Beweeg mee! Concept-sportvisie ; richting 2025 Van ‘Hé, ga je mee’ naar ‘Beweeg mee!’. Dit is in essentie de route van de sportnota 2008 – 2015 naar een sportvisie voor de periode 2016 – 2025. De nieuwe visie gaat uit van beweging, van het nemen van verantwoordelijkheid voor je eigen gezondheid en de rol die iemand zelf, de overheid en anderen daarbij kunnen spelen. We gaan het met elkaar beter en anders doen om te zorgen dat we een toekomstbestendig, robuust en innovatief sportklimaat in Eindhoven creëren. Een visie richting 2025. Deze visie wordt vertaald in de speerpunten voor de uitvoeringsagenda voor de komende periode (4 jaar) en hierin zijn de financiële opgaven randvoorwaardelijk. Sport; beweeg mee Sporten en bewegen als doel en sporten en bewegen als middel. Steeds vaker wordt gezien dat sporten en bewegen ingezet kan worden als middel. Om mensen bij elkaar te brengen, om mensen te laten bewegen, als middel om fysiek en mentaal gezond te worden en te blijven. Sporten en bewegen kan ook als middel ingezet worden om mensen te helpen aan werk of bijvoorbeeld mensen de kans geven om, door een bijdrage te leveren bij de sportvereniging of deel te nemen aan sportactiviteiten, hun eigen kracht te vergroten. Maar daarnaast mogen we sporten en bewegen als doel niet uit het oog verliezen. Het blijft van belang dat mensen de mogelijkheid hebben om te sporten en te bewegen omdat ze daar plezier aan beleven. In deze sportvisie geven we aan hoe we willen werken aan de doelen in deze sportvisie. Dat kan dus door sporten en bewegen als doel te formuleren, maar ook om sporten en bewegen als middel in te zetten. Trends De samenleving verandert. De deelname aan de verenigingssport stabiliseert of groeit licht. Sportverenigingen zijn daarmee van blijvende grote maatschappelijke waarde. Tegelijkertijd groeit het aantal beoefenaren van ongebonden sport. Naast ongebonden sport is ook anders georganiseerde of ongeorganiseerde sport steeds belangrijker. Dit is sport die individueel of ad hoc georganiseerd wordt beoefend. Deze trend volgt mede doordat mensen zich steeds meer bewust worden van de noodzaak om voldoende te bewegen. Daarnaast stimuleren technologische ontwikkelingen, innovaties, commerciële initiatieven en alternatieve vormen van verenigingslidmaatschap andere vormen van sporten en bewegen. Het gaat onder meer om (toer-)fietsen, hardlopen, zwemmen en fitness, maar ook onderdelen van urban sports als breakdance, skaten en freerunning. Onze openbare ruimte wordt veel meer gebruikt als een sportaccommodatie naast de bestaande sportaccommodaties. Vier bewegingen De benoemde trends vragen om een andere benadering van ons beleid. Deze sportvisie benaderen we vanuit vier bewegingen. We gaan (1) van accommodaties naar activiteiten, (2) van alleen naar samen, (3) van alleen professionals naar samenkracht en (4) van sport naar vitaliteit en gezondheid. Onze ambitie daarbij is: Eindhovenaren in beweging brengen om te zorgen voor betere gezondheid, betere leer- en werkprestaties, meer welzijn en meer verbinding en ontmoeting tussen mensen. Sport draagt bij aan de realisatie van de ambities rond het welzijn van mensen en die van de stad en regio. Als de directe leefomgeving uitnodigt tot sporten en bewegen is er naar onze overtuiging de grootste winst te behalen in gezondheid, welzijn en prestaties. We moeten mensen uitnodigen tot in beweging komen. Van accommodaties naar activiteiten Bewegen en sporten begint voor velen al thuis of op het werk. Steeds meer mensen zijn actief in beweging zonder daar een gemeentelijke sportaccommodatie voor te gebruiken. Ons accommodatieaanbod bepaalt nu meer dan 80% van de sportbegroting; de accentverschuiving moet erin resulteren dat dit percentage afneemt, de inhoud meer leidend is dan de accommodatie en dat er meer ruimte ontstaat voor nieuwe of andere initiatieven. De beweging is bedoeld om de sportparticipatie gericht te verhogen, het benutten van de openbare ruimte voor bewegen en sport te vergroten, de effectiviteit van onze accommodaties te vergroten en zo onze inzet van mensen en middelen beter te laten renderen. Ook sportverenigingen zijn in deze beweging van groeiende
1
betekenis, dit willen we samen met de verenigingen uitbouwen. Dit komt ook terug in de visie die we samen met de ESR opstellen rondom vitale verenigingen. Van alleen de overheid naar samen doen De samenleving verandert en daardoor ontwikkelt de rol van de gemeentelijke overheid zich. We gaan van een overheid die zelf zorgt voor het aanbod naar een overheid die de vraag opvangt en daarbij aanbod faciliteert. We gaan van alles zelf doen naar samen doen. Daarbij denken we aan een veelheid aan partners, zoals de zorg, bedrijven, sporters en vrijwilligers. Dit kan leiden tot andere vormen van beheer en exploitatie in navolging van het verzelfstandigen van het Centrum voor Topsport & Onderwijs (CTO) en het advies van het regieteam IJssportcentrum over het IJssportcentrum. Dit kan logischerwijze gevolgen hebben voor de wijze waarop wij de gemeentelijke rol invullen. Van alleen professionals naar samenkracht Vanuit de visie op de sociale taken van de gemeente gaan we uit van de eigen kracht van inwoners en samenkracht. Niet alleen professionals doen alles voor onze inwoners, maar inwoners zijn zelf primair in staat dingen te doen. De overheid maakt het mogelijk. Dit vraagt een andere benadering, ook in de wijze waarop de gemeente bewegen en sporten aanbiedt of faciliteert. Voor sporters betekent dit dat er meer mogelijkheden ontstaan om samen met anderen te bewegen en sporten. Van sport naar vitaliteit en gezondheid Bewegen en sporten zijn zowel een doel als een middel. Door het veranderde gebruik (en waar nodig veranderde inrichting) van de openbare ruimte, de beloning van gezond gedrag en het aanbod van activiteiten en accommodaties willen we gezond gedrag stimuleren. Vanuit het WIJ Eindhoven gedachtegoed wordt de sociale basis versterkt, waar sport en bewegen op aansluiten. Sport is, net als cultuur, een instrument om passie en intrinsieke motivatie vorm te geven en mensen doel en richting te geven; dit bindt mensen en hun sociale omgeving vaak de rest van hun leven. Verbeteren en vernieuwen Waarom we zaken in beweging zetten, is benoemd. De volgende vraag is wat we gaan doen. Wij vullen de bewegingen in door te kiezen voor verbeteringen en vernieuwingen. Dat betekent dat we sommige zaken beter gaan doen, andere zaken wel gaan doen en ook dat we dingen niet meer doen. Beweeg in openbare ruimte De openbare ruimte nodigt uit tot bewegen. Als we dromen, werken we naar Eindhoven één grote beweeg- en sportaccommodatie zonder hekken en hindernissen. Zo gaan we in sportgebieden (bv Genneper Parken) hekken weghalen, daar waar dat kan, om zo letterlijk verbindingen te leggen tussen accommodaties en verenigingen. Een goede uitstraling, juiste verlichting en goede ondergrond zijn elementen die daarbij passen en waar we ons op richten. Wij willen ongebonden sport stimuleren via de (her-)inrichting van onze sportaccommodaties en de openbare ruimte en gebieds- en technologische ontwikkelingen vanuit de verschillende beleidsinvalshoeken gericht stimuleren. Het vraagt ook dat nadrukkelijk wordt gekeken naar wat er nodig is op het niveau van regio, stad en wijk en welke (gebieds-)ontwikkelingen toch plaatsvinden of kunnen plaatsvinden. Dit vraagt nauwe aansluiting bij wat er in de wijken en diverse gebieden .gebeurt. Innovaties door sport Innovaties stimuleren bewegen en sport in den breedte en de top. Ontwikkelingen gaan snel en toepassingen van technologie en innovaties richten zich zowel op de sporters, accommodaties als materialen. Eindhoven wil een living lab zijn op het gebied van vitaliteit, gezondheid, sport en bewegen. We willen ontwikkeling en vooruitgang blijven stimuleren. Niet alleen in de fieldlabs. Sport wordt daarmee een belangrijke drager voor Eindhoven als ‘smart society’ – waar een toekomstgericht ambitieprogramma voor stad en regio is opgesteld – door het toepasbaar maken van experimentele technologie en het ter beschikking stellen van data. Bovendien hebben de fieldlabs economische waarde door de ontstane start ups die de innovaties vermarkten. We komen met een aanpak voor innovatie, technologie, design en sport, passend binnen de kaders van deze visie. Samen met kennisinstellingen, onderwijsinstellingen, bedrijfsleven en andere partners in sport en innovatie willen we echt
2
zorgen voor goede en gerichte innovatie. Doel is allereerst het profijt voor de breedtesport en daarna de topsport. De opbrengsten van innovaties in topsport (zoals in het PvdH-zwembad en de fieldlabs) kunnen worden ingezet voor de breedtesport. Nieuwe (breedte)sporten dienen daarbij ook ruimte te krijgen. Voor de verkoop van kaartjes aan sporters en de verhuur van sportaccommodaties aan derden zoeken wij actief naar mogelijkheden door toepassing van innovaties. Sportparticipatie We willen een gerichte groei van de sportparticipatie. Wij beogen vooral verhoging van de sportparticipatie door de intensieve samenwerking tussen partijen in wijken en buurten. Of mensen nu georganiseerd of ongeorganiseerd sporten maakt daarbij niet uit. Doel is dat zo veel mogelijk mensen bewegen. Juist daarom willen wij ook gerichter meten, zodat de impact van onze maatregelen zichtbaarder worden. Om hiertoe te komen is het belangrijk om niet alleen te kijken naar het aantal keren per jaar dat iemand gaat sporten, maar vooral ook naar de mate van activiteit, beweegnorm en plaats van sportbeoefening (sportclub, vereniging of individueel). Op basis van deze kengetallen is de ‘temperatuur’ van de sportdeelname beter en breder te meten. Daarnaast zullen we in dit kader kijken naar het betaalbaar en bereikbaar houden van de sport door samen met onze partners als de ESR aan een verbetering van het tarievenbeleid te werken. Daarbij rekenschap geven we van de afspraken in het coalitieakkoord waar nadere tariefstijgingen zijn uitgesloten. Evenementen Sport versterkt het verhaal van Eindhoven, versterkt het imago van de stad en regio en draagt bij aan maatschappelijke en economische doelen.. Niet alleen van de gemeente, maar vooral ook van onze samenwerkingspartners als bedrijfsleven en andere overheden. De focus ligt op economie, beleving en bekendheid. We gaan ieder jaar vijf evenementen centraal stellen die worden ingezet als 'brug' naar samenwerking tussen verschillende terreinen en tonen ze zowel sportieve, sociaal-maatschappelijke als economische waarde die van strategisch belang zijn voor de Brainport regio Eindhoven. Een voorbeeld is het convenant met de provincie en de zwembond. Talentontwikkeling Talentontwikkeling vindt plaats op het sportveld, maar ook in het onderwijs en de structuren om de sport heen. Het ecosysteem van breedtesport en topsport als geheel geeft talenten de kans en het is een wisselwerking, waarbij vele sportende jongeren leiden tot één unieke topsporter. Het CTO is een goede samenwerking geworden van de gemeente met NOC*NSF, de provincie, kennisinstellingen en het bedrijfsleven. Het CTO willen wij doorontwikkelen tot een plek waar sport samenkomt met onderwijs, het sociaal domein en bijdragen vanuit bedrijven, zodat een impuls kan worden gegeven aan onder meer vroegsignalering en talentontwikkeling en innovatie. Op verschillende manieren willen we zo de mogelijkheden benutten die de verbinding tussen topsport en breedtesport biedt. Maar ook de verbinding tussen (top)sport en maatschappelijke opgaven en kansen, biedt mogelijkheden Vitale verenigingen Verenigingen zijn een blijvende zeer belangrijke pijler van sporten en bewegen in onze stad. De rol van de traditionele verenigingen verandert wel als gevolg van de veranderende rol van sport- en beweegconsument. Het onderscheid tussen gebonden en ongebonden sport is meer en meer vervaagd en lopen steeds meer in elkaar over. Verenigingen pakken hun maatschappelijke rol op en werken steeds samen op wijk- en buurtniveau. Hierbij speelt ook het thema normen en waarden een rol. Tegelijkertijd zien we dat verenigingen moeite hebben om het hoofd boven water te houden door gebrek aan kader, vrijwilligers en financiën. Samen met de ESR wordt de aanpak voor vitale verenigingen verder ontwikkeld. We willen inzetten op het versterken van vitale verenigingen en het uitbouwen van die verenigingen. Zo organiseren we ‘meet to match’ bijeenkomsten waar bedrijfsleven en verenigingen elkaar ontmoeten; kennis en ervaring worden bij elkaar gebracht waardoor nieuwe verbindingen ontstaan met wederzijds nut. Beweeg in de wijk Verenigingen stellen zich open voor onder meer wijkfuncties, school- en ouderensporten en kinderopvang. In dat kader wordt ook een deel van de uitvoering van de huidige sociale werkvoorziening teruggegeven aan de stad.
3
Hiermee wordt de maatschappelijke functie van sportverenigingen versterkt. Dat zetten we de komende jaren door. Vele goede projecten, vooral door bewoners zelf geïnitieerd, dienen een vervolg te krijgen in de wijken en buurten. Een voorbeeld is de aanpak in ’t Schoot . Dit heeft geresulteerd in een inzet die aansluit bij de vraag uit de wijk. Bewoners en verenigingen versterken elkaar hierbij, zijn complementair en hun beider inzet is noodzakelijk. Dit zorgt voor goede aansluiting bij verenigingen, waardoor zij vitaler zijn. Gezamenlijk kunnen de wijksportclubs en de meer traditionele sportverenigingen een netwerk vormen waardoor mensen goed, gericht en veilig kunnen sporten en bewegen in Eindhoven. Samenwerking met sociaal domein Sport en bewegen krijgen een nadrukkelijke rol in de sociale basisinfrastructuur in de stad. Dit vraagt ook om sport niet alleen vanuit de huidige structuren te bekijken, maar juist meer vanuit de relatie met thema’s in het sociaal domein en met wijken en buurten of juist de regio. Sport in verbinding met zorg, welzijn en arbeidsintegratie. Sport is complementair aan zorg en welzijnswerk . De basis is de programmering en de infrastructuur het instrument, waardoor met sport veel effect kan worden bereikt. Verbindingen leggen zodat beleid en uitvoering samenkomen en niet tegen elkaar indruisen. Hiermee wordt de beweging van sport naar vitaliteit en gezondheid kracht bij gezet. Het geeft mensen ook de kans om hun eigenkracht en samenkracht in te zetten. Door de transities kan de gemeente daarnaast het bestaande aanbod (individueel, professioneel en relatief duur) aanpassen. Dit zal deels kunnen worden vervangen door een nieuw collectief aanbod en verder gericht inspelend op de vraag van mensen. Aangepast sporten Gehandicaptensport is tegenwoordig bekender onder de term aangepast sporten. De discussienota ‘Gehandicaptensport in Eindhoven 2008-2015’ actualiseren wij op basis van de verwachte resultaten van een onderzoek en in samenwerking met onder meer de provincie. We willen borgen dat minder validen voldoende aansluiting hebben bij de mogelijkheden tot sporten en bewegen. Eindhoven moet de stad voor aangepast sporten worden, onder meer door de aanwezigheid van een fieldlab aangepast sporten, bereikbare faciliteiten en aansluiting bij het beleid van WIJ Eindhoven. Urban sports De urban culture in Eindhoven wordt steeds sterker en groter. Dat de ambities groot zijn, blijkt ook uit de notitie ‘Wij zijn urban’ van de samenwerkende urban- organisaties. Door aanpassingen in de openbare ruimte kunnen urban sports nog meer ruimte krijgen in het Eindhovense straatbeeld. Om de ontwikkeling van urban sports vorm te geven, willen we urban sports aansluiting geven bij bestaande faciliteiten, zoals het CTO en de fieldlabs. Dit leidt vooral tot verbetering van vitaliteit en gezondheid en de combinatie van sport, onderwijs en bedrijfsleven. Ook door evenementen staat Eindhoven op de kaart als urban sportstad. We zijn hierover ook in gesprek met de Provincie. Bewegingsonderwijs voor elk Eindhovens kind Het zou voor alle Eindhovense kinderen de gewoonste zaak dat ze sporten en/of bewegen, vooral ook doordat de school(omgeving) en de directe leefomgeving sporten en bewegen stimuleren. We willen naar de situatie dat kinderen op alle basisscholen minimaal drie klokuren goed bewegingsonderwijs krijgen. Op school en bij de vereniging. Een vakleerkracht, bevoegde leerkracht of vakleerkracht in opleiding geven de lessen. Leerlingen kunnen kennismaken met vele sporten, bewegingsvormen en verenigingen. Een goed programma bestaat alleen door de samenwerking tussen het onderwijs, verenigingen, gemeente en sociale partners. Daar zijn we mee bezig en daar gaan we mee door; de eerste middelen hebben we hier voor vrijgemaakt vanuit de innovatie en de VVE gelden. Multifunctioneel gebruik van accommodaties De meeste accommodaties worden niet voor slechts één doel gebruikt, maar voor sociale, sport- en wijkactiviteiten door veelsoortige verenigingen. Samen met welzijnsorganisaties zorgen we voor een groot en veelzijdig aanbod dat voldoet aan de vraag. Voor het aanbod van onze voorzieningen betekent dit dat wij kiezen voor verbetering en vernieuwing. Voor het gebruik van accommodaties kiezen wij voor intensiveren of wanneer dat niet mogelijk is voor anders organiseren. Dat vraagt een sterke samenwerking van georganiseerde en
4
ongeorganiseerde sport, onderwijs, welzijn, zorg en vastgoed. Dit doen wij ook samen met gemeenten om ons heen voor accommodaties met een bovenlokale functie. Door nadrukkelijk sport(verenigingen), vastgoed en WIJ Eindhoven bij elkaar te brengen, willen we verbindingen tot stand brengen en zorgen dat dingen mogelijk worden gemaakt. De accommodaties en clubhuizen zullen daarmee, binnen de (on-) mogelijkheden voor (para)commercieel gebruik, meer multifunctioneel worden benut. Daarbij wordt de behoefte van de buurt nadrukkelijk betrokken. Voor zover het gebruik van specifieke voorzieningen in die context daarmee niet of onvoldoende kan worden geïntensiveerd, zal worden voorgesteld om deze af te stoten. Daarmee creëren we een basisinfrastructuur die betaalbaar, bereikbaar en toegankelijk is. Geen waterpretpark Binnen deze visie vinden we dat het aanbieden van de recreatief zwemwater in de vorm van een waterpretpark geen taak meer is van de gemeente. Waar we kiezen voor de beweging van accommodaties naar activiteiten is dit een logisch gevolg. Het Golfslagbad wordt omgevormd tot een familiebad. Hiermee dragen we tevens bij aan het reduceren van het exploitatietekort. Deze aanpak van verbeteren en vernieuwen vanuit de bewegingen die we hebben benoemd, kunnen we logisch samenvatten in onderstaand schema. Bestaand sportbeleid Hé, ga je mee Nieuwe sportvisie Beweeg mee!
Nieuwe sportvisie Beweeg mee!
de oude/huidige waarom + wat-vraag de nieuwe waaromvraag: verbeteren (bestaand) en vernieuwen (nieuwnieuw) de nieuwe wat-vraag strategisch
Uitvoeringsagenda Beweeg mee!
de nieuwe wat-vraag operationeel
Van accommodaties naar activiteiten Van alleen doen naar samen doen Van alleen professionals naar samenkracht Van sport naar vitaliteit en gezondheid Verbeteren Voorbeelden: Innovatie en sport, sportparticipatie, evenementen, talentontwikkeling, bewegen in de wijken, aangepast sporten, sport en technologie Vernieuwen Voorbeelden: urban sports, vitale verenigingen, openbare ruimte, samenwerking sociaal domein, beheer- en exploitatievormen, bewegingsonderwijs voor elk Eindhovens kind, Smart society Taakstellingen en beleid
Wie voert uit? De tijd dat de gemeente Eindhoven de enige is die accommodaties kan beheren en exploiteren is voorbij. Nu dienen er meer en meer dwarsverbanden te worden gelegd, waarbij ook andere dan gemeentelijke partners een belangrijke rol spelen. Dit vraagt een kritische blik op de wijze waarop we de sport in Eindhoven hebben georganiseerd. De trajecten die we nu doorlopen rondom de ijsbaan en de businesscases op het terrein van o.a. tennis en voetbal geven ons hierbij meer inzicht en de verbeterslagen die we richting sport in de breedte kunnen maken. De invloed van ongeorganiseerde en ongebonden sport neemt toe en bewegen en sporten doen mensen niet meer alleen op de bestaande sportaccommodaties. De bestaande netwerken van bijvoorbeeld verenigingen en buurtsportcoaches blijven een rol spelen. Alleen ook die rollen veranderen. De tijd vraagt om andere invulling van rollen, waarbij zeker is dat de gemeente het niet meer alleen kan. Andere belangrijke spelers zijn: Onderwijs In de beweging van de focus alleen op sport naar gezondheid en vitaliteit vragen we het onderwijs om aan de slag te gaan met de verbetering van vitaliteit en gezondheid van jongeren. Dit als bijdrage aan verbetering van leerprestaties en een actieve en gezonde levensstijl zonder overgewicht.
5
Bedrijfsleven Met het bedrijfsleven werken we aan verbinding van sport met de sociaal-maatschappelijke, sportieve en economische waarden. Daarbij hoort het aantonen van de bijdrage van sport in het verhogen van de productiviteit en de bedrijfsprestaties. Ook zoeken we met hen naar innovaties die zowel de breedte- als topsport versterken.
Sportpartners Met sporters, sportverenigingen, andere overheden en de vele andere (sport)partners zorgen we dat bewegen en sporten onderdeel zijn van het dagelijks leven van mensen in de Brainport regio Eindhoven. Dat betekent ook dat sport verbindingen legt met duurzaamheid en groen, en partner is bij ruimtelijke ontwikkelingen in de stad en regio. Sport moet verbanden leggen naar de openbare ruimte en het onderwijs, sport bij bedrijven en organisaties zelf en de kansen benutten die de drie decentralisaties van taken van het Rijk naar de gemeente ons bieden (sociaal domein / WIJ Eindhoven). De lokale overheid faciliteert en stimuleert dat. Wij zien daarbij ook een rol voor sportbonden, die wij waar mogelijk willen faciliteren in Eindhoven hun activiteiten te organiseren en concentreren, zoals bijvoorbeeld het Huis van de Sport.
Doelstellingen , uitvoeringsagenda en financiële kaders De visie op 2025 heeft een perspectief geschetst waar we naar toe willen werken. Daarbij werken we aan verbinding met andere domeinen en partijen. We zetten vanuit de vier bewegingen nadrukkelijk in op activiteiten en mensen. Om te komen naar de ambities voor 2025 zetten we voor de periode 2016 – 2019 gericht in op een vijftal thema’s, te weten: 1. 2. 3. 4. 5.
Goed bewegingsonderwijs voor elk Eindhovens kind Gericht stimuleren sportparticipatie Vitale verenigingen in de wijk Multifunctionele inzet van accommodaties en openbare ruimte Sport mede als drager van Smart Society
Deze doelstellingen zullen nader worden geconcretiseerd in een deelnotities en uitvoeringsprogramma’s. Deze zullen vanzelfsprekend passen binnen de onderhavige Sportvisie 2025 en worden voorzien van de financiële consequenties die aan de betreffende acties en activiteiten zijn verbonden. Op sport rust immers een flinke bezuinigingstaakstelling van 1,5 miljoen structureel en de exploitatietekorten door minder bezoekers ten opzichte van de begroting dienen volledig te worden weggewerkt. Dat gaat niet zonder slag of stoot. Dit vraagt ook om inzet van de stad zelf om deze doelen te behalen. We zien de komende jaren een kans om de begroting op orde te brengen door anders te werken en letterlijk mee te bewegen met de ontwikkelingen in onze stad. Het gaat bij de acties en activiteiten onder meer om uitwerking van de visie op de binnen-, voetbal- en tennissport. Ook wordt uitvoering gegeven aan de omvorming van het golfslagbad in een familiebad, zoals afgesproken in het coalitieakkoord. Daarnaast gaat het om invulling geven aan een andere manier van het organiseren van klantcontacten en de invoering van e-tickets
6
