liet Latijn de basis is van veel woorden en namen, zulks in liet Oosten het Grieks is en was. liet Romeinse rijk werd gesplitst in een Westromeins Rijk, met het Latijn als voertaal, en in een Oostromeins Rijk met het Grieks als voertaal. Het Westrcmeinse Rijk bleef bestaan tot 47b; het. Oostromei_ns Rijk echter tot 1453 (dus bijna duizend jaar langer). Het Russisch schrift is liet Cyrillisch alfabet; het is liet door de Heilige Cyrillus aangepaste Criekse alfabet naar een andere (slavische) taal. liet Russisch is de taal van tiet graafschap Moskwa en wat daaruit ge-gr.oeic fl et Russisch is een Slavische taal. De Slavische talen vormen een Bioen, zoals de Germaanse talen binnen de indo-Europese talen (andere 5lavisc.'rce talen Tsjechisch, Slovaaks, Bulgaars, Servisch, Pools, H'ekrains W.itrussist;h e.r .). In de Sovjet Unie spreekt men 100 talen, gegroepeerd in de diverse sovjetrepublieken (o.a. de k.aukasische talen). Hongaars valt buiten de groep Indo-europees) (Roemeens behoort tot de Romaanse taalgroep)
572. ONGEWR NSTE Vi .EbO NUEN ITI'l'Ct ?W'E 'EN
Uit de freiisse stadsrekening over de jaren 1564-1566 (1) : Betacit in 3c 1t2to:,sene Hans Candrijn van Antwerpen ende Pranch(oi.js) Tasselle vea Wulfver(in)g11em int westquaertier, die als vagabande ghebannen wasren uut Vlaenderen ut) de gaighe compt p. vill.et 40 scli. par. Meer bijzonderheden over deze beide vagebonden die dus uit Vlaanderen werden verbannen -• c>!, straf van aan de galg opgeknoopt te worden indien ze toch linnen de grenzen van het graafschap zouden aangetroffen worden vernemen we in de (franstalige) rekeningen van de Deins` hoogbaljuw (mnet naree Joos de urutere) uit diezelfde tijd (2). Hans Quadrijn, zoals hij hier genoemd wordt, zoon van Jehan, geboortig van Antwerpen, was door de hoogbaljuw en zijn knechten aangehouden en gevangen gezet op 14 maart 1564 en Franehoijs Tassche, zoon van Christiaen, geboortig van Wulveringem, op 17 maart 1564 (n.s. 1565).
478.
Canc.ri. j;, bleef 49 dagen in de Deinse gevangenis c^n T ssche 5.5 dagen. De Gentse beul. ("ma tse des haa.ates oe,vres'F), Meester J',a n wanden 3eergIte, kwam de heide kerel: een verhoor onder folterins; (bar .gn. ccscla^. p e..aanen") afnemen op 17 taaei en op 23 mci. De straf 1 e:idde. uit stad en gY.aafschap verbannen voor tien jaar. Nog in de:^,elfda ha 1 juwsrekening (3) staan nog vier azulere ve rb nniagen in de>ze.lfde maand maart 1564 genoteerd (we vertalen de tekst uit het Frans). Item, de 7e da van de voornoemde maand maart (15)64 werden aangehouden Hendric Cot:tens uit Zulte, AntZ^uenis Pauwels uit leper, Hans (?) era Pauwels keys uit Oosterwijk, die gebannen Pelnis uit Joullers (? weiden uit de stad en roede van Deinzu. Betaald aan de voornoemde Andriens (4), schout en cipier voor vier dagen gevangenis el bij kwi.ntantie 28 schclxingen parisis. (1) Algemeen Rijksarchief Brussel, Rekenkamer, nr. 33.988, 40 v°. (2) Ibid., nr. 13.906, f° 3 r° -- 4 r°. (3) Ibis., nr. 13.906, f° 7 r°. (4) A^udries de Se pene is zijn naam voluit.
Paul- t1U S .
573. KRUf;Sli0UUT'1_MNAARS TER DOOI), TE GENT ONDER DE GUILLOTINE Een mededeling in 1801 Echt crinmi_neele sententiën werden uitgesproken door liet. 'Cr ibunaaI c7 imineel -^;an 't Departement van de Schelde. te Gunt, den 20 '1'laermídoz 9de jaar ten laste van (= 28 juni 1801) Pieter Joannes liessenzaai, oud 28 jaeren, daglauernLan :Ph.ilippe Martinus 11essema_n, oud 24 jacren, da;Iiuenuan Ludovieus Hesseman, oud 1.9 jaeren, dagbuurman llie i er Francíes De. Paffe, oud 30 jaeren, daghuerman. Alle vier gecondemneert tot de straffe des doods. Jacobus liessoman, oud 16 jaeren, daghuerman, gecondemuieert voor. 20 jaeren opsluiting in 't Correctie-huys. Joanxars Baptist Versch,uereu en Petrus Caedon, beyde dl.gi^tlez',m;^ats, 1_>.e-coodemneert voor 24jacr.en ijzers. Petron1.I la-Livina Hev; dr ickx en Maria-Catharina Audo Sr e , moeder van de vier He„:semaan, beycie voor 24 jaeren opsluyting in het Cor-rectie--huys der stad Gent en 6 uren ten toonen, alle geboortig en tior.n ac.hti.k, tot Cruyshout.em.
Alle beschuldigt en overtuigt van diefte met braeke en openbaar geweld begaen te hebben ten huyze en aen den burger Fra_ncies Ceuterickx en zijne familie, woonagtig tor Wanneghem, in den 17118 maart eiacht van den 26 en 27 Ventose ia..tsleden; dat de gezegde dieven en \+'agebonden de. Renre met een zoodaenig geweld geforceert hebben, dat het ijzer, 't welk in den muer gemetst was, met een deel van den muur met Benen schok Ier neer gestuyckt is, alsmede dat zij de bewoonders van den zelfden huyze cie handen en voeten hebben gebonden en hun alzoo moeder-Hackt: van boven tot beneden in den kelder geworpen : alsdan hebben zij gestolen al het Geld, Goud, Kleederen, Lijnwaad en andere Effecten, die hun a411s.tonden; daer naer hebben die vagebonden de Vrouw van den gemá'lden Ceulerickx opgenomen en met de voeten op Benen gloeyenden Rooster gezet tot dat zij geroost waeren. Neer hun van cassasie bediend te hebben is hun vraege.
479..
verworpen, en naer het afkomen van hun appel, wordt hun vonnis u'tze.voerd heden 1 Brumaire iiaer 10 der Fransehe Repub.Lique. (23 oct.) Op 'dezelfde 1 Brumaire van het jaar 10 werd nog een boende van? 4 terechtgesteld. Zij "ondergingen hunne verdiende Doodstraf doos. 1,ct scherp der Guillotine, andere dieven en Vagebonden ter exempel." Dat wil zeggen dat el) 1 Brumaire 10 (23 oc.t. 1801) alleszins achtdieven werden ge-giljotineerd. De tweede bende bestond uit de 32 jarige Jacobus de Caluwe, de 36 jarige Augustinus de Windt, de 60 jarige Petrus lrancies i;elegeert en de 46 jarige Joannes Poppe, alle vier dagloners uit Moerbeke.
574. LAGRANGE
In Vlaamse Stam 1985 blz 104 (februari nr) las ik volgende nota t "In Zingem werd in 1639 Margareta Del Grainse geboren (haar vader heette bij zijn huwelijk te Zingemis in 1644 Vonder Schuer.en). Bij haar huwelijk te Zingem in 1644 tieette ze De La Graenge. In Welden in 1699 was ze meter van een van haar kleinkinderen en daar wordt ze vermeld als De tryn. Dus . Vander Schueren werd in bet Frans vertaald tot De La Grarige of een variante en dit werd vervormd, tot liet 81 jaar later en 3 kilometer verder De Grijn werd."
(1644 zal wel fout zijn) Lagrange ook in nota 8, 9, 15, 93, 94, 95, 97, 98, 135, 146, 245, 374, 400.
575. NACHTERGAI:'LE In hetzelfde nunnier van Vlaamse Stam stond een artikel over de familie Nachtergaele in de 16e en 17e eeuw te. Asper-Ouwegem-Kruishoutem; ove^.r hen die hier bleven en over- hen die naar Noord-Nederland uitweken. Is het van die Nachtergaeles dat Jules en'ï.con Nachtergaeie, beldo^,I1 geboren in Zingem,áfstamden ?
576. BRIEF VAN D ESIRE DELCROTX ( 1823 -1887 ) AAN RINUS 'JAN DEN ABEELE (1835
1918)
Brussel , den 7 Xber 1886. Waarde beste Vriend, Onzeggeiijke drukte van werk en allerhande beslommeringen hebben mij belet vroeger uwen vriendelijken brief van 13 9ber te beantwoorden. Ik zie in
480.
dien .brïef dat alles bij u ten beste gaat en wij verheugen er ons al len hartelijk om. H: er- ook is er geen reden tot klagen. Vrouw c n kinderen rn ook uw onderdanige onlergeteekende zijn in de beste í;ezorldheic;. Sedert 14 da en hoor ik dagelijks : "Papa, hebde al naar M. Van den Abeele des:lLre^ren ?" Waarop ik dan ant'•.oordde : "Neen, ik deuk ]Let vandaag te doen" . En zoo ging het dag op slag dat ik met deu grootsten iever bezic,d en met het vast Lamsluit gewapend u den zelfden dag te seh iiven, het nogtans niet deed ! En de oorzaken van deze opvolgende verzuirnellissen waren te lang oir te melden (Notarissenstijl). Een enkel woord zij genoeg om mij te veront schuldigeu. Ik weet: sedert zes weken achteruit den dag niet te Doemen waarop, te vrede van mijn werk, ik wet een gerust gemoed naar haas beul gegaan. Er haperde altijd iets aan en dit iets komt enkel voort uit den gespannen toestand welken, helaas ! ook onder de Vlamingen in zake van staatknnndi ge gezindheid heerscht. Wat al moeilijkheden ik ontmoet. heb betrekkelijk de Vlaamsche Academie in onzeggelijk. En in deze laatste tijden heeft de zaak van den 5 jaarlijkschen prijskamp mij ook .niet we-;.tuig geërgerd. Verbeeld u dat zekere mededinger, boos omdat men item niet bekroond heeft, mij persoonlijk in Gazetn en in aan den Minister f*er.icil^ brieven openlijk van medeplichtigheid beschuldigt. Hij tienweer.•t dat ik (die ilersot)nlijk geweigerd heb van de jury deel uit te maken) dat ik met Van Beers was aangespannen om den katholieken jury te verschalken en dat ik azun die jury cent onvolledige uitgave van de Rij-end(-.bladen, dat is eene uitgave waaraan den liberalen Confiteor ontbrak, heb onderdorpen. De waarheid is : dat Van Beers enkel een exemplaar heeft gezonden zijnor "Gedichten" Bene schooleditie van de Rijzende Bladen waaraan de "Confiteor" ontbrak maar dat hij in zijn brief gezegd heelst dat eer1o prachteditie van de. "Rijzende bladeren" in den loop van het jaar :884 was Tai tgegeven. ik, gebruik makende van het recht dat het reglement aan het Hoogere. Bestuur geeft, heb aan de jury de prachtuigave der Rijzende Blaren, ex ofticis onderworpen te zamen niet de overige: werken van Van Feecs door íi_m ze ve ingezongen. De jury heeft al de. werkeen vaO Var Beers, uic: van kant gezet . genomen alleen de prachteditie van de "Rijzende Bladeren er. den prijs toegekend aan D, Kijzende Bladeren, pracht:eds tie dice den "Gaaf itcoi" bevat. Juist het tegenovergestelde van wat Wazenaar mij j verwijt ]leeft du. werkelijk plaat-;gelald: Dit alles kan door de autilentiyue stukken bewezen worden en, in mijn hoedanigheid van ambtenaar, moet i.k zwijgen en mij lijdzaam laten beschuldigen. Gij begrijpt dus, Beste VrierA, dat ik in deze laatste tijden h.et geweldig druk heb gehad en gij zult mij verontschuldigen indien ik niet vroeger heb geantwoord. Maar nu, laten we die onaangename zaken daar en spreken wij van wat anders. Onder het oogpunt der gezondheid hebben wij het gelul, niet te moeten klagen. Wij .:ijn Goddank allen frisch er gezond en gelukki in onzen huiselijken kring. Mijn vrouw wordt breed en vet als een otterken en in nr. 60 der R.±biauostraat waar thans mijn oudste zoon woont, is ook alles ten beste. Ernest schildert nog altijd voort gedurende zijn beschikbare ogenblikken; hij schildert thans ook à l'aquarclle en voorziet de geiische familie van MEESTEltstukken, natuurlijk. En van u eu de uceil gesproken, wij vernamen met vreugde dat uw bronchite genezers is
en dat de vrouw en de kleine Clara hun weederkeerig geluk in elkander vinden. Ik, zegt gij, krabbel en schrijf en schilder en wroet maar moedig voort; dat is alles goed en wel maar wanneer zult gij eens uwen achtbaren. persoon, met uw dito vrouw en kind, tot aan de statie van Sint-
}91
Denijs wroeten om alzoo , in trio wroetend , riet den machtigen i .7 zcr.en wroeter naar Brussel te komen afgekrab b eld bij de vri.end^n van uit: de lef anqstraat ? ' t Is nu te koud zult gij mij zeggen om met vrouw en kroost die gevaarlijke reis te ondernemen. ik neem dat aan en ik verdaag voor de 213 zult, van uw huisgezin de reis tot i . n den toekomenden zomer, m aa i hoop ik, zoo lang niet wachten. Jammer maar dat de dage n zoo kort zijn - ander kwam ik L ter gele -er}hoid der zittingen van de academie die den derden woensdag v ±a3 elkc maand te Gent plaats hebben, eens in Laethem bezoeken maar bij wi .otet dag; a,c't 4
dat moeilijk.
Moest het gebeuren dat op dergelijken derden woensdag uwe r..akcn^ U te Geut riepen dan zou het mij aangenaam zijn U bij die gelegenheid de lhaiid te kunnen drukken . Ik kem dan gewoonlijk om 10 112 uur aan en ye n vrij tot rond twee ure. Op voorhand verwittigd, kan ik ook daai vroeger zi.;jn.. Wat nu ook het lot daarover beschikke , ik dank U hartelijk voor de goede herinnering die gij van mij en mijn familie gehouden hebt en il. U, Beste Vriend , bij die goede gedachten te bl i jven eri teve i ;s zoowel a.ls Mevrouw V.d.Abeele verzekerd te zijn onzer beste gevoelens vair war me oe-genegenheid en bestendige vriendschap. Uw toege negen Pesiré Deleioix e n familie.
Wie is Desird Delcroix ? - zie K.O.K. Jaarboek 1973 (blz. 11-67) een bijdrage van Geer L Gevaert.- Ook in het Vlaams Gezelschap te Deinze in K.O.K. Jaarboek 1962 wordt Desiré Deleroix vaak genoemd; het is een bijdrage: van Lerctian M.:es. Het origineel van deze bxief kregen we van Raf Vazden Abeel.e uit bet famiiiearcliief. Over Desiré Deleroix is veel te vertellen. Nieuw Vlaanderen van 5-2-1944 publiceerde een brief -van D. Deicroix aan Binus van 26 juli 1886.
r 577. OLSENAAR IN OOST- INDIE
Over Jan van Renterghem , Olsene en oost-litdiË^ i.n 17e ec.uww zie Vlaamse Stam feb . 85 blz. 100
578. RAOUL DE KEYSER
A. Van 3 tot 31 maart stelde Raoul De Keyser zijn werk ten toon in Middelburg.
482.
In cie Proviucial..e Zeeuwse Courant van 9 maart 19S5 publiceerde men een hele bladzijde over hem. [let is merkwaardig dat men in Nederland schijnbaar neer belangstelling heeft voor zijn werk dan hier; en zeker dein in Deinze want daar heeft.l,ij zijn werk nog nooit getoond, tenzij aan "ingewijden". Raoul De Keyser i.s te besciteideu om zich op te dringen. ïlij stelt. maar ten toon kaar men hem vraa t. Hij zoekt geen gelegenheid cum ten toen te stellen. Het wordt mijns inziens meer dan '.ijd zijn werk te Deinze zelf ook eens te t;onei1. Men zal het. hem moeten vragen; meer zelfs :.nen zal er bij hein nwetet,. op aandringen liet te doen. Bescheidenheid siert. Maar intussen steken hardroepers en ell.ebogenw.aerkers je voorbij.
P.. In die Zeeuwse Courant begint de bespreking met een.literaire allure "i)einze. Vlak Vlar,ndereulaiid rond de Leie, tuist over een stukje vroeg voorjaar dat de winter groet. .[n Deinze druipen cle bomen, net. voor de zon ze te pakken neemt., de zon die door de grote ramen van het atelier naar binnen prikt en van plan lijkt iet:; te gaan doen niet cie kleuren zoals ze dat buiten doet met de geuren van het laagland. In het atelier loopt tussen witte steen, glas en beton De Keyser, Raoul."
C. Wijzen we erop dat de dichter. Roland Jooris veel. werk van Raoul De Keyser heeft "begeleid" en verklaard in zijn verzen. Wanneer een Tentoonstelling Raoul De Keyser ? de man van de Campelaer..es repen , van het voet balveld en de voetualkous, van liet witte wolkje , van het el=fen vlak , van r u st, en van innerlijke bewogenheid. taoul de bescheidene, R,a;,ul te l;c -chciden.
579. Z ULTE De brouwerij Anglo-Belge. We vragen je aandacht voor liet boek over de Zultte Brouwerij, geschreven door Leon De Keyster. "Leven in de Brouwerij Anglo-Belge 1891-1950."
