BESTUUR Voorzitter
Secretaris
Penningmeester/ Ledenadministratie
Chris Moorman Koninginneweg 89 3331 CD Zwijndrecht
[email protected]
Klarin GF Vink P. Dirvenstraat 18 5104 BC Dongen
[email protected]
Tonny Antheunisse Meekrapstraat 19 3073 DL Rotterdam
[email protected] 010-4865613
078-6191749
06 14608419
OVERIGE BESTUURSLEDEN 2e Secretaris Jan Witkam Gerko Lieftink Fred Pronk
0111-414610 030-2881494 010-4193458
[email protected] [email protected]
COMMISSIES Beurzen Braderieën Cursussen Excursies Jeugd Micromount
Aad Kuik Bernard Hollestein vacant Albert v Schaick Dirk Slijkhuis
078-6156615 0180-422488
[email protected] [email protected]
078-6177043 078-6162705
[email protected] [email protected]
DIENSTEN Bibliotheek Catering services Internet Ledenbijeenkomst Materiaalbeheer Publiciteit Redactie Maandblad
Fred Pronk Aad Kuik Fred Pronk Gerko Lieftink Chris Antheunisse Dick Apon Leo Hemmes
010-4193458 078-6156615 010-4193458 030-2881494 010-4865613 078-6174225 010-2025454
1
[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]
VERENIGING VAN VERZAMELAARS EN VERWERKERS VAN MINERALEN EN FOSSIELEN GEODE BIJEENKOMSTEN GEODE De bijeenkomsten van Geode worden gehouden op elke 3e woensdag van de maand (m.u.v. de maanden juli en augustus): in december de 2e woensdag van de maand, in het Develsteincollege, Develsingel 5, Zwijndrecht. Aanvang 20.00 uur. BIJEENKOMSTEN JEUGD De bijeenkomsten van de jeugd worden gehouden op elke 3e zaterdagmorgen van de maand (m.u.v. de maanden juni, juli en augustus) in ’t Weetpunt Zwijndrecht, Develpad 169, 3335 AR Zwijndrecht. Voor de juiste datum, zie het hoofdstuk VOOR DE JEUGD in het Geodeblad. Aanvang 09.30 uur. IEDERE WEEK SLIJPEN EN EDELSMEDEN IN HET GEODROOM Even week edelsmeden. Oneven week siersteen slijpen. Plaats: Basisschool “Blijvliet” Hillevliet 96 Rotterdam(zuid). Info: Bernhard Hollestein tel. 0180 – 41123 of na 18.00 h tel. 0180 – 422488. BIJEENKOMSTEN MICROMOUNT De bijeenkomsten Micromount worden gehouden op elke 2e woensdag van de maand (m.u.v. de maanden juni, juli en augustus), in december de 3e woensdag van de maand, in het ’t Weetpunt Zwijndrecht, Develpad 169, 3335 AR Zwijndrecht. Aanvang 19.30 uur. KOSTEN LIDMAATSCHAP Volwassen leden Lid+huisgenoot lid Volledig gezin Jeugd tot 18 jaar Eenmalig inschrijfgeld
(BEDRAGEN PER KALENDERJAAR) € 19.50 € 28.00 € 29.50 € 13.50 € 2.25 p.p.
Het Geode-boekjaar loopt van 1 januari t/m 31 december. Oprichtingsdatum Geode: 14 februari 1974. Gironummer: 3238146, t.n.v. Geode Zwijndrecht GEODE NU OOK OP INTERNET: www.geodezwijndrecht.nl 2
33e JAARGANG NR
7
SEPTEMBER
2008
WOENSDAG 17 SEPTEMBER 2008. De lezing van de septemberbijeenkomst zal worden verzorgd door Jan Langendoen. Het onderwerp is: EEN ONDERZOEK NAAR ONTSTAAN EN HERKOMST VAN EEN EKLOGIET ZWERFSTEEN UIT HAREN (GR.) In het noordelijke en in het centrale gedeelte van Nederland worden zwerfstenen gevonden die, getransporteerd door het ijs, afkomstig zijn van het Baltische Schild (Scandinavië). In de laatste 50 jaar is slechts een enkele eklogiet als zwerfsteen in Nederland gevonden. Eklogieten zijn als zwerfsteen dus zeldzaam in Nederland. De definitie van een eklogiet zegt dat het een (ultra) hoge druk metamorf gesteente is dat granaat en een natriumhoudende klinopyroxeen (omfaciet) bevat, terwijl plagioklaas niet voorkomt. Eklogiet is een belangrijk type gesteente uit de (ultra) hoge druk metamorfe gebieden, welke zijn gevormd gedurende het ontstaan van gebergten door de botsing van twee continentale platen. Deze (ultra) hoge druk metamorfe gebieden zijn gesubduceerde zones, die later weer omhoog zijn gekomen. Eklogieten komen in Scandinavië slechts in drie geografisch gescheiden gebieden voor: 1 De Scandinavische Caledoniden (westelijk deel van Scandinavië); 2 Het Hallandgebied (zuidwest-Zweden); 3 Het Kolaschiereiland (noord-Scandinavië). In ieder van deze gebieden zijn de vormingscondities van eklogiet en/of de mineralogie verschillend. Om deze reden kan de herkomst van een eklogiet, gevonden in Nederland, worden achterhaald. 3
VAN HET BESTUUR Als bestuur blijf je altijd bezig met het wel en wee van de vereniging, of dat nou huisvesting, bestuurlijk of gewoon de gang van zaken op de avond is.. We zitten nu met de beurs 20 jaar in het Develsteincollege en dat vieren we in november. Daarvoor is al veel in werking gesteld. Er komt een uitgebreide tentoonstelling van mineralen en postzegels, een presentatie van foto”s van mineralen en gebeurtenissen door de tijd heen van Geode. Als voorzitter ben ik daar al druk mee bezig en heb al diverse foto”s ontvangen. Op een van de foto’s van de Walburghal is zelfs nog te zien hoe we het daar in het begin deden, zonder de tapijttegels die we daar altijd moesten leggen. In november krijgt iedere bezoeker een presentje. Meer aardigheden die we gaan doen leest u uitgebreid in het oktobernummer, hou dat dus goed in de gaten. We kunnen bij het feest in november nog wel extra inzet gebruiken. Vooral het afbreken op de zaterdag is door de tentoonstelling bewerkelijker, dus hopen we dat er wat meer mensen willen helpen met het opruimen van de beurs.
BEDANKT Hierbij willen wij het bestuur en de Geodeleden bedanken voor de mooie bloemen die wij gekregen hebben bij ons 45-jarig huwelijk. Riet en Jan Witkam.
VAN DE PENNINGMEESTER Ik wil iedereen bedanken voor het vertrouwen dat u in mij gesteld hebt gedurende de tijd dat ik penningmeester ben geweest. Het was soms heel moeilijk, maar verder heb ik het toch met plezier gedaan. Ben niet een mens met veel woorden, dus bedankt. Mijn opvolger is Dhr. Rob Radzawnoski. De Ledenadministratie wordt door secretaris Dhr. Klarin Vink bijgehouden. Met vriendelijke groet Tonny Antheunisse
INLEVEREN KOPIJ De kopij voor het oktoberbernummer 2008 dient uiterlijk donderdag 18 september 2008 bij het redactieadres te zijn ingeleverd. 4
BIJEENKOMST MICROMOUNT Op woensdag 10 september houden wij in dit nieuwe seizoen weer onze eerste micromountavond na de vakantie. We gaan daarom weer van start met uitwisseling van onze vakantieactiviteiten en eventuele vakantievondsten. Natuurlijk kunnen minerale vraagtekens worden meegebracht en hopelijk gaandeweg de avond uitgroeien tot uitroeptekens. Tot woensdag 10 september in het Weetpunt Afbellen kan bij Dirk Slijkhuis tel. 078-6162705. Dick Apon
NOVEMBERBEURS EN TENTOONSTELLING Op zaterdag 15 november 2008 houdt GEODE haar Int. Mineralen- en Fossielenbeurs. Tevens zal ter gelegenheid van het feit, dat GEODE al 20 jaar lang haar beurzen en bijeenkomsten in het Develsteincollege houdt, er een bijzondere tentoonstelling te zien zijn met het thema: MINERALEN, FOSSIELEN EN EDELSTENEN IN EEN ANDER DAGLICHT. Op deze tentoonstelling zijn te zien: Zwarte Woud mineralen en exploitatie van de mijn Clara te Oberwolfach, een verzameling mijnlampen en ander materiaal, gebruikt in mijnen, mineralen op postzegels, zwerfstenen en hun herkomst, fossielen, agaten, opalen, geslepen mineralen en slijp-en facetteer demonstraties. In verband met deze bijzondere tentoonstelling volgt hier onderstaande oproep: Te leen gevraagd voor de tentoonstelling:
SPOTS. Het liefst klemspots, maar ook alle andere spots zijn van harte welkom. U kunt zich hiervoor richten tot Con van As, tel: 010-4821716 of op de verenigingsavond in september. 5
CURSUS DETERMINEREN De cursus “HERKENNEN VAN MINERALEN” start weer in oktober, indien er genoeg gegadigden zijn. De cursus vindt plaats op de maandagavond van 20.00-22.00 uur in de Vlaamsestraat 221, 3332 ES te Zwijndrecht. De cursus duurt 8 avonden en de prijs bedraagt € 25,— . U krijgt de gelegenheid veel soorten mineralen te zien en te bestuderen. Er is ook een lesboek beschikbaar. Het is niet de bedoeling om met een of twee personen te werken. Juist met iets meer mensen krijgen we weerwoord en opmerkingen. Zo blijft alles beter hangen. De eerste aanmelder is al binnen. U kunt u opgeven per tel. 078-6123764 of per mail
[email protected]. Onne Bruins
CURSUS SLIJPEN en/of DETERMINEREN
VINDPLAATSEN KARTOTHEEK H. Noot Tel: 010 – 4518462 Na 18.00 uur
O.H. Bruins Vlaamsestraat 221 3332 ES Zwijndrecht Tel: 078 - 6123764
[email protected]
6
7
KRING ZWARTE WOUD MINERALEN NEDERLAND Op 8 november zal de Kring Zwarte Woud Mineralen een bijzondere dag organiseren in het ‘TNO-NITG gebouw’ aan de Princetonlaan op het universiteitsterrein van de Uithof in Utrecht. Het doel van onze Kring is om kennisoverdracht te activeren, ervaringen uit te wisselen en elkaar te motiveren in het uitoefenen van onze hobby. De Kring zal zich bezighouden met vindplaatsen in het Zwarte Woud. Per jaar zijn er 3 bijeenkomsten die worden gehouden op zaterdag van 11.00 tot 16.00 uur. De bijeenkomsten kenmerken zich door een aantal programma onderdelen zoals behandeling van een thema (mineraal, mineraalgroep, paragenese etc), specifieke onderwerpen (Miller indices, scheikunde, bijzondere vondsten, etc) en het determineren in groepen onder leiding van ervaren verzamelaars. De oprichting was op 20-01-2001 en we hebben inmiddels 75 leden uit België en Nederland met een erelid uit Duitsland, te weten de specialist op het gebied van de mineralen uit de Grube Clara in het Zwarte Woud Richard Bayerl. De afgelopen jaren lag het zwaartepunt vooral op de mineralen uit de Grube Clara die een groot aantal mineralen (ruim 400) heeft geleverd en daarmee tot de toplocaties van de wereld behoort. Wij zijn trots dat we een groot aantal specialisten hebben mogen ontvangen met bijzondere lezingen en ons fantastisch hielpen bij het determineren van de vraagtekens. Dit resulteerde o.a. in het ontdekken van zeer zeldzame en ook nieuwe mineralen voor de Grube Clara. Enkele namen van specialisten die ik wil noemen zijn Ulrich Fricke, Richard Bayerl, Walter Hajek, Eddy v/d Meersche en Harry Fischer. We zijn zeer trots dat we de uitbaters van de Neue Halde van de Grube Clara bereid hebben gevonden ook een dag voor ons in Utrecht te verzorgen. Het betreft de families Kovac en Schmelzer uit Wolfach, waarvan de mannen werkzaam zijn bij de firma Sachtleben die de Grube Clara exploiteert voor het winnen van bariet en fluoriet. De dames zijn de initiator van de Neue Halde die in juni 2007 is geopend om mineralenverzamelaars in de gelegenheid te stellen 8
mineralen te verzamelen, temeer omdat de vindplaats op het fabrieksterrein van de firma Sachtleben werd gesloten voor verzamelaars op last van het Bergbauambt. De heer Hans-Jörg Kovac is Obersteiger der Grube Clara en behandeld het thema Produktion und Organisation der Grube Clara in Oberwolfach (Baden-Württemberg) en de heer Dr. Gerhard Schmelzer is Flotation Manager Sachtleben GmbH en zal het thema Aufbereitung und Veredlung von Fluss- und Schwerspat gaan behandelen. Deze bijeenkomst heeft als algemeen thema de productie van bariet en fluoriet in de mijn en hoe het gesteente vervolgens wordt verwerkt in de fabriek tot verschillende halffabrikaten en waarvoor deze dan vervolgens worden gebruikt. Ik denk dat deze onderwerpen ook zeer interessant kunnen zijn voor geïnteresseerden in de (algemene) mijnbouw en overige geïnteresseerden in mineralen uit het Zwarte Woud. We zijn enorm trots dat zij naar Nederland komen omdat dit een primeur is. Van mijn collega voorzitter, Dr. Franz Hahn, van de Duitse vereniging in Wolfach (circa 450 leden) heb ik begrepen dat hij ze in 2009 ook gaat uitnodigen voor een lezing aldaar. Graag bieden we u en uw leden de mogelijkheid bij ons op 8 november te gast te zijn. Uiteraard is deze bijeenkomst gratis! Er is catering aanwezig met koffie, thee en dergelijke maar u wordt verzocht zelf een ‘boterham’ mee te nemen. U zult begrijpen dat e.e.a. de nodige voorbereiding kost (de contacten zijn al vorig jaar augustus gelegd) en ik stel het zeer op prijs als u wilt doorgeven òf en hoeveel belangstellenden we kunnen verwachten van uw vereniging. Voor de duidelijkheid meld ik dat het NGV inmiddels een artikel hierover heeft opgenomen in Grondboor & Hamer en daarmee ook haar leden in de gelegenheid stelt om bij ons aanwezig te zijn. Voor nadere informatie kunt u terecht op onze Homepage onder www.zwartewoudmineralen.nl met o.a. veel foto’s van onze bijeenkomsten en de actuele situatie van de gedane vondsten. Natuurlijk kunt u ook contact opnemen met een van de bestuursleden. Namens het bestuur hoop ik u te mogen begroeten op deze bijzondere bijeenkomst op 8 november 2008. Harry Marsman Voorzitter Kring Zwarte Woud Mineralen Nederland 9
10
Het 7e Lapidari Weekend - Open Huis Zaterdag 13 en Zondag 14 September 2008 Speciale 'jubileum' aanbieding MTN-Giethoorn bestaat 10 jaar!
Daarom krijgt u 10% korting op al uw aankopen! Deze aanbieding geldt alleen op 13 en 14 september 2008. De 10% korting geldt niet voor afgeprijsde artikelen.
Demonstraties en Voorlichting: • • • • • •
Edelsteenslijpers, onder andere Leo van der Zalm en Willem Meijer, onthullen de geheimen van het edelsteenslijpen. Werken met Zilverklei: gedemonstreerd door Andrea Dijsselhof en Laila Bakker . Verenigingen: Nederlandese Lapidaristen Club afdeling Midden-Nederland. Geologische vereniging 'het Kristal' uit Groningen. Beide verenigingen geven informatie over cursussen, excursies en andere activiteiten.
Taxatie/Determinatie (Edelsteen-)Sieraden: •
Drs. George Hamel uit Schoonhoven zal met zijn uitgebreide expertise en kennis meegebrachte edelstenen determineren, sieraden beoordelen en op waarde taxeren.
Rondvaartkortingsbon: •
Maak een rondvaart door het oude dorp Giethoorn bij Rondvaartbedrijf Zuideinde tegen gereduceerde prijs.
Live muziek: •
Bert & Zoon, landelijk bekend als de Gieterse Ieren, zorgen ook dit weekend weer voor de gezellige muzikale noot.
U bent van harte welkom tussen 10.00 en 17.00 uur en… de koffie staat klaar!
- Kanaaldijk 18 - 8355 VJ Giethoorn Elly ten Napel - Thoni Meijer Tel: 0521-361544 www.mtn.nl
11
MARDI’s Mineralen & Sieraden Grote sortering mineralen en fossielen uit de gehele wereld Exclusieve sieraden van edel- en natuurstenen uit eigen atelier Carvings, geschenkartikelen, bollen, eieren, lampen en kaarsenhouders Esoterische artikelen, massagesticks, piramides, obelisken, gezondheidsstenen en -hangers Koopjescorner met leuke mineralen Alles vervaardigd van mineralen en gesteenten.
U bent van harte welkom in onze winkel in de Julianastraat 100 in Alphen aan den Rijn (t.o. de Rabobank en ANWB). Wij zijn geopend dinsdag t/m vrijdag van 09.30-17.30 uur en op zaterdag van 09.30 tot 17.00 uur. Telefoon 06-14884985 / 06-14598199, fax: 0172-432289, e-mail:
[email protected]
VAN DE LEESTAFEL Lapis, mei 2008. De Steckbrief is devillien, een kopersulfaat dat meestal in korsten gevonden wordt. Een van de vindplaatsen is Friedrichssegen bij Bad Ems. De aldaar gevonden devillien lijkt erg op serpieriet en kan gemakkelijk daarmee verward worden. Euchroïet, en nog veel meer uit Leogang in Oostenrijk. Legendarische vondsten van verschillende generaties Strahler. Agaten uit een kiesgroeve bij Strassfeld in Rheinland. De groeve Giro in het Mahnbuhlgebied (Noord-Pfalz). Mooie kwartsen uit Griekenland. Barietkogels uit de groeve Fall in Vils (Noord-Tirol). En tenslotte nog enkele nieuwe mineralen. Lapis, juni 2008. De Steckbrief is gedegen tellurium, een zeldzaam element dat meestal gebonden is aan goud en zilver. Foto’s laten skeletvormige kristallen zien. Scharfenberg in de buurt van Meissen, een bijna vergeten gebied van zilvererts. Babingtoniet uit Yunnan. Mineraalrijke granieten in het westelijk deel van het Ertsgebergte. Kogelvormige pyriet 12
uit Oostenrijk (die we trouwens ook kennen uit Winterswijk). En tenslotte nog wat foto’s van linariet. Mineralienwelt, mei/juni 2008. Het eerste deel van dit nummer bevat verslagen van enkele bekende beurzen. Interessante vondsten uit Siegerland. Er zijn daar al zo’n 300 verschillende mineralen gevonden. Het aantal groeves en mijnen was groot, maar veel is daarvan niet meer terug te vinden. De Druntobel bij Sedrun is een wereldbekende vindplaats van titaniet, maar ook van andere prachtige handstukken. Rookkwarts en diepblauwe fluoriet uit Erongo in Namibië. Galenietvondsten uit de groeve Mayer in de buurt van Aken (Eschweiler-Hastenrath. Sommige kristallen zijn wel 3 cm groot. Agaten zoeken bij Freisen, het edelsteeneldorado. Mineralienwelt, juli/augustus 2008. Dit keer een extra dik nummer, een jubileumnummer. Prachtige foto’s van pyromorfiet uit Siegerland. Helaas zijn de meeste vindplaatsen volkomen leeg gezocht. Pattersoniet, een nieuw 13
mineraal van de groeve Vereinigung bij Eisenbach. Rookkwartsen uit een nieuwe kristalkelder bij Röthenbach, Vogtland. Het ertsgebied bij Pilsen in Tsjechië. Oude lood-zink-koper groeves in Karinthië. Versteend hout en opaal uit Nevada. Sensationele vondsten van ogenfluoriet uit Erongo. Dioptaas en shattuckiet uit Namibië Uit hetzlefde land komen ook mooie vanadinieten. Een prachtig nummer met uiteraard schitterende foto’s. Fossilen, mei/juni 2008. De groeve Holzbacheracker bij Buttenhem. Een reis door de Libische woestijn. Het eiland Wight is nog steeds de moeite waard om fossielen te zoeken. De trilobieten van de Hunsrückschiefer, een uitgebreid artikel over de verschillende soorten die daar gevonden kunnen worden. Krijtfossielen uit bruinkool. De germanonautilus in het Karwendelgebergte. Schatgraven in mergel.
FOTO VAN DE MAAND
Hierbij een foto van mijn wardietkristal ,een vondst uit 2005. Jammer genoeg kom je dit soort stukken amper of niet tegen op de beurzen in ons land. Je bent dan toch aangewezen op internet, München of Ste. Marie-aux-Mines. Wardiet & Gordoniet & Lazuliet op matrix. Grootte stuk 2.8 x 2.2 x 1 cm, met Wardiet xx van 1 cm, Rapid Creek area, 70km NW of Aklavik, Yukon Territory, Canada. Harry Zondervan 14
DE TEKENING VAN DE MAAND
Onze tekenaar, Nico Kuik, heeft zich laten inspireren door een groepje prachtig gevormde koperkristallen. Koper kristalliseert in het kubische stelsel, maar vaak is dat nauwelijks te zien.
15
16
