Beter voorbereid met ontslag Effectief communiceren tijdens het ontslaggesprek
Programma • Inleiding ontslaggesprek – relevantie – moeder - evaluatieproject ‘Beter voorbereid met ontslag’: resultaten voormeting – inbedding in onderwijs – dit practicum
• Patiëntbrief invullen en beoordelen (subgroepjes) • Ontslaggesprek voeren • Evaluatie en afsluiting
Relevantie I • 23 % van de patiënten maakt ‘adverse event’ (AE) door na ontslag; 50% was te voorkomen dan wel minder ernstig beloop • Voorbeelden AE: infectie, TIA, hart en nierfalen, dehydratie, overlijden • 72% van de AE’s heeft te maken met (verkeerd) medicijngebruik
• 14% van de heropnames had voorkomen kunnen worden door betere ‘monitoring’ van de patiënt na ontslag Forster AJ et al, CMAJ 2004; 170; 345-349.
Relevantie II • Veel patiënten bekend met cognitieve problematiek • Patiënt ontvangt geen schriftelijke informatie bij ontslag • 70% van info wordt door patiënt vergeten • Huisarts krijgt ontslagbrief laat Leendertse AJ Arch Intern Med. 2008;168(17):1890-6. Resultaten intern onderzoek AMC afdeling inwendige geneeskunde.
Patiëntenmanifest AMC ‘U GAAT NAAR HUIS’: 1.
Voor u met ontslag gaat voeren wij een ontslaggesprek met u. We zorgen dat u goed voorbereid en geïnformeerd met ontslag gaat
2.
Wij geven u een document mee waarin de aandoening, de behandeling, uw medicatie en uw contactpersoon in het AMC staan vermeld
3.
Binnen 24 uur nemen we contact op om te horen hoe het met u gaat en of u nog vragen heeft
4.
Binnen een week na uw ontslag krijgt uw huisarts uw definitieve ontslagbrief
Internet: www.amc.nl Informatie voor de patient en mantelzorger:
Wat kan deze zelf doen om zo goed mogelijk naar huis te gaan.
Patiëntenpopulatie • 40% van patiënten ouder dan 65 jaar • Veel patiënten met chronische aandoeningen (e.g. diabetes, COPD) • Multimorbiditeit • Leeftijd en multimorbiditeit zijn belangrijke voorspellers voor zorgconsumptie en heropnames Wolff JL et al, Arch int med. 2002; 162: 2269-2276
Resultaten voormeting ‘Beter voorbereid met ontslag’ • Suzanne Geerlings/Bianca Buurman/Kim Verhaegh • Inwendige Geneeskunde • September 2010 – april 2011
• Inwendige geneeskunde
Ontslaggesprek • 75% krijgt ontslaggesprek
• Meestal met arts - tussen neus en lippen door - tijdens bijvoorbeeld de grote visite • Familie is vaak afwezig N=165
N=165
on
ts la g fo r
45
Ac tiv m it e at ite ie n vo or zi en in ge n
na
48
In
p
50
pl ic at ie s
60
Co m
en
75
Vo ed in g
kl ac ht
d
75
No o
80
Vr ag en
ed ic at ie
os e
80
Pi jn
m
Di ag n
90
Hu l
ca tie 92
Ni eu w e
ed i
100
an de lin g
Be h
M
Procent
N=165
Wat is er besproken? 88 73
70
58 44 43
40
30 27
20
10
0
Medicatie • 96% gebruikt medicatie na ontslag
• Gemiddeld 5 soorten medicatie • Bij 74% is de medicatie veranderd
N=165 Voormeting ‘Beter voorbereid met ontslag’ september 2010 – april 2011.
Problemen met medicatie 19% heeft problemen ervaren • 33% bijwerkingen • 8% niet of niet op tijd beschikbaar • 58% anders (bijvoorbeeld niet weten hoe zichzelf te injecteren of medicatie in te nemen)
Medicatiekaart • 53% medicatiekaart ontvangen
• 84% medicatiekaart duidelijk • 65% medicatiekaart toegelicht
Schriftelijke informatie • Duurt gemiddeld 3 weken voordat definitieve ontslagbrief is verzonden naar huisarts • 21% van de patiënten heeft schriftelijke informatie ontvangen, waarvan 60% mondeling is toegelicht
Klachten 1 week na ontslag • 49% klachten: – Pijn 21 % – Vermoeidheid 11% – Eetlust 15%
• 71% klacht hangt samen recente opname • 72% klacht besproken met HA
Zorgconsumptie 4 weken na ontslag • 54% contact HA – waarvan 78% gerelateerd aan opname
• 20% bezoek aan SEH – waarvan 91% gerelateerd aan opname
• 30 % heropgenomen – waarvan 20% onvoorzien
Conclusie • Merendeel van de mensen heeft geen ontslaggesprek gehad, als ze het krijgen is er meestal geen familie bij.
• Tijdens het ontslaggesprek wordt weinig besproken. • Zorgconsumptie na ontslag is hoog, maar hulpverleners worden laat geïnformeerd. • Mondelinge informatie wordt weinig ondersteund met schriftelijke informatie.
Doel van het project • Verhoogde patiënttevredenheid • Betere informatievoorziening bij ontslag aan patiënt (en zijn/haar mantelzorger)
• Vermindering van aantal incidenten na ontslag (heropnames, bezoek SEH) • Verbeteren van zorgproces omtrent ontslag • Verdere professionalisering van opleiding tot arts
Interventies • Plannen van ontslagdatum en tijd • Patiëntenbrief • Multidisciplinair ontslaggesprek • Checklist
• Duidelijk protocol
Implementatie patiëntbrief • Schriftelijke, persoonlijke uitleg in begrijpelijk Nederlands • Bevat informatie over de opname en periode na ontslag • Wordt opgesteld door de co-assistent
• Wordt mondeling toegelicht door de co-assistent en krijgt de patiënt mee bij ontslag
ProCo-onderwijs • Beoordeling van communicatie en attitude tijdens IHK-coschap aan de hand van een opgenomen anamnesegesprek òf ontslaggesprek
• Beoordeling door clinicus en medisch opleider aan de hand van beoordelingsformulieren
Doel van dit practicum • Invullen patiëntbrief (in subgroepjes) • Oefenen met het voeren van een ontslaggesprek • Casuïstiek: drie patiënten - interne casus: diabetes - kinder casus: longontsteking - kno casus: loopoor / ontsteking
Patiëntbrief - wat wordt besproken? 1.
Reden opname (incl. diagnose)
2.
Behandeling / onderzoek
3.
Resultaten behandeling / onderzoek
4.
Problemen die thuis kunnen optreden
5.
Medicatie die thuis moet worden gebruikt (inclusief dosering, hoe vaak, waarom belangrijk, etc.)
6.
Voedingsadviezen (bijv. dieet)
7.
Leefregels (bijv. douchen, sporten, alcohol)
8.
Overige adviezen (bijv. wondverzorging)
9.
Wanneer vervolgafspraken op poli of onderzoek
10.
Waar kan de patiënt terecht met vragen?
Aanbevelingen ontslaggesprek 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Leg uit wat het doel is van dit gesprek Leg uit hoe je het gaat aanpakken: Agenderen Zijn er nu al vragen die de patiënt aan de orde wil stellen? Kondig ieder item aan: Paragraferen Vraag evt. per item wat de patiënt weet Kleine hoeveelheden informatie aanbieden Check na ieder item van de patiëntbrief of het begrepen is Afronding: zijn er nog vragen over jouw uitleg?
Verwacht niveau per rol voor fase IHK 1: KKB ontslaggesprek Medische deskundige Kennis en inzicht Laat zien kennis te hebben over achterliggende ziekten passend bij de klachten patiënt.
Vaardigheden Voor het ontslaggesprek wordt de juiste gesprekstechniek gebruikt. Ga na of de patiënt de boodschap heeft begrepen. Professioneel gedrag Communicator Spreekvaardigheid is duidelijk en correct Nederlands Is beleefd Maakt doel van het gesprek duidelijk aan de patiënt Geeft juiste informatie op begrijpelijke wijze voor patiënt Communiceert op wijze die past bij de patiënt Heeft oog voor problemen van de patiënt omtrent ziekte en logistiek omtrent ontslag Organisator Kan hoofd- en bijzaken scheiden Time-management: kan binnen acceptabel tijdsbestek werken, passend bij verwacht ervaringsniveau (start of einde co-schap) Beroepsbeoefenaar Toont respect voor de patiënt Ziet er verzorgd en netjes uit Houdt evenwicht tussen persoonlijke betrokkenheid en professionele rol Kent eigen kunnen en handelt daarnaar
KKB ontslaggesprek 1 Naam student:
Datum:
Collegekaartnummer:
Beoordelaar:
Afdeling(en): Onder verwacht niveau
Op verwacht niveau
Boven verwacht niveau
Medische deskundige Kennis en inzicht Vaardigheid
4 5 4 5
6 7 8 6 7 8
1.10 2.10
Professioneel gedrag Communicator Organisator Beroepsbeoefenaar
4 5 4 5 4 5
6 7 8 6 7 8 6 7 8
1.10 2.10 3.10
Sterke punten Aandachtspunten Toelichting bij alle cijfers anders dan 7 Adviezen Handtekening
Student
Beoordelaar
Verwacht niveau per rol voor fase IHK 1: KKB patiëntbrief Medische deskundige Kennis en inzicht
Toont kennis en inzicht in de achterliggende ziekte Kan een ontslagbrief opstellen gericht aan de patiënt Vaardigheden Kan de benodigde informatie verkrijgen door het raadplegen van het medische en verpleegkundig dossier Professioneel gedrag
Communicator Schrijft in correct Nederlands Schrijft een bondige en heldere brief Hanteert een goede structuur Past informatie aan op niveau van de patiënt Organisator Kan hoofd- en bijzaken scheiden Maakt gebruik van ICT toepassingen Toont inzicht in logistiek van academisch ziekenhuis Timemanagement: kan binnen acceptabel tijdsbestek werken, passend bij verwacht ervaringsniveau (start of einde co-schap) Beroepsbeoefenaar Is zorgvuldig
KKB Patiëntbrief 1 Naam student:
Beoordeling verslag, in te vullen door beoordelaar
Patiëntbrief in te vullen door co-assistent
Collegekaartnummer:
Datum:
Sexe patiënt: Geboorteland:
Afdeling(en):
Beoordelaar:
Hoofdklacht of reden van opname Conclusie bij ontslag
Onder verwacht niveau
Op verwacht niveau
Boven verwacht niveau
Medische deskundige Kennis en inzicht Vaardigheid
4 5 4 5
6 7 8 6 7 8
9 10 9 10
Professioneel gedrag Communicator Organisator Beroepsbeoefenaar
4 5 4 5 4 5
6 7 8 6 7 8 6 7 8
9 10 9 10 9 10
Sterke punten Aandachtspunten Toelichting bij alle cijfers anders dan 7
Adviezen Handtekening
Student
Beoordelaar
Leeftijd: Opnamedatum:
