Betreft: Verslag Studiereis Verenigde Staten - september 2013
Samenvatting Conservancies in de Verenigde Staten leveren een belangrijke bijdrage aan de totstandkoming, instandhouding en vitaliteit van stadsparken. In eerste instantie hebben de conservancies een sleutelrol gespeeld bij de aanleg van nieuwe parken (vb. Brooklyn Bridge Park en High Line) of het in oude luister herstellen van verwaarloosde parken (vb. Central Park en Piedmont Park). Op basis van deze resultaten spelen de conservancies nu een toenemende rol in de instandhouding en de vitaliteit van de parken. De verantwoordelijkheid van de conservancies strekt zich uit van het dagelijks onderhoud en het verbeteren van de kwaliteit van het park tot het organiseren van evenementen, rondleidingen en vrijwilligersactiviteiten in het park. Hierdoor is de vitaliteit van de parken en de betrokkenheid van bezoekers, omwonenden en bedrijven bij het park toegenomen. Dit heeft bovendien tot gedragsveranderingen bij bezoekers van het park geleid, waarbij de parkregels beter worden nageleefd. In de beginjaren waren conservancies in belangrijke mate aangewezen op publieke middelen. Door de zichtbare resultaten op het terrein van parkverbeteringen, onderhoud, evenementen en gedragsveranderingen is het draagvlak voor private financiële ondersteuning toegenomen. Het merendeel van de kosten van de conservancies wordt momenteel uit private middelen gefinancierd. Het zwaartepunt van de private financiële ondersteuning in de Verenigde Staten bestaat uit privé donaties door parkbezoekers en/of omwonenden, aangevuld door bijdragen van bedrijven en opbrengsten uit de exploitatie van horeca of gebouwen in het park. Het bezoek aan de conservancies in de VS heeft ons gesterkt in onze mening dat het bundelen van alle bestaande parkactiviteiten in een zelfstandige not-for-profit conservancy organisatie veel perspectieven biedt voor de instandhouding, verbetering en vitaliteit van het Vondelpark. Een Vondelpark conservancy, bestaande uit een bundeling van bestaande activiteiten, zal leiden tot een grotere slagvaardigheid, meer zichtbaarheid en daardoor een grotere maatschappelijke betrokkenheid bij het park. Hierdoor ontstaan ook meer mogelijkheden om private financiële middelen aan te trekken, ofschoon het in de Nederlandse context niet realistisch is te verwachten dat alle activiteiten van een conservancy uit private middelen kunnen worden gefinancierd op afzienbare termijn. Een eerste vervolgstap is het opstellen van een Visie op het Vondelpark voor de middellange termijn (5 jaar). Deze Visie beschrijft wat het Vondelpark aan verschillende gebruikersgroepen wil bieden, welke verbeteringen wij wensen en welk onderhoud noodzakelijk is. Deze Visie (‘case-for-change’) fungeert als onderbouwing van het nut en de noodzaak van het inrichten van een nieuwe organisatie. De Visie zou in nauwe samenwerking met de Stichting Hart voor het Vondelpark, de gemeente en andere stakeholders moeten worden opgesteld voor het einde van het jaar. Aan de hand van de Visie zou in 2014 de eerste stappen moeten worden gezet om de activiteiten te bundelen in een ‘conservancy’-organisatie.
Achtergrond studiereis Het maatschappelijke belang en de gebruiksintensiteit van het Vondelpark stelt steeds hogere eisen aan het beheer en de verdere ontwikkeling van het park. Dit vraagt om een grotere maatschappelijke verantwoordelijkheid van gebruikers, omwonenden en ondernemers. Op initiatief van de Vereniging Vrienden van het Vondelpark wordt momenteel onderzocht hoe de maatschappelijke betrokkenheid bij het Vondelpark kan worden vergroot. Van 16 tot en met 20 september heeft een afvaardiging van het Bestuur van de Vereniging Vrienden van het Vondelpark en de verantwoordelijke wethouder, op eigen kosten, een bezoek gebracht aan de Verenigde Staten om zich te laten informeren over maatschappelijke vormen van parkbeheer. Aan de studiereis is deelgenomen door: Joep Blaas - Wethouder voor openbare ruimte, groen, reiniging, milieu, dierenwelzijn en ICT Jan Kienhuis – Voorzitter Vereniging Vrienden van het Vondelpark Christiaan Lageweg – Penningmeester Vereniging Vrienden van het Vondelpark Rik Verdenius – Bestuurslid Vereniging Vrienden van het Vondelpark Gesproken is met de directies van vier parkorganisaties (‘conservancies’) die verantwoordelijkheid dragen voor het parkbeheer. In onderstaand verslag zijn de belangrijkste bevindingen en implicaties voor het Vondelpark per thema opgenomen alsmede een voorstel voor het vervolgtraject. Park
Beheersorganisatie
Contact
Central Park New York
Central Park Conservancy
Stephen Spinelli – CFO and VP for Finance and Administration Terri Coppersmith – VP for Development & Visitor Experience Maura Lout – Director of Urban Park Management Resources
Piedmont Park Atlanta
Piedmont Park Conservancy
Yvette Bowden – President / CEO Chris Nelson – Executive VP / COO
Brooklyn Bridge Park New York
Brooklyn Bridge Park Conservancy
Nancy Webster – Executive Director Beth Newborn – Deputy Director
High Line New York
Friends of the High Line
Peter Mullan – VP for Planning & Design
1. Aanleiding oprichting conservancy Central Park Conservancy is in 1980 opgericht door bewoners om het indertijd verwaarloosde Central Park in oude luister te herstellen. Central Park Conservancy is de oudste zelfstandige beheersorganisatie voor een park in de Verenigde Staten. Zij wordt tot op de dag van vandaag als het meest toonaangevend beschouwd en dient als inspiratiebron voor de meeste andere conservancies in de Verenigde Staten. De aanleiding voor bewonersinitiatieven resulterend in de oprichting van de conservancy is of het in oude luister herstellen van een park (Central Park, Piedmont Park), of het inrichten van een nieuw 2
park (Brooklyn Bridge Park op voormalige handelspieren en de High Line op een voormalige spoorlijn). De uitgangspositie van het Vondelpark is anders: het park is de afgelopen 10 jaar voor Euro 29 miljoen gerenoveerd en verkeert momenteel in een goede staat. Ofschoon de missies van de conservancies niet wezenlijk afwijkt van het doel van de Vrienden van het Vondelpark vraagt deze andere uitgangspositie van het Vondelpark wel om een goed onderbouwde ‘case-for-change’, in de vorm van een visie op het park voor de middellange termijn. Beheersorganisatie
Oprichting
Missie
Central Park Conservancy
1980
Restore, manage and enhance Central Park in partnership with the public, for the enjoyment of present and future generations
Piedmont Park Conservancy
1989
To enhance and preserve Piedmont Park as a vital urban green space and as a cultural and recreational resource that enhances the quality of life for all Atlantans
Brooklyn Bridge Park Conservancy
1987
Ensure the creation, adequate funding, proper maintenance, public support, and citizen enjoyment of Brooklyn Bridge Park through partnership with government, development of programming, and active promotion of the needs of the park and its constituents
Friends of the High Line
1999
To build and maintain an extraordinary public park on the High Line
2. Opzet conservancy De bezochte conservancies verschillen in opzet, voornamelijk door bestaansgeschiedenis van de conservancy en parkkarakteristieken. In de basis is de opzet van de conservancies echter identiek. De conservancies zijn alle private, not-for-profit organisaties die opereren op basis van een publiekprivate samenwerkingsovereenkomst met de lokale overheid. In de publiek-private samenwerkingsovereenkomst zijn afspraken opgenomen over de reikwijdte/scope, de financiering en liabilities van de conservancy. a) Reikwijdte: doorgaans dragen de conservancies de verantwoordelijkheid voor het dagelijkse onderhoud en schoonmaken van het park, het ontwikkelen en realiseren van plannen voor verbeteringen, educatie van bezoekers en het programmeren van evenementen. De lokale overheid blijft verantwoordelijk voor zuivere overheidstaken als handhaving en vergunningverlening, alsmede utilities (gas, licht, water) en ophalen van het verzameld vuil. b) Financiering: omvang en voorwaarden waarin de gemeente bijdraagt aan de exploitatielasten van de conservancy inclusief mogelijk gebruik van beeldrechten/merk door de conservancy en afdrachten uit horeca exploitatie (zie verder thema financiering) c) Liabilities: de conservancies worden vrijgehouden van de aansprakelijkheid voor schaden als bijvoorbeeld het omvallen van een boom op een passant in het park De lokale overheid blijft eigenaar van de grond en gebouwen in het park.
3
Voor het uitvoeren van de taken beschikken de conservancies over een bezoldigde staf aangevuld met vrijwilligers. De omvang van management en staf verschilt van 12 FTE bij Brooklyn Bridge Park tot 300 FTE bij de Central Park Conservancy. De volgende rollen kunnen bij alle bezochte conservancies worden onderscheiden. Rollen Operations
Gardener Maintenance engineer
Programming
Volunteer coordinator Program coordinator
Education coordinator
Marketing & communication
Marketing coordinator Communication associate
Park Development
Planning & Design Landscape architect
Administration
Controller Administrative assistant
Education / Visitor Service
Project manager
Receptionist
Alle conservancies hebben een Board of Directors (‘Raad van Advies’) die toezicht houdt op de activiteiten van de conservancy. Gemiddeld komt de Board of Directors één keer per kwartaal bijeen. De Board of Directors bestaat uit 25 – 55 personen, met een vaste zetel voor een vertegenwoordiger van de lokale overheid. De Board of Directors kent een aantal subcomittees op het terrein van o.a. audit, parkontwikkeling, funding en personeel. De Board of Directors hebben een grote omvang om dat daarmee voldoende draagvlak wordt gecreëerd ( je hebt alle partijen aan boord), zij als ambassadeurs van de conservancy fungeren en zij bovendien een voorname rol bij de fondsenwerving spelen. Beheersorganisatie Central Park Conservancy Piedmont Park Conservancy Brooklyn Bridge Park Conservancy Friends of the High Line
Omvang bezoldigde staf ca. 300 24 12 65
Omvang Board of Directors 52 54 25 48
Aantal vrijwilligers-uren per jaar 12.000 uren 1.500 uren
4
3. Evenementen en rondleidingen De conservancies zijn bijzonder actief in het organiseren of faciliteren van evenementen in het park. Specifieke doelgroepen waarvoor evenementen worden georganiseerd zijn: jongeren, sporters, cultuurliefhebbers, natuurliefhebbers en hondenbezitters (zie tabel). Andere voorbeelden zijn een farmers-markt (Piedmont park) en food-tasting evenement (Central Park). Door de evenementen wordt de zichtbaarheid van de conservancies vergroot, wat een positieve invloed heeft op de funding / lidmaatschappen van de conservancies. Bij het organiseren van evenementen en vrijwilligersactiviteiten richt men zich vooral op omwonenden, zodat het park ook als eigendom van de buurt wordt ervaren. Doelgroep Jongeren
Sporters
Cultuurliefhebbers
Natuurliefhebbers
Hondenbezitters
Voorbeelden van evenementen Summer Camp: EnviroVentures Day Camps (Piedmont Park) Piedmont Park Camp Fit – 10-15 years (Piedmont Park) Arty Hours - young builders can create one-of-a-kind vehicles, forts, structures, and machines (HL) Team championship 5 miles – fastest team in NY (Central Park) Basketball clinic, Chess clinic (Central Park) Catch & Release Fishing (Central Park) Summer concerts in Central Park - New York Philharmonic (Central Park) Bargemusic Family Concert (Brooklyn Bridge Park) Music Midtown's (Piedmont Park) Birds, Bugs, Bees Tour (Brooklyn Bridge Park) Woodland Tours and Horticulture Tours (Central Park) What’s in Bloom: A Nature Walk on the High Line (High Line) Splish Splash Doggie Bash – end-of-season dog swim at the pool (Piedmont Park) My Dog Loves Central Park Country Fair - annual autumn event that includes Best in Park dog (CP) Cutest Dog at the Dog Run (Brooklyn Bridge Park)
Daarnaast organiseren alle conservancies specifieke evenementen in het park waar fundraising centraal staat. Deze evenementen worden in een gebouw of afgezet deel van het park georganiseerd. Voorbeelden zijn lunches, summer party’s, ‘women groups’ en gala’s. Naast evenementen bieden de conservancies rondleidingen door het park, veelal onder leiding van vrijwilligers. In de rondleidingen staat de historie, het ontwerp en de ecologische waarden van het park centraal. Ook worden onderdelen van het park bezocht die voor het algemene publiek zijn afgesloten, bijvoorbeeld de Hallett Nature Sanctuary in Central Park. Voor degene die het park bij voorkeur zelfstandig willen ontdekken worden ‘self-guides’ tours, op papier en middels mobiele apps, aangeboden. Tot slot, worden speciale rondleidingen aangeboden voor onder andere schoolklassen en voor de leden van de conservancies.
4. Vrijwilligersactiviteiten De conservancies doen een groot beroep op vrijwilligers bij het uitvoeren van hun taken. Belangrijk is dat de vrijwilligers goed worden opgeleid. Hiervoor beschikken alle conservancies over een bezoldigde vrijwilligerscoördinator. Vrijwilligers kunnen zich periodiek inzetten of éénmalig vrijwilligersactiviteiten uitvoeren. De voornaamste periodieke vrijwilligersactiviteiten betreffen: 5
‘Zone gardener’: vrijwilligers die een toegewezen deel van het park helpen te onderhouden
‘Park ambassadors’ / ‘Greeters’: gidsen die (groepen) bezoekers rondleiden door het park
‘Paw events’: vrijwilligers die activiteiten voor honden organiseren – waarbij een balans moet worden gezocht met andere gebruikersgroepen
Eenmalige vrijwilligersactiviteiten bestaan uit activiteiten die veelal verricht worden door groepen. Die groepen kunnen bestaan uit bedrijven, organisaties, families schoolklassen, studentenverenigingen die een specifieke taak in het park uitvoeren.` De inzet van vrijwilligers draagt niet alleen bij aan een mooier, schoner park maar vergroot ook de betrokkenheid. Central Park Conservancy is vandaag de dag minder afhankelijk van vrijwilligers voor het onderhoud, dat overwegend gebeurt door betaalde medewerkers, maar vrijwilligers dragen bij aan een hogere betrokkenheid bij het park en bij de financiering.
5. Financiering Bij de financiering van de activiteiten van de conservancies is het belangrijk een onderscheid te maken tussen project-investeringen (‘capital improvement projects’) en de exploitatielasten. De conservancies zijn doorgaans gestart met gerichte private fondsenwerving voor het herstel of de aanleg van een park (‘capital improvement projects’). Op basis van zichtbare resultaten met het herstel c.q. aanleg van het park creëerde de conservancies veel goodwill en namen gaandeweg de mogelijkheden voor private fondsenwerving voor de jaarlijkse exploitatie van de parken toe. Vandaag de dag financieren de bezochte conservancies het merendeel van hun exploitatiekosten uit private middelen (zie tabel). Beheersorganisatie Central Park Conservancy Piedmont Park Conservancy Brooklyn Bridge Park Conservancy Friends of the High Line
Jaarlijks budget ca. $60 miljoen 75% privaat/ 25% publiek ca. $ 3 miljoen 90% privaat / 10% publiek ca. $ 2 miljoen 100% privaat ca. $ 9 miljoen 100% privaat
Toelichting Aanvankelijk 10% privaat / 90% publiek
Het onderhoud van het park wordt niet door Conservancy gefinancierd – maar uit ontwikkelingsactiviteiten
Aanvankelijk was de publieke opinie in de VS dat parken tot de openbare ruimte behoren en vanuit belastingmiddelen moeten worden gefinancierd. Daarentegen kunnen universiteiten en culturele instellingen als musea van oudsher rekenen op private donaties. Om private middelen aan te trekken positioneren de conservancies bewust hun parken als ‘key cultural institution’, met een vergelijkbare sociaal-culturele functie als bijvoorbeeld een museum of theater.
6
Uit de gesprekken met de conservancies blijkt dat een brede waaier aan fondsenwerfactiviteiten wordt ingezet en dat er geen ‘silver bullet’ bestaat voor private financiering. De belangrijkste financieringsbron van alle conservancies zijn donaties door privé personen – op ruime afstand gevolgd bijdragen van instellingen (foundations) en bedrijven en opbrengsten uit verhuur en concessies. 1) Financiering privé personen a) Donaties – privé lidmaatschappen bestaande uit een jaarlijkse donatie zijn een belangrijk instrument. Alle conservancies onderscheiden meerdere lidmaatschapsvormen met unieke aanduidingen, oplopende bijdragen en toenemende privileges. De jaarlijkse bijdragen starten bij ca. $50 en lopen op naar $25,000 (Central Park). De privileges bestaan uit parkinformatie (plattegronden), gimmicks (T-shirt, baseball caps etc.), vooraankondiging voor evenementen, korting bij restaurants/ondernemers in de buurt van het park, etc. Zie bijlage 1 voor een compleet overzicht. Om privé lidmaatschappen te werven zijn de evenementen (vooral - kinder/familie evenementen vanwege ingang naar ouders), en vrijwilligersactiviteiten van belang. b) Donaties – eenmalige giften. Naast lidmaatschappen zijn eenmalige donaties een voorname inkomensbron van de conservancies. Central Park Conservancy heeft bijvoorbeeld onlangs een donatie van $100 miljoen van John Paulson mogen ontvangen. c) Legaten (‘planned giving’): legaten, in vele (fiscale) vormen d) Het adopteren van een boom of een bank (‘honor someone special’). Vermelding van naam op bankje, stoeptegel. e) Fundraising evenementen 2) Financiering bedrijfsleven / organisaties a) Donaties - bedrijfslidmaatschappen: Daarbij maken sommige conservancies onderscheid tussen community partners, ofwel ondernemers in de directe omgeving van een park en corporate partners, veelal grotere bedrijven. Net als bij de private lidmaatschappen onderscheiden conservancies meerdere lidmaatschapsvormen met unieke aanduidingen, oplopende bijdragen en toenemende privileges. De jaarlijkse bijdragen starten bij ca. $1000 en lopen op naar $100,000 (High Line). De meeste parken zijn terughoudend met naamsvermeldingen / commerciële uitingen in het park, maar de partners worden wel vermeld op websites, bij evenementen, jaarverslagen, etc. Andere privileges zijn tickets en/of VIP plaatsen bij evenementen in het park, het houden van teambuilding/recreatie programma’s in het park. b) Promotie in park / cause-marketing project. Onder strikte voorwaarden worden promoties in het park togestaan, zoals bijv. de lancering van een groene auto op de High Line. 7
c) ‘Employer matching gift’: bedrijven die de privé donaties van hun werknemers verdubbelen d) Fundraising evenementen 3) Overige inkomsten a) Concessies: de meeste parken kennen een regeling waarbij een percentage van de horeca opbrengsten van de ondernemers in het park ten goede komt aan de conservancy. In Central Park bedraagt de afdracht tussen 15-17% van de behaalde omzet. b) Verhuur: sommige conservancies beheren gebouwen in het park die verhuurd worden voor huwelijken, diners, bedrijfsbijeenkomsten, etc. en waarvan de opbrengsten ten goede komen aan de conservancy. Naast bovengenoemde vormen van private financiering worden de conservancies deels uit publieke middelen gefinancierd. In de publiek-private overeenkomst tussen de lokale overheid en de conservancy worden de exacte afspraken vastgelegd, waarbij veelal een minimale publieke bijdrage is opgenomen, aangevuld met aanvullende bijdragen al naar gelang de conservancy er in slaagt om private middelen te genereren.
8
Bijlage 1: Overzicht privé lidmaatschappen
9
Bijlage 2: Overzicht zakelijke lidmaatschappen
10
