Bevrijdingsdag 5 mei
Dromen van Vrijheid
Dromen van Vrijheid Vrijheid van meningsuiting … Vrijheid om jezelf te zijn … Vrijheid om het verschil te maken … Vrijheid door onderwijs … Vrijheid om kind te zijn Wereldkampioenen mensenrechten, van Harriet Tubman en Anne Frank tot Nelson Mandela en Aung San Suu Kyi, delen hun dromen van vrijheid met woorden. Hun woorden worden prachtig geïllustreerd door kunstenaars van over de hele wereld. Dromen van Vrijheid is een feest van visuele verhalen. Dappere verhalen en beeldende illustraties worden samengevlochten om jonge lezers te inspireren, op te komen voor anderen en verschil te maken. Met citaten van onder andere de Dalai Lama, Anne Frank, Nelson Mandela en Malala Yousafzai. Illustratie omslag: Martine van Nieuwenhuyzen. Een deel van de opbrengst van dit boek gaat naar Amnesty International Nederland Diverse internationale illustratoren en citaten Levendig Uitgever, 2015 ISBN 978 94 91740 25 1 Hard cover, 40 pagina’s NUR 210 Prijs € 14,95
Te bestellen via de Levendige Boekwinkel of een (online) boekwinkel.
1
5 mei Bevrijdingsdag: we vieren de vrijheid Op 5 mei vieren we elk jaar de bevrijding. Bij bevrijding gaat het om terugkijken naar de gebeurtenissen van de Tweede Wereldoorlog. Maar het accent van de viering van de bevrijding is steeds meer komen te liggen bij vrijheid. Dat maakt 5 mei ook een feest van vooruitkijken. We staan stil bij de betekenis van vrijheid in de wereld van deze tijd. 4 mei Dodenherdenking Niet voor iedereen was de eerste Bevrijdingsdag zo feestelijk. Er waren veel mensen die vrienden of familieleden hadden verloren in de oorlog. Daarom worden op de avond voor Bevrijdingsdag, op 4 mei, in heel Nederland de doden herdacht. De vlag hangt dan halfstok en om 20.00 uur is het twee minuten stil in ons land. Er worden bloemenkransen gelegd bij oorlogs- en herdenkingsmonumenten. Ook wordt ons volkslied, het ‘Wilhelmus’ gezongen. 5 mei Bevrijdingsdag Op 5 mei is het feest. De straten zijn rood-wit-blauw gekleurd door de vlaggen die de mensen buiten hangen. Op verschillende plaatsen worden bevrijdingsfestivals georganiseerd. Daar wordt muziek gemaakt en eten mensen lekker van hapjes uit allerlei landen. Meer dan zestig jaar geleden, in 1945, werd de eerste Bevrijdingsdag gevierd. Dat was waarschijnlijk de mooiste en feestelijkste Bevrijdingsdag ooit. Beleving van oud en jong Er is natuurlijk wel een verschil tussen ouderen en jongeren in de beleving van 4 en 5 mei. Ook zijn ouderen en jongeren op een verschillende manier betrokken bij de herdenking en de viering. Voor ouderen spelen herinneringen en ervaringen aan de Tweede Wereldoorlog en de wederopbouw van daarna een belangrijke rol. Voor kinderen en jongeren is het belangrijk wat de verhalen over de oorlog en de vrijheid in de actualiteit voor hen betekenen. Binding in de samenleving Zowel jongeren als ouderen voelen zich betrokken bij de herdenking op 4 mei en de viering op 5 mei. Ongeacht hun leeftijd, culturele achtergrond, kleur, godsdienst of politieke voorkeur. Het samen herdenken en het samen vieren vormen een verbindende waarde voor onze samenleving. Vrijheid Met vrijheid bedoelen we dat mensen niet gevangen zijn of in iemands macht zijn, maar dat ze zonder belemmeringen of beperkingen over zichzelf kunnen beslissen. Dat ze zich kunnen ontplooien zoals ze zelf willen en dat ze mogen zeggen en schrijven wat ze vinden. 5 mei is ook een dag om ons te bezinnen op het belang van vrijheid en ons te realiseren dat vrijheid kwetsbaar is. Voor de vrijheid in Nederland hebben velen gevochten en zelfs hun leven gegeven.Het einde van de Tweede Wereldoorlog betekende niet dat een einde kwam aan oorlog in de wereld. Nog dagelijks lijden mensen onder gewapende conflicten en de schending van mensenrechten. Op veel plaatsen ter wereld moeten mensen dagelijks vechten voor hun bestaan. 5 mei is daarom óók de dag waarop we ons bezinnen op onvrijheid elders in de wereld. Kijk voor meer informatie en het jaarthema op www.4en5mei.nl.
Het materiaal De lessen voor onderbouw en bovenbouw zijn zo geschreven dat ze zijn aan te passen op het niveau van de eigen groep.
2
Bevrijding Heiloo 1945 – De kinderen lopen op straat met oranje strikken, vlaggetjes en hoedjes. Alle mensen staan te wachten op de bevrijders die straks het dorp zullen binnenrijden. (foto J. Smit)
Dodenherdenking 1958
Op 4 mei is de Nationale Dodenherdenking op de Dam. Om even voor 20.00 uur leggen de koningin en de kroonprins als eersten een krans bij het Nationaal Monument. Na de twee minuten stilte om 20.00 uur volgen het Wilhelmus, een toespraak, een gedicht, de kranslegging door overlevenden en vertegenwoordigers van de regering, en de bloemlegging door Amsterdamse kinderen die meedoen aan het project Adopteer een Monument. Vervolgens kan iedereen die dat wil langs het monument lopen en een bloem neerleggen. (foto Ben van Meerendonk)
Militaire parade Wageningen 1989 – Op 5 mei paradeerden de oudstrijders in een defilé dat werd bijgewoond door Prins Bernhard. In 2005 werd de laatste parade op 5 mei georganiseerd. Vanaf dat jaar wordt een militaire parade georganiseerd op Veteranendag (29 juni, verjaardag van Prins Bernhard).
Bevrijdingsfestival (Limburg, 2003) – Elk jaar vinden op 5 mei in alle twaalf provincies en in Amsterdam de Bevrijdingsfestivals plaats. Op de festivals treden bands op, wordt veel muziek gemaakt, maar er is ook dans en theater. Op de festivals staat het begrip vrijheid centraal. Zo zijn er de ‘Ambassadeurs van de Vrijheid’: artiesten en popgroepen, die aandacht vragen voor onvrijheid, schendingen van mensenrechten en de gevolgen van oorlog en geweld. In 2009 zijn dat Typhoon, Ellen ten Damme & Isis en Voicst.
3
groep:
1 t/m 4
Reag e
ren o p
kleu
r@l
even
digu
Les 1 Vrijheid: wat mag wel en wat mag niet? Doel: de kinderen maken kennis met het begrip vrijheid. Nodig: kopieën van het werkblad voor elke leerling (zie www.kleuropschool.nl voor de digitale versie) • potloden en stiften
kVraag Begin de kinderen twee minuten stil te zijn, zonder
lachen en zonder praten. Dit om rust te krijgen in de groep en om alvast te oefenen voor vier mei (zie ook les 2). Elke keer als een kind lacht of praat, gaan de twee minuten opnieuw in. Zo ervaren de kinderen hoe lang twee minuten duren. Bespreek met elkaar wat er nodig of handig is om stil te kunnen blijven.
g Kern Vrijheid heeft niet alleen met oorlog te maken, maar
gaat ook over de dingen die je wel of niet mag doen. Laat de kinderen voorbeelden geven van dingen die ze zelf mogen bepalen en van dingen die ze niet zelf mogen doen. – Mag je zelf weten wat je eet en drinkt? En wanneer je dat doet? – Mag je zelf weten of je naar school gaat? – Mogen je vader en moeder meer dan jij mag? – Mag je op school doen wat je zelf wilt?
b Vertel de kinderen dat 5 mei Bevrijdingsdag is. In Nederland wordt dan het einde van de (Tweede
Wereld)oorlog gevierd. Die duurde maar liefst vijf jaar. In de oorlog mochten heel veel dingen niet meer en waren de mensen niet vrij. Gebruik eventueel informatie van de website of uit de introductie om wat meer uit te leggen als dat nodig is. Vraag de kinderen of zij weten wat oorlog is. (Oorlog is als verschillende landen ruzie hebben met elkaar en
wapens gebruiken.) Laat de kinderen zo veel mogelijk zelf vertellen. Lees het verhaal Oma Trudy had een oranje strik in het haar voor van het werkblad.
gc Afronding De kinderen vertellen om beurten iets wat fijn is en met vrijheid te maken heeft. Iets wat je hebt, wat je kunt kiezen, waar je gelukkig mee bent. Je kunt ze daar ook een tekening over laten maken. Bewaar de tekening in het portfolio van de leerlingen.
s Extra Speel ‘tikkertje met verlos’ met de kinderen op het
schoolplein of in de gymzaal. In het spel zijn twee tikkers. De tikkers moeten proberen iedereen af te tikken. Degene die wordt getikt gaat stil staan met de benen wijd. Als je bent getikt kun je alleen bevrijd worden als een ander kind tussen de gespreide benen doorkruipt. Het spel is afgelopen als iedereen met zijn benen wijd staat. Als dit te lang duurt, kan er eventueel nog een derde en vierde tikker worden gekozen. Variaties van verlossen zijn: – door weer getikt te worden door een ‘vrij’ kind; – doordat twee kinderen een kring om je heen vormen.
itge
ver.
nl
n
4
Oma Trudy had een oranje strik in het haar Toen ik bij Oma Trudy ging logeren vertelde oma alles over de oorlog. Oma was in de oorlog geboren. Ze was pas vijf jaar oud toen de oorlog was afgelopen. Zo ging haar verhaal: ‘Op de radio hadden we het nieuws gehoord. Het was op 4 mei 1945. De oorlog was voorbij. Het leger van Duitsland zou zich overgeven. En de vrede sluiten met de soldaten die ons waren komen bevrijden. Die kwamen uit heel veel landen. Uit de Engeland, uit Amerika, uit Polen, uit Canada en uit Nederland. Het was al wat later op de avond. Dus ik moest al naar bed. Ik kon bijna niet slapen. Zo spannend vond ik het. De volgende dag stond ik al vroeg op. Ik waste me. En toen mocht ik van mijn moeder mijn mooiste jurk aantrekken. Mijn moeder deed een oranje strik in mijn haar. Samen met mijn broer, die al acht was, ging ik de straat op. Ik moest beloven dat ik zijn hand vast zou houden. Dat deed ik ook. Want er liepen heel veel mensen op straat. Overal hingen rood-wit-blauwe vlaggen. En bijna alle mensen hadden wel een oranje of rood-wit-blauw versiersel op hun kleding of hun pet of hoed. Maar niemand had zo’n mooi oranje lint in het haar als ik. De mensen zongen ‘Oranje boven, oranje boven, leve de koningin’. Ze dansten op straat en maakten rare sprongen. Iedereen lachte. Er stond een hele fanfare op het marktplein. Toen hoorden we een heleboel motorgeluiden en heel luid gejuich. “Ze komen, ze komen,” riepen de mensen. Vanuit een straat die op de markt uitkwam, kwamen een heleboel auto’s, jeeps en tanks aangereden. Dat waren de soldaten uit Canada, Amerika en Engeland. Zij deelden chocola uit en kauwgom. Dat hadden we al jaren niet geproefd. Mijn broer en ik werden op een jeep getrokken. En hebben heerlijk gesmikkeld van de chocola. En genoten van de kauwgom. Kon het maar altijd Bevrijdingsdag zijn…’
5 groep:
1 t/m 4
Les 2 Een kleurrijke viering Doel: de kinderen maken kennis met Dodenherdenking en Bevrijdingsdag aan de hand van voorvoorwerpen, kleuren en symbolen van de vrijheid. Nodig: eventueel trommels of andere muziekinstrumenten • oude kleding • oranje, rode, witte, blauwe stoffen • knutselmateriaal • kopie van het werkblad voor elk kind Nodig voor extra: chocola, sinaasappels of bananen
kLegBegin uit dat op 4 mei de doden uit de Tweede We-
reldoorlog worden herdacht met twee minuten stilte. Wees vervolgens ook twee minuten echt stil met de klas. Laat de kinderen daarvoor opstaan, net als de mensen doen op 4 mei om 20.00 uur ’s avonds, als het echt stil is in Nederland. Na de twee minuten stilte wordt op 4 mei het Wilhelmus gezongen. Bepaal zelf of de groep eraan toe is om dat ook daadwerkelijk te doen.
m Kern Leg uit dat Koningin Wilhelmina (de oma van
Koningin Beatrix) erg geliefd was bij de mensen in Nederland. Op Bevrijdingsdag zongen de mensen veel liedjes in de straat. ‘Oranje boven’ was toen erg populair. Zing met de kinderen Oranje boven (melodie: We zijn er bijna): Oranje boven, Oranje boven, Leve de Koningin Dit kan ondersteund worden met handgeklap en trommelgeluid. Laat de kinderen eventueel in optocht lopen door de klas.
c
Leg uit dat de mensen in Nederland op Bevrijdingsdag allemaal een oranje strikje of lintje in het haar of op hun kleding hadden, of een rood-wit-blauw vlaggetje. De kinderen hebben vast wel eens supporters bij schaatsen of voetbal gezien met oranje en rood-witblauwe attributen. Laat de kinderen feestmaterialen maken voor Bevrijdingsdag waarin de kleuren rood-wit-blauw en oranje aan bod komen:
– een gekke hoed – een vlag – een t-shirt beschilderen – de kleurplaat kleuren De kinderen mogen ook een andere kleur kiezen, als zij vinden dat die bij vrijheid of vrij zijn hoort. Bijvoorbeeld lichtblauw van de lucht waar de vogels vrij vliegen of groen als kleur van de hoop.
d Afronden Organiseer een modeshow met de hoeden, de vlag-
gen, t-shirts of andere kledingstukken die de kinderen hebben gemaakt. Je kunt dit in de vorm van een ‘defilé’ of optocht doen, waarbij de kinderen ook Oranje boven kunnen zingen.
kLegExtra uit dat de mensen in de oorlog weinig te eten had-
den. En al helemaal geen snoep of chocolade, sinaasappels of bananen. Leg voor ieder kind een stukje chocola (blokjes van een reep of chocoladeflikken). Vertel dat jullie doen alsof niemand nog weet wat dit is. Net als vlak na de oorlog. En dan krijg je opeens zo’n stukje chocola. Wat doe je ermee? Eerst kijken, ruiken, voelen. Dan proeven. Doe je ogen maar dicht, en proef zo goed mogelijk hoe het smaakt. Je bent stil en proeft alleen maar, al je aandacht is in je mond. Dan zuig je langzaam totdat de chocola warm wordt en smelt. Je gaat er zo lang mogelijk van genieten. Hoe lang kun je ermee doen? In plaats van chocola kun je ook appels of bananen gebruiken.
Bevrijdingsdag
7 groep:
5 t/m 8
Les 1 De betekenis van vrijheid Doel: de leerlingen maken kennis met de betekenis van vrijheid in het kader van de bevrijding van 5 mei 1945 en in het bredere kader van wat vrijheid voor henzelf betekent. Nodig: eventueel grote vellen papier en schrijfgerei • kopie van het werkblad voor elke leerling (of maak gebruik van de gedichten op www.kleuropschool.nl via het digibord)
kMaak Begin met de leerlingen een stille bordassociatie.
Schrijf op het bord ‘Vrijheid: als je vrij bent kun je…’. Elke leerling die een associatie heeft, loopt naar het bord en schrijft dat op. De leerlingen mogen ook op de woorden reageren die in de loop van de associatie op het bord staan. Geef nieuwe richtingen aan als de stroom van woorden stokt. Denk aan: school en buiten spelen, ver weg of dicht bij, grote mensen of kinderen, krant en tv, gaan en staan, eten en drinken, dood en leven. Bespreek kort na en leg verband tussen vrij zijn (geen school hebben) naar vrijheid hebben (als ‘waarde’).
bc Kern Lees samen de gedichten en het fragment uit het Dag-
boek van Anne Frank van het werkblad voor. Geef de leerlingen vervolgens de vrijheid om te kiezen uit een van de onderstaande mogelijkheden om ‘vrijheid’ uit te beelden. –Laat de leerlingen zelf een gedicht of (dagboek)verhaal schrijven. De volgende ideeën kunnen daarbij helpen om richting te geven: ‘Ik voel me vrij als …’ geschreven vanuit de leerlingen zelf. Inleven in een kind in een oorlogsgebied (vluchtelingenkamp in Congo, in de Gazastrook, in een stad die wordt gebombardeerd (zie het gedicht De kleine Jesaja van Rotterdam op werkblad). – Laat de leerlingen gebruik maken van de uitkomsten van de bordassociatie uit het begin. ‘Vrijheid is…’
– Laat de leerlingen die liever met hun handen werken ‘vrijheid’ tekenen, plakken, kleien, timmeren of fotograferen. – Sommige leerlingen werken liever met expressie, bijvoorbeeld muziek of dans. Zij kunnen ‘vrijheid’ op een andere manier uitbeelden door te dansen, te zingen of muziek te maken. – Een combinatie van activiteiten in groepjes is ook mogelijk. Bijvoorbeeld leerlingen die samen een lied maken en de muziek of melodie daarbij verzinnen.
d Afronding Laat de leerlingen die dat leuk vinden hun gedicht of
verhaal voorlezen of voordragen. Dat kan natuurlijk ook een andere leerling doen dan degene die het heeft geschreven. Maak een voorstelling en tentoonstelling met alle uitingen van ‘vrijheid’ in de klas. Of bereid een voorstelling of tentoonstelling voor om uit te voeren tijdens een gemeenschappelijke viering in de school.
d Extra Doe samen met de leerlingen (eventueel van meer
groepen) mee met een activiteit in de omgeving, bijvoorbeeld de Dodenherdenking of op Bevrijdingsdag zelf. Meer informatie en concrete ideeën zijn te vinden op de website van het Nationaal Comité 4 en 5 mei (www.4en5mei.nl). Hier is bijvoorbeeld ook het lied van de vrijheid te vinden.
8
Gedichten over vrijheid 3 mei 1944 Ik ben vaak neerslachtig geweest, maar nooit wanhopig, ik beschouw dit schuilen als een gevaarlijk avontuur, dat romantisch en interessant is. Ik beschouw elke ontbering als een amusement in mijn dagboek. Ik heb me nu eenmaal voorgenomen dat ik een ander leven zal leiden dan andere meisjes en later een ander leven dan gewone huisvrouwen. Elke dag voel ik hoe m’n innerlijk groeit, hoe de bevrijding nadert, hoe mooi de natuur is, hoe goed de mensen in m’n omgeving, hoe interessant en amusant dit avontuur! Waarom zou ik wanhopig zijn? Anne Frank in haar dagboek Ik weet nog Ik weet nog hoe de mensen keken: de oorlog was voorbij de angst nog niet vergeten, maar diep van binnen blij en diep van binnen weten: dit nooit meer. We zijn vrij. Vandaag is het als toen gebleven: daar staan ze, bang en blij de mensen die nu leven met jou en mij erbij, de doden niet vergeten bij ‘t feest om vrij te zijn Mies Bouhuys
Wat is vrijheid? Is vrijheid iets vertellen? Of is vrijheid iets verzwijgen? Is vrijheid iets om te krijgen? Of is vrijheid iets om te geven? Zijn we al op weg naar vrijheid? Of staat vrijheid ergens stil? Is vrijheid nog wel in leven? Of is vrijheid gestorven in de oorlog? 160-je over doorzetten Soms zit het in het leven tegen heel erg tegen. Dan is het goed of gewoon beter om toch maar door te gaan op weg naar de vrijheid waar jij zo naar verlangt.
Als je niet oplet Deze muziek mag je niet spelen dat boek zou ik maar niet lezen die foto zou ik maar verscheuren met haar kun je beter niet gezien worden daar krijg je misschien last mee ik zou mijn mond maar houden wat je straks alleen nog mag is in een donker hol verborgen verlangen naar het licht van de vrijheid die je verspeeld hebt omdat je even de andere kant uitkeek toen je buren werden weggehaald Remco Campert (in opdracht van Natio naal Comité 4 en 5 mei)
De kleine Jesaja van Rotterdam ‘De woestijn zal zich verheugen de dorre vlakte zal vrolijk zijn de wildernis zal jubelen en bloeien als een lelie welig bloeien.’ Jesaja 35
Voor wie het niet aan kan en het niet meer houdt voor wie bang is dat oorlog gaat gebeuren voor wie de wereld niet meer vertrouwt of wie zomaar ineens droevig zit te treuren. Luister naar mij, hoe ik met mijn hond op pad in de oorlog, toen ik nog klein was zwierf in een hopeloos verwoeste stad toen de puinzooi mijn speelterrein was. Het was een nare, rare, kaalgeslagen troep toen ik dacht dat niets meer ooit zou groeien ik dacht dat niets het ooit nog zou doen toen ik opeens die klaproos zag bloeien. Toen wist ik, eens komt er een einde aan aan dat gedonder van kannonen eens zal de woestenij in bloei weer staan eens geeft de oorlog zich gewonnen. Op ieder godgeklaagd terrein zullen toch klaprozen blijven komen. Dat blijft, dat zal altijd zo zijn dat wordt ons nevernooitniet afgenomen. Want tussen plastic en colablik zijn het de klaprozen die het niet laten te bloeien tot hun laatste snik in de barsten van de straten. Wees zelf een klaproos als je kan met alle weerbarstigheid je eigen daar word je moedig en vrijmoedig van en je bent niet klein te krijgen. Uit: Karel Eykman, Met open ogen, De Fonteyn/NZV Uitgevers 2007
9 groep:
5 t/m 8
Les 2 Vrijheid in doen en laten
Doel: de leerlingen verkennen de betekenis van vrijheid en het maken van keuzes in vrijheden. Nodig: ballonnen • eventueel muziekinstallatie en swingende muziek • kopie van het werkblad voor elk groepje (eventueel vergroot tot A3) • scharen • papier • potloden en stiften • plakband Nodig voor extra: kopie van het lied Wat in de wereld kan ik kiezen kiezen?? van www.kleuropschool.nl voor elke leerling
kDitBegin gElk groepje licht zijn ‘muurtje van vrijheden’ toe. is een oefening voor samenwerking en vertrouwen Bekijk samen de verschillen en overeenkomsten tussen die ook enig doorzettingsvermogen vergt. Gooi per tweetal een ballon in de groep en laat de leerlingen een ballon vangen. Elke leerling die geen ballon heeft gevangen, zoekt een klasgenoot met ballon op. Laat de tweetallen de volgende oefeningen doen: – De ballon tussen de hoofden houden en zo een rondje lopen. – Samen dansen met de ballon tussen de buiken, niet met de handen aankomen. Wie blijft het langste over? Swingende muziek is daarbij extra leuk. – Met de rug naar elkaar toe staan, de ballon tussen elkaar in. Lopen of dansen wordt zo een stuk ingewikkelder. Daar heb je vertrouwen voor nodig!
d Kern Vrijheid is meer dan vrij zijn van school. Vraag de
leerlingen welke vrijheden zij belangrijk vinden. Verdeel de klas in groepjes van vier of vijf leerlingen. Geef elk groepje een werkblad, scharen en een stift. Laat ze alle ‘stenen’ uitknippen; ook de blanco. De leerlingen overleggen met elkaar welke vrijheden zij het belangrijkste vinden. Als ze vrijheden belangrijk vinden die er nog niet bij zijn, kunnen ze die in de blanco stenen schrijven. Laat ze de stenen op de muur plakken. De belangrijkste drie vrijheden komen onderaan. Deze drie stenen vormen de basis van de ‘muur’. Laat hen boven deze drie stenen nog een rijtje van drie stenen plakken, met de vrijheden die daarna het belangrijkste zijn. Bovenaan komen de stenen met de vrijheden die daarna het belangrijkste zijn.
de muurtjes. Waarom is de ene vrijheid belangrijker dan de andere? Kijk ook of er nog nieuwe vrijheden zijn gevonden. Bouw met de hele groep een nieuwe muur. Is er overeenstemming over de belangrijkste vrijheden? Kunnen jullie samen de ‘muur van vrijheden’ van de klas opbouwen?
d Afronding Wat is de kleur van de vrijheid? Welke kleuren zijn op 5
mei te zien? Wat betekenen die kleuren? De leerlingen schrijven de kleuren op een vel papier en zetten erbij wat elke kleur voor hen betekent. Vinden ze de kleur mooi? Wat voor gevoel geeft de kleur? In de brede betekenis hebben de kleuren de volgende betekenis: – oranje = warmte – rood = liefde – wit = blijdschap – blauw = trouw – groen = hoop – goud = goddelijkheid – roze = zachtheid Laat de leerlingen de kleuren van de vlag van hun land van voorkeur opzoeken. Dat kan hun favoriete vakantieland zijn, maar ook Nederland of het land waar hun ouders of grootouders vandaan komen. Laat de leerlingen hun eigen vlag maken met de kleur of kleuren die zij het beste vinden passen bij vrijheid. Deze vlaggen kunnen in de viering worden gebruikt.
mExtra Bekijk samen met de kinderen het boek Dromen van Vrijheid, Levendig Uitgever en Amnesty International, 2015.
10
Muur van vrijheid
11
alle groepen
Bevrijding samen (be)leven Je kunt de lessen over Bevrijdingsdag ondersteunen door in het lokaal of in de hal een viertafel in te richten met voorwerpen die te maken hebben met Bevrijdingsdag. Daarnaast kun je met de hele school een viering houden ter ere van Bevrijdingsdag.
Viertafel Stel samen met de leerlingen een lijst op met voorwerpen die op de viertafel kunnen komen (zie de voorbeelden hieronder). Spreek af wie wat meeneemt of maakt. Voor de hand liggende kleuren voor Bevrijdingsdag zijn oranje en rood-wit-blauw. Leg een kleed over de tafel en maak een verhoging met dozen of boeken onder het kleed. Zie erop toe dat de tafel en de voorwerpen met eerbied worden behandeld. Je kunt met de leerlingen rond de tafel gaan staan aan het begin of als afsluiting van de les. Of gebruik de tafel om de koppeling te maken met het thema ‘kiezen en doorzetten’. Mogelijke voorwerpen: – Nederlandse vlag – oranje wimpel – tekst van het Wilhelmus – foto’s – tulpen – gedenktegels of –bekers – chocola, kauwgom, sinaasappels
Viering Versier de ruimte met de kleurplaten van het Bevrijdingsfeest, (oranje) bloemen, vlaggen en gekleurde ballonnen. Laat leerlingen van groep 6 of hoger foto’s maken van het feest.
Mogelijke activiteiten: – Houd twee minuten stilte zoals bij de Dodenherdenking gebruikelijk is. – Zing het Wilhelmus of een ander bevrijdingslied (zie www.kleuropschool.nl). – Laat leerlingen uit de bovenbouw hun vlaggen presenteren en vertellen waarom hun vlag vrijheid symboliseert. – Laat de kinderen uit de onderbouw Oranje boven zingen. Eventueel kan dit met een optocht en met trommel- of klapgeluiden. – Laat leerlingen uit de bovenbouw hun gedicht voordragen, verhaal voorlezen of een andere activiteit doen uit de eerste les. – Lees een verhaal voor over de oorlog en/of de bevrijding. Dat kan ook het verhaal zijn uit de onderbouw over Oma Trudy. Daarna kunnen de kinderen een traktatie krijgen naar keuze (oranje limonade, koekjes, chocola, sinaasappels, worteltjes…). Bij jou in de buurt Aanvullende activiteiten die te maken hebben met Bevrijdingsdag: – Misschien heeft de school al een monument geadopteerd. Kijk anders op www.adopteereenmonument. nl voor mogelijkheden. – Bezoek de kranslegging op Dodenherdenking met de groep of school. – Kijk voor meer activiteiten op www.4en5mei.nl.
